1967 rok : ”Diakonia : Internationale Zeitschrift für praktische Theologie”, 2 rocznik, 1967 rok

(1)

Franciszek Macharski

1967 rok : ”Diakonia : Internationale

Zeitschrift für praktische Theologie”,

2 rocznik, 1967 rok

Studia Theologica Varsaviensia 6/2, 409-425

(2)

S tu d ia T h eol. Vars. 6 (1968) nr 2

T E O L O G I A P A S T O R A L N A

DER SEELSORGER. Zweimonatsschrift für Praxis und Theorie

des kirchlichen Dienstes. 37 rocznik, 1967 rok.

DIAKONIA. Internationale Zeitschrift für praktische Theologie.

2 rocznik, 1967 rok.

S p r a w o z d a n ie z r o c z n ik a 1967 c z a s o p ism te o lo g ic z n o - d u s z p a s te r - s k ic h z a m ie rz a m y u ją ć w ty m r o k u p o d k ą t e m w id z e n ia je d n e g o ty lk o te m a t u ; k a p ł a n - d u s z p a s t e r z po II s o b o r z e w a t y k a ń s k i m ; t e  m a ty k a k a p ł a ń s t w a p r z e w a ż a ła b o w ie m w y r a ź n i e n a d in n y m i t e m a ta m i. U jm u je m y o b a c z a s o p is m a w je d n y m s p r a w o z d a n iu , w i d z ą c j a k w s p ó ln e s ą z a in te r e s o w a n ia te o r e ty c z n e i o b s z a r d o ś w ia d c z eń , b lis k ie k r ę g i w s p ó łp r a c o w n ik ó w . T e m a t d z ie lim y n a n a s t ę p u ją c e d z ia ły : I. S y tu a c ja d u c h o w a , II. z a s a d n ic z e z a g a d n ie n ia k a p ła ń s tw a , I II . o d n o w a s t r u k t u r d ie c e z ja ln y c h . IV . o d n o w a f o r m a c ji k a p ła ń s k ie j. Z a m ie r z a m y p r z e d s ta w ić t u t a j p r z e d e w s z y s tk im p r o b le m a ty k ę te o lo g ic z n ą z a g a d n ie n ia , r a c z e j w s k a z u ją c n a k i e r u n k i r o z w ią z a ń p r a k ty c z n y c h n iż z a tr z y m u j ą c s ię n a d o p is e m k o n k r e t n y c h s y tu a c j i i k o n k r e tn y m i w s k a z a n ia m i. W y b ie r a m y n a j w a ż n ie js z e a r t y k u ł y p r a g n ą c u n ik n ą ć p o w tó rz e ń , p r z y r e la c ji z a c h o w u je m y n a o g ó ł to k w y w o d ó w a u to ró w . W s tę p n y c h u w a g d o m a g a s ię s w o iś c ie e m p ir y c z n y p u n k t w y jś c ia w ie lu p r z e d s ta w io n y c h r o z p r a w . S ta n o w ią go p r o s te s p o s tr z e ż e n ia i o s tr o ż n e z w y k le u o g ó l n ie n ia , b o w ie m n a w e t w k r a j a c h o r o z w in ię te j s o c jo lo g ii r e lig ii, b r a k b a d a ń d o ty c z ą c y c h n a jn o w s z y c h p r z e m ia n . T y m c e n n ie js z e p r z y ta k im b r a k u n a u k o w e j so c jo lo g ii i g o d n e n a ś la d o w a n ia s ta je s ię o g ło s z e n ie w y p o w ie d z i d y s k u tu j ą c y c h n a n a j b a r d z ie j p a lą c e t e m a t y , t a k ja k to c z y n i c z a s o p ism o D ia k o n ia , z a m ie s z c z a ją c e w k a ż d y m z e sz y c ie s w o je „ f o r u m ” . A u to r z y s t a r a j ą s ię o o b ie k ty w iz m w s p o s t r z e g a n iu i a n a liz ie s y tu a c ji, a w ię c u n i k a j ą z a r ó w n o p r z e j a s k r a w i a n i a j a k i tu s z o w a n ia r z e c z y w is to ś c i. R o z e z n a n ie s y tu a c j i s p r a w ia je d n a k b a r d z o cz ę sto w r a ż e n ie u ję c ia p e s y m is ty c z n eg o . O s tre , a n a w e t n ie c o p r z e s a d n e w id z e n ie r z e c z y w is to ś c i je s t je d n a k k o n ie c z n e d la d z ia ła n ia d y n a m ic z n e g o , ja k im m u s i b y ć d z ie

(3)

-4 1 0 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M _[2]

ło o d n o w y . W d z ie d z in ie d u s z p a s te r s tw a m o ż n a w s k a z a ć n a d o ś w ia d c z e n ie z w ią z a n e z p u b lik a c j ą : A. G o d i n,

France pays de Mis

sion?

( P a r y ż 1943), k tó r a , p r z e s a d n a p r a w d o p o d o b n ie w s w y c h u je m n y c h d ia g n o z a c h , s ta ła b lis k o p o c z ą tk ó w d u s z p a s te r s tw a m i s y jn e g o w e F r a n c ji. W r e f e r o w a n y c h p r z e d s ta w ie n ia c h , co b a r d z o w a ż n e , d ą ż y s ię d o u ję c ia z a r ó w n o s t a n u a k t u a ln e g o j a k i d y n a m ik i z ja w is k , d z ię k i c z e m u m o ż n a m ó w ić o ja k im ś p r z e w i d y w a n iu d a l sz eg o ro z w o ju .

I. Sytuacja duchowa

E d w a r d S c h i l l e b e e c k x ,

Kirche nach dem Konzil. Aus

blicke fur Holland (Diakonai z. 1, s. 1—15).

A r t y k u ł b e lg ijs k ie g o te o lo g a w a ż n y j e s t ja k o tło , b e z k tó r e g o t r u d n o b y ło b y z ro z u m ie ć w s p ó łc z e s n ą d y s k u s ję o k a p ła ń s tw ie , ja k a ro d z i s ię z p y t a ń e g z y s te n c ja ln y c h , w y r a s ta ją c y c h z k o le i z s y tu a c j i p o s o b o ro w e j. W s y t u a c j i k a to lic y z m u h o le n d e r s k ie g o , o p ró c z r y s ó w s p e c y f ic z n y c h w y s tę p u ją z ja w is k a , k t ó r e tr z e b a u w a ż a ć za u w id o c z n ie n ie p ro c e s ó w z a c h o d z ą c y c h ta k ż e w in n y c h k r a j a c h w sp o só b t r u d n i e j d o s tr z e g a l n y ; ,,W H o lo n d ii m ó w i s ię g ło ś n o to , co w in n y c h k r a j a c h m ó w i się p r z y d r z w ia c h z a m k n ię ty c h ” — p is z e A u to r (s. 3). Z d a n ie m o. S c h ille b e e c k a k a to lic y z m h o le n d e r s k i p r z e ż y w a n i e w ą tp l iw ie k r y z y s — n ie j e s t je d n a k ja s n e , czy j e s t to ty lk o k r y z y s w z ro s tu , czy p o w o ln e z e ś liz g iw a n ie s ię k u k a to lic y z m o w i „ w o ln o - m y ś lic ie ls k ie m u ” , k a to lic k ie m u o d p o w ie d n ik o w i w o ln o m y ś ln y c h g m in e w a n g e lic k ic h . Z a r z e w ie te g o k r y z y s u le ż y w p o w o je n n e j g e n e r a c ji d u c h o w ie ń s tw a i w ś r ó d m ło d s z y c h in te le k tu a lis tó w . J a k i j e s t je g o z a się g ? I s tn ie je w a r s t w a k a to lic y z m u n a p ła s z c z y ź n ie p u b lic y s ty k i o ra z „ c ic h y ” k a to lic y z m ż y c ia r e lig ijn e g o p rz e w a ż a ją c e j części k a to lik ó w . N ie m a m ię d z y ty m i w a r s tw a m i iz o la c ji, b o p u b l i c y s ty k a i k a z n o d ż ie js tw o w s z ę d z ie d o c ie r a ją i w n o s z ą n ie p o k ó j i p y ta n ia , p o d w a ż a ją c , k w e s t io n u ją c to co is t n ie j e i p r z y ję te . W ś ró d o g ó łu w ie r n y c h k r y z y s o b ja w ia s ię w ie lk im n ie p o k o je m i b o le s n y m i w ą tp liw o ś c ia m i r e lig ijn y m i. S ą o n e ty m w ię k s z e , że n ie b y li u ś w ia d o m ie n i d o s ta te c z n ie , j a k w ie l k ą o f ia r ą d la d o b r a K o śc io ła b ę d z ie d la n ic h p o z b y w a n ie s ię n i e k tó r y c h fo rm , n p . w litu r g ii. N ie s ą to , ja k s ię n a o g ó ł p o w ie r z c h o w n ie u j m u j e ty lk o z e w n ę tr z n e f o r m y , r e lig ijn o ś c i, a le w ła s n o ś ć o s o b is ta , .b o w iem p rz e z n ie i w n ic h u k s z ta ł to w a ła się k o n k r e t n a r e lig ijn o ś ć c z ło w ie k a . K r y z y s u w ia r y czy h e r e z ji, ja k w y ja ś n ia A u to r , n ie w o ln o d o p a t r y w a ć s ię p o c h o p n ie ta m , g d z ie w y s tę p u je ty lk o p o s z u k iw a n ie n o w e g o r o z ło ż e n ia a k c e n tó w w r a m a c h w s p ó ln e j w ia r y i b e z n e g o w a n ia u ję c ia tr a d y c y jn e g o . Ź ró d łe m ty c h p o s z u k iw a ń j e s t n a jc z ę ś c ie j p rz e ż y c ie n ie w y s ta r c z a ln o ś c i s t a n u d o ty c h c z a s o w e g o . T a k , n a p r z y k ła d , m ło d

(4)

-[3]

T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 1 1 sz a g e n e r a c j a k s ię ż y , n ie n e g u ją c w a r to ś c i M sz y św . p r y w a tn e j, ze w z g lę d ó w e g z y s te n c ja ln y c h d o m a g a s ię M sz y św . w s p ó ln o to w e j. P r o b le m ó w te g o ty p u n ie u d a j e s ię r o z w ią z a ć ż a d y m i w y j a ś n i e n i a m i te o r e ty c z n y m i. P r a w d z iw y m p r o b le m e m w ia r y j e s t n a t o m ia s t p o s ta w io n e le c z n ie r o z w ią z a n e p y ta n ie o K o śc ió ł i ś w ia t, o r e l i g ijn o ś ć i św ie c k o ść . N ie ch o d z i p r z y t v m o o d e jś c ie o d K o śc io ła , a le o ja k ie ś n o w e z r o z u m ie n ie K o ś c io ła i r e lig ii. W s y tu a c j i k r a ń c o w e j, r o z w ią z a n ie w id z i s ię w ty m , a ż e b y z o s ta ć n a d a l k a to lik ie m ., a le je d n o c z e ś n ie i w ie r z ą c y m i i „ w o ln o m y ś lic ie la m i” , c z y li n i e s k r ę p o w a n y m i r e g u ła m i w ia r y . W ia r a s t a ł a b y się w te d y w y łą c z n ie sp o s o b e m s a m o z r o z u m ie n ia c z ło w ie k a . P is m o ś w ię te — ź r ó d łe m m ą d ro ś c i. W s z y s tk o to j e s t b a r d z o b lis k ie s e k u la r y z a c ji, ch o ć w n ie j się n ie m ie ś c i c a łk o w ic ie .

Ź r ó d łe m te g o k r y z y s u w i a r y j e s t w e d łu g o. S c h ille b e e c k ’a n ie p o d ję c ie p r z e z te o lo g ię p r o b le m a ty k i m o d e rn is ty c z n e j w ty m cz asie, k ie d y u r z ą d n a u c z y c ie ls k i s łu s z n ie w s k a z a ł n a m o d e r n is ty c z n e b ł ę d y w e w ie rz e . T e o lo g ia p r z e c iw s ta w iła w ó w c z a s p o g lą d y s c h o la s ty - czne, k tó r e n ie p o d ję ły p y ta n ia , d a w a ły o d p o w ie d z i n a in n e p r o b le m y . P r o b le m a ty k a t a z o s ta ła p o s ta w io n a n a n o w o i r a d y k a ln ie p r z e z B u ltm a n n a , T illic h a , E b e lin g a , B o n h o e ff e ra , z a s ta ją c te o lo g ię k a to lic k ą i k a to lic y z m w H o la n d ii n ie p r z y g o to w a n e w je sz c z e w ie k - sz e j m ie r z e n iż w in n y c h k r a ja c h , („ le ż y p r z e d n a m i n i e u r e g u lo w a n y r a c h u n e k za n ie p o k o je m o d e r n is ty c z n e i a n ty m o d e r n is ty c z - n e ” , z a u w a ż a A u to r). Z a d a n ie m te o lo g ii j e s t z a te m p r z e d s ta w ić d e p o z y t w ia r y w ta k ie j fo rm ie , a b y c z ło w ie k w s p ó łc z e s n y o d n a la z ł w n im n ie ty lk o s ie b ie a le i a u te n ty c z n ą t r e ś ć O b ja w ie n ia B o g a w J e z u s ie C h r y s tu s ie . K lim a t ty c h p o c z y n a ń m u s i b y ć p e ł e n p o w a g i i o d p o w ie d z ia ln o ś c i, p o d y k to w a n e j p r z e k o n a n ie m , że w i a r ę c z e k a w n a jb liż s z y c h d z ie s ią tk a c h l a t c ię ż k a p r ó b a . O p a n o w a n e m u s z ą b y ć z a ró w n o n ie p r z y n o sz ą c e r o z w ią z a n ia t e n d e n c je p r z e s a d n ie in te g r y s ty c z n e , ja k i p r z e m y ś la n a n a n o w o e t y k a lu d z i p is z ą c y c h i m ó w ią c y c h o z a g a d n i e n ia c h w ia r y , t a k b y w ie r n i z a b e z p ie c z e n i b y li p r z e d s z a r la t a ń s tw e m n ie k tó r y c h z n ic h .

II. Zasadnicze zagadnienia kapłaństwa

G e o r g H a n s e m a n n , W a n d e l i m V e r s t ä n d n i s d e r S e e l s o r g e (D e r S e e ls o r g e r , z. 4, s. 233— 239). A r t y k u ł p r o f e s o r a k a t e c h e ty k i z G ra z u , w p r o w a d z a ją c y n a s w p r o b le m a ty k ę k a p ł a ń s t w a p o V a t i c a n u m II, j e s t te k s te m r e f e r a t u z n a r a d y r e d a k c y jn e j c z a s o p ism a . Z n a j d u je m y w n im p r z e d e w s z y s tk im s tu d i u m n ie p e w n o ś c i i w ą t p liw o ś c i k s ię ż y n a t e m a t k a p ł a ń s t w a . K s ię ż a o d n o sz ą w r a ż e n ie

(5)

4 1 2 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M ja k o b y n ie k tó r e od w ie k ó w p r z y ję te u ję c ia , z o s ta ły p r z e z so b ó r z a k w e s tio n o w a n e , d e z a k t u a li z u ją c p rz e z to t r a d y c y j n ą k o n c e p c ję k a p ł a ń s t w a ; n ie w id z ą d o ść ja s n o p o z y ty w n e j n a u k i s o b o r u n a te n te m a t. A u to r s ta w ia tr z y p a lą c e p y ta n ia , d o ty c z ą c e p u n k tó w , w ja k ic h w y d a je się z a k w e s tio n o w a n y t r a d y c y j n y o b r a z k a p ła ń s tw a .

Czy

kapłaństwo jest kategorią religijną czy też tylko funkcją kościelną?

P y ta n ie to p o w s ta je , p o n ie w a ż n ie j e s t ju ż a k t u a ln e r ó w n a n ie : k a p ła n “ d u s z p a s te r z . D z ie ło p o w ie r z o n e K o śc io ło w i p o d e j m u ją b o w ie m św ie c c y , u c z e s tn ic z ą c y w p o tr ó jn y m u r z ę d z ie C h r y s tu s a p r a w d z iw ie , ch o ć n a sw ó j sp o só b . N ie m o ż n a ta k ż e m ó w ić w y łą c z n ie o k a p ł a n a c h

sacerdos alter Christus,

s k o r o k a ż d y o c h rz c z o n y je s t ś w ia d k ie m B o g a i z n a k ie m J e g o o b e c n o śc i w św ie c ie , d u s z p a s te r s tw o n i e j e s t

par excellence

u o b e c n ia n ie m C h r y s tu s a w św ie c ie . N ie p e w n o ś ć d o ty c z y ta k ż e p o s ta w y k s ię d z a w o b e c ś w ia ta , n ie j e s t b o w ie m ja s n e , co m a o z n a c z a ć d la je g o d u c h o w o ś c i d o k o n u ją c y się o b e c n ie z w r o t K o śc io ła k u ś w ia tu . W ie lu m ło d y c h k a p ła n ó w w id z i w ty m k o n ie c z n o ś ć a k c e n to w a n ia w ż y c iu o s o b is ty m i d u s z p a s te r s tw ie e le m e n tó w n a t u r a ln y c h .

Z a s a d n ic z y p r o b le m z a w a r ty j e s t w d r u g im p y ta n iu :

czy kapłań

stwo w Kościele polega na specyficznym stosunku do Chrystusa,

czy też kapłan jest tylko chrześcijaninem otrzymującym zadania

polegające na sprawowaniu Eucharystii i odpuszczaniu grzechów?

W e d łu g A u to r a , m ło d s z a g e n e r a c j a k a p ła n ó w s k ła n ia s ię k u d r u g ie j a l te r n a t y w i e . K o n s e k w e n tn ie z o s ta je p o d a n a w w ą tp liw o ś ć f o r m a c ja k a p ł a n a k u c o ra z w ię k s z e m u z je d n o c z e n iu m o r a l n e m u z C h r y s t u se m . W sz c z e g ó ln o śc i z a k w e s tio n o w a n e j e s t c z ę s to p r z y jm o w a n e u z a - d n ie n ie , c e lib a tu p r z e z o s o b is ty s to s u n e k k a p ł a n a do C h r y s tu s a . T r z e cie p y ta n ie d o ty c z y

duszpasterstwa: czy ma ono sens, czy jest ono

nadal aktualne?

D u s z p a s te r s tw o w t r a d y c y jn y m — d o d a jm y , c ia s n y m — u ję c iu , w y d a je s ię n ie do p r z y ję c ia . N ie p o k ó j w y w o łu je n a u k a s o b o r u o p o w s z e c h n e j z b a w c z e j w o li B o g a i o k r ę g a c h p rzy * n a le ż n o ś c i do L u d u B ożego, z e s ta w io n a ze s tw ie rd z e n ie m , że lu d z ie o c h rz c z e n i i p r z y jm u ją c y s a k r a m e n t y s ą w ś w ie c ie w m n ie js z o ś c i, m a le ją c e j z b ie g ie m la t. W s k a li ś w ia to w e j m o ż e się z a te m w y d a w a ć , że ch o ć p r a w d ą j e s t tw ie r d z e n ie

salus per Ecclesiam,

to je d n a k z b a w ie n ie p r z e z s a k r a m e n t y j e s t f a k ty c z n ie

via extraor dinar ia.

W m e n ta ln o ś c i w ie lu d u s z p a s te r z y n ie m o ż e s ię p o g o d z ić z a w sz e a k t u a l n e w e z w a n ie do n a w r ó c e n ia z p o ję c ie m d ia ła g u , a je szc ze m n ie j z p o ję c ie m a n o n im o w e g o c h r z e ś c ija n in a , o ja k im m ó w ią w s p ó łc z e ś n i te o lo g o w ie . W o b e c ta k ic h z m ia n z a c h o d z ą c y c h w p o g lą d a c h i p o s ta w a c h d u s z p a s te r z y , ks. H a n s e m a n n p r o p o n u je p r z e d e w s z y s tk im s tu d i u m is t o

(6)

[ 5 ] T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 1 3 ty k a p ł a ń s t w a i w y p ły w a ją c e g o z n ie j e to s u , a ta k ż e p o s z e rz e n ie m o ty w a c ji te o c e n try c z n e j d u s z p a s te r s tw a o m o ty w a c ję a n t r o p o - c e n tr y c z n ą — h a s ło „ r a t u j d u s z ę s w o ją ” , o z n a c z a w ty m s z e rs z y m u ję c iu n ie ty lk o w e z w a n ie d o tr o s k i o z b a w ie n ie w ie c z n e , a le i d o tr o s k i o z a g ro ż o n e c z ło w ie c z e ń s tw o w s p ó łc z e s n y c h lu d z i. — S z k ic o w y c h a r a k t e r te j o s ta tn ie j, k o n s t r u k t y w n e j części w y p o w ie d z i n ie p o z w a la n a d y s k u s j ę z n ią ; t e m a t p o w ró c i n iż e j w r a z z z a g a d n ie n ie m f o r m a c ji k a p ła ń s k ie j. F a k t n a p ię c ia i n ie p e w n o ś c i d o ty c z ą c y c h z a s a d n ic z y c h k w e s tii e g z y s te n c ji k a p ł a ń s k i e j, u j m u j e z p u n k t u w id z e n ia m ło d e g o p o k o le n ia k a p ł a n ó w p r o f e s o r te o lo g ii p a s to r a ln e j z M o n a c h iu m , L e o n h a r d M. W e b e r w a r t y k u l e p t.

Gedanken zum, Lebensstil des

jungen Priesters

(D e r S e e ls o rg e r , z. 4, s. 240— 248). S tw ie r d z a ta k ż e n ie p e w n o ś ć k się ż y , p ły n ą c ą z p o c z u c ia iz o la c ji s p o łe c z n e j, u t r u d n ia ją c e j p o d ję c ie k o n t a k t u i d ia lo g u , do ja k ie g o c z u ją się w e z w a n i p r z e z so b ó r, w y z w a la ją c e j p o c z u c ie n ie p o tr z e b n o ś c i i r e z y g n a c ję . W y jś c ie z te j s y tu a c j i w id z i A u to r r a c z e j w p o w ro c ie d o ź r ó d e ł b ib li jn y c h k a p ł a ń s t w a n iż w p o ż y te c z n y c h z r e s z tą z a b ie g a c h p s y - c h o -s p o łe c z n y c h . P o w r ó t do ź r ó d e ł n ie j e s t ła tw y , b o w ie m w y p o w ie d z i N o w e g o T e s t a m e n tu s t w a r z a j ą w ie le p r o b le m ó w te o lo g ic z n y c h , je ś li s ię w n ic h s z u k a n ie ty lk o p r o g r a m u a s c e z y k a p ł a ń s k i e j, a le ta k ż e o k r e ś le n ia is t o ty i z a d a ń k a p ł a ń s t w a h ie r a r c h ic z n e g o d r u g ie g o s to p n ia . T e m u p o w ro to w i z a w d z ię c z a K o śc ió ł o d n o w io n ą p rz e z s o b ó r k o n c e p c ję

prezbiterium

g r o n a k a p ła n ó w w o k ó ł s w e g o b i s k u p a , d z ia ła ją c y c h w łą c z n o ś c i z n im i w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i. N a p ie rw s z e m ie js c e w y s u w a s ię z a te m ta k ż e i t u t a j g łó w n y p r o b le m w s p ó łc z e s n e g o K o śc io ła : w ia r a . D o k a p ł a n a s to s u je się p r z y te m o d k r y te n a n o w o p r a w o , w e d le k tó r e g o w ia r a r o z w ija s ię w e w s p ó l n o cie, d z ię k i w s p ó ln o c ie i d la w s p ó ln o ty . W ia r a k a p ł a n a i p o w ie r z o n e j m u w s p ó ln o ty w a r u n k u j ą się w z a je m n ie i w z b o g a c a ją w je j D a w c y , D u c h u Ś w ię ty m . A s p e k t z a g ro ż e n ia iz o la c ją d o k tr y n a l n ą p o r u s z a A. G. M. v a n M e l s e n, w a r t y k u l e p t.

Glaubensunsicherheit als Dauerzustand?

(D er S e e ls o rg e r , z. 3, s. 175— 184). P r o f e s o r filo z o fii p r z y r o d y n a u n iw e r s y te c i e w N ijm e g e n , a r ó w n o c z e ś n ie c z ło n e k r a d y d u s z p a s t e r s k i e j, r o z w a ż a z a g a d n ie n ie a n a lo g ii p r z y r o d n ic z e g o i te o lo g ic z n e g o p o ję c ia p e w n o ś c i i n ie p e w n o ś c i n a u k o w e j. P u n k t w y jś c ia je s t je d n a k p r a k ty c z n y ; j e s t n im s tw ie r d z e n i e iz o la c ji d o k tr y n a l n e j te o logii, iz o la c ji w y n ik łe j z b r a k u o d p o w ie d n io ś c i m ię d z y filo z o fic z n y m o b r a z e m ś w ia ta i c z ło w ie k a a w sp ó łc z e sn o śc ią . S to i to w n a j b liż s z y m z w ią z k u z p o w s z e c h n ie s tw ie r d z a n ą „ c h o ro b ą n ie u f n o ś c i”

(7)

4 1 4 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M _[6]

i o s ła b ie n ie m d u s z p a s te r s tw a i k a z n o d z ie js tw a , p o tr z e b u ją c e g o ję z y k a p r o s te g o i ja s n e g o . Z a r a d z i te m u s ta n o w i rz e c z y o d n o w a te o lo g ii, z k t ó r ą m u s i iść w p a r z e — i to je s t p r a k ty c z n y p u n k t d o jś c ia — d u c h o w e i i n t e l e k t u a l n e p o g łę b ie n ie k się ż y . B lis k o ś ć w s p ó łc z e s n e g o ś w ia ta o s ią g n ie s ię n ie p r z e z p r z e s ta w ie n ie k s ię ż y n a ś w ie c k ą p r a c ę z a w o d o w ą ( n ie b r a k t a k ic h z a m y słó w ), a le p r z e z p o łą c z e n ie s t u d iu m , r o z w a ż a n ia i m o d litw y , d z ię k i c z e m u k s ią d z p o t r a f i d a ć ś w ia d e c tw o t r a n s c e n d e n c j i i w e w n ę t r z n e j w a r to ś c i ż y c ia c h r z e ś c ija ń sk ie g o .

P rz y c z y n e k d o r o z w a ż a ń z a s a d n ic z y c h s ta n o w ią w y p o w ie d z i d y s k u s ji: F o r u m .

Rangfolge der prie ster liehen Tätigkeit

(D ia k o n ia , z. 4, s. 362— 371). D o p r z e m y ś le n ia n a n o w o s p r a w y s k ła n ia z a ró w n o p r z e p r a c o w a n ie k s ię ż y i p o tr z e b a n o w e g o r o z d z ia łu z a d a ń m ię d z y ś w ie c k ic h i k się ż y ,, ja k i p r z e m y ś le n ie n a n o w o is t o ty k a p ł a ń s tw a . S t a r a j ą s ię o n e z n a le ź ć k r y t e r i a d la u s ta le n ia h i e r a r c h i i z a d a ń k a p ła ń s k ic h . W y p o w ie d z i u z n a ją za c z y n n o ść n a j w a ż n ie js z ą i c e n t r a l n ą s p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii w z g r o m a d z e n iu lit u r g i c z n y m o ra z in n y c h s a k r a m e n t ó w i c a łe j lit u r g i i, ja k i g ło s z e n ie s ło w a B o żeg o w f o r m ie h o m ilii. N ie do z a s tą p ie n ia j e s t te ż k a p ł a n ja k o

homo

spiritualis

w d u s z p a s te r s tw ie in d y w id u a ln y m , w b e z p o ś r e d n ie j r o z m o w ie n a t e m a t z b a w ie n ia . W ś ró d k o n ta k tó w d u s z p a s te r z a n a p ie r w s z y m m ie js c u tr z e b a p o s ta w ić s p o tk a n ie z d o r o s ły m i i ic h g r u p a m i. K a p ła n p o m a g a im w p o d e jm o w a n iu z a d a ń w K o śc ie le , b ę d ą c ic h in s p i r a to r e m i d o r a d c ą , u n ic h ta k ż e s z u k a ją r a d y . P o w s z e c h n ie w y s u w a się r ó w n ie ż k o n ie c z n o ś ć s p e c ja liz a c ji w d u s z p a s te r s tw ie , b e z k tó r e j k a p ł a n a n i n ie p o t r a f i p o d o ła ć c o ra z b a r d z ie j z r ó ż n ic o w a n y m p o trz e b o m , a n i n ie ro z w in ie s w y c h s z c z e g ó ln y c h u z d o l n ie ń .

III. Kapłani i świeccy

Z a g a d n ie n ie ś w ie c k ic h w K o ś c ie le u j ę t e b ę d z ie p o d k ą t e m p o s z u k iw a n i a m ie js c a ic h d z ia ła ln o ś c i w K o śc ie le ; z a p e w n e d o p ie ro I I I K o n g re s A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h (R zym , p a ź d z ie r n ik 1967) z a c h ę c i d o p o d ję c ia p r o b le m a ty k i, te o lo g ic z n e j z a a n g a ż o w a n ia k a to lik ó w ś w ie c k ic h w K o ś c ie le i św ie c ie . N a w e t to s p o jr z e n ie j e s t i n te r e s u ją c e d la n a s z e g o z a g a d n ie n ia , p o n ie w a ż r z u c a ś w ia tło n a n ie ła t w ą s p r a w ę g r a n ic y m ię d z y k a p ł a n a m i a k a to lik a m i św ie c k im i, b ę d ą c w p r a k t y ce g łó w n y m e le m e n te m n ie p o k o ju . U s ta le n ie b o w ie m m ie js c a , k o m p e t e n c ji ś w ie c k ic h w K o ś c ie le d o k o n u je s ię n a jc z ę ś c ie j w ła ś n ie p r z e z u s ta le n ie g r a n ic y o d d z ie la ją c e j ic h od k się ż y .

J a k o b L a u , b a c h ,

Glieder der Kirche ohne Mitverantwor

tung Zum Konzilsdekret über das Apostolat der Laien

(D ia k o n ia , z. 4

(8)

m T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 1 5 s.

224—235).

S e d n o p r o b le m u ś w ie c k ic h w K o ś c ie le w s k a z a ł A u to r ju ż w t y t u l e a r t y k u ł u : ś w ie c k im n ie p r z y z n a je się w d o s ta te c z n e j m ie r z e z a d a ń n a m ia r ę p r z y s łu g u j ą c e j im w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i z a K o śció ł. N a d r o d z e d o z m ia n y te g o s t a n u r z e c z y s ą n a jp ie r w , z d a n ie m A u to r a , tr u d n o ś c i n a t u r y te o lo g ic z n e j. S o b ó r u n ik n ą ł p o d a n ia d o k ła d n e j d e f in ic ji k a t o lik a św ie c k ie g o , d a ją c je d y n ie o k r e ś le n ie o p iso w e , z a w ie r a ją c e r a c z e j n e g a ty w n e o d g r a n ic z e n ie o d d u c h o w n y c h . Z n ie d o m ó w ie ń w te o lo g ii m o g ło b y s ię n a s u n ą ć u ję c ie n ie d o p r z y ję c ia , w e d łu g k tó r e g o ś w ie c k im p r z y p a d a ły b y z a d a n ia w św ie c ie , h i e r a r c h i i n a t o m ia s t z a d a n ia w e w n ą t r z K o śc io ła . I s tn ie ją te ż tr u d n o ś c i w y n ik łe z o b c ią ż e n ia h is to ry c z n e g o . O d IV w . aż do p o c z ą tk ó w w ie k u X X c o ra z w ię c e j f u n k c ji w y n ik a j ą c y c h z o d p o w ie d z ia ln o ś c i za K o śc ió ł p r z e jm o w a li k s ię ż a i z a k o n y , w ie r n i zaś p r z y jm o w a li p o s ta w ę b ie r n ą — to w ła ś n ie z ja w is k o o k r e ś la się ja k o k le r y k a liz a c ję K o śc io ła . W p r a k t y c e n a t o m ia s t n a jw ię k s z ą tr u d n o ś ć s ta n o w i t a k a p r z e m ia n a m e n ta ln o ś c i c a łe g o L u d u B ożego, a b y p r z y j ą ł on z c a łą p o w a g ą , że w s z y s c y je g o c z ło n k o w ie tw o r z ą K o śció ł, że n a le ż y k o n s e k w e n tn ie d o te g o t a k ro z d z ie la ć z a d a n ia K o ścio ła, a b y k a ż d y ze s w e j s t r o n y w y p e łn i a ł d la je g o d o b r a w s z y s tk o to , co d o n ie g o n a le ż y . D la k s ię ż y o z n a c z a to z a te m k o n ie c z n o ś ć p r z e m y ś le n ia n a n o w o s w o ic h f u n k c ji i p o z y c ji o r a z p y ta n ia , cz y n a le ż ą o n e n a p r a w d ę d o k a p ła ń s k ie g o u r z ę d u . D z ia ła n ie ś w ie c k ic h w K o ś c ie le — d o d a jm y , że ta k ż e i k a p ł a n ó w — w ią ż e s ię z p o ję c ie m d e m o k r a ty z a c ji. A u to r p o jm u j e d e m o k r a ty z a c ję w K o ś c ie le ta k ż e n a s z c z e b lu ś r e d n im i n iż sz y m , i t a k ie je j u ję c ie , b y b y ła o n a w h a r m o n ii ze s t r u k t u r ą h ie r a r c h ic z n ą K o śc io ła .

A d o l f E x e i e r ,

Seelsorge und Erwachsenenbildung. Zuor

dnung und Abgrenzung.

(D e r S e e ls o rg e r , z. 1, s.

23—34).

D e k r e t s o b o r o w y

Apostolicam actuositat-em

w V I r o z d z ia le t r a k t u j e o p r z y g o to w a n iu do a p o s to ls tw a , p o ję ty m s z e ro k o ja k o t r w a j ą c a p rz e z c a łe ż y c ie f o r m a c j a h u m a n is ty c z n a , d u c h o w o - r e lig ijn a , m o r a ln a i p r a k ty c z n a . A u to r , p r o f e s o r k a t e c h e ty k i u n i w e r s y t e t u w e F r y b u r g u (B re is g a u ), p o d e j m u je s p r a w ę s to s u n k u te j f o r m y d o d u s z p a s te r s tw a , m a ją c n a u w a d z e k o n k r e t n ą s y tu a c ję , w k tó r e j d u s z p a s te r z e p r z e s ta j ą o b e c n ie b y ć je d y n y m i p r o m o to r a m i i p r a c o w n ik a m i w r o z b u d o w a n y c h o d l a t f o r m a c h in s t y tu c jo n a ln y c h . W y p o w ie d ź ta i n t e r e s u j e n a s ze w z g lę d u n a d ą ż e n ie do u s ta le n ia k o m p e te n c ji f o r m a c ji ś w ie c k ic h i d u s z p a s te r s tw a p r z e z o d k r y c ie ic h g r a n ic i w z a je m n e g o p r z y p o r z ą d k o w a n ia . P r o b le m p o w s ta je p r z e z to, że ś w ie c c y d ą ż ą d o z a ję c ia o d p o w ie d z ia ln e g o s ta n o w is k a , k t ó r e p r z y z n a je im s t r u k t u r a K o ś c io ła , ta k ż e

(9)

4 1 6 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M

_[8]

n a o d c in k u ic h w ła s n e j f o rm a c ji. D u s z p a s te rs tw o cz ę sto j e s t r o z u m ia n e i p r a k ty k o w a n e ja k o b y b y ło o p ie k ą n a d m a ły m i d z ie ć m i, w y łą c z n ie z a te m ja k o tr o s z c z e n ie s ię i k ie ro w a n ie , b e z d o s ta te c z n e go u w z g lę d n ie n ia w o ln o ś c i i o d p o w ie d z ia ln o ś c i lu d z i d o ro s ły c h . Ic h o d cz u cie, z a o s tr z o n e w s p ó łc z e ś n ie w ty m w z g lę d z ie , cz ę sto n ie m o ż e się p o g o d z ić ze s ty l e m m o n o lo g u , p a t e r n a li z m u , a u t o r y t e tu . Z a p r a s z a n ie z a ś ś w ie c k ic h d o p o m o c y w d u s z p a s te r s tw ie s p r a w ia w r a ż e n ie p o s łu g iw a n ia się n im i d la o s ią g n ię c ia w ię k s z e j s k u te c z n o ś c i

d z ia ła n ia — w sz c z e g ó ln o śc i f o r m a c ja ś w ie c k ic h u w a ż a n a b y w a za n o w o c z e s n ą f o r m ę d u s z p a s te r s tw a k się ż y . A u to r w id z i m o ż liw o ść n ie a n ta g o n is ty c z n e g o u s ta w ie n ia , w s p ó ł d z ia ła n ia d u s z p a s te r s tw a i ś w ie c k ic h n a t e r e n i e ic h f o r m a c ji d z ię k i c a ło ś c io w e m u s p o jr z e n iu n a z a d a n ie K o śc io ła . D u s z p a s te r s tw o u r z ę d o w e z w ró c o n e j e s t m ia n o w ic ie k u p ie rw s z o r z ę d n e m u z a d a n iu K o śc io ła , tj. k u b e z p o ś r e d n ie j s łu ż b ie z b a w ie n iu . P r z e d m io te m n a t o m ia s t f o r m a c ji ś w ie c k ic h n ie b y ło b y w y łą c z n ie p r z y g o to w a n ie do u c z e s tn ic tw a p r o su a p a r t e w te j m is ji, a le ta k ż e p r z y g o to w a n ie d o d r u g ie g o z a d a n ia K o śc io ła , k t ó r y m w e d łu g n a u k i k o n s ty t u c ji d u s z p a s te r s k ie j o K o ś c ie le w ś w ie c ie w s p ó łc z e s n y m j e s t p o m o c d la ś w ia ta w r o z w ią z a n iu je g o p r o b le m ó w . O b ie f o r m y d z ia ła n ia u z u p e ł n ia j ą się, p o n a d to s t y l d u s z p a s te r s tw a m o ż e s ię p rz e z k o n t a k t ze ś w ie c k im i w z b o g a c ić o c e c h ę o tw a rc ia , d ia lo g u , n a s łu c h i w a n ia i r a cz ej s ta w ia n i a z a g a d n ie ń n iż p r z e d s ta w ia n ia g o to w y c h ro z w ią z a ń . F o r u m . Z u r S i t u a t i o n d e r F rau in d e r K i r c h e (D ia k o n ia , z. 4, s. 236— 254). W y p o w ie d z i k i l k u n a s t u k o b ie t k a to lic k ic h , n a t e m a t s y tu a c j i k o b ie ty w K o ś c ie le f o r m u ł u ją je d n ą z g łó w n y c h tr u d n o ś c i a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h , k tó r a , n a s z y m z d a n ie m , j e s t ró w n o c z e ś n ie je g o s z a n s ą : w p r o w a d z e n ie w ż y c ie a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h z a le ż y w d u ż e j m ie r z e o d p r a c y d u s z p a s te r z y W y p o w ie d z i s t a w i a j ą o s tr ą i n e g a ty w n ą o c e n ę s ta n o w is k a k s ię ż y w o b e c u d z i a łu k o b ie t w d z ie le K o śc io ła . P o w t a r z a s ię tw ie r d z e n ie , że k s ię ż a n ie s ą p r z y g o to w a n i n a w y n ik a j ą c ą z u c h w a ł s o b o r o w y c h a k t y w i z a c ję św ie c k ic h , a n a w ią z a n ie w s p ó łp r a c y z k o b ie ta m i u d a j e im s ię z n a c z n ie r z a d z ie j n iż o s ią g n ię c ie te g o w sto s u n k u , do m ę żc zy z n . F a k t y ś w ia d c z ą c e o u d z i a

le k o b ie t w a p o s to ls tw ie ta k ż e n a t e r e n ie p a r a f i i p o z o rn ie ty lk o p r z e c z ą te m u . C h o d z i b o w ie m o n o w ą f o rm ę w s p ó łp r a c y o p a r te j n a p r a w d z iw e j w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i, o to , ż e b y tz w . d e m o k ra ty z a c ja s ty l u d u s z p a s te r s tw a o b ję ła ta k ż e k o b ie ty . R ó w n ie s u r o w o o c e n io n e j e s t u s to s u n k o w a n ie s ię k s ię ż y do k o b ie t p r a c u ją c y c h a p o s to ls k o ; o to g łó w n e z a s tr z e ż e n ia : n ie u fn o ś ć , d y k t a t u r a , k o m p le k s y a n t y f e - m in is ty c z n e , b r a k s z tu k i w s p ó łp r a c y , le k c e w a ż e n ie i b r a k p r a k t y c z n e g o s z a c u n k u w o b e c r e lig ijn o ś c i k o b ie t (p o d ś w ia d o m a o b ro n a

(10)

[ 9 ] T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 1 7

p r z e d f a k ty c z n ą p r z e w a g ą lic z b n ą k o b ie t w k o śc io ła c h ? ), f a łs z y w e u ję c ie a u t o r y t e t u i w o ln o śc i, p o s łu s z e ń s tw a i d o jrz a ło śc i.

W y p o w ie d z i p o s tu lu ją , b y w y k s z ta łc e n ie s e m in a r y jn e k s ię ż y s z e rz e j u w z g lę d n iło p s y c h o lo g ię d y f e r e n c jo n a ln ą , a f o r m a c j a d u c h o w a p r z y g o to w u ją c a do c e lib a tu p o z w o liła n a w y z b y c ie s ię p o s ta w n ie d o jr z a ły c h .

IV. Odnowa struktur diecezjalnych

W s p ó ln ą c e c h ą a r t y k u ł ó w p o ś w ię c o n y c h p o w y ż s z e m u te m a to w i s ta n o w i p r z e w a g a m y ś le n ia te o lo g ic z n e g o n a d p r a k ty c y s ty c z n y m . S ię g a ją o n e n a j p i e r w d o te o lo g ii K o śc io ła , w o b e c k tó r e j w tó r n e są in n e u ję c ia n p . ju r y d y c z n e . D o c e n ia s ię je d n a k r o lę d o ś w ia d c z e n ia , k tó r e j e s t d o w a r to ś c io w a n e w e w s p ó łc z e s n e j te o lo g ii p a s to r a ln e j, a n ie ja k o z in s ty tu c jo n a liz o w a n e z o s ta ło p r z e z d e k r e ty S to lic y A p o s to ls k ie j, w p r o w a d z a ją c e w ie le n o w y c h f o r m a d e x p e r i m e n t u m . K o  n ie c z n o ś ć o d n o w y s t r u k t u r K o ś c io ła w y ja ś n io n a j e s t p rz e z f a k t p o d d a n ia ic h p o d s ą d O b ja w ie n ia i c z a s u , a g g io rn a m e n to b o w ie m d o k o n u je s ię d la d o s to s o w a n ia do z m ie n io n y c h w a r u n k ó w s p o łe c z n y c h i n a s k u te k k o n f r o n ta c j i z is t o tą w s p ó ln o ty c h r z e ś c ija ń s k ie j, k tó r e j t e s t r u k t u r y m a ją słu ż y ć . a) N o w e r a d y d ie c e z ja ln e F e r d i n a n d K l o s t e r m a n N e u e d iö z e s a n e S t r u k t u r e n (D ia  k o n ia , z. 5, s. 257— 269). P u n k t e m w y jś c ia d o p r z e d s ta w ie n ia n o w y c h d ie c e z ja ln y c h o r g a n ó w k o le g ia ln y c h , ja k ie w p r o w a d z a lu b p r o p o n u je I I s o b ó r w a ty k a ń s k i, j e s t k o n c e p c ja d ie c e z ji ja k o e k k l e s i a N o  w e g o T e s ta m e n tu . U r z e c z y w is tn ia ją s ię w n ie j w s z y s tk ie ■— p o z a p r y m a te m , f u n k c je K o śc io ła , t a k że j e s t o n a n ie ja k o o b r a z e m K o ś cio ła p o w s z e c h n e g o . D ie c e z ja w y p e łn ia s w o je is t o tn e z a d a n ia , je ś li z d r o w e są je j w s p ó ln o ty p a r a f i a l n e i d e k a n a ln e , a ta k ż e t e s t r u k tu r y , k t ó r e w in n y z a p e w n ić k o n t a k t m ię d z y b is k u p e m a je g o k o ś c io łem , k o n t a k t ż y w y , n ie za ś f u n k c jo n o w a n ie b e z o so b o w e j i n s t y t u cji. W ła ś n ie b r a k o m s t r u k t u r z a p e w n ia ją c y c h t ę łą c z n o ść p r z y p is a ć n a le ż y w w ie lk ie j m ie rz e n ie p o k ó j w ś r ó d k le r u , n ie d o s ta tk i je g o z a u f a n ia d o b is k u p a , b e z p la n o w o ś ć p r a c y d u s z p a s te r s k ie j. ■— N ie ja k o n a m a r g in e s ie ty c h r o z w a ż a ń , A u to r p r z e d s ta w ia ta k ż e s w o ją k o n c e p c ję o d n o w y p a r a f ii , k tó r e j p o ś w ię c ił o s ta tn io w y d a n e d zieło ( P r in z ip G e m e i n d e , W ie n 1965). Z d a n ie m A u to r a id e a łe m b y ło b y is tn ie n ie w ie lk ic h p a r a f i i c e n tr a ln y c h , o d p o w ie d n io w y p o s a ż o n y c h w e w s z e lk ie p o m o c e k o n ie c z n e d la w s p ó łc z e s n e g o d u s z p a s te r s tw a

(11)

_[10]

i s p e łn ia ją c y c h p o m o c n ic z ą r o lę w o b e c m n ie js z y c h w s p ó ln o t w y k o n u ją c y c h b e z p o ś r e d n ią p r a c ę d u s z p a s te r s k ą , a u tw o r z o n y c h n a z a s a d a c h te r y t o r ia ln y c h , p e r s o n a ln y c h , lu b k a te g o r ia ln y c h . N a p ie r w s z y m m ie js c u w ś r ó d n o w y c h r a d d ie c e z ja ln y c h , ja k ie te r a z k r ó tk o o m ó w im y , s to i r a d a k a p ł a ń s k a , o k tó r e j m ó w ią p o s ta n o w ie n ia d e k r e t u o o b o w ią z k a c h p a s te r s k ic h b is k ó p ó w (n r 28), d e k r e t u o p o s łu d z e i ż y c iu k a p ł a ń s k i m (n r 7) i m o tu p r o p r io

Eccle

siae sanctae

(I, 15). P o ja w ie n ie s ię te j in s t y tu c j i j e s t w y n ik ie m p o g łę b ie n ia te o lo g ic z n e g o s t r u k u r y h ie r a r c h ic z n e j a w sz c z e g ó ln o śc i o d n o w ie n ia id e i

prezbiterium,

g r o n a k a p ła n ó w d ie c e z ji, z g r o m a d z o n y c h w o k ó ł s w e g o b is k u p a . N a p o d s ta w ie u c z e s tn ic tw a w je d n y m k a p ł a ń s t w i e C h r y s tu s o w y m i w je d n e j m is ji s ą o n i k o n ie c z n y m i p o m o c n ik a m i i d o r a d c a m i b is k u p a w je g o s łu ż b ie . P r a k ty c z n ie

prez

biterium

ja k o c a ło ść d o c h o d z i d o w y k o n a n ia s w e j w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i za k o ś c ió ł d ie c e z ja ln y i z a b ie r a g ło s d o r a d c z y w s p r a w a c h je g o k ie r o w n ic tw a p o p r z e z r a d ę k a p ła ń s k ą . T ę s a m ą k o le jn o ś ć o d

prezbiterium

do in s t y tu c j i, p o w in n o p o s ia d a ć ta k ż e w y p r o w a d z e n ie je j w ży c ie , n a to a ż e b y p o s ia d a ła o n a s iln e p o d s ta w y w ś w ia d o m o śc i w s z y s tk ic h k a p ła n ó w d ie c e z ji.

R a d a d u s z p a s t e r s k a m a s w o je u z a s a d n ie n ie te o lo g ic z n e w e w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i c a łe g o L u d u B o ż eg o za K o śc ió ł ( d e k r e t 0 p a s te r s k ic h o b o w ią z k a c h b is k u p ó w , n r 27, o r a z m o tu p r o p r io

Ecclesiae sanctae

I, 16). S k o ro j e s t o n a o r g a n e m p r z e d s ta w ic ie ls tw a c a łe g o k o śc io ła d ie c e z ja ln e g o , n a le ż y do n ie j w p r o w a d z ić r e p r e z e n ta n tó w w s z y s tk ic h s ta n ó w , a w ię c ta k ż e ś w ie c k ic h i z a k o n n ic , 1 w s z y s tk ic h w a ż n ie js z y c h g r u p . R a d a n ie j e s t z a te m z a s a d n ic z o g r o n e m e k s p e r tó w d o p o s z c z e g ó ln y c h z a g a d n ie ń . R a d a ś w i e c k i c h , p r z e w id z ia n a p r z e z d e k r e t o a p o s to ls tw ie ś w ie c k ic h (n r 26), j e s t k o n s e k w e n c ją o d n o w y m ie js c a ś w ie c k ic h i ic h d z ia ła ln o ś c i w K o śc ie le . S łu ż y ć m a k o o r d y n a c ji ic h p o c z y n a ń i w łą c z e n iu ic h d z ia ła n ia w a p o s to ls tw o c a łe j d ie c e z ji. N a rz ę d z ie m d o te g o b ę d ą s p o tk a n ia , w y m ia n a p o g lą d ó w , s tu d i a i p la n o w a n ie . — W a r to d o d a ć , że d e k r e t y s o b o ro w e p o z o s ta w ia ją o t w a r t ą s p r a w ę r a d y d u s z p a s te r s k ie j d la c a łe g o K o ś c io ła i n a p ła s z c z y ź n ie k o śc io łó w k r a jo w y c h . P e w n y m je j o d p o w ie d n ik ie m j e s t p a p ie s k a k o m is ja

Iustitia et Pax,

p o d o b n ie ja k

Consilium de Laicis

j e s t o d p o w ie d n i k ie m r a d ś w ie c k ic h . R o z w a ż a n ia te o r e ty c z n e p rz e c h o d z ą z k o n ie c z n o ś c i w r e la c ję z p o c z y n io n y c h ju ż d o ś w ia d c z e ń , w a ż n y c h s z c z e g ó ln ie w n ie k tó r y c h s p r a w a c h o r g a n iz a c y jn y c h b lis k o z w ią z a n y c h z n a t u r ą ty c h o r g a n ó w : N a le ż y t u t a j n a j p i e r w p y t a n i e o sp o só b p o w o ła n ia c z ło n k ó w r a d . D e k r e t y s o b o ro w e i p o s ta n o w ie n ia w y k o n a w c z e S to lic y A p o s to ls k ie j n ie p o d a j ą w s k a z a ń , j a k m a ją o n e ,a z w ła s z c z a r a d a k a p ł a ń

(12)

-T E O L O G I A P A S -T O R A L N A _{4 1 9}

sk a , s ta ć s ię p r z e d s ta w ic ie ls tw e m cało ści. W y d a je się , że n a le ż y z n a le ź ć ta k i sp o só b tw o r z e n ia r a d a ta k ż e ic h f u n k c jo n o w a n ia , k t ó r y o d p o w ia d a łb y z a r ó w n o w z r a s t a ją c e m u p o c z u c iu d e m o k r a ty c z n e m u ja k i w y m a g a n io m w y p ły w a ją c y m z h ie r a r c h ic z n e j s t r u k t u r y K o śc io ła . F u n k c ja r e p r e z e n to w a n ia , w a ż n a d la r a d d ie c e z ja ln y c h , b y ła b y n a j s ła b ie j w y r a ż a n a , - g d y b y w s z y s c y c z ło n k o w ie r a d y b y li m ia n o w a n i b e z s k o n ta k to w a n i a w ja k iś sp o só b z ca ło śc ią.

I n n ą p iln ą s p r a w ą o r g a n iz a c y jn ą j e s t ja s n e r o z g r a n ic z e n ie k o m - n e t e n c ji ty c h n o w y c h o r g a n ó w p o m ię d z y n im i, a ta k ż e p o m ię d z y n im i a r e s z tą is tn ie ją c y c h ju ż s t r u k t u r k o le g ia ln y c h . T ro s k ę o to s o b ó r i s to lic a a p o s to ls k a p o z o s ta w iły b is k u p o m i ic h k o n f e r e n c jo m . R o z g ra n ic z e n ie k o m p e te n c ji j e s t t r u d n e p rz e z to , że w s z y s tk ie one· m a ją ty lk o c h a r a k t e r d o ra d c z y i n a w e t k a p ł a n i w sw e j r a d z ie o s t a te c z n ie u c z e s tn ic z ą w r z ą d a c h d ie c e z ji ty lk o n a z a s a d z ie k o n s u lta c ji. P r z y ty m s ta n ie r a d a d u s z p a s te r s k a b y ła b y k o m is ją s tu d ió w , p l a n o w a n ia , k o o r d y n a c ji i o p in io w a n ia w e w s z y s tk ic h s p r a w a c h d ie c e - jji. R a d a k a p ł a ń s k a m ia ła b y w s w y c h k o m p e te n c ja c h to , co d o ty c z y b e z p o ś r e d n io

prezbiterium

d ie c e z ji: s p r a w y k o n t a k t u k a p ła n ó w z b is k u p e m , c a łe j f o r m a c j i k a p ła n ó w , w s p ó łp r a c y z z a k o n a m i,w a ż n ie js z e s p r a w y p e r s o n a ln e . R a d a Ś w ie c k ic h z a ję ła b y s ię p ie rw s z o r z ę d n ie , ch o ć n ie w y łą c z n ie , p r o b le m a m i k a to lik ó w ś w ie c k ic h i ic h a p o s to ls tw a . T r u d n i e js z y n a t o m ia s t j e s t p o d z ia ł z a d a ń z i s t n ie j ą c y m i ju ż g r e m ia m i d ie c e z ja ln y m i, w ś r ó d n ic h i k a p itu ła m i. D ro g a d o k o o r d y n a c ji t r w a ł e j a n ie ty lk o p r z e jś c io w e j, p r o w a d z i p rz e z n o w e u ję c ia , w zg l. g r u n to w n ą r e w iz ję s ta tu tó w , ty c h n ie ra z w ie lo w ie k o w y c h in s t y tu c j i, s k o ro ty lk o e k s p e r y m e n t p ię c iu l a t w y k a ż e p r z y d a tn o ś ć n o w y c h s t r u k t u r .

W o l f g a n g S c h ö p p i n g ,

Vorschläge zur Verwirklichung

eines Priesterrates

(D er S e e ls o rg e r, z 3, s. 191— 196). P r z y c z y n e k do d y s k u s j i o k s z ta łc ie r a d k a p ła ń s k ic h , w a r to ś c io w y j e s t s z c z e g ó ln ie p r z e z r o z w a ż e n ie s a m e j k o n c e p c ji r a d y i s t y l u je j d z ia ła n ia , b ez k t ó r y c h n ie m o g ła b y o n a b y ć w y r a z e m o d n o w y

prezbiterium

i s t a

ły m je j n a r z ę d z ie m .

J o c h e m S c h m a u c h ,

Neue Struktur des Dekanates

(D e r S e e ls o rg e r , z. 3, s. 206— 210). W d y s k u s ję o r e o r g a n iz a c ji d ie c e z ji w łą c z o n y z o s ta je p r o g r a m n o w e g o u s ta w ie n i a d e k a n a tu , z a rz ą d z o n y w je d n e j z d ie c e z ji h o le n d e r s k ic h (R oetrm ond). M o ty w e m d e c y d u ją c y m o p o d ję c iu te j in ic ja ty w y j e s t e k le z jo lo g ic z n ie u z a s a d n io n y p o s t u l a t d ia lo g u w e w n ą t r z K o ś c io ła , d la k tó r e g o p o d ję c ia n a j b a r d z ie j s p o ś r ó d is t n ie j ą c y c h s t r u k t u r n a d a j e s ię d e k a n a t. B o d ź c e m d la o d n o w y s t a j e się z a te m m n ie j s a m b r a k k a p ła n ó w , k o n ie c z n o ść b a r d z ie j s k u te c z n e g o z a r z ą d z a n ia i p la n o w a n ia , c z y d o s to s o w a n ie się

(13)

_[121

d o w a r u n k ó w s p o łe c z n y c h ,

niż

w ła ś n ie d ą ż e n ie d o s z e rs z e g o u c z e s t n i c t w a k a p ła n ó w w k ie r o w a n iu d ie c e z ją p r z y r ó w n o c z e s n y m p o d j ę c iu r z e te ln e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i za n ią .

b) Stanowisko proboszcza

F e r d i n a n d K l o s t e r m a n n ,

Gibt es noch Pfarrer? Überle

gungen zur Amovibilität der Pfarrer

(D ia k o n ia , z. 4, s. 249— 257). W y p o w ie d ź t a m a u z a s a d n ie n ie p r a k ty c z n e ; c e le m je j j e s t u s p o k o je n i e k s ię ż y , k tó r z y w sp o só b n ie p e łn y z a p o z n a li się z d o k u m e n ta m i s o b o r o w y m i n a t e m a t n o w e g o s t a t u t u p ro b o sz c z ó w , lu b te ż w te n s p o s ó b z o s ta li z n im i z a p o z n a n i p rz e z u r z ę d o w e p is m a d ie c e z ja ln e , j a k to m ia ło m ie js c e w A u s tr ii. K s. p ro f. K lo s te r m a n n , d o c e n ia ją c w ie l k ie z n a c z e n ie o p in ii k s ię ż y i k o n ie c z n o ść w ła ś c iw e g o je j f o r m o w a n ia , w y ja ś n ia n a t l e h is t o r ii p o w s ta n ia n o w y c h p r z e p is ó w , że p o s ta n o w ie n ia s o b o ro w e d e k r e t u o p a s te r s k ic h o b o w ią z k a c h b i s k u p ó w , o d n o sz ą c e się d o m ia n o w a n ia p ro b o sz c z ó w , p rz e n o s in , u s u w a n i a j a k i ic h r e z y g n a c j i z u r z ę d u (DB 28, 31 o r a z p o s ta n o w ie n ia w p r o w a d z a ją c e m o tu p r o p r io

Ecclesiae sanctae),

n ie d a j ą p o d s t a w do n ie p o k o ju , ja k o b y p ro b o sz c z m ia ł b y ć o d tą d

amovibilis ad

nutum

ja k w ik a r iu s z . O t w a r t y p o z o s ta je w s z a k ż e p r o b le m , czy n o w e p r a w o k a n o n ic z n e p r z y jm ie w p r z y s z ło ś c i w te j m a t e r i i ro z w ią z a n ie , k t ó r e n a jle p ie j z a b e z p ie c z y ło b y d u s z p a s te r s k i c e l p a r a f i a l n e j s łu ż b y K o śc io ła . P u n k t w y jś c ia d la u z a s a d n ie n ia ta k ie g o s ta n o w is k a s ta n o w i te o lo g ic z n a n a t u r a p a r a f ii , ja k o w s p ó ln o ty w ie r z ą c y c h , w ja k iś sp o só b u o b e c n ia ją c e j C h r y s tu s a i u w id a c z n ia ją c e j K o śc ió ł p o w s z e c h n y , g d z ie k a p ł a n b ę d ą c o d p o w ie d z ia ln y m p r z e w o d n ik ie m , z a s tę p u je b is k u p a . Z d a n i e m w ie d e ń s k ie g o p a s to r a lis ty , t a k a k o n c e p c ja p a r a f i i i je j k ie r o w n ik a n ie m o ż e b y ć u rz e c z y w is tn io n a b e z p o s tu lo w a n e j p rz e z s o b ó r

stabilitas in officio

(DB 31), k t ó r a w o ln a b y ła b y o d p o d e jrz e ń , ż e j e s t ty lk o fo rm ą . P r o b le m te o lo g ic z n y w ią ż e s ię z d u s z p a s t e r s k im ; a n i p la n o w a n ie , a n i w ła ś c iw y w p ły w n a g m in ę n ie j e s t m o ż li w y ) g d y s ta le g ro z i p rz e n ie s ie n ie . W ią ż e się ta k ż e z p r o b le m e m lu d z k im , g d y ż w p o s o b o r o w e j o d n o w ie c h o d z i w ła ś n ie o to , a b y s to s u n e k k s ię ż y do b is k u p a u w o ln ić o d b r a k u z a u f a n ia i o czy ścić n a w e t z p o d e j r z e ń o n ie rz e c z o w o ś ć d e c y z ji. D la z a b e z p ie c z e n ia rz e c z y w is te j s ta ło ś c i w u r z ę d z ie tr z e b a sz cz e g ó ło w o o k r e ś lić p o s tę p o w a n ie p r z y o d w o ły w a n iu p ro b o sz c z a , w łą c z a ją c w n ie ta k ż e r a d ę k a p ła ń s k ą .

c) Odnowa wspólnoty kapłańskiej

H u g o A u f d e r b e c k ,

Das gemeinsame Werk

(D e r S e e ls o r g e r , z. 2, 107— 113). P r a k ty c z n e u w a g i k s. b p a A u f d e r b e c k a o p a r te s ą n a p r z y p o m n ie n iu n a j p r o s t s z e j p r a w d y , te j m ia n o w ic ie , że k a

(14)

[ 1 3 ] T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 2 1

p ła n i w s p e c y f ic z n y sp o só b r e a liz u j ą w ło n ie L u d u B ożeg o je g o s p o łe c z n y c h a r a k te r . U c z e s tn ic z ą o n i b o w ie m w t e n s a m sp o só b s a k r a m e n ta ln y , r ó ż n y p r z e c ie ż is to to w o od u c z e s tn ic tw a w ie r n y c h , w p o tr ó j n y m u r z ę d z ie C h r y s tu s a i w m is ji K o śc io ła , tw o r z ą c p r a w d z iw ą .

communitas spiritualis

i

fraternitas sacramentalis.

T a n a d p r z y r o d z o n a r z e c z y w is to ś ć d o m a g a s ię w y r a z u w ś w ia d o m o ś c i i d z ia ła n iu k a p ła n ó w , k t ó r e w in n o n o sić je j z n a m io n a . T a k ie u r z e c z y w is tn ie n ie w s p ó ln o ty j e s t w a r u n k ie m r o z w o ju p e łn i b a g a c tw a ła s k i, k t ó r e j D u c h Ś w ię ty u d z ie la d la d o b r a cało ści. B y d z ia ła ć w s p ó ln ie d la d o b r a w s p ó ln o ty tr z e b a z a te m u z n a ć , że n i k t n ie j e s t ic h c a łk o w ic ie p o z b a w io n y . J a k a k o lw ie k b ę d z ie k o n k r e t n a f o rm a te j w s p ó ln o ty , z a w sz e m u s i o n a s łu ż y ć z o r g a n iz o w a n e j, s ta łe j i in te n s y w n e j w s p ó ł p r a c y , u ła tw ia ć p la n o w a n ie d u s z p a s te r s tw a , w s p o m a g a ć p r a w d z i w y d ia lo g . W s p ó ln o ta m a ta k ż e s w o ją a sce zę, w k t ó r e j d o m in u je d u c h s łu ż b y k a p ł a ń s k i e j i s z c z e g ó ln a z g o d a n a u c z e s tn ic tw o w c i e r p ie n ia c h C h r y s tu s a i b ra c i.

F o r u m .

Zur vita communis von Klerikern

(D ia k o n ia , z. 1, s. 45— 53). W y p o w ie d z i k s ię ż y z a p ro s z o n y c h d o z a b r a n ia g ło su , p o z w a la ją s tw ie r d z ić , że m o ty w y , k tó r y m i k i e r u j e się m ło d s z e p o k o le n ie - k s ię ż y s ta w ia j ą c y c h n a n o w o s p r a w ę ż y c ia w s p ó ln e g o k s ię ż y , s ię g a j ą g łę b ie j n iż u z a s a d n io n e p o s z u k iw a n ie w ię k s z e j ra c jo n a ln o ś c i,, sk u te c z n o ś c i, k o o r d y n a c ji i s p e c ja liz a c ji d u s z p a s te r s tw a . C h o d z i r a czej o r o z b u d z o n ą n a n o w o ś w ia d o m o ś ć , że K o śc ió ł j e s t w s p ó ln o tą w e w s z y s tk ic h w y m ia r a c h i n a w s z y s tk ic h p ła s z c z y z n a c h , że j e s t w s p ó ln o tą d ia lo g u i b r a t e r s t w a . R e a liz m n ie p o z w a la u p a t r y w a ć w ty m r o d z a ju ż y c ia je d y n e g o le k a r s tw a n a n ie d o m a g a n ia

prezbi

terium,

k a ż e je d n a k p o w ie k a c h n a n o w o , s ta w ia ć p y ta n ia o je g o se n s, m o ż liw o śc i, g r a n ic e i f o r m y r e a liz a c j i w e w s p ó łc z e s n y m K o ś c ie le i św ie c ie . Ż e b y z a p e w n ić is t a n ie n ie w s p ó ln o c ie o d p o w ia d a ją c e j ta k im p o s z u k iw a n io m , n ie w y s ta r c z y sa m o w s p ó ln e z a m ie s z k a n ie . U rz e c z y w is tn i e n ia d o m a g a ją s ię n a s tę p u j ą c e p o s tu la ty : 1) w in n a to b y ć w s p ó ln o ta s k ie r o w a n a k u d u s z p a s te r s tw u ; im b a r d z ie j s k o n k r e ty z o w a n y j e s t je j ce l, t y m tr w a ls z e je j w ię z y , 2) w s p ó l n o ta p r a c y z e s p o ło w e j, 3) w s p ó ln o ta ż y c ia , z w y k łe g o lu d z k ie go ż y c ia , ta k ż e ż y c ia k u l t u r a l n e g o i to w a r z y s k ie g o , 4) w s p ó ln o ta m o d litw y i o f ia r y ; je j p u n k te m w y jś c ia i c e n tr u m s ta n o w i E u c h a r y s tia , 5) w s p ó ln o ta d r o g i d u c h o w e j i a sc e z y ; m o ż e to ,być j a k a k o l w ie k z f o r m p o b o ż n o śc i, b y le d o s to s o w a n a d o e g z y s te n c ji k a p ł a n a d ie c e z ja ln e g o ; w s p ó ln o ta o z d e c y d o w a n y m p r o f il u d u c h o w y m m o g ły b y s ta ć s ię in s t y t u t e m ś w ie c k im . D la w p r o w a d z e n ia ż y c ia w s p ó ln e g o k a p ła n ó w , o p ró c z s p e łn ie n ia w ie lu w a r u n k ó w z e w n ę tr z n y c h , tr z e b a p r z e d e w s z y s tk im d u c h o w e g o k lim a tu o d n o w y i m is y

(15)

j-4 2 2 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M [ 1 4 ] n o śc i, w ż a d n y m r a z ie n ie m o ż e on o b y ć z a p r o w a d z o n e n a d ro d z e ro z p o rz ą d z e ń . D o ś w ia d c z e n ie p o u c z a , że m o ż n a r e a liz o w a ć w s p ó l n o tę c h o ć b y cz ęścio w o , w p ro w a d z a ją c ty lk o n ie k tó r e je j e le m e n ty . W z a k o ń c z e n iu cz ęści s p r a w o z d a n ia , p o ś w ię c o n e j o d n o w ie s t r u k t u r , w a r t o j e p o d s u m o w a ć ; p r z y w p r o w a d z a n iu n o w y c h in s t y tu c j i d e c y d u ją c e j e s t p r z e m y ś le n ie je j z a ło ż e ń e k le z jo lo g ic z n y c h , c a ło śc io w e u ję c ie w r a m a c h o g ó ln e j k o n c e p c ji, lic z e n ie s ię z w a r u n k a m i z e w n ę tr z n y m i o r a z z m e n ta ln o ś c ią w s z y s tk ic h z a in te r e s o w a n y c h ; f o r m a c ja t e j m e n ta ln o ś c i j e s t w a r u n k ie m s p e łn ie n ia p r z e z n o w e i n s t y t u c j e ic h ro li.

V. Odnowa formacji kapłańskiej

F e r d i n a n d К 1 o s t e r m a n ,n , D ie B e w e g u n g d e r g e i s tli c h e n B e r u f e in W e s t e u r o p a (D e r S e e ls o rg e r , z. 2, s. 114— 122. M ię d z y n a  r o d o w y b iu le ty n P r o m u n d i v i t a (z. 4, 1965) z a w ie r a p u b lik a c ję , w a ż n ą ja k o w s tę p do z a g a d n ie n ia f o r m a c ji k a p ł a ń s k i e j. K s. K lo - s te r m a n n r e f e r u j ą c ją , p o d a je n a j p i e r w s z e re g d a n y c h s t a t y s t y c z n y c h , k tó r e k a ż ą s tw ie rd z ić , że p o m im o z n a c z n y c h ró ż n ic lic z b o w y c h w w ię k s z o ś c i k r a jó w z a c h o d n ie j E u r o p y z w y ją t k ie m I r l a n d i i lic z b a p o w o ła ń k a p ł a ń s k i c h z m n ie js z a się, lu b p r z y w z ro ś c ie lic z b y lu d n o ś c i p o z o s ta je n a n ie z m ie n io n y m p o z io m ie , a w w ie l u k r a j a c h o c z e k u je s ię p o g łę b ie n ia k r y z y s u . I n t e r e s u j ą n a s s z c z e g ó ln ie p r z y c z y n y te g o s p a d k u , p o d a je m y je w ię c id ą c za p o d s u m o w a n ie m d o k o n a n y m p r z e z k s. K lo s te r m a n n a : 1) Z a m k n ię te , o b ce ś w ia tu , n ie r a z je sz c z e ja n s e n is ty c z n e w y c h o w a n ie w s e m in a r ia c h d u c h o w n y c h , n ie d o c e n ia n ie p r z e z n ie z d o b y c z y p s y c h o lo g ii i p e d a g o g ik i, b r a k k o n t a k t u s e m in a r iu m ze ś w ia te m i lu d ź m i, n ie p rz y g o to w a n ie do p o d e jm o w a n ia d e c y z ji, d o p r a c y z e s p o ło w e j, b r a k d o jr z a ło ś c i lu d z k ie j w y c h o w a n k ó w . 2) N ie p e w n o ś ć z a r ó w n o te o lo g ii ja k i k a z n o d z ie js tw a co d o k a p ł a ń s t w a N o w e g o P r z y m ie r z a , z w ią z a n a z ty m n ie p e w n o ś ć sa m o ś w ia d o m o ś c i k się ż y . 3) N ie p e w n o ś ć ic h lu d z k ie g o , sp o łe c z n e g o i k o ś c ie ln e g o s t a tu s u ; s a m o tn o ś ć , b ie d a m a t e r i a l n a (W łochy, F r a n c ja , S k a n d y n a w ia ) , z a c h w ia n ie d a w n e g o sp o łe c z n e g o s ta n o w is k a , n ie w y s ta r c z a ln o ś ć d a w n y c h m o d e li s to s u n k u do ś w ie c k ic h (o jciec — d ziec i, p rz e ło ż o n y — p o d w ła d n i), z a c h w ia n ie z a u f a n ia do p r z e ło ż o n y c h d ie c e z ja ln y c h czy z a k o n n y c h , n i e w y s ta r c z a l n o ść d o ty c h c z a s o w e g o p la n u z a tr u d n ie n i a k się ż y , p l a n u i „ s t r a t e g i i ” d u s z p a s te r s k ie j. 4) N ie d o s to s o w a n ie o b ie g o w e g o id e a łu k a p ła n a , n a w e t w u ję c iu k a to lik ó w , do w s p ó łc z e s n e j c y w iliz a c ji, z a c o fa n ie k u l t u r a l n e k a p ła n ó w , 5) N ie p o m in ię te są in n e ro z lic z n e p r z y c z y n y , b e z u w z g lę d n ie n ia k tó r y c h d ia g n o z a b y ła b y k rz y c z ą c o je d - .n a str.o m ia , a w ię c : r o z b ic ie r o d z in y , a tm o s f e r a p r a k ty c z n ie m a

(16)

-[ 1 5 ] T E O L O G I A P A S T O R A L N A 4 2 3

t e r i a lis ty c z n a s p o łe c z e ń s tw a , b r a k w y ż s z y c h id e a łó w m ło d z ie ż y , je j tr u d n o ś c i w s f e r z e s e k s u a ln e j i n ie d o jr z a ło ś ć d u c h o w a , d u c h a u t o n o m ii, k r y z y s a u t o r y t e t u , a ta k ż e s k ą d in ą d p o z y ty w n e p o g łę b ie n ie ś w ia d o m o ś c i w s p ó ln e g o k a p ł a ń s t w a w ie r n y c h , a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h i w a r to ś c i m a łż e ń s tw a k a to lic k ie g o . J o s e f M a r i a R e u s s , Z u r P r ie s t e r b i ld u n g h e u te . Ü b e r l e  g u n g e n u n d E r f a h r u n g e n i m M a i n z e r S e m i n a r (D ia k o n ia , z. 5, s. 270— 286). G o t t f r i e d G r i e s 1, E n d e d e s a l t e n S e m i n a r s t i l s (D er S e e l  s o rg e r, z. 1, s. 35— 48). L u d w i g A v e r k a m p , T h e o lo g e n e r z i e h u n g i m U m b r u c h (D ia  k o n ia , z. 3, s. 168— 172). P a u l P i c a r d , D as S e m i n a r u n d d ie g e i s tli c h e B i ld u n g d e r z u  k ü n f t i g e n P r i e s t e r . B e r i c h t u n d A u s b l i c k e f ü r D e u t s c h l a n d (D ia k o  n ia , z. 3. 172— 178). A . B a g e r t — B. F r a l i n g , E i n jä h r ig e s S e e l s o r g e p r a k t i k u m v o r d e r P r i e s s t e r w e i h e . Ein V e r s u c h (D ia k o n ia , z. 5, s. 303— 307). N ie p o d e j m u ją c t u t a j p r z e k a z u in f o r m a c ji o s y s te m ie s e m i n a r y j n y m in n y c h k r a jó w , c h c e m y p r z e d s ta w ić z a s a d n ic z e p r z e m y ś le n ia z w ią z a n e z p o s z u k iw a n ie m c a ło śc io w e g o s p o jr z e n ia n a p r o b le m s e m i n a r iu m d u c h o w n e g o . U jm u je m y w je d n e j r e la c ji w s z y s tk ie p o w y ż sz e p u b lik a c je , z k tó r y c h n a j b a r d z ie j w y c z e r p u ją c a j e s t w y p o w ie d ź k s. R e u s s a , w s z y s tk ie b o w ie m c h a r a k t e r y z u j e to s a m o d ą ż e n ie , b y o d p o w ie d z ie ć p o tr z e b ie k o n c e p c ji c a ło śc i f o r m a c ji k a p ł a ń s k ie j, o p a r te j n a p r z e m y ś le n ia c h z a s a d n ic z y c h , w y p r o w a d z a ć k o n k r e t n e w n io s k i z g o d n ie z t ą k o n c e p c ją , p r z e w i d u ją c r ó w n o c z e ś n ie m a r g in e s n a d o ś w ia d c z e n ie i ro z w ó j. W ie le in n y c h w y p o w ie d z i n a t e m a t s e m in a r iu m c e c h u je o d w r o tn a te n d e n c ja ; p r o p o z y c je s ą o g ó l n ik o w e , ch o ć k r y t y k a d o ty c z y n a jc z ę ś c ie j p o je d y n c z y c h f a k tó w , z m ia n y d o ty c z ą d e ta li, p o z o s ta w ia ją c w p r a k t y c e m ie js c e n a p o s u n ię c ia d o ry w c z e i n ie p r z e m y ś la n e . 1. F o r m a c j a k a p ł a ń s k a m u s i s ię d o k o n y w a ć w o p a r c iu o p o ję c ie k a p ł a ń s t w a , z a w a r te w N o w y m T e s ta m e n c ie a r o z w in ię te p r z e z t e o lo g ię . P r a w d ą p o d s ta w o w ą i d e c y d u ją c ą j e s t to , że z a s a d n ic z y m u z d o ln ie n ie m d o s łu ż b y k a p ł a ń s k i e j j e s t n o w e , tr w a łe , o n ty c z n e p r z e k s z ta łc e n ie n i e k tó r y c h s p o ś r ó d w ie r z ą c y c h w J e z u s a C h r y s t u s a w t a k i sp o só b , że m o g ą o n i d z ia ła ć in p e r s o n a C h r i s t i w s p r a  w o w a n iu E u c h a r y s tii, w o ś r o d k u k o n ty n u a c ji d z ie ła z b a w ie n ia . K a p ła n i s to ją c y n a c z e le w s p ó ln o t c h r z e ś c ija ń s k ic h s ą ic h s łu g a m i, k tó r y c h g łó w n ą f u n k c j ą j e s t g ło s z e n ie z b a w ie n ia , b y w s z y s tk ic h p r z y p r o w a d z ić do k u l t u s a k r a m e n ta ln e g o . T o u ję c ie k a p ł a ń s t w a p o z o s ta je w h a r m o n i i z p r a w d ą o L u d z ie B o ż y m , ja k o lu d z ie k a p ła ń s k im i c a ło ś c io w y m p o d m io c ie s łu ż y z b a w c z e j w y k o n y w a n e j

(17)

4 2 4 P R Z E G L Ą D C Z A S O P I S M [ 1 6 ] p r z e z n i e k tó r y c h w sp o só b s p e c y f ic z n ie r ó ż n y o d s p o s o b u w s p ó l n e g o w s z y s tk im o c h r z c z o n y m (R euss). 2. K o śc ió ł b ie rz e o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a ty c h , n a k tó r y c h „ w k ła d a r ę c e ” , s tą d k o n ie c z n o ś ć f o r m a c j i i z b a d a n ia z d a tn o ś c i do s p r a w o w a n ia u r z ę d u . C a ło ść f o r m a c j i o b e j m u je p r z y g o to w a n ie d u c h o w e , i n t e l e k t u a l n e i d u s z p a s te r s k ie . J ą d r e m c a łe j f o r m a c j i j e s t p r z y g o to w a n ie d u c h o w e , k tó r e g o c e le m j e s t u k s z ta ł to w a n ie c z ło w ie k a d u c h o w e g o w z n a c z e n iu E w a n g e lii, a w ię c u c z n ia J e z u s a C h r y s t u sa. I n t e g r a c j a w s z y s tk ic h k ie r u n k ó w p r z y g o to w a n ia m u s i s ię d o k o n y w a ć z tr o s k ą , b y f o r m a c j a d u c h o w a s ta n o w iła p u n k t w y jś c ia i s ta le n a d a w a ła s iłę w s z y s tk im p o c z y n a n io m . D z ię k i t e m u z a p e w n io n e j e s t n a le ż y te m ie js c e f o r m a c j i i n t e l e k t u a l n e j i d u s z p a s te r s k ie j. K o n c e p c ja h o m o v e r e s p i r i t u a l i s b r o n i p r z e d p r y m a t e m ć w ic z e ń d u c h o w n y c h , g w a r a n t u j e p e ł n y ro z w ó j c z ło w ie k a w w y m ia r z e n a d p r z y r o d z o n y m i n a t u r a l n y m i p o d k r e ś la n ie z a s tą p io n ą r o lę s a m o z a p a r c ia i u m a r t w i e n i a (R eu ss, P ic a rd ). 3. W z a s to s o w a n iu d o w y c h o w a n ia w s e m in a r iu m , d la A u to r ó w p r o b le m a ty c z n e n ie j e s t is tn ie n ie s a m e j in s t y tu c j i, a le sp o só b , d z ię k i k tó r e m u s e m in a r iu m m a w y p e łn ia ć d ziś s w o je z a d a n ia (R euss). a) W o b e c n e j s y tu a c j i k r y ty c y z m u m ło d z ie ż y , p o s tu l a te m p a r e x c e l l e n c e je s t, a ż e b y k a p ł a n i s k ie r o w a n i d o p r a c y w s e m in a r iu m łą c z y li s w ó j a u t o r y t e t u r z ę d o w y z o s o b is ty m , z d o b y w a n ie m n i e u s ta n n ie p r z e z s t a r a n i e o w ła s n y p o z io m d u c h o w y i in te le k tu a l n y , 0 lu d z k ą d o jr z a ło ś ć , c h r z e ś c ija ń s k ą i k a p ł a ń s k ą z a ra z e m . K a p ła n i z a t r u d n i e n i w s e m in a r iu m ja k o w y c h o w a w c y p o d k i e r u n k i e m r e g e n s a , o d p o w ie d z ia ln e g o w o s ta tn ie j in s t a n c ji, tw o r z ą w s p ó ln o tę k a p ł a ń s k ą d la w s p ó łp r a c y , s tu d iu m , m o d li tw y i o f ia r y ( k o n c e le b ra E u c h a r y s tii) i d la z a p e w n ie n ia je d n o lite g o k i e r u n k u w y c h o w a n ia (R eu ss, A v e rk a m p ). N ie ja k ą tr u d n o ś ć s p r a w ia p r z e p is p r a w n y u s ta la ją c y ś c is ły r o z d z ia ł f o r u m i n t e r n u m i f o r u m e x t e r n u m o r a z je d e n ty lk o u r z ą d o jc a d u c h o w n e g o (CIC, k a n . 1358). N o w a a t m o s f e r a s e m in a r iu m p o z w o liła b y je d n a k w y ró ż n ić śc iśle ty lk o f o ru m s a k r a m e n t a ln e i d o p u sz c z a ć ta k ż e in n y c h w y c h o w a w c ó w ja k o p a r tn e r ó w ro z m ó w d u c h o w n y c h (R eu ss, P ic a rd ). b) R e g u la m in , k o n ie c z n y w s e m in a r iu m j a k i w k a ż d e j w s p ó l n o cie, n ie j e s t c e le m s a m w s o b ie i n ie m a z a s tą p ić c z y n n ik a lu d z k ie g o w w y c h o w a n iu . M a o n p r o w a d z ić d o p e łn e j d o jr z a ło ś c i 1 o d p o w ie d z ia ln e j o so b o w o śc i (G rie sl,' R e u ss) P o w in ie n s p e łn ia ć k ilk a p o s tu la tó w : n a jle p s z y m b ę d z ie ta k i, k t ó r y z a w ie r a n ie w ie le rz e c z o w o u z a s a d n io n y c h p r z e p is ó w , w y r a ż a z a s a d n ic z e z a u f a n ie w y c h o w a w c ó w d o k le r y k ó w , lic z y n a ic h w s p ó łp r a c ę w u t r z y m a n iu k o n ie c z n e g o ła d u , p r z e ła m u j e z w y c z a jn ą r e z e r w ę m ło d y c h w o b e c

1967 rok : ”Diakonia : Internationale Zeitschrift für praktische Theologie”, 2 rocznik, 1967 rok

Franciszek Macharski