Medycyna Wet. 2006, 62 (10) 1123
Artyku³ przegl¹dowy Review
Zgodnie z procedur¹ legislacyjn¹ Komisja Europej-ska w sierpniu 2005 r. z³o¿y³a wniosek do Rady Euro-pejskiej dotycz¹cy przyjêcia dyrektywy Rady w spra-wie wymogów w zakresie zdrowia zspra-wierz¹t akwakul-tury i ich produktów oraz zapobiegania niektórym cho-robom zwierz¹t wodnych i zwalczania tych chorób (7) oraz decyzji Rady zmieniaj¹cej decyzjê 90/424/EWG w sprawie wydatków w dziedzinie weterynarii (1). Wprowadzenie tych przepisów, w odniesieniu do hand-lu produktami akwakultury, ma na cehand-lu zaktualizowa-nie, zmianê i skonsolidowanie dotychczas obowi¹zu-j¹cych zasad (2-5, 9-14).
W Unii Europejskiej akwakultura stanowi wa¿n¹ ga³¹ gospodarki, szczególnie na obszarach wiejskich oraz przybrze¿nych. wiadczyæ o tym mo¿e fakt, ¿e w 2004 r. produkcja zwierz¹t akwakultury (ryb, miê-czaków i skorupiaków) wynios³a 2,5 mld (tab. 1). Jednak¿e straty finansowe spowodowane chorobami zwierz¹t wodnych (zw³aszcza miertelnoci¹ i obni-¿eniem jakoci) szacuje siê na 20%. Wniosek Komisji Europejskiej z³o¿ony do Rady zapowiada nowoczes-ne i ukierunkowanowoczes-ne prawodawstwo, które wp³ynie na zredukowanie strat, a co za tym idzie, zyskanie oko³o 100 mln rocznie. Wprowadzenie nowego prawa ma w rezultacie zwiêkszyæ konkurencyjnoæ producentów sektora akwakultury w UE.
Wymieniony wniosek w sprawie nowych aktów normatywnych uchyli istniej¹ce przepisy zawarte w dy-rektywach Rady (2-4), na podstawie których przyjêto 13 decyzji wykonawczych. Jednak wspomniane de-cyzje obowi¹zywaæ bêd¹ do czasu ich uchylenia okre-lon¹ decyzj¹ lub zast¹pienia decyzj¹ przyjêt¹ zgodnie z omawianym wnioskiem.
Projekt dyrektywy przewiduje zwiêkszenie zakresu i usprawnienie dzia³añ operacyjnych pañstw cz³onkow-skich poprzez mo¿liwoæ podejmowania czynnoci zapobiegaj¹cych chorobom i ich rozprzestrzenianiu siê na poziomie lokalnym lub regionalnym. Jest to
mo¿li-Nowe przepisy Unii Europejskiej dotycz¹ce zwierz¹t
wodnych projekt dyrektywy Rady Europejskiej
KRYSTIAN POP£AWSKI, JÓZEF SZAREK, JOANNA WOJTACKA, IZABELLA BABIÑSKAZespó³ Weterynarii S¹dowej i Administracji Weterynaryjnej Katedry Weterynaryjnej Ochrony Zdrowia Publicznego Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UWM, ul. Oczapowskiego 13, 10-719 Olsztyn
ij c k u d o r p k o R ProdukcjawMT Watroæw1000 0 9 9 1 1013406 1774012 3 0 0 2 1373150 2576434 ij c k u d o r p t s o r z W 35% 45%
Tab. 1. Ca³kowita produkcja zwierz¹t akwakultury (ryby, miêczaki, skorupiaki) i jej wartoæ w Unii Europejskiej w la-tach 1990 i 2003*
Objanienie: * na podstawie bazy danych wiatowego Systemu Informacji Rybackiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wy¿ywienia i Rolnictwa (FAO FIGIS Food and Agricul-ture Organization of the United Nations, Fisheries Global Infor-mation System)
Pop³awski K., Szarek J., Wojtacka J., Babiñska I.
New regulations of the European Union on aquatic animals a draft of the European Council directive Summary
The current veterinary legislature on aquaculture was developed 20 years ago when the European Union consisted of only 12 Member States. It was created in order to protect the-then basic field of activity of this sector, which was the culturing of salmonids (trout and salmon) and oysters. Currently, this law requires updating so as to reflect the wide scope of activity within the aquaculture sector and species now found in the enlarged Union. It should also include significant developments in this branch and the experience gained through the last 15 years of implementing the existing law and scientific progress in this discipline. EU regulations should also be updated to conform to international agreements and norms (e.g.: WTO/SPS and OIE). The proposed new regulations submitted to the Council will abolish the present laws (Council directives 91/67/EEC, 93/53/EEC and 95/70/EC) and replace them with a new directive on health requirements for aquatic animals and products thereof, and on the prevention and control of certain diseases in these animals. This will facilitate higher flexibility and give operational responsibility to the Member States, thus enabling effective disease prevention through initiating decision-making at a local or regional level.
Medycyna Wet. 2006, 62 (10) 1124
we dziêki uproszczeniom procedur administracyjnych w pañstwach cz³onkowskich i s³u¿bach Komisji Eu-ropejskiej.
Nowe przepisy zapewniaj¹ te¿ dalsze obowi¹zywa-nie zasady przestrzegania krajowych aktów normatyw-nych lub miêdzynarodowych dotycz¹cych ochrony gatunków, lub wprowadzania gatunków obcych fau-nie rodzimej. Pozwoli to ograniczyæ szkodliwy wp³yw sektora akwakultury na rodowisko naturalne poprzez stosowanie bardziej rygorystycznych przepisów doty-cz¹cych ochrony gatunków z punktu widzenia w³anie ochrony rodowiska lub fauny.
W nowej dyrektywie utrzymane zostan¹ dotychcza-sowe zasady wprowadzania do obrotu zwierz¹t i pro-duktów akwakultury ustanowione w dyrektywie 91/67/EEC (2), zasady zapobiegania i zwalczania cho-rób ryb zawarte w dyrektywie 93/53/EEC (3) oraz ma³¿y zawarte w dyrektywie 95/70/EC (4). Jedno-czenie uproszczeniu i u³atwieniu ulegn¹ procedury wyznaczania stref wolnych od chorób.
Dyrektywa nie ma zastosowania do rybo³ówstwa tradycyjnego, zwierz¹t wodnych pozyskiwanych w celu wyprodukowania m¹czki rybnej, tranu i tym podobnych produktów oraz wprowadzania do obrotu ozdobnych zwierz¹t wodnych, jeli zwierzêta te s¹ przetrzymywane w akwariach niekomercyjnych. W ar-tykule 3 i za³¹czniku II dyrektywy zawarte s¹ liczne definicje, które oparte s¹ na okreleniach stosowanych przez OIE i w ka¿dym przypadku, w którym by³o to mo¿liwe, s¹ zgodne z definicjami zawartymi w innych dzia³ach prawodawstwa Unii Europejskiej, tj. w pa-kiecie rozporz¹dzeñ w sprawie higieny, bêd¹cym czê-ci¹ prawa ¿ywnociowego (9-12), oraz w rozporz¹-dzeniach dotycz¹cych funduszu rybo³ówstwa (8).
Rozdzia³ II zawiera ogólne wymagania dla produk-cji zwierz¹t akwakultury, przedsiêbiorstw zajmuj¹cych siê akwakultur¹ oraz zak³adów przetwórczych. W ar-tykule 4 zawarto postanowienie, ¿e gospodarstwa po-winny byæ zatwierdzone przez w³aciwy organ z uwa-gi na wystêpowanie i zwalczanie chorób zwierz¹t wod-nych. Jest to rozwiniêcie dotychczasowych przepisów zobowi¹zuj¹cych do rejestracji wszystkich gospo-darstw produkuj¹cych miêczaki oraz wszystkich gospodarstw rybnych hoduj¹cych ryby wra¿liwe na choroby z listy I i II. W myl nowych przepisów przy-znanie zatwierdzenia zak³adu lub przedsiêbiorstwa sek-tora akwakultury bêdzie mo¿liwe po spe³nieniu okre-lonych w dyrektywie Rady warunków dotycz¹cych prowadzenia ewidencji, przestrzegania zasad dobrej praktyki higienicznej oraz programu kontroli stanu zdrowia zwierz¹t. Ponadto zak³ad lub przedsiêbiorstwo bêd¹ pozostawa³y pod nadzorem w³aciwego organu i musz¹ dysponowaæ systemami umo¿liwiaj¹cymi wy-kazanie spe³niania wymaganych warunków.
Artyku³ 6 obliguje pañstwa cz³onkowskie do za³o-¿enia i aktualizacji rejestru przedsiêbiorstw produk-cyjnych sektora akwakultury oraz zatwierdzonych za-k³adów przetwórczych, a jego zawartoæ ma byæ
udo-stêpniona innym pañstwom cz³onkowskim i Komisji. Artyku³ 7 wprowadza obowi¹zek sta³ego nadzoru w³a-ciwego organu nad przedsiêbiorstwami produkcyjny-mi sektora akwakultury oraz zatwierdzonyprodukcyjny-mi zak³a-dami przetwórczymi poprzez przynajmniej regularne wizyty i kontrole, których czêstotliwoæ jest ustalana na podstawie analizy ryzyka, jakie stanowi¹ podmioty nadzorowane dla rozprzestrzeniania siê chorób. Ko-lejny artyku³ przewiduje obowi¹zek prowadzenia ewi-dencji zarówno przez przedsiêbiorstwa produkcyjne, jak i podmioty zajmuj¹ce siê transportem zwierz¹t akwakultury. Wprowadzana ewidencja ma obejmowaæ przede wszystkim informacje na temat przemieszcza-nia siê zwierz¹t akwakultury oraz ich produktów, a tak¿e dane dotycz¹ce miertelnoci i wyników kon-troli zdrowia zwierz¹t wodnych. Artyku³ 9 nak³ada na pañstwa cz³onkowskie obowi¹zek dopilnowania, aby przedsiêbiorstwa produkcyjne sektora akwakultury oraz zatwierdzone zak³ady przetwórcze wdro¿y³y za-sady dobrej praktyki higienicznej, w celu zapobiega-nia powstawazapobiega-nia i rozprzestrzezapobiega-niazapobiega-nia siê chorób. Jest to nowe obci¹¿enie w tym zakresie.
W artykule 10 nak³ada siê na pañstwa cz³onkow-skie obowi¹zek wdro¿enia we wszystkich hodowlach i obszarach hodowli miêczaków programu kontroli stanu zdrowia zwierz¹t opartego na ocenie ryzyka, któ-rego celem jest wykrycie: zwiêkszonej miertelnoci we wszystkich hodowlach i obszarach hodowli miê-czaków, odpowiednio dla danego typu produkcji oraz chorób wymienionych w czêci II za³¹cznika III w hodowlach i obszarach hodowli miêczaków, w któ-rych wystêpuj¹ gatunki podatne na takie choroby. No-woci¹ jest, ¿e program kontroli stosowany odnonie do wszystkich hodowli miêczaków ma byæ zastoso-wany tak¿e w przypadku chorób pozosta³ych zwierz¹t wodnych, w tym chorób ryb wymienionych w czêci II za³¹cznika III i powinien byæ oparty na zasadach ujê-tych w za³¹czniku IV. Z uwagi na ró¿norodnoæ pod-miotów w UE w prawodawstwie pierwotnym (dyrek-tywy Rady) nie przedstawiono szczegó³owych wska-zañ dotycz¹cych czêstotliwoci kontroli. Niezbêdne jest wiêc opracowanie przepisów wykonawczych, które zawiera³yby dok³adne wymagania w tym zakresie. Ka¿de z pañstw cz³onkowskich mo¿e wprowadziæ swoje w³asne uregulowania dotycz¹ce czêstotliwoci kontroli, systemu nadzoru nad sytuacj¹ epizootyczn¹, pobierania próbek i ich badania w zatwierdzonych la-boratoriach.
W rozdziale III zawarte s¹ wymogi dotycz¹ce zdro-wia w zakresie wprowadzania do obrotu zwierz¹t akwakultury i ich produktów. Lista 15 chorób zosta³a podzielona na dwie (poprzednio by³y trzy) grupy. Pro-ponowane prawo w tym zakresie w porównaniu do dotychczasowego ilustruje tabela 2. W za³¹czniku III znajduj¹ siê listy wymienionych chorób, poprzedzone kryteriami prowadzenia wykazu chorób. W propozy-cji nowych przepisów uwzglêdniono klasyfikacjê cho-rób stosowan¹ przez OIE, co znacznie u³atwia
kon-Medycyna Wet. 2006, 62 (10) 1125
trolê w miêdzynarodowym handlu zwierzêtami wod-nymi zgodnie z porozumieniem World Trade Organi-zation/Sanitary and Phytosanitary Measures (WTO/ SPS). Podstawy prawne do okrelenia wymogów do-tycz¹ce zapobiegania chorobom w odniesieniu do transportu zawarto w artykule 13. W artykule 14 na³o-¿ono na pañstwa cz³onkowskie obowi¹zek zg³aszania za pomoc¹ skomputeryzowanego systemu weteryna-ryjnego TRACES wszystkich przewozów zwierz¹t akwakultury dla celów hodowli i odnowy populacji. W 2005 r. zast¹pi³ on stosowany wczeniej system ANIMO.
Na uwagê zas³uguje artyku³ 17 okrelaj¹cy zasady wprowadzania gatunków niewra¿liwych na obszary wolne od choroby. Zaznaczono, ¿e zwierzêta musz¹ pochodziæ z pañstw cz³onkowskich wolnych od danej jednostki chorobowej i przejæ odpowiedni¹ kwaran-tannê. Przewiduje siê jednak odstêpstwo od tych pro-cedur w przypadku, gdy dane naukowe wskazuj¹, ¿e gatunki bêd¹ce nosicielami w okrelonych stadiach rozwoju nie przenosz¹ danej choroby. Propozycja ta jest podyktowana standardami handlowymi wyznaczo-nymi w przepisach OIE.
Warto te¿ rozwa¿yæ zapisy art. 19 dotycz¹ce zwie-rz¹t akwakultury i ich produktów wprowadzanych do obrotu w celu spo¿ycia przez ludzi bez dalszego przetwarzania. Zdarza siê, ¿e zwierzêta, w zwi¹zku z obrotem, s¹ przetrzymywane lub pozostawiane w wo-dzie dla zachowania wie¿oci. Taka forma jest powszechnie stosowana w przypadku miêczaków i skorupiaków, np. krabów i homarów oraz ryb, np. wêgorzy i karpi. Istnieje zwi¹zane z tym ryzyko za-wleczenia chorób, choæ jest zwykle niskie. Odnonie do niektórych gatunków ryb (np. turbot czy halibut) dokonuje siê po³owów narybku w celu pozyskania ikry i mlecza. Zapisy art. 20 pozwalaj¹ na utrzymanie sta-tusu zdrowotnego pañstwa cz³onkowskiego wolnego od choroby, na którego obszar takie ryby zosta³y wpro-wadzone. Nie oznacza to, ¿e artyku³ ten reguluje kwes-tie pozyskiwania ikry i mlecza ryb ³ososiowatych, pod-czas ich migracji.
W rozdziale IV podano ogólne wymogi w zakresie wprowadzania zwierz¹t akwakultury i ich produktów pochodz¹cych z pañstw trzecich. Zapisy art. 22 pozo-staj¹ w³aciwie niezmienione w stosunku do obecnie obowi¹zuj¹cego prawa. Z uwagi na ujednolicenie
wa-runków importowych, które niesie zaimplementowana tak¿e do prawodawstwa polskiego dyrektywa 2002/ 99/WE (5) zapisy zawarte w art. 22 harmonizuj¹ prze-pisy importowe dotycz¹ce zwierz¹t wodnych.
Rozdzia³ V dotyczy po-wiadamiania o chorobach oraz rodków zwalczania chorób. Rozró¿nia siê tu po-wiadamianie na poziomie krajowym oraz dotycz¹ce innych pañstw cz³onkowskich, Komisji Europejskiej i pañstw cz³onkowskich Europejskiego Stowarzysze-nia Wolnego Handlu (EFTA). Projekt dyrektywy na-k³ada na w³acicieli i wszystkie osoby zajmuj¹ce siê zwierzêtami wodnymi, tak¿e na lekarzy weterynarii, obowi¹zek natychmiastowego powiadomienia w³aci-wego organu nawet w przypadku, gdy istniej¹ jedynie uzasadnione podejrzenia, ¿e pojawi³a siê choroba wy-mieniona w czêci II za³¹cznika III. Pewn¹ trudnoæ interpretacyjn¹ mo¿e tu budziæ obowi¹zek bezzw³ocz-nego powiadomienia w³aciwego organu lub prywat-nego lekarza weterynarii w celu przeprowadzenia dal-szych badañ, jeli zaobserwowano zwiêkszon¹ mier-telnoæ zwierz¹t akwakultury. Zwiêkszona miertel-noæ powinna byæ okrelana przez hodowcê we wspó³-pracy z w³aciwym organem nadzoruj¹cym dla ka¿-dego gospodarstwa lub ich grupy z uwzglêdnieniem lokalnych warunków. Nale¿y wzi¹æ pod uwagê poziom podstawowej miertelnoci na danym terenie, który zale¿y z kolei od gatunku zwierz¹t, sposobu i warun-ków ich utrzymania, jakoci wody itp. Nie jest mo¿li-we wyznaczenie jednolitych parametrów w tym zakre-sie dla Unii. Natomiast powiadomienie (dokonywane tradycyjnie przez system ADNS) innych pañstw kowskich, Komisji Europejskiej oraz pañstw cz³on-kowskich EFTA o wyst¹pieniu choroby powinno na-st¹piæ w ci¹gu 24 godzin w przypadku potwierdzenia wyst¹pienia choroby egzotycznej lub nieegzotycznej wymienionej w czêci II za³¹cznika III.
Wstêpne rodki zwalczania choroby (sekcja 2) oraz minimalne rodki stosowane w przypadku potwierdze-nia chorób egzotycznych (sekcja 3) lub nieegzotycz-nych (sekcja 4) u zwierz¹t akwakultury s¹ w zasadzie niezmienione w porównaniu z obecnie obowi¹zuj¹cy-mi normaobowi¹zuj¹cy-mi (2, 3). Jednak¿e zapisy art. 35 od³ogo-wanie i art. 36 ochrona zwierz¹t wodnych s¹ nowe. Wa¿nym nowym elementem jest okrelenie w art. 41 rodków zwalczania nowo pojawiaj¹cych siê chorób. Oznacza to, ¿e w przypadku pojawienia siê nowej cho-roby dopuszczalna jest sytuacja przyjêcia przez pañ-stwo cz³onkowskie przepisów i podjêcia dzia³añ in-nych ni¿ te, o których mówi projektowana dyrektywa. Ponadto na terenie Unii wystêpuje wiele chorób o zna-czeniu lokalnym, które nie s¹ przedmiotem uregulo-wañ proponowanej dyrektywy. W takich przypadkach y s i p e z r P b y r y b o r o h C Chorobymiêczaków Chorobyskorupiaków m e z a R e n z c y t o z g e egzontyiec-zne* egzotyczne** egzontiyec-zne* egzotyczne egzontiyec-zne* e n c e b O 1 8 9 2 0 1 21 e n a w o n o p o r P 2 4 4 2 2 1 15
Tab. 2. Choroby zwierz¹t akwakultury porównanie obecnego prawodawstwa i propozycji zawartej w nowej dyrektywie
Objanienia: * poprzez choroby nieegzotyczne w obecnie obowi¹zuj¹cych przepisach rozumie siê choroby odnosz¹ce siê do Listy II i Listy III Aneksu A do Dyrektywy 91/67/EWG; ** poprzez choroby egzotyczne miêczaków rozumie siê choroby zawarte w Aneksie D do Dyrektywy 95/70/WE
Medycyna Wet. 2006, 62 (10) 1126
podmioty zajmuj¹ce siê produkcj¹ akwakultury mog¹ spowodowaæ przyjêcie doranych rodków na ograni-czony okres (art. 43).
Istotne znaczenie dla Polski bêdzie mia³ artyku³ 44 (sekcja 1, rozdzia³ VI) dotycz¹cy opracowywania i za-twierdzania programów zapobiegania i zwalczania chorób. W przypadku, gdy pañstwo cz³onkowskie nie jest uznane za wolne od jednej lub wiêcej chorób nie-egzotycznych wymienionych w czêci II za³¹cznika III, musi ono opracowaæ program zwalczania tych chorób w celu osi¹gniêcia statusu pañstwa wolnego od wspom-nianych chorób i pañstwo to jest zobowi¹zane przed-³o¿yæ program do zatwierdzenia Komisji Europejskiej. W sekcji 2 rozdzia³u VI w art. 47 zawarto zobowi¹-zania sporz¹dzobowi¹-zania planów gotowoci. W dotychczas obowi¹zuj¹cych przepisach istnieje jedynie zobowi¹-zanie do sporz¹dzenia takich planów dla chorób ryb z listy I, natomiast nie ma wymogów sporz¹dzania ta-kich planów w przypadku chorób miêczaków i skoru-piaków. W nowych przepisach ka¿de pañstwo cz³on-kowskie zobowi¹zane jest sporz¹dziæ plan gotowoci na wypadek wyst¹pienia choroby nowo pojawiaj¹cej siê lub egzotycznej, a tak¿e w celu zapewnienia ochro-ny rodowiska naturalnego.
Uregulowania dotycz¹ce szczepieñ (art. 48) w za-sadzie nie ró¿ni¹ siê od obecnie obowi¹zuj¹cych. Pod-stawow¹ zasad¹ jest, ¿e dopuszczone do obrotu i sto-sowania mog¹ byæ jedynie szczepionki spe³niaj¹ce wymagania zawarte w dyrektywie 2001/82/WE (6) oraz rozporz¹dzeniu WE nr 726/2004 (14).
W rozdziale VII podano przepisy odnonie do uzna-wania, utrzymyuzna-wania, zawieszania i przywracania sta-tusu strefy, obszaru lub pañstwa wolnego od choroby. W nowym ich brzmieniu mo¿na dostrzec bardziej elas-tyczne podejcie, uwzglêdniaj¹ce ró¿norodnoæ akwa-kultury w poszczególnych pañstwach cz³onkowskich, a co najwa¿niejsze standardy OIE. Zawarte tu nor-my prawne s¹ zgodne z zobowi¹zaniami Unii Euro-pejskiej wynikaj¹cymi z przestrzegania porozumienia WTO/SPS.
Rozdzia³ VIII dotyczy problematyki kompetencji w³aciwych organów w pañstwach cz³onkowskich, unijnych laboratoriów referencyjnych, krajowych laboratoriów referencyjnych, oraz wiadczenia us³ug i stosowania metod diagnostycznych. Istotn¹ ró¿nic¹ pomiêdzy prawodawstwem dotycz¹cym zdrowia zwie-rz¹t l¹dowych a unijnym prawodawstwem dotycz¹cym zdrowia zwierz¹t wodnych (zawieraj¹cym obecnie 25, a w propozycji 15 chorób) jest fakt, ¿e w przypadku zwierz¹t wodnych nie udaje siê stworzenie dla ka¿dej poszczególnej choroby osobnego unijnego laborato-rium referencyjnego. W zwi¹zku z tym w jednym laboratorium bada siê kilka chorób. Obecnie unijne la-boratorium dla chorób ryb bada 3 patogeny, a labora-torium chorób miêczaków 11 patogenów. Dlatego te¿ w art. 56 zaproponowano, aby referencyjne laborato-rium UE mog³o podzlecaæ niektóre swoje zadania pod warunkiem, ¿e podwykonawca reprezentuje
po-ziom co najmniej równorzêdny zlecaj¹cemu. W takim przypadku unijne laboratorium referencyjne pozosta-nie jednak nadal punktem kontaktowym dla Komisji Europejskiej i krajowych laboratoriów referencyjnych. Wa¿n¹ zmian¹ w stosunku do obecnych przepisów jest, aby badania laboratoryjne dla celów nowej dyrektywy wykonywane by³y w laboratoriach wyznaczonych przez w³aciwy organ pañstwa cz³onkowskiego (12).
Nowa dyrektywa nak³ada na pañstwa cz³onkowskie obowi¹zek przyjêcia i publikacji najpóniej do dnia 30 czerwca 2006 r. przepisów ustawowych, wykonaw-czych i administracyjnych niezbêdnych do wykonania tej dyrektywy. Komisja powinna otrzymaæ teksty prze-pisów krajowych wdra¿aj¹cych now¹ dyrektywê oraz tabelê korelacji miêdzy tymi przepisami a dyrektyw¹. Pañstwa cz³onkowskie zastosuj¹ wspomniane przepi-sy od dnia 1 stycznia 2007 r.
Pimiennictwo
1.Decyzja Rady 90/424 z 29 czerwca 1990 r. w sprawie wydatków w dziedzinie weterynarii. Dz. Urz. WE. L 224, z 18. 08. 1990 z pón. zm., s. 19.
2.Dyrektywa 91/67/EWG Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 1991 r. dotycz¹ca warunków zdrowotnych zwierz¹t obowi¹zuj¹cych przy wpro-wadzaniu do obrotu zwierz¹t i produktów akwakultury. Dz. Urz. WE L 046, z 19. 02. 1991 z pón. zm., s. 1.
3.Dyrektywa 93/53/EWG Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 czerwca 1993 r. wprowadzaj¹ca minimalne rodki wspólnotowe zwalczania niektórych chorób ryb. Dz. Urz. WE L 175, z 24. 06. 1993 z pón. zm., s. 23.
4.Dyrektywa 95/70/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 grudnia 1995 r. wprowadzaj¹ca minimalne wspólnotowe rodki zwalczania niektórych chorób ma³¿y dwuskorupowych. Dz. Urz. WE L 332 z 30. 12. 1995 z pón. zm., s. 33.
5.Dyrektywa 2002/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. ustanawiaj¹ca przepisy sanitarne reguluj¹ce produkcjê, przetwarzanie, dystrybucjê oraz wprowadzanie produktów pochodzenia zwierzêcego przezna-czonych do spo¿ycia przez ludzi. Dz. Urz. WE L 18 z 23. 01. 2003, s. 11. 6.Dyrektywa 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada
2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnosz¹cego siê do weteryna-ryjnych produktów leczniczych. Dz. Urz. WE L 311 z 28. 11. 2001 z pón. zm., s. 1.
7.Projekt Dyrektywy Rady w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierz¹t akwakultury i ich produktów oraz zapobiegania i zwalczania niektórych chorób zwierz¹t wodnych. Dokument 11880/05 COM (2005) 362.
8.Projekt Rozporz¹dzenia Rady Europejski Fundusz Rybo³ówstwa COM (2205) 497.
9.Rozporz¹dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny rodków spo¿ywczych. Dz. Urz. WE L 139 z 30. 04. 2004, s. 1.
10.Rozporz¹dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 853/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiaj¹cego szczególne przepisy dotycz¹ce higieny w odniesieniu do ¿ywnoci pochodzenia zwierzêcego. Dz. Urz. WE L 139 z 30. 04. 2004, s. 55.
11.Rozporz¹dzenie (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiaj¹cego szczególne przepisy dotycz¹ce organizacji urzêdowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzêcego przeznaczonych do spo¿ycia przez ludzi. Dz. Urz. WE L 139 z 30. 04. 2004, s. 206.
12.Rozporz¹dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzêdowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodnoci z prawem paszowym i ¿ywnociowym oraz regu³ami dotycz¹cymi zdrowia zwierz¹t i dobrostanu zwierz¹t. Dz. Urz. WE L 165 z 30. 04. 2004, s. 1.
13.Rozporz¹dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1774/2002 z dnia 3 padziernika 2002 r. ustanawiaj¹ce przepisy sanitarne dotycz¹ce produktów ubocznych pochodzenia zwierzêcego nieprzeznaczonych do spo¿ycia przez ludzi. Dz. Urz. WE L 273 z 10. 10. 2002, s. 1.
14.Rozporz¹dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 726/2004 z dnia 31 marca 2004 r. ustanawiaj¹ce wspólnotowe procedury wydawania pozwoleñ dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi i do celów weterynaryjnych i nadzoru nad nimi oraz ustanawiaj¹ce Europejsk¹ Agencjê Leków.
Adres autora: lek. wet. Krystian Pop³awski, ul. Oczapowskiego 13, 10-719 Olsztyn; e-mail: k.poplaw@wp.pl
