X
S P R A W O Z D A N I E
IZBY PRZEMYSŁOWO- HANDLOWEJ W S O S N O W C U
za 1938 r.
SO SN O W IEC — 1939
ii™
Ważniejsze dostrzeżone omyłki druku:
30 wiersz 15 od góry — zamiast „nicjatyw" winno być „inicjatyw"
48 „ 10 ») JJ — „ „zadaniem" „ „ „zdaniem"
111 „ 2 j j - „ „3440“ „34,40“
119 „ 20 JJ — „ „kantówki „ ,, „dla kantówek"
148 „ 25 j j , , — „ „płacy" „ „ „pracy"
229 „ 30 j j dołu — „ „7,6$“ „0,8%“
Niniejsze sprawozdanie z działalności Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu jest dziesiątym z kolei rocznym jej sprawozdaniem.
Dziesięć lat pracy, okres nazbyt krótki w historycznej perspektywie rozwoju gospodarczego Polski i regionu kieleckiego, na którego ziemiach pisały się najstarsze karty historii gospodarczej Polski.
Na terenie tego regionu już przed tysiącami lat kwitł przemysł wy
robu broni kamiennej, używanej na całej ziemi słowiańskiej aż po Łabę i Du
naj. Za drugim nawrotem historii gospodarczej tu rozwinęło się najbujniej, obok innych działów przemysłu rodzimego, prastare kopalnictwo rud żelaz
nych, ołowianych i srebrnych i w ślad za tym powstało pierwotne hutnictwo i przemysł przetwórczy. I za trzecim nawrotem historii na ziemiach kielec
czyzny i sąsiednich obszarach pozostałej części dawnego województwa san
domierskiego, w widłach Wisły i Sanu wraz z ich dopływami, wyrasta cud sił moralnych i materialnych Narodu — Centralny Okręg Przemysłowy.
Dziesięć lat pracy, okres krótki w historii gospodarczej jest dosta
tecznie długim by ocenić wkład myśli i wysiłku wnoszonego przez placówki sa
morządu przemysłowo-handlowego do ogólnego dorobku gospodarczego kraju.
Przegląd tego dorobku na odcinku regionalnym w ostatnim roku ma dać niniejsze sprawozdanie, opracowane na podstawie materiałów przedsiębiorstw, położonych w województwie kieleckim.
Wszystkim zakładom pracy w okręgu Izby, które wytrwałą, czę
sto mało efektowną lecz niezmordowaną pracą dzień po dniu, rok po ro
ku piszą karty historii gospodarczej Polski i kielecczyzny, składa Izba ser
deczne podziękowanie, rozumiejąc, iż tam, w tych najdrobniejszych komór
kach w codziennej pracy właściciela — przemysłowca, czy kupca, dyrektora, pracownika umysłowego i fizycznego aż po najmłodszego ucznia w przemy
śle i handlu tętni i pulsuje prawdziwe życie, którego skromnym wyrazem jest ta monografia.
Izba wyraża wreszcie w tym miejscu najserdeczniejsze podziękowa
nie wszystkim Panom Radcom Izby oraz wszystkim Zrzeszeniom gospodar
czym, które w stałym kontakcie z Izbą zasilają ją Swą doświadczoną radą, inicjatywą i współpracą, składając się w całości na ten obraz naszego zbio
rowego, samorządowego wysiłku.
IZBA PRZEM YSŁOW O-H A ND LOW A w SO SN O W C U
Prezes: Dyrektor:
Z. Sow iński K. G adom ski
Sosnowiec, w kwietniu 1939 r.
'
.
'
:
' — v!
C Z Ę Ś Ć I.
Sprawozdanie z działalności
Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu
za 1938 rok.
ZEBRANIA PLENARNE
POSIEDZENIA ZARZĄDU, S E K C Y J, KOMISYj i PODKOMISYJ IZBY, JAKOTEŻ KONFERENCJE SPECJALNE.
Zebrań Plenarnych odbyło się w okresie sprawozdawczym 4, na po
rządku obrad których były m. in. następujące sprawy:
X II Z ebranie P lenarne dala 16 lu tego 1938 r.
1) Przemówienie Prezesa Izby,
2) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby, 3) Sprawa nowych projektów ustaw podatkowych,
4) Zagadnienie nowych prądów w zakresie organizacji życia gospo
darczego.
C z ę ś ć p o u f n a :
5) Wybór wiceprezesa Izby i ewentl. członka Zarządu,
6) Uzupełnienie składu osobowego Głównej Komisji Wyborczej Izby.
X III Z©feraBi© Plsssarae dnia 12 kw ietnia 1938 r.
1) Przemówienie Prezesa Izby,
2) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby,
3) Przyjęcie do wiadomości uchwały Zarządu co do kredytów do
datkowych w budżecie Izby na rok 1937, 4) Zamknięcie rachunkowe Izby za rok 1937,
5) Preliminarz dodatkowego budżetu Izby na rok 1938,
6) Zagadnienie inwestycyj w Centralnym Okręgu Przemysłowym, 7) Uzupełnienie składu osobowego komisyj Izby.
X IV Z ebranie Plenarne dnia 28 września 1938 r.
1) Przemówienie Prezesa Izby,
2) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby,
3) Uchwalenie preliminarza dodatkowego budżetu Izby na rok 1938, 4) Uchwalenie preliminarza budżetu Izby na rok 1939.
Madzwysaajae Zebrami® Plenarme duła 28 w rześnia 1938 r.
1) Wybór delegatów Izby do Zgromadzeń Okręgowych, 2) Wolne wnioski.
16. II. 1938 r.
1) Sprawa zasad współpracy izb na terenie Związku Izb, 2) Sprawa Targów Międzynarodowych w Gdyni,
3) Sprawa Wystawy Rolniczo-Przemysłowej w Miechowie,
4) Sprawa ustalenia wysokości prowizji za pośrednictwo przy dzier
żawie nieruchomości wiejskiej (gruntów),
5) Sprawa ustalenia zwyczaju handlowego przy wynajmie pomiesz
czeń handlowych, 6) Sprawy subwencyjne:
a) Subwencja dla Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, b) Subwencja dla Ligi Pracy.
C z ę ś ć p o u f n a .
7) Sprawa wyboru wiceprezesa Izby z ramienia Sekcji Przemysło
wej i ewent. członka Zarządu Izby,
8) Sprawa uzupełnienia składu osobowego Głównej Komisji Wybor
czej Izby,
9) Uzupełnienie składu osobowego Regionalnego Komitetu Przy
wozowego.
26. III. 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby,
2) Sprawa wyłączenia powiatów koneckiego i opoczyńskiego z wo
jewództwa kieleckiego,
3) Sprawa niezaliczania inwalidów i uczestników walk o niepodle
głość do ogólnej liczby robotników, wpływającej na kategorię świadectwa przemysłowego,
4) Sprawa zwyczaju handlowego w przemyśle budowlanym (częścio
wa zapłata w miarę wykonywania zamówień),
5) Sprawa kredytów dodatkowych w budżecie na rok 1937,
6) Sprawa podziału stypendiów im. Marszałka Piłsudskiego z bu
dżetu Izby za rok 1937 i 1938,
7) Sprawa taryfy wynagrodzeń dla zaprzysiężonych rzeczoznawców Izby,
8) Sprawy subwencyjne:
a) Subwencja dla Ośrodka Metodycznego Towaroznawstwa przy Państw. Gimnazjum Kupieckim we Lwowie,
b) Subwencja dla Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Mę
skiej w Kielcach,
c) Subwencja dla Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
12. IV. 1938 r.
1) Zamknięcie rachunkowe Izby za rok 1937,
2) Preliminarz dodatkowego budżetu Izby na rok 1938,
3) Zagadnienie reformy interwencjonizmu w życiu gospodarczym, 4) Zagadnienie inwestycyj w Centralnym Okręgu Przemysłowym, Zarząd odbył 9 posiedzeń, na porządku obrad których były m. i. nastę
pujące sprawy:
5) Sprawa wycieczki do Centralnego Okręgu Przemysłowego, 6) Nowelizacja prawa patentowego,
7) Uzupełnienie składu osobowego komisyj Izby.
28. IV. 1938 r.
1) Sprawa zmiany statutu Związku Izb Przemysłowo-Handlowych, 2) Sprawa utworzenia ośrodka informacyjnego Związku Izb Prze
mysłowo-Handlowych w Sandomierzu,
3) Reforma akcji sprawozdawczej izb przemysłowo-handlowych.
31. V . 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby,
2) Sprawa uruchomienia Delegatury Związku Izb Przemysłowo-Han
dlowych dla spraw C. O . P. w Sandomierzu,
3) Sprawa art. 21 ust. i) ustawy o państwowym podatku dochodowym, 4) Sprawa ustosunkowania się do firm, nie świadczących na cele
społeczne,
5) Sprawa urządzenia wystawy przemysłu elektrotechnicznego i me
chanicznego w Katowicach.
28. VI. 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby,
2) Spray/a projektu statutu służbowego pracowników biur izb prze
mysłowo-handlowych,
3) Sprawa nowelizacji prawa przemysłowego (sprawa zrzeszeń i znie
sienia dowodu uzdolnienia w rzemiośle),
4) Sprawa ustalenia pojęcia „branży kosmetycznej".
26. VIII. 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby, 2) Sprawa obniżki cen artykułów wełnianych,
3) Sprawa roli samorządu przemysłowo-handlowego w polityce in
terwencyjnej Państwa w związku z pracami Komisji do zbadania interwencjonizmu,
4) Sprawa utworzenia Centralnego Związku Przemysłu Garbarskie
go w Polsce,
5) Sprawa planu aprowizacyjnego miast,
6) Projekt statutu emerytalnego pracowników Izby,
7) Sprawa jubileuszowego wydawnictwa Związku Izb o przemyśle w Polsce,
8) Sprawa kwalifikacji kierowników elektrowni,
9) Podanie Korporacji Instalatorów Elektryków w Częstochowie w sprawie wykonywania instalacji przez elektrownię okręgową, 10) Sprawa odpisywania na straty wierzytelności nieściągalnych, 11) Sprawa wykonjrwania dostaw przez szkoły zawodowe,
12) Ustalenie zwyczaju handlowego w przedmiocie wliczania opako
wania do wagi netto,
13) Sprawa przekształcenia firmy na spółdzielnię pracy i subsydium z Funduszu Pracy,
14
)
Sprawy subwencyjne.28. IX. 1938 r.
1) Uchwalenie preliminarza dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 2) Uchwalenie preliminarza budżetu Izby na r. 1939,
3) Sprawa wyboru delegatów Izby do Zgromadzeń Okręgowych, 4) Sprawa ordynacji wyborczej do izb przemysłowo-handlowych, 5) Sprawa Delegatury Związku Izb dla spraw C. O. P. w Sando
mierzu,
6) Sprawa taryfy dla księgowych, 7) Sprawy subwencyjne.
14. XII. 1938 r.
1) Sprawozdanie z prac Komisji dla spraw reformy interwencjonizmu, 2) Sprawa projektu ustawy kartelowej,
3) Sprawa projektu ustawy o ograniczeniu nadmiernych wynagro
dzeń w przedsiębiorstwach,
4) Sprawa przedłużenia obniżonych składek ubezpieczeniowych, 5) Formy współpracy z Izbami Ustawodawczymi,
6) Sprawa kongresu izb przemysłowo-handlowych, 7) Akcja Związku Izb w zakresie rozbudowy C. O. P., 8) Sprawa powiększenia ilości mandatów Sekcji Handlowej,
9) Sprawa regulaminu udzielania subwencji Izby dla nauczycieli szkól zawodowych,
10) Sprawa gratyfikacji dla pracowników Rady Handlu Zagranicznego.
C z ę ś ć p o u f n a : 11) Sprawy personalne.
Połączone Sekcje Górnicza i Przem ysłow a odbyły 2 posiedzenia, na któ
rych rozpatrzono m. in. następujące sprawy:
12. IV. 1938 r.
1) Zamknięcie rachunkowe Izby za r. 1937,
2) Preliminarz dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 3) Sprawę reformy interwencjonizmu w życiu gospodarczym, 4) Nowelizację prawa patentowego,
5) Sprawę wycieczki do Centralnego Okręgu Przemysłowego, 6) Uzupełnienie składu osobowego Komisyj Izby.
9. IX. 1938 r.
1) Sprawę urządzania podwórzy w miastach,
2) Sprawę udzielania infonuacyj o stosunkach gospodarczych przez zrzeszenia przemysłowe,
3) Sprawę interwencjonizmu przemysłowego w związku z pracami Komisji do zbadania interwencjonizmu w zakresie przemysłowym.
16. II. 1938 r.
1) Zagadnienie nowych prądów w zakresie organizacji życia gospo
darczego,
2) Akcja doszkalania pracowników technicznych w przemyśle, 3) Sprawa nowelizacji prawa patentowego,
4) Sprawa rozporządzenia o bezpieczeństwie i higienie pracy, 5) Sprawa nowych projektów ustaw podatkowych,
C z ę ś ć p o u f n a .
6) Sprawa wyboru wiceprezesa Izby i ewent. członka zarządu Izby.
28. IX. 1938 r.
1) Uchwalenie preliminarza dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 2) Uchwalenie preliminarza budżetu Izby na r. 1939,
3) Sprawa wyboru delegatów Izby do Zgromadzeń Okręgowych.
S e k c ja Handlowa odbyła 6 posiedzeń, na których przedmiotem obrad były m. in następujące sprawy:
15. II. 1938 r.
1) Sprawa szkolnictwa handlowego,
2) Sprawa badania ksiąg handlowych przez rewidentów skarbowych, 3) Sprawa przemytnictwa,
4) Sprawa konkurencji w handlu,
5) Sprawa projektu rozporządzenia o rozszerzeniu listy artykułów dopuszczonych w handlu przenośnym,
6) Sprawa nowych projektów ustaw podatkowych,
7) Sprawa przymusowych opłat na rzecz organizacyj kupieckich, 8) Sprawa udziału kupiectwa w akcjach na cele społeczne,
9) Sprawa zwołania zjazdu przedstawicieli organizacyj kupieckich województwa kieleckiego.
15. III. 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby, 2) Sprawa przemytnictwa,
3) Sprawa konkurencji w handlu,
4) Sprawa przymusowych opłat na rzecz organizacyj kupieckich, 5) Sprawa udziału kupiectwa w akcjach na cele społeczne,
6) Sprawa zwyczaju handlowego przy wynajmie pomieszczeń han
dlowych,
7) Sprawa bonów spółdzielni żywnościowych,
8) Sprawa uzupełnienia składu osobowego komisyj i podkomisyj Izby,
9) Sprawa uzgodnienia wystąpień radców izb przemysłowo-handlo
wych,
10) Sprawa zwołania zjazdu przedstawicieli organizacyj kupieckich województwa kieleckiego,
11) Sprawa mianowania korespondentów Izby.
Sekcja Przemysłowa odbyła 2 posiedzenia, na których przedmiotem obrad były m. in. następujące sprawy:
11. IV. 1938 r.
1) Zamknięcie rachunkowe Izby za r. 1937,
2) Preliminarz dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 3) Sprawa zagadnień inwestycyjnych w C. O. P., 4) Sprawa ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, 5) Sprawa ustawy o dodatkach do towarów,
6) Uzupełnienie składu osobowego komisyj Izby.
20. VI. 1938 r.
1) Sprawozdanie z ostatnich ważniejszych prac Izby, 2) Sprawa oznaczania przedsiębiorstw handlowych, 3) Sprawa nowelizacji prawa przemysłowego,
4) Sprawa przedsiębiorstw, prowadzonych w większym rozmiarze, 5) Sprawa działalności handlowej instytucyj społecznych,
6) Sprawa sprzedaży w Sosnowcu lodów „Pingwin'4.
28. IX. 1938 r.
1) Uchwalenie preliminarza dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 2) Uchwalenie preliminarza budżetu Izby na r. 1939,
3) Sprawa wyborów delegatów Izby do Zgromadzeń Okręgowych, 4) Sprawa godzin handlu,
5) Sprawa formy ofiar na rzecz pomocy zimowej bezrobotnym, 6) Sprawa przemytnictwa,
7) Sprawa dokonywania rewizji ksiąg przez biegłych rewidentów, 8) Sprawa niedomagań w komunikacji kolejowej,
9) Sprawa legalizacji i naprawy wag.
15. XI. 1938 r.
1) Sprawozdanie Biura Izby z ostatnich ważniejszych prac Izby oraz sprawozdanie Radców z sytuacji w terenie,
2) Sprawa powiększenia ilości mandatów w Sekcji Handlowej, 3) Sprawa norm średniej dochodowości,
4) Sprawa niedomagań w komunikacji kolejowej, 5) Sprawy legalizacji i naprawy wag,
6) Sprawa dokonywania rewizji przez biegłych rewidentów, 7) Sprawa przemytnictwa.
S e k c ja Górnicza odbyła 2 posiedzenia, na których rozpatrzono m. in. na
stępujące sprawy:
14. II. 1938 r.
1) Zagadnienie nowych prądów w zakresie organizacji życia gos
podarczego,
2) Sprawę nowelizacji prawa patentowego,
3) Sprawę rozporządzenia o bezpieczeństwie i higienie pracy, 4) Sprawę nowych projektów ustaw podatkowych.
26. IX. 1938 r.
1) Preliminarz dodatkowego budżetu Izby na r. 1938, 2) Preliminarz budżetu Izby na r. 1939,
3) Sprawę wyboru delegatów Izby do Zgromadzeń Okręgowych.
Połączone Kom isje Praw nicza i Polityki Handlowej odbyły w dniu 12. XII. 1938 r. jedno posiedzenie, na którym rozpatrzono m. in. następujące
sprawy:
1) Projekt ustawy o porozumieniach kartelowych,
2) Projekt ustawy o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczy
pospolitej o ograniczeniu nadmiernych wynagrodzeń w przed
siębiorstwach,
3) Sprawę organizacji Komisji surowców tłuszczowych przy Związku Izb Przemysłowo-Handlowych,
4) Sprawę stałych cen przy sprzedaży artykułów powszedniego użytku,
5) Projekt ustawy o obrocie paszami.
K om isja Finaissowo-Podatkowa odbyła 3 posiedzenia, na których przed
miotem obrad były m. in. następujące sprawy:
10. VI. 1938 r.
Sprawa zryczałtowania podatku dochodowego.
3. VIII. 1938 r.
Sprawa projektu rozporządzenia wykonawczego do ustawy o ulgach inwestycyjnych.
7. XI. 1938 r.
1) Sprawa projektu rozporządzenia wykonawczego do ustawy o po
datku obrotowym,
2) Sprawa kredytów B. G. K. na zakup maszyn w Niemczech, 3) Sprawa opłat stemplowych od dowodów dostawy i pokwitowań
przedsiębiorstw przewozowych.
Kom isja P olity ki Handlowej odbyła w dniu 12. X . 1938 r. jedno posie
dzenie, na którym rozpatrzono m. in. następujące sprawy:
1) Przyłączenie Śląska Zaolziańskiego do Rzeczypospolitej Polskiej z punktu widzenia gospodarczego,
2) Sprawę reorganizacj zakresu i metod prac Rady Handlu Zagra
nicznego,
3) Projekt ustawy standaryzacyjnej,
4) Projekt zmiany ustawy o wystawach i targach gospodarczych oraz rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy,
5) Sprawę nadzoru nad obrotem artykułami żywności.
K om isja Praw nicza odbyła 4 posiedzenia, na porządku obrad których były m. in. następujące sprawy:
11. II. 1938 r.
1) Sprawa nowelizacji prawa patentowego,
2) Projekt rozporządzenia o rozszerzeniu listy artykułów dopusz
czonych w handlu przenośnym,
3) Sprawa przymusowych opłat na rzecz organizacyj kupieckich, 4) Sprawa odrębnego uregulowania dostaw wojskowych,
5) Sprawa dochodzenia roszczeń pieniężnych, opartych na tytułach prywatno-prawnych,
6) Sprawa projektu okólnika w sprawie przemysłu ludowego, do
mowego i pracy chałupniczej,
7) Sprawa ustalenia wysokości prowizji za pośrednictwo przy dzier
żawie nieruchomości wiejskiej (gruntów),
8) Sprawa ustalenia zwyczaju handlowego przy wynajmie pomiesz
czeń handlowych,
9) Sprawa przyśpieszenia podziału sum depozytowych przez Sądy.
8, VI. 1938 r.
1) Sprawa nowelizacji prawa przemysłowego,
2) Sprawa ubezpieczenia przedstawicieli handlowych.
15. VI. 1938 r.
Dalszy ciąg prac nad projektem noweli do prawa przemysłowego.
14. X . 1938 r.
1) Sprawa projektu ustawy o rejestrowym prawie zastawu na silni
kach i pędniach zakładów przemysłowych,
2) Sprawa projektu rozporządzenia o powoływaniu komisantów kon
cesjonowanych,
3) Sprawa projektu rozporządzenia o prawie zastawu, przysługują
cym hotelom i pensjonatom,
4) Sprawa budownictwa przemysłowego,
5) Sprawa obniżenia granicy zarobków wolnych od egzekucji, 6) Projekt prawa probierczego.
Komisja Polityki S o cja ln ej odbyła 2 posiedzenia, na których przedmiotem obrad były m. in. następujące sprawy:
1 8 .1.1938 r.
1) Sprawa ubezpieczenia wypadkowego:
a) zaopiniowanie tekstu projektu rozporządzenia o zasadach obliczania wysokości składek za ubezpieczenia od wypadków, b) ostateczne wnioski co do taryfy składek,
2) Wstępna dyskusja w sprawie projektu rozporządzenia o bezpie
czeństwie i higienie pracy.
2 8 .1 .1938 r.
Projekt rozporządzenia o bezpieczeństwie i higienie pracy.
Komisja Kom unikacyjna odbyła 2 posiedzenia, na których rozpatrzono m. in. następujące sprawy:
2 5 .1 .1938 r.
1) Sprawę rozbudowy sieci komunikacyjnej w Centralnym Okręgu Przemysłowym,
2) Sprawozdanie z Kongresu Drogowego w Warszawie, 3) Sprawę listów przewozowych na okaziciela i na zlecenie,
4) Sprawę zastąpienia dawnej taryfy wyjątkowej pr-1 stawkami ta
ryf wyjątkowych dla wełny i maszyn,
5) Sprawę ulgowej taryfy dla przesyłek drobnicowych wyrobów kamionkowych i szamotowych,
6) Sprawę ulgowej taryfy dla skalenia mielonego, 2. IX. 1938 r.
1) Sprawę zagadnień komunikacyjnych na terenie Centralnego Okręgu Przemysłowego:
a) użeglownienie Przemszy i Wisły do Sandomierza,
b) budowa magistrali kolejowej Zawiercie— Kozłów— Bogoria—
Staszów— Tarnobrzeg—Wojnica— Kiwerce, 2) Sprawę motoryzacji kraju,
3) Sprawę nowelizaeji przepisów o ruchu pojazdów mechanicznych na drogach publicznych,
4) Projekt ustawy o gminach letniskowych.
Kom isja K ształcen ia Zawodowego i. D o k ształcająceg o odbyła 3 posie
dzenia, na których rozpatrzono m. in.:
22. II. 1938 r.
1) Wytyczne dla autorów programów zawodowych szkół dokształ
cających handlowych, 2) Sprawy subwencyjne, 3) Sprawy stypendialne.
23. V. 1938 r.
1) Sprawozdanie z posiedzenia Międzyizbowej Komisji Kształce
nia Zawodowego, odbytego w dn. 22 kwietnia 1938 r., 2) Sprawę szkolenia pracowników fizycznych w przemyśle,
3) Sprawę nowelizaeji działu VI prawa przemysłowego „Uczniowie przemysłowi" oraz działu IX. lit. C „Nauka rzemiosła",
4) Sprawy subwencyjne.
6. XII. 1938 r.
1) Sprawozdanie z zebrania Związkowej Komisji Kształcenia Zawo
dowego, odbytego w dn. 21. X . 1938 r,
2) Sprawę wystąpienia Izby do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z wnioskiem o wyznaczenie górnej gra
nicy czesnego w szkołach zawodowych,
3) Projekt regulaminu dla nauczycieli szkół zawodowych, korzysta
jących przy wyjeździć zagranicę w celach naukowych z pomocy subwencyjnej Izby.
Komisja M andatowa odbyła w dniu 27. VIII. 1938 r. jedno posiedzenie, na którym rozpatrzono m. in.:
Sprawę wyboru kandydatów na członków i ich zastępców Ko
misji Odwoławczej przy Izbie Skarbowej w Kielcach na okres lat 1939— 1940.
Komisja Rew izyjna odbyła 2 posiedzenia, a mianowicie:
31. III. 1938 r.
przeprowadzono kontrolę księgowości i kasowości Izby za okres budżetowy 1937 r.
31. XII. 1938 r.
dokonano kontroli salda kasy na dzień 31. XII. 1938 r.
Ponadto w okresie sprawozdawczym odbyły się isilcj wyszczagulnioac posiedzenia w zględnie k o n fe re n c je specjaŁaes
Ilość posiedzeń:
1) Regionalny Komitet Przywozowy 9
2) Podkomisja dla kwalifikowania czynności pod wzglę
dem podatkowym 5
3) Podkomisja dla sprawy norm średniej dochodowości 1 4) Podkomisja dla spraw przemysłowo-prawnych 8 5) Podkomisja dla spraw zrzeszeń przemysłowych 2 6) Podkomisja dla spraw przedsiębiorstw, prowadzonych
w większym rozmiarze 9
7) Podkomisja dla spraw handlu wewnętrznego 3 8) Komitet wykonawczy dla sprawy szkolenia pracow
ników technicznych w przemyśle 6
9) Konferencja samorządu gospodarczego województwa
kieleckiego 1
10) Konferencje w sprawie O. P. L. G. 2 11) Konferencja w sprawie projektu ustawy o rejestro
wym prawie zastawu na maszynach, silnikach i pęd
niach zakładów rzemieślniczych 1
12) Konferencje w sprawie nowelizacji prawa patentowego 3 13) Konferencja w sprawie norm świadczeń w naturze 1 14) Konferencja w sprawie rozporządzenia o zryczałtowa
nym podatku przemysłowym od obrotu 1 Id) Konferencja w sprawie Zrzeszenia Sprzedawców W y
robów Monopolowych 1
16) Konferencja w sprawie przeciążenia przedsiębiorstw
dochodzeniami statystycznymi 1
17) Konferencja w sprawie sporządzania inwentarzy oraz taryfy opłat za czynności zaprzysiężonych biegłych
księgowych 1
18) Konferencja w sprawie projektu rozporządzenia Mini
stra Opieki Społecznej o określeniu cen aptecznych 1 19) Konferencja z radcą handlowym p. R. Marczyńskim
z Buenos Aires 1
20) Konferencja w sprawie zagadnień związanych z ru
chem pojazdów mechanicznych 1
21) Konferencje w sprawie niezdrowej i szkodliwej dzia
łalności niektórych organizacji handlowych 3
Ilość posiedzeń
22) Konferencja w sprawie eksportu odpadków blachy
białej 1
23) Konferencja w sprawie zorganizowania kursu księ
gowości 1
24) Konferencja w sprawie projektu nowelizacji prawa przemysłowego oraz ustawy o izbach rzemieślniczych 1 25) Konferencja w sprawie ustawy o ulgach inwestycyjnych 1 26) Konferencja w sprawie handlu hurtowego szkłem 1 27) Konferencje w sprawie kontyngentów wywozowych dla
pierza i puchu 2
28) Konferencja w sprawie konkurencji szkół zawodowych
z handlem i rzemiosłem 1
29) Konferencja w sprawie norm średniej dochodowości
na r. 1938 1
30) Konferencja dla ustalenia pojęcia branży „kosmetyka" 1 31) Konferencja w sprawie stworzenia dla Zagłębia Ślą
sko-Dąbrowskiego giełdy mięsnej 1
32) Konferencja w sprawie obniżki cen tkanin i artyku
łów bawełnianych 1
33) Konferencja w sprawie importu jelit 1 34) Konferencja w sprawie projektu zarządzenia Ministra
Przemysłu i Handlu o dostawach i robotach udziela
nych szkołom zawodowym 1
35) Konferencja w sprawie importu glin 1 36) Konferencje w sprawie ujawniania cen artykułów po
wszechnego użytku 2
37) Konferencja w sprawie projektu ustawy o prawie
probierczym 1
38) Konferencja w sprawie eksportu do Płd. Afryki 1 39) Konferencja w sprawie użeglownienia Wisły 1 40) Konferencja w sprawie projektu rozporządzenia o za
przysiężeniu komisantów 1
41) Konferencja w sprawie ujednostajnienia kwartalnych
sprawozdań gospodarczych 1
42) Konferencja z P. Ministrem Przemysłu i Handlu 1 43) Konferencje w sprawie dystrybucji żelaza 4 44) Konferencja w sprawie organizacji kupiectwa polskie
go w Zagłębiu Dąbrowskim 1
45) Konferencja w sprawie pomocy dla Szkoły Rzemieśl-
niczo-Przemysłowej w Sosnowcu 1
SPR A W Y ORGAN IZACYJNE.
Zmiany w składzie Izby. W dniu 6 stycznia 1938 r. zmarł wice
prezes Izby inż. Ignacy Bereszko, dyrektor i członek zarządu S. A. Elek
trownia Okręgowa w Zagłębiu Dąbrowskim i S. A. Sieci Elektryczne. W i
ceprezes Ignacy Bereszko wszedł do Sekcji Przemysłowej z wyborów zrze
szeniowych.
? 17
Dnia 21 marca 1038 r. inż. Witold Sągajłło, naczelny dyrektor War
szawskiego Towarzystwa Kopalń W ęgla i Zakładów Hutniczych S. A. w Ka
zimierzu Sosnowieckim, złożył mandat radcy Izby na skutek wyjazdu na stały pobyt do Warszawy.
W dniu 9 listopada 1938 r. zrezygnował z mandatu radcy Izby inż.
Wacław Wierzbicki, ostatnio profesor w Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie, który wszedł do Sekcji Górniczej z nominacji Ministra Prze
mysłu i Handlu.
W wyniku tych zmian zawakowały dwa miejsca w Sekcji Przemy
słowej, jedno — w Sekcji Handlowej i dwa — w Sekcji Górniczej.
Dnia 1 kwietnia 1938 r. odbyło się posiedzenie Głównej Komisji Wyborczej do Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu. Przedmiotem o- brad była sprawa dodatkowych wyborów na radców Izby, dokonanych w To
warzystwie Przemysłowców Okręgu Częstochowskiego oraz w Stowarzysze
niu Kupców Polskich w Warszawie. Na podstawie złożonych protokułów z walnych zebrań, odbytych w Towarzystwie Przemysłowców Okręgu Czę
stochowskiego i Stowarzyszeniu Kupców Polskich w Warszawie, Główna Komisja Wyborcza stwierdziła, iż na radców Izby wybrani zostali dr. Juliusz Schleicher, członek zarządu firmy „Fabryka Papieru i Młyny w Częstocho
wie A. Kohn i J. Markusfeld" Spółka Komandytowa i Konstanty Strzelecki, członek zarządu przedsiębiorstwa przewozowego „Wygoda" K. Strzelecki i Ska w Sosnowcu. Radca K. Strzelecki wszedł do Sekcji Handlowej; a rad
ca J . Schleicher — do Sekcji Przemysłowej.
Zmiany w składzie Zarządu Izby. Uchwałą Plenarnego Zebrania Izby, powziętą w dniu 16 lutego 1938 r. wprowadzone zostały poniższe zmia
ny w składzie Zarządu Izby, mianowicie: wiceprezesem z ramienia Sekcji Przemysłowej — na miejsce, opróżnione przez śmierć ś. p. inż. Ignacego Be- reszki — wybrany został dotychczasowy członek Zarządu radca Paweł jagu- czański, w miejsce którego do Zarządu Izby wszedł radca inż. Otmar Kwieciński.
Uzupełnienie składu Głównej K®mis]l W yborczej. Plenarne Ze
branie Izby, uchwałą powziętą w dniu 16 lutego 1938 r. — w myśl § 9 re
gulaminu wyborczego Izby — delegowało na dwa wakujące w Głównej Komisji Wyborczej miejsca wiceprezesów Pawła Jaguczańskiego i Aleksandra Stein- hagena.
Spraw a zaaiajsy g ran ic województwa k ieleck ieg o , W okresie sprawozdawczym zapadła decyzja w przedmiocie wyłączenia z województwa kieleckiego z dniem 1 kwietnia 1939 r. powiatów koneckiego i opoczyń
skiego z wyjątkiem Skarżyska-Kamiennej, Bliżyna i Szydłowca. W ten spo
sób okręg Izby Sosnowieckiej stracił 3392 km3 i 265.651 mieszkańców, Już poza okresem sprawozdawczym — miejscowości: gm. Bliżyn i Skarżysko-Kamienna przyłączone zostały do powiatu kieleckiego, gm.
Szydłowiec do pow. radomskiego, za wyjątkiem osady Skarżysko-Książęce, która włączona została do gm. Skarżysko-Kościelne w pow. iłżeckim.
SPRA W Y OGÓLN E.
Z pobytu Pana Ministra Przemyślu i Handlu w Zaftęfeira. Dnia 23 listopada 1938 r. przybył do Sosnowca na zaproszenie Izby i Towa
rzystwa „Solvay“ P. Minister Przemysłu i Handlu Antoni Roman. Wraz z P. Ministrem przybyli pp. dyrektorowie departamentu Dittrich i Łojko, ppułkownik Szmoniewski i radca Welsch. W związku z przyjazdem P. Mi
nistra przybyli do Zagłębia również P. Wojewoda Kielecki dr Dziadosz z Na
czelnikiem Wydziału Przemysłowego Urzędu Wojewódzkiego p. inż. Za- grodzkim.
Po powitaniu na dworcu przez przedstawicieli władz administracyj
nych oraz Izby udał się P. Minister do Grodkowa, gdzie zwiedził klinkier- nię Powiatowego Związku Samorządowego, oprowadzany przez jej dyrektora, radcę Laubitza. Następnie P. Minister wraz z otoczeniem wyjechał szosą klinkierową w kierunku Częstochowy celem obejrzenia nowego odcinka tej ważnej arterii komunikacyjnej, stanowiącej jeden z ważnych punktów wylo
towych dla Zagłębia Dąbrowskiego.
Z kolei udał się P. Minister do Zakładów „Solvay“ w Grodźcu, gdzie został powitany przez przedstawicieli Towarzystwa w osobach: pre
zesa Kułakowskiego, dyr. Zarębskiego i innych. Zwiedzono cementownię Zakładów „Solvay“, a w szczególności nowowybudowany piec cementowy, który stanowi jedną z najpoważniejszych, z pośród dokonanych w ostatnich czasach na tutejszym terenie inwestycji. Obejrzano nadto rozpoczęte prace nad budową silosu.
W godzinach popołudniowych odbyła się konferencja w Izbie, w któ- jej wziął udział P. Minister z otoczeniem, p. Wojewoda Kielecki, oraz przed
stawiciele władz i instytucji lokalnych oraz kilkadziesiąt osób ze świata przemysłowego i kupieckiego.
Konferencję zagaił prezes Sowiński następującym przemówieniem:
„Panie Ministrze, Panowie!
Z wielką radością spełniam zaszczytny obowiązek gospodarza tego gmachu — powitania Pana Ministra Przemysłu i Handlu. Cenimy to sobie wysoko, że Pan Minister, uważając snać za właściwe nie tylko z centrali kierować sprawami polityki przemysłowej Państwa, lecz utrzymywać bezpo
średni kontakt z życiem gospodarczym kraju — kontaktu tego nam nie skąpi i stwarza niejednokrotnie możność bezpośredniego przedstawienia szeregu spraw i wymiany poglądów. Specjalnie nam też jest miło powitać grono wytrawnych współpracowników Pana Ministra, a wśród nich p. dy
rektora Dittricha, który wprost z życia gospodarczego, z tego właśnie gma
chu — którego był współtwórcą — przeszedł do pracy na terenie ministe
rialnym, a dziś po raz pierwszy w obecnym Swym charakterze urzędowym oficjalnie u nas bawi.
Zagajając tę konferencję, jestem w tej szczęśliwej sytuacji, że nie potrzebuję specjalnie obrazować struktury i sytuacji gospodarczej naszego okręgu, bo zna ją Pan Minister znakomicie i jako wytrawny ekonomista i jako szef resortu gospodarczego oraz sumienny i bystry obserwator. Nie potrzebuję przedstawiać litanii tak zwanych postulatów gospodarczych, bo kontakt Pański i Pańskiego resortu z nami nie jest czymś wyjątkowym, nie est okazją, przy której należałoby szybko i wszystko wypowiedzieć, bo drugi raz może się taka okazja nie trafić. Przeciwnie, Pan jest tym w sze
regu kierowników tego resortu, który stale i niezmiennie ma otwarte oczy
iia zagadnienia chwili, tym Ministrem, u którego drzwi są zawsze otwarte dla przedstawicieli polskiego życia gospodarczego.
Mogę się przeto ograniczyć do pewnych uwag syntetycznych, po
zostawiając swym kolegom poruszenie w toku wolnej wymiany zdań nie
których poszczególnych, a aktualnych zagadnień.
Chciałem mianowicie zwrócić uwagę Panów na fakt charakterysty
cznej prężności inwestycyjnej tego okręgu, której świetnym, ale wcale nie oderwanym przejawem jest ta wielka inwestycja w kluczowym przemyśle cementowym, której poświęcił Pan Minister tyle uwagi w dniu dzisiejszym.
Ta prężność inwestycyjna przejawia się także w innych przedsiębiorstwach i przemysłach, czy to w postaci nowych zakładów, czy przebudowy i mo
dernizacji istniejących urządzeń. Przejawia się też w handlu — w dążeniu do powstawania nowych placówek narodowego handlu i pogłębiania wiedzy zawodowej oraz kształcenia nowego narybku kupieckiego. Trudno z dosta
tecznie wielkim naciskiem mówić o doniosłości problemu inwestycyjnego, problemu, że się tak wyrażę, dozbrojenia gospodarczego kraju, w sytuacji, w jakiej się Polska dziś znajduje. Otóż w związku z tym pragnę zauważyć, iż to zjawisko, które określiłem mianem prężności inwestycyjnej, dynamiki nwestycyjnej, nie powstaje jak Deus ex machina. Ona na tym terenie ma swoje głębokie pokłady, ma w okręgu naszej Izby, w województwie kielec
kim, swą potężną tysiącletnią tradycję — gdyż na ziemiach kielecczyzny pisały się najstarsze karty historii gospodarczej Polski — i ma tu przyro
dzone warunki działania. Do warunków tych należy przede wszystkim zali
czyć sytuację na odcinku tworzyw. Wszak cały rejon A Centralnego Okrę
gu Przemysłowego, tak zwany rejon tv/orzyw podstawowych mieści się w granicach województwa kieleckiego, a więc naszej Izby.
Są to dalej warunki demograficzne, stanowimy bowiem region zdol
nego, a chętnego do pracy robotnika. W rozmowie z naszymi przemysłow
cami i kupcami stwierdzić Panowie mogą, iż dla inwestycji istnieją tu też warunki psychiczne. Są i trudności i to poważne. Przede wszystkim na od
cinku kapitałowym, choć braki kapitałów rodzimych wyrównuje częściowo współpraca lojalnego kapitału zagranicznego, który, jak to w dniu dzisiej
szym też mieliśmy okazję stwierdzić, wnosi niejednokrotnie tak istotne wa
rtości aktywnej współpracy w dziale uprzemysłowienia naszego Państwa.
Wśród braków i niedomagań wymienić należy bardzo poważne bra
ki komunikacyjne, ale — w granicach możliwości — tutejszy teren i na tym polu stara się swoją aktywność zaznaczyć. Dzisiaj miał Pan Minister również okazję naocznie zaobserwować pewne wyniki na tym polu, my zaś jako Izba nie spuszczamy z oka tego, co w zakresie naszych ustawowych kom
petencji możemy zrobić, a mianowicie wnosimy wkład naszej inicjatywy w dziedzinie opracowania planu prawidłowej, a liczącej się z realnymi mo
żliwościami rozbudowy sieci komunikacyjnej, specjalnie pod kątem widzenia rozwoju C. O. P.
Dla tej pracy jest rzeczą konieczną harmonizowanie poczynań i wy
siłków różnych czynników odpowiedzialnych za jej wykonanie. W związku z tym pragnę zakomunikować Panom, że my ze swej strony staramy się o takie harmonizowanie prac gospodarczych czynników regionalnych. Izba nasza zainicjowała i stale kontynuuje współpracę z izbami samorządu go
spodarczego, rolniczego i rzemieślniczego. Odbywamy mianowicie perio
dycznie, kolejno w siedzibach każdej z izb, konferencje Samorządu Gospo
darczego województwa kieleckiego dla uzgodnienia stanowisk w sprawach regionalnych i ogólnokrajowych. Niedawno odbyła się w Sosnowcu już pią
ta z rzędu tego rodzaju konferencja, a że miała ona charakter już nieco rozszerzony przez liczniejszy udział przedstawiciełi czynnika radzieckiego i biurowego trzech izb, widzimy w niej zaczątek czegoś w rodzaju regio
nalnego Sejmiku Gospodarczego, pogłębiającego w zakresie rzeczowym i personalnym wzajemne wysiłki i współpracę nad wzmocnieniem i wyko
rzystaniem wartości gospodarczych naszego regionu.
Jest rzeczą bardzo ważną, aby wartości, tkwiących w tradycji i na
turalnych możliwościach tego obszaru nie zaprzepaścić, a przeciwnie, aby dać im warunki rozwoju. Nie chodzi tu Panie Ministrze o żadną atmosferę cieplarnianą dla przemysłu i handlu. Przeciwnie, jesteśmy zawsze goto
wi do pracy w warunkach twardych i surowych, jednak rozumieją Panowie doskonale, iż od polityki gospodarczej Państwa zależy bardzo wiele i że stała troska, aby polityka ta służyła potrzebom życia gospodarczego, zgod
nym z interesem ogólnym kraju, powinna być wspólnym celem pracy nas wszystkich.
Każda praca musi być prawidłowo zorganizowana. My też przywią
zujemy wagę do należytego rozwiązania problemu form organizacyjnych na
szego życia gospodarczego. Rozumiemy, że formy dzisiejsze, które w swo
jej epoce odegrały dodatnią i często chlubną rolę, podlegać muszą ewolucji i pragniemy, by ta ewolucja szła w zdrowym kierunku. Sądzę, że takim zdrowym kierunkiem jest pociąganie nas samych, życia gospodarczego i po
szczególnych jego branż do wykonywania w odpowiednich warunkach, ale i z koniecznym kapitałem zaufania, zadań życia zbiorowego Polski. Zadań, które — ufam — życie gospodarcze, a w szczególności jego reprezentacja samo
rządowa w poczuciu swej odpowiedzialności, z pożytkiem dla kraju rozwiążą".
Z kolei wiceprezes Izby Przedpełski przedstawił ogólną sytuację w przemyśle węglowym i cementowym. Jeśli chodzi o przemysł węglowy, mówca podkreślił, że w r. 1937 przemysł ten, wykorzystując zwiększoną produkcję i pewną poprawę cen za węgiel eksportowany, zdołał pokryć pełną amortyzację urządzeń, czego nie dokonywano od szeregu lat i licząc się z nadzieją lepszej przyszłości, przystąpił do najpilniejszych inwestycyj, których zadaniem było usprawnienie warsztatów pracy i potanienie produkcji.
Inwestycje te przemysł węglowy przeprowadził na kredyt. Niestety, nadzieje na lepsze jutro już w końcu r. 1937 stopniowo zaczynają ustępować miej
sca pesymizmowi i trosce o los warsztatów pracy. Lepsze ceny za wę
giel eksportowy w sposób raptowny i dotkliwy spadły na początku 1938 r., natomiast koszty produkcji wzrastają stale, na co złożyły się następujące okoliczności: dwukrotna podwyżka płac robotniczych, podwyżka płac pracowników umysłowych, skrócenie czasu pracy, zwiększenie podatku ko
munalnego, wydatki, związane z podniesieniem estetycznego wyglądu osiedli i t. p. W tych warunkach przyszłość przemysłu węglowego w Polsce na najbliższe przynajmniej lata nie zapowiada się zbyt różowo i sprawa ta win
na stać się przedmiotem zainteresowania czynników miarodajnych, w pierw
szym rzędzie w kierunku przywrócenia temu przemysłowi rentowności.
Sytuacja w przemyśle cementowym, podniósł dalej wiceprezes Przed
pełski, wykazuje pewną analogię Z przemysłem węglowym. Przemysł ten pracuje ostatnio bardzo intensywnie, o czym świadczą cyfry spożycia cementu w Polsce, które z 364.000 ton w r. 1932 wzrosło do 1.600.000 ton w r.
1938 nie wliczając w to eksportu, wjrnoszącego w 1938 r. ponad 50.000 ton. Mimo tak wysokiej cyfry produkcyjnej okazało się, że spożycie w 1938 r.
nie zostało całkowicie pokryte przez przemysł cementowy i zachodzi po
trzeba zwiększenia produkcji w najbliższej przyszłości. Nastawienie się prze
mysłu cementowego na zwiększoną produkcję jest możliwe, połączone jest jednak z pewnymi dodatkowymi kosztami, na pokrycie których przemysł ten nie ma funduszów rezerwowych; nie znajduje ich też w kalkulacji pro
dukcji bieżącej przy obecnych cenach. Ceny cementu bowiem w Polsce należą do najniższych w Europie. I tutaj więc sprawa wymaga głębszego zastanowienia się i poczynienia pewnych kroków ze strony czynników mia
rodajnych, dla przywrócenia tej gałęzi produkcji rentowności, która jedynie umożliwić może rozbudowę fybryk i pokrycie nie tylko zapotrzebowania krajowego na cement, ale nawet zwiększenie eksportu tego artykułu.
W końcu mówca zajął się sprawą przedstawicielstwa sfer gospo
darczych w ciałach ustawodawczych, podnosząc, że przy ostatnich wybo
rach życzenia tych sfer nie zostały wzięte pod uwagę, na skutek czego zarówno w Sejmie jak i Senacie ilość osób z życia gospodarczego jest zni
koma.
Następnie radca Schon omówił zagadnienie przemysłu włókiennicze
go, a w szczególności sprawę trudności, na jakie przemysł ten napotyka na odcinku importowym surowców włókienniczych. Uzyskiwane kontyngenty na surowiec wełniany są zbyt nikłe i budzą obawę ograniczenia produkcji, a co za tym idzie i stanu zatrudnienia. Ponad to ważną niezmiernie rzeczą dla tej gałęzi przemysłu jest sprawa przyznawania kontyngentów przywozowych na surowce z odpowiednich krajów. Mówca apeluje do miarodajnych czyn
ników o przychylne potraktowanie złożonych w tej sprawie — w swoim cza
sie — wniosków, gdyż tylko w ten sposób można liczyć na rozwiązanie trud
ności, z jakimi przemysł włókienniczy walczy od dłuższego czasu.
W imieniu przemysłu jutowego, skoncentrowanego głównie w Czę
stochowie, zabrał głos dyrektor Berlinerblau, podkreślając, że przemysł ten powinien obecnie nosić nazwę przemysłu jutowo-Inianego, bowiem obecnie używa on do produkcji oprócz juty również lnu pochodzenia krajowego.
Zastosowanie domieszki włókna lnianego dało dobre rezultaty i nie spowo
dowało znaczniejszego wzrostu kosztów produkcji. Dla umożliwienia jednak spokojnej pracy tego przemysłu jest rzeczą ze wszech miar pożądaną, aby czynniki rządowe zechciały wpłynąć na sprawę stawek frachtowych mor
skich dla juty, które ostatnio zostały podwyższone 3-krotnie, utrudniając w ten sposób przywóz surowca jutowego przez Gdynię, z której to drogi korzysta przemysł jutowy. Nie bez wpływu na kalkulację cen produktu go
towego jest również taryfa kolejowa na surowiec jutowy z Gdyni do miej
sca przeznaczenia. Fracht bowiem stanowi tutaj 10 % wartości surowca, pod
czas gdy stawki przewozowe na kolejach zagranicą nie przekraczają 5 % ce
ny juty.
Radca Kwieciński poruszył kwestje dotyczące ułatwień przy doko
nywaniu rozbudowy zakładów przemysłowych, a mianowicie sprawę zlibera
lizowania przepisów budowlanych i skrócenia trybu postępowania przy za
twierdzaniu planów. Mówca omówił nadto kwestię ustalenia ogólnych wytycz
nych programów szkolenia zawodowego oraz odpływu fachowców z zakładów przemysłowych w związku z powstaniem nowych zakładów na obszarze C.O.P.
Wiceprezes Gruszczyński przemawiając w imieniu kupiectwa, złożył Panu Ministrowi wyrazy głębokiej wdzięczności za Jego nader pozytywne i przychylne ustosunkowanie się do polskiego handlu, jako też pełne zro
zumienie jego potrzeb i docenianie roli, jaką handel w życiu gospodarczym Polski zajmować powinien.
Następnie mówca poruszył zagadnienie walki konkurencyjnej, jaką na pewnych odcinkach musi kupiectwo prowadzić ze zjawiskiem swego ro
dzaju handlu społecznego, który przybiera coraz bardziej intensywne formy, mianowicie prowadzenia imprez handlowych przez instytucje społeczne, jak np. L. O. P. P., która prowadzi księgarnie, kolektury Loterii Państwowej, sprzedaje pomoce naukowe, albo działalność Towarzystwa Popierania Budo
wy Publicznych Szkół Powszechnych, dostarczającego pomocy szkolnych oraz książek do bibliotek, czy też sprzedającego widokówki za pośredni
ctwem dziatwy szkolnej po cenach niższych od cen pobieranych za ten sam towar od kupiectwa itp.
Następnie mówca wypowiedział się o innym czynniku, hamującym roz
wój handlu polskiego ze stałą siedzibą, którym jest nadmierny rozrost han
dlu domokrążnego i ulicznego, a wreszcie poruszył kwestię handlu w dni przedświąteczne.
Odpowiadając na przemówienia Pan Minister Przemysłu i Handlu zaznaczył przede wszystkim, iż nie jest jego zwyczajem wypowiadanie się w sposób ogólnikowy na temat kwestii zupełnie konkretnych, takich jakie były poruszone na obecnym zebraniu. Tym niemniej, nie mogąc z powodu mnogości poruszonych zagadnień i spóźnionej pory udzielić odpowiedzi szczegółowej, pragnie Pan Minister poczynić na zakończenie zebrania parę uwag ogólnych.
Poruszone przez mówców sprawy należą do najbardziej podstawo
wych elementów polityki gospodarczej, stanowiących troskę zarówno Pana Ministra Przemysłu i Handlu, jak i Jego Kolegów. Pan Minister Roman pod
kreślił, iż słuchacze znają zarówno Jego stosunek jak i stosunek całego Rzą
du do tak zwanej kwestii rentowności cen, bez której nie może być mowy o uprzemysłowieniu Polski. Tym niemniej wskazał Pan Minister na pewne okoliczności natury wyższej, które powodują, iż przejście po długim okresie kryzysu i stosowania polityki deflacyjnej do polityki rentownych cen jest rzeczą bardzo trudną, albowiem wzrost cen do poziomu opłacalności, a więc kalkulacyjnie nawet zupełnie uzasadnionego, spowodować może bardzo przy
krą lawinę cen, lawinę drożyzny, którą trudno jest opanować.
Pan Minister podkreślił, iż z wielkim zadowoleniem wysłuchał uwag radcy Schona w kwestii surowców zastępczych w przemyśle włókienniczym, która to kwestia, jak Panu Ministrowi wiadomo — traktowana jest w tutej
szym okręgu z całą powagą i zrozumieniem sytuacji. Pan Minister pragnął
by, aby poczynania na tym odcinku były przykładem i dla innych gałęzi
przemysłu. Sprawa zastępczych surowców bowiem jest kwestią najzupełniej zasadniczą i w programie rządowym uwzględnioną. Wysiłki przemysłu mogą przeto liczyć na najdalej idące ułatwienia i pomoc ze strony Rządu.
Z kolei poświęcił Pan Minister parę uwag kwestii kształcenia zawo
dowego, zaznaczając, iż do niedawna uważaliśmy, że mamy dość ludzi, któ
rych nie jesteśmy w stanie zatrudnić. Dzisiaj zaś wyłania się jako problem pierwszorzędnej wagi zagadnienie uzupełnienia kadr fachowców, między in
nymi drogą ich dokształcania. Pan Minister podkreślił, iż także i na tym polu podjęte przez przemysł kroki spodkają się z całym uznaniem i pomo
cą zarówno z Jego strony, jak i całego Rządu.
Przechodząc do omówienia zagadnień handlowych, objętych ostatnim referatem, uczynił Pan Minister ze swej strony spostrzeżenie, iż jedna kwe
stia nie została poruszona — być może w myśl powiedzenia wiceprezesa Przedpełskiego, że skoro prasa porusza z reguły rzeczy przyjemne, my mu
simy poprzestać na omawianiu spraw mniej miłych, a mianowicie nie pod
niesiony przez prasę fakt. który z przyjemnością przychodzi Mu uwypuklić, iż okręg Izby Sosnowieckiej wykazuje specjalne zrozumienie dla zagadnień eksportowych i przedstawia dużą prężność pod tym względem. Pan Minister apeluje by właśnie ten odcinek był i nadal pieczołowicie pielęgnowany i aby stał się przykładem dla innych. Utrzymanie i rozwinięcie własnej ko
niunktury gospodarczej w dużej mierze oderwanej od tak zwanej koniun
ktury światowej zależy bowiem w znacznej mierze od nas samych.
Mamy pewne dziedziny — mówił Pan Minister — które musimy ota
czać szczególną opieką. Do nich należy kwestia rolnicza, zagadnienia inwe- stycyjne, do nich należy również utrzymanie tempa i rozwoju handlu zagra
nicznego, co sprowadza się do sprawy eksportu. Z satysfakcją jeszcze raz podkreślić muszę, że ta dziedzina na terenie tutejszej Izby przedstawia się dobrze i chciałbym żeby Panowie tę rzecz rozwijali.
Pan Minister wspomniał jeszcze o poruszonej przez wiceprezesa Przedpełskiego sprawie niedostatecznej reprezentacji sfer gospodarczych w obecnych izbach ustawodawczych. Ze swej strony musi On uczynić spo
strzeżenie, iż rzecz ta nie przedstawia się tak źle i że w szczególności Izba Sosnowiecka najmniej ma powodów do uskarżania się, skoro ma w S e j
mie takiego przedstawiciela, jakim jest prezes Sowiński. Poza tym samorząd gospodarczy ma w izbach ustawodawczych swych reprezentantów w osobach jeszcze jednego z pośród prezesów izb przemysłowo-handlowych oraz dwóch dyrektorów izb, a nadto ostatnio z nominacji Pana Prezydenta Rzeczypospo
litej uzyskał mandat senatorski prezes Związku Izb Przemysłowo-Handlo
wych, p. Klamer. Pan Minister sądzi, iż słuszne postulaty życia gospo
darczego będą w tych warunkach istotnie reprezentowane.
Na zakończenie wyraził Pan Minister podziękowanie dla Izby Prze
mysłowo-Handlowej i wszystkich obecnych za danie Mu okazji zetknięcia się z przedstawicielami życia gospodarczego województwa kieleckiego, przed
stawienia jego bolączek i poczynienia wzajemnych spostrzeżeń na temat stanu gospodarczego. Pan Minister pragnąłby, by tego rodzaju rzeczowe kon
ferencje odbywać się mogły częściej, gdyż posiedzenia takie dają zarówno Jemu jak i Jego Kolegom wielką ilość materiału do prac urzędowych. Koń
cząc tymi słowami wyraził Pan Minister życzenia ażeby zadzierżgnięte wię-
zy pomiędzy resortem przemysłowo-handlowym i samorządem gospodarczym nadal pomyślnie się rozwijały.
K o n feren cja pośw ięcona Centralnem u Okręgowi Przem ysłow e
mu!, Dnia 0 kwietnia 1938 r. w Izbie w Sosnowcu odbyła się doniosła na
rada gospodarcza, poświęcona omówieniu aktualnych zagadnień inwestycyj
nych w Centralnym Okręgu Przemysłowym. W konferencji tej uczestniczyli:
przedstawiciele Ministerstwa Skarbu z dyrektorem departamentu W. Martinem na czele, wojewoda kielecki dr. Dziadosz wraz ze starostami będzińskim i sos
nowieckim, naczelnik wydziału Molenda z Ministerstwa Przemysłu i Handlu, dyrektor Wojna z Izby Skarbowej Kieleckiej, posłowie i senatorowie ziemi Kieleckiej, prezydia i dyrekcje wszystkich izb przemysłowo-handlowych z prezesem Związku Izb Przemysłowo-Handlowych Klarnerem na czele, dyrektorzy Kieleckich Izb Rolniczej i Rzemieślniczej, liczni delegaci sfer gospodarczych województwa kieleckiego, iak również inwestorowie prywatni w C. O. P.
Konferencję zagaił prezes Izby poseł Sowiński zaznaczając, że rejon województwa kieleckiego, który wchodzi częściowo w skład C. O. P., pragnie wnieść do nowego okręgu swój wkład nie tylko przemysłowy ale i inwestycyjny oraz pracę.
Następnie objął przewodnictwo konferencji prezes Klarner, który nakreślił w krótkich słowach cele narady, po czym dyrektor W. Martin wy
głosił następujący referat:
„Proszę Panów! Kiedy w listopadzie r. 1935 byłem tutaj z ramienia Komisji Międzyministerialnej i wygłaszałem odczyt, były to czasy ciężkie — kryzysowe.
Dzisiaj znajdujemy się w zupełnie odmiennej sytuacji. Lata kryzysu były istotnie ciężkie i przyniosły pogorszenie struktury gospodarczej kraju, pogłębiając dysproporcję między liczbą ludności, produkcją i sumą nagro
madzonych kapitałów. Przy szybkim przyroście naturalnym nowe kapitały narastały zbyt powoli. Zakłady przemysłowe z uwagi na spadek cen, na zamrożenie kapitałów obrotowych, drożyznę kredytu i wysokie koszty stałe, były mało rentowne, bądź nawet przynosiły straty. Równocześnie nadwyżki kapitalizacyjne zużywane były na pokrywanie bieżących potrzeb Państwa i samorządu. Niezaleznie od tego, zniszczeniu ulegał kapitał zainwestowany w produkcji. Starzały się niezamieniane przez szereg lat maszyny i narzę
dzia pracy w sposób przyśpieszony ze względu na niedostateczność nakła
dów renowacyjnych. Wreszcie niszczały kapitały źle, czy nieszczęśliwie za
inwestowane. Przeżywaliśmy okres dekapitalizacji. Oznacza to, że nie tylko nie odkładaliśmy nic dla jutra, mimo postępów kapitalizacji pieniężnej, wy
rażających się w przyroście wkładów — ale zmniejszaliśmy nasze możliwości i siły wytwórcze.
Uzdrowienie stosunków wymagało ofiar i wyrzeczeń, a przedewszyst- kim redukcji budżetów publicznych. Zrównoważenie budżetu Państwa osią
gnęliśmy dopiero po wielu wysiłkach w 1936 r. W tymże okresie czasu ulepszono gospodarkę samorządów komunalnych. Skreślono zobowiązań na sumę zł. 351,500.000, w tym prywatno-prawnych 21.000.000, a 330.500.000 publiczno-prawnych. W rezultacie osiągnęliśmy znaczne uporządkowanie gospodarki publicznej, co było momentem szczególnie doniosłym dla odcią-
żenią rynku kapitałowego, który przestał być wykorzystywany dla finansowa
nia publicznych wydatków konsumcyjnych. Dzięki temu usunięty został pod
stawowy element, zakłócający równowagę, między kapitalizacją pieniężną i kapitalizacją rzeczową. Banki prywatne i kasy komunalne przestały być drenowane na cele bieżącej gospodarki państwowej.
W ten sposób przezwyciężona została zasadnicza przeszkoda dla narastania kapitału produkcyjnego. Po zrównoważeniu budżetu Rząd mógł obrócić rozporządzalne środki finansowe zamiast na pokrywanie deficytu, na realizowanie inwestycyj publicznych, a zwyżkująca koniunktura stworzyła warunki dla rozwoju inwestycyj prywatnych. Zagadnienie inwestycyj prze
stało być kwestią teoretyczną i weszło w fazę realizacji.
Trzeba stwierdzić, że żaden problem z dziedziny bezpośredniej po
lityki gospodarczej Rządu nie znajdował się pod tak różnorodnym obstrza
łem sprzecznych doktryn, jak właśnie zagadnienie inwestycyjne. Tymcza
sem nie jest ono kwestią doktryny, lecz sprawą nawskroś praktyczną, spra
wą którą się roztrzyga poprzez ocenę potrzeb i możliwości.
Polityka inwestycyjna każdego kraju jednoczy w sobie wszystkie elementy polityki tego kraju, polityki pojmowanej w najszerszym znaczeniu tego słowa. W polityce inwestycyjnej znajdują swój konkretny wyraz wszyst
kie cele i dążenia państw i narodów w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej, zamierzenia czysto gospodarcze i militarne, aspiracje socjalne i kulturalno-oświatowe a nawet religijne. Słowem zespól wszystkich tych zjawisk, które obejmujemy nazwą materialnego i duchowego życia narodu.
Możnaby powiedzieć, że polityka inwestycyjna jest nadawaniem materialne
go kształtu duchowemu życiu narodu, przyoblekaniem w żelazo i kamień tworów myśli, woli i marzeń narodowych. Bo cóż to jest marzenie? Jest to każda myśl niejasna i mglista. Gdy w ślad za tą myślą przyjdzie obliczenie inżynierskie i rysunek techniczny, kosztorys i kalkulacja handlowa — to marzenie staje się realnym projektem, nadającym się do wykonania pod warunkiem, że projekt ten jest celowy i że mieści się w ramach realnych środków finansowych.
Następujące czynniki zawsze i wszędzie wytyczają kierunek polityki inwestycyjnej i decydują o t3?m co jest celowe, potrzebne i konieczne, prze
de wszystkim: 1) ogólny stan gospodarczy kraju, wysokość dochodu narodo
wego, bogactwa naturalne, kapitał, 2) sytuacja demograficzna, a więc gęstość zaludnienia, dynamika przyrostu naturalnego, 3) sytuacja geopoli
tyczna, a więc zespół okoliczności wynikających ze znajdowania się państwa w danym punkcie globu, jego obszaru i zaludnienia, wchodzą tu w grę okoliczności natury gospodarczej i militarno-politycznej, 4) poziom kultury i techniki, 5) ustrój polityczno-społeczny, a więc rola państwa i poszczegól- nych grup społecznych, wreszcie 6) moment koniunkturalny. Te to czynniki i kryteria zadecydowały również o strukturze naszego planu inwestycyjnego.
Wiemy wszyscy, że Polska jest krajem spóźnionym w rozwoju go
spodarczym nie z własnej winy. Brakuje nam kolei, dróg kołowych, uregu
lowanych żeglownych rzek i kanałów, słowem — całego arsenału, t. zw. pod
stawowych inwestycyj, dostosowanych do dzisiejszego światowego poziomu techniki produkcji i wymiany, arsenału, który został stworzony w Europie w XIX w., kiedy my nie decydowaliśmy o sobie. Jest to cały wielki dział
inwestycyj publicznych. Wiemy również, że Polska jest krajem przeludnio
nym, o dużej dynamice ludnościowej. Znamy wszyscy groźne przejawy tego zjawiska pod postacią przeludnienia wsi i bezrobocia w miastach.
Ten stan rzeczy wymaga kapitalizacji w formie tworzenia warszta
tów pracy, dających stałe zatrudnienie i w rolnictwie i w przemyśle. W rol
nictwie jest to kwestia intensyfikacji uprawy w miarę nieodwołalnego roz
drabniania się własności rolnej. W tym zakresie Państwo ma jeszcze dość wiele do zrobienia. Jeśli zaś chodzi o powstawanie nowych warsztatów pra
cy, zwiększających produkcję dóbr gospodarczych, to jest to przede wszyst
kim sprawa inicjatywy prywatnej.
Sytuacja geopolityczna stawia przed nami wymagania dwojakiej na
tury: zabezpieczenia sobie swobody współpracy gospodarczej ze światem, niezbędnej dla naszego własnego rozwoju gospodarczego i stworzenia środ
ków obrony Państwa na poziomie ilościowo i jakościowo przynajmniej rów
norzędnym z przeciętnym poziomem europejskim. Te zadania mogą być re
alizowane tylko przez Państwo.
Jesteśmy dziś w fazie zwyżkowej koniunktury, t. zn. w okresie, kiedy inicjatywa prywatna chętnie podejmuje inwestycje. Jest rzeczą niez
będną, aby mogła to czynić. Aby zaś mogła, trzeba jej zostawić środki kapitałowe na ten cel, a zatem obciążenia życia gospodarczego na cele publiczne nie mogą być zbyt wielkie. Dlatego Rząd nie wprowadził żad
nych nowych obciążeń podatkowych, ale obniżył niektóre podatki, a ponad
to wprowadził w życie szereg nowych ulg podatkowych.
Wszyscy Panowie wiedzą i znają plan inwestycyjny na rok bieżący i przesłanki, jakimi kierował się Rząd przy układaniu tego planu.
Jeśli chodzi o moment koniunkturalny, został on uwzględniony przy rozbiciu na poszczególne działy ogólnej kwoty na inwestycje publiczne.
Przy rosnącej produkcji i inwestycjach przemysłowych rośnie zapotrzebo
wanie na energię, je s t to odpowiedni moment na rozbudowę gospodarstwa energetycznego. Natomiast mniej jest uzasadnione angażowanie kapitału w prace o typowym charakterze robót publicznych. Te właśnie założenia zostały w programie Funduszu Pracy na bieżący rok uwzględnione. Z tych samych względów w ogólnej sumie przeznaczonej na budowle wodne śród
lądowe, tak wielką rolę odgrywają wydatki na budowę zbiorników reten
cyjnych wraz z elektrowniami wodnymi.
Celem zabezpieczenia sobie współpracy gospodarczej ze światem wydaliśmy w latach poprzednich wielkie sumy na stworzenie Gdyni. Dziś port jest, rozwija się, rośnie, to też kwoty przeznaczone na budownictwo morskie stanowią już tylko wyraz normalnego życia tego portu; nie są więc wielkie i nie muszą być wielkie. W dziedzinie środków wymiany ożywienie gospodarcze stawia większe wymagania transportowi i komunikacji. W tej dziedzinie zwiększą się przeto nakłady inwestycyjne.
Układ stosunków demograficznych i polityczno-gospodarczych na
kazuje dokonywania nakładów, zmierzających do zwiększania wytwórczości rolniczej i porządkowania struktury agrarnej. Wreszcie międzynarodowa sytuacja polityczna wymaga od nas wzmożenia obronności. Jeśli chodzi 0 uwzględnienie w programie inwestycyj państwowych najbardziej istotnych 1 aktualnych zagadnień, to są dziś nimi właśnie zagadnienia obrony Państwa.
Zagadnienia obronności to były te podstawowe kryteria, które zadecydo
wały o strukturze planu inwestycyjnego na rok 1938.
Osobne zagadnienie stanowi sprawa terytorialnego rozmieszczenia inwestycyj. Wszyscy zgodni są, że nasza struktura gospodarcza w zasad
niczym układzie oparta jest na spuściźnie niewoli, że nie odpowiada ona potrzebom naszego kraju. Musi być wypowiedziana stanowcza walka galwa
nizowaniu tego niewolniczego układu. Zagadnienie inwestycyj w dzisiejszej Polsce łączy się organicznie z koniecznością scalenia i zracjonalizowania struktury gospodarstwa społecznego Polski. Z tą koniecznością wiąże się koncepcja Centralnego Okręgu Przemysłowego.
Gdyby nie okres niewoli, to z pewnością pionierskie prace inwe- stycyjne Staszica, Lubeckiego i innych urzeczywistniłyby C. O. P. już w X IX wieku. W wyniku wypaczenia naturalnej linii rozwojowej uprzemy
słowienia kraju — centrum Polski, które ma wszelkie warunki do tego, aby stać się pod względem gospodarczym najsilniejszym, jest dotąd naj
słabsze. Podjęta przez czynniki wojskowe akcja odbudowy życia gospodar
czego w centrum kraju w pierwszych latach niepodległości, dzisiaj wkracza w nowe stadium.
Czynniki natury energetycznej, surowcowej, demograficznej i ko
munikacyjnej przemawiają za przeznaczeniem terenów dawnego trójkąta bezpieczeństwa, rozszerzonego do granic obecnego C. O. P., pod rozbu
dowę nowego ośrodka przemysłowego. Usunięcie z centrum kraju skrzepu w naszej strukturze gospodarczej zwiąże silniej poszczególne ośrodki prze
mysłowe i umożliwi dalszy rozwój rejonów przemysłowych. Według znanej teorii uniwersalizmu przemysłowego, im szersza i wszechstronniejsza jest struktura przemysłowa kraju, tym pełniejsze bywa wykorzystanie wszystkich istniejących i rozporządzalnych sił i środków produkcyjnych. Aksjomatem jest dla nas, że tylko poprzez dokonanie rozbudowy przemysłu w C. O. P.
możemy myśleć o dalszej rozbudowie województw wschodnich i południo
wych. Nie znaczy to bynajmniej, że inwestycje powinny być dokonywane jedynie w C. O. P. i na ziemiach wschodnich. Również i w innych okrę
gach, w granicach możliwości finansowych, powinno się prowadzić dalsze inwestycje publiczne, a nie tylko utrzymywać w tej dziedzinie dotychcza
sowy stan posiadania.
Jakież są najważniejsze typy inwestycyj, dokonywanych na terenie C. O . P.? Są to inwestycje regulacji i uspławnienia rzek, oraz budowy zbior
ników retencyjnych. Na czoło wszystkich prac wysuwają się jednak inwe
stycje energetyczne i inwestycje surowcowe. Wszystkie przedsiębrane inwe
stycje mają znaczenie ogólne i podstawowe nie tylko dla C. O. P. ale i dla gospodarstwa całego kraju, sprzyjają bowiem one w sposób zupełnie wyraźny i bezpośredni powstawaniu innych inwestycyj. W C. O. P. po
wstało szereg przedsiębiorstw prywatnych i państwowych. Przedsiębiorstwa, które tam powstają są dyktowane wymaganiami chwili. Wyjątkiem jest fa
bryka celulozy w Niedomicach, której budowa rozpoczęta była w 1933 r.
Nie położenie geograficzne uczyni z okręgu sandomierskiego obszar cen
tralny, lecz właśnie te inwestycje, które stąd promieniować będą na wszyst
kie dziedziny gospodarstwa narodowego. C. O. P. nie można rozumieć w tan sposób, że muszą być tam lokowane wszystkie środki pieniężne, lub
