SUMMARY
The comparison of results of geochemical studies on oil from the borehole Daszewo 1 and those obtained for oils and dispersed bitumens from pre-Permian rocks in the western Pomerania and the Koszalin - Bydgoszcz zone shows that the former is also pre-Permian. Parent rocks of that oil may be Carboniferous or older.
PE3łOME
Ha OCHOBOHllU1 cpasHeHl.Uł pe3yflbT0T0B reOXlllMlll"łe CKlllX 111ccne.D,OBOHlllM He<j>Tlll 1113 CKBO)f(lllHbl .aaweso 1, a TOK>Ke peynbTOTOB reOXlllMlll"łeCKlllX 111ccne.D,OBOHlllM He<j>-TeM Ili pacceJIHHblX 6111TyMOB HQXO.D,Jll.LllllXCJI B no.D,nepM-CKlllX OTflO>KeHlllJIX HO Tepp111T0p111111 3anO.D,HOrO noMOpbJI 111 s 30He Kowan111H-6b1.D,rOLL1, OBTOpb1 11p111xo.D,J1T K Bbl-so.D,y, "łTO B03p0CT 111ccne.D,OBOHHOM He<j>Tlll .D,OnepMCKlllM. MaTepMKOBOM nopo.D,OM .D,nJI 3TOM He<j>TM MoryT 6b1Tb KOK KOp60HCKllle, TOK Ili CTOpWllle OCOAKlll.
LESZEK BOJARSKI, SYLWESTER MAREK, ANNA RACZYŃSKA Instytut Geologiczny
GAZ ZIEMNY O
NAJWIĘKSZYM
W POLSCE
CIŚNIENIU ZLOŻOWYM
W otworze wiertniczym Unisław IG 1, zlokalizowanym w strefie kontaktowej niecki warszawskiej i pomorskiej między T<?runiem i Bydgoszczą, Instytut Geologiczny na-wiercił gaz ziemny o anomalnie wysokim ciśnieniu, co sygnalizuje istnienie nowej strefy gazonośnej na terenie Niżu Polskiego. W podcechsztyńskim planie struktural-nym otwór ten jest położony na obszarze słabo dotychczas zbadanego bloku warszawskiego kontaktującego od NW z blokiem Pomorza, sfałdo~anym w czasie orogenezy kaledońskiej.
Projektując odwiercenie otworu Unisław IG 1 oraz innych otworów w tym rejonie, postawiono sobie za cel zbadanie żywotności i charakteru kontaktu obu bloków jak też przede wszystkim penetrację podłoża podcechsztyń skiego. Chodziło o poznanie, pod względem litologicznym, stratygraficznym i poszukiwawczym, utworów permu
dol-P(MPa PCat)
49 500
98 100
t(min) 500 /OO o
Ryc. I. Wykres manorrietru głębinowego w poziomie 4549,5 -4561,0 m (karbon ?) otwór Unisław IG-1.
Fig. I. Depth manometer record from the depth interval 4549.5 --4561.0 m (? Carboniferous) in the boreho/e Unisław JG-1.
UKD 553.981.08:551.735/.736:622.241.8.550.822.7(438 Unisław IG l) nego oraz podścielającego je młodszego paleozoiku pod uszczelniającym przykryciem salinarnego cechsztynu.
W otworze wiertniczym Unisław IG 1 stwierdzono następujący profil stratygraficzny:
0,0- 98,5 czwartorzęd 98,5 - 1134,0 kreda 1134,0-1701,5 jura górna 1701,5 -2040,0 jura środkowa 2040,0-234LO jura dolna
2341,0-2706,0 trias górny i środkowy 2706,0-:-- 3668,0 trias dolny
. 3668,0-4549,5 cechsztyn
4549,5-4561,0 karbon ? perm dolny ? Stan techniczny otworu rury (/> 339 mm do gł. 218,0 m rury (/> 244,5 mm do gł. 3525,0 m rury (/> 168,3 mm do gł. 4545,0 m rury (/> 143 mm na gł. 4545-4561 m
W trakcie przewiercania utworów, określonych wstęp nie jako karbon - perm dolny, występujących na głębo kości 4549,5-4561,0 m (ryc. 1), stwierdzono wyraźne zgazowanie płuczki gazem palnym, okresowe jej wyrzu-canie oraz wzrost ciśnienia do 133 · 103hPa (135at). W
związku z zagrożeniem erupcją gazu zatrzymano wiercenie na głębokości 4561 m. Po odgazowaniu i obciążeniu płuczki do gęstości 1,95 g/cm3 uzyskano stabilność otworu,
co umożliwiło przeprowadzenie opróbowania.
Nawiercony poziom zbiornikowy składał się z na-przemianległych pakietów warstw kolektorskich i nie-przepuszczalnych:
4549,5-4551,0 m mułowiec piaszczysty, szary, wapnisty; 4551,0-4551,8 m piaskowiec drobnoziarnisty szary, nieco
wapnisty;
4551,8-4553,8 m iłowiec brunatny miejscami szarozielony z przewarstwieniami piaskowca i żwi rowca;
SW
;I
il
SOLEC KUJAWSKI~I
TOPORZYSKO~I
~I Unisław I G-1 o q+ Tr K2- - - -
.
--
~ 1000 ; »>nn TTl/lllJ/)}}, ,„;; J3 J 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 H.(m)-~ ;;;;;;;;;;;;;; ;; ;;;;;; ;;;;;;; 1T71m7'm1m77r ) ) )) ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;n ; nnnmm;;;;; ' ' n; Jł}JJJJ)Jj}))))))j}}j;; ('l/JJJ}} o """7'r,.,.,. 1 - - 2 - - 3 - x - 4 §:fil
UJ
~
[B1J
w
J_
6IB;J
~ J~ --J1 TJ T2 / -T1 w:_un n 021_ "'""7!7ll7"77177Y n7T1 5 km[fil
[fil
[QJ
w
[fil
w
~ X.--x.--y,---'f.;.--m
ITJ
[QJ
[fr]
- x - x - x - x - x - x - x - x - - x . . . - -64001Ryc. 2. Przekrój sejsmiczno-geologiczny Solec Kujawski-Chełmża (wg S. Marka i S. Młynarskiego).
- granice sejsmiczne refleksyjne, przewodnie, 2 - granice sejsmiczne, refleksyjne, 3 - granice geologiczne, 4 - granica sejsmiczna
re-frakcyjna, 5 - strefy uskokowe, 6 - otwory wiertnicze położone na linii przekroju, Q +Tr - czwartorzęd + trzeciorzęd, K2 - kreda
gór-na, K1 - kreda dolna, J3 - jura górna, J2 - jura środkowa, J1 - jura dolna, T3 - trias górny, T2 - trias środkowy, T1 - trias dolny,
P2 - perm górny, P1 - perm dolny, C - karbon, D - dewon, S - sylur, O - ordowik, Cm - kambr, Pr - prekambr.
4553,8-4556,0 m piaskowiec drobnoziarnisty szary z do-datkiem frakcji grubszej;
4556,0-4557 ,8 m iłowiec brunatny z wkładkami piaskow-ca o łącznej miąższości 80 cm;
4557,8-4560,0 m mułowiec i iłowiec brunatny z prze-warstwieniami piaskowca z gniazdami anhydrytu;
4560,0-4561,0 m piaskowiec mulasty, brunatny, z lami-nami iłowca.
Poziom zbiornikowy tworzą tu więc piaskowce o
łącznej miąższości 4, 3 m, porowatości efektywnej 11 - 12 %
i przepuszczalności 4, 5 md.
Wspomniany poziom gazonośny 4549,5-4561,0 m zbadano radzieckim próbnikiem typu KII, stosując za
pomocą płuczki i wody technicznej przeciwciśnienie na
złoże w wysokości 600 · 103 hPa (620 at). W czasie 2 godzin
badania przypływu stwierdzono w początkowej jego fazie
wypływ wody 2-41/min., a następnie pulsacyjne wyrzuca-nie „poduszek gazowych" aż pod koronę wieży wiertniczej. W celu niedopuszczenia do erupcji gazu, zamknięto za-wór odcinający przypływ i w ciągu 8 godzin zmierzono
ciśnienie złożowe na manometrze głębinowym Kustera
(St. Zj.).
Poziom gazonośny charakteryzował się niezwykle
wy-sokim ciśnieniem 823 at (807 · 103 hPa), największym w
Polsce i jednym z największych w Europie. Ze względu na wysokie ciśnienie, nie można było zmierzyć wydajności gazu bez odpowiedniej wysokociśnieniowej głowicy eksploata-cyjnej. Na podstawie intensywności objawów gazu,
szyb-228
kiego pionowego wzrostu krzywej ciśnienia do 95 % jego
wartości oraz dość dobrej porowatości skał, można sza-cunkowo określić wydajność gazu jako średnią w skali
przemysłowej.
Pewnego zwiększenia wydajności gazu można
ocze-kiwać po ewentualnym podwierceniu karbonu ( ?) o
kilka-dziesiąt metrów. Obecnie jednak otwór zabezpieczony
korkiem cementowym, czeka już kilka miesięcy na odpo-wiedni do dalszego głębienia i opróbowania sprzęt wiert-niczy. Tak długa stójka może wpłynąć nawet na uszkodze-nie złoża.
Gaz stwierdzony w otworze Unisław IG 1 ma dość
korzystny skład chemiczny, ponieważ nie zawiera H2S
i bez wzbogacania nadaje się do celów komunalnych. Gaz zawiera 57% węglowodorów, w tym 54% metanu i 3 % etanu oraz 42 % azotu.
W wyniku odwiercenia otworu Unisław IG 1
zaryso-wał się nowy problem poszukiwawczy w nie rozpoznanej do tej pory strefie kontaktowej bloków: warszawskiego i pomorskiego. Problem ten wart jest niewątpliwie dalszych intensywnych badań zarówno sejsmicznych, jak i wiert-niczych mających na celu określenie stratygrafii, układu
przestrzennego i rozwoju facjalnego osadów podcechsztyń
skich, które powinno prowadzić do odkrycia dalszych
złóż gazu w tym interesującym dla poszukiwań regionie (ryc. 2).
Nadzór nad całością wiercenia sprawowali: doc. dr hab. S. Marek i dr A. Raczyńska, a nad opróbowaniem -dr L. Bojarski.
I-. I-. j
~ ~I ~
!I
~I
±!~WIECIE
\.O CJ'I I ~~ NE I'° ~o:: Chetmża 1 Q•Tr o - - - K 2 -K 1000 "''"'"" "'""'"'" "" J3 TTTlm'7777m'm>77;'77'7r,'77777.~=m7~ ; } ) ) ;-2000 3000 ~~T,'
-~'.,2~=~
s
4000 07 5000 6000 Cm-0-S (Sfaidowany?)~-x-~
7000 x x x -xe---x-x-x-x-x-ssoo 11 x-~><620o1J:)::j
_x._x--~-Pr__...,.
____ ..,. ----"f.. ~)( -~ 8000 9000 10000 11000 12000 H\m)Fig. 2. Seismic-geo/ogical section Solec Kujawski - Chelm:±a (a/ter S. Marek and S. Młynarski J.
- guide reflection seismics boundaries, 2 - reflection seismics boundaries, 3 - geological boundaries, 4 - refraction seismics boundaries, 5 - fault zones, 6 - boreholes situated at the section line, Q +Tr - Quaternary and Tertiary, K2 - Upper Cretaceous, K1 - Lower
Cretace-ous, J3 - Upper Jurassic, J2 - Middle Jurassic, J1 - Lower Jurassic, T3 - Upper Triassic, T2 - Middle Triassic, T1 - Lower Triassic,
P2 - Upper Permian, P1 - Lower Permian, C - Carboniferous, D - Devonian, S - Silurian, O Ordovician, Cm Cambrian, Pr
-Precambrian.
SUMMARY
The borehole Unisław IG 1, made at the contact of
the Warsaw and Pomeranian basins by the Geological Institute, revealed a new gas-bearing zone in the Polish Lowlands. The gas-bearing horizon, encountered in rocks tentatively assigned to the Carboniferous - Lower Permian (depth 4549.5-4561.0 m), is characterized by anomalously
high deposit pressure: 823 at (807 · 103 hPa) - the highest
in Poland and one of the highest in Europe.
The lack of high-pressure exploitational head made it necessary to estimate gas output with reference to the intensity of gas appearance, rapid vertical increase of
pressure curve up to 95
%
of its value, and fairly goodporosity of rocks. The estimations showed that the output is medium-high as for commercial gas occurrences and
chemical composition of the gas from the borehole Unisław
IG 1 was found to be fairly advantageous.
PE3IOME
B CKBO>KMHe reonont"łeCKOro li1HCTMTYT0 YHMcnos
li1 f 1, HOXOAJIL.LleMCJI HO rpOHM ABYX MynbA -
eOpWOB-CKOM M nOMOpeOpWOB-CKOM, 6b1no o6Hopy>KeHO HOBOJI r030HOCHOJI
30HO HO nonbCKOM HM3MeHHOCTM. npo6ypeHłłblM
r030-HOCHblM ropM30HT HOXOAMTCJI B OTnO>KeHMJIX
npeAeOpM-TenbHO 301.łMcneHHblX K KOp60HCKOMy - HM>KHenepMCKO•
MY nepMOAOM HO rny6r.tHe 4549,5-4561,0 M. 3TOT
ropr.t-30HT xopOKTepM3MpyeTCR OHOMOnbHO BblCOKMM (cOMblM BblCOKMM B nonbWe M OAHMM M3 COMblX BblCOKHX B
Eapo-ne) AOBneHMeM: 823 OTM (807 · 1()3 rno).
B CBR3M c OTcyTcTaMeM JKcnnyoTO~MOHHOM ronosKM
BblCOKOro AOeneHMR 6binO onpeAeneHO - HO OCHOBOHMM
MHTeHCMBHOCTM npr.t3HOKOB r030, CKOporo eepTMKOnbHOrO
nOA'beMO KPMBOM AOeneHMR AO 95% ee aenM"łMHbl M AO·
eOnbHO xopowelA nopr.tCTOCTM ropHblX nopOA - npOM3·
BOAMTenbHOCTb r030, KOK cpeAHJIR B npOM3BOACTBeHHOM
MOCWT06e. B OTHOWeHMM XMMM"łeCKOro COCTOBO npMpOA·
HblM r03 M3 CKBO>KMH YHMcnoa 1i1r 1 RBnReTCJI AOBOnbHO
6naronpMJ1THb1M.
