Artur Jazdon
Sprawozdanie z działalności
Biblioteki Uniwersyteckiej w
Poznaniu za rok 2007
Biblioteka 12 (21), 243-2682008
NR 12 (21) BIBLIOTEKA 2008
A R T U R JA Z D O N
Sprawozdanie z działalności
Biblioteki Uniwersyteckiej za rok 2007
I. U w a g i w stę p n e
R ok 2007 tru d n o nazw ać rokiem p rze ło m u zarów no d la U czelni, ja k i dla Biblioteki U niwersyteckiej. K ontynuow ano wiele działań rozpoczętych w latach ubiegłych. P o d koniec okresu sprawozdawczego daw ało się ju ż odczuć w yham ow anie pew nych spraw czy niepodejm ow anie rozw iązywania niektórych tem atów , problem ów z uwagi n a zbliżające się (wiosną 2008 roku) w ybory n a kolejną kadencję.
Bardzo ważnym zagadnieniem w pływ ającym n a d zia łan ia podejm ow ane w roku 2007, a także n a jego ocenę był zespół problem ów zw iązanych z p ła cami pracowników. D otyczy to p raktycznie w szystkich pracow ników niebę- dących nauczycielam i akadem ickim i, ale nas szczególnie interesow ał, rzecz jasna, te n problem w odniesieniu do g rupy bibliotekarzy. C ały rok trw ały sta ra n ia (w ielokrotne spotkania, pism a, sk ład an e propozycje), które zakoń czyły się połowicznym sukcesem. W ładze Uczelni uregulow ały z w łasnej inicjatyw y jedynie uposażenie bibliotekarzy dyplom ow anych (jako grupy pracowników naukowych) oraz inform atyków . Łącznie zm ianam i ob jęto jed n ak tylko 29 pracowników całego system u. U dało się jedynie uzyskać jednorazow ą w y p łatę w końcu roku, a tak że obietnicę, iż w m iesiącach sty- czeń-marzec pensje w szystkich kustoszy z o stan ą podniesione do poziom u 1800 zł. Należy przyjąć, że stanow i to tylko p u n k t w yjścia do dalszego ure gulowania ich zarobków zgodnie z założeniam i polityki kadrowej. W ażne jest to szczególnie z tego względu, iż decyzja t a doprowadzi do spłaszczenia zarobków kustoszy bez względu n a staż pracy. A w tej grupie z n a jd u ją się
pracow nicy zarów no z 10-letnim , ja k i z przeszło z 30-letnim stażem . Kon sekw entnie realizowano również założenia polityki płacowej, zgodnie z któ rym i osoby nowo przyjm ow ane otrzym yw ały uposażenie n a uzgodnionym w porozum ieniu poziom ie. To tak że oznaczało, że o trzy m u ją uposażenie wyższe niż osoby pracu jące ju ż w bibliotece, a zatrud nio ne przed wpro w adzeniem w spom inanych zasad. W szystko to bu rzy dotychczasow y układ p łac i doprow adza do napięć w ew nątrz zespołu. M ając tego świadomość, dyrekcja B iblioteki zaap ro b o w ała tak ie rozw iązanie, tra k tu ją c je - pow tórz m y - jako e ta p przejściowy. Z akładam y bowiem, że w te n sposób tworzone są p o dstaw y do zbudow ania odm iennej od poprzedniej s tru k tu ry uposa żeń. M am y nadzieję, że część artykułow anych przez Dyrekcję postulatów płacow ych zostanie zrealizow ana, co spraw i, że uwzględnienie następnych nie będzie pociągało za sobą ta k dużych skutków finansowych dla Uczelni. O baw a o te w łaśnie sk u tk i leżała przede w szystkim u p od staw b raku pełnej realizacji naszych wniosków. T ru dn o w y tłum aczalne je s t jed n a k to, że rów nocześnie w funduszu p łac B iblioteki p o zo stała wysoka kw ota środków niew ykorzystanych.
D rugim pow ażnym i n ad al nierozw iązanym problem em jest sytu acja m a gazynowa. M imo w ielokrotnych deklaracji nie p o d jęto decyzji o remoncie bud y n k u przy ul. Heweliusza, w k tó ry m m iał być zlokalizowany m agazyn składowy. Odczuw am y w y raźną różnicę zd ań pom iędzy w ładzam i rektor skim i a pionem technicznym n a powyższy te m a t. B rak decyzji doprowadzi do sytu acji zam knięcia w roku 2008 części m agazynowej. O sytuacji tej po inform ow any został Senat UAM. Pew ne nadzieje w yrażone w końcu roku pozw alają snuć wizje nadbudow y p ię tra w m agazynie głównym (na około 120 tysięcy wolum inów), co pozwoli n a 3-4 la ta względnego spokoju nie zbędne dla znalezienia trw ałego rozw iązania tej sytuacji.
Z c a łą odpow iedzialnością pow yższą sy tu ację określić m ożna jako wyraz niezrozum ienia p o trz e b i niedoceniania roli B iblioteki, jej zasobów i wy konywanej przez bibliotekarzy pracy. I to w kontekście zarówno najw yż szej oceny przyznanej Bibliotece U niwersyteckiej przez K om itet Nauki (w śród tylko 4 bibliotek uczelnianych w k ra ju m ających kategoryzację BU jako jed y n a m a kategorię C, p o zostałe niższą), ja k i faktycznych osią gnięć. N ależy do nich zaliczyć d zia łan ia w zakresie zarządzania, organiza cji zasobu i jego udo stęp n ian ia. W pierw szym z wym ienionych zakresów wym ienić należy stw orzenie jed n o lity ch zasad polityki płacowo-kadrowej określających w ym agania staw iane przed pracow nikam i, ale też bu d u ją cych zręby system u m otyw acyjnego, k ształto w an ia drogi rozw oju zawodo wego. Za ty m i d ziałaniam i p o d ąży ło przygotow anie dokum entów zgodnych z najnow szym i w ym ogam i nauki o zarząd zan iu opisów stanow isk pracy. Do kum entów ta k określających rolę każdego ze stanow isk pracy w działaniu
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 245 całej organizacji, pow iązań pom iędzy stanow iskam i, staw ianych wymogów, zadań i celów do realizacji, desygnowanych upraw nień i odpow iedzialności nie m a żad na in n a g ru p a zawodowa n a Uczelni! Jesteśm y w trakcie opraco wyw ania SO O P-u (System u Okresowych O cen Pracow ników ), czym w za kresie zarządzania zasobam i ludzkim i w yprzedzim y ponow nie wszystkie inne jednostki organizacyjnie i grupy zawodowe.
W zakresie kształcenia kadr przygotow aliśm y rozw iązanie pozw alające w sposób system ow y w szystkim pracow nikom system u biblioteczno-in- form acyjnego UAM ukończyć stu d ia podyplom ow e z zakresu biblioteko znaw stw a i inform acji naukowej, stu d ia o p a rte n a bardzo nowoczesnym program ie kształcenia.
W organizacji zasobu u d ało się rozbudow ać grom adzenie m ateriałów zarówno tradycyjnych, ja k też elektronicznych. P rzy czym u d ało się to uzyskać nie drogą zw iększania w ydatków (choć pew ien w zrost i tu n a s tą pił), ale m inim alizow ania kosztów ponoszonych do tej pory, uczestnictw a w konsorcjach, działan iu w sieci itp. B ardzo wysoka liczba dostępów orga nizowanych do e-czasopism i e-booków staw ia nasz U niw ersytet ju ż teraz w czołówce krajowej. Zaspokojenie p o trz e b n a gw arantow anym przez nas poziomie jest porów nyw alne z dobrym i uczelniam i europejskim i. D ecyzja p o d jęta w końcu 2007 roku o zakupie 13 kolekcji e-booków postaw i nasz uniw ersytet p o d ty m względem n a pierw szym m iejscu w kraju!
W art podkreślenia w tej ogólnej ocenie je s t bardzo aktyw ny udział n a szych bibliotekarzy w nasycaniu katalogu centralnego N U K A T rekordam i bibliograficznymi i hasłam i. W ysoka pozycja w ty m względzie m ożliwa jest dzięki niemałej ącej aktyw ności w katalogow aniu zbiorów własnych. W spól na baza katalogowa Uczelni zaw iera już p o n a d 25% całego zasobu i je st pod względem ilościowym trzecią baza w kraju! D ziałan ia te u zu p ełn ia budow a własnych zasobów elektronicznych, czego najlepszym p rzy kład em jest szybkie nasycanie W B C . W ażne w kontekście budow y w spom nianego sys tem u inform acji o zasobach w łasnych je s t zacieśnienie w spółpracy pom ię dzy bibliotekarzam i system u w zakresie unifikacji stosow anych rozw iązań, n a podstaw ie jednolitych rozw iązań standardow ych. Służą tem u wspólne w arsztaty, które zapoczątkow ane w roku 2007 b ęd ą rozw ijane w roku n a stępnym .
Te działan ia oraz rozw iązania techniczno-program ow e w zakresie udo stępniania pozw alają n a coraz spraw niejsza obsługę czytelników. Ju ż nie tylko m ogą oni z domów przeszukiw ać nasz katalog i zam aw iać interesu jące ich pozycje, ale tak że autom aty czn ie prolongować swe wypożyczenia. Posiadając a k tu a ln ą k artę biblioteczną lub legitym ację elektroniczną, m ogą korzystać z dowolnego m iejsca ze w spom nianych zasobów elektronicznych. Dzięki tem u, mimo iż trad y cy jn e u d o stęp n ian ie także wykazuje tendencję
wzrostow ą, lawinowo rośnie udostępnianie zasobów elektronicznych. Już praw ie połow a w szystkich udostęp n ień BU jest realizow ana w łaśnie w ten sposób!
M am y świadomość, że w ty m k ierunku m uszą p odążać zm iany w celu stw o rz e n ia now oczesnego s y s te m u b ib lio te c z n o -in fo rm a c y jn e g o uczelni. W coraz większym sto p n iu d la efektywności d ziałań i ograniczania ich kosz- tochłonności pew ne z ad an ia m uszą być centralizow ane, rozwiązywane dla całego system u. W coraz w iększym zakresie rozbudow yw ać należy e-źródła i możliwości k o rzystan ia z nich. Tem u m uszą służyć s ta ra n ia o w yposaża nie bibliotek system u w nowoczesne kom putery, ale tak że w system sta n d a ryzow anego in te rn e tu bezprzewodowego. T ym działaniom musi także - dla w ygody użytkow ników i spraw ności ich obsługi - tow arzyszyć przekazywa nie do bibliotek w ydziałow ych zad ań zw iązanych z bieżącą ob sługą czytel ników, a n ad e w szystko zad ań zw iązanych z rozpoznaw aniem ich potrzeb.
Niezwykle w ażne w ty m kontekście sta je się szkolenie użytkowników, or ganizowanie system u konsultacji i doradztw a. Pochwalić się możemy z jednej stro n y w prow adzeniem od roku 2007 e-learningu w kształceniu z tzw. przy sposobienia bibliotecznego w szystkich nowo przyjętych studentów UAM, z drugiej - rozbudow ą szkoleń dla pozo stały ch grup. B rak sp rzętu kom pute rowego (kilkukrotnie nierozstrzygnięty p rzetarg) uniem ożliw iał wprowadze nie system u docelowego (zw iązanego ze zm ianam i organizacyjnym i w BU - zm iana system u p ełn ienia dyżurów inform acyjnych, zm iana w zakresie bi bliotekarzy dziedzinow ych). T a sy tu a c ja zmieni się n a po czątk u roku 2008, co pozwoli wdrożyć przygotow ane rozw iązania. Równocześnie zaproponu jem y nowy system konsultacji elektronicznych (nowoczesny, kompleksowy system nazyw any Ask L ibrarien).
D ośw iadczenia nie ty lk o teg o ro k u spraw ozdaw czego, ale i o sta tn ic h la t n a k a zu ją jed n y m z n ajw ażn iejszy ch z a d a ń ro k u 2008 uczynić przygo tow an ie p la n u stra te g icz n e g o B IB L IO T E K A 2016. M a on w yznaczyć kie ru n ek d z ia ła n ia n a la ta 2008-2016, stan o w iąc d o k u m en t, n a p o d staw ie k tó reg o (p o jego zatw ie rd z e n iu przez R a d ę B ib lio teczn ą i S en at UAM) k s z ta łto w a n a i realizo w an a p o w in n a być p o lity k a inform acyjno-biblio- te c z n a całej Uczelni.
II. O rganizacja
1. S tru k tu ra organizacyjna Biblioteki Uniwersyteckiej uległa minimalnej korekcie. W Oddziale Zbiorów Specjalnych utw orzona została Sekcja O pracow ania Zbiorów, której kierownikiem zo sta ła m gr R e n a ta W ilgosiewicz-Skutecka.
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 4 7 Pow ażnym zadaniem n a tu ry organizacyjnej okazało się przygotow yw a nie m ateriałów do dyskusji i propozycji rozw iązań płacow ych. D ziałania zakończyły się m inim alnym i sukcesam i (podw yżka dla bibliotekarzy dy plomowanych oraz grupy inform atyków ) i pew nym i nadziejam i n a dalszy postęp w rozw iązywaniu problem u w roku 2008.
2. R ad a B iblioteczna od b y ła cztery posiedzenia. J a k co roku, przedysku tow ała i przy jęła spraw ozdanie roczne. P o n a d to dyskutow ano o założe niach polityki grom adzenia e-booków; organizacji szkoleń dla studentów i pracowników w zakresie dostępów do zasobów elektronicznych; udo stępnianiu zbiorów w system ie biblioteczno-inform acyjnyin oraz budowie repozytorium instytucjonalnego.
3. Przygotow ano jed n o zarządzenie w ew nętrzne, w myśl którego uregulo wano try b szkolenia nowo przyjętych pracowników system u bibliotecz- no-inform acyjnego UAM oraz ich d o kształcania. Przygotow ano również 5 kom unikatów w drobniejszych sprawach.
4. W ykorzystanie etatów :
Grupa pracownicza Liczba etatów bibliotekarze dyplomowani 25 służba biblioteczna 127,66 pracownicy inżynieryjno-techniczni 8 administracja 5
obsługa 30
S ta n etatow y B iblioteki Uniwersyteckiej nie zm ienił się w porów naniu z rokiem poprzednim i w ynosił n a koniec roku 195,66 e ta tu (w ty m bi bliotekarze + pracow nicy inżynieryjno-techniczni 160,66; a a d m in istra cja + obsługa 35). Z atrudnionych w BU było 200 osób - 72 m ężczyzn (36,5%) i 128 kobiet (63,5%).
S tru k tu ra w ykształcenia kadry:
Wykształcenie Liczba osób %
wyższe 126 63,0 średnie biblioteczne 7 3,5 średnie 26 13,0 zasadnicze 27 13,5 podstawowe 14 7,0
W porów naniu z poprzednim rokiem s tru k tu ra zm ieniła się w stop niu m inim alnym . O dw a e ta ty kosztem służby bibliotecznej pow iększyła się grup a bibliotekarzy dyplom ow anych. W zrósł o dsetek osób z w ykształce niem wyższym, a zm alał pracow ników z w ykształceniem zasadniczym .
Z możliwości odbyw ania w B ibliotece zastępczej służby wojskowej korzy sta ło 5 poborow ych.
W znacznie w iększym zakresie w stosun k u do la t poprzednich działan ia nasze w spom agali w olontariusze.
5. A bsencja chorobow a w raz z opieką i urlopam i m acierzyńskim i w yniosła n a 1 osobę 11,36 d n ia (2005 - 10,1 dnia) i wskazuje drugi rok z rzędu te n dencję zwyżkową. F lu k tu a c ja kadr w ynosząca 6% b yła wyższa niż w roku poprzednim (4,5%).
6. W roku spraw ozdaw czym nie przeprow adzono regulacji uposażeń obej m ujących w szystkich pracowników.
Ś rednia p łac a b ru tto dla służby bibliotecznej - bez 20-procentowej prem ii - w ynosiła 1472,57 zł (w 2006 - 1452,54), dla bibliotekarzy dy plom ow anych 3000,23 zł, inżynieryjno-technicznych 1705,40 zł (2006 - 1708), ad m inistracji 1656,25 zł (2006 - 1637), a pracowników obsługi 1020,35 zł (2 0 0 6 - 1000).
7. W szyscy pracow nicy otrzym ali:
- w listopadzie jednorazow o dodatkow e w ynagrodzenie (tzw. karpiowe) w wysokości 500 zł,
- z funduszu socjalnego kw otę 600 zł (dla pracujących m inim um 1 rok n a p ełen e ta t).
Legitymacje upraw niające do korzystania ze zniżki 50% za przejazdy koleją otrzym ali pracownicy zainteresowani nimi, po w płaceniu kwoty 30 zł. 8. Z funduszu nagró d 52 osoby o trz y m ały nagrody w łącznej wysokości
39 900 zł (w 2006 roku 49 osób n a kw otę 36 400 zł). Dwaj bibliotekarze dyplom ow ani otrzym ali nag ro d y z puli nag ró d rektorskich.
Pow tórzyć należy stw ierdzenie w yrażane ju ż w poprzednich latach, że niski poziom p łac nie pozostaw ał w żadnym sto sun ku do w ym agań kwalifikacyjnych i obciążenia personelu, któ re w zrosły niew spółm iernie w zw iązku z tran sfo rm acją B iblioteki, jej k om puteryzacją i związanym z ty m podejm ow aniem nowych w yzw ań i zadań oraz realizacją zwięk szonych oczekiw ań użytkowników. Je d y n ą m ożliwością popraw y sytuacji w ty m zakresie staw ało się pozyskiw anie środków n a realizację pewnych z adań w p o staci p rac zleconych.
III. F in a n se
1. B u dżet B iblioteki U niwersyteckiej wyniósł po jesiennej korekcie
12 8 1 9 0 0 0 z ł (2006 - 11 9 8 9 0 0 0 z ł), a więc był o 6,9% wyższy od
środków roku poprzedniego. B u d żet Biblioteki stanow ił już tylko 3,03% b u d ż e tu Uczelni.
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 249 Zgodnie z obecną k o n strukcją b u d ż e tu Uczelni B iblioteka o trzy m ała środki z wyszczególnieniem tylko dwóch g ru p kosztów:
- w ynagrodzenia z pochodnym i 8804 tys. zł,
- zakup książek, czasopism i baz danych, zbiorów specjalnych 2401 tys. zł. Inne w ydatki (łącznie z grom adzeniem zbiorów specjalnych) p o k ry te m iały być z p ozostałych środków.
W celu większej kontroli d la p o trz e b w ew nętrznych bud żet te n podzielo no, a następnie w ykorzystano n astęp u jąco (w tys. zł):
Dział budżetu Plan Wykonanie % 1. Wynagrodzenia z pochodnymi, w tym: 7 704 7 144 92,73
osobowy fundusz płac 5 805 5 320 91,64 bezosobowy fundusz płac 200 274 137,24 „13 pensja” 417 411 98,62 2. Odpisy na fundusz zakładowy 340 270 79,42 3. Amortyzacja 399 333 83,50 4. Zakup książek 691 705 102,00 5. Zakup czasopism i baz danych 1 410 1 410 100,00 6. Zbiory specjalne 300 364 121,37 7. Druki, wyposażenie i inne materiały 300 284 94,76 8. Usługi obce i wewnętrzne 400 560 140,00 9. Podróże krajowe i zagraniczne 25 26 104,95 10. Koszty utrzymania obiektu 1 250 682 54,57
O gółem 12 819 11 779 91,88
W ydatki budżetu zostały zrealizowane n a poziom ie 92%, co spowodowane zostało przede wszystkim zbyt wysokim oszacowaniem kosztów u trzy m a nia budynku. Z niezadowoleniem należy też przyjąć fakt, iż nie mogliśmy wykorzystać osobowego funduszu płac, w kontekście uwag o b rak u d o sta tecznych d ziałań n a rzecz popraw y sytuacji m aterialnej pracowników. U w zględniając inflację oraz podw yżki cen głównie czasopism zagranicz nych m ożna stw ierdzić, że realne środki pozo stające w dyspozycji BU były porównywalne do roku ubiegłego. Niepokoi dalszy spadek udziału b udżetu BU w budżecie Uczelni u tru d n ia ją c y np. oczekiwany rozwój do stępów do baz danych czy e-czasopism.
Równocześnie niepokoi poziom w ykorzystania budżetu. Zadecydow ały 0 nim w arunki pogodowe (niższe o p łaty n a ogrzew anie). W skazać jed n ak należy n a niew ydatkow anie środków spowodowane przedłu żający m i się 1 w konsekwencji niezrealizowanym i w ydatkam i rem ontow ym i. N a jb a r dziej jed n a k zastanaw ia fakt niem ożności zrealizow ania kwestii podw y żek dla bibliotekarzy w sytuacji, gdy z zaplanow anych n a płace środków w ydano tylko 92%.
W zorem la t ubiegłych B iblioteka U niw ersytecka s ta ra ła się sam odzielnie pozyskiw ać środki n a realizację określonych zadań. Pozyskano blisko 460 tys. zł (2006 - 547 tys. zł), tj. 3,6% w sto su n k u do dotacji budżeto wej, w ty m (w tys. zł): Kary 134 940 Zapisy, aktywacja 177 514 Odsetki 4 961 Dotacja podmiotowa 29 000 Badania własne 50 000 Sprzedaż wydawnictw 7 100 Pracownia Mikrofilmowa 46 788 Pracowania Restauracji 8 052 inne (OIN) 1 235 R azem 459 590
Środki uzyskane z kar i zapisów przeznaczono n a zakup drobnego w yposażenia, rem onty, n a opłacenie godzin nadliczbow ych związanych z realizowanym i zadaniam i dodatkow ym i (retrokonw ersja, przenoszenie zbiorów, d yżury sobotnio-niedzielne).
2. S ytuację finansow ą Biblioteki U niwersyteckiej w roku 2007 uznać należy za porów nyw alną z rokiem 2006. Nie pozw oliła o na jed n a k n a zapew nienie organizacji zasobów n a poziom ie adekw atnym do p o trzeb i rangi Uczelni, prow adzenia rem ontów w koniecznym zakresie, zlecanie usług in- troligatorsko-konserw atorskich oraz prow adzenie w spom nianych ju ż prac zw iązanych z ko m pu tery zacją (zakup sprzętu).
IV . O b słu g a a d m in istra cy jn o -g o sp o d a rcza
1. P rzy jęto 56 028 (2006 - 54 667), a w ysłano 17 805 (2006 - 20 305) prze syłek za kw otę 66 677,85 zł (2006 - 80 282,80 zł). K ażda tegoroczna prze syłka kosztow ała B ibliotekę przeciętnie 3,84 zł i b yła tań sz a od ubieg łorocznej o 0,11 zł.
2. W zakresie p rac rem ontow ych wykonano:
- dokończenie rem o n tu czytelni ogólnej i profesorskiej, w ty m resta u ra cja stołów , w ym iana lam p,
- rem ont schodów w holu głównym , - w ym ianę okien n a I piętrze b u d y n k u B,
- rem ont pom ieszczeń biurow ych zw iązany z w ym ianą okien, - rem on t C zytelni OIN,
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 5 1 - rozpoczęcie rem o n tu dachu n a s ta ry m gm achu,
- częściową w ym ianę instalacji wodociągowej p o d sta ry m gm achem . Cieszy zakończenie p rac rem ontow ych we w spom nianych czytelniach, wy m iana - ze środków b u d ż e tu BU - okien oraz rozpoczęcie rem on tu dachu. Jednakże s ta n budynków - szczególnie b ud y n k u głównego - w ym aga dal szych intensyw nych prac rem ontow ych, k tóre po raz kolejny zgłoszono do rocznego planu rem ontowego uczelni. Bez ich intensyfikacji zabytkow y gm ach B iblioteki pozostanie n ajb rud n iejszy m gm achem n a Uczelni.
V . G rom ad zen ie zb iorów
1. W pływ ogólny oraz ilość m ateriałów skierowanych do zbiorów p rze d sta wia się następu jąco (w tys. wol.):
Rok Wpływ ogółem Wpływ do zbiorów 2003 199,1 66,5 2004 196,1 63,4 2005 186,2 63,7 2006 178,8 62,1 2007 172,8 63,5 2. W pływ ogólny wg źródeł w pływ u (w wol.):
Źródło wpływów 2007 2006 Kupno 21 785 19 272 Wymiana 3 459 3 685 EO 97 144 92 988 Dary 15 212 13 157 Dublety 35 178 49 026 Razem 172 778 178 128
3. Z ogólnego w pływ u skierowano do dalszego opracow ania 63 553 (2006 -
62 070) jed no stek (36,8%). D uża selekcja jest wynikiem stałego dążenia do utrzy m an ia grom adzenia zawężonego do publikacji w yłącznie w arto ściowych, zgodnych z przyjętym i zasadam i grom adzenia zbiorów, w zra stającej tendencji do przekazyw ania m ateriałów specjalistycznych do innych bibliotek UAM i m ia sta Poznania.
Należy zwrócić uwagę n a u trzym u jący się czw arty rok z rzędu m inim alny spadek ilości m ateriałów w pływ ających do Biblioteki. W roku spraw oz dawczym spowodowane to było jed n a k głównie zm niejszonym w pływ em
dubletów , gdyż podstaw ow e d la BU ź ró d ła wpływów (EO i kupno) wy kazały ten d encje wzrostowe.
4. Do dalszego opracow ania z poszczególnych źródeł w pływ u skierowano: Źródło wpływu 2007 (w jednostkach) 2006 (w jednostkach) Udział % w wykonaniu 2007 Udział % w wykonaniu 2006 Kupno 19 996 17 812 31,46 28,7 EO 33 773 33 309 53,14 53,7 Wymiana 1 717 1 859 2,70 3,0 Dary 8 067 9 090 12,70 14,6 Dublety 0 0 - -R azem 63 553 62 070 100 100
W yliczona powyżej s tru k tu ra w sto su n k u do la t poprzednich i przyję tych założeń nie uległa zasadniczym zm ianom , choć w idać - w stosunku do roku ubiegłego - pew ne przesunięcie w zakładan ym kierunku. Udział wpływów z k u p n a w zrósł do poziom u 31,46%. T a wielkość jest jed nak n ad al niezadow alająca, nie tylko w kontekście wysokiego poziom u lat 2000-2001. W arto wskazać, iż w roku 2007 n a zakup tradycyjnych ksią żek zagranicznych w ydano o blisko 100 tys. zł więcej, kupując 1126 ty tu łów. Rów nocześnie zakupiono 2365 e-booków, co staw ia BU w czołówce bibliotek krajow ych. P o d jęto w końcu roku działan ia n a rzecz zwiększo nego zak u p u e-booków, co m am y nadzieję popraw i jeszcze zaopatrzenie w lite ra tu rę zagraniczną.
N ajw ażniejsze źródło wpływów stanow ił E O (53,14%), i to m im o prowa dzenia znacznej jego selekcji (do zbiorów skierowano 34,8% wpływów). W arte w skazania jest wyliczenie kom pletności przekazyw ania egzem pla rza obowiązkowego przez wydawców książek, k tóre szacujem y n a 80-85%, szczególnie duży o dsetek braków odnotow ujem y w zakresie litera tu ry pięknej.
Te dwie drogi celowego do b o ru m ateriałó w do zbiorów przyniosły w roku spraw ozdaw czym 84,60% (2006 - 82,4%) w szystkich wpływów. N adal nie osiągnięto jeszcze poziom u la t ubiegłych, gdy oscylował on w granicach
88%.
D uży w pływ n a ta k i rozk ład staty sty czn y m iał n ad al wysoki poziom wpływów pozyskiw anych d ro g ą darów . W sposób zasadniczy zjawisko to tłu m ac z y wzm ożone w prow adzanie do zbiorów d a ru od prof. Jakela, k tó ry przeznaczony jest d la biblioteki w Gnieźnie. Spraw dza się progno za z roku ubiegłego, że zauw ażalny spad ek ilości m a te ria łu w pływ ającego
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 5 3 z tzw. zbiorów zabezpieczony cli będzie się potęgow ał, co w ynika z faktu powolnego, lecz system atycznego w yczerpyw ania się ich zasobów.
Zgodnie z przyjętym i założeniam i należy jed n a k i tu dbać o d obór wy łącznie m ate ria łu wartościowego i zgodnego z założeniam i polityki gro m adzenia.
W pływ z wymiany, co jest konsekw encją przeprow adzonej selekcji liczby partnerów i realizacji decyzji dotyczącej zap rzestan ia w prow adzania do zbiorów m ateriałów nieprofilowych lub zbyt szczegółowych, u trz y m ał się n a stosunkowo niskim poziomie.
5. W ym ianę, ja k w roku ubiegłym , prow adzono z 35 p a rtn e ra m i (w ty m 34 bibliotekam i zagranicznym i i 1 k rajo w ą ). K o n trahen tom BU w ysłano łącznie 1 9 8 7 w o l. (2006 - 2288), z któ ry ch 1 3 1 9 w o l. (2006 - 1756) stanow iły publikacje zakupione n a te n cel z W ydaw nictw a Naukowego UAM. Spośród otrzym anych od p artn eró w 3 4 5 9 w o l. (2006 - 3685) do zbiorów skierowano 1 7 1 7 w o l. (2006 - 1859), a więc 49,63% spośród nich.
6. Liczba ty tu łó w czasopism w wersji p rin t w prow adzanych do zbiorów zwiększyła się w sto su nku do roku ubiegłego i w yniosła 3 6 1 7 , w ty m pol skich 2994 oraz 623 zagraniczne (2006 - odpow iednio 2911 i 592, łącz nie 3503). Zapew nialiśm y również użytkow nikom elektroniczny dostęp do
31 8 8 6 (2006 - 21 406) tytu łó w . Łącznie więc użytkow nicy mogli korzy
stać z blisko 35 tys. ty tu łó w czasopism , co uznać należy za w ynik bardzo dobry.
7. W roku sprawozdawczym m ożna mówić o faktycznym rozwoju dostępów do e-booków, gdyż poza zakupionym i n a własność, zorganizowano dla czy telników łącznie dostęp do 33 7 0 0 pełnych tekstów książek (2006 - 2119). 8. W w yniku prowadzonej selekcji wycofano ze zbiorów 7400 jedno stek
(2006 - 15 872). Kolejny rok z rzędu selekcja zbiorów b y ła niższa, co jest wynikiem zm niejszania się zasobów „łatw ych” czy bezproblem ow ych do selekcji. Z inw entarzy wykreślono 8922 (2006 - 14 294) jednostek. Liczba nowych, zinw entaryzow anych jed n o stek w yniosła we w szystkich kom ór kach 34 165 jedn o stek (2006 - 30 655) i b y ła wyższa od liczby jedn ostek wyselekcjonowanych o 25 243 (2006 - 16 361).
9. Ze 105 6 9 4 (2006 - 114 598) jedn o stek wpływów pierw otnych i w tórnych zagospodarowanych przez Sekcję Z agospodarow ania Druków Zbędnych żadnej nie skierowano do zbiorów, 7726 wol. (2006 - 5 182) przekazano bi bliotekom sieci, a 18 774 (2006 - 27 416) innym odbiorcom . Zw raca uwagę zwiększony odsetek m ateriału skierowanego do innych bibliotek system u biblioteczno-inform acyjnego UAM. Celowo zagospodarow ano więc 25,07% m ateriałów . N a aukcję skierowano 27 990 wol. (2006 - 2140) , nato m iast n a m ak u latu rę przekazano 51 113 (2006 - 79 800) jednostek.
10. Łącznie n a grom adzenie w ydano (w zł): 2006 2007 Zmiany w % Udział w % 2006 2007 Prenumerata czasopism 2 571 756,91 3 017 763 +17,3 62,6 66,08 Bazy danych, e-czasopisma, e-booki 660 042,13 417 213 -36,8 16,1 9,13 R azem czasopism a i bazy danych 3 231 799,04’ 3 434 976** +6,3 78,7 75,21 Książki 566 570,20 767 645,49 +35,5 13,8 16,81 Zbiory specjalne 306 112,72 364 388,12 +19,0 7,5 7,98 R azem 4 104 481,96 4 567 009,61 +11,3 100,0 100,00
* W tym w ydatki z budżetu B U w yniosły 1 698 418,90 zł; z rezerwy Rektora i środków ogólnouczelnianych 168 626,09 zł oraz 1 364 754,05 zł ze środków wydziałowych.
** W tym wydatki z budżetu BU w yniosły 1 671 426 zł, a W ydziałów 1 426 826 zł, pozo stałe z rezerwy R ektora na badania w łasne.
Łączne w yd atki n a organizow anie dostępów do zasobów wzrosły na Uczelni w sto su n k u do roku ubiegłego o 11,3%. System atyczny wzrost u d ziału w ydatków n a organizow anie dostępów do źródeł elektronicz nych w raz z budow ą w łasnych zasobów (W B C ) p rzek ład a się w w yraź ny sposób n a zm iany w u d o stęp n ian iu zasobów.
K upiono 9302 wol. (2006 - 6972) w ydaw nictw zw artych, co oznacza, iż przeciętnie jeden to m kosztow ał 82,52 zł (2006 - 81,26 zł).
Zakupiono 8148 wol. w ydaw nictw polskich (2006 - 6172) i 1126 znacz nie droższych pozycji zagranicznych (2006 - 755). W zrost liczby zaku pionych książek zagranicznych należy podkreślić z uznaniem .
11. U trzy m ano w prow adzoną rok wcześniej innowację po legającą n a umiesz czaniu n a stro nie W W W B iblioteki ogólnie dostępnych wykazów: ksią żek poszukiw anych przez B ibliotekę oraz oferowanych przez nią do zbycia dubletów , co jed n a k w brew oczekiwaniom , nie w płynęło w zna czący sposób n a w spółpracę z otoczeniem .
12. Ogólny s ta n ilościowy zinw entaryzow anych zbiorów wyniósł: Rodzaj materiału Nowe Odpisane Stan na koniec
2007 Książki 24 881 8 050 1 590 780 Czasopisma 4 412 844 637 625 Zbiory specjalne 4 872 28 473 521
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 255
V I. O pracow an ie zb iorów
1. W zakresie opracow ania zbiorów u trzym ano zasadę opracow yw ania n a bieżąco wszystkich wpływów nowych oraz ret rekonwersji zbiorów aktyw nych, zaliczanych do Narodowego Zasobu Bibliotecznego czy wchodzą cych w skład księgozbioru podręcznego czytelń. U trzym ano wysoki poziom przejmowania rekordów, a znacznie uaktyw niono w spółpracę czynną z ka talogiem NUKAT, czego wynikiem stało się przyjęcie przez NUKAT znacz nie większej liczby rekordów i haseł opracowanych w BU.
2. D zieła zw arte i seryjne:
Zadanie 2006 2007 Opracowane rekordy: - nowe 6 241 7 735 - przejęte 13 170 14 285 - poprawione 1 250 866 - wtórne 7 980 7 815 - usunięte - -Hasła khw nowe 5 573 6 242 Hasła khw poprawione 788 979 Zinwentaryzowano (w wol.) 29 071* 32 217** 0 wartości (w zł) 943 726,49 1 300 887,27 Wykreślono wol. 12 865 8 050 NUKAT przyjął: - rekordów 13 355 22 124 - haseł formalnych 5 573 6 242
*W tej liczbie 21 044 rekordów nowości i 7927 rekordy po retrokonwersji. **W tej liczbie 24 881 rekordów nowości i 7927 rekordów po retrokonwersji.
Ogólnie pracow ano n a 30 601 rekordach, z których 21 920 stanow iły re kordy nowe w bazie, spośród których 65% stanow iły rekordy przejęte. 3. Czasopisma:
Zadanie 2006 2007 Rekordy bibliograficzne 637 636 Rekordy egzemplarzy 1 044 1 020 Rekordy pozycji (wol.) 8 827 7 332 Kontrola 1 770 1 165 Dopisano w inwentarzu tradycyjnym (wol.) 3 433 4 412 Założono nowych sygnatur: 255 206
NUKAT przyjął:
- rekordów 533 692
- haseł 377 396
Wyłączono ze zbiorów (sygnatur// wol.) 25//1 374 24//844
* W tym 973 rekordy bibliograficzne pobrane z katalogu NUKAT.
** W tym 2705 rekordów pobranych z katalogu NUKAT w roku 2005 i latach poprzednich.
4. K lasyfikacja rzeczowa: Zadanie 2006 2007 Opracowane rekordy: - nowe 4 380 4 095 - przejęte 9 479 10 805 - retrokonwersja 6 883 6 006 — Razem: 20 742 20 906
Sprawdzanie rekordów zwrotów 3 151 2 798 Kontrola haseł przedmiotowych 221 416 NUKAT przyjął:
- haseł wzorcowych - 491 - haseł przedmiotowych-rozwiniętych - 5 603 R ekordy przejęte stanow iły 51,7% (2006 - 46%) opracow anych rekordów. 5. P race n a d katalogiem trad y cy jn y m objęły:
K atalo g alfabetyczny
Zadanie 2006 2007 Włączono kart 1 297 758 Wyłączono kart 1 648 2 182 Wyznaczone egz. prezencyjne 1 503 548 K atalo g rzeczowy
Zadanie 2006 2007 Szeregowanie i włączanie kart 251 288 Szeregowanie, przeklasyfikowywa-
nie i wyłączanie kart
14 985 11 204 Usuwanie kart zagubień 1 042 1 164
6. O ddział K ontroli Zasobu, w ykonując niezbędne prace nad zam kniętym katalogiem alfabetycznym , w yjm ow ał k arty odsyłączow e książek p o d d a wanych retrokonw ersji oraz k arty czasopism w prow adzanych w całości do bazy, oznaczał książki jednoegzem plarzow e do wyłącznego korzysta
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 257 nia n a m iejscu, prow adził selekcję bieżącą, w yznaczał książki do re- trokonw ersji (1848 wol.), do oprawy, scalał w ydaw nictw a rozproszone i niepełne, spraw dzał zam ów ienia czytelnicze niezrealizow ane z pow odu zagubień, w spółpracow ał z bibliotekam i sieci w zakresie przekazyw ania im m ateriałów z zasobu BU.
V II. Z biory sp ecja ln e
1. Zgrom adzono 4454 jed no stk i zbiorów specjalnych (2006 - 6931). Liczba jednostek pozyskanych drogą k u p n a w yniosła 1845 (2006 - 1850), wy m iany 14 (2006 - 6), darów 1290 (2006 - 1007), zbiorów zabezpieczonych 1 (2006 - 10), a jako egzem plarz obowiązkowy 1468 (2006 - 3983). Róż nica pom iędzy rokiem spraw ozdaw czym a p oprzednim w ynika głownie ze zmniejszonego w pływ u tej kategorii zbiorów z egzem plarza obowiązkowe go. C harak tery sty czn y jest też znaczny spadek nasycania zasobów dzięki zagospodarow aniu tzw. zbiorów zabezpieczonych.
2. W zorem lat ubiegłych sta ra n o się rów nom iernie rozbudow yw ać w szyst kie kategorie zbiorów specjalnych. R ealizacja konkretnych zakupów jest tu jed n ak w znacznym sto p n iu zależna od p od aży oraz od sytu acji finan sowej Biblioteki. T a o s ta tn ia pozw oliła m .in. n a zakup rzadkich pierwo druków m uzycznych, cennych stary ch druków oraz rozbudow anie kolekcji ikonograficznej.
3. O pracow ano 4872 jed n o stk i (2006 - 6078), co kolejny rok z rzędu uznać należy za w ynik satysfakcjonujący. Zakończono akcję liczenia w szystkich posiadanych stary ch druków, co pozw ala dokładnie określić, iż B ibliote ka posiada ich 74 041.
4. W ram ach konserwacji firmy zew nętrzne w ykonały konserw ację 9 rzad kich obiektów, za 105 000 zł.
N adal współpracowano z A kadem ią Sztuk Pięknych w W arszawie, której studenci w ram ach prac dyplomowych konserw ują obiekty ze zbiorów BU. W ram ach p rac zleconych w ykonano drobne zabiegi konserw atorsko- -zabezpieczające (czyszczenie opraw pergam inow ych, podklejanie obiek tów ikonograficznych i kartograficznych). O bjęto 130 obiektów (2006 - 96). 5. Pracow nia R estauracji Książki w ykonała 177 (2006 - 415) napraw i opraw
konserw atorsko-introligatorskich stary ch druków i rękopisów. M niejszą liczbę wykonanych zabiegów rekom pensuje fakt, iż wykonywano prace o większym stopniu złożoności i trudności niż w latach poprzednich. 6. Kontynuow ano akcję w ydzielania, retrokonw ersji i przenoszenia zbiorów
należących do NZB, które podlegać b ęd ą szczególnej ochronie sprawowa nej przez O ddział Zbiorów Specjalnych.
7. Kontynuowano mikrofilmowanie zabezpieczające starych czasopism, a także skanowanie obiektów specjalnych (stary ch druków, ikonografii).
8. Z czytelni O ddziału skorzystało 1350 czytelników (2006 - 1497), którym udostępniono łącznie 7963 (2006 - 8201) obiekty. Tłum aczy to fakt umiesz czania wielu obiektów spośród zbiorów specjalnych w W B C i korzysta nie z ich zeskanow anych odpowiedników.
9. Sekcja S kontrum przeprow adziła kontrolę 21 000 sy g n a tu r n u t z zasobu zbiorów m uzycznych.
10. Do. W ielkopolskiej B iblioteki Cyfrowej wprowadzono 5442 (2006 - 5112) pozycje, dzięki czem u n a koniec roku sprawozdawczego liczba pozycji w prow adzonych przez BU do W B C w yniosła łącznie 13 854.
V III. P rz ech o w y w a n ie i o ch ron a zbiorów
1. Przem ieszczanie i porządkow anie zbiorów realizowane było z większym n atężeniem niż w roku ubiegłym . A kcją przem ieszczeniową objęto 26,9 tys. wol. (2006 - 16 ty s.).
2. R ezerw a p rzestrzen i m agazyn ow ej p ra k ty czn ie u leg ła w yczerp a niu, co staw ia b ezp rob lem ow ą o b słu g ę użytkow ników p o d d u ży m zn a k iem za p y ta n ia .
3. O klejono, tj. przysposobiono technicznie do u d o stępn iania 33,6 tys. wo lum inów książek i czasopism (2006 - 27,4 tys.).
4. Sekcja Skontrum w ram ach bieżącej kontroli księgozbioru spraw dziła 100 000 sygnatur, stw ierdzając 1441 (2006 - 1011) zagubień. Prowadzo no równocześnie szereg prac związanych z dalszym porządkow aniem ku- ponoteki i kont w ypożyczalni oraz spraw dzaniem zamówień czytelniczych niezrealizowanych z pow odu stw ierdzenia zagubienia. Łącznie stwierdzono m niejszą niż w latach ubiegłych liczbę zagubień, bo 1952 (2006 - 1611). K ontynuow ano akcję w pisyw ania do bazy kom puterowej sy g natu r książek wycofanych lub zagubionych, odnotow ując 2800 sy g natu r (2006 - 2600) co um ożliw ia spraw niejsze prow adzenie typowego skontrum .
5. O praw iono łącznie 4843 wol. (2006 - 3615), w ty m P racow nia R e stau ra cji K siążki w ram ach godzin służbow ych 2011 (2006 - 2415), w ram ach p rac zleconych 1636 opraw , a zak ład y zew nętrzne ja k w roku poprzed nim 1200 wol.
6. Sekcja R estau racji w ykonała 333 nap raw y i opraw y restauratorsko- -introligatorskie (2006 - 571) i 7260 różnych zabiegów introligatorskich (2006 - 7389).
Sekcja R estau racji w ykonała również 20 pud eł i 10 futerałów n a zbiory (2006 - 50) oraz 823 teczki do gazet (2006 - 522), 1 dyplom h.c., 1 tub ę
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 259 oraz 19 etui n a m edale dla R e k to ra UAM, a także plansze wystawowe, napisy n a grzbiety opraw itp.
7. Dezynfekcją m ateriałów w kom orze próżniowej ob jęto łącznie 6422 wol. (102 w sady). Odkw aszono ręcznie 1333 karty.
8. Pracow nia M ikrofilmowa w ykonała 307 filmów (2006 - 206), tj. przeszło 117,3 tys. (2006 - 76 tys.) klatek m ikrofilm owych oryginałów oraz 244 filmy diazo (2006 - 117), czyli p o n ad 125 tys. klatek (2006 - 61,5 tys.). W ram ach skanow ania w ykonano łącznie p o n ad 163,5 tys. plików (2006 - 83,5 tys.) i 10,5 tys. wydruków. W ykonano blisko 35 tys. (2006 - 57 tys.) kserokopii z mikrofilmów i oryginałów .
IX . U d o stę p n ia n ie zb iorów
1. W zakresie zam ów ień złożonych w m agazynie zanotow ano m inim alny spadek, odnotow ując ich 181 907 (2006 - 186 316).
Ze złożonych zamówień realizowano 146 504 wol. (2006 - 146 795), co ozna cza, że wskaźnik zrealizowanych zamówień wyniósł 80,54% (2006 - 78,8%). Liczba zamówień niezrealizow anych w yniosła 35 403, tj. 19,46% w szyst kich zamówień (2006 - 39 521, tj. 21,2%). Z pow odu w ypożyczenia nie zrealizowano 13,83% (2006 - 17,5%) złożonych zamówień, co może ozna czać, iż czytelnicy w coraz większym zakresie k o rzy sta ją św iadom ie z sys tem u kom puterowego, nie sk ła d a jąc zamówień n a książki wypożyczone. M artw i w zrost niezrealizow anych zam ówień z pow odu stw ierdzenia zagu bienia (5,6%, 2006 - 3,7%), m im o iż w ram ach prowadzonej akcji kontroli popraw ności ustaw ienia księgozbioru spraw dzono w roku spraw ozdaw czym ponad 420 tys. sygn atu r.
2. Liczba czytelników zarejestrow anych w roku bieżącym (w BU ja k i w upraw nionych bibliotekach w ydziałow ych) w yniosła 29 930 (2006 26 222). U sunięto 9,4 tys. kont nieak tu aln y ch , w w yniku czego liczba aktyw nych kont czytelniczych w yniosła w BU 46 582 (2006 - 46 679). W prow adzenie w p o p rzednim roku rozw iązania technicznego polegające go n a konieczności p o siad an ia k arty elektronicznej do ko rzy stan ia z za sobów elektronicznych (co przyniosło pew ien efekt w roku 2006) w roku bieżącym nie w pływ ało zdecydow anie n a pracow ników nieposiadających d o tąd tych k art do ich w yrobienia. K ont trad y cy jn y ch p o zo stało jeszcze 594 (2006 - 595).
3. W Oddziale U dostęp n ian ia udostępniono łącznie 524 603 w ol. (2006 -
496 650), co oznacza w zrost o 5,6%. U dostępniono:
- w czy teln iach 287 241 wol., (2006 - 263 999), co o zn acza w zrost o 8,8%,
- poprzez w ypożyczalnię miejscową: 210 792 wol. (2006 - 203 885), w zrost o 3,4%, w tym : bezpośrednio z K sięgozbioru W ypożyczalni 124 654 (2006 - 135 227), co oznacza spadek o 8%, z m agazynu 86 138 (2006 - 67 935), co oznacza w zrost o 26,8%,
- poprzez w ypożyczalnię m iędzybiblioteczną: 4060 wol. (2006 - 3561) co oznacza w zrost o 14%,
- w dom ach studenckich: 16 078 wol. (2006 - 18 895), spadek o 14,9%. W ypożyczalnia p rzy jęła 227 981 (2006 - 206 998) zwrotów, w ysłała 7224 m onity.
Pogłębiło się negatyw ne zjawisko n ieodbierania w w ypożyczalni zam ó wionych książek (9,8 tys. wol., 2006 - 6,2 tys.).
4. P o zo stałe ag en d y B iblioteki u d o stę p n iły w tra d y c y jn y sposób 9474 je d no stek (2006 - 8904), co d a je łącznie 5 34 0 7 7 rejestrow anych udo
stę p n ie ń (2006 - 505 554) i oznacza w zro st o 5,6% . Sum a ta nie
o bejm uje u d o stęp n ień zbiorów p odręcznych czy telń w ram ach tzw. wolnego d o stę p u do pó łek , co je d n a k nie zm ieni zasadniczo wyliczeń. Z jed n ej stro n y w y n ik ają one ze w spom nianego okresowego zam knię cia czytelń, z drugiej spow odow ane są w zrostem u d o stęp n ień elektro nicznych.
5. M imo niedoskonałości system u rejestracji u dostępnień elektronicznych (aw aria system u HAN) w roku spraw ozdaw czym zarejestrow ano łącz nie 160 133 wejść do zasobów e-źródeł. Z zasobów w prowadzonych przez BU do W B C skorzystano 367 436 razy. Łącznie więc zarejestrow ano
527 569 e-udostępnień, co wraz z 534 077 udostępnieniam i tradycyjny
mi d a je 1 061 646 (2006 - 724 529) udostępnienia, co oznacza, iż elek tro n icz n e sta n o w iły ju ż 49,7% .
6. Nie prow adzono selekcji K sięgozbioru D ydaktycznego W ypożyczalni. Zarejestrow ano 96 (2006 - 113) ubytków , pow stałych w w yniku za gubień. W prow adzono do niego tylko 5246 książek (2006 - 3937), w w yniku czego liczył on n a koniec roku 88 028 w ol.
7. K ontynuow ano akcję zabezpieczania księgozbioru dydaktycznego (folio wanie) i równoczesnego jego oznaczania działowego oraz w yposażania w kody kreskowe oraz paski m agnetyczne (4000 wol.).
8. W szystkie czytelnie (poza Bibliologiczną) czynne były w soboty do godz. 17.00, a trz y z nich w niedziele do 13.00. Łącznie wszystkie czy telnie były dostępne przez 397 godziny w tygodniu.
9. Do księgozbiorów podręcznych czytelń w łączono przeszło 3,1 tys., a wy
cofano blisko 900 jednostek. Łącznie czytelnie liczyły 3 7,3 ty s. w ol.
w ydaw nictw zw artych, 2500 dokum entów audiow izualnych, baz danych
i m ikrofilm ów oraz przeszło 1800 ty tu łó w czasopism.
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 6 1 11. W skaźnik częstotliwości u d o stęp n ian ia księgozbiorów podręcznych w czy
telniach wyniósł 5,2, a dla księgozbioru dydaktycznego W ypożyczalni .1,4 (2006 - 1,6).
12. Liczba zarejestrow anych odw iedzin we w szystkich czytelniach i filiach w yniosła 66 792 (2006 - 68 021).
13. Spośród zamówień zrealizowanych do W ypożyczalni w roku spraw oz dawczym 94,3% pochodziło z katalogu kom puterowego.
14. Z wprowadzonej w o sta tn im kw artale roku możliwości sam odzielnego prolongow ania w ypożyczeń przez in te rn et skorzystało wielu czytelni ków, prolongując w te n sposób ju ż 5 184 książki.
15. Zbyt wolno rośnie poziom w ypożyczeń m iędzybibliotecznych (ogółem 4060 wol.), co zw iązane je s t z koniecznością ponoszenia o p łat. P roblem te n w ym aga rozw iązania w skali Uczelni.
16. Spada kolejny rok z rzędu zainteresow anie bibliotekam i filialnymi w dom ach studenckich, co każe postaw ić p y tan ie o sensowność ich utrzym yw ania.
X . D z ia ła ln o ść in form acyjn a
1. B iblioteka dysponow ała 19 bazam i danych n a CD -R O M oraz dyskach m ultim edialnych (słowniki, encyklopedie), u dostępnianych czytelnikom zarówno jednostanowiskow o, ja k i sieciowo.
2. B iblioteka zapew niała n a bieżąco do stęp do 61 baz danych, a testow ano i proponow ano czasowy dostęp do kolejnych 35 nowych baz, co oznacza poważny w zrost oferty kierowanej do użytkowników.
3. Z udostępnionych baz w Bibliotece skorzystało 5175 użytkowników (2006 - 4167), dla których w ykonano szereg o d p łatn y c h i darm ow ych usług inform acyjnych.
4. Szkoleniami prow adzonym i w i przez OIN o b jęto łącznie 1521 (2006 - 1954) osób, z k tórych najliczniejszą grupę stanow ili m aturzyści. Z prowadzonych co środę i czw artek indyw idualnych szkoleń z zakresu korzystania z CD -RO M i In te rn e tu skorzystały 97 osoby. Znacznie zin tensyfikowano d ziałan ia prom ocyjne realizowane bezpośrednio n a wy działach.
5. Prowadzono szkolenia z zakresu inform acji naukowej, którym i obej mowano pracowników nauki, grupy doktorantów lub studentów , choć z żalem m ożna stwierdzić, że nie wszystkie jednostki organizacyjne UAM w stopniu w ystarczającym chcą korzystać z tej propozycji szkoleń. 6. Powyższe usługi informacyjne zastępują korzystanie z form tradycyjnych -
uzupełniający-mi. Ta usług tych w O ddziale Inform acji Naukowej wykonano jed n o ze staw ienie tem aty czn e z 220 opisam i oraz 492 kw erendy z 3597 opisami. O ddział Zbiorów Specjalnych w ykonał 101 kwerend.
7. We w szystkich kom órkach organizacyjnych BU n adal n a wysokim po ziomie u trzy m y w ała się liczba z a p y ta ń i inform acji udzielanych drogą m ailow ą, któ re nie p o d leg a ją dokładnej rejestracji. Szczególnie w zrosła liczba konsultacji dotyczących k o rzy stan ia ze źródeł elektronicznych udzielanych przez Sekcję C zasopism O dd ziału G rom adzenia i U zupeł n ian ia Zbiorów.
8. Liczba stanow isk kom puterow ych oddanych do dyspozycji czytelników w gm achu B iblioteki wynosi 62.
9. S ystem atycznie m odyfikowano i uzu p ełnian o stro n ę W W W Biblioteki, uw ażając j ą za ważny k anał inform acyjny. Zintensyfikowano równocześ nie inform ow anie pracow ników UAM o ważnych d ziałaniach Biblioteki przez pocztę w ew nętrzną UAM.
10. Zorganizowano sześć tzw. dużych wystaw: - X II Poznański Przegląd Książki Naukowej, - Jerzy Giedroyc. K siąże E m igrantów , - A utorki, po etk i, pisarki austriackie, - 50 la t zbiorów Biblioteki P T P N , - T ra k t K rólew sko-C esarski w Poznaniu, - J a n Paw eł II o brońcą godności człowieka.
X I. K o m p u tery za cja
1. Z powodów proceduralnych nie zrealizowano dużego zam ów ienia na sprzęt, co pozw ala stw ierdzić, że w dużej części sprzęt używany nie speł niał oczekiw ań użytkowników. Zakupiono jedynie 1 serwer, 2 zestawy kom puterow e, 4 drukarki, 1 skaner, a tak że specjalistyczne oprogram o wanie.
2. R ozbudow ano sieć kom puterow ą w ew nątrz gm achu o 18 gniazdek, podej m ując jed n a k równocześnie prace n a d in stalacją w całym gm achu inter- n e tu bezprzewodowego.
3. W ram ach w d rażan ia i użytkow ania system u w BU m .in.:
- zaktualizow ano oprogram ow anie Envisionware, służące do rejestracji i rozliczeń użytkowników oraz aktualizacje do istniejących programów, - uruchom iono program y w spom agające działalność Biblioteki (sprzedaż
wydaw nictw , przeszukiw anie księgozbioru bibliologicznego, w irtualny przew odnik po bibliotece, zaliczanie zdalne te s tu z przysposobienia . bibliotecznego),
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 6 3 - uruchom iono serw er u d o stęp n iający w ydaw nictw a serii B iblioteka N a
rodowa w wersji elektronicznej w lokalnej sieci kom puterow ej. 4. W drażając system Horizon:
- wprow adzano możliwość elektronicznych prolo ng at wypożyczeń, - w prowadzono p a ra m e try niezbędne do funkcjonow ania w system ie ko
lejnych bibliotek sieci,
- testow ano m o d uł aktyw nej w ypożyczalni m iędzybibliotecznej (ILL), - wprowadzono m oduł grom adzenia w Bibliotece W ydziału P raw a oraz
m oduł u d o stęp n iania w bibliotekach: In s ty tu tu Neofilołogii, Szkoły T łum aczy i Języków O bcych, W ydziału Pedagogiczno-A rtystycznego w Kaliszu; m oduł elektronicznych zam ów ień i rezerwacji w bibliote kach: In sty tu tu H istorii Sztuki, In s ty tu tu P rah isto rii, W ydziału N auk Społecznych, In s ty tu tu N auk Politycznych i D ziennikarstw a; m oduł prolongat w Instytucie H istorii,
- przeprow adzono 118 godzin szkoleń i w arsztatów .
5. W obec bibliotek sieci realizowano obowiązki serw isanta sp rzętu kom pu terowego, diagnozując i n ap raw iając sprzęt oraz instalu jąc oprogram ow a nie, zapew niając im tak że p e łn ą obsługę inform atyczną.
6. W spółpracow ano ściśle z P F B N oraz firm ą Inform a w zakresie rozw iązy w ania problem ów bieżących, uczestniczono w szkoleniach.
7. Sprawowano nadzór m erytoryczny i adm inistrow ano b azą ogólnopolskie go program u „Analiza funkcjonow ania bibliotek naukow ych w Polsce”. 8. N a koniec roku sprawozdawczego b aza liczyła:
2003 2004 2005 2006 2007 Opisów bibliograficznych 320 570 358 937 398 717 433 451 509 244 Pozycji 759 890 874 571 982 198 1 074 507 1 224 783
Oznacza to, że ponad 25% zbiorów bibliotek wchodzących w skład system u biblioteczno-informacyjnego UAM ujęto już w system ie komputerowym.
X II. D zia ła ln o ść d y d a k ty czn a , n aukow o-badaw cza, w y d a w n icza i p o p u la ry zato rsk a
1. Zrezygnowano z tradycyjnego k ształcen ia studentów w zakresie przyspo sobienia bibliotecznego, przechodząc n a kształcenie w formie e-learningu. Przygotow ano szkolenie oraz form ularz elektronicznego spraw dzania wia domości. Do końca g ru d n ia 60% stu d en tó w pierwszego roku uzyskało t ą drogą zaliczenie.
2. P ra k ty k i studenckie odbył 1 stu d e n t In s ty tu tu Językoznaw stw a UAM. 3. W szkoleniu w ew nętrznym d la nowo przyjętych pracowników system u
biblioteczno-inform acyjnego UAM uczestniczyło 18 osób, uzyskując sto sowne zaśw iadczenia; 17 osób wzięło udział w lekto ratach języka angiel skiego, 11 - niemieckiego. W lek to rata ch w ew nętrznych uczestniczyło 19 osób. Zaocznie studiow ało i było słuchaczam i studiów doktoranckich 16 osób. S tu d ia podyplom ow e kontynuow ało 12 osób. Dwie osoby zdały egzam in, uzyskując upraw nienia bibliotekarza dyplomowanego.
4. S taż w BU o d b y ła 1 osoba z bibliotek polskich (w ram ach obowiązko wych p rak ty k awansowych), 7 pracow ników BU odbyło staż w innych bibliotekach naukowych.
5. P ra k ty k i w ram ach p ro je k tu P roP olska odbyły, od 1 lutego do 30 czerw ca, 2 uczennice berlińskiej Szkoły Zawodowej A dm inistracji Publicznej. Zrealizow ano także 4 staże dla wolontariuszy.
6. Zorganizowano 16-godzinne, specjalistyczne szkolenie z zakresu aser- tyw ności i obsługi klienta, w których uczestniczyło łącznie 30 pracow ników.
7. Zorganizowano 7 zeb rań naukow ych i sp o tk ań prom ocyjnych dotyczą cych: relacji z pobytów n a konferencjach, wyjazdów zagranicznych, wy ników b a d a ń w łasnych pracow ników oraz zw iązanych z projektow aniem działalności badawczej BU n a rok 2007.
8. W ydarzeniem o specjalnym znaczeniu nazwać należy w ystaw ę doty czącą Jerzego Giedroycia, której tow arzyszyły 3 w ykłady znakom itych gości oraz p rezen tacja filmów dokum entalnych.
9. Z okazji T yg od n ia B ibliotek zorganizow ano 2 w ykłady, środowiskową sprzedaż w ydaw nictw bibliotek poznańskich oraz okazjonalną wystawę. Nowością sta ło się zorganizow anie bardzo dobrze przyjętego W ieczoru w B ibliotece U niwersyteckiej oraz sp o tk ań d la słuchaczy U niw ersytetu Trzeciego W ieku. U czestnicząc w organizow anych przez UAM Dniach N auki, przygotow ano prezentację nt. kwaśnego papieru, 4 w ykłady te m atyczne oraz prom ocję książki w ydanej przez Bibliotekę.
10. W ygłoszono 52 prelekcje d la gości w izytujących Ciążeń. W spólnie z Kolegium Języków O bcych C zy teln ia Niemiecka zorganizow ała cykl 5 w ykładów d la osób zainteresow anych k u ltu rą obszaru niem ieckoję zycznego.
11. W celu przygotow ania kolejnego rocznika czasopism a „Biblioteka” 6-krotnie zbierał się zespół redakcyjny, om aw iając problem y redakcyjne i w ydaw nicze, co zaowocowało w ydaniem kolejnego tom u.
12. W roku 2007 rocznik „Biblioteka” został umieszczony, decyzją komisji m inisterialnej, n a liście czasopism punktow anych M NiSW - za publika cję w „Bibliotece” a u to r otrzy m u je obecnie 4 punkty.
Spraw ozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 265 13. P rzy jęto tylko 3 grupy wycieczkowe (ok. 70 osób) zainteresow ane histo rią Biblioteki, jej bieżącą działalnością, rozw ojem usług inform acyjnych i znaczeniem biblioteki jak o w a rszta tu pracy naukowo-badaw czej. 14. W ram ach kontaktów m iędzynarodow ych w spółpracow ano n a p o d s ta
wie umów z 21 ośrodkam i. P rzy jęto 3 gości indyw idualnych z tych ośrodków, a pracow nicy Biblioteki Uniwersyteckiej wyjeżdżali indyw i dualnie do różnych ośrodków, zarów no w ram ach umów, ja k i poza nimi, 13-krotnie.
15. Zorganizowano sem inarium naukowe „M arketing w bibliotece”.
16. W zorem lat ubiegłych z okazji D nia B ibliotekarza zorganizow ano w yjazd szkoleniowo-rekreacyjny, ty m razem do Gołuchow a i Kalisza.
17. W ram ach prow adzonych p rac naukowo-badawczych:
- 45 osób wzięło udział w konferencjach krajow ych (w ygłaszając 17 re feratów i przew odnicząc 3 sesjom ), 7 osób uczestniczyło w konferen cjach zagranicznych, w ygłaszając 3 referaty,
- 2 osoby w ygłosiły 8 w ykładów n a zaproszenie,
- pracow nicy BU opublikow ali 43 prace oryginalne (w ty m 1 sam oist ną) oraz 4 zestaw y reprintów pocztów ek,
- 6 osób pełniło funkcję członka redakcji, a jed n a osoba rad y pro gra mowej czasopism i serii ogólnopolskich.
18. W ram ach działalności wydawniczej w łasnym n ak ład em Biblioteki Uni wersyteckiej ukazały się: kolejny num er „Biblioteki”, 2 zeszyty serii An- tią u ita te s M inutae, 4 zestaw y reprintów pocztów ek oraz m onografia au to rstw a dr. H ieronim a K aczm arka. Przygotow ano tak że zestaw m a teriałów inform acyjno-prom ocyjnych (m .in. kalendarzyk, ulotki dla s tu dentów, w kładka do indeksu).
19. W ydana w roku ubiegłym przez BU książka dr. R y szard a Nowickiego n a te m a t działalności prof. A leksandra B irkem n ajera o trz y m a ła nagro dę w ogólnopolskim konkursie im. A. Łysakowskiego.
20. Uzyskano g ran t z Funduszu W yszehradzkiego n a prow adzenie b a d ań nad k u ltu rą średniow iecza (w ykorzystany będzie w części zasadniczej w roku 2008), złożono wniosek do M inisterstw a K u ltu ry i D ziedzictw a Narodowego, P ro g ram O peracyjny „Dziedzictwo K ulturow e” - Tworze nie zasobów cyfrowych dziedzictw a kulturow ego - n a p ro je k t „Digitali zacja i m edializacja XIX-wiecznej p rasy wielkopolskiej”. K ontynuow ano także przygotow yw anie w niosku o g ran t w ram ach W ojewódzkiego P rogram u O peracyjnego n a la ta 2007-2013 dotyczącego digitalizacji, archiwizacji, konserwacji i elektronicznego ud o stęp n ian ia druków wiel kopolskich z lat 1801-1863.
21. Biblioteka kontynuow ała funkcję k o o rd y n ato ra ogólnopolskiego progra m u prowadzonego p o d egidą R ad y Wykonawczej Konferencji D yrek
torów B ibliotek Szkół W yższych „A naliza funkcjonow ania bibliotek naukow ych w Polsce”, realizowanego przez Zespół ds. Standaryzacji. 22. D y rektor B iblioteki prow adził w a rszta ty dla kandydatów n a biblioteka
rzy i dokum entalistów dyplom ow anych d la pracowników bibliotek na ukowych m ia sta Poznania.
X III. A rch iw u m B ib lio tek i
1. Archiwum na bieżąco przejmowało ak ta z komórek organizacyjnych BU, przeprowadzało brakowanie akt oraz ich przekazywanie do A P w Poznaniu. 2. P racow nik Archiwum:
- w ykonał 12 kw erend (2006 - 5),
- opracow ał 74 nowe jed no stk i archiw alne (2006 43) oraz 180 fotogra fii z uroczystości sprow adzenia prochów Paderew skiego do Poznania, - u d o stęp n ił 37 jed n o stek archiw alnych (2006 - 19).
X IV . Z biory B ib lio te k i U n iw ersy teck iej w C iążen iu
1. U porządkow ano 850 m b zbiorów m asońskich (2006 - 430 mb). 2. Przekazano do P o zn an ia celem selekcji 2778 wol. (2006 - 8292).
3. Zrealizowano 179 zam ów ień czytelniczych (2006 - 57) oraz w ykonano 734 stro n kserokopii (2006 - 827).
X V . P o d su m o w a n ie
Do podstaw ow ycłi elem entów określających sy tu ację B iblioteki w 2007 roku zaliczyć należy:
1. U trzym yw anie się tend en cji do zm niejszania procentowego udział b u d że tu Biblioteki w budżecie Uczelni.
2. B rak jakichkolw iek postępów w zakresie rozbudow y powierzchni m aga zynowej .
3. U trzym an ie dyscypliny finansowej w w ydatkow aniu b u d żetu ogółem, przy rów noczesnym dokonyw aniu przesunięć środków pom iędzy jego działam i.
4. Niezrealizowanie z powodów finansowych i proceduralnych pewnych za m ierzonych p rac m erytorycznych i technicznych.
5. Praw idłow a realizacja polityki grom adzenia czy szerzej zarządzania zbio ram i (duża selekcja w stępna, duży zakres prac porządkowych, wyższa niż
Sprawozdanie z działalności B iblioteki U niw ersyteckiej za rok 2007 2 6 7 w roku ubiegłym selekcja retro sp ek tyw n a, zagospodarow yw anie duble tów) przy zauw ażalnym równocześnie niew ystarczającym poziom ie gro m adzenia (szczególnie w zakresie w ydaw nictw zw artych).
6. U trzym anie wysokiego te m p a opracow ania zbiorów nowych i retrokon- wersji, w yrażających się w skali system u przekroczeniem poziom u 25% skom puteryzow ania inform acji o zasobach.
7. Osiągnięcie wysokiego poziom u przejm ow ania opisów i haseł wzorco wych z k arto tek centralnych, a tak że u trzy m anie czołowej pozycji wśród bibliotek polskich w zakresie n asycania katalogu NUKAT.
8. D alsze zm iany w zak resie u d o s tę p n ia n ia - p rzek azan ie u p raw n ie ń do zapisów kolejnej grupie bibliotek sieci, w prow adzenie system u zdal nej prolongaty w ypożyczeń, rozbudow a system u d o stępu do in te rn etu bezprzewodowego.
9. Zauważalny rozwój u d o stęp n ian ia elektronicznego dzięki w zbogaceniu oferty do stępu do źródeł zew nętrznych, rozbudow ie baz w łasnych, in tensyfikacji szkoleń.
10. B rak zdecydow anych sukcesów w pozyskiw aniu środków zew nętrznych (poza gran tem z Funduszu W yszehradzkiego, k tó ry skonsum ow any został w roku 2008).
Główne zad an ia n a rok 2008 w ynikające z powyższej oceny roku sprawozdawczego:
1. Prow adzenie dalszych s ta ra ń o pozyskanie zastępczej powierzchni m a gazynowej, a także intensyfikacja s ta ra ń o rozbudow ę gm achu przy ul. R atajczaka.
2. Opracow anie założeń rozw oju strategicznego Biblioteki do roku 2016. 3. R ealizacja dalszych s ta ra ń o popraw ę sy tu acji finansowej pracowników. 4. W prowadzenie w życie System u Okresowych Ocen Pracowników. 5. W prow adzenie zm iany sy stem u p rac y O d d z ia łu Inform acji Naukowej
i w spółpracującego z nim zespołu specjalistów dziedzinowych. 6. Przygotow anie do w drożenia nowej wersji system u Horizon. 7. Dokonanie analizy i ew entualnej korekty polityki grom adzenia.
8. Zwiększenie wysokości środków pozabudżetow ych pozyskiw anych sam o dzielnie przez Bibliotekę.
9. Dalsze doposażenie w sprzęt kom puterowy, rozbudow a w gm achu d ostę pu do in te rn etu bezprzewodowego.
10. Rozwój różnych form i zakresów szkoleń, konsultacji dla bibliotekarzy, różnych grup użytkowników, w ty m szczególnie systemowego kształcenia dla doktorantów .
11. U trzym anie wysokiego poziom u w spółpracy z jednostkam i centralnym i oraz poszczególnymi bibliotekam i w zakresie opracow ania zbiorów. 12. Kontynuowanie d ziałań na rzecz rem o n tu substan cji zabytkow ej.
Z ałączn ik
K lasyfikacja rzeczowa nowych wpływów wg dyscyplin wiedzy
Symbol Dział wol. % A Języki informacyjne, encyklopedie,
prasoznawstwo
244 1,86 B Bibliotekoznawstwo 130 0,99 C, D, E Historia, Nauki pomocnicze 1 766 13,46 Ew-Ez Kultura 293 2,23 F Wojskowość 155 1,18 G, H Nauki społeczne, Ruchy społeczne 969 7,39 I Socjologia 240 1,83 K Ekonomia 1 040 7,93 L Prawo 911 6,95 M Sztuka 1 201 9,16 N, 0 , P, Q, Z Filologie 2 479 18,90 R Filozofia, Psychologia 844 6,43 S Pedagogika 827 630,00 T Religioznawstwo 1 117 8,52
u
Geografia 342 2,00 V M atematyka, Astronomia 52 0,40w
Nauki przyrodnicze 297 2,26 X Medycyna 76 0,58Y Technika, Rolnictwo, Leśnictwo 135 1,03
