Zgromadzenie ogólne Sekcji Historii Nauki Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki

214

noczone), p ro f. B o gdan Suchodolski i prof. Juan Gines V e rn e t (H iszpania). D o R ad y A k a d e m ii w chodzą prócz tego poprzedni przew odniczący: J. MffiHas-Vallierosa (H isz­ pania), prof. H. G u erlac (S tan y Zjed n oczon e) i prof. A . P. Juszkiewicz (Z S R R ) oraz sekretarz prof. P. Costabel.

N a zakończenie Zgrom adzen ie p ow o łało 5 iczłonków honorow ych spośród w y ­ bitnych uczonych zasłużonych d la historii nauki, choć sami się w niej nie specja­ lizow ali.

E. O.

Z G R O M A D Z E N I E O G Ó L N E S E K C J I H IS T O R II N A U K I M I Ę D Z Y N A R O D O W E J U N I I H IS T O R II I F I L O Z O F I I N A U K I

W czasie X I I M ięd zyn aro do w ego K o n gresu H istorii N a u k i w P a ry żu obrad o­ w a ło n a trzech k o lejn y ch zebraniach w dniach 24, 29 i 30 sierpnia 1968 r. Z g ro m a ­ dzenie O gólne Sekcji H istorii N a u k i M ięd zy n aro d o w ej Uinii H istorii i Filozofii N auk i. Z grom ad zen iu przew odniczył prof. V . Ronchi, przew odniczący R ad y Sekcji H istorii N au k i. N a zgrom adzenie p rzy b y ły delegacje 19 z 28 kom itetów narodow ych należących do Sekcji; d elegacje te rozporządzały 52 głosam i, tj. ponad 80%» ogółu g ł o s ó w 1. P ró cz tego w p ierw szy m zebraniu w zięło udział (z p raw em głosu) 7, a w następnych — 5 członków ustępującej R ad y Sekcji.

Polski kom itet n aro d o w y reprezen tow ali n a Z grom ad zen iu O gólnym p rofeso­ ro w ie J. B u k o w sk i i E. O lszew ski, prócz tego jako członek R ad y uczestniczył w nim prof. B . Suchodolski.

Po przyjęciu protokołu poprzedniego Z gro m ad zen ia Ogólnego, które o brad o w ało w W a rs z a w ie i K r a k o w ie w dniach 25 i 28 V I I I 19652, jednom yślnie przyjęto do S e k cji n o w y ch członk ów : B u łgarię, Zjednoczoną R ep u blik ę A ra b s k ą i (ponow nie) U r u g w a j. Przed staw iciel B u łg a rii (ro zp orządzający 1 głosem ) b ra ł udział w dalszych obradach.

S p raw ozdan ie z działalności Sekcji w latach 1965— 1968 złożyli: przewodniczący, prof. Ronchi i sekretarz, prof. R. Taton. Przew od niczący w e w spom nieniach o zm ar­ łych w ybitn y ch uczestnikach p rac S e k cji złożył m.in. hołd pam ięci przewodniczącego Kom itetu K opernikow skiego, prof. A . B irk en m ajera.

P ro f. T aton przypom niał, że w okresie spraw ozd aw czym pod patronatem i przy pomocy fin an so w ej S e k cji zorganizow ano 6 sym pozjów ( w B rn ie, M osk w ie, M onako, P r a d z e 3, B elgrad zie i L iège ) o raz o pu blik o w an o 7 pozycji w ydaw niczych, w tym

6 tom ó w A k t X I M iędzynarodow ego K ongresu H istorii Nauki, w yd a n y ch przez K o ­ mitet i Z a k ła d H istorii N a u k i i Techniki P A N 4, 12 zeszytów k w a rta ln ik a „A rchives Internationales d ’H istoire des Sciences” o raz 3 tom y „O rgan on u ”, w y d a w an ego przez Z a k ła d H istorii N a u k i i Techniki P A N przy w spółud ziale S e k c ji5 (rocznik ten został obdarzony w spraw o zd an iu ciepłym kom entarzem ).

N a zakończenie prof. T aton poin fo rm o w ał o w spó łpracy Sekcji z organizacjam i m iędzyn arodow ym i (S e k c ja Logiki, M etodologii ;i Filozofii N a u k i M ięd zyn arodow ej U n ii H istorii i Filozofii N au k i, M ięd zy n aro d o w a R ad a U n ii N auk ow ych , U N E S C O ).

1 C o do zasad głosow an ia na Z grom ad zen iu por. art. 13 statutu Sekcji Historii N au k i, którego polski przekład ogłoszony został w nrze 3/1965 „ K w a rta ln ik a ”, ss. 484— 488.

2 Por. spraw ozd an ie z tego Zgro m ad zen ia w nrze 1— 2/1966 „ K w a rta ln ik a ”, ss. 188— 190.

3 Por. spraw ozdanie z tego sym pozjum w n rze 2/1968 „ K w a rta ln ik a ”, ss. 520— 521. 4 Por. om ówienie tego w y d a w n ic tw a n a ss. 147— 151. niniejszego num eru.

6 P o r. np. in form ację o piątym tom ie „O rgan on u” w nrze 4/1968 „ K w a rta ln ik a ”, s. 843.

N astępnie skarbnik i(D. A . W itto p K oning, H o lan d ia) p rzedstaw ił rachun ki Sekcji za okres trzyletni. O to niektóre bardziej interesujące p o z y cje w y d a tk ó w : „A rch ives Internationales d’H istoire des Sciences” otrzy m ały su bw en cję 1205 d olarów , „ O rg a ­ non” — 673 doi. (.przewidziane jest p rz y tym zw iększenie te j s u b w en cji o 150 dal.), M ięd zy n aro d o w a A k a d e m ia H istorii N a u k i — 900 doi., k om isje S e k cji — łącznie 1290 doi. P o stronie w p ły w ó w do odn otow ania jest sum a 5000 doi. u zysk an a na p o d ­ staw ie porozum ienia S e k cji z U N E S C O , a przeznaczona n a studia n ad n arodo w ym i społecznościami n au k o w y m i (stu d ia te p row ad zon e są przez zespół k ie ro w a n y przez prof. D . J. de S o lla P ric e ’a z U n iw ersytetu Y a le i prof. W . V o isćgo z Z a k ła d u Historii N a u k i i Techniki P A N ).

K o le jn y m punktem porząd k u o b ra d pierw szego zebrania b y ły spraw ozd an ia z działalności kom isji i kom itetów Sekcji, n a d ru g im zaś zebran iu om ówiono p ropo­ zycje dalszej ich działalności.

K o m is ja B ib lio g ra fii in teresow ała się przede w szystkim poszukiw aniem i w y ­ daw aniem źródeł d o d zie jó w nauki, szczególnie z o k resów : średniow iecza i odrodze­ nia, a także korespondencją 'uczonych. K o m is ja z uznaniem p rzy jęła podjęcie przez Z a k ła d H istorii N a u k i i Techniki P A N w y d a n ia pism prof. A . B irk en m a jera, w ie lo ­ letniego członka K om isji. N a opróżnione w sk u tek je g o śm ierci m iejsce p ow o łan y został d o składu K o m isji doc. P. Czartoryski. P rzew o d n iczącą K o m is ji została prof. M . T. d ’A lv e rn y (F ran cja).

K o m isja D oku m entacji za p rojek tow ała w łączenie do sw ej działalności p rzy ­ gotow an ia n arod o w ych b ib lio grafii czasopism i książek z zakresu historii nauki i techniki, o pracow ania m iędzyn arod ow ego w y k az u h istorykó w n au ki i techniki oraz p od jęcia b a d a ń n ad m ożliw ościam i zn orm alizow an ia dokum entacji z tego za­ kresu i nad w p ro w ad zen iem nowoczesnych śro d k ó w in form acyjn ych . P rz e w o d n i­ czącym K o m isji pozostał n ad al prof. J. P o grieby ssk i (Z S R R ).

Przew odniczący K o m isji N au czan ia d r L . P. W illia m s (S tan y Zjednoczone) przed ­ staw ił Z grom ad zen iu w stęp ny w y k a z w y k ła d o w c ó w historii n a u k i n a uczelniach wyższych 52 k rajó w . W y k a z ten będzie rozesłany do k om itetów n arodow y ch dla skorygow an ia, zaktu alizow an ia i uzupełnienia.

K o m isja P rz y rz ą d ó w Naukowych, dokonała p rzeglądu p rac nad inw entarzem d aw nych a p a ra tó w nau kow ych, stw ierdzając ich p ow ażn y postęp m.in. w B elgii, Czechosłowacji, N R F , P o lsce (Z a k ład Historii N a u k i i Techniki P A N rozesłał k om i­ tetom naro dow y m 100 egzem plarzy m ik rofilm u , zaw ierają cego in w en tarz n ajb ard z iej cennej historycznie aparatury), Stanach Zjednoczonych i Z w ią z k u Radzieokim (p ie rw ­ szy tom in w en ta rza ukazał się w druk u). K o m isja zd ecy d o w ała kłaść nacisk n ie na przygotow anie ogólnego m iędzynarodowego in w entarza, ale n a stym ulow anie p rac nad inw entarzam i n arodow ym i. D la zabezpieczenia w ła ś c iw e j opieki n ad p rzy rzą­ dami n au kow ym i p ostanow iono n aw iązać kontakt z M ięd zy n aro d o w ą R ad ą M uzeów . Przew odniczącym K o m isji pozostał d r F. M add ison (W ie lk a B rytania).

K o m is ja W y d a w n ic tw za jm o w ała się przede wszystkim s p raw am i „A rch ives Internationales d’H istoire des Sciences”. N a w niosek K o m isji Z grom ad zen ie O góln e postanow iło zamienić „ A rch iv es” w e w sp ó ln y o rgan S e k cji H istorii N a u k i i M ię ­ dzynarodow ej A k ad em ii Historii N a u k i 6. P o w o ła n o n o w y 9-o so bo w y skład K o m isji W y d a w n ic tw pod przew od n ictw em prof. A . Juszkiewicza (Z S R R ). C złon kow ie K o ­ m isji w r a z z sekretarzam i generalnym i Sekcji i A kad em ii oraz trzem a dodatkow ym i osobami tw o rzą Kom itet R ed ak cy jn y „ A rch iv es”.

W dysk usji n ad szczególnie in teresującym Po lsk ę spraw ozdaniem K om itetu K o ­ p ernikow skiego p ok w ito w a n o z uznaniem jego dotychczasową działalność. N a opróż­

6 Por. w y żej w niniejszym num erze spraw ozdanie ze Z grom ad zen ia O góln ego tej akademii.

216

nione przez śmierć prof. B irk en m a jera stanowisko przew odniczącego Kom itetu p o ­ w o ła n o przew odniczącego K om itetu Historii N a u k i i Techniki P A N , prof. J. B u ­ kow skiego. Pozostali członkowie sekretariatu K om itetu: prof. J. R. R avetz (W ie lk a B ry ta n ia) i doc. J. D obrzycki pozostali na tych stanowiskach. S k ład K om itetu powiększono o 9 osób, m.in. w szed ł do niego k iero w n ik P ra c o w n i B a d a ń K o p e rn i- kańskich Z a k ła d u Historii N a u k i i Techniki P A N , doc. P. C zartoryski. Postanowiono, że Kom itet opracuje w e w sp ó łp racy z M ięd zy n aro dow ą U n ią Astronom iczną i K o ­ mitetem H istorii N a u k i i Techniki P A N p ro gram sesji n a u k o w e j w T o ru n iu w sierpniu 1973 r. oraz p rzygotuje redak cy jn ie zbiór ro z p r a w n a tem at recepcji teorii K o p e rn ik a w różnych regionach i środow iskach k u ltu raln yc h świata. Kom itet m a złożyć R adzie Sekcji H istorii N a u k i w niosk i w spraw ie w sp ó łp racy z innym i uniami naukow ym i p rzy organ izow an iu obchodów 500 rocznicy urodzin K opernika. D o za­ dań K om itetu należeć też m a popieranie badań kopernikańskich, m.in. przez analizę m ożliwości ro z w o ju w spółpracy m iędzyn arod ow ej w zakresie stypendiów, w ym ian y uczonych i organizacji spotkań n au kow ych oraz przez re jestrację i w ym ian ę in fo r­ m acji o pracach podjętych przez komitety n aro d o w e w zw iązku z rocznicą.

Kom itet K o p e rn ik o w sk i w spó łpracow ać m a z Kom itetem K ep lerow skim , p o w o ­ łanym w zw iązk u z 400 rocznicą urodzin J. K ep le ra, która p rzypadnie w 1971 r. W program ie prac now ego Kom itetu, do którego w szedł m.in. p ro f. E. R ybka, p rze­ w idziano zorganizow anie d w u sym pozjów (z tego jednego — w ram ach XLHI K o n ­ gresu H istorii N a u k i) na tem at dzieła K e p le ra i jego w p ły w u ;na ro z w ó j now ożytnej nauki.

Istniejący od 6 lat K om itet Einsteinowski uzyskał zgodę n a przygotow anie swego przekształcenia w K o m isję H istorii N ow oczesnej Fizyki Teoretycznej, do któ rej za­ kresu działania m a należeć ro z w ó j teorii względności, teorii k w a n tó w , relatyw istycz­ nych teorii kosmologicznych, m echaniki statystycznej itp. D ziałalność K om isji m a być zapoczątkowana przez sym pozjum zorganizow ane w ram ach X I I I K o n gresu Historii N auk i.

N astępnie p ow ołano kom isję, któ ra m a przygotow ać na następne Zgrom adzenie Ogólne Sekcji (w 1971 r.) w nioski w spraw ie ew en tu aln ego utw orzen ia w y d z iału n au k o w ego Sekcji, zajm ującego się zagadnieniam i polityki n au k o w ej, a zatem p ro ­ blem am i organizacji nauki, zw iązk ó w pom iędzy nauką a gospodarką, socjologii nauki, m iędzyn arod ow ej w sp ó łp racy i ry w a liz a c ji w zakresie nauki itp. W skład tej kom isji w szedł z P o lsk i p ro f. W . Voiséj

N a p ra w a c h w y działu n au k o w ego Sekcji afilio w an o utw orzony w czasie trw ania X I I K o n gresu Kom itet M ięd zy n arodow ej W sp ó łp ra cy w Z a k re s ie Historii Techniki 7.

D alszym punktem porządku dziennego Z grom ad zen ia b y ł program działalności Sekcji na la ta 1968— 1971.

P rzew id zian o m.in. sym pozja poświęcone: J. E. P u rk y n iem u (P r a g a i L ib ii ce, 1969 r.), dw óm fizykom w łosk im z XVtlI w .: C am paniem u i D iviniem u (Florencja, 1969 r.), M e n d lo w i (Brno, 1969 r.), fizyce m atem atycznej X I X w . (A arh u s, 1970 ir.). D w a sym pozja m a ją b y ć zorganizow ane w e w sp ó łp racy z S e k cją Logiki, M etodologii i Filozofii N a u k i M ięd zyn aro dow ej U n ii H isto rii i Filozofii N a u k i; będą one p o ­ święcone L e o n a rd o w i w 450 rocznicę jego śmierci (Vin-ci, 1969 r.) oraz historii i filo ­ zofii nauki w p ierw szej p oło w ie X I X w. (W ie lk a B rytan ia, 1970 r.). O prócz tego p rzew idziane 'są w spom niane w y żej sym pozja keplero w sk ie i isympozjum z zakresu nowoczesnej fizy k i teoretycznej oraz sym pozja organizow ane p rzez Kom itet W s p ó ł­ pracy w Z ak resie Historii T e c h n ik i8.

Po n iew aż niektóre z m iędzyn arodow ych un ii n au k ow ych w y k a z u ją p ow ażne zainteresowanie historią ich dyscypliny n au k o w ej, postanowiono dążyć do utw orze­

7 Por. niżej w niniejszym num erze in form ację o utw orzeniu tego komitetu. 8 Por. tamże.

nia w porozum ieniu z tym i un iam i m ieszanych k o m isji historycznych; dotyczy to w szczególności n au k geologicznych, m atem atyki i oceanografii.

W spraw ach fin an so w ych i adm inistracyjnych podjęto 2 w ażn e postanow ienia. P o pierwsze, p od w o jo n o składkę członkowską, tak że dla uzyskania jednego gło su w Z grom ad zen iu O gólnym komitety n aro do w e płacić będ ą składkę w w ysokości 50 d olaró w rocznie, dla uzyskania d w u gło só w — 100 doi., trzech głosó w — 200 doi. itd. Polska, aby zachować d w a głosy, płaoić będzie 100 doi. rocznie. P o drugie, uchw alono zmianę statutu, u stanaw iającą w składzie R ad y S e k cji stanowisko za­ stępcy sekretarza.

W y b o r y n o w e j Rady, która rozpocznie działalność ,w dniu 1 1 1969, d ały nastę­ p ujące w y n ik i: przew odniczący — I. B. Cohen (Stany Zjednoczone), I zastępca p rze­ wodniczącego — A . T. G rigorian (Z S R R ), II zastępca przew odniczącego — L . B e llo n i (W ło ch y ), członkowie — J. N eed h am (W ie lk a B rytania). E. O lszew sk i (P o lsk a ), skarbnik — D. A . W itto p K o n in g (H olan d ia), sekretarz — R. T aton (F ra n c ja ), za­ stępca sekretarza — J. Sm olka (Czechosłowacja). Ponadto, zgodnie ze statutem, do R ad y wchodzi przew odniczący poprzedniej kadencji, prof. V . Ronchi.

G od n e jest podkreślenia, że prof. O lszew ski należał do 4 członków n o w e j R a d y w y b ra n y c h jednom yślnie. Poprzedn i członek R a d y reprezen tujący Polskę, prof. B. Suchodolski w y b ra n y został n a w iceprzew odniczącego M ięd zy n a ro d o w e j A k a d e m ii H istorii N a u k i 9.

S p ra w ę m iejsca następnego, trzynastego K o n g re su H istorii N a u k i p rzekazano urzędującej R adzie z zaleceniem podjęcia decyzji przed końcem roku.

Jerzy Bukow ski, Jerzy D obrzyck i, Eugeniusz Olszewski

X I I I M I Ę D Z Y N A R O D O W Y K O N G R E S H IS T O R II N A U K I

D ecyzją R ad y S e k cji H istorii N a u k i M ięd zy n aro d o w ej U n ii H istorii i Filozofii N au k i, powziętą w grudniu 1968 r., następny, X I I I M ięd zy n aro d o w y K on gres H istorii N a u k i odbędzie się w 1971 r. w Z w ią z k u Radzieckim , p raw d op od o bn ie w L e n in ­ gradzie.

P O W O Ł A N I E K O M I T E T U M I Ę D Z Y N A R O D O W E J W S P Ó Ł P R A C Y W Z A K R E S IE H IS T O R II T E C H N IK I

W sierpniu 1965 r. na posiedzeniu odbytym w K ra k o w ie Zgro m ad zen ie O góln e Sekcji Historii N a u k i M ięd zy n aro d o w ej U n ii H istorii i Filozofii N a u k i — na w n io ­ sek delegacji polskiej — p ow ołało pod przew od nictw em prof. M . D au m asa (F ra n cja) pięcioosobowy kom itet roboczy dla w sp ółp racy m iędzyn arod ow ej w dziedzinie hi­ storii techniki. Jednym z zadań tego kom itetu b y ło op raco w an ie p ro je k tu stałych fo rm organizacyjnych tej w spó łpracy ł.

P rzygo to w an y przez prof. D au m asa i p rzyjęty przez kom itet roboczy — po dysk usji i w n iesien iu korekt — p rojek t oparty został n a postanow ieniach a rty k u ­ łó w 6— 8 statutu Sekcji H istorii N a u k i, które p rze w id u ją m ożliwość istnienia w r a ­

9 Por. in form ację przytoczoną w p rzypisie 6.

1 Por. spraw ozdanie z obrad Z grom ad zen ia O gólnego S e k cji H istorii N au k i w nrze l 1— 2/1966 „ K w a rta ln ik a ” , s. 190.