. JÓZEF POBORSKI
Akademia G6miczo-Hutnicza
.
ZAGADNIENIE .
STRUKTURY
SOLNEJ W
KOŁOBRZEGUNADBAŁTYK1EM
.
..,. :W
ROKU 1946 dokonaliśmy z ramienia Pań~ atwawegoInsty.tu.11u
Oeologic.zn~ piertW~ szeg<> po wojnie ;rekonesansu źródeł s1kmych 1118Pomorrzu Zachodnim. Dokładniejsze badania tego rodzaju były prOWladzooe :w roku 1954,
W ~amach prac Zakladu Złóż Soli 10 pod
t
y-.tułem: ,,~tary~ja solanek
w
rejondeKo-szalina i Kołobrzegu oraz studium rzeźby llJWią zanejze strukturami so1nY'D1i". · Jak wynika
z
odnośnego sprawozdania. s~ód' wszystkich"
.znanych nam miejsc rŁ solankami na Pomorzu, .jak w ogóle na całym Niżu Polskim"
najsil-niejsze ·źródła słone biją
w
obszame Koło brzegu nad Bałtykiem.Występowanie źródeł solnych
w
'Kołobrzegu znane· było od .czasÓW'· przedhistorycznych. S0-lanki tamtejsze jako dość stężane i obfLte. sta-ły·się bardzo wcześnie przedmiotem dntensyw-nej eksploatacji dla produkcji soli jadalnej sywtemem wameIniowym. Brzemysławti temu.
MORZE BAt TYCKIE ' "
.
\
oKorzystno
o '0Kostrzewno
o o o o oRadzikOW~Wicemino
. /
---~ ..
Zieleniewo
KOłOBRZEGBudzi8towO
Niekanin
. : Występowanie wód słonych 10·: Kołobrzegu.
. .
o - miejsca '~a 1OIla&k1 wdercefliemlub 'naturalne !rólSłD' 'IilOIIe, ... - - p~y' ZIU'1Ił Itrulttury
.oinej .
.
zawdzięcza. KOłobrzeg swe 'powstanie i 1WSPIl~
iiiały rozkwit w 'średniowieczU, a,n8IWet pier':'
wotną ,starosłowiańską (rw~yjską) nazwę,
której dZiś odpowiadałby najlepiej "Solno-brzeg". Starodawna salina kołobrzeska, po
zmiennych kolejach losów tecłmic.znych,
pnze-trwała do roku 1860, kiedy
to
ostateczniez0-stała unieruchomiona. Na1nm.iast przed
ostat-nią wojną rozwinęło się .tu uzdrowisko
europej-skiej sławy.
Kołobrzeg wraz z . peryferiąmi la1ro' dość zwarty obsl;ar występowania solanek znajduje
się tuż przy ujściu Prośtrlcy do, Bałtyku.
Po-wierzchniową formację stanowi tam \wyłącznie czwartorzęd z przewagą 'UJtwol-6w holoceńskich.
Utwory ;te budują nizinę nadmorską
!P8XlJIk:ilo-metrowej szeroJrości i o wysokKJścl zaledwie
kilku metrów, npm, zajętą przez pod.makłe
ziemie torfowe oraz piaski i muły deltowe
Prośn.icy z nadbr.zerinym wałem plasków wyd-mowych. U~y plejstoceńskie jałm piaeki meome taJras6w akumulacyjnych i gloiJly
zwa-łowe trworzą odizolO\Vane wychodnie po
po-łudniowo-,zachiodJniej i tuż po wschOOniej stro-nie starego miasta, a na większej powietv.chni
występują nieco dalej na SE, budując lekko falisty, do :.JO metrów
npm W2lnoszący się płas
kowyż.W głębne stosunki geologiozne okolicy Kolo-brzegu nie są bldżej znane wskuJtek braku
głębm:ych wierceń. Znamy jedynie ponad 80 profili przeważnie starszych płytkich wierceń,
jakie wykonywano w poszukiwaniu odpowied-niej wody dla wodooiągów miejskich tak
w obszarze samego miasta, jako też w paru okolicznyeh Osadach (Kostrzewno,
Radz:i:lrowo,
Więcemino, Mirocice, Rościęcino). Były to wiB-cenia o głębo1rości kHkudziesięciu metrów. Wierceniami tymi przebijano różne pod względem litologicznym utwory czwartorzędu, przy czym kilkanaście ~ nich nalpookało trzeciorzęd (miocen), poczynając od głębokości ok. 40 me-trÓW'.
Według dany:ch z geologii regionalnej,
w głębszym podłożu alrolicy Kołobr~egu należy się spodziewać skał doggeru.
ZarejeStroWane dOtychc.Z8s:,'proad'
'
2Q
pwik~tów występowania . ',solitriek,
Vi
~omaWnIm obszame w. postaci sam.odzielnycll źrócleł cZyteż wotwQraeh wierilniczych, niieścL się·
W
(i)":'szalrrlJe, k1ó1y lInIQ'ŻlDaI ~t\m'IOW1ać· Imią ~~ ,jak na rycinie. Niemal w ,każdym miejscu
za-kreślonego obszaIru llloOIŻna pły,tko IIlaw.i.erdć
WOdy słone.
Najsilniejsze źródła słone, bijące
samoczyn-nie, o W'ieko]Wlej ~t trrwałościl znaJjcJu.·ją się
"!!
mieście na Solnej Górze objętejrozwidle-niami . P:rośnicy oraz na prawym brzegu tej
rzeki, n'aprzeciw Solnej Gocy, na nieznac.znej
wyndosłości ter~owej(niemiecikie "Żilleti;.
ber g"). Solanki tych fJródełza.W1ieraj4' od
kilkU
do . kiilikru.n.astuOfo
chlorku sodaWeg() z wyraźną ~ką chlOll"kU wapnia,magnerru
'
t
'
t:iotasf;l
oraz innych soli .. W ~paC'hu i smaku sol~ki
~_~adzają obecność· ,sialrkO!WOOanl. Z cieczy
ulatniają się banki gazu. . ' . ,,,'
. . .~'.
, Szczególne zjaWlislro hydrogOO1ógiczne za-obserwowano
prrzy
wspomnianych· wierce!lliachw
poszukiwaniu wody n'a zaehodnichperyfe-riach miasta. NawiE!!'oone
pDSZCZIegóLne
ipO'lio-my wodne daJwały zrazu wodę o bardzo małymzasoleniu, które z czasem wzrastało do kilku
°/0
i czyniło wodę nierr.datną do 'picLa. Niższe pO-ziomy wodne w~kazywały V\.iększe !ZIlsOlen:le i bywały pn:eważnie aI'I1:ezyjskie.
Roopatrują.c sytuację silnych źródeł słonych,
s1ron.centrowanych w ob~rze Kołobrzegu, na regionalnym tle geologi.amym, jesteśmy skłon
ni przypuszx:zać, że w 'głębszym podłożu
wy-stępuje tam cechsztyńska struktura solna typu
wysad~. Zarazem prawdotpodobne
wyda-je się, że wysad solny IW' plame poziomym.
mieści się w owalu nakreślonym od stroo.y SE
(ryc.), a od strony przeciwnej zamykającym się
na Bałtyku.
Zagadnienie sbruktury solnej w Kołobmegu
wydaje się jak najbardziej aktualne do l'I07JWią
zania .głębszymd wd~eniami po wpmedmm wy-korzystaniu materiałów geofizycmych.
JÓZEF POBORSKI
PROBLEM Ol' TIIE SALT STRUCTUBE AT
KOŁOBRZEG ON BALTlC SEA
Summary
In 1954 tbe Geo1ogical Ill8titute mada an inventór:y
of 1he saltBpringB in tbe Kaszalin and Kołobrzeg.
re-glon and ItJhe stuldy o:f relief ,connected wJtb salt
sb:uc-tures. From. the inveDltory it follow's that in. tbe"
area of Kołobrzeg the strongest ~t-ę,PrfiJ8s spout.. • . • I • • ~. . • . . • . ' .
406
Mora fuan 20 points ol $alt-springs lIU'e registered in
thia area.
Examing the lSituatlon ol Ithe strong salt-sp:11lP
. concentrated 10 !łba Kołobrzeg area it is DeClE!lSsary to auppose that 10 the deeper sub-stratum. the Zeohate:ln . , salt ,st:r~cture of t,be, dia.pirtype. ~~~ ..
