Wróbel, Piotr
"Węgrzy w twierdzy przemyskiej w
latach 1914-1915", pod. red. Istvana
Lagzi, Warszawa-Przemyśl 1985 :
[recenzja]
Przegląd Historyczny 77/3, 615
1986
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
Z A P IS K I 615
w ian y m okresie odbyw ało się bez u w zględnienia i sta ra n n eg o p rz e b a d a n ia całego kom pleksu źródeł. W iele k w estii pozostało zbad an y ch n a d e r pobieżnie — n ie w y jaśn io n o np. d o k ład n ie sp raw y liczebności ro b o tn ik ó w u ra lsk ic h czy k w estii po sia d a n ia i u ży tk o w a n ia ziemi. N ie bad an o też m. in. problem ów zw iązanych z w y żyw ieniem robotników . D otychczasow a h isto rio g ra fia te m a tu o k reśliła w ięc b a d a nia i k rą g ro z p a try w a n y c h zagadnień, jego te ry to ria ln e i chronologiczne granice. M onografia G a w r i ł o w a sk u p ia się n a analizie liczebności, sk ła d u i w aż n ie j szych problem ów zw iązanych z poziom em życia ro b o tn ik ó w u ra lsk ic h (budżet cza su, płaca, odżyw ianie się, w a ru n k i bytow e). K siążk a o b ejm u je sw ym zasięgiem c z te ry g u b ern ie: w iac k ą, o re n b u rsk ą , p erm sk ą i ufim sk ą. O biektem b a d a n ia zo sta li robotnicy z a tru d n ie n i w przem yśle, b udow nictw ie i tran sp o rc ie. P oza stre fą b a d a ń pozostali z a tru d n ie n i w m ałych zak ład ach (poniżej 15 robotników ), zw iązani z h andlem , u sługam i, z a tru d n ie n i w ro lnictw ie.
A u to r s ta ra ł się w y k o rzy stać m ak sy m aln ie źródła; p rzep ro w ad ził ich w szech stro n n ą analizę. G aw riło w uw zględnił źródła różnego typ u , głów nie arch iw alia, p ra sę i p am iętn ik i. W bardzo szerokim zak resie zostały p rz e b a d a n e m a te ria ły sta tystyczne, zarów no p rzechow yw ane w arc h iw ach , ja k i w y d an e d ru k iem . Liczne, p rzejrzy ście skom ponow ane ta b e le są m ocną stro n ą te j pracy . A u to r zam ieścił też p ew n ą ilość zdjęć, m. in. ro b o tn ik ó w u ralsk ich , nie p o d ając je d n a k źródła pocho dzenia tych fotografii.
P ra c ę u zu p e łn ia in d ek s nazw geograficznych, odczuw alny je st n ato m ia st b ra k m a p ek i oddzielnie zestaw ionej b ibliografii.
H. G.
W ęg rzy w t w ie r d z y p rze m y s k ie j w latach 1914-1915, pod red. Istvä-*
n a L a g z i, W arszaw a — P rzem yśl 1985, s. 166.
H isto ria obrony tw ie rd z y przem yskiej w’ 1914 i 1915 ro k u to jed en z w aż n iej szych i ciekaw szych epizodów I w o jn y św iatow ej na fro n cie w schodnim . P rzem yśl je st też sym bolem w tra d y c ji w ęg iersk iej, ja k Isonzo, L im anow a, Gorlice... W szę dzie ta m W ęgrzy b ro n ili b ra m swego k ró le stw a i ponieśli ogrom ne stra ty . W dniach 20 i 21 listo p ad a 1984 r. W ęgierski In s ty tu t K u ltu ry w W arszaw ie i M uzeum N a rodow e Ziem i P rz em y sk iej w P rzem y ślu zorganizow ały w y sta w ę i w ieczór lite ra c k i ku czci Gezy G yóniego, w ęgierskiego poety w alczącego w obronie tw ierd zy i zm ar łego w obozie je n iec k im w K ra sn o ja rsk u . Je d n y m z an im ato ró w przem yskiej im prezy był doceni Is tv a n L a g z i, h isto ry k z U n iw ersy te tu S zegedyńskiego, badacz dziejów n ajn o w szy ch W ęgier i Polski, niegdyś w ice-, obecnie d y re k to r W ęgierskie go In s ty tu tu K u ltu ry w W arszaw ie i ra d c a A m basady WRL. B aw iąc w naszym k r a ju w szędzie szu k ał w ęg ie rsk ich p am iątek , św iad ectw k o n ta k tó w swego k ra ju z Polską. P ro w ad ził też b a d a n ia w P rzem yślu. Ich ow ocem je st m iędzy innym i p re ze n to w an a książka. Z aw ie ra ona k ró tk i te k st m gr A ntoniego K u n y s z a, d y rek to ra M uzeum N arodow ego w P rzem yślu, pośw ięcony te m u m ia stu w okresie I w ojny św iatow ej, dw ie ro zp raw y (pióra I. Lagziego i i . C s a p l a r o s a ) o G ezie G yónim , zbiór jego w ierszy w polskim tłu m aczen iu oraz dw a a rty k u ły I. Lagziego: re la c ję z w ieczoru literac k ieg o i historyczny szkic n a te m a t tw ie rd z y przem yskiej. K sią żk a je st bogato ilu stro w a n a , je d en z arty k u łó w I. Lagziego u zu p e łn ia in te re su ją c y dzien n ik bezim iennego oficera w ęgierskiego z tw ierd zy , p row adzony od 6 listo p ad a 1914 do 13 m a rc a 1915 r., stanow iący w arto ścio w e źródło dla badaczy h isto rii m ilita rn e j I w ojny św iatow ej.
