Kronika

K

R

Ö

N

I

A

W 1961 roku zaczęło w ychodzić na W ęgrzech now e czasopism o archiwalne p.n. ..Levéltari S zem le” („Przegląd A rchiw alny”). Pism o to, będące organem W ydziału A rchiwalnego M inisterstw a K ultury, pośw ięcone będzie głów n ie teoretycznym p r o ­ blemom archiwistyki.

Nakładom w ydaw n ictw a A cadem ic Press, London—N ew York, ukazał się w m aju 1962 r. pierwszy, zeszyt nowego czasopism a naukowego p.n. „Scandinavi- ca. A n International Journal of Scandinavian S tu dies” (red. Elias B r e d s d o r f f , Cambridge U niversity). Pism o pośw ięcone będzie głów nie problem om historii k u l­ tury, k rajów skandynawskich. U kazyw ać się będzie dwa razy w roku.

i

φ

2 czerw ca 1962 w Brukseli zebrało się po raz pierw szy M i ę d z y n a r o d o w e B i u r o H i s t o r i i P r a w a i I n s t y t u c j i ( Association In ternationale d ’H i-

stoire du D roit e t des In stitu tion s) w yłon ione podczas konferencji Towarzystwa

H istorii Praw a w Padw ie w m aju 1961 Przewodniczącym Biura jest A r a n g i o - - R u i z (Rzym), a jednym z jego zastępców J. B a r d a c h (Warszawa), sekre­ tarzem generalnym zaś — J. G i l l i s e n (Bruksela). Zebranie pośw ięcone było om ów ieniu planów pracy na najbliższe lata (przygotowania do Zebrania ogólnego w W iedniu w 1965 podczas Kongresu N auk H istorycznych oraz spraw y koordyna­ cji prac i publikacji). W obradach uczestniczyło ok. 15 członków i obserwatorów. Przyjęto nowych członków — Japonię, Argentynę, Chile i Szwajcarię. N astępne zgrom adzenie Biura w 1964.

3— 6 czerw ca 1962 obradowała w B rukseli X V sesja T o w a r z y s t w a J e a n В o d i n na tem at „Rządzeni i rządzący” (G ou vern és e t go u vern a n ts”). N a pierw ­ szych posiedzeniach w ygłoszono i przedyskutow ano szereg referatów szczegółow ych, a następnie — referaty ogólne, dotyczące każdego z typ ów cyw ilizacji. K om itet Zarządzający pow iększony został w ejściem dwu nowych członków — M. J. G a u - d e m e t (Paryż) i J. B a r d a c h (Warszawa).

KONFERENCJA PO ŚW IĘC O N A FINANSOM I R A CH U N K O W O ŚCI MIEJSKIEJ W XIII — XIV W.

Ośrodek badawczy „Pro C ivitate” pow ołany przez C réd it C om m unal de Belgique zorganizował w dniach od 6 do 9 w rześnia 1962 w Blankenberge konferencję m iędzy­ narodową poświęconą dziejom finan sów i rachunkowości m iejskiej w X III—XIV w. Z ram ienia ośrodka sesję zorganizow ali profesorowie J. D h o n t z Gandawy Î F . V e r c a u t e r e n z Liège w raz ze sw ą w spółpracow nicą М. В r u v i e r. Obrady dotyczyły głów nie dziejów k ształtow ania się kredytu średniow iecznego i jego orga­ nizacji w aspekcie stosunków społecznych i m ożliw ości technicznych w okresie przejściow ym m iędzy p rym ityw nym i form am i gospodarki feudalnej i w ysokoroz­ w in iętym i form am i nowożytnym i. Referat J. G l e n i s s e n a i Ch. H i g o u n e t à przedstaw ił zagadnienie na m ateriale m iast płd.-zach. Francji, podobnie jak

PRZEGLĄD HISTORYCZNY Tom LIV — zeszyt 1

172

A. H i g o u n e t , P. B e r g h a u s , O. F e g e r , B. K i r c h g a s s n e r zreferowali problem atykę m iast zach, i poł. niem ieckich. W. R a u s c h — austriackich, A. G i e y s z t o r — polskich, H. S a m s o n o w i c z — hanzeatyckich, J . F o n t R u i s — katalońskich, M. M e l i s — w łoskich na szerokim tle porównaw czym i wreszcie R. do R o o v e r , W. P r e v e n i e r i F. B l o c k m a n s — flandryjskich. W d y­ skusji udział w zięli ponadto E. M a s с h к e, R. S. L o p e z , J. J. V a n H o u t te , A. J o r i s , J. D e S m e t , F. R o u s s e a u i inni w yb itn i znawcy problem atyki m iejskiej. Obrady zostały podsum ow ane przez J. D h o n t a, który w skazując na szeroki paralelizm rozwoju in stytu cji m iejskich w Europie naszkicow ał program kom pleksow ych badań nad rozw ojem form kredytu i pieniądza oraz w ysun ął de­ zyderaty dotyczące potrzeb edytorskich w tym zakresie.

W dniach 21—22 lutego 1962 obradowała w Liblicach konferencja poświęcona d yskusji nad III tomem „ P r z e g l ą d u d z i e j ó w c z e c h o s ł o w a c k i e h ”, obejm ującym lata 1918—1945. W obradach uczestniczyli czechosłow accy h i ­ storycy, ekonom iści, archiwiści, prawnicy, historycy nauki i filozofii. W toku obrad w skazyw ano na pew ne m ankam enty III tom u w dziedzinie historii gospo­ darczo-społecznej, dziejów kultury oraz na pom inięcie m ilczeniem zagadnień Ukrainy Zakarpackiej. W drugim dniu konferencji pracownicy Instytutu H isto­ rycznego CSAV w ygłosili autoreferaty, om aw iające w yniki prac ubiegłego roku poświęconych najnowszej historii Czechosłowacji.

W dniu 3—5 m aja 1962 U niw ersytet w D ijon zorganizow ał konferencję po­ święconą analizie „ U m o w y S p o ł e c z n e j ” J. J. R o u s s e a u . U czestniczyli w niej' przedstaw iciele u niw ersytetów Niem iec, Belgii, Szw ajcarii, Francji, Anglii, Włoch, Maroka, Holandii i Tunezji.

W dniach 30 m aja — 2 czerw ca T o s k a ń s k i e T o w a r z y s t w o H i s t o ­ r y k ó w R i s o r g i m e n t o i U niw ersytet w A ix-en -P roven ce zorganizowało XV zjazd historyków pośw ięcony „ S t o s u n k o m w ł o s k o - f r a n c u s k i m w l a t a c h 1815— 1848”.

W czerwcu 1962 obradował w Nîm es dziesiąty K o n g r e s A r c h i w i s t ó w F r a n ’c u s k i c h . Obrady dotyczyły głów n ie archiw ów notarialnych oraz archi­ w ów kościelnych.

3 lipca 1962 Sorbona uroczystym zebraniem uczciła t r z e c h s e t l e c i e ś m i e r c i P a s c a l a , zaś 14 lipca dokonano oficjalnego otwarcia m uzeum w P ort-R oyal (obok w szelk ich pam iątek zbierane tu będą rękopisy jansenistów ).

W dniach 10 lipca — 10 sierpnia 1962 odbywała się IX sesja C e n t r e d e c i v i l i s a t i o n m é d i é v a l e w P o i t i e r s . W ygłoszono szereg referatów dotyczących m. in. zagadnień krytycznej hagiografii (G a i f f e r), organizacji są­ d ow nictw a w e Flandrii w X I—X III w. (G a n s h o f), początków feudalizm u ja­ pońskiego ( J o u o n d e L o n g r a i s ) ' i społeczeństw a angielskiego w końcu X II w . (E. P e r r o y).

KRONIKA

₁₇₃

W dniach od 28 do 30 m aja 1962 obradowała w M adrycie VII doroczna k o n ­ f e r e n c j a o k r ą g ł e g o s t o ł u a r c h i w ó w (Table R onde des Archives).

W konferencji udział w zięli przedstaw iciele 21 państw oraz 3 organizacji m iędzy­ narodowych. Tem at konferencji brzmiał: „Pojęcie archiw ów i granice archiw i­ sty k i”. M ateriałów do dyskusji dostarczyła specjalna ankieta, która rozesłana była uprzednio m iędzy archiwa poszczególnych krajów. Obradowano głów n ie nad problem am i stosunku archiw ów do adm inistracji i dokum entacji, a także m u ­ zeów i bibliotek. U chwalono, że następna V III konferencja odbędzie się w Buda­ peszcie na tem at zbiorów archiw alnych dotyczących dziejów w si i stosunków agrarnych. Po zakończeniu konferencji obradował K om itet W ykonawczy M iędzy­ narodowej Rady A rchiw alnej. Om awiano głów n ie spraw y organizacyjne i w y ­ dawnicze („Archiwum ” — organ Rady i „Przewodnik po źródłach do dziejów Am eryki Ł acińskiej”).

23 grudnia 1961 P au l J o h a n s e n — prof. h istorii H anzy i Europy Wschod­ niej na uniw ersytecie w Ham burgu, w yb itn y znaw ca dziejów strefy bałtyckiej, obchodził 60 rocznicę urodzin.

13 i 14 k w ietnia 1962 w Cambridge (Mass.) odbył się · X X XV II doroczny z j a z d m e d i e w i s t ó w A m e r y k i .

S o c i é t é G é n é r a l e S u i s s e d’ H i s t o i r e zorganizow ało w G enewie w dniu 2 lutego 1962 drugie kollokw ium pośw ięcone problem om h istorii społecz­ nej, pod przew odnictw em J. F r e y m o n d . W ygłoszono trzy r e fe r a ty M. V u i l l e r m i e r o ruchu robotniczym w G enew ie w X IX w ., Μ. M o 1 n a r o pierwszej M iędzynarodówce oraz У. C o l l a r t o ruchu socjalistycznym w Szw ajcarii w latach 1914— 1918.

W krótce rozpocznie się publikacja (5 tom ów ) dokum entów dotyczących zagranicznej p olityki W ęgier w przededniu i w toku II w ojn y św iatow ej. Pierw szy tom obejm ie p olitykę W ęgier w okresie Anschlussu.

M ateriały m iędzynarodowej konferencji w Budapeszcie (październik 1961), poświęconej sprawom Odrodzenia i R eform acji opublikowane zostaną w seryjnym w ydaw nictw ie W ęgierskiej A kadem ii Nauk „Acta H istorica” (zob. PH LIII, z. 3, s. 601).

We w rześniu 1962 obradował w Edynburgu Ś w i a t o w y K o n g r e s H e ­ r a l d y c z n y . W obradach udział w zięło ponad dw ustu uczestników z 24 krajów europejskich i zam orskich. Tem at obrad, podjęty już na poprzednim K ongresie podczas M iędzynarodowego K ongresu H istorycznego w Sztokholm ie w 1960 r. dotyczył głów n ie pojęcia i zakresu stanu rycerskiego w Europie.

W dniach 1— 13 k w ietn ia 1962 odbył się w R aw ennie, pod przew odnictw em prof. G. В o V i n i, IX doroczny k u r s z zakresu h i s t o r i i s z t u k i ' r a

-174

w e n n a c k i e j i b i z a n t y ń s k i e j (Corsi d i cultura su ll’a rte raven n ate e bizan tin a) K ursy te, z udziałem m iędzynarodowego grona studentów , odbywają

się pod protektoratem uniw ersytetu w Bolonii. Nakładem Edizioni D ante ukazała się k sięga referatów w ygłoszonych na tegorocznym kursie.

„BIBLIA W W IEKACH ŚR ED N IC H ” X S E T T 1 M A N A D l S T U D l W S P O L E T O (26 k w ietn ia — 2 m aja 1962)

Tegoroczne obrady były pośw ięcone w pływ om biblii na rozwój kultury i sztuki pierw szego tysiąclecia. Szeroką tem atyk ę jak i głów ne potrzeby badawcze w tym zakresie om ów ił w referacie inaugurującym sesję prof. E. F r a n c e s c h i n i (Mediolan). W sekcji kultury prof. G. D e v o t o z Florencji w ygłosił referat o roli łaciny biblijnej jako siły unifikacyjnej w okresie przem ian lingw istycznych zachodzących w e w czesnym średniow ieczu, a prof. R. M a n s e l l i z Turynu zajm ow ał się w sw ym referacie osobą i działalnością Grzegorza W ielkiego. J. L e c l e r c q O.S.В. (Clairvaux) m ów ił o w p ły w ie Pism a Św iętego na h agio­ grafię klasztorną w e w czesnym średniowieczu, zaś J. D a n i e 1 o u, S. J. (Pa­ ryż) — o tradycyjnej typologii biblijnej w litu rgii w czesnego średniowiecza, P. L e h m a n n (Monachium) — na tem at w p ływ u łacińskich tek stów biblii na. styl i język kronikarzy w czesnośredniow iecznych, zaś prof. C. G. M o r (Padwa) o w p ływ ie biblii na rozwój praw a kanonicznego. Prof. W. U 11 m a η n (Cam­ bridge) zastanaw iał się nad stosunkiem w ytycznych biblii do zasad w ykonyw ania rządów w w iek ach średnich. W pływem Starego i N ow ego Testam entu na naukę o państw ie i sym bolikę państw ow ą w X —X I w. zajął się w sw ym referacie prof. P. E. S c h r a m m (Getynga) a prof.. L. V a s q u e z d e P a r g a (Madryt) — w pływ em biblii na kulturę królestw a A sturii-Leonu.

W grupie referatów dotyczących zagadnień sztuki, zarówno sw ą konstrukcją jak i form ą w yróżniał się odczyt prof. A. G r a b a r a z Paryża pt. ,.Tematy biblijne w służbie ikonografii chrześcijańskiej w końcu starożytności i w po­ czątkach w iek ó w średnich”. Interesujący m ateriał w części nieopublikow any dotąd zaprezentow ał konserw ator K. H o l t e r z W eis (Austria) — podczas referatu o w p ły w ie Starego i N ow ego Testam entu na w czesnośredniow ieczne m iniatorstw o na obszarze na północ od Alp. Osobno obradowała sekcja filozoficzna.

Prof. G. V i n a y z Rzym u w zw ięzłym podsum ow aniu przedstaw ił stan badań nad problem atyką biblijną w I tysiącleciu oraz podkreślił znaczenie prac- edytorskich zespołu benedyktyńskiego pod kier. B. F i s c h e r a .

W trakcie tygodniow ych obrad urządzono objazd terenow y, połączony z tem a­ tyką obrad — tym razem do Latium , do Tuscani i do Viterbo.

Drugą z k olei nagrodę Centrum Spoletańskiego otrzym ał dr H. F u h l m a n n z K olonii za pracę pt. „W pływ k ryteriów pseudoizydoriańskich na historię· średniow ieczną”.

WT początkach m aja 1962 C e n t r o n a z i o n a l e d i S t u d i N a p o l e o n i e ! zorganizow ało sw ój pierw szy kongres (w Portoferrario) i opublikowało p ierw szy numer „B ollettino Italiano di Studii N apoleonic!” (red. nacz., — prof. Rafaello С i a m i n i).

W dniach 23—30 w rześn ia 1962 odbył się w R aw ennie VI m iędzynarodow y k o n g r e s a r c h e o l o g i i c h r z e ś c i j a ń s k i e j . Tem at obrad K ongresu

KRONIKA

₁₇₅

W dniach 7— 10 października 1962 odbyła się w Todi. zorganizowana przez A c a d e m i a T u d e r t i n a , piąta doroczna konferencja na tem at II dolore

e la m o rte n ella sp iritu a lità d ei secoli X II e XIII. W w ygłoszonych referatach

i kom unikatach oraz w dyskusji poruszano szereg problem ów związanych z zagad­ nieniam i kultury i filozofii w X II i X III w.

6 k w ietnia 1962 w IH A N ZSRR odbyło się posiedzenie Rady Naukow ej Instytutu poświęcone 150 rocznicy urodzin A. J. H e r c e n a . W ygłoszono dwa re­ feraty analizujące poglądy społeczne Hercena.

16— 18 k w ietn ia 1962 obradowała w Eryw aniu k o n f e r e n c j a a r c h i ­ w i s t ó w A z e r b e j d ż a n u , A r m e n i i i G r u z j i (z udziałem przedsta­ w icieli innych republik), pośw ięcona aktualnym problem om pracy archiw istów Zakaukazia.

24—27 k w ietnia 1962 w IH A.N ZSRR zorganizowano w szechzw iązkow ą se sję naukową na tem at f o r m o w a n i a i r o z w o j u k l a s y r o b o t n i c z e j Z S R R (1917— 1961).

W 40-lecie układu w R a p a l l o 26—28 k w ietnia 1962 m iała miejsc-e W M oskw ie sesja naukowa historyków radzieckich i niem ieckich om awiająca za­ gadnienia zw iązane z tym traktatem .

W zw iązku z przygotow yw aniem w ielotom ow ej „Historii ZSRR” w m aju 1962 W In stytu cie H istorii AN ZSRR odbyła się dyskusja nad problem am i oceny carskiego kolonializm u i ruchów w yzw oleńczych w Rosji. P odstaw ą dyskusji sta ­ now ił referat A. F. F a d i e j e w a.

D nia 7 m aja 1962 otwarto w M oskw ie M u z e u m K a r o l a M a r k s a i F r y d e r y k a E n g e l s a . W 9 salach M uzeum zgromadzono ponad 2 tysiące eksponatów obrazujących życie i twórczość w ielkich m yślicieli. Prace przygoto­ w aw cze do założenia M uzeum rozpoczęte zostały przed czterdziestu laty z inicja­ tyw y Lenina; w znow iono je w 1959 r. U roczystości otwarcia Muzeum dokonał w im ieniu КС PZPR М. P o s p i e ł o w.

22—26 m aja w Baku obradowała W szechzwiązkową s e s j a n a u k o w a b a ­ d a c z y W s c h o d u pośw ięcona najnowszej historii i ekonom ice A fganistanu,

Iranu i Turcji. W ygłoszono ponad 60 referatów.

30 czerw ca w In stytu cie M arksizm u-Leninizm u w M oskwie odbyła się sesja naukowa p ośw ięcona 50-leciu dnia przyjazdu Lenina do Polski.

*

Dnia 21 stycznia 1961 zm arł w w iek u la t 65 historyk niem iecki Ernst К 1 e b e 1, profesor W yższej Szkoły Filozoficzno-Teologicznej w R atysbonie. Zm arły był sp ecjalistą w zak resie historii średniowiecza, szczególnie Bawarii.

176

11 grudnia 1961 zmarł Em il G. L é o n a r d — prof. Instytutu francuskiego w N eapolu i fakultetu hum anistycznego w Caen i A ix-M arseille, następnie d y ­ rektor studium w École des H au tes-E tu des w Paryżu, znany badacz dziejów pro­ testantyzm u (tuż przed śm iercią w ydal dw a pierw sze tom y „Historii powszechnej protestantyzm u”).

D nia 9 m arca 1962 zmarł w Pradze w w iek u lat 84 prezes Czechosłowackiej A kadem ii N auk — Zdenek N e j e d 1 y. Zm arły byl historykiem i m uzykologiem oraz aktyw nym działaczem politycznym (od 1948 r. był m inistrem ośw iaty i kultury).

We w rześniu 1962 zm arł w w ieku lat 69 Gustaaf Johannes R e m e r profesor historii H olandii na U n iw ersytecie Londyńskim.

20 lipca 1962 zm arł w w iek u 86 lat G. M. T r e v e 1 y a n, emer. profesor Cambridge, badacz X IX w . znany zw łaszcza jako autor klasycznej już dziś, popu­ larnej „Historii społecznej A nglii” (tłum. polskie 1961), ceniony jako ten, który sw ym pracom naukowym um iał nadać znakomitą form ę literacką.

W lipcu 1962 zmarł W iaczesław W o ł y g i n (ur. w r. 1879), członek AN ZSRR (w latach 1942— 1953 był jej w iceprezesem ), laureat Nagrody Leninow skiej, znawca dziejów nowożytnej m yśli społecznej.

18 m arca 1962 zmarł w w iek u 71 lat A lfons M ichel Z i m m e r m a n n , autor „Kalendarium benedictinum ” i w ydaw ca „Lexikon für T heologie und Kirche".