Stembrowicz, Kazimierz
"Akty feodalnogo ziemiewładienija i
chozjajstwa. Akty moskowskogo
Simonowa monastyra 1506-1613 gg.",
wyd. L. I. Iwina, Leningrad 1983 :
[recenzja]
Przegląd Historyczny 7 6 /1 ,181 1985
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
I Z A P I S K I
1 8 1
T hom as N i p p e r d e y rozw aża p o trzeb ę dalszych stu d ió w p orów naw czych n a d sp o łeczeń stw am i P o lsk i i N iem iec w X V I—X V III w iek u . P o w inny one dotyczyć, jego zdaniem , o rg an iz ac ji sił zb ro jn y c h w P ru s a c h i w Polsce, fu n k c jo n o w a n ia fo lw a rk u pańszczyźnianego (Czy rzeczyw iście b y ł o n ta k i sam w P olsce i w P r u sach, ja k się to zw ykle p rzy jm u je? ) i s tr u k tu r y kościoła katolick ieg o w Rzeszy i w R zeczpospolitej.
T om zam y k a p o dsum ow anie p ió ra Jerzego W o j t o w i c z a .
W .R .
A k t y feodalnogo zie m le w ła d ie n ija i ch o zja jstw a . A k t y m o sk o w - skogo S im o n o w a m o n a sty ria 1506— 1613 gg., w yd. L. I. I w d n a , Izd a -
tie lstw o „ N a u k a”, L en in g ra d 1983, s. 352.
N in iejsza p u b lik a c ja stan o w i k o n ty n u a c ję w y d an y ch w la ta c h 1958 i 1964 (..A kty socjalno-ekonom iczeskoj is to rii Siew iero-W ostocanoj R u si k o n ca X IV —· n a c z a ła X V I w .”, t. II i III) d okum entów m oskiew skiego k la sz to ru S im onow skie- go. O b ejm o w a ły one la ta 1379— 1505. O becnie do r ą k szerszego g ro n a uczonych t r a fiły d o k u m e n ty z XVjI i początku X V II w iek u , epoki w y jątk o w o w ażn ej w dzie ja c h R osji, by w spom nieć chociażby p an o w a n ie Iw a n a IV czy o k re s „ sm u ty ”. T om z a w ie ra 238 dokum entów , z k tó ry c h p o n ad 50°/o w ydano po ra z pierw szy. W ydaw ca p rz y ją ł u k ła d chronoiogiczny p re z e n ta c ji źró d eł o g a rn ia ją c y c h w iele dziedzin życia ów czesnej R osji (n ad a n ia i przyw ileje, rozw ój w ielk iej w łasności ziem skiej, gos p o d a rk a ro ln a i p ro m y s ly , kry zy s p a ń stw a w dru g iej połow ie X V I w ieku). W y daw ca niniejszego tom u, L. Ł I w i n a, od d aw n a b ad a h isto rię k la sz to ru S iem io- now skiego, co znalazło w y ra z w w ielu w arto ścio w y ch p u b lik a cjac h , m .in . w k sią ż ce o w łasności ziem skiej tego k la sz to ru (zob. om ów ienie w P H t. L*XXI, 1980, z. 3, s«. 636—637). K siążk a zaw iera rów n ież nieo cen io n y d la tego ty p u w y d aw n ic tw o b szern y a p a r a t k rytyczny, w tym in d e k s osobowy, geograficzny i przedm iotow y.
K . S .
A. I. K o p a n e w , K re stja n ie R usskogo S iew iera w X V I I w ., Iz- d atielstw o „N au k a”, L en in g ra d 1984, s. 244.
K siążk a znaw cy h isto rii społeczno-gospodarczej eu ro p e jsk ie j P ółnocy ro s y j sk ie j sta n o w i część d ru g ą m onografii c h ło p stw a tego o bszaru o b ejm u ją ce j (ja k n a razie) w ie k i X V I i X V II. (Zob. om ów ienie części pierw szej w P H t. L X X I, 1980, z. 2, s. 423—424). C elem p rac y było w y k az an ie , że w ieś tu te jsz a po w k ro czen iu w X V I w . n a drogę ro zw o ju kap italisty czn eg o u d an ie o d p a rła w w ie k u X V II a ta k feu d aln eg o p a ń s tw a n a praw o sw obodnego dysponow ania ziem ią przez chłopów . A u to r zan alizo w ał w sześciu ro zdziałach kolejno: w łasność ziem ską chłopów , w ieś ja k o je d n o stk ę dem ograficzną i ekonom iczną, zajęcia chłopskie, ro zw arstw ie n ie w si, p o d a tk i i pow inności o raz m iejsce północnej gm in y w iejsk ie j w s tru k tu rz e politycznej i społecznej R osji. W y raźnie zaznaczone zostało, że b r a k sto su n k ó w poddańczych b y ł p o d sta w ą nie ty lko gospodarczego, a le i k u ltu ra ln e g o fen o m e n u północnych te ry to rió w ro sy jsk ic h — znakom itego rozw oju a rc h itk e tu ry , p iśm ien n ic tw a (klasztory) i tw órczości ludow ej. A u to r p rześledził u staw o d aw stw o dla tego o bszaru za k az u ją ce h a n d lu ziem ią ob ro czn ą i sk o n fro n to w a ł je z p r a k ty k ą co dzienną. W ykazał, że w całym p rze b ad an y m o k re sie is tn ia ł w zasadzie w o ln y o b ró t ziem ią chłopską. C hłopi w b re w p o n aw ia n y m sta le zakazom tra k to w a li zie m ię o broczną ja k o sw oją ojcow iznę i sw obodnie n ią dysponow ali. S przedaż ziem i
