• Nie Znaleziono Wyników

"Tak wykuwaliśmy zwycięstwo", Iwan Bagramian, przełożył Franciszek Czuchrowski, Warszawa 1980 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Tak wykuwaliśmy zwycięstwo", Iwan Bagramian, przełożył Franciszek Czuchrowski, Warszawa 1980 : [recenzja]"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Sałuda, Bronisław

"Tak wykuwaliśmy zwycięstwo",

Iwan Bagramian, przełożył

Franciszek Czuchrowski, Warszawa

1980 : [recenzja]

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 597-600

(2)

R e ce n zj e i o m ó w i e n i a

597

z o k u p o w a n y c h o b s z a r ó w Z S R R i p r z e n o s z e n i a f r a n c u s k i c h j e ń c ó w n a s t a t u s r o b o t n i k ó w c y w i l n y c h . S t r u k t u r a g o s p o d a r c z a p r o w i n c j i w s c h o d n i o p r u s k i e j s p o w o d o w a ł a , iż p r z e z c a ł y o k r e s w o j n y p r z e w a ż a j ą c ą c z ę ś ć r o b o t n i k ó w z a g r a n i c z n y c h r ó ż n y c h n a ­ r o d o w o ś c i k i e r o w a n o g ł ó w n i e d o p r a c y w r o l n i c t w i e . T a k w i ę c i p u b l i k o w a n e w s p o m n i e n i a i r e l a c j e d o t y c z ą g ł ó w n i e p r a c y w te j g a ł ę z i g o s p o d a r k i . A u t o r z y r e l a c j i i w s p o m n i e ń w y w o d z ą -się z r ó ż n y c h g r u p z a w o d o w y c h , r ó ż n y j e s t t a k ż e w i e k r e s p o n d e n t ó w , g ł ó w n i e j e d n a k d o m i n u j ą u r o d z e n i w l a ­ t a c h 1920— 1925, n i e b r a k t e ż m ł o d o c i a n y c h (r o c z n ik i 1926— 1928). K i l k a r e l a ­ c ji p o c h o d z i od o s ó b s t a r s z y c h , k t ó r e w l a t a c h w o j n y o s i ą g n ę ł y j u ż w i e k d o j ­ r z a ł y . W i ę k s z o ś ć a u t o r ó w r e l a c j i z n a l a z ł a s i ę n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w w y ­ n i k u i m i e n n e g o w e z w a n i a p r z e z A r b e i t s a m t , in n i t r a f i a l i n a r o b o t y z o b o z ó w p r z y m u s o w y c h , j e s z c z e in n i z o s t a l i s c h w y t a n i p o d c z a s ł a p a n e k . W p u b l i k o w a n y c h r e l a c j a c h i w s p o m n i e n i a c h w y r ó ż n i ć m o ż n a n a s t ę p u j ą c e z a g a d n i e n i a , p o r u s z a n e p r z e z p r z e w a ż a j ą c ą w i ę k s z o ś ć a u t o r ó w : m e t o d y w e r ­ b u n k u n a r o b o ty , s t o s o w a n e p r z e z N i e m c ó w , w a r u n k i p r a c y i z a k w a t e r o w a n i a , s z y k a n y N i e m c ó w , w a l k a z g ł o d e m i f i z y c z n ą s ł a b o ś c i ą w y c i e ń c z o n e g o o r g a n i ­ z m u , w z a j e m n a p o m o c P o l a k ó w i r o b o t n i k ó w p r z y m u s o w y c h i n n y c h n a r o d o ­ w o ś c i . W y r a z e m a k t y w n e j p o s t a w y P o l a k ó w w o b r o n i e g o d n o ś c i o s o b i s t e j i n a ­ r o d o w e j b y ł i c h s t o s u n e k d c b e z w z g l ę d n e g o n a k a z u n o s z e n i a n a o d z i e ż y z n a ­ k u z l i t e r ą , ,P ” — d a j e t e m u z n a m i e n n y w y r a z w i e l e r e l a c j i. K a r t y p u b l i k o w a n y c h r e l a c j i i w s p o m n i e ń z a w i e r a j ą p o n a d t o p r z y k ł a d y s z l a c h e t n y c h p r z y j a ź n i , z a w i e r a n y c h p r z e z l u d z i r ó ż n y c h n a r o d o w o ś c i — z w ł a ­ s z c z a P o l a k ó w , R o s j a n i F r a n c u z ó w — z ł ą c z o n y c h w s p ó l n ą d o lą . C a ł y p r z e d s t a w i o n y w p r e z e n t o w a n e j p r a c y , b a r d z o c e n n y , m a t e r i a ł w s p o ­ m n i e n i o w y z a w i e r a b o g a t y p r z e g l ą d n i e j e d n o k r o t n i e t r a g i c z n y c h p r z e j ś ć i d o ­ ś w i a d c z e ń P o l a k ó w , w c i e l o n y c h d o w i e l o m i l i o n o w e j a r m i i n i e w o l n i k ó w III R z e ­ s z y . M a o n t a k ż e c h a r a k t e r d o k u m e n t a l n y . J e s t j e s z c z e j e d n y m , w a r t o ś c i o ­ w y m i i n t e r e s u j ą c y m , ś w i a d e c t w e m p o l s k i e g o l o s u w l a t a c h II w o j n y ś w i a ­ t o w e j . M a r ia R u t o w s k a I w a n B a g r a m i a n . T a k w y k u w a l i ś m y z w y c i ę s t w o , W y d a w n i c t w o M i n i s t e r s t w a O b r o n y N a ­ r o d o w e j , W a r s z a w a 1980, ss. 619. P r z e ł o ż y ł F r a n c i s z e k C z u c h r o w s k i. T y t u ł o r y g i n a ł u : T a k s z l i т у к p o b t e d ie , W o je n i z d a t , M o s k w a 1977. J e s t t o d r u g i t o m w s p o m n i e ń 1 m a r s z a ł k a Z w i ą z k u R a d z i e c k i e g o , k t ó r y na p o c z ą t k u II w o j n y ś w i a t o w e j b y ł s z e f e m F r o n t u P o ł u d n i o w o - Z a c h o d n i e g o , a w k o ń c o w e j f a z i e w o j n y g ł ó w n o d o w o d z ą c y m I F r o n t u B a ł t y c k i e g o . W y z w a ­ la ł o n Ry.gę i K ł a j p e d ę . W o j s k a p r z e z n i e g o d o w o d z o n e w a l c z y ł y n a P ó ł w y ­ s p i e S a m b i j s k i m , w y z w o l i ł y K r ó l e w i e c o r a z w i e l e m i e j s c o w o ś c i p ó ł n o c n e j c z ę ś c i o b s z a r u P r u s W s c h o d n i c h , k t ó r e p o II w o j n i e ś w i a t o w e j z n a l a z ł y s ię w g r a n i c a c h p a ń s t w a p o l s k i e g o . A u t o r o m a w i a n e j k s i ą ż k i n a t e r e n i e P r u s W s c h o d n i c h z n a l a z ł s i ę 9 lu t e g o 1945 r o k u . W t y m c z a s i e r e s z t k i w o j s k h i t l e r o w s k i c h G r u p y A r m i i „ P ó ł n o c ” 1 P i e r w s z y t o m w s p o m n i e ń I. B a g r a m i a n a n o s i t y t u ł T a k i b y t p o c z ą t e k w o j n y . P r a c a u k a z a ł a s ię n a k ł a d e m W y d a w n i c t w a M i n i s t e r s t w a O b r o n y N a r o d o w e j w 1972 r.

(3)

598

R ec en z j e i o m ó w i e n i a z o s t a ł y z a m k n i ę t e na P ó ł w y s p i e S a m b i j s k i m , z a b l o k o w a n e i p r z y c i ś n i ę t e do m o r z a w r e j o n i e K r ó l e w c a i n a p o ł u d n i o w y z a c h ó d o d t e g o m i a s t a w L i d z b a r ­ s k i m R e j o n i e U m o c n i o n y m . P r z e ł a m a n i e s ię w o j s k R o k o s s o w s k i e g o n a b r z e g Z a l e w u W i ś l a n e g o w r e j o n i e E l b l ą g a o d c ię t o w o j s k o m n i e m i e c k i m d r o g ę n a z a c h ó d s. S p r a w o m , k t ó r e w s p o s ó b b e z p o ś r e d n i d o t y c z ą n a s z e g o r e g i o n u , p o ś w i ę ­ c o n e są w p a m i ę t n i k u m a r s z a ł k a B a g r a m i a n a w z a s a d z i e d w a o s t a t n i e r o z ­ d z ia ły : d z i e s i ą t y — O p e r a c j a „ S a m b i a " i c z ę ś ć j e d e n a s t e g o — Z w y c i ę s t w o , łą c z n ie o k o ł o 90 s t r o n d r u k u . W y d a r z e n i a o p i s a n e w t y c h d w u r o z d z i a ł a c h d o t y c z ą o k r e s u 9 l u t y . — 9 m a j 1945 r o k u . A o to k i l k a s p r a w , p o r u s z o n y c h p r z e z p a m i ę t n i k a r z a . M a r s z a l e k I w a n B a g r a m i a n g r a n i c ę P r u s W s c h o d n i c h p r z e k r o c z y ł r a n ­ k i e m 9 l u t e g o 1945 r o k u , k i e d y to w r a z z g r u p ą g e n e r a ł ó w j e c h a ł d o d o w ó d z ­ t w a 3 F r o n t u B i a l o i u s k i e g o , b y k i e r o w a ć w o j s k a m i w a l c z ą c y m i p r z e c i w k o h i t l e r o w s k i e j g r u p i e a r m i j n e j „ S a m b ia " , z a b l o k o w a n e j n a P ó ł w y s p i e S a m ­ b i j s k i m i w K r ó l e w c u . A u t o r p a m i ę t n i k a p e ł n i ł r ó w n o c z e ś n i e f u n k c j ę z a s t ę p c y d o w ó d c y 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o . P o d k o n i e c w o j n y , g d y m a r s z a ł e k W a s i l e w ­ s k i o d w o ł a n y z o s t a ł p r z e z K w a t e r ę G ł ó w n ą i w y j e c h a ł n a w s c h ó d , I w a n B a ­ g r a m i a n z o s t a ł d o w ó d c ą 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o . A u t o r w s p o m i n a , że m i a l w r a ż e n i e , j a k b y z n a l a z ł s i ę n a t e r e n i e u f o r t y f i ­ k o w a n y m , g d y ż m u r o w a n e o s ie d la r o b i ł y w r a ż e n i e p r z y g o t o w a n y c h d o o b r o ­ n y punktów- o p o r u . S z c z e g ó l n i e s i e d z i b y j u n k r ó w w y g l ą d a ł y ja k t w i e r d z e . T a k u r z ą d z a li s ię — p i s z e — z a z w y c z a j k o n k w i s t a d o r z y , a j u ń k r z y p r u s c y b y l i p r z e c i e ż s p a d k o b i e r c a m i K r z y ż a k ó w . G d y m o w a o Z a k o n i e K r z y ż a c k i m , t r u d ­ n o n i e w s p o m n i e ć o G r u n w a l d z i e , o d z i w n e j p o l i t y c e k rólów ' p o l s k i c h w o b e c K r ó l e s t w a P r u s k i e g o , p r z y s z ł e g o g r a b a r z a „ w i e l k i e j R z e c z y p o s p o l i t e j " . R o s j a ­ n in n i e m ó g ł p o n a d t o n i e p r z y p o m n i e ć m i e j s c w s ł a w i o n y c h z m a g a n i a m i r o ­ s y j s k i e g o o r ę ż a z p o t ę g ą P r u s . C h o c i a ż b y J a g a r z e w o , o p o d a l k t ó r e g o w 1757 r o k u R o s j a n i e p o b i l i n a g ł o w ę a r m i ę F r y d e r y k a II. N a s t ę p n e g o r o k u P r u s a c y p o n i e ś l i k l ę s k ę p o d w s i ą Z o r n d o r f , a w 1759 r o k u o d n i e ś l i s ł a w n e z w y c i ę s t w o p o d K u n e r s d o r f e n . Z P r u s W s c h o d n i c h s z ł y w o j s k a H i t l e r a n a p o d b ó j P o l s k i w 1939, a w 1941 — n a Z w i ą z e k R a d z ie c k i. O m a w i a n y p a m i ę t n i k j e s t k o p a l n i ą w i a d o m o ś c i o s k ł a d z i e i s t r u k t u r z e o r g a n i z a c y j n e j w o j s k r a d z i e c k i c h , u c z e s t n i c z ą c y c h w o p e r a c j i w s c h o d n i o p r u s - k ie j . H i s t o r y k w o j s k o w o ś c i u z y s k u j e z p i e r w s z e j r ę k i n i e t y l k o in f o r m a c j e o i s t n i e n i u i r u c h a c h w i e l k i c h j e d n o s t e k , le c z r ó w n i e ż o d y r e k t y w a c h i z a ­ s a d a c h p r a c y s z t a b o w e j . R z u c a s i ę p r z y t y m w o c z y o l b r z y m i a d y n a m i k a p r z e o b r a ż e ń o r g a n i z a c y j n y c h , k t ó r y m p o d l e g a m a s z y n a w o j e n n a , p r a c u j ą c a n a d z n i s z c z e n i e m w o j s k h i t l e r o w s k i c h o d c i ę t y c h w P r u s a c h W s c h o d n i c h . W i ­ d o c z n e j e s t c i ą g l e d o s k o n a l e n i e d o w o d z e n i a , n i e u s t a n n e d ą ż e n i e , b y d o s t o ­ s o w a ć s t r u k t u r ę d o w o d z e n i a d o w c i ą ż z m i e n i a j ą c e j s ię s y t u a c j i i d o a k t u a l ­ n y c h z a d a ń . N i e k t ó r e z m i a n y z o s t a ł y w y m u s z o n e p r z e z los, j a k n p . ś m i e r ć p o d P i e n i ę ż n e m d o w ó d c y 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o , g e n e r a ł a I w a n a C z e r n i a - c h o w s k i e g o . D z i a ł a n i a n a t e r e n i e P r u s W s c h o d n i c h c e c h o w a ł a d u ż a s y s t e m a ­ 2 W . . K o m u n i k a t a c h M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ” z a m i e s z c z o n o r e c e n z j e n a s t ę p u j ą c y c h k s i ą ­ ż e k , d o t y c z ą c y c h d z ia ł a ń w o j s k r a d z i e c k i c h n a i n t e r e s u j ą c y m n a s o b s z a r z e w 1945 r . : O tto L a s c h , S o f i e l K ö n i g s b e r g , K a m p f u n d U n t e r g a n g v . O s t r e u s s e n s H a u p t s t a d t , M ü n c h e n (1958), ss. 141 (rc c M. W ie c z o r e k , 1966, n r 2, ss. 304—306); T r a u g o t t E h r h a r d t , D ie G e s c h i c h t e d e r F e ­ s t u n g K ö n i g s b e r g ( P r . 1257—1945), W ü r z b u r g I960, ss. 100, (re c . S. H e r b s t , 1963, n r 1, ss. 133—135); S z t u r m K e n i g s b i e r g a , K a l i n i n g r a d 1966 (re c . B. S a l u d a , 1966, n r 3, ss. 424—425; p o r . te ż re c . S t a n i s ł a w a L a n c a , 1977, n r i, ss. 126—128).

(4)

R ec en z j e i o m ó w i e n i a

599

t y c z n o ś ć . D o p i e r o p o c a ł k o w i t y m r o z g r o m i e n i u z g r u p o w a n i a li d z b a r s k i e g o w o j s k h i t l e r o w s k i c h p r z y s t ą p i o n o d o l i k w i d a c j i t w i e r d z y K r ó l e w i e c . P o jej z d o b y c i u r o z g r o m i o n o w o j s k a n i e m i e c k i e n a P ó ł w y s p i e S a m b i j s k i m o r a z n a M ie r z e i W i ś l a n e j w r e j o n i e u j ś c i a W i s ł y . P r o w a d z ą c w t a k i s p o s ó b d z i a ł a n i a d o w ó d z t w o r a d z i e c k i e z a p e w n i a ł o s o b i e n i e z b ę d n ą p r z e w a g ę w lu d z i a c h i s p r z ę c i e p r z y r e a l i z a c j i k a ż d e j c z ą s t k o w e j o p e r a c j i. B e z p o ś r e d n i c h a r a k t e r n a r r a c j i, z â s t o s o w a n y p r z e z m a r s z a ł k a B a g r a m i a - n a w j e g o p a m i ę t n i k u , r z u c a ś w i a t ł o n a s t o s u n k i m i ę d z y l u d z k i e , j a k i e p a n o ­ w a ł y w ś r ó d w y ż s z y c h o f i c e r ó w a r m i i r a d z i e c k i e j . Z a k r e s o b s e r w a c j i j e s t w t y m w y p a d k u s t o s u n k o w o s z e r o k i, g d y ż a u t o r r e l a c j o n u j e s w e k o n t a k t y z K w a ­ t e r ą G ł ó w n ą , z g ł ó w n o d o w o d z ą c y m i 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o o r a z z e s w y m i w s p ó ł p r a c o w n i k a m i i p o d w ł a d n y m i , c z ę s t o p o n i ż e j s z c z e b l a b a t a l i o n u . P r z e d o c z y m a c z y t e l n i k a p r z e w i j a s ię p l e j a d a s ł a w n y c h d o w ó d c ó w ( C z e r n i a c h o w s k i , W a s i l e w s k i , N o w i k o w , B a t k o w , T r i b u c ) . O g ó ł e m n a n i e p e ł n y c h d z i e w i ę ć d z i e ­ s ię c i u s t r o n a c h o m a w i a n e g o t e k s t u w y s t ą p i ł o p o n a d p i ę ć d z i e s i ę c i u g e n e r a ł ó w , b i o r ą c y c h u d z i a ł w l i k w i d a c j i w s c h o d n i o p r u s k i e g o z g r u p o w a n i a w o j s k h i t l e ­ r o w s k i c h . O b o k g r o m a d z e n i a s i ł i ś r o d k ó w , p r z y g o t o w a n i e d o s z t u r m u n a K r ó l e w i e c p o l e g a ł o n a s z k o l e n i u d o w ó d c ó w n a m a k i e c i e m i a s t a - t w i e r d z y , s p o r z ą d z o n e j w s k a l i 1:3000. Z d o b y c i e K r ó l e w c a s z t u r m e m , k t ó r y t r w a ł z a l e d w i e 3 d n i, a u ­ t o r z y n i e m i e c c y ( m i ę d z y i n n y m i t a k ż e O tt o L a s c h , b y ł y d o w ó d c a t w i e r d z y , o r a z T r a u g o t t E h r h a r d t — p a t r z p r z y p i s 2 ) są s k ł o n n i p r z y p i s y w a ć t e m u , że K r ó l e w i e c z o s t a ł o g o ł o c o n y z e s p r z ę t u n a d o z b r o j e n i e W a ł u A t l a n t y c k i e g o . B a g r a m i a n z g a d z a s ię, ż e t w i e r d z a b y ł a „ n i e c o p r z e s t a r z a ła " , j e d n a k m i a s t o z o s t a ł o p r z y g o t o w a n e d o d ł u g o t r w a ł e j o b r o n y . N a d z i e j e h i t l e r o w c ó w n i e s p e ł ­ n i ł y s i ę g ł ó w n i e d l a t e g o , że s z t u r m u j ą c y m ż o ł n i e r z o m p r z y ś w i e c a ł c e l s z y b ­ k i e g o z a k o ń c z e n i a w o j n y . I s t o t n e z n a c z e n i e m i a ł r ó w n i e ż f a k t p r z e w a g i w s p r z ę c ie , g ł ó w n i e w s a m o l o t a c h . P i e r w s z e k i l k a n a ś c i e g o d z i n s z t u r m u b y ł y n a j t r u d n i e j s z e i n a j b a r d z i e j d e n e r w u j ą c e d o w ó d z t w o , g d y ż z ła p o g o d a u n i e ­ m o ż l i w i a ł a u ż y c i e l o t n i c t w a . Z w o j s k a m i n a z i e m n y m i w s p ó ł d z i a ł a ł o p o n a d 1100 b o m b o w c ó w , 470 s z t u r m o w c ó w o r a z 20 s a m o l o t ó w t o r p e d o w y c h . N a d K r ó l e w c e m d z i a ł a ł y t r z y a r m i e l o t n i c z e , d w a k o r p u s y z o d w o d u N a c z e l n e g o D o w ó d z t w a o r a z s a m o l o t y F l o t y B a ł t y c k i e j . L o t n i c t w e m d o w o d z i ł o d w ó c h g ł ó w n y c h m a r s z a łk ó w ' — G o l o w a n o w i N o w i k o w . B o m b o w c e d a l e k i e g o z a s i ę g u l a t a ł y n a d K r ó l e w c e m z e s k o r t ą m y ś l i w c ó w . N i e b o n a l e ż a ł o n i e p o d z i e l n i e do l o t n i k ó w r a d z i e c k i c h . Ż a d e n w r o g i m y ś l i w i e c n i e o d w a ż y ł s i ę p r z e c i w s t a w i ć s a m o l o t o m b o m b a r d u j ą c y m m i a s t o . D o z n i s z c z e n i a m i a s t a p r z y c z y n i ł a s i ę t a k ­ że a r t y l e r i a — p o d w ó c h d n i a c h u l i c e z o s t a ł y c a ł k o w i c i e z a w a l o n e g r u z a m i . D o w o d z e n i e w o j s k a m i b r o n i ą c y m i K r ó l e w c a s t a ł o s ię n i e m o ż l i w e . W c ią g u c z t e r e c h d n i r o z b it o 1 3 0 - t y s i ę c z n y g a r n i z o n . S a m y c h z a b i t y c h ż o ł n i e r z y n a l i ­ c z o n o 42 ty s i ą c e , d o n i e w o l i w z i ę t o 92 t y s i ą c e ż o ł n i e r z y , w t y m 1800 o f i c e r ó w . W ś w i e t l e t y c h lic z b b u d z ą w ą t p l i w o ś c i d a n e L a s c h a , k t ó r y j a k o d o w ó d c a t w i e r d z y K r ó l e w i e c s t w i e r d z i ł w s w o i m o p r a c o w a n i u , ż e o g ó ł e m p o d j e g o r o z ­ k a z a m i s ł u ż y ł o 43 t y s i ą c e ż o ł n i e r z y , w t y m 8 t y s i ę c y to V o l k s s t u r m , o r a z 15 t y s i ę c y r o b o t n i k ó w p r z y m u s o w y c h z r ó ż n y c h k r a j ó w E u r o p y . S p r a w ą f r a p u j ą c ą , r z a d k o p o r u s z a n ą w p u b l i k a c j a c h ; p o ś w i ę c o n y c h h i s t o ­ r ii II w o j n y ś w i a t o w e j , j e s t z a g a d n i e n i e d z i a ł a l n o ś c i f r o n t o w e j K o m i t e t u N a ­ r o d o w e g o „ W o l n e N i e m c y ” . W ł a ś n i e I w a n B a g r a m i a n k i l k a k r o t n i e w y p o w i e ­ d z i a ł s i ę n a "ten t e m a t , p r z y c z y m w k a ż d y m w y p a d k u są to i n f o r m a c j e z w i ą ­ z a n e z w a l k a m i o K r ó l e w i e c . W z m i a n k a p i e r w s z a n a s t r o n i e 552 p a m i ę t n i k a

(5)

600

R ec e n z j e i o m ó w i e n i a d o t y c z y s p o t k a n i a z d o w ó d c ą o d d z i a ł u b y ł y c h ż o ł n i e r z y W e h r m a c h t u . O d d z i a ł t e n l i c z y ł 79 lu d z i . Z a d a n i e m p r z y b y ł y c h w r e j o n K r ó l e w c a b y ł o w y t ł u m a c z e ­ n i e o k r ą ż o n y m h i t l e r o w c o m , ż e d a l s z y o p ó r j e s t b e z c e l o w y . P r z y d o w ó d z t w i e 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o u c z e s t n i k a m i a n t y f a s z y s t o w s k i e g o r u c h u d o w o d z i ł p e ł ­ n o m o c n i k K o m i t e t u N a r o d o w e g o „ W o l n e N i e m c y ” , O b e r le u t n a n t H e r m a n R e n t s c h . W o d d z i a l e a n t y f a s z y s t ó w , k t ó r y d z i a ł a ł p o d K r ó l e w c e m , z n a j d o w a l i s ię r e p r e z e n t a n c i r ó ż n y c h w a r s t w s p o ł e c z e ń s t w a n i e m i e c k i e g o , a le p r z e w a ż a l i r o b o t n i c y i c h ło p i . B e z w z g l ą d u na p o c h o d z e n i e s p o ł e c z n e w s z y s c y j e d n a k o w o s i l n i e n i e n a w i d z i l i h i t l e r o w c ó w . S p o t k a n i e B a g r a m i a n a z i n n y m a n t y f a s z y s t ą , l e u t n a n t e m P e t e r e m , m i a ł o m i e j s c e p o u d a n y m w y p a d z i e w o b r ę b t w i e r d z y , s k ą d u d a ł o s i ę t e m u o f i c e r o w i w y p r o w a d z i ć p r a w i e w p e ł n y m s k ł a d z i e j e d n ą k o m p a n i ę 561 d y w i z j i g r e n a d i e r ó w . R o z m o w a P e t e r a z r a d z i e c k i m d o w ó d c ą d o t y c z y ł a n a s t ę p n e j w y c i e c z k i p o p r z e z f r o n t d o o b l e g a n e g o m i a s t a . N a s t r o ­ n i e 554 a u t o r p a m i ę t n i k a d o k ł a d n i e o p i s u j e p r z e b i e g t e j w y c i e c z k i . T y m r a z e m a k c j a o k a z a ł a s i ę m n i e j u d a n a . A n t y f a s z y ś c i m u s i e l i s ię w y c o f a ć , b y s z u k a ć i n n y c h d r ó g p r z e d o s t a n i a s ię do w 'r o g ie g o g a r n i z o n u . D z i a ł a n i a a n t y f a s z y s t ó w n i e m i e c k i c h m u s i a ł y b y ć ś l e d z o n e z d u ż ą u w a g ą , s k o r o p o ś w i ę c a i m t y l e m i e j s c a o f i c e r t a k w y s o k i e g o s z c z e b l a d o w o d z e n i a , s k o r o p r z e z t y l e l a t p r z e ­ c h o w y w a ł w p a m i ę c i lu b w n o t a t k a c h n a z w i s k a t y c h l u d z i ( A r n o B o r m a n n , G e b h a r d K u n z e , H a r r y L a u ). A u to r , p a m i ę t n i k a p a m i ę t a t a k ż e , że z s a t y s f a k ­ cją w y s y ł a ł s w o i m p r z e ł o ż o n y m w n i o s k i o o d z n a c z e n i e w y r ó ż n i a j ą c y c h s ię n i e ­ m i e c k i c h a n t y f a s z y s t ó w O r d e r a m i W i e l k i e j W o j n y N a r o d o w e j . M a ł o k t o w i e , że o s t a t n i e s t r z a ł y II w o j n y ś w i a t o w e j w E u r o p i e p a d ł y w r e j o n i e M i e r z e i W i ś l a n e j i u j ś c ia W i s ł y , g d z i e 9 m a j a 1945 r o k u p o g o d z i ­ n i e 10 g r a ł y j e s z c z e d z ia ła . W t y m r e j o n i e d z i e ń w c z e ś n i e j n a p o l e c e n i e S t a l i n a r o z r z u c o n e z o s t a ł y u l o t k i z p o d p i s e m a u t o r a o m a w i a n e g o p a m i ę t n i k a . Z a w i e ­ r a ły o n e p r o p o z y c j ę n a t y c h m i a s t o w e g o p r z e r w a n i a d z i a ł a ń b o j o w y c h , z ł o ż e n i a b r o n i i o d d a n i a s ię w n i e w o l ę . „ J e ś l i n i e s p e ł n i c i e w a r u n k ó w k a p i t u l a c j i i do g o d z i n y 10.00 w e d ł u g ś r o d k o w o e u r o p e j s k i e g o c z a s u l e t n i e g o 9 m a j a 1945 r o k u n i e z ł o ż y c i e b r o n i — g ł o s i ł a u l o t k a — n a s z e w o j s k a p r z e j d ą d o z d e c y d o w a n e ­ g o s z t u r m u i b e z l i t o ś n i e w a s z n i s z c z ą ” . P o n i e w a ż j e d n a k z a ł o g a n i e z g ł o s i ł a c h ę c i k a p i t u l a c j i , w o j s k a 3 F r o n t u B i a ł o r u s k i e g o p r z y s t ą p i ł y d o o s t a t e c z n e g o s z t u r m u . B r o n i s ł a w S a ł u d a

Cytaty

Powiązane dokumenty

Zdziejów filozofii politycznej", Ryszard Skarzyński, Warszawa 1998 : [recenzja]. Annales Universitatis

"Kniaźnin jako poeta liryczny", Teresa Kostkiewiczowa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971

Próba lokalizacji historycznoliterackiej", Maria Podraza- Kwiatkowska,. Warszawa 1971

"Z doświadczeń bibliografa Reja", Irena Rostkowska,. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971

"Działalność gospodarcza Mikołaja Reja", Jerzy Topolski,. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971

"Topologiczna definicja spójności tekstu", Andrzej Trybulec,.. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971

Studiu o Stefanie Żeromskim", Halina Janaszek-Ivaničkowá, Warszawa. 1971

Becker (2013) Warsztat pisarski badacza. Przełożył Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.. Jednak Becker podkreśla w tym kontekście z całym naciskiem, że choć