Zygmunt Ziątek
"Witkacy a świat zachodni", Jan
Błoński, "Teksty" nr 3 (1973) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 17/51, 116
( I I ' BŁOŃSKI J a n : W itk ac y a ś w i a t z a c h o d n i . " T e k s t y " 1973 n r 3 s . 1 0 - 4 1 . K o n f r o n t a c j a k a t a s t r o f i z m u W i t k i e w i c z a z symptomami k a t a s t r o f y d z i s i e j s z e j c y w i l i z a c j i z a c h o d n i e j o r a z j e j "św iadom o ś c i ą k a t a s t r o f i c z n ą " , p o l e g a j ą a a n i e t y l e n a z e s t a w i a n i u p r o r o c t w a ze w s p ó łc z e s n y m d o ś w i a d c z e n i e m , i l e ń a w y k o r z y s t a n i u "m o d e lu ś w i a t a " z p is m W i tk a c e g o j a k o n a r z ę d z i a i n t e l e k t u a l n e g o o p a n o w a n ia t e g o d o ś w i a d c z e n i a , j a k o s p o s o b u j e g o o d c z y t y w a n i a . Zdaniem a u t o r a , m odel W it k a o e g o w jednym s i ę n i e s p r a w d z a : z a m i a s t p rz e w id y w a n e g o z u n i f o r m i z o w a n i a s p o ł e c z e ń s t w po w c h ł o n i ę o i u p r z e z n i e w y b i t n y o h j e d n o s t e k - n a s t ę p u j e r ó ż - n i o o w a n i e n a i n n y o h z a s a d a o h n i ż t e , n a k t ó r y c h o p a r t y j e s t n i e s p r a w i e d l i w y p o d z i a ł d ó b r m a t e r i a l n y o h . Możność " u ż y c i a " W itk a o e g o j a k o k l u o z a do r o z e j r z e n i a s i ę we w s p ó ł c z e s n o ś ć i , n a - w e t b a r d z i e j : p r z y s z ł o ś c i , s t a n o w i m i a r ę b o g a c tw a j e g o p i s a r s t w a . B P / 5 1 / 1 7 Z . Z . ( I I ) BOROWSKI A n d r z e j : Z w i ą z k i s t a r o p o l s k i e z k u l t u r ą n i d e r l a n d z k ą a p r o b l e m " r e n e s a n s u p ó ł n o o n e g o " . " Z e s z y t y Nau kowe U J. P r a o e H i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e " z . 27 Kraków 1973 s . 5 7 - 7 2 . O k r e ś l a j ą c p o j ę c i e " r e n e s a n s u p ó ł n o o n e g o " a u t o r p r o p o n u j e nazwę "humanizm r e n e s a n s o w y n i d e r l a n d z k i " n a o z n a c z e n i e p r ą d u k u l t u r a l n e g o ł ą c z ą c e g o ś r o d o w i s k a i n t e l e k t u a l n e w E u r o p i e p ó ł - n o o n e j i ś r o d k o w e j , począw szy od l a t t r z y d z i e s t y c h XVI w. po p i e r w s z e d z i e s i ę c i o l e c i a XVII w. W c e n t r u m u w a gi a u t o r a z n a j d u j ą s i ę z w i ą z k i p o l s k o - n i d e r l a n d z k i e , p r z y czym w y r ó ż n i a t r z y i c h o k r e s y : w p ie rw s z y m o k r e s i e , " e r a z m i a ń s k i m " , i c h p r z y k ł a dem j e s t d z i a ł a l n o ś ć J a n a v an d e r Campena w P o l s o e ; d r u g i o k r e s można n az w ać e p o k ą J u s t u s a L i p s j u s a ( k o n i e c XVI i p o c z ą t e k XVII w . ) ; t r z e o i p r z y p a d a n a p ołow ę XVII w . i o d z n a o z a s i ę z a m iło w a n ie m do s z t u k i n i d e r l a n d z k i e j p r z y małym z a i n t e r e s o w a n i u t a m t e j s z ą l i t e r a t u r ą .
