192 R ecenzje
Franciszek M a m u ś z tka, B u dow le obronne ziem i gdań skiej. Wydział K ultury FW RN w Gdańsku, Gdańsk 1966, ss. 81, ilustr.
Na zaw artość albumiku składają slię: krótkie opisy budow li obronnych 50 m iej scow ości w ojew ództw a gdańskiego, plany fortyfikacji (15), fotografie (24), w ykaz w czesnośredniow iecznych grodów obronnych, w ykaz źródeł i podstawowej litera tury.
Krótki w stęp do album iku napisał doc. Jerzy Stankiew icz.
Z. Br.
Franciszek M a m u s z k a, Z a b ytk o w e bu dow le drew n ian e w w o je w ó d ztw ie
gdań skim . O kręgowa K om isja Opieki nad Zabytkam i przy Zarządzie Okręgu PTTK
w Gdańsku i W ojewódzki K onserw ator Zabytków w Gdańsku, [Gdańsk 1966], ss. 12,
ilu str. %
Popularna broszura przedstaw ia m in . drew niane w iatraki słu żące do m ielenia zboża, z w iatrakiem w Palczew ie (pow. nowodw orsko-gdański) n a czele. Jest to m onum entalny w iatrak typu holenderskiego, z obracaną głow icą i przejazdem pod budynkiem . W iatraków takich zachowało się n iew iele, jeśli zaś idzie o wiatraki słu żą ce celom w odno-m elioracyjnym n a depresyjnych obszarach Żuław, to Zlikwido w ano je w szystk ie za czasów niem ieckich (do dzisiaj dochował się tylko jeden, prze n iesion y przed w ojn ą do Gdańska-Oiiwy).
N a w stęp ie broszura krótko w yjaśnia, jak oszczędzanie drew na jako m ateriału budow lanego w yw ołało zm iany w technice budownictwa.
; Z. Br.
Z C Z A S O P I S M K R A J O W Y C H
CZWARTY TOM „ORGANONU”
W iększą część czwartego tomu „Organonu” >, który ukazał się we wrześniu 1967 r., zajm ują w ybrane m ateriały kongresu S tarożytn ość k lasyczn a a czasy d z i
sie jsze , który odbył się w Brnie w dniach 12— 16 W 1966. Tom otwarty jest refe
ratem Z w ią zek sta ro żytn o ści k la sy czn ej i n aszych czasów , w ygłoszonym na posie dzeniu inauguracyjnym kongresu przez znanego francuskiego m arksistow skiego te oretyka kultury R. Garaudy’ego, po czym zamieszczono część kom unikatów (lub ich tez) zgłoszonych na odbyte w ram ach kongresu sym pozjum S tarożytn ość k la
syczn a a p o czą tk i nauki n o w o żytn ej. Spośród 35 kom unikatów tego sympozjum
„Organon” drukuje 19, a m.in.: B. K iedrow a (ZSRR) W spółczesność jako klu cz do
rozu m ien ia sta ro żytn o ści (ros. *), G. Hariga (NRD) O d k r y ty k i sc h o la styk i do k r y ty k i sta ro żytn o śc i (ang.), S. N. Sena (India) E lem en ty in d y js k ie w odrodzeniu eu ropej sk im (ang.), M. L. Righini Bonelli (Włochy) O dżycie nauki sta ro ży tn e j w e F lorencji
(ang.), A. Grigorjana (ZSRR) R ozw ój idei h eliocen tryczn ych w R o sji (ros.), A. Ju - szkiew icza (ZSRR) T ra d ycje archim edesow e w m a te m a ty ce średn iow ieczn ej (fr.).
Druga część tom u poświęcona jest 250 rocznicy śmierci L eib n iza3. Zamieszczono 1 Por. inform ację o trzecim tom ie w nrze 2/1967 „K wartalnika”, s. 434. 2 T ytuły artykułów zam ieszczonych w „Organonie” podano w polskim tłum acze n iu , zaznaczając w naw iasie, w którym z języków kongresow ych artykuł został opu blikowany.
3 Por. doniesienie W. Yoisego o obchodach Leibnizow skich w nrze 2/1967 „Kwar- xalnika”, s, 341.
R ecen zje
193
tu artykuły: A. Grigorjana F ilozoficzne i p rzyro d o zn a w cze p o g lą d y L eibn iza (ros.), A . T. T ym ienieckiej (Stany Zjednoczone) Filozofia L eibniza a n auka d zisiejsza (ang.), J. O. F leckensteina (Szwajcaria) A lg o rytm iczn a L eibn izow ska in terp reta c ja „W iel
k ie j sztu k i” Lullusa (ang.), A. K ord k a (Polska) „D efensio T rin ita tis con tra W isso- w a tiu m ” L eibn iza a polem ika Scharffa z R au en em (fr.), W. Y oisego (Polska) L eib n i- z o w s k i m odel m yślen ia p olityczn ego (ang.) oraz K. M igoma (Polska)' K orespon den c ja naukow a L eibniza jako m eto d a jego p ra c y n a u k o w ej (na p rzy k ła d zie w y m ia n y listó w z A n d rze je m A colu th u sem i A d a m em K ochań skim ) (fr.). D ział ten zam yka
publikacja d w u n ie drukow anych listów Leibniza do K ochańskiego w opracowa n iu S. Dobrzyckiego.
Tom zam knięty jest działem M iscellanea, na który składają się artykuły: B. Ja- sinow skiego (Chile) P raw a p rzy ro d y a p ra w o n a tu ry (fr.), R. B e m ier (Kanada) In
d u k c y jn e i d ed u k cy jn e pod ejścia do en telech ii u D riescha (fr.), G. Dobrowa (ZSRR) Z astosow an ie m e to d m a te m a ty czn yc h i u rzą d zeń c y b ern e tyc zn y ch do a n alizy te n d en cji ro zw o ju n auki i tech n iki (ang.) oraz G. Dobrowa, W. K lim ieniuka i S. Szu-
chardina (ZSRR) T ezaurus w y d a rze ń n aukow ych.
O ile w poprzednim tom ie „Organonu” połow a artykułów w yszła spod pióra autorów polskich, to w tom ie czwartym na 31 pozycji jedynie 4 m a autorów pol skich. N ajw ięcej, bo 10 prac pochodzi ze Zw iązku R adzieckiego, po 3 — ze S tanów Zjednoczonych i :NRD, po 2 — z NRF i Czechosłowacji, po 1 — z 'Francji, Szw ajcarii, W ielkiej Brytanii, Włoch, Kanady, Chile i Indii. M iędzynarodowy charakter rocz n ik a jest w ięc tym razem silnie zaakcentow any, tym bardziej, że liczba krajów, z których pochodzą autorzy, zw iększyła się z 7 do 13. Pod w zględem językow ym n adal przeważa język angielski (17 artykułów) przed francuskim i rosyjskim (8 i 6 artykułów).
E. O.
KSIĄŻKI I CZASOPISMA NAUKOWE W LICZBACH
W nr ze 9/1967 „Wiadomości Statystycznych” ukazał się artykuł B ogusław a R ej- n a W y d a w n ictw a naukow e w liczbach, z którego w yn otu jem y następu jące dane:
W latach 1928—'1938 ukazało się w P o lsce ogółem 31,2 tys. ty tu łó w książek n a u k ow ych, w latach 1944— 1956 — 21,7 tys., w latach 1957— 1966 — 23,4 tys. (do 1934 r. do prac naukow ych zaliczano też pam iętniki oraz publikacje źródeł historycznych, teksty ustaw, rozporządzenia itp.; od 1961 r. do k siążek zaliczane są rów nież p ó ł- ro czn ik i-i roczniki). Stanowiło to kolejno następujące odsetki ogólnej liczby ty tu łów : 42%>, 35%, 32%.
N akłady książek naukow ych przedstaw iały się następująco: w latach 1928— — 1907 — 27,5 m in egz., w latach 1944-^19,56 >— 87,4 m in i w latach 1937—1966 — 41,3 min. W 1928 ,r. w ydaliśm y 1,9 tys. tytu łów w nakładzie 3,8 m in egz., w 1965 r. — 3,2 tys. tytu łów w nakładzie 4,3 min egz.
W 1925 r. ukazyw ało się 195 czasopism naukowych. Ich udział w ogólnej liczbie czasopism w ynosił 12%. W 1928 r. było 315 tytu łów (130/ 0), w 1932 r. — 314 (tytułów (12,5%), w 1937 r. — 440 tytu łów (16%), w 1958 r. — 142 tytu ły (10%), w 1966 r. — 410 tytu łów (30%).
Z. Br.
O TOWARZYSTWIE NAUKOWYM KRAKOWSKIM W „ROCZNIKU BIBLIOTEKI POLSKIEJ AKADEMII NA UK W KRAKOWIE”
W ydany w 1965 r. tom 10 (za 1964 r.) „Rocznika B iblioteki P olsk iej A kadem ii N auk w K rakow ie” otwiera artykuł Zbigniewa Jabłońskiego pozostający w izwiązku z dziesięcioleciem „Rocznika”. A rtykuł następny, K rystyn y Stachow skiej Zagran icz
