A. Olszewski
Przegląd piśmiennictwa polskiego z
zakresu historii sztuki za okres od
1951 do 1954 r.
Ochrona Zabytków 10/1 (36), 68-72
R y e. 82. M ec z e t w K ru e z y n ia n a c h (w oj. b i a ł o s t o c k i e ) .
p rz ek az an a do Zat ora , gdzie t a m tej sz y 'właści c i e l z am ku W ą so w ic z u m ie śc ił ją w pa rk u. N a p is na p ł y c i e jest p ism e m „ n a s t a l i k ” l e . B y ły to r ó w n ie ż z a b y tk i isl am u, ale p r z y w i e z i o n e zo s ta ły do P o ls k i ze W sc ho d u . Obok p r a w d z i w y c h z a b y t k ó w o r i e n t a l n y c h s p o t y k a m y r ó w n ie ż w P o ls c e i in ne z a b y t k i w sty lu o r ie n t a ln y m : są to p r z e w a ż n ie p o c h o dzą ce z im ita cj i s ty ló w o r i e n t a l n y c h b u d o w l e p se u d o - o r i e n ta l n e , p o c h o d z ą c e z X V I I I - X I X w. N a le ż a ł do n ich np. m e c z e t z m i n a r e c i k ie m w o g r o d a c h k się c ia P o d k o m o r z e g o przy u l i cy K si ą ż ę c e j w W ars za w ie . Tr ady c ja g ło si, że zo sta ł on w y s ta w i o n y dla p u łk u , z ło ż o n e g o z m u z u łm a n ; źród ła h is t o r y c z n e podają j e d n a k , że m ina r e t w y b u d o w a n y zos tał w r. 177 6 prz ez S. B. Zuga dla k się c ia P o d k o m o r z e g o . W s p ó ł cz es n y opis do n o si nam, że w o g r o d a c h k s i ę cia „na w zg ó rz u zn ajdu je się j e s z c z e w ie ż a t u recka cz yli m in a r e t ze s c h o d a m i k r ę t y m i , a n i e d a l e k o stąd m a ły b u d y n e k w ty m ż e sty-12 P ł y t ę t ę o p i s a ł n i e m i e c k i a r a b i s t a H . L . F 1 e i* s c h e r , E i n e t ü r k i s c h e I n s c h r i f t i n G a l i z i e n , „ Z e i t s c h r i f t d e r D e u t s c h e n M o r g e n l ä n d i s c h e n G e s e l l s c h a f t “ , 18 54 , s. 5 7 9 — 587, N i e z n a j ą c t e g o o p i s u k r ó t k i a r t y k u l i k n a p i s o w i t e m u p o ś w i ę c i ł o r i e n t a l i s t e p o l s k i T . K o w a l s k i , N a p i s b u d o w l a n y t u r e c k i z Z a t o r a , „ R o c z n i k O r i e n t a ü s t y c z n y “ t . I , c z . I I . , K r a k ó w 1918, s. 2 49 — 2 51, (z i l u s t r . ) ; o b a j u c z e n i d o s z l i z r e s z t ą d o t y c h e a n t y c h w n i o s k ó w . l u ” . N a b u d y n e c z k u ty m był n ap is, i m i t u jący arabską in sk r y p c ję . Na sta ry ch r y sun kach d o m e k ten nosi n a z w ę „ m i e s z k a n i e i m a m a ” . D o m e k zo sta ł d a w n o zb u r z o n y , z a c h o w a ł się j e go r ys un ek . Mi nar et p o z o st a ł aż do c za sów n o w s z y c h . U l e g ł on z n isz c z e n iu w lata ch w o j ny 1 9 3 9 — 1945 >*. W in n y m m iej scu w W a r s z a w ie na M o k o t o w ie zna jdu ją się ru in y w z n ie s io n e j r ó w n i e ż p r z e z Zuga w r. 177 6, p r z e r o b io n e j w r. 182 5. a z n isz c z o n e j w w o j n ie 1 939 — 1945 bu d o w li w sty lu ar a h sk o -m a u r y ta ń s k im , z w zo re m i m i
t u ją c y m napis ara bsk i, tak zw a n y tev hid albo b e s m e l e 14. W m aj ą tk u K o ś c ie ln i k , 5 km od miasta K o lo w w o j e w ó d z t w i e p o z n a ń s k i m z n a jdu je się m e c z e t , w y b u d o w a n y rz e k o m o ongiś pr ze z w ł a ś c i c i e l a teg o m a ją t k u dla sw ej ż o n y m u z u łm a n - k i 15. Sta n tej bu d o w li bu d zi n i e p o k ó j, w ym a g a ona k o n se r w a c ji . T a k sa m o w m i e js c o w o ś c i G ra bki w w o j e w ó d z t w i e k i e l e c k i m zn a jdu je się ru in k a b u d y n e c z k u , r z e k o m o m e c z e c i k u , w y s t a w i o n e g o ja k o b y p r ze z w ł a ś c i c i e l a tego m a j ą t k u w XVIII w. w s t y lu w s c h o d n i m le. W s z y s t k i e te z a b y tk i są d o w o d e m ż y w y c h z w ią z k ó w p o m i ę d z y P o ls k ą i k ra jam i is la m u . D zi ś, g d y P o ls k ę łączą z n ó w śc is łe st o s u n k i z w i e lo m a k ra jam i isl am u, z a b y t k i te w in n y d o c z e k a ć si ę n a le ż y t e j o p i e k i k o n s e r w a to r s k ie j. J. R eych m a n P R Z E G L Ą D P I Ś M I E N N I C T W A P O L S K I E G O Z Z A K R E S U H I S T O R I I S Z T U K I Z A O K R E S O D 1951 D O 1954 R. L e o na r do da V I N C I, Pa r a g o n e . ( T e k s t y ź r ó d ł o w e do d z ie j ó w te o r ii sz tu k i, t o m I ) . W r o c ł a w 1953, str. X I V , 61 i 1 nib, il. 16, P a ń s t w o w y I n s ty t u t Szt uk i. Za kład N a r o d o w y Im ie n ia O ss o liń sk ic h . — T łu m a c z e n ia tr ak ta tu d o k o n a ła Maria R z e p i ń s k a , k o m e n t a r z n a p i sał J an B i a ł o s t o c k i . P r z e k ł a d u d o k o n a n o w o p a r c iu o t e k st w i o sk i w yd a n ia a n g ie lsk ie g o z r oku 1949. Maria T W A R O W S K A . Le on W y c z ó ł k o w s k i . „ P r z e g l. A r t.” 1952, nr 4, str. 2 7 — 18 W . T o m i с к a . O g r o d y k s i ę c i a P o d k o m o r z e g o p r z y u l. K s i ą ż ę c e j , „ O c h r o n a Z a b y t k ó w “ , 1954 ; S. Z a* t o r s к i, W i a d o m o ś c i h i s t o r y c z n e o m i n a r e c i e w W a r s z a w i e p r z y u l . K s i ą ż ę c e j , „ P r z e g l ą d I s l a m s k i “ , 193 0, n r 4 , ». 9 — 11. 14 M. Z a k r z e w s k a , P a ł a c L u b o m i r s k i e g o w M o k o t o w i e , „ S t o l i c a “ , 195 4. n r 29 ( 3 4 3 ) . 15 Na p o d s t a w i e n o t a t k i d z i e n n i k a r s k i e j , L . K o ł o d z i e j c z y k . P o d z n a k i e m p ó ł k s i ę ż y c a , , , G a z e t a L u d o w a “ , n r 38, 9. I I . 1 94 8 , j e s t t o , , n i e w i e l k a , w p r o s t m i k r o s k o p i j n y c h r o z m i a r ó w ś w i ą t y n i a z b u d o w a n a , j a k c h o d z ą w e r s j e , p r z e z j e d n e g o z w ł a ś c i c i e l i t e j z i e m i d l a s w e j ż o n y m u z u ł m a n k i “ . 16 P . P o p i e l p i s z e w a r t y k u l e Z n a s z e j z i e m i , „ C z a s “ , 1. X I . 19 31 , ż e j e d e n z R u p n i e w s k i c h , w ł a ś c i c i e l i G r a b e k „ p r z e s z e d ł n a m a b o m e t a n i z m i z b u d o w a ł z k o ń c e m X V I I w. w G r a b k a c h h a r e m r z e k o m o p r z y p o m o c y t u r e c k i c h j e ń c ó w ; s t ą d n i e z w y k ł y r o z k l ą d t a k z w a n e g o ą r a h e c k i e ą o m e c z e t u “ .
42, il. nib. — Om ów ie nie działalności artysty na tle epoki.
P rzemysła w M IC H A ŁO W SK I, A u t o p o r t r e t Stanisława W y s p i a ń s k i e g o w zbiorach Muzeum Narodow ego w Po zn an iu . „S tu d ia Mu z ealn e” I, P o z n a ń 1953, str. 163— 165, il. 2.— A u t o p o r t r e t , jak przypuszcza au to r, przywiózł W yspiańsk i „z P a r y ż a i nie uw aża jąc go za pracę zadow alającą lub t r a k t u j ą c ja k o stu d iu m czy szkic, na ryso w ał późnie j po p iers ie dzie w czynki...” (na od w rociu).
Stanisław L O REN TZ, W ładysł aw P O C I E CHA, J a n Ż e r u i с к i tw ó rca m in i a tu r w tzw. k odeksie B a lt a z a r a B eh em a. „ B H S ” X V I, n r 1, 1954, str. 146— 149, ii. 3. — St. L o ren tz p rzyta cz a uwagi J. P t a ś n i k a w ska zującego na możliwość, że i lu m i n a t o r e m K o dek su Behem a był J a n Ż ernicki. Wł. Po ciecha wykazuje, że ro d zin a Ż ern ick ich pi eczętow ała się h e r b e m Szeliga (u m ie sz cz onym na K. II Kod. B e h em a), oraz że J a n Ż ern ick i został w r o k u 1493 w pisany do ksiąg p ra w a m ie j skiego w Krakow ie.
Mieczysław ID Z IK O W S K I, B ronisław E d w a rd SYDOW, P o r t r e t F r y d e r y k a C h o p i n a . P rz e d m o w ę napis ał Z bign ie w Drzew ie cki. K r a ków 1952, str. CXXX, 4 nlb., tabl. 45, P olskie W ydawn. Muzyczne. — P r a c a zaw ie ra wybór w izerunków po w s ta ły ch za życia C hopina (z wyjątk iem r e p r o d u k c j i m aski p o ś m ie r tn e j i dw u p ra c, p rz ed s ta w iają cy c h go na łożu ś m ie r c i) .
Mieczysław I D Z IK O W S K I, Bronisł aw E d w a rd SYDOW. Les p o r t r a i t s de F r é d é r i c С h о* p i n. A v a n t — pro p o s de Zbigniew D rzew ie c ki. K r a k ó w 1953, str. C X X X V III, tabl. 45, P o l skie Wry daw nictw o Muzyczne.
W an d a DRE CK A, M a teriały do ikonografii S tefan a C z a r n i e c k i e g o . „ B H S ” XV, n r 1, 1953, str. 67— 74, il. 13. — O p raco w an ie p o r t r e t u S tefan a Czarniec kieg o sygno w anego przez B r o d e r o M atth isena w r. 1659, z n a j d u j ą cego się w Muzeum N aro d o w y m w W a r s z a wie.
Zbigniew B O C H EŃ SK I, P o r t r e t J a n a H e r- b u r t a (1508— 1577). „R ozp. i S praw .” rok 1951, wyd. 1952, str. 295— 308, ii. 97— 101. — O z n ajd u jąc y m się w M uz eum N a ro d o w y m w K ra k o w ie p o r t r e c ie s e k r e ta r z a Z y gm unta Aug us ta k o d y f ik a to r a p r a w a polskiego J a n a H e r b u r ta . Obraz m alow any t e m p e rą na desce, prz ed sta w iają cy p o r t r e t o w a n e g o w pozie m o dlitew nej, naw iązuje w og ólny sposób do m a larstw a pn.-zach.- euro pe jskiego , zwłaszcza n ie mieckiego. A u t o r wspomina też o innych p o r tr e t a c h J. H e r b u r ta .
Mikołaj K o p e r n i k . W arsz aw a 1953, st r. 8, tabl- 45, W y d aw n ictw o „ S z tu k a ” . — Nieco r e p r o d u k c j i z zakre su ik o n o g rafii K o p e rnik a.
Zygm unt BATOWSK1, P o r t r e t S t a n i s ł a w a A u g u s t a „z k l e p s y d r ą ” . Z n o t a t e k op raco w ała Zofia N iesioło w ska-R otb erto w a.
„ B H S ” X IV , n r 2, 1952, str. 19— 32, il. 6. — O m ó w ie n ie p o r t r e t u oraz wsk azanie szeregu w ersji tegoż dzieła.
Zofia N IE S IO Ł O W S K A - R O T H E R T O W A , P o r t r e t S t a n i s ł a w a A u g u s t a z „ k le p s y d r ą ” . N o t a tk a u z u p ełn iająca. „ B H S ” XV. n r 1. 1953, str. 75, il. 2.— W zm ianka o dwóch p rz ed s ta w ien ia ch Stanisława A ugus ta z „k le p s y
d r ą ” w M uzeum N a rodow ym w Po znaniu .
G R A F I K A
H e len a BLUMÓWiNA, O pierwszych p o r t r e tach św ie ckich w k r a k o w sk ich d r u k a c h re nesa nso w ych. „Rozp. i S praw .” Muz. Nar. w K r a k o w i e , ro k 1952, wyd. 1954, str. 69— 83, il. 49— 56. —■ O p o r t r e t a c h d r z e w o r y t n i czych Z y g m u n ta I, Bony i Z y gm unta Au gus ta w dziele Decjusza „ C o n te n ta de v e tu s ta tib u s P o l o n o r u m ” (1521. r.) oraz p o r t r e t a c h Z y g m u n ta I w S t a tu t a c h królew sk ich.
J a n L EN ICA, P l a k a t — sz tuka dzisiej szych czasów. „Przeg l. A r t . ” 1952, n r 5, sir. 35— 52, ił. nlb. — O m ówie nie p l a k a t u w roz wo ju h isto ry czn y m oraz współczesnego.
H e n r y k M A K O W ER , Medycyna w k a r y k a t u r z e . „ P r o b l e m y ” V II, 1951, str. 827— 834, il. 22 i 1 nlb. — R e p r o d u k c ja szeregu k a r y k a t u r na t e m a ty medyczn e.
Zb ig n iew M IT Z N E R , K ilka uwag o k a r y k a t u r z e , o jej tr a d y c ja c h , o jej te r a ź n i e j szości i przyszłości. „ P rz eg l. A r t .” 1951, n r 5. str. 49— 57, ił. nlb. A u t o r usiłuje p rz ed sta w ić społecz ne treści k a r y k a t u r y polskiej.
M aria MRO ZIN SK A , S a t y r a na D y r e k cję B u d o w li Jego Król. Mości Stanisława A ug usta. „ B H S ” X I I I , n r 4, 1951, st r. 138— 149, ił. 6. — Omów ienie zaginionego w cza sie o s ta tn ie j wojny r y s u n k u będącego saty rą na D y r e k cję Budow y k r ó la Stanisława
Augu-K s a w e r y P I W O C Augu-K I , Sługa wierny. „B H S ” XV, n r 3/4, 1953, st r. 114— 117, ił. 3. — O p r a c o w an ie w iz e r u n k u sługi wiernego, d r z e w o r y t z r. 1655.
Ig n a cy W ITZ , O ro sy jsk ich i radzieckich i l u s t r a t o r a c h G o g o l a . „Przegl. A rt.” 1952, n r 2, str. 20— 26, il. nlb. — K r ó t kie om ów ienie ilu s tr acji do pism Gogola.
I g n a cy W ITZ , Z p ro b lem ó w k a r y k a t u r y p o lsk iej (Na m argines ie W ys taw y K a r y k a tu r y P o ls k ie j). „ P rzegl. A rt. ” 1953, n r 3, str. 19— 32. il. nlb. — P r ó b a n a k reś le n ia roz woju k a r y k a t u r y w P olsce ze szczególnym u w z g lęd n ien ie m jej treś ci ideowej.
S. SA WICK A, N ie zn a n e rysu n k i A n d rzeja L e B r u n a w zb io ra ch warsz aw sk ich i k r a kow skic h. „ S P A U ” , L I I I , 1952, str. 335— 338. — Omów ienie r y su n k ó w Le B r u n a w W a r szawie i K ra k o w ie.
S tan is ła w a SAWICKA. N ieznane rysu nki A n drzej a L e B r u n a . „ B H S ” XVI, n r 1, 1954,
str. 67— 97, il. 45. — O pracow anie znajdują* cych się w Po lsce r y su n k ó w A. Le B r u n a (za* gadn ien ia atrybucji , treści i formy), wraz z uwagam i na te m a t arty sty .
Da niel C h o d o w i e c k i . (K atalog o p r a cowała A nna G O S IE N IC K A ). Muzeum P o m o r skie w G d a ń sk u , G r u d z ie ń 1951 — styczeń, lu ty 1952, str. 94. il. nlb. — Ob szerny k a ta lo g p rac Ch od ow ieck ieg o poprzed zo n y k r ó t k ą c h a r a k te r y s t y k ą tw órczo śc i artysty.
Maria M RO ZlN S K A , rec. z nracy: Daniel C h o d o w i e c k i . 64 re p ro d u k c je. Гека w o p ra co w a n iu W. Z aw adzkiego, wstęp A. Ry- szkiewicza. 1933. W ydaw nictw o ..S ztuka’’. „B H S 44, XV I n r 4, 1954, str. 4 80- 484, il. 3. — Szereg uw ag k r y ty c z n y c h w związku z teką r e p r o d u k c ji p r a c Daniela Chodowieckiego.
E ugeniusz I W A N O Y K O , Je rem iasz F a l e k Polonus. Ze studiów n a d gra fik ą polsk ą X V II w. ( p a tr z p o d m ala rs tw o ), rec. Maria M R O ZlNS KA, ..BHS” X V I, n r 1, 1954, str. 175— 190. ii. 13. —
I r e n a FA B IA N -M A D E Y S K A , Kilka d a t z ży cia H o n d i u s z a . „ R o cz n ik G d a ń sk i” , X I I I , G dańsk 1954, str. 133— 138, il. 1. — W r. 1633 p o d p is u je H ondiusz swe p ra ce jako u p r z y w i lejowa ny na osiem lat sztycharz Stanów H o l e n dersk ich, w r. 1636 p r a c u j e na zlecenie k ró la W ładysław a IV. Z m a r ł w 1. poł. 1652 ro k u w Gdańsk u.
Maria Ż Y W IR S K A , Saliny wielickie w szty chac h W il helm a Hon diusz a. „B H S ” XV I, n r 4, 1954. str. 420— 432, il. 25. -—■ P u b lik a c ja s ztychów H o n d iu sza z r. 1645 p r z e d s ta w ia ją cych p r a c ę w w ielic kiej k o p a ln i soli.
Urszula PO M O R S K A , Wystawa dzieł K ä th e К о 1 I w i t z w warsz aw sk iej „ Z a ch ę c ie ” , „Przeg l. A rt. ” 1951, n r 4, str. 3— 11, il. nl b.— Twórczoś ć n iem ieck ie j graficzk i i jej u s t o s u n kow anie się do w s pó łczesnych z agadnie ń sp o łecznych.
J a n i n a W IE R C IŃ S K A , O polsk im g ra fik u J. L e w i c k i m . Na marginesie a r ty k u ł u S. Czajki w „ P r z e g lą d z ie K u l t u r a l n y m ” . „Przeg l. A rt.” 1953, n r 2, str. 62— 66, il. nlb. — K ilka w z m ia n ek o g rafiku po lskim X IX wieku.
M arian M O R EL O W S K I, Eliasz N o s k i i polon ica bałt yckie w Szwecji. „ B H S ” XVI, n r 4, 1954, str. 444 —453, il. 4. — O Eliaszu No skim i jego p o r t r e c ie królowej K ry sty ny.
PR ZEM Y S Ł ARTYSTY CZN Y
Mieczysław C H O JN A C K I. rec. z pracy: М. M. Denisów, М. E. P o r tn o w . Tuls koje chu- dożes tw ie nnoje o ru żje X V I I I -X I X w. w sobra- nii G o s u d ars tw ie n n o g o Istoriczeskog o Muzieja, G o s k u ltp ro s w ie tiz d at, Moskwa 1952, s. 20, nlb. 8. „ K H K M ” I I , n r 3, 1954, str. 529— 531. — Om aw ian a przez C hojnackiego p ra ca przyno si szereg in fo rm a cji o zd o b ie n iu b ro n i w Tule ( traw ie n ie kwasa mi połąc zone z nabij anie m
złotem i s re b rem oraz ry to w a n ie m , sz lifow anie stali it cl.). R e ce n ze n t w s pom ina o z n a j d u j ą cej się w Muzeum N a ro d o w y m w W arsz aw ie strzelbie zdobionej kością słoniową, o f ia r o w a nej Sta nisławow i A ugus tow i przez K a t a r z y nę II.
B ogusław K O P Y D Ł O W S K I, O łtarz z D a r I o w a. „ P rzegl. A rt.” 1954, n r 2, str. 47— 51, ii. nlb. — I n f o r m a c je o s re b rn y ch p ły ta c h oł tarza da rło w sk iego z 1. poł. X V I I stulecia.
Bog usław K O P Y D Ł O W S K I, O łtarz z D a r ł o w a . , B H S ” XVI, n r 4, 1954, str. 459—4 6 3 , il. 14. — A u to r doc hod zi do w niosk u, że J a n K ö r v e r o p racow ał w m o d ela ch wszystkie p l a k iety o łta rza darłow sk iego i większość z nieb zdążył odlać w srebrze i wycyzelować.
Michał W A L IC K I, D o m n iem an e dzieło M ik o łaja E r I e r a. „ B H S ” , X V I, n r 1, 1954, str. 150— 152, il. 2. — A u to r p r ó b u j e prz y p is ać Mik ołajowi E rle row i w y k o n an ie s r e b rn eg o k u ra, godła warszawskieg o b ra ctw a strzeleckiego z ro k u 1552.
J. SZ YM ONSKI, W y n ik i jed n e j l u s t r a - c j i. „ O Z ” V, n r 3, 1952, Str. 207— 208, il. 228— 229. — O d o k o n a n e j w ra m a c h akcji k o n t r o li złom u s re b rn eg o i złotego wizji w m a gazy nie C e n tra li J u b ile r s k ie j w W arsz awie, gdzie znal ez iono szereg p rz ed m io tó w o c h a ra k te r z e zab y tk o w y m (np. kie lich ro b o ty B a r tło m ieja z K o n in a z d a tą 1536).
B ronisł aw a MA REK O W SK A , K o lek cja s r e b r n y c h ł y ż e k polskich z w. X V I i X V II (P rzyczynek do dziejów polskiej k u l tury m a t e ri a ln e j i a rty s ty c zn e j). „Rozp. i S pr aw. Muz. N ar. K r a k o w ie ” ro k 1952, wyd. 1954, str. 125— 148, ii. 74— 106. — O m ów ienie zbioru łyżek z X V I i X V I I w. w M u zeu m N a rod o w y m w K ra k o w ie w po w ią za n iu z w s p ó ł czesną k u l t u r ą obyc za jow ą w Polsce.
Bo gus ła w K O P Y D Ł O W S K I, Marcin M a r- c i n i e с z ło tn ik krak o w sk i. „ B H S ” X V I, n r 2, 1954, str. 235— 244, il. 11. —■ A u t o r p rzyta cza szereg d a n y ch z życia M arcińca, u sta la jąc d a tę jego śmierci na r o k 1518. P o s ługując się d an y m i a rch iw a ln y m i oraz a n a l i zą stylis ty czną, stara się n a kreślić obraz jego dz iałalnośc i arty s ty cznej. P r ó b u j e z nim zw ią zać m o n s tr a n c ję wie li cką, krz y ż-re li k w ia rz ze sk a rb ca na J a s n e j Górze oraz zaginiony p o sąg sre b rn y św. Stanisława ze Skałki.
J o a n n a E C K H A R D T , S rebra J. В С. O d i o- I a w M uz eum N arod owym . , Studia M uzealne44 I, P o z n a ń 1953, str. 103— 114, il. 6. — A u t o r k a omaw ia em p iro w e p ra ce J e a n B a p tis te C laude O d io t’a w M uzeum N a ro d o w y m w P o z n a n iu .
T ad eu sz NO ŻY N SK I, M ateriały do d z ie jó w z ł o t n i c t w a p o z n a ń s k i e g o . „P rzeg l. Zac h.” IX, 1953, t. I I I , (nr 9— 12), str. 236— 250. — P ra c a przynos i nieco i n f o r m ac ji odn osz ących się do hist orii z ło tnictw a w P o z n a n iu oraz im ien n y spis zło tników p o z n a ń sk ich od w. X V do X V III.
W ło d z im ierz A N TO N IE W IC Z . S k a r b w Wiślicy. „D aw na K u l t u r a ” 1954. 2, str. 85
-91, il. 3~f-iill>. -—■ O s karbie z X V l l wîekit z aw ierającym in. in. k u b e k s rebrny.
Zdzisław ŻY G U LS K I, T a r c z a r e n e s a n s o w a w Z b io rach C zartorysk ich. (P r z y czynek do dziejów k o lek c jo n er s tw a polskiego) . „Rozp. i S praw .” ro k 1952, wyd. 1954, str.
149— 1 72, ii. 1 0 7 — 111. — O tarczy z w y o b r a żen iem w alki o zwłoki P a t r o k le s a , należą cej do uz b roje nia ozdob nego , r e p re z en tac y jn eg o , n a bytej przez „ag e n ta k o lek c jo n ers k ie g o ” Puław , ge nerała Michała Soko lnickie go w Brukseli.
J a n Ż U R E K , N a j d a w n i e j s z a m o n e t a polska i jej związek z P o zn an ie m . .,Z O tc h ła n i W ie k ó w ” X X I I , zesz. 2, 1953, str. 53— 57, ił. 2. —
J a n SZ YM ONSKI, Z ag a d n ie n ie oc hrony z a by tków n u m i z m a t y c z n y c h . „ O Z ” V, n r 1, 1952, str. 5— 13, il. 1— 9. — Uwagi 0 m on ec ie w Polsc e ś redniow iecznej, o m e d ali ers tw ie w X V II i X V I I I w ieku oraz o p o l skich zb io ra ch m o n et i medali.
M arian H A IS IG , Bo lesław P o d c z e s z y ń s к i. s fragistyk i arche olog. (B iblio teka Arc heologiczna 3), W rocław 1952, str. 56 + nlb. IV. — O p ra co w an ie zaw ie ra między inny mi rozdział pośw ięcon y zbiorow i sfragisty- cznem u Podczas zyńsk ie go .
M a rian GU MOW SK I, Po lsk ie s k a r b y m o n e t X— XI w ie k u (M ateri ały). W arsza wa 1953, st r. I I , i 222, 1 m a p a nlb, (maszy no pis p o w ie la n y ), K ie ro w n ictw o B a d ań nad P o c z ą t k a m i P a ń s tw a Po lsk iego, M ateriały n a ukowe do u ż y tk u służbowego. — P r a c a ujęta w f o rm ę k a ta lo g u znalezisk.
M a rian H A IS IG i H e len a HO ŁU BO WICZO - WA, S k a rb r z y m s k i c h d e n a r ó w z Chm ie low a P iask ow ego pow. O patów . (O d b itk a z t. X V I I I W ia dom ośc i Arc heologicz ny c h ), W arsz aw a 1951/52. — S k arb skła da się ze s r e b r n y c h d e n aró w rz ym s kic h z I i II w. po Chr.
A nna SZE M ÏO T H O W A , N u m i z m a t y k a s t a r o ż y t n a . K a talo g wysta wy sta łej. W arszaw a 1951, st r. 222, tabl. IX, m apa 1 nl b, Muzeum N a ro d o w e w Warszawie.
M arian H A IS IG , Śląsk w m o n e t a c h , m e d a l a c h i p i e c z ę c i a c h . W rocł aw 1951, str. -11, il. 23, M uzeum Śląskie we W ro cław iu . — K r ó t k i e i n fo rm a cje o m o necie do k o ń ca X V II wieku, o m ed a lac h XV I 1 X V I I w. i o p iec zę cia ch , głównie z epo ki średniow iecza, na Śląsku.
St anisław T A BACZYN SKI, rec. z pracy: N u m i z m a t i c k ÿ S b o rn ik t. I. Histo- rick y U s ta v CSA V. N u m is m a tik a Komise. Na- k l a d a te ls tv i Ceskoslovenske A k a d em ie Ved, P r a b a 1953, str. 134, ryc. 5, m ap 3, ta blic 6. „ K H K M ” I I , n r 4, 1954, str. 783— 791. — Z bió r a r ty k u ł ó w z z ak re s u n u m iz m aty k i. Tadeusz D O B R Z E N IE C K I, D r z w i g n i e ź n i e ń я к i e. (K le jn o ty Sztuki P olskiej), 1953, st r. 21 i 5 nlb., il. 62, 2 nlb., P IW . — P r o j e k t całości drzwi b rązow ych k a t ed r y gnieź nieńsk ie j był dzie łem jednego a r ty sty, w w y konaniu m o d elu b r a ło być może ud ział co n a jm n iej trzech . Dzieło pow sta ło pod wpływ ami środo w iska mozańs kiego. — Rec.: Lech Leciejewicz, „ K H K M ” I I , n r 3, 1954, str. 510— 512.
P i e r r e F RA NCAS TEL, La p o r t e d e b r o n z e de Gniezno. ( B ib li o th èq u e G én érale de l’École P r a t i q u e des H a u t e s É tu des, V I e Se cti on), E x tr a i t de L ’A r t Mosan, P a ris 1953, str. 203— 212, il. 2. —
T.leresal U .lZD O W S K A l, rec. z pra cy : He- ino-Gerd S teffena, Eine m it t e l a lt e r l i c h e G 1 о c- k e n s c h m e l z e in der H a m b u r g e r Alt s ta d t H a m m a b u r, „Vor- und f r ü h m i t t e l a l t e r l i che F o rs ch u n g e n aus d e m nied erelb isch en R a u m ” Ja h r g a n g 2, 1951, H. 5/6, st r. 105— 108. „ K H K M ” I, n r 1— 2, 1953, str. 206. — „ P r a c e w ykopalis ko we, p ro w a d zo n e w 1949 r. na St ary m Mieście w H a m b u r g u , m ające na celu zba danie poz ostałośc i n a js ta rsz ej k a te d r y ha m h u rs k ie j, odsłoniły m. in. w c zesnoś rednio w ieczną odlewnię dzw onów , zniszczoną przez późniejszą zab u d o w ę.” Odl ew nia d a to w a n a jest na w. XI.
Bogusław K O P Y D Ł O W S K I, P r o b l e m sztuki w h u t n i c t w i e ż e l a z a w wie ku X V III. „B H S” X I I I , n r 4, 1951, str. 184— 193, il- 7. — A u to r p u b l ik u j ą c nieco z ab y tk ó w od lewniczych z X V I I I w. (głównie p ły ty k o m in k o w e ), dochodzi d o w niosk u, że nie można mówić o p r z e ja w ia n iu się z ag ad n ie ń sztuki w działalności hut.
M aria SU LIM IERSKA, K o w a l s z c z y z - » a st arom iejs ka X V II i X V I I I wieku. „ O Z ” VI, n r 2—3, 1953, str. 119— 124, ił. 144— 152. — Om ów ie nie zab y tk o w y ch drzwi, nad* świetli drzwiowych, b a lu s tr a d y , i o kuć z te re n u Starego Miasta Warszawy.
K azim ierz G I E R D Z I E J E W S K I , Zarys d zie jów o d l e w n i c t w a polsk iego. Sta li n o g ró d 1954, str. 276, il. 102 i 1 tabl. nlb. P a ń s t w o we Wydawnictwa T ec hnic zne. —■ P ra c a o c h a r a k te r z e sy ntety cznym , o b ejm u jąca okres od czasów p re h is to ry c zn y c h do w. XX. Na w stę pie porusz ono z ag ad n ie n ie o dlew nic tw a w a n t y k u i na D alekim Wschodzie oraz w E u r o pie. P ra c a zaw ie ra ob sz ern ą bib li ografię . — Rec.: B e n ed y k t Z ie n t a r a , „ K H K M ” II , n r 4, 1954, str. 748— 753, oraz J a n P a z d u r , tam że, st r. 753— 760.
Ks. T. K R U S Z Y Ń S K I, G dańsk i przem ys ł o d l e w n i c z y . „ S P A U ” L I I I , 1952, str. 6— 7. — Działalność gdańsk iego o śro d k a od lewniczego od śre dniow iecza do X V I I I w. włącznie.
W. C Z A JK O W SK I, C e r a m i k a w a r c h i t e k tu r z e . „Przegl. A r t .” 1952, n r 6, st r. 50— 56, il. nlb. — P r z e g lą d stos ow ania d e k o rac ji ceramic znyc h w a r c h i te k t u r z e na p rzestrzen i wieków.
Walenty C Z A JK O W S K I, T r a d y c je c e r a m i k i polsk iej. „P rz eg l. A r t . ” 1952, n r 2, str. 57— 64, il. nlb., Z ary s histo ry czn eg o r o z w o ju cera m ik i w Polsce.
J u l i a n NIEĆ, Z dz ie jów k o r e c k i e j m a n u f a k t u r y c e r a m i c z n e j . „ B H S ” X I I I , n r 4,
1951, str. 168— 176, il. 4. —
S tanisław G E B E T H N E R , K o m e n t a r z do art. J. Niecia Z dziejów k o r e c k ie j m a n u f a k t u r y ce ra m icznej, „B H S ” , 1951, X I I I , n r 4, str. 176— 183. — A u to r zaj m uje się in f o r m a c ja m i z aw a r tym i w a rty k u le Niecia i d aje p o lsk ie t ł u m a czen ie p ublik ow anego tam m a t e r i a łu a r c h iw a l nego.
M ari a S T ARZEWS KA, P o ls k a c e r a m i k a arty s ty czn a pierw szej połowy XX w., Muzeum Śląskie we W rocław iu , W ro cław 1952, str. 114, il. 44 i nlb. — P r a c a w z m ia n k u je rzemiosło arty s ty czn e w. XIX, a n a s tę p n ie om aw ia ro z wój ceramiki a r ty s ty czn ej w 1. poi. bieżącego stulec ia. Dział c e r a m ik i ludow ej op ra co w a ła J a n i n a Ory nż yna.
Maria T RZEPA CZ, O r n a m e n t y k a cera m ik i ok resu w cze sn ośredniow ie cz nego . „ P S L ”, r. VI, n r 3, 1952, str. 163— 169, il. 5, tabl. V. — P r a c a omawia polsk ie z dobnic tw o c eram iczn e od VI do X I I w.
K A TE D R A T E C H N O L O G I I C E R A M IK I, Tec hnolo gia rz em iosła g a r n c a r s k i e g o. W rocl aw 1952, st r. 224, il. 75, P a ń s t w o wa Wyższa Szkoła S ztuk P la s ty c z n y c h we W r o cła wiu, N a k ła d e m P a ń stw o w eg o W y d aw n ic tw a Na uko wego. — Oprócz zag a d n ie ń tec h n ic z n y c h rów nież nieco uwag his to ry czn y ch .
M aria P IĄ T K 1 E W IC Z -D E R E N 1 0 W A , W y s ta wa z abytkow ych k a f l i waw els kich . „P rzegl. A r t .” 1954, n r 3, str. 58— 61, il. nlb. — O m a w iają c wys tawę a u to r k a i n f o r m u j e o k a f la c h wawe lsk ich od g o ty k u do b a ro k u .
A. Ś W IECHOW SK A, K a f l e z z am k u w Ostroro gu. „O Z ” V, n r 3, 1952, st r. 203— 204, il. 222— 223. — O szesn astow iecznych k a flach odnale zi onych n a te r e n ie z a m k u w O s tr o rogu. P. CZA JK O W SK I, Style f o rm i zd o b n ic tw a w p r o d u k c ji p o r c e l a n y . „ P rz eg l. A r t . ” 1951, n r 5, str. 62— 67, il. nlb. — H isto ry c zn y prz eg ląd ro zw oju p r o d u k c ji p o rcelany. T ec h n ik i s z k ł a a rty s ty czn eg o , M uzeum Śląskie we W rocław iu . W roclaw 1951, st r. 31, il. nlb. (T eks t o p raco w ała M ari a S T A R Z E W SKA). — Opróc z om ów ienia te c h n i k w y ro b u szkła arty s ty cznego b ro szu ra przynosi k r ó t k i rys jego dziejów.
W. C Z A JK O W SK I, Okł adzi na t e r a k o t o w a i deta l ceramiczn y w a r c h i te k t u r z e . „ A r c h it.” 1953, str. 104— 107, ii. nlb. — U w a gi o stoso w aniu cera m ik i w a r c h i t e k t u r z e d a w nej i dzisiejszej.
M aria Ludw ika B E R N H A R D , N a ś la d o w n ic twa w a z g r e c k i c h . „ B H S ” X I I I , n r 4, 1951, str. 194— 203, il. 6. — O m ó w ie n ie waz ze zbiorów w ilano w sk ich, n aślad u jąc y c h k s z t a ł
ty dzieł an ty czn y ch a o d e k o r ac ji będącej c zę ściowo sa m odzi el ną k o n c ep c ją arty s ty w ilan o w skiego.
A d a m B O C H N A K , G o b e l i n y k a te d r y wawelskiej z h i s t o r ią J a k u b a . „ P K H S ” X, 1952, str. 61— 77, ii. 10. — O m ówie nie serii gobelin ów oraz o k re ś len ie jej miejsca wśród serii p okrew nych.
Stanisława M R O ZIŃ SK A , Na m argines ie b a d a ń nad k o s t i u m e m s c e n i c z n y m w te a trz e O d ro d z en ia . „ P S L ” 1954, n r 3, str. 131— 147, il. 18. — A u to r k a p u b l i k u je m ate ria ł ik o n o g raficz n y do strojów w Pol.
see z k. XV i X V I w. T. M A Ń K O W S K I, N a m io ty i n a m i o t - n i с t w o w Po lsce. „ S P A U ” L I I I , 1952, str. 66— 69. — O n a m i o t a c h w Polsc e X V I I i X V I I I wieku. Ma ria M A R K IE W IC Z , Z ag a d n ie n ie s u r o w c a i o z dobnych a t a n i c h t k a n i n w p r o d u k c ji m a n u f a k t u r tk a c k i c h w ie k u oświecenia. „ B H S ” X I I I , n r 4, 1951, str. 157— 167, il. 5. Z ag ad n ie n ie k r a jo w y c h surow ców i t k a n i n epo ki.
Ir en a TU R N A U , rec. z p rac: R usk ij istori- czeskij k o s t i u m dla scieny, sostawiła N. G ilarow sk aja. W r a z r a b o tk i e otdielnych cza stiej p rin ia li u c za s tje : S. Bogo jaw le nsk ij, N. Woroblew, O. G a p o n o w a , Moskwa 1945, Go- s u d a rs tw ie n n o je I z d a tie ls tw o „ Is k u s s tw o ” , str. 140. K o s ti u m y t e a t r a l n e z XVI, X V II i X V I I I w. z w y m ien io n y c h części według b r o s zury W. N. Miillera, w y d a n ej w 1948 r. przez e x p e r y m e n t a ln e l a b o r a to r i u m „ M c h a t” im. G o r kiego w Moskwie. T łu m . A. Wojciechow sk a. Uw agi z z ak re s u h is to rii u biorów i o p r a c o w a nie re d ak c y jn e : S tan is ła w a Now icka-M roziósk a, Łódź 1952, C e n tr a l n a P o r a d n i a Świetlicowa, str. 106. „ K H K M ” II , n r 4, 1954, str. 7 6 9 ^ 771. — O m aw iane p r a c e p rzynoszą i n f o r m a cje z dziejów u b io ru , pierw sza rosyjskiego, d ru g a w E u r o p ie zac hodnie j.
T. M A Ń K O W S K I, Sztuki t e k s t y l n e na dworze o s ta tn ic h J ag iello n ó w . „ S P A U ” L II, 1951, str. 853— 858. — A u t o r omawia p r a c o w nie teks ty lne w K r a k o w i e , rolę Bony w o d n ie sieniu do w y robów tek s ty ln y c h , w z m ia n k u je h a f ta r z y sp ro w ad z o n y ch z zagranicy do Polski ( J a n H o lfe ld e r, Z eb a ld L in e k ) . W ymienia sze reg zabytków tek s ty ln y c h , p o d k r e ś la ją c różne wys tę pujące w n ich t e n d e n c j e stylistyczne (włoskie, tr a d y c je g o ty ck ie ), wspomina też o im porcie wyrobów o bcych; wsch odnich, w ło ski ch, flan d ry js k ich .
F ra n c is ze k K O TU LA , Ł ań c u ck i ośr odek t k a c k i w X V I I i X V I I I wieku . „ K H K M ” I I , n r 4, 1954, st r. 664— 675, il. 5 i nlb. — A u t o r przy ch y la się do h ip o te z y istn ie n ia szpa- lern i w Ł ańcucie .
A . O l s z e w s k i (tl n i s z y ci ąg n a s t ą p i )
