1.
a. Ponad granicami świata…
b. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
1. Dostrzeżenie, że człowiek swoją wyobraźnią wykracza poza rzeczywistość.
2. Wiedza o tym, że błękit jest kolorem nieba, ponieważ taki kolor ma powietrze, dlatego też wszystko, co się oddala od nas, staje się coraz bardziej błękitne.
ii. b) Umiejętności
1. Analiza wiersza, dostrzeganie jego wieloznaczności, rozumienie przesłania.
2. Nieograniczone fantazjowanie poza realną rzeczywistością.
iii. c) Postawy
Budzenie refleksyjności w sferze egzystencjalnej – pytań o to, kim jest człowiek w swej istocie i dokąd zmierza jego życie.
1. Metoda i forma pracy
Ustne opowiadanie snów, rysunek, drama.
c. 3. Środki dydaktyczne
1. Tekst wiersza Bułata Okudżawy pt. Błękitny człowiek.
2. Bloki rysunkowe, kredki (mogą przynieść uczniowie).
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Powitanie. Zapisanie tematu lekcji w zeszytach i na tablicy. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie tytułów i (krótko) treści książek, filmów fantastycznych, baśni – w których ludzie podróżują po
Kosmosie lub poza nim. 5 min.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel czyta głośno wiersz Bułata Okudżawy pt. Błękitny człowiek. Uczniowie czytają
utwór po cichu. 2 min.
2. Uczniowie opowiadają swoje sny, w których fruwali. Nauczyciel pyta, jak się wtedy czuli – czy tak, jakby umieli latać, czy raczej tak, jakby mieli spaść. 5 min.
3. Uczniowie rysują na kartkach z bloku siebie latających we śnie (ci, którzy nie mieli takich snów, również rysują siebie w locie – nad ziemią lub w fantastycznej krainie). Prace zostają
wywieszone na tablicy dekoracyjnej klasy. 18 min.
4. Nauczyciel pyta, kiedy – poza snami – ludzie przekraczają granice rzeczywistości. Wszystkie pomysły zostają zapisane na tablicy i w zeszytach (np.: marzenia, fantazje, czytanie książek,
pisanie, opowiadanie baśni, również astronomia – można uznać, że widoczne w teleskopach widma zjawisk sprzed milionów lat, oddalone od nas o miliony lat świetlnych, nie należą do
ludzkiej, realnej rzeczywistości). 5 min.
5. Nauczyciel pyta, dlaczego bohater wiersza jest błękitny – z czym kojarzy się dzieciom błękit
i dlaczego. 2 min.
6. Nauczyciel prosi jednego z uczniów, żeby wczuł się w rolę bohatera wiersza i – na niby przez komórkę - odpowiedział na kilka pytań zgodnie z treścią utworu. Pytania zadaje nauczyciel:
a. Dokąd idziesz?
b. Już jesteś w powietrzu, nad dachami! Dokąd idziesz?
c. Już oddaliłeś się od Ziemi! Gdzie twój dom?
d. Mijasz granicę Kosmosu! Zabłądzisz! Czy twój dom jest w zaświatach? 3 min.
7. Kilkoro uczniów, wskazywanych przez nauczyciela, przypomina, jak kształtuje się pojmowanie ojczyzny przez człowieka w kolejnych etapach jego rozwoju (lekcja pt. Słowo czerwone – ojczyzna na podstawie wiersza T. Różewicza pt. oblicze ojczyzny). 2 min.
iii. c) Faza podsumowująca
Teraz nauczyciel kieruje pytanie do klasy: dlaczego człowiek odpowiedział, że ostrzeżenia – to bzdury?
Co to znaczy, że człowiek wraca do domu w zaświaty? Co może być ostatnią, największą ojczyzną
człowieka na końcu drogi jego życia? 3 min.
e. 5. Bibliografia
1. Gogacz Mieczysław, Elementarz metafizyki, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1987.
2. Heidegger Martin, tł. Marszałek Robert, Wprowadzenie do metafizyki, KR, Warszawa 2000.
3. Krąpiec Mieczysław, Rozmowy metafizyczne, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2002.
4. Levinas Emmanuel, tł. Kowalska Małgorzata, Całość i nieskończoność: esej o zewnętrzności, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002.
5. Marcel Gabriel, tł. Wende Ewa, Dziennik metafizyczny, Pax, Warszawa 1987.
6. Piecuch Czesława, Człowiek metafizyczny, Wyd. AE, Kraków 2001.
7. Szołtysek Adolf E., Metafizyka jedni, Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Katowice 1994.
f. 6. Załączniki
i. a) Karta pracy ucznia brak
ii. b) Zadanie domowe brak
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
brak
