C e n a 1 0 g r o s z y SRQPONMLKJIHGFEDCBA
Z I E M I A P 0 M 0 B S K A
PISMO POŚWIĘCONE OBNONmE INTERESÓW
R O L N I C T W A , K A I W L U ,PRZEMYSŁU I RĘKODZIEŁA
---PRENUMERATA ... .
mZ1£MIAP O M O R S K A * * z ty £ o < fa ń o w y a i d o d a t k ie m ilu s tr o w a n y m „ G O Ś Ć N IE D Z IE L N Y * * w y c h o d z i t r z y t e z y w ty g o d n iu , n a w to r e k , c z w a r t e k i s o b o tę . P r z e d p U t a n a p o c z c ie w y n o s i k w a r t a ln ie 2 z Ł 9 5 f r ., m ie s ię c z n ie 9 9 g r . W a d m in is t r a c ji k w a r t a ln ie 2 z Ł 4 0 m ie s ię c z n ie 8 0 g r«
P o d o p a s k ą w P o ls c e 1 z ł. 6 0 g r . m ie ń ę c z n ie . W r a z ie w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s iłą w y is z ą , p r z e s z k ó d w z a r .'k ła d z ie , s tr a jk ó w ftp . w y d a w n ic t w o n ie o d p o w ia d a z a d o * s ta r c z a n ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a ją p r a w a d o o d a d c o -
= = = d o w a n ia . P o je d y ń c z y n u m e r 1 0 g r o s z y . = = = :
„ZIEMIA POMORSKA** — TORUŃ.
—... OGŁOSZENIA ... ...
W e n z m ^ im e t r o w y n a s tr o n ie 6 -ła m o w e j 1 0 g r . R e k la m y n a s tr o n ie ’ - ła m o w e j — 4 0 g r . R e k la m y w t e k ś c ie n a 1 -s z e j s t r o n ie — 7 0 g r . O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z z a s t r z e ż e n ie m m ie js c a 1 0 * |« d r o ż s z e . N e k r o lo g i 3 0 % z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b s e t w ie r s z n a p is o w y — 1 5 g r „ k a ż d e n a s t ę p n e s ło w o — 5 g r . D la p o s z u k u ją c y c h p r a c y 5 0 % z n iż k i. R u c h t o w a r z y s tw ( w ie r s z r e d a k c y jn y ) — 1 5 g r., k o m u n ik a t y ( w ie r s z r e d a k c y jn y ) — 2 0 g r . O g ło s z e n ia z a ^ - g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g ła n s e a k n a d n
w a n y d i t o f e t o n e m , n ic g w a r a n t u je m y .
Adres Redakcji i AdmininŁracjlt ■L Piekary 4B — Telefon 341
Nr. 29 TORUŃ, wtorek 9 marca 1926 r. Rok n
Zadania i obowiązKi państwa względem rolnictwa.
W c h w i l i , k i e d y k o ł a r z ą d z ą c e w P o l s c e w r e s z c i e d o s z ł y d o z r o z u m i e n i a , ż e p a ń s tw o , c h c ą c b r a ć o d s w y c h o b y w a t e l i , m u s i i m r ó w n ie ż d a w a ć — m o ż n o ś ć z a r o b k u i d o r o b k u , i k i e d y r ó ż n e w a r s tw y s p o ł e c z e ń s t w a p r z e d k ł a d a j ą r z ą d o w i s w o j e w y m a g a n i a i p o t r z e b y , n i e o d r z e c z y b ę d z i e p r z y p o m n i e ć r z ą d o w i z a d a n i a , j a k i e s p e łn i ć w i n i e n w z g l ę d e m r o l n i c t w a , b ę d ą c e g o z a w s z e j e s z c z e n a j p ie r w s z y m i n a j w a ż n i e j
s z y m w a r s z t a te m g o s p o d a r s t w a k r a j o w e g o , a r ó w n o c z e ś n i e n a j w y d a tn i e j s z e m ź r ó d ł e m d o c h o d ó w p a ń s t w a i n a j s i l n i e j s z ą p o d s t a w ą s k a r b u .
N i e w c h o d z ą c w s z c z e g ó ł o w e r o z p a t r y w a n i e c a ł o k s z t a ł t u z a d a ń p a ń s tw a w z g lę d e m r o l n i c t w a - p o p r z e s t a n i e m y t u t a j n a p r z e d s t a w i e n i u z a d a ń t y c h j e d y n i e w k i e r u n k u p o d n i e s i e n i a w y d a j n o ś c i z i e m i .
J a k w i a d o m o , w y d a jn o ś ć g l e b y , n a o b s z a r a c h P o l
s k i n i e j e s t r ó w n a , £ d y ż m i ę d z y p o s z c z e g ó l n e m i d z i e l n i c a m i, a n a w e t o k o l i c a m i z a c h o d z ą p o d t y m w z g lę d e m b a r d z o z n a c z n e r ó ż n i c e .
N a j l e p i e j u p r a w ia n a j e s t z i e m i a w b . z a b o r z e p r u s k i m , c h o c i a ż g l e b a t u t e j s z a n i e j e s t n a j l e p s z ą . G d y b y w e w s z y s t k i c h d z i e l n i c a c h P o l s k i z i e m ia b y ł a r ó w n i e u m i e j ę t n i e i s t a r a n n i e u p r a w ia n a j a k n a P o m o r z u i W i e ł k o p o l s c e , t o w P o l s c e n a o b s z a r a c h , k t ó r e b y ł y p o d u p r a n ą w r . 1 9 2 3 , z w i ę k s z y ł y b y s i ę z b i o r y : p s z e n i c y o 4 3 t y s ią c e w a g o n ó w , ż y t a o 1 6 5 ty s , w a g o n ó w - ję c z m ie n ia o 2 5 ty s ię c y w a g o n ó w , o w s a o 2 4 0 ty s ię c y w a g o n ó w , z ie m n ia k ó w w r e s z c ie o 7 6 0 w a g o n ó w , c o s ta n o w i z w ię k s z e n ie w a r to ś c i p r o d u k c ji r o ln ic z e j o b lis k o 1 5 m ilja r d ó w z ło ty c h .
O c z y w iś c ie , p a ń s tw o n ie je s t w s ta n ie s a m o d z ie l
n ie r o z w in ą ć p o tr z e b n e j tu d z ia ła ln o ś c i g o s p o d a r c z e j i s iłą r z e c z y o p r z e ć s ię m u s i n a w s p ó łp r a c y z o r g a n i
z a c ja m i z a w o d o w e m i, d z ie ln ic o w e m i.
P o z a s z e r z e n ie m o ś w ia ty i u ś w ia d o m ie n ia f a c h o w e g o s z e r o k ic h w a r s tw r o ln ic z y c h , p o w in n o p a ń s tw o o d p o w ie d n io p o m y ś la n ą p o lity k ą c e ln ą i ta r y f o w ą d z ia ła ć w - k ie r u n k u r o z p o w s z e c h n ie n ia u ż y c ia n a w o z ó w s z tu c z n y c h . Z a d a n ie to n a le ż y p o s ta w ić n a p ie rw s z e m m ie js c u , c h o c ia ż b y d la te g o , iż to w ła ś n ie d r o g a , k tó r ą s z ły g o s p o d a r s tw a w b . d z ie ln ic y p r u s k ie j, o s ią g a ją c r e z u lta ty , ja k ie p o w in n y s ię s ta ć n a jb liż s z y m c e le m d ą ż e ń d la in n y c h g o s p o d a r s tw p o ls k ic h . A b y s ię p r z e k o n a ć o p r a w d z iw o ś c i p o w y ż s z e g o tw ie r d z e n ia , w y s t a r c z y p o r ó w n a ć p lo n y g o s p o d a r s tw n a P o m o r z u i w W ie łk o p o ls c e z o k r e s u 1 8 8 1 — 1 8 9 0 , k ie d y p lo n y z 1 h a s ta n o w iły d la ż y ta 7 .5 q , p s z e n ic y 9 ,4 q , ję c z m ie n ia 8 ,2 q < o w s a 7 ,7 q , z ie m n ia k ó w 6 8 ,3 q , — z o k r e s e m 1 9 0 7— 1 9 1 2 k ie d y , p o w p r o w a d z e n iu in te n s y w n e g o n a w o ż e n ia p lo n y te p o d n io s ły s ię d la ż y ta d o 1 7 ,1 q , p s z e n ic y d o 2 0 ,6 q , ję c z m ie n ia d o 2 0 ,2 q , o w s a d o 1 8 ,1 q , z ie m n ia k ó w d o 1 5 0 q .
W a r u n k i n a tu r a ln e P o ls k i s p r z y ja ją w s to p n iu w y s o k im k r a jo w e j p r o d u k c ji n a w o z ó w s z tu c z n y c h , je d n a k ż e d r o ż y z n a s u r o w c ó w z a g r a n ic z n y c h , o b o k s z e r e g u in n y c h p r z y c z y n , ż e b y w y m ie n ić c h o c ia ż b y u c ią ż liw e i n ie z a w s z e r a c jo n a ln ie s to s o w a n e p o d a tk i, s tw a r z a ją d r o ż y z n ę p r o d u k c ji k r a jo w e j, a u ja w n ia ją c y s ię o b o k te g o b r a k n a le ż y te g o z r o z u m ie n ia w ła s n e g o in te r e s u i n ie p r z y z w y c z a je n ie d o u ż y w a n ia n a w o z ó w s z tu c z n y c h s ta n o w ią p o w a ż n ą p r z e s z k o d ę w s z y b - k ie m r o z p o w s z e c h n ie n iu u ż y c ia te g o ś r o d k a p o d n ie s ie n ia w y d a jn o ś c i g le b y . Z a d a n ie m p a ń s tw a i w s p ó ł
p r a c u ją c y c h z n ie m o r g a n iz a q ji r o ln ic z y c h je s t p r z y z w y c z a je n ie lu d n o ś c i d o s to s o w a n ia r a c jo n a ln e g o n a w o ż e n ia .
P o z a te m w in n o p a ń s tw o w e s p r z e ć h o d o w a n ie d o b o r o w y c h n a s io n , c o ju ż z o s ta ło z a p o c z ą tk o w a n e w s w o im c z a s ie p r z e z C e n tr a ln ą S e k c ję N a s ie n n ą w W a r s z a w ie . P r o je k t S e k c ji z w r a c a u w a g ę n a s tr a ty - ja k ie p o n o s i p r o d u k c ja r o ln ic z a n a s k u te k u ż y w a n ia p o d r z ę d n e g o z ia rn a s ie w n e g o .
D o ś w ia d c z e n ia , d o k o n a n e n a r ó ż n y c h g le b a c h z ie m p o ls k ic h , p r z e k o n y w a ją , ż e p r o d u k c ja r o ś lin n a , w s k u te k s to s o w a n ia u le p s z o n y c h n a s io n r o ś lin u s z la c h e tn io n y c h , z n a c z n ie s ię p o d n o s i. T a k n a p r z y k ła d
p s z e n ic a u s z la c h e tn io n a w p o r ó w n a n iu d o n ie u s z la - c h e tn io n e j d a je p r z e c ię tn ie 3 q z w y ż k i n a h a ; ż y to p r z e c ię tn ie 2 q n a h a , a z ie m n ia k i n a w e t o k o ło 5 0 q n a h a .
J e ż e li z w a ż y m y , ż e w ię k s z o ś ć n a s z y c h g o s p o d a r s tw , z w ła s z c z a m a ło r o ln y c h , u ż y w a d o s ie w u n a s io n z w y c z a jn y c h - lu b z a s ie w a ją c p o c z ą tk o w o z ia r n e m u s z la c h e tn io n e m , d o p u s z c z a d o z w y r o d n ie n ia z ia r n a s ie w n e g o , ła tw o z r o z u m ie m y , o ile o g ó ln a p r o d u k c ja r o ś lin n a w k r a ju w z m o ż e s ię , g d y z g o d n ie z p r o je k te m S e k c ji N a s ie n n e j, u d a s ię - ^ p ro w a d z ić w e w s z y s tk ic h g o s p o d a r s tw a c h , lu b p r z y n a jm n ie j w w ię k s z e j ic h c z ę ś c i u ż y c ie d o s ie w u n a s io n w y łą c z n ie d o b o r o w y c h .
Z a d a n e t e n a le ż y p o d ją ć , le c z o c z y w iś c ie s a m o p o m o c s p o łe c z n a w ty m w y p a d k u je s t n ie d o s ta te c z n a . P o tr z e b n e s ą d u ż e k r e d y ty n a w z m o ż e n ie h o d o w li n a s io n d o b o r o w y c h , o r a z n a z a c h ę c e n ie p r o d u c e n ta d o n a b y w a n ia w y łą c z n ie ty c h n a s io n d o o b s ie w u .
U p a d e k g a b in e tu B r ia n d a .
P a r la m e n t f r a n c u s k i u c h w a lił 2 7 4 g ło s a m i p r z e * c iw k o 2 2 1 w y łą c z e n ie z p r o je k tu f in a n s o w e g o p o * d a tk u o d r a c h u n k ó w , c z e m u s p r z e c iw ia ł s ię B r ia n d , s ta w ia ją c k w e s tję z a u f a n ia .
W o b e c te g o r z ą d c a ły u s tą p ił. B r ia n d o ś w ia d * c z y ł, ż e n ie p o je d z ie d o G e n e w y .
P o p o s ie d z e n iu r a d y m in is tr ó w , p o d c z a s k tó * r e g o B r ia n d w r ę c z y ł D o u m e r g u e ‘o w i d y m is ję g a b is n e tu , p r e m je r o z n a jm ił, ż e w y je d z ie d z iś w ie c z o * r e m d o G e n e w y , p r z e p r o w a d z iw s z y w c ią g u d n ia d z is ie js z e g o r o z m o w y z p r z e d s ta w ic ie la m i s o ju s z * n ik ó w F r a n c ji w L id z e N a r o d ó w , w s z c z e g ó ln o ś c i z m in . S k r z y ń s k im .
B r ia n d b ę d z ie u c z e s tn ic z y ł w p r z e d w s tę p n y c h s p o tk a n ia c h , n ie w e ź m ie je d n a k u d z ia łu w p r a c a c h u r z ę d o w y c h , w y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia , ż e , ja k o o b a * lo n y p r z e z iz b ę , n ie z a s tę p o w a ć r z ą d u .
S tr a s z n y w y b u c h w P r a d z e .
W P r a d z e n a u lic y S to la r s k ie j n a s tą p iła s tr a s z * n a k a ta s tr o f a w y b u c h u a m u n ic ji a r m a tn ie j. Z w o z u k o n w o jo w a n e g o p r z e z 5 0 ż o łn ie r z y s p a d ła s k r z y ń * k a z a m u n ic ją , k tó r a w y b u c h ła . H u k b y ł t a k s tr a s z * n y , ż e s ły s z a n o g o w c a łe m m ie ś c ie . C iś n ie n ie p o * w ie tr z ą p o r w a ło k ilk u ż o łn ie r z y i o s ó b c y w iln y c h , z k tó r y c h 1 2 p o n io s ło ś m ie r ć . K ilk a d o m ó w z o s ta ło z u p e łn ie z n is z c z o n y c h . W p r z y le g ły c h u lic a c h w y * le c ia ły p r a w ie w s z y s tk ie s z y b y . U r z ę d o w y k o m u * n ik a t d o n o s i o 2 z a b ity c h i 6 2 r a n n y c h . P o lic ja s il*
n y m k o r d o n e m z a m k n ę ła u lic e d o tk n ię te k a ta * s tr o f a .
N ie u s t ę p liw e s ta n o w is k o p r e m ie r a S k r z y ń s k ie g o .
„ E c h o d e P a r is " s tw ie r d z a , ż e p r e m je r S k r z y ń * s k i m ia ł o ś w ia d c z y ć n a k o n f e r e n c ji z B r ia n d e m , ż e n ie m o ż e z g o d z ić s ię n a ż a d e n k o m p r o m is , o d r a * c z a ją c y s p r a w ę p r z y ję c ia P o ls k i d o R a d y lu b te ż u s iłu ją c y P o ls k ę p o c ie s z y ć n ie s ta łe m m ie js c e m w R a d z ie L ig i N a r o d ó w .
_______
Gazety ameryk. przeciw Niemcom.
W p ły w o w a g a z e ta a m e r y k a ń s k a „ W a s h in g to n P o s t“ p is z e : N ie k tó r e d z ie n n ik i a n g ie ls k ie p o z w o * liły s o b ie p o in f o r m o w a ć s w o ic h c z y te ln ik ó w , ż e a m e ry k a ń s k a o p in ja p u b lic z n a w o g r o m n e j w ię k * s z ó ś c i p o p ie r a je w ic h o p o z y c ji p r z e c iw k o p r z y *
J e s z c z e w w ię k s z y m s to p n iu p o tr z e b n ą je s t p o m o c r z ą d u w d z ie d z in ie m e ljo r a c ji r o ln y c h . D o ś ć u p r z y to m n ić s o b ie , ile p o s ia d a m y w c a łe j P o ls c e m il
io n ó w h a - k tó r e d o p ie r o p o z d r e n o w a n iu b ę d ą m o g ły b y ć u ż y te p o d u p r a w ę ; ile je s t p ia s k ó w lo tn y c h , o c z e k u ją c y c h n a z a le s ie n ie . W e d łu g d a n y c h M in , R o ln ic tw a z a r o k 1 9 2 4 z m e lio r o w a n o w P o ls c e o g ó łe m o k o ło 1 m iljo n a h a , c o w s to s u n k u d o 1 8 m iljo n ó w h a g r u n tó w , w y m a g a ją c y c h m e ljo r a c ji, s ta n o w i z a le d w ie 5 i p ó ł p r o c e n t. A b y p r a c ę t ę w y k o n a ć w c ią g u la t 8 0 , n a le ż y c o r o c z n ie w y d a w a ć n a c e le k r e d y tu m e ljo r a - c y jn e g ) o k o ło 9 0 m iljo n ó w z ło ty c h .
W z w ią z k u z o b e c n e m p r z e s ile n ie m i w z r a s t a - ją c e m b e z r o b o c ie m , w y m a g a ją c e m o d p a ń s tw a , d u ż y c h s u m n a z a p o m o g i, n ie b ę d z ie z b y te c z n e m p r z y p o m n ie ć o ty c h w ła ś n ie p o tr z e b a c h r o ln ic tw a , z a z n a c z a ją c z a r a z e m , ż e s a m a te c h n ik a o d w o d n ia n ia g r u n tó w o r n y c h z ie m P o ls k i w y m a g a ła b y z a tr u d n ie n ia k ilk u d z ie s ię c iu ty s ię c y r o b o tn ik ó w z d u ż y m p o ż y tk ie m d la p o d n ie s ie n ia k u ltu r y r o ln e j.
B r ia n d w r ę c z y ł s w o ją d y m is ję p r e z y d e n to w i D o u m e r g u e ‘o w i. D y m is ję p r e z y d e n t p r z y ją ł.
W ia d o m o ś ć o u s tą p ie n iu B r ia n d a w y w o ła ła w k o ła c h p o lity c z n y c h o g ó ln e z a n ie p o k o je n ie .
P r z y p u s z c z a s ię o g ó ln ie , ż e w id o k i P o ls k i c o d o u z y s k a n ia m ie js c a s ta łe g o w R a d z ie L ig i N a r o * d ó w w z w ią z k u z te r n z n a c z n ie s ię p o g o r s z y ły .
D y m is ja B r ia n d a w y w o ła ła w G e n e w ie w ie ł*
k ie w r a ż e n ie .
P a n u je tu p r z e ś w ia d c z e n ie , ż e je ż e li B r ia n d w y je d z ie d o G e n e w y , to n a b a r d z o k r ó tk o , g d y ż o b e c n o ś ć je g o w P a r y ż u je s t k o n ie c z n a .
P a n u je p r z e k o n a n ie , ż e w o b e c s y tu a c ji, w y tw o # r z o n e j p r z e z d y m is ję B r ia n d a , k o n ie c z n e b ę d z ie o d ło ż e n ie s p r a w , ty c z ą c y c h s ię r o z s z e r z e n ia R a d y L ig i, d o w r z e ś n ia .
S z c z e g ó ły e k s p lo z ji ła d u n k u a m u n ic ji s ą s tr a s z n e . D o m y w p o b liż u m ie js c a , w k tó r e m n a * s tą p ił w y b u c h , o b le p io n e s ą k r w ią i k a w a łk a m i c ia ł lu d z k ic h . Ż o łn ie r z e p r o w a d z ą c y tr a n s p o r t, z o s ta li r o z s z a r p a n i n a d r o b n e k a w a łk i. K o n ie , c ią g n ą c e w ó z z ła d u n k ie m g r a n a tó w r ę c z n y c h , u r w a ły s ię p o w y c h u i u c ie k ły s k r a w io n e . T r a n s p o r t w y n o s ił p o d o b n o 4 0 0 s z tu k g r a n a tó w r ę c z n y c h . N a m ie js c e w y p a d k u p r z y b y li p r z e d s ta w ic ie le w ła d z z m in i*
s tre m o b r o n y k r a jo w e j n a c z e le .
P is m o to z a m ie s z c z a o d s ie b ie u w a g ę , ż e is t*
n ie je n ie b e z p ie c z e ń s tw o u s tą p ie n ia r z ą d u S k r z y ń * s k ie g o w r a z ie n ie s p e łn ie n ia ż y c z e ń P o ls k i. U s tą * p ie n ie S k r z y ń s k ie g o w y w o ła ło b y f a ta ln y w p ły w n a c a łą p o lity k ę L o c a rn a n a w s c h o d z ie E u r o p y .
z n a n iu P o ls c e s ta łe g o m ie js c a w R a d z ie L ig i. D z ie ń * n ik i a n g ie ls k ie , k tó r e d la w z g lę d ó w p o lity c z n y c h a ta k u ją s w e g o m in is tr a s p r a w z a g r a n ic z n y c h , p r ó * b u ją w y k a z a ć , ż e a m e r y k a ń s k a o p in ja p u b lic z n a je s t p r z e c iw n a w e jś c iu P o ls k i d o L ig i N a r o d ó w
S tr. 2 . Z I E M I A P O M O R S K A N r. 2 9 .
w c h a ra k te r z e s ta łe g o c z ło n k a R a d y . C h ę ć w y w o ? ła n ia w ra ż e in a , ż e a m e r y k a ń s k ie s p o łe c z e ń s tw o o ś w ia d c z y ło s ię p o s tr o n ie je d n e g o e u ro p e js k ie g o m o c a r s tw a p rz e c iw k o d ru g ie m u , je s t z u p e łn ie n ie ? u s p r a w ie d liw io n ą i z ło ś liw ą . P o ls k a i N ie m c y p ra ? c o w a ly w z u p e łn e j h a r m o n ji w L o c a rn o , ja k ró w n y z ró w n y m i w p o d o b n y s p o só b m o g ą w s p ó łp ra c o ? w a ć ró w n ie ż w R a d z ie L ig i N a r o d ó w . A u s te n C h a m b e r la in z d a je s ię p o s tę p o w a ć s łu s z n ie , ż ą d a ? ją c p o z o s ta w ie n ia m u w o ln e j r ę k i p o d c z a s n a d c h o ? d z ą c e j k o n f e r e n c ji w G e n e w ie . W p ły w o w y re p u ? b lik a ń s k i d z ie n n ik „ T h e N e w Y o r k H e r a ld T rib u ? n e“ p is z e : K r y ty c y C h a m b e r la in a ź le s łu ż ą s w e j s p ra w ie , tw ie r d z ą c , ż e p r z y z n a n ie in n e m u e u ro p c j?
s k ie m u p a ń s tw u o p ró c z N ie m ie c s ta łe g o m ie js c a w R a d z ie L ig i p r z e k re ś li w a r to ś ć L ig i N a r o d ó w . P o ls k a je s t p a ń s tw e m s u k c e s y jn e m , n ie re p re z e n ? to w a n e m w R a d z ie i ż y w o je s t z a in te r e s o w a n a w w y k o n a n iu tr a k ta tu p o k o jo w e g o i p a k tó w lo c a r#
n e ń s k ic h . J a k ie g o p o g w a łc e n ia u m ó w lo c a rn e ń ? s k ic h m o ż n a s ię d o p a tr z e ć w u z n a n iu te z y C h a m ? b e r la in a , ż e d la z a p e w n ie n ia je d n o ś c i E u ro p y P o l?
s k a i H is z p a n ja n o w in n y z o s ta ć s ta ły m i c z ło n k a m i R a d y ? N i$ je s t ró w n ie ż z ro z u m ia łe m , d la c z e g o p o k ó j E u ro p y m a b y ć le p ie j z a g w a r a n to w a n y p r z e z d o p u s z c z e n ie je d y n ie N ie m ie c d o R a d y L ig i N a r o d o w i w y łą c z e n ie z n ie j P o ls k i. W ię c e j s w o ? b o d n ą i n a r ó w n o u p r a w n ie n iu o p a r ta d y s k u s ja p o ? m ię d z y w ię k s z e m i i b a r d z ie j z a in te r e s o w a n e m i m o c a rs tw a m i e u r o p e js k ie m i b y ła b y s k u te c z n ie js z a n iż d y s k u s ja m ię d z y je d n e m i w ię c e j a d ru g ie m i m n ie j u p ra w n io n e m i. C h a m b e r la in p o d r a ż n ił a n ? g ie ls k i p rz e s ą d , a le je g o p o lity k a w y d a je s ię b y ć s łu s z n ą , b io rą c rz e c z z s z e rs z e g o e u ro p e js k ie g o p u n k tu w id z e n ia .
JaK uzysKać pożyczkę
w Państwowym Banku Rolnym.
I. O s a d n ic y z p a r c le la c ji i a n u la c y jn i m a ją p r a w o d o u b ie g a n ia s ię o p o ż y c z k i z fu n d u s z u u o m o c y k r e d y to w e j d la o s a d n ik ó w c y w iln y c h d o m a k s y m a ln e j w y s o k o ś c i 2 .5 0 0 z ł. P o ż y c z k i te s ą z a s a d n ic z o u d z ie la n e n a 1 r o k i p r z y o p r o c e n to w a n iu 4 p r o c , w s to s u n k u ro c z n y m . W p r z y s z ło ś c i w z a s łu g u ją c y c h n a to w y p a d k a c h , p o ż y c z k i te b ę d ą m o g ły b y ć s k o n w e r to - w a n e n a p o ż y c z k i d łu g o te r m in o w e .
U b ie g a ją c y s ię o p o ż y c z k ę w in ie n z ło ż y ć p o d a n ie d o p o w ia to w e g o k o m is a r z a Z ie m s k ie g o n a s p e c ja ł' n y m f o r m u la r z u , k tó ry u te g o ż k o m is a r z a lu b w B a n k u R o ln y m o tr z y m a ć m o ż n a . F o r m u la rz te n n a le ż y d o k ła d n ie w y p e łn ić , tj. p o d a ć w y s o k o ś ć ż ą d a n e j p o ż y c z k i, c e l, s ta n in w e n ta rz a , s ta n z a b u d o w a ń , s to s u n k i r o d z in n e o r a z w s z e lk ie o k o lic z n o ś c i, m o g ą c e m ie ć w p ły w n a p r z y z n a n ie p o ż y c z k i. N a le ż y r ó w n ie ż p o d a ć 2 r ę c z y c ie li, o b s z a r p o s ia d a n e g o p r z e z n ic h g r u n tu i a d r e s ( r ę c z y c ie le n a p o d a n iu p o d p is y w a ć s ię n ie p o tr z e b u ją ). T a k w y p e łn io n e p o d a n ie P o w ia to w y U r z ą d Z ie m s k i u z u p e łn ia , z a o p a tr u je w s w o ją o p in ję i p r z e s y ła d o O k r ę g o w e g o U r z ę d u Z ie m s k ie g o , a O , u . Z . — d o P a ń s tw o w e g o B a n k u R o ln e g o w P o z n a n iu . P o r o z p a tr z e n iu p o d a n ia p r z e z B a n k R o ln y — o s a d n ik z o s ta je z a w ia d o m io n y , a w r a z ie p r z y z n a n ia p o ż y c z k i o tr z y m u je r ó w n o c z e ś n ie f o r m u la r z s k r y p tu d łu ż n e g o . S k r y p t te n w in ie n b y ć p o d p is a n y p r z e z p o ż y c z k o b io r
c ę o r a z — ty c h r ę c z y c ie li, k tó r y c h B a n k w z a w ia d o m ie n iu w y m ie n ił a p o d p is y ic h w in n y b y ć u w ie rz y te ln io n e w s ą d z ie lu b u n o ta r ju s z a . ( Z a le c a s ię , a b y w s z y s tk ie tr z y p o d p is y b y ły u w ie rz y te ln io n e r ó w n o -
1 I. KRASZEWSKI
Morituri
(4 9 (C ią g d a ls z y .)
— J e d z ie s z z h r a b ią d o W a rs z a w y , to b a r d z o d o b r z e , p o c h w a la m tę m y ś l. Ż y ie m y w c z a s a c h , w k tó r y c h o s to s o w n e d la n a s z w ią z k i tr u d n o ; w ie le fa m ih j z u b o ż a ło , n ie k a ż d e m u u d a ło s ię , ja k n a m , u tr z y m a ć p r z y d a w n e m m ie n iu . M o ś c iń s k i z e b r a ł z n a c z n ą f o r tu n ę , p a n n a d o b r z e w y c h o w a n a , p o w a ż n a , r o z u m n a , je s t to o ż e n ie n ie s ię , je śli n ie ta k ie , o ja k ie m b y łb y m m a r z y ć d la c ie b ie , to p r z y n a jm n ie j b a r d z o p r z y z w o ite . W ię c je d z ie s z ? — d o r z u c ił s ta r y — to d o b r z e . Z w r ó c ić c h c ia łe m u w a g ę tw o ją , b o c z ę s to w id z ę le k c e w a ż e n ie p e w n e z e w n ę tr z n y c h fo rm , m o je s e r c e , iż n a le ż y w y s tą p ić , ja k B r a ń s k ie m u p r z y s to i. N a le ż y w z ią ć z s o b ą n a jm n ie j ty s ią c c z e r w o n y c h z ło ty c h , k a r e tk ę , n a jle p s z y c h k o n i c z te ry , d w ó c h s łu ż ą c y c h c o n a jm n ie j, fu rg o n d la lu d z i, a w W a r s z a w ie , p r z o d e m p o s ła ć , a b y n a ję to a p a r ta m e n t o d p o w ie d n i.
R o b e rt n ie p r z e r y w a ł. D z iw n ie m u b r z m ia ły w y r a z y o jc a , b o b y ł z m u s z o n y p o ż y c z y ć u g e n e r a ła i Z e n o n a tr o c h ę p ie n ię d z y , ja k ic h p o d r ó ż ta w y m a g a ła , a z a m a r z y ć n a w e t n ie b y ło p o d o b n a , b y ją z p r z e p y c h e m n a k a z a n y m p r z e z s z a m b e la n a o d b y w a ć .
— Z a u w a ż y łe m to w to b ie , k o c h a n y r o tm is tr z u — m ó w ił d a le j k s ią ż ę , — iż je s te ś n a z b y t c z ę s to o s z c z ę d n y m i u p o d o b a n ia m a s z z b y t p r o s te . N ie je s te m ja z a n ie p o tr z e b n ą r o z rz u tn o ś c ią i p r z e p y c h e m p r z e s a d z o n y m , le c z s z la c h e c tw o n a k ła d a o b o w ią z e k , ja k c ię w id z ą , ta k c ię p is z ą . P o z d a n iu m e m in te re s ó w w s z y s tk ic h n a c ie b ie , s ta łe ś s ię n ie ja k o g ło w ą i r e p re z e n ta n te m ro d z in y , m a s z o b o w ią z k i; k s ią ż ę B r a ń s k i n ie
c z e ś n ie , b o to p o w o d u je m n ie js z e k o s z ta ) . J e ż e li B a n k w z a w ia d o m ie n iu , o p rz y z n a n iu * p o ż y c z k i n ie w y m ie n ił r ę c z y c ie li — to n a le ż y n a to w y b r a ć s o b ie n a r ę c z y c ie li 2 m a ją tk o w o o d p o w ie d z ia ln y c h r o ln i
k ó w , u w ie r z y te ln ia ją c ic h p o d p is y i p o s ta r a ć s ię o o p in ję o n ic h , n a f o r m u la r z u , k tó r y d o łą c z o n y z o s ta ł d o p is m a B a n k u . O p in ję w in ie n p o d p is a ć K o m is a r z Z ie m s k i, w z g lę d n ie s o łty s , p r z y c z e m w in n a o n a z a w ie r a ć o b s z a r p o s ia d a n e g o p r z e z r ę c z y c ie li g ru n tu c h a ra k te r o s a d y i a d r e s .
T a k w y m ie n io n y s k r y p t d łu ż n y w r a z z e w e n tu a ln ą o p in ją o r ę c z y c ie la c h n a le ż y p r z e s ła ć p o c z tą d o P a ń s tw o w e g o B a n k u R o ln e g o w P o z n a n im u lic a K a n ta k a n r, 1 0 .
P o o tr z y m a n iu n a le ż y c ie w y p e łn io n e g o s k r y p tu d łu ż n e g o , B a n k , p o p o tr ą c e n iu k o s z tó w p r z e k a z u i p r o c , d o d a tk u a d m in is tra c y jn e g o , p r z e k a z u je p r z y z n a n ą p o ż y c z k ę d o m ie js c o w e g o U r z ę d u P o c z to w e g o i je d n o c z e ś n ie o te rn d a n e g o o s o b n ik a u w ia d a m ia , S p e c ja ln e z a te m p r z y je ż d ż a n ie d o P o z n a n ia p o o d b ió r p ie n ię d z y je s t z b y te c z n e ,
II, O s a d n ic y r e n to w i i lik w id a c y jn i m o g ą k o r z y s ta ć je d y n ie z p o ż y c z e k , u d z ie la n y c h z fu n d u s z ó w w ła s n y c h b a n k u i to w n o r m a ln y c h w a r u n k a c h d o 1 ,0 0 0 iz ł, n a r o k p r z y o p r o c e n to w a n iu 1 2 p r o c ,, p r z y c z e m z w r a c a s ię u w a g ę , ż e te j k a te g o r ji o s a d n ik ó w u d z ie la B a n k R o ln y p o ż jn ę z e k w b . o g r a n ic z o n y c h r o z m ia r a c h , w w y p a d k a c h r z e c z y w iś c ie u z a s a d n io n y c h . S z c z e g ó ło w o u z a s a d n io n e p o d a n ia ' z a w ie r a ją c e o b s z a r g r u n tu , s p is in w e n ta r z a itd ,, w in n y b y ć p o ś w ia d c z o n e p r z e z s o łty s a , ja k r ó w n ie ż i d a n e o r ę c z y c ie la c h .
F o r m u la r z e u M y m c e lu m o ż n a o tr z y m a ć w B a n k u R o ln y m lu b w Z w ią z k u .
P r o c e d u r a d a ls z a , ja k u w ie r z y te ln ie n ia p o d p is ó w , p r z e k a z y p ie n ię d z y itd . ta k a s a m a ja k p u n k t I.
P o ż y c z k i w y m ie n io n e w p u n k c ie I, i II. w in n y m ie ć c h a r a k te r in w e sty c y jn y . N a z a p ła tę d łu g ó w , r e s z ty c e n k u p n a , k u p n o z ie m i, B a n k z p o w y ż s z y c h fu n d u s z ó w p o ż y c z e k n ie u d z ie la .
III. K r e d y ty n a m e ljo r a c je . Z k r e d y tu n a m e łjo - r a c je k o r z y s ta ć m o g ą :
1 . s p ó łk i w o d n e ,
3 . m ie s z k a ń c y w s i, w y s tę p u ją c z b io ro w o , 4 . g m in y w ie js k ie .
5 . p o s z c z e g ó ln i p o s ia d a c z e g o s p o d a rs tw .
P o ż y c z k i s ą p r z y z n a w a n e n a d r e n o w a n ie g r u n tó w , o s u s z a n ie r o w a m i, n a w a d n ia m e i n a m e ljo r a c je to r f o w is k . W y s o k o ś ć p o ż y c z k i w v n o s i o d 5 0 — 7 0 p ro c e n t c e n y k o s z to r y s u , a te rm in je j w y n o s i 6 d o 1 2 la t.
P o ż y c z k i w y p ła c a n e s ą r a ta m i w m ia rę p o s tę p u r o b ó t.
P e te n c i, u b ie g a ją c y s ię o p o ż y c z k i, w in n i z ło ż y ć d o B a n k u R o ln e g o u m o ty w o w a n e p o d a n ie , d o k tó r e g o n a le ż y d o łą c z y ć :
1 . P r o je k t te c h n ic z n y u r z ą d z e ń m e lio ra c y jn y c h w 2 e g z e m p la r z a c h o r a z k o s to r y s w 2 e g z e m p la r z a c h , s p o rz ą d z o n y p r z e z u p r a w n io n e d o te g o o s o b y - z a w ie r a ją c y d a n e , s tw ie r d z a ją c e c e lo w o ś ć , r a c jo n a ln o ś ć p o d w z g lę d e m te c h n i
c z n y m i o p ła c a ln o ś ć z a p r o je k to w a n y c h u r z ą d z e ń ;
2 . P o ś w ia d c z n e ie w ła d z y w o d n e j, ż e o s o b a , m a ją c a w y k o n y w a ć p r a c e m e lio r a c y jn e , je s t w m y ś l w y m a g a ń M in is t. R e f, R o ln y c h u p o w a ż n io n a d o w y k o n y w a n ia te g o r o d z a ju p r a c ; 3 . P r z e w id y w a n y p la n w y k o n a n ia r o b ó t z e w s k a
z a n ie m te r m in u r o z p o c z ę c ia i u k o ń c z e n ia r o b ó t;
4 . Z e z w o le n ie w ła ś c iw e j W ła d z y w o d n e j n a w y k o n a n ie p r o jk e to w a n y c h u r z ą d z e ń ;
5 . W y c ią g z k s ię g i w ie c z y s te j.
m o ż e s ię p o k a z a ć ja k p ie r w s z y le p s z y n a ś w ie c ie , u b liż y łb y s o b ie . P r o s z ę c ię , a b y ś o te r n p a m ię ta ł, b a r d z o p r o s z ę .
K s ią ż ę R o b e rt i n a to je s z c z e n ie w ie d z ia ł c o o d p o w ie d z ie ć : s k ło n ił g ło w ę . S ta r y w z ią ł m u z a d o b r e to p e łn e u s z a n o w a n ia m ilc z e n ie i p o s łu s z e ń s tw o .
— T e r a z — r z e k ł — je s z c z e je d n a p r o ś b a d o w a ć - p a n a . J e ś lib y ju ż r z e c z y s k ła n ia ły s ię k u m a łż e ń s tw u , je ś lib y n a s tą p iło o ś w ia d c z e n ie ^ n a k tó r e d a ję e w e n tu a ln e p o z w o le n ie m o je , w y p a d n ie m i p o d a r e k ja k iś u c z y n ić p r z y s z łe j s y n o w e j. Z k le jn o tó w fa m ilijn y c h n ie m a m y n ic s to s o w n e g o , i m a ło n a m ic h p o z o s ta ło , a g łó w n e n a le ż ą d o k s ię ż n ic z k i S te lli; tr z e b a w ię c k u p ić ja k iś k a n a k , lu b d ia d e m , lu b c o te r a z n o s z ą , c o n a jm n ie j w a rto ś c i ty s ią c a c z e r w o n y c h z ło ty c h . S z c z ę ś c ie m u d a ło m i s ię o s z c z ę d z a ć p o tr o s z e z m o je j p e n - s y jk i i b ę d ę tę s u m ę m ia ł w g o tó w c e . P r o s z ę je d n a k n ie o b r a c a ć je j n a te n c e l, a n i ż a d e n in n y , c h y b a b y r z e c z y p r z y c h o d z iły d o s k u tk u .
T o m ó w ią c , k s ią ż ę z ie lo n y w o re c z e k z d u k a ta m i p o d s u n ą ł s y n o w i, k tó r y g o w r ę k ę p o c a ło w a ł. P o m y ś la ł, b io r ą c je , ja k b y s ię d o b r z e p r z y d a ły n a o p ę d z e n ie je d n e g o z ty c h p iln y c h i g r y z ą c y c h d łu g ó w - k tó r y m s ię o b r o n ić n ie b y ło p o d o b n a ; a le o jc ie c a n i m ó g ł n a w e t w ie d z ie ć o n ic h .
P o c h w ili m ilc z e n ia , s z a m b e la n w y c ią g n ą ł r ę c e r u ją w s z y g ło w ę s y n a s c h y lo n ą , p r z y c is n ą ł ją , c a łu ją c , d o p ie r s i. Ł z y s ta n ę ły m u w o c z a c h .
— M ó j d ro g i R o b e rc ie — d o d a ł g ło s e m d r ż ą c y m
— je d z ie sz ... lo s y tw e i p r /y s z ło ś ć r o z s tr z y g n ą ć s ię m o g ą , n ie c h ż e c i p o s ta re m u b ło g o s ła w ie ń s tw o o jc a to w a r z y s z y , n ie c h B ó g A b r a h a m ó w i J a k u b ó w d a c i s z c z ę ś c ie , n a ja k ie z a s łu ż y łe ś . B y łe ś z a w s z e d o b r e m , c z u łe m , p o s łu s z n e m i iz a c n e m d z ie c ię c ie m , n o s iłe ś im ię p o c z c iw e - k tó r e p o w ie lk ic h p r z o d k a c h w z ią łe ś
O p r o c e n to w a n ie p o ż y c z e k m e lio ra c y jn y c h w y n o s i 5 p ro c , w s to s u n k u ro c z n y m , a ja k o z a b e z p ie c z e n ie s łu ż y h ip o te k a w z g lę d n ie in n e z a b e z p ie c z e n ia u z n a n e p r z e z B a n k z a w y s ta r c z a ją c e ,
IV , K r e d y t n a p o d n ie s ie n ie h o d o w li w g o s p o d a r
s tw a c h d r o b n y c h ro ln ik ó w . P o ż y c z k i z p o w y ż s z e g o fu n d u s z u m o g ą b y ć u d z ie la n e n a z a k u p b y d ła r o g a te g o - o w ie c , tr z o d y c h le w n e j, d ro b iu , p r z y c z e m z w ie r z ę ta te w in n y b y ć p r z e z n a c z o n e d o d a ls z e j h o d o w li.
T e r m in s p ła ty ty c h p o ż y c z e k w y n o s i 1 — 3 la t p r z y o p r o c e n to w a n iu 8 p r o c , w s to s u n k u ro c z n y m . P o d ą n ie w in n o b y ć z r o b io n e n a s p e c ja ln y m f o r m u la r z u , k tó ry m o ż n a o tr z y m a ć w B a n k u R o ln y m . D o p o d a n ia d o łą c z y ć n a le ż y o p in ję Iz b y R o ln ic z e j o r a z z o b o w ią z a n ie n ie s p r z e d a w a n ia z w ie rz ą t- n a b y ty c h z u d z ie lo n e j p o ż y c z k i p r z e d c a łk o w ite m je j s p ła c e n ie m ,
W p o d a n iu n a le ż y p o d a ć r ę c z y c ie li. O d p o w ie d n ie f o r m u la rz e o tr z y m a ć m o ż n a w B a n k u R o ln y m . Z p o z , f u n d u s z u w p ie rw s z e j lin ji u w z g lę d n ia n e b ę d ą p o ż y c z k i n a m ę s k i m a te r ja ł r o z p ło d o w y , Z fu n d u s z u h o d o w la n e g o m o g ą b y ć ta k ż e u d z ie la n e p o ż y c z k i n a b u d o w ę m le c z a r ń s p ó łd z ie lc z y c h ,
V , O p ta n c i i u c h o d ź c y z G ó r n e g o Ś lą s k a m a ją p r a w o u b ie g a ć s ię o p o ż y c z k i n a k u p n o o s a d z f u n d u s z u s p e c ja ln ie w ty m c e lu u tw o r z o n e g o . P o ż y c z k i u d z ie la n e s ą n a te rm in 3 la t p r z y o p r o c e n to w a n iu 6 p ro c , w s to s u n k u ro c z n y m . P ie r w s z e d w a la ta w o ln e o d s p ła ty , a w n a s tę p u ją c y c h 6 la ta c h p ła c i s ię c o r o c z n ie r a ty . Z a in te r e s o w a n i w in n i s k ła d a ć p o d a n ia w r a z z d o w o d a m i o p c ji lu b te ż in n e m i d o w o d a m i, s tw ie rd z a ją c e m i, ż e s ą u c h o d ź c a m i z e Ś lą s k a w z g lę d n ie r e e m ig r a n ta m i, — d o K o m ite tu R e e m ig r a c y jn e g o p r z y w o je w ó d z tw ie w P o z n a n iu , W p o d a n iu p o d a ć n a le ż y ilo ś ć p o s ia d a n e j g o tó w k i w ła sn e j, s to su n k i r o d z in n e itp . K o m ite t R e e m ig ra c y jn y p o z a o p in jo w a n iu p r z e s y ła w n io s k i d o O k r ę g o w e g o U r z ę d u Z ie m s k ie g o , k tó r y p r z y d z ie la o p ta n to m o s a d y z s e rji o s a d lik w id a c y jn y c h , p o c z e m s k ie ro w u je p o d a n ie d o B a n k u R o l
n e g o z w n io s k ie m o u d z ie le n ie k r e d y tu n a k u p n o p r z y d z ie lo n e j o s a d y . P o o tr z y m a n iu z a w ia d o m ie n ia o p r z y z n a n iu o s a d y , w in ie n p e te n t z a w ia d o m ić B a n k R o ln y , c z y z g a d z a s ię n a p r z y z n a n ą o s a d ę - g d y ż d o p ie r o p o p o tw ie rd z e n iu z g o d y b y w a r o z p a tr y w a n y w n io s e k o p o ż y c z k ę . Z r e g u ły B a n k u d z ie la p o ż y c z e k d o w y s o k o śc i k w o ty , p o tr z e b n e j n a n a b y c ie p r z y z n a n e j o s a d y ( o b s z a r n ie m o ż e p r z e k r a c z a ć 2 3 h a ) . O p r z y z n a n e j p o ż y c z c e B a n k z a w ia d a m ia p e te n ta , z a łą c z a ją c m u d o p o d p is a n ia s k r y p t d łu ż n y , k tó r y p o p o d - p is n iu i u w ie rz y te ln ie n iu p o d p is u w s ą d z ie lu b u n -o - ta r ju s z a n a le ż y z w r ó c ić d o B a n k u R o ln ą g p , F o r m a l
n o ś c i z w ią z a n e z p r z e ję c ie m o s a d y o r a z z a w a r c ie k o n tr a k tu k u p n a z a ła tw ia U r z ą d L ik w id a c y jn y w P o z n a n iu .
N ie z a le ż n ie o d p o ż y c z e k n a k u p n o g r u n tu m o ż e b y ć o p ta n to m u d z ie lo n a p o ż y c z k a n a z a g o s p o d a r o w a n ie z f u n d u s z u i n a w a r u n k a c h p o d a n y c h w p u n k c ie I.
o zmianę orydynacji wyborczej.
S z e r e g s tro n n ic tw u s ta liło ju ż s w e ż ą d a n ia w s p r a w ie z m ia n y p r a w a w y b o r c z e g o , Z w . L u d o w o N a r o d o w y d w u k r o tn ie o o w z ią ł n a z ja z d a c h s w y c h r a d n a c z e ln y c h o d p o w ie d n ie r e z o lu c je i u s ta lił z a s a d n ic z e w s k a z a n ia n o w e j o r d y n a c ji w y b o r c z e j. P o d o b n ie P S L , i C h . D e m . s f o r m u ło w a ły ju ż n a jg łó w n ie js z e s w e ż ą d a n ia
O b e c n ie u c z y n ił to r ó w n ie ż k lu b C h rz , N a r,- k tó r e g o p r e z e s p ro f. E d w . D u b a n o w ic z w y d a l b r o s z u r ę o p o tr z e b ie z m ia n y u s tr o ju p a ń s tw a . K lu b C h rz . N a r.
w ą p a d k u , u m ie ją c s z a n o w a ć d r o g ą s p u ś c iz n ę . B ą d ź w ię c b ło g o s ła w io n y , n ie c h B ó g z le je n a c ie b ie w s z y s t
k ie te d a r y , ja k ic h s e r c e s ta r e g o o jc a c i ż y c z y . Id ź z B o g ie m i w im ię B o ż e , .z a w sz e d r o g ą p r a w ą a ś w ię tą , n a k tó r e j z n a jd z ie s z ś la d y s tó p p r z o d k ó w n a s z y c h . W im ię O jc a i S y n a i D u c h a ś w ię te g o , w d ro g ę s p o k o ju i s z c z ę ś liw o ś c i!
S ta r z e c m ó w ił to z d z iw n ą p o w a g ą i n a m a s z c z e n ie m ; m im o w o ln ie R o b e r t u k lą k ł p r z e d n im , łz y z w y s c h ły c h r z u c iły m u s ię p o w ie k , u c a ło w a ł d r ż ą c e r ę c e . P o p ła k a li s ię o b a j. x
— N ie c h B ó g b ło g o s ła w i! — d o d a ł s ta r y z a o d c h o d z ą c y — a p is z m i, c o s ię s ta n ie . W o lę B o ż ą w te rn w id z ę - n ie tr z e b a je j s ię o p ie r a ć . D o b ija j, m ó j R o b e r c ie ; u m r ę s p o k o jn ie js z y m , w id z ą c c ię s z c z ę śliw y m .
K s ią ż ę R o b e r t, w z r u s z o n y i p o m ie s z a n y , p o w r ó c ił d o s w o je g o m ie s z k a n ia i s ta ł c h w ilę ja k o d u rz o n y , n ie m o g ą c z e b r a ć m y ś li, g d y z a s o b ą g ło s g e n e r a ła u s ły s z a ł.
— Z a p a l-ż e ś w ie c ę , d la c z e g o u c ie b ie c ie m n o , c o to je s t?
— P o w r a c a m o d o jc a — o d e z w a ł s ię R o b e r t
— A ja c h c ę z to b ą p o m ó w ić — w tr ą c ił g e n e r a ł,
— ju tr o je d z ie s z ...
Ś w ia tło z a b ły s ło - k s ią ż ę H u g o n s p o jrz a ł n a tw a rz s y n o w c a i p r z e lą k ł s ię je j b la d o ś c i.
— C o to je s t?
— W z r u s z y ła m n ie r o z m o w a i b ło g o s ła w ie ń s tw o o jc o w sk ie — r z e k ł k s ią ż ę R o b e r t.
(Ciąg dalszy nastąpi.) .F
