Cena 10 groszyDCBA
Z IE M IA P O M O R S K A
P I S M O P O Ś W I Ę C O N E O B R O N I E I N T E R E S Ó W R O L N I C T W A , H A N D L U , P R Z E M Y S Ł U I R Ę K O D Z I E Ł A
_ _ _ _ _ P R E N U M E R A T A _ _ _ _ _VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
„ Z IE M IA P O M O R S K A " z ty g o d n io w y m d o d a tk ie m ilu s tro w a n y m „ G O Ś Ć N IE D Z IE L N Y " w y c h o d z i trz y ra z y w ty g o d n iu , n a w to re k , c z w a r te k i s o b o tę . P r z e d p ła ta n a p o c z c ie w y n o s i k w a r ta ln ie 2 z ł, 9 5 g r„ m ie s ię c z n ie 9 9 g r.
W a d m in is tra c ji k w a rta ln ie 2 z ł, 4 0 g r„ m ie s ię c z n ie 8 0 g r.
P o d o p a s k ą w P o ls c e 1 z ł, 6 0 g r, m ie s ię c z n ie , W r a z ie w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s iłą w y ż s z ą , p r z e s z k ó d w z a k ła d z ie , s tr a jk ó w itp . w y d a w n ic tw o n ie o d p o w ia d a z a d o s ta r c z a n ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a ją p r a w a d o o d s z k o -
= = = d o w a n ia . P o je d y ń c z y n u m e r 1 0 g ro s z y , ---
- O G Ł O S Z E N I A ... — W ie rs z m ilim e tro w y n a s tr o n ie 6 -ła m o w e j 1 0 g r. R e k la m y n a s tr o n ie 3 -ła m o w e j — 4 0 g r. R e k la m y w te k ś c ie n a 1 -s z e j s tr o n ie — 7 0 g r. O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z z a s tr z e ż e n ie m m ie js c a 1 0 0|o d r o ż s z e . N e k ro lo g i 3 0 % z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b n e : w ie r s z n a p is o w y — 1 5 g r„ k a ż d e n a s tę p n e s ło w o — 5 g r. D la p o s z u k u ją c y c h p r a c y 5 0 % z n iż k i. R u c h to w a r z y s tw ( w ie r s z r e d a k c y jn y ) — 1 5 g r., k o m u m k a ty ( w ie r s z r e d a k c y jn y ) — 2 0 g r. O g ło s z e n ia z a g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g ło s z e ń , n a d a -
— w a n y c h te le fo n e m , n ie g w a r a n tu je m y , -
A d r e s R e d a k c j i i A d m in is t r a c j i: „ Z I E M I A P O M O R S K A ” - T O R U Ń , u l. B y d g o s k a 5 6 - T e le f o n 2 0 2
N r . 5 3 T O R U Ń , s o b o t a 8 m a j a 1 9 2 6 r . R o k n
U s t ą p ie n ie r z ą d u p .S K r z y ń s k ie g o .
T y lk o o je d e n d z ie ń o d w lo k ło s ię z a p o w ia d a n e g ło ś n o u s tą p ie n ie d o ty c h c z a so w e g o rz ą d u p . S k r z y ń s k ie g o , W ś ro d ę o k o ło g o d z , 2 -e j p o p o ł, p . P r e z y d e n t p rz y ją ł p ro ś b ę p , p r e m je r a S k rz y ń s k ie g o o z w o ln ie n ie je g o g a b in e tu .
O g o d z - 1 2 ,3 0 ro z p o c z ę ła s ię R a d a M in is tró w , P , P re m ie r S k rz y ń s k i o ś w ia d c z y ł c z ło n k o m g a b in e tu , ż e w m y śl p o s ta n o w ie n ia , k tó r e z o s ta ło z a d e c y d o w a n e p o z g ło s z e n iu p ie rw s z e j d y m is ji, w d n iu d z isie js z y m z g ło s i d y m is ję n a r ę c e P r e z y d e n ta R z e c z y p o s p o lite j, P o p o s ie d z e n iu R a d y M in is tró w p , P r e m je r p rz y ją ł w s w o im g a b in e c ie p rz e d s ta w ic ie li p r a s y i z ło ż y ł n a s tę p u ją c e o ś w ia d c z e n ie :
„ R z ą d k o a lic y jn y b y ł rz ą d e m s p o k o ju s p o łe c z n e g o , P o d a ję s ię d z iś z rz ą d e m d o d y m is ji, p o n ie w a ż p o d s ta w y rz ą d u k o a lic y jn e g o z o s ta ły , v jb re w m e m u ż y c z e n iu , z w ę ż o n e . M a m n a d z ie ję , ż e m o je u s tą p ie n ie u ła tw i p o ro z u m ie n ie , z m ie rz a ją c e d o ro z b u d o w y k o a lic ji w m y ś l z a s a d , k tó re m n ą k ie ro w a ły , k ie d y m w lis to p a d z ie r z ą d tw o rz y ł,
„ Z a w ie s z e n ie b ro n i w w a lk a c h p a rty jn y c h i z g o d n a w s p ó łp ra c a , s ą n ie z b ę d n e m i w a ru n k a m i p o p ra w y w d z ie d z in ie g o s p o d a rc z e j, je d n o c z e ś n ie z a ś n ie z b ę d n e je s t d a n ie p r a c y b e z ro b o tn y m i d o s ta rc z e n ie ta n ie g o k re d y tu . R z ą d w o s ta tn ic h d z ie s ię c iu d n ia c h p r z e p ro w a d z ił p ro w iz o rju m b u d ż e to w e , w n ió s ł u s ta w ę o z ró w n o w a ż e n iu b u d ż e tu , o s ta ły m p o d a tk u m a ją tk o w y m , o n a c z e ln y c h w ła d z a c h o b ro n y p a ń s tw a , o p o lic ji p a ń s tw o w e j,
„ R z ą c i n a s z — z a k o ń c z y ł p re m je r S k rz y ń s k i — o d s z e d ł, a le n ie u p a d ł-“
O g o d z , 1 .1 0 P re m je r S k rz y ń s k i u d a ł s ię d o B e l
w e d e ru a b y z g ło sić d y m is ję ,
P , P r e z y d e n t p rz y ją ł d y m is ję g a b in e tu .
O g o d z . 2 .3 0 w e z w a n y z o s ta ł d o B e lw e d e ru p a n M a rs z a łe k R a ta j-
W y z n a c z o n e n a ś ro d ę p o s ie d z e n ie S e jm u z o s ta ło o d w o ła n e .
N ie w ta je m n ic z o n y m w ta jn ik i n a s z e g o ż y c ia p o li
ty c z n e g o w y d a w a ć s ię b ę d z ie n ie z ro z u m ia łe m , c z e m u p . S k rz y ń s k i z g ło s ił u s tą p ie n ie s w e g o g a b in e tu , s k o ro o s ta tn ie d n i je g o r z ą d ó w b y n a jm n ie j n ie w y k a z a ły , ja k o b y k o a lic ja c z te r e c h s tro n n ic tw n a ro d o w y c h b e z s o c ja lis tó w n ie m ia ła d o s ta te c z n e g o o p a rc ia i p o p a r
c ia w S e jm ie . T o ć ty m c z a s o w y b u d ż e t n a m a j i c z e r
w ie c u c h w a lo n o b e z tru d n o ś c i, c h o ć ró ż n e w ie lk o ś c i ż y d o w s k o -s o c ja lis ty c z n e te m u s ię s p rz e c iw ia ły , s ta ją c w je d n y m s z e re g u z w s z y stk i-e m i m n ie js z o śc ia m i.
W y ja śn ie n ie te j z a g a d k i je s t d o ś ć p ro s te . P a n h r. S k rz y ń s k i n ie u m ie rz ą d z ić , a p rz e d e w s z y s tk ie m p ro w a d z ić p o lity k i z a g ra n ic z n e j b e z — s o c ja lis tó w , C h c ia ł rz u c ić w s z y s tk o , g d y p rz e d 1 m a ja m in is tro w ie - s o c ja liś c i o p u ś c ili s w e k r z e s ła w je g o g a b in e c ie , a z m u s z o n y d o p o z o s ta n ia p rz e z p - P re z y d e n ta , w y trw a ł c z a s ja k iś n a s ta n o w isk u b a rd z o n ie c h ę tn ie , b o le ją c n a d te rn , ż e s o c ja liś c i s ię ro z g n ie w a li1- Z a ła tw iw s z y , c o b y ło n ie z b ę d n e m , o b e c n ie u s tą p ił, a b y p o k a z a ć s o c ja lis to m s w ą d o b rą w o lę .
T a lk i to b y ł te n p . p re m je r i m in is te r s jp ra w z a g ra n ic z n y c h p , A le k s a n d e r S k rz y ń s k i — h ra b ia , D z iw n y p re m je r p o ls k i i d z iw n y h ra b ia ! T o te ż le p ie j, ż e p o s z e d ł.., b y le n ie w ró c ił-,.
N a s ta n o w is k o p r e m je r a p e w n ie o n n ie w ró c i, a le m in is tre m s p ra w z a g ra n ic z n y c h z a p e w n e z o s ta n ie , b o ja k ż e b y p , W ’to s u m ia ł s ię o b y w a ć b e z p . S k rz y ń
s k ie g o ? ?ąI
C ó ż , z n o w u W ito s ? O tó ż o n , a n ie k to in n y m a p o d o b n o s ta n ą ć n a c z e le n o w e g o rz ą d u , k tó r y s ię tw o rz y , a m o ż e n a w e t ju ż s ię u tw o rz y ł. S ą w p ra w d z ie ta c y , c o n ie c h c ą W ito ts a , ty lk o R a ta ja c z y C h ą c iń s k ie - g o , a le p o d o b n o W ito s n a jm n ie j m a p rz e c iw n ik ó w , a n a jw ię c e j p rz y ja c ió ł i ju ż p o n o ro z p o c z ą ł ta rg i n a le w o i p ra w o ,
A n ie c h b y b y ł i W ito s , b y le d o b rz e rz ą d z ił — p o m y ś li n ie je d e n . K to je d n a k w s p o m n i d w u k ro tn e p r ó b y rz ą d z e n ia p - W ito s a , fć n n ie b a rd z o b ę d z ie w ie rz y ł, ż e p o r a z tr z e c i W ito s le p ie j s ię b ę d z ie p o k a z y w a ł.
D o k ie ro w a n ie p a ń s tw e m ja k P o ls k a p o tr z e b a l N ie b ę d z ie m y s ię je d n a k u p rz e d z a li, i c z y o n W ito s , n ie ty lk o s p r y tu i p rz e b ie g ło śc i, a le je s z c z e c z e g o ś w ię - | c z y k to ś in n y , g d y z o s ta n ie n a p r a w d ę p re m je re m , c e j, a ja k d o tą d , p , W ito so w i te g o c z e g o ś ja k o ś n ie s z a n o w a ć i s łu c h a ć g o b ę d z ie m y . B y le ty lk o te ta r g i
d o s ta w a ło , I i n a r a d y z b y t d łu g o n ie trw a ły .
Strajk powszechny w Anglii.
O s a m e j p ó łn o c y z 3 -g o n a 4 -g o m a ja w y b u c h ł w A n g lji s tr a jk p o w s z e c h n y c z y li g e n e ra ln y . L ic z b a s tra jk u ją c y c h w y n o s iła w p ie rw s z y m d n iu 6 m iljo - n ó w . W ię k s z a c z ę ś ć d z ie n n ik ó w n ic w y s z ła . K ilk a p is m ja k n p . „ T im e s " , w y d a n o w o g ra n ic z o n e j b a rd z o o b ję to ś c i, R u c h n a k o le ja c h i p a r o w c a c h u s ta ł. W ę g la n ie w o ln o p rz e ła d o w y w a ć n a p a ro w c e n ie a n g ie l- s k ie . R z ą d o b ło ż y ł s e k w e s tr e m w s z e lk ie z a p a s y m le k a - R o b o tn ic y g ro ż ą , ż e n ie p o z w o lą g a b in e to w i n a w e t z a p o m o c ą rta d ja o b w ie s z c z a ć n a ro d o w i s w e j w o li.
K ró l a n g ie ls k i w p o ro z u m ie n iu z rz ą d e m o g ło s ił n a d A n g lją s ta n o b lę ż e n ia .
W e w to re k r a n o u lic e L o n d y n u b y ły n a tło c z o n e p ie s z y m i i w o z a m i z p o w o d u z a w ie s z e n ia ru c h u k o le jo w e g o i tra m w a jo w e g o . W s z ę d z ie w id a ć b y ło p a tr o le s ra jk u ją c y c h . R z ą d tw ie rd z i, ż e s ą w y s ta r c z a ją c e z a p a s y ż y w n o ś c i. P o lic ja p o w o ła ła d o s łu ż b y w s z y s tk ie re z e rw y , W M e r s e y z n a jd u ją s ię n a k o tw i
c y d w a o k r ę ty w o je n n e . W s z y s tk ie w ia d o m o ś c i r o z s y ła n e s ą z a p o m o c ą ra d io te le g ra fu , W s łu ż b ie p o c z to w e j z a p ro w a d z o n o o g ra n ic z e n ia - O p ró c z z a m ie s z e k w d z ie ln ic y E a s t E n d d o s z ło d o z a b u rz e ń ta k ż e i w N e w c a s tle ,
P o d c z a s z a m ie s z e k , k tó re w y d a rz y ły s ię w e w s c h o d n ic h d z ie ln ic a c h L o n d y n u , d o s z ło d o s ta r c ia p o m ię d z y tłu m e m a p o lic ja n ta m i i o c h o tn ik a m i, p rz y - c z e m z n a c z n a ilo ś ć o s ó b o d n io s ła r a n y i k o n tu z je ,
P a r u ty s ię c z n y tłu m s tra jk u ją c y c h w ta r g n ą ł d o ło n . d y ń s k ic h d o k ó w i s k ła d ó w n a fty , p rz y c z e m p o o tw ie ra n o k r a n y re z e rw o a ró w , o ra z w y w ró c o n o i u s z k o d z o n o w s z y s tk ie w a g o n y -c y s te rn y .
Z a p ro w a d z o n y o b e c n ie s ta n w o je n n y d a je w s z e ro k im z a k re s ie w o ln ą r ę k ę w ła d z y w y k o n a w c z e j, k tó r a n a o g ó ł je s t ta k b a rd z o s k rę p o w a n a w A n g lji.
R e k w iz y c je i a re s z to w a n ia s ą d o p u s z c z a ln e p r a w ie b e z fo rm a ln o ś c i. B isk u p i k a to lic c y i p r o te s a n c c y z a
Sprawa p. Piłsudskiego w Senacie.
S e n a c k a k o m is ja s p ra w z a g r, i w o jsk o w y c h o d b y ła w ś ro d ę p o s ie d z e n ie w s p ra w ie tr e ś c i o d p o w ie d z i m in s tra s p ra w w o jsk -, u d z ie lo n e j n a in te rp e la c ję s e n . Z d a n o w s k ie g o i in , o ro z s tro ju w a rm ji. T r e ś ć w z m ia n k o w a n e j o d p o w ie d z i z r e f e r o w a ł s e n . K in io rs k i (Z L N ,), k tó r y w s k a z a ł n a to , ż e o d p o w ie d ź z o s ta ła u d z ie lo n a n ie p r z e z rz ą d , a le p rz e z m in is tra s p ra w w o jsk o w y c h .
K o m is ja w n o si:
W y s o k i S e n a t r a c z y u c h w a lić n a s tę p u ją c ą r e z o lu c ję :
S e n a t s tw ie rd z a ją c 1 ) ż e o d p o w ie d ź n a in te r p e la c ję S e n a tu d o p r e z e s a R a d y M in is tró w z d n , 3 1 -g o m a r c a 1 9 2 6 r, w y r a ż a je d y n ie p o g lą d y m in is tra s p ra w w o js k , p - Ż e lig o w s k ie g o , 2 ) ż e n ie d a je w y ja ś n ie ń n a p o s ta w io n e p rz e z in te r p e la n tó w p y ta n ia , 3 ) ż e z a w ie ra o c e n ę in te r p e la c ji S e n a tu , d o k tó r e j p r z e d s ta w ic ie le w ła d z y w y k o n a w c z e j n ie s ą u p ra w n ie n i — u z n a je o d p o w ie d ź z a n ie w y s a trc z a ją c ą ,
W d y s k u s ji s e n . W o ź n ic k i (W y z w .) o ś w ia d c z y ł, ż e o d p o w ie d ź ta je s t o d p o w ie d z ią rz ą d u . S e n , K o s - k o w s k i (Z L N ,) s ta n ą ł n a s ta n o w is k u p rz e c iw n e m , ż e o d p o w ie d ź tę n a le ż y u w a ż a ć z a o d p o w ie d ź je d y n ie m n is tra s p ra w w o js k . D łu ż s z e p rz e m ó w ie n ie w y g ło s ił n a s tę p n ie p - m a r s z a łe k T rą m p c z y ń s k i,
P r z e m ó w i e n i e p a n a m a r s z a ł k a T r ą m p c z y ń s k i e g o , S p ra w a , o k tó r e j m ó w im y , je s t je d n ą z n a jw a ż n ie jsz y c h w n a s z e m p a ń s tw ie , Z p la c ó w e k z a g ra n ic z n y c h d o n o s z ą , ż e r o z s z e r z a s ię ta m o p in ja , ja k o b y z a p a n o w a ł r o ż k ła d w a rm ji p o ls k ,, a w b e rliń s k ie m „ M i- lita r w o c h e n b la tt" g e n e ra ł W ris e b e rg z p e w n e m z a d o w o le n ie m w y ra ż a s ię o d z ia ła ln o ś c i p , P iłsu d s k ie g o , |
rz ą d z ili m o d ły , W w o js k u i m a r y n a r c e w s trz y m a n o w s z e lk ie u rlo p y .
S łu ż b a lo tn ic z a b ę d z ie s ię o d b y w a ła n o rm a ln ie p rz y s to s o w u ją c s ię d o z n a c z n ie js z e g o ru c h u p a s a ż e r
s k ie g o i p o c z to w e g o . U rz ą d p o c z to w y z w ró c ił s ię d o p u b lic z n o ś c i z p r o ś b ą o m o ż l. o g ra n ic z e n ie k o r e s p o n d e n c ji o ra z z o z n a jm ie n ie m , ż e p a c z k i n ie b ę d ą p rz y j
m o w a n e w c a le - O c h o tn ic y n a p ły w a ją ty s ią c a m i.
W s z y s c y ro z u m ie ją p o w a g ę p o ło ż e n ia , je d n a k ż e w s p o łe c z e ń s tw ie a n g ie ls k ie m w y c z u w a s ię s iln ą w o lę u d z ie le n ie rz ą d o w i p o p a r c ia c h o ć b y k o s z te m z n a c z n y c h o fia r i n ie w y g ó d . T o n p is m k o n s e rw a ty w n y c h o ra z c z ę ś c i p r a s y lib e ra ln e j je s t n a c e c h o w a n y p a tr jo - ty z m e m , r e s z ta p r a s y lib e ra ln e j k r y ty k u je o s tro r z ą d i b ro n i g ó rn ik ó w , je d n o c z e ś n ie je d n a k u b o le w a n a d s tra jk ie m p o w s z e c h n y m i w z y w a d o p o m a g a n ia r z ą d o w i w z w a lc z a n iu z g u b n y c h s k u tk ó w s tr a jk u ,
W ro z d z ie ln i a r ty k u łó w s p o ż y w c z y c h , u rz ą d z o n e j w H y d e P a r k u , r o z p o c z ę to w c z o ra j w c z w a rte k w y d a w a ć m le k o i ry b y , d o s ta rc z o n e d o L o n d y n u d ro g ą k o le jo w ą , W k ie r o w n ic tw ie ro z d z ie ln i z a p e w n ia ją , ż e w y s ta r c z a ją c e ra c je m le k a i in n y c h a rty k u łó w -ż y w - n o ś c io w y c h w y d a w a n e b ę d ą c a łe j lu d n o ś c i s to lic y p o d c z a s tr w a n ia s tra jk u , W ro z d z ie ln i m ię s a w y d a n o w c ią g u d n ia w c z o ra js z e g o 5 ,0 0 0 to n n s u ro w e g o m ię s a i k o n s e rw . W e d łu g d o n ie s ie ń z m ia s t p ro w in c jo n a l
n y c h , b ie g n o rm a ln e g o ż y c ia n ie u c ie rp ia ł ta m w ie le z p o w o d u s tra jk u , W m ia s ta c h , ja k B ris to l, L iv e rp o o l, S o u th a m p to n i s z e re g u in n y c h k o m u n ik a c ja tr a m w a jo w a i o m n b iu s o w a u trz y m a n a z o s ta ła c a łk o w ic ie - W w ię k s z y c h o ś ro d k a c h p rz e m y s ło w y c h , ja k E d e n - b u rg u , G la sg o w ie , L iv e rp o o lu , B le e d , N o rth a m p to n , C a rd iff i in . ta b o r tra m w a jo w y i o m n ib u s o w y s tr a j
k u je ty lk o c z ę ś c io w o , W w ie lu m ia s ta c h p ro w in c jo n a ln y c h u k a z a ły s ię w ie c z o rn e w y d a n ia d z ie n n ik ó w w n o rm a ln e j o b ję to śc i.
J e d n a k ż e n ie c h c ę ju ż m ó w ić o s k a n d a lic z n e m p o ło ż e n iu w w o js k u , ż e c ię ż k o o b ra ż e n i g e n e ra ło w ie n ie m o g ą o d p , P iłs u d s k ie g o o trz y m a ć s a ty s fa k c ji, p o n ie w a ż o n u w a ż a s ię z a s to ją c e g o p o n a d p ra w e m , C h c ę tu ra c z e j m ó w ić o te rn , ż e w p iś m ie m in is tra Ż e lig o w s k ie g o s tw ie rd z o n e je st, iż c ią g le je s z c z e "w M in i
s te r s tw ie p o k u tu je m y śl w y z n a c z e n ia p . P iłs u d s k ie g o w ra z ie w o jn y n a n a c z e ln e g o w o d z a , I w te rn w id z ę k a ta s tr o f ę g r o ż ą c ą p a ń s tw u , b o je s te m z d a n ia , ż e p - P iłs u d s k i n ie p o s ia d a k o n ie c z n e g o n a ta k ie s ta n o w isk o w y ż s z e g o w y k s z ta łc e n ia w o js k o w e g o . P r z e k o n a n ie to m a m , ja k w ie lu in n y c h ju ż o d r o k u 1 9 2 0 ,
J e ż e li s ię o te m m ilc z a ło , to ty lk o d la te g o , ż e b y n ie b u rz y ć le g e n d y .
L e g e n d a je st d o p e w n e g o s to p n ia p o tr z e b n a n a ro d o w i, A le le g e n d ę tr z e b a b u rz y ć , g d y z a c z y n a b y ć p a ń s tw u s z k o d liw ą . O tó ż w e d le m e g o z d a n ia i r o z m a ity c h fa c h o w c ó w , p , P iłs u d s k i w 2 0 -ty m ro k u n ie z ło ż y ł d o w o d ó w u m ie ję tn o ś c i p ro w a d z e n ia w ie lk ie j w o jn y . J e g o d z ie ła „ M o je p ie rw s z e b o je " i „ R o k 1 9 2 0 "
w y k a z u ją p e w n e z d o ln o ś c i w o js k o w e , a le ty lk o w z a k r e s ie p a r ty z a n tk i. T y m c z a s e m p rz y s z ła w o jn a n a s z a — to b ę d z ie w o jn a o rg a n iz a c ji i w ię c e j b ę d z ie p o d o b n a d o m a te m a ty k i, n iż d o ro m a n ty c z n e j p a r ty z a n tk i-
N a s tę p n ie p , P iłs u d s k i p rz e z tr z y m ie s ią c e s ta ł n a c z e le S z ta b u G e e n ra ln e g o i w e d le z d a n ia s w y c h ó w c z e s n y c h p o d w ła d n y c h z d ą ż y ł ta m z a p ro w a d z ić z u p e łn y c h a o s. U d o w o d n ił o n w te d y , ż e je ś li s y s te m a u s trja c k i n ie b y ł d o b ry , to b r a k w s z e lk ie g o s y s e tm u je st je s z c z e g o rs z y .
S t r , 2 , Z I E M I A O M O R S K A H r . 5 3 .
J e ś l i z w a ż y m y z j a k ą o s t r o ż n o ś c i ą w p a ń s t w a c h e u r o p e j s k i c h d o b i e r a s i ę o s o b ę n a c z e l n e g o w o d z a , t o b y ł o b y z n a s z e j s t r o n y s t r a s z n ą l e k k o m y ś l n o ś c i ą w y b i e r a ć o s o b ę , k t ó r e j b r a k p o d s t a w y w o j s k o w o - n a u k o - w e j .
P z a t e m n a c z e l n y w ó d z p o t r z e b u j e u z n a n i a c a ł e g o n a r o d u . P . P i ł s u d s k i z a ś r o b i ł d o t y c h c z a s w s z y s t k o , a ż e b y z n a c z n ą c z ę ś ć n a r o d u n a s i e b i e u b u r z y ć - W i n n y c h k r a j a c h j e d n o z j e g o s ł a w n y c h p o w i e d z e ń w y s t a r c z y ł o b y , a b y w o j s k o w e g o p o z b a w i ć m u n d u r u .
W k o ń c u , l o g i c z n i e r z e c z b i o r ą c , n i e m o ż e p . P i ł s u d s k i t e r a z n a r z u c a ć s i ę n a c z o ł o w o j s k a , j e ż e l i n a s a l i M a l i n o w e j w y r a ź n i e o ś w i a d c z y ł , ż e w y s t ę p u j e z w o j s k a d l a t e g o , p o n i e w a ż n i e c h c e b r o n i ć s w o i c h p r z e c i w n i k ó w .
Źródło potęgi Czech.
Z o k a z j i o d w i e d z i n p . S k r z y ń s k i e g o w P r a d z e o r a z p o d n i e s i e n i a m y ś l i j a k n a j ś c i ś l e j s z e g o z b r a t a n i a z n a r o d e m c z e s k i m , s ł u s z n i e z a u w a ż o n o , ż e z b r a t a n i e t o n a s t ą p i ć m o ż e d o p i e r o w t e d y , g d y o b a n a r o d y n a w z a j e m s i ę p o z n a j ą .
C z e s i , z e s w e j s t r o n y , S t a r a j ą s i ę p o z n a ć n a s z e s t o s u n k i p o l i t y c z n e , g o s p o d a r c z e i o ś w i a t o w e , m y n a t o m i a s t m a ł o s i ę z a j m u j e m y p r z e j a w a m i ż y c i a c z e s k i e g o . P o c h o d z i t o c z ę ś c i o w o z w r o d z o n e j g n u ś n o ś c i , c z ę ś c i o w o z a ś z z a s z c z e p i o n e j p r z e z r z ą d y a u s t r j a c k i e n i e c h ę c i M a ł o p o l a n d o n a r o d u c z e s k i e g o , k t ó r y w p a ń s t w i e a u s t r j a c k i e m o d g r y w a ł r o l ę o w i e l e p o w a ż n i e j s z ą n i ż P o l a c y .
T y m n a l e c i a ł o ś c i o m i w a d o n i z c z a s ó w n i e w o l i t r z e b a p r z e c i w s t a w i ć s i ę z c a ł ą s t a n o w c z o ś c i ą i d ą ż y ć d o g r u n t o w n e g o z a p o z n a n i a s i ę z b r a t n i m n a r o d e m , k t ó r y z n a t u r y r z e c z y j e s t n a s z y m n a j b l i ż s z y m s o j u s z n i k i e m , Z a s t a n ó w m y s i ę w i ę c d z i s i a j n a d t e m , , n a c z e m p o l e g a s i ł a m o r a l n a i p o t ę g a C z e c h , k t ó r e t a k c o d o o b s z a r u j a k i l i c z b y l u d n o ś c i s t o j ą p o z a n a m i , a w ż y c i u p o 'l i t y c z n e m i g o s p o d a r c z e m z n a c z n i e n a s w y p r z e d z a j ą .
N a r ó d c z e s k i j e s z c z e d z i s i a j j e s t n a r o d e m c h ł o p s k i m - S z l a c h t ę c z e s k ą H a b s b u r g o w i e b ą d ź w y g n a l i z k r a j u , p o b i t w i e p o d B i a ł ą G ó r ą w p i e r w s z e j p o ł o w i e 1 7 - g o w i e k u , b ą d ź u m i e l i j ą w y n a r o d o w i ć . M i e s z c z a ń s t w o c z e s k i e — o i l e i s t n i a ł o — z o s t a ł o z n i e m c z o n e . P o z o s t a l i t y l k o c h ł o p i . I z t e g o p n i a c h ł o p s k i e g o w y r ó s ł p o t e m s t a n ś r e d n i c z e s k i i w y r ó s ł r o b o t n i k c z e s k i , A l e i s t n i e n i e t y c h d w ó c h k l a s j e s t t a k n i e d a w n e , ż e p r a w i e k a ż d y i n t e l i g e n t c z e s k i , p r a w i e k a ż d y k u p i e c , a l b o f a b r y k a n t c z e s k i i k a ż d y r o b o t n i k c z e s k i p a m i ę t a j ą , ż e i c h o j c i e c p r z y s z e d ł d o m i a s t a z e w s i , p r z y s z e d ł j a k o c h ł o p , i d o p i e r o w m i e ś c i e p r z e r o b i ł s i ę n a i n t e l i g e n t a , l u b n a k u p c a , l u b n a r o b o t n i k a .
D l a t e g o t e ż p o m i ę d z y k l a s a m i s p o ł e c z n e m i w n a - . r o d z i e c z e s k i m d z i s i a j j e s z c z e n i e m a w i e l k i c h r ó ż n i c . O d m i n i s t r a p o c z y n a j ą c , a k o ń c z ą c n a n i e w y k w a l i f i k o w a n y m r o b o t n i k u , — k a ż d y z o s o b n a i w s z y s c y r a z e m w i d z ą w s o b i e w ł a ś c i w y c h c h ł o p ó w , t a k i c h s a m y c h c h ł o p ó w , j a k c i , k t ó r z y p o z o s t a l i n a r o l i i o b r a b i a j ą t ę r o l ę w d a l s z y m c i ą g u . O j c i e c M a s s a r y k a b y ł c h ł o p e m i o j c e i c K r a m a r z a b y ł c h ł o p e m i o j c i e c s ł y n n e g o W ł a d y s ł a w a R i e g e r a b y ł c h ł o p e m . T a k i c h a d w o k a t ó w c z e s k i c h , a l b o l e k a r z y c z e s k i c h , k t ó r y c h o j c i e c j u ż b y ł a d w o k a t e m , l e k a r z e m , a l b o u r z ę d n i k i e m z a k a d e m i c k i e m w y k s z t a ł c e n i e m , j e s t n i e w i e l u - A l e n a w e t i c i , i n t e l i g e n c i w d r u g i e m p o k o l e n i u z p e w n o ś c i ą m i e l i d z i a d k a c h ł o p a .
T e n c h ł o p c z e s k i w c i ą g u k i l k u d z i e s i ę c i u l a t o d e b r a ł N i e m c o m m i a s t a c z e s k i e J e s z c z e w 1 8 6 0 r o k u , w r o k u , n a r o d z i n k o n s t y t u c j i A g e n o r a G o ł u c h o w s k i e -
g o d l a m o n a r c h j i h a b s b u r s k i e j , P r a g a b y ł a z p o z o r u ■ m i a s t e m z u p e ł n i e n i e m i e c k i e m i z a n i e m i e c k i e t e ż m i a s t o N i e m c y u w a ż a l i P r a g ę , N i e m c y a u s t r j a c c y i 1 N i e m c y p r u s c y i N i e m c y b a w a r s c y i N i e m c y s z w a j - | c a r s c y t a k , j a k n i e m i e c k i e m m i a s t e m w o c z a c h N i e m - ? c ó w j e s t W r o c ł a w . T y l k o g d z i e ś w d o l n y c h w a r s t w a c h i l u d n o ś c i p r a s k i e j m ó w i o n o p o c z e s k u . P o c z e s k u m ó - ! w i l i s t r ó ż e d o m o w i , s ł u ż ą c e , w o ź n i , t r o c h ę r z e m i e ś l - ■ n i k ó w i k i l k u d z i e s i ę c i u a d w o k a t ó w , l e k a r z y , d z i e n n i k a r z y o r a z p a r u u c z o n y c h . P o z a t e m c a ł a l u d n o ś ć ? m ó w i ł a p o n i e m i e c k u . C z ł o w i e k l e p i e j u b r a n y w s t y - I d z i ł s i ę m ó w i ć p o c z e s k u .
W d w a d z i e ś c i a l a t p ó ź n i e j , w 1 8 8 0 r o k u , P r a g a i b y ł a j u ż d l a N i e m c ó w s t r a c o n a . C h ł o p c z e s k i , k t ó r y g a r n ą ł s i ę d o d a w n e j s t o l i c y d a w n e g o p a ń s t w a c z e s k i e g o , z d o b y ł t ę s t o l i c ę , o d e b r a ł N i e m c o m r z ą d y n a r a t u s z u , o d e b r a ł i m n a w e t p r a w o d e c y d o w a n i a o z e w n ę t r z n e j f i z j o i g n o m j i u l i c w P r a d z e - N a u l i c a c h m ó - w i o n ó p o c z e s k u , n i e m c z y z n ę s ł y c h a ć / b y ł o m a ł o , N i e m c y k u s w o j e m u p r z e r a ż e n i u s p o s t r z e g l i , ż e s t r a c i l i P r a g ę . W o s t a t n i c h k i l k u n a s t u l a t a c h p r z e d w o j n ą t y l k o w p e w n y c h l o k a l a c h p u b l i c z n y c h m o ż n a b y ł o r o z m ó w i ć s i ę p o n i e m i e c k u . W s z ę d z i e i n d z i e j j u ż | w s z e c h w ł a d n i e p a n o w a ł j ę z y k c z e s k i , p o m i m o r o z p a c z l i w y c h w y s i ł k ó w r z ą d u w i e d e ń s k i e g o , a b y n i e m - c z y ź n i e w P r a d z e C z e s k i e j z a p e w n i ć j e s z c z e r e s z t k i d a w n i e j s z e j p o z y c j i .
T o s a m o s t a ł o s i ę i z i n n e m i m i a s t a m i w C z e c h a c h i n a M o r a w a c h . N i e m c y t r a c i l i m i a s t o p o m i e ś c i e i g m i n ę p o g m i n i e . G d y w o j n a ś w i a t o w a z a c z ę ł a p r z e c h y l a ć s i ę n a n i e k o r z y ś ć A u s t r j i , w s k r z e s z e n i e P a ń s t w a C z e s k i e g o b y ł o n a s t ę p s t w e m z u p e ł n i e n a t u - r a l n e m .
J a k i m t o w ł a ś c i w o ś c i o m c h ł o p c z e s k i z a w d z i ę c z a ł t e n w i e l k i t r y u m f n a d l u d n o ś c i ą n i e m i e c k ą , b o g a t ą , k u l t u r a l n ą i p o p i e r a n ą p r z e z r z ą d w i e d e ń s k i ? C h ł o p c z e s k i z a w d z i ę c z a ł s w o j e z w y c i ę s t w o p r z e d e w s z y s t - k i e m o g ó l n o - c h ł o p s k i m w ł a ś c i w o ś c i o m , k t ó r e s ą r ó w n o c z e ś n i e z a l e t ą i w a d ą . K a ż d y c h ł o p j e s t m n i e j n e r w o w y , n i ż c z ł o w i e k m i a s t a , s k u t k i e m t e g o f i z y c z n i e w y t r z y m a l s z y , j e s t b a r d z i e j p r o s t o l i n i j n y , a d z i ę k i t e m u j e s t k o n s e k w e n t n i e j s z y - T a k i e z a l e t y m a c h ł o p f r a n c u s k i , p o l s k i , n i e m e i c k i , a w i ę c m a j e t a k ż e i c h ł o p c z e s k i . P o z a t e m i w ł a ś c i w o ś c i a m i w c h ł o p i e c z e s k i m o b u d z i ł s i ę w c z e ś n i e j p ę d d o o ś w i a t y , C z e s i — j a k t e g o u c z y h i s t o r j a s t o s u n k ó w c z e s k o - p o l - s k i c h — w c z e ś n i e j n i ż P o l a c y z e t k n ę l i s i ę z k u l t u r ą e u r o p e j s k ą i z a c z ę l i z n i e j k o r z y s t a ć . T k w i ł w n i c h i t k w i p ę d d o n a u k i . C z e c h u m y s ł o w o m o ż e n i e j e s t t a k l o t n y , j a k P o l a k , a l e d o n a u k i c h ę t n i e j s z y , g ł ę b s z y i l e p i e j p r z e r a b i a j ą c y w s w o j e j g ł o w i e t o , c z e g o s i ę n a u c z y ł .
C h ł o p c z e s k i j e s t o s z c z ę d n i e j s z y , n i ż p o l s k i . C h ł o p c z e s k i j e s t p r a c o w i t s z y . O ś w i a t a , o s z c z ę d n o ś ć i p r a c o w i t o ś ć d a ł y c h ł o p u c z e s k i e m u j u ż w d r u g i e j p o ł o w i e 1 8 - g o w i e k u d u ż y d o b r o b y t . Z n i e s i e n i e p a ń s z c z y z n y w 1 8 4 9 r o k u z r o b i ł o z c h ł o p a c z e s k i e g o c z ł o w i e k a p o l i t y c z n i e i g o s p o d a r c z o w o l n e g o - T e j w o l n o ś c i n i e n a d u ż y ł , a l e s p o t ę g o w a ł j ą d o b r z e , g r o m a d z ą c g r o s z d o g r o s z a i w y s y ł a j ą c m ł o d s z y c h s y n ó w z e w s i d o m i a s t a . T a m t e n c h ł o p s k i s y n , z a o p a t r z o n y w n a u k ę i o d r o b i n ę g r o s z a , s k r o m n y w s w o i c h p o t r z e b a c h , o ż y w i o n y d u c h e m p a t r j o t y z m u c z e s k i e g o , w y d a ł N i e m c o m w a l k ę , k t ó r ą u m i a ł p r z e p r o w a d z i ć d o z w y c i ę s k i e g o k o ń c a .
O t y c h w ł a ś c i w o ś c i a c h c h ł o p a c z e s k i e g o , o t e j j e g o z w y c i ę s k i e j w a l c e z N i e m c a m i o m i a s t a w C z e c h a c h i n a M o r a w a c h , o s p o s o b a c h , z p o m o c ą k t ó r y c h i n t e l i g e n t c z e s k i , k u p i e c c z e s k i i r o b o t n i k c z e s k i u m i a ł j e s z c z e p r z e d w o j n ą k ł a ś ć n a ł o p a t k i N i e m c ó w ,
o s i a d ł y c h p o m a i s t a c h w C z e c h a c h i n a M o r a w a c h — o t e m w s z y s t k i e m n a w e t i n t e l i g e n c j a p ó l ś k a m a b a r d z o n i e d o k ł a d n e w a i d o m o ś c i .
N a l e ż y * s p o d z i e w a ć s i ę , ż e o b e c n a w y c i e c z k a d z i e n n i k a r z y w a r s z a w s k i c h d o P r a g i , b ę d z i e w s t ę p e m d o g r u n t o w n y c h s t u d j ó w , k t ó r e P o l a c y p o w i n n i p r o w a d z i ć w C z e c h a c h , a b y n a u c z y ć s i ę o d s ą s i a d ó w w y t r w a ł o ś c i , p r a c o w i t o ś c i i n a w e t s k ą p s t w a . W y r a z
„ s k ą p s t w o " b r z m i p o z o r n i e b a r d z o n i e d o b r z e . M i m o t o b e z s k ą p s t w a n i g d y n i e p o t r a f i m y z g r o m a d z i ć t y l e k a p i t a ł u , b y p o ł o ż y ć k r e s o b e c n e m u p r z e s i l e n i u g o s p o d a r c z e m u i b y u m o ż l i w i ć d ź w i g a n i e w g ó r ę c a ł y c h w a r s z t a t ó w p r a c y w P o l s c e , T r z e b a z r z u c i ć p y c h ę z s e r c a , t r z e b a s i ę u c z y ć . T y l k o n i e u c t w o h a ń b i . N a t o m i a s t w y z n a n i e o t w a r c i e , ż e c h c e m y s i ę u c z y ć , s t a n i e s i ę c h w a ł ą i z a d a t k i e m l e p s z e j p r z y s z ł o ś c i - P a t r z - * ' m y , j a k C z e s i u c z ą s i ę , p r a c u j ą i o s z c z ę d z a j ą !
Co słychać w świecie?
D e l e g a c j a p o l s k a d o K o m i s j i r e o r g a n i z a c j i R a d y L i g i N a r o d ó w ,
J a k o d e l e g a c i P o l s k i d o K o m i s j i R e o r g a n i z a c j i R a d y L i ,g i , k t ó r a r o z p o c z n i e o b r a d y w d n i u 1 0 . b - m . w . G e n e w i e w e j d ą : m i n i s t e r r e z y d e n t p r z y L i d z e N a r o d ó w p , F r , S o k a l i d y r . d e p - p o l i t y c z n e g o M , S . Z . p . J u l j u s z Ł u k a s z e w i c z . P , L u k a s i e w i c z w y j e ż d ż a d o G e n e w y w c z w a r t e k , 6 , b , m .
W y j a z d k a r d y n a ł a R a k o w s k i e g o d o R z y m u , W e w t o r e k w y j e c h a ł d o R z y m u k s . A r c y b i s k u p M e t r o p o l i t a W a r s z a w s k i K a r d y n a ł A l . K a k o w s k i w t o w a r z y s t w i e p r a ł a t a B ą c z k i e w i c z a . Z a r z ą d a r c h i - d j e c e z j i p o d n i e o b e c n o ś ć k s . A r c y b i s k u p a M e t r o p o l i t y o b e j m u j e S u f r a g a n W a r s z a w s k i b i s k u p p o ł o w y k s . S t - G a l l .
O , J a c e k W o r o n i e c k i p r y m a s e m ?
„ P o s t ę p " p i s z e : W e d ł u g o s t a t n i c h p o g ł o s e k , m a j ą c y c h b a r d z o p o w a ż n e ź r ó d ł o , p r y m a s e m P o l s k i m a b y ć m i a n o w a n y O , J a c e k W o r o n i e c k i , D o m i n i k a n i n , u c z o n y ś w i a t o w e j s ł a w y , P o z a t e m , c o d o s t o l i c y p r y m a s a , n i c s i ę n i e z m i e n i , a w i ę c s t o l i c a p r y m a s a p o z o
s t a n i e n a d a l w G n i e ź n i e .
O J a c e k W o r o n i e c k i b y ł s w e g o c z a s u r e k t o r e m U n i w e r s y t e t u w L u b l i n i e , W c z e r w c u r o k u b i e ż ą c e g o w e ź m i e u d z i a ł w K o n g r e s i e E u c h a r y s t y c z n y m , j a k i o d b ę d z i e s i ę w C h i c a g o .
W z r o s t k o s z t ó w u t r z y m a n i a ,
K o m i s j a d o b a d a n i a z m i a n k o s z t ó w u t r z y m a n i a n a p o s i e d z e n i u w d n i u 4 m a j a 1 9 2 6 r - u s t a l i ł a , i ż k o s z t y u t r z y m a n i a w W a r s z a w i e w o k r e s i e o d d n i a 1 6 - g o d o 3 0 - g o k w i e t n i a 1 9 2 6 r . w p o r ó w n a n i u z o k r e s e m o d d n i a 1 6 - g o d o 3 1 - g o m a r c a 1 9 2 6 r . w z r o s ł y o 4 . 1 4 p r o c . K o m i s j a w y c h o d z i ł a p r z y t e m z z a ł o ż e n i a , ż e k o m o r n e w z r o s ł o w k w i e t n i u o 6 p r o c , p o d s t a w o w e g o k o m o r n e g o , w ó w c z a s g d y w m y ś l u s t a w y z d n i a 2 7 - g o m a r c a 1 9 2 6 r . , z m i e n i i a j ą c e j u s t a w ę o o c h r o n i e l o k a t o r ó w , k o m o r n e o d m i e s z k a ń j e d n o i z b o w y c h z k u c h n i ą l u b b e z , w i n n o p o z o s t a ć w k w i e t n i u b e z z m i a n y . B e z p o d w y ż k i k o m o r n e g o z a s a d n i c z e g o w z r o s t k o s z ó w u r z y m a n i a w y n i ó s ł b y w k w i e t n i u 3 - 2 4 p r o c e n t .
B e z c z e l n e ż ą d a n i a b o l s z e w i c k i e ,
C z i c z e r i n z a w i a d o m i ł r z ą d p o l s k i , ż e w z w i ą z k u z z a w a r c e i m p r z e z P o l s k ę k o n w e n c j i z R u m u n j ą , d a l s z e p e r t r a k t a c j e p o l s k o - s o w i e c k i e s ą b e z c e l o w e . W z n o w i e n i e r o k o w a ń m o g ł o b y n a s t ą p i ć j e d y n i e w w y p a d k u z e r w a n i a p o d p i s a n e g o w B u k a r e s z c i e u k ł a d u p o l s k o - r u m u ń s k i e g o .
J. I. KRASZEWSKI.
Morituri
- - - = ( 7 3
( C i ą g d a l s z y . )
— P o s ł u c h a j m n i e — g ł o s e m z n ę k a n y m o d e z w a ł a s i ę k o b i e t a , — m o j e ż y c i e s i ę s k o ń c z y ł o , m o j e s e r c e z e s c h ł o , j a m ł z y w y p ł a k a ł a . N i c z e g o n i e c h c ę , n i c z e g o s i ę n i e s p o d z i e w a m , l e c z p r a g n ę j e d n e j n a ś w i e c i e t y l k o r z e c z y , j e d n e g o d o b r a - . , c h c ę b y ć w t w y c h o c z a c h c z y s t ą .
T o m ó w i ą c , c h w y c i ł a k r z y ż s t o j ą c y n a k l ę c z n i k u ,
— R ó b e r c i e — z a w o ł a ł a , — n a t o z n a m i ę z b a w i e n i a m e j d u s z y c i p r z y s i ę g a m , j a m c i ę n i e z d r a d z i ł a . C h c i a ł a m , b y ś t y l k o t e z u s t m o i c h u s ł y s z a ł s ł o w a , n i e c h c ę n i c w i ę c e j . J e s t e ś w o l n y m , i d ź .
— N a t a l j o , p r z e b a c z !
— P r z e b a c z a m c i w s z y s t k o , k o c h a ł a m c i ę m o ż e m o c n i e j d l a t e g o , ż e ś m n ą p o g a r d z i ł i c h c i a ł m i e ć c z y s t ą . . . k o c h a m , l e c z d z i ś j u ż w e m n i e s e r c e z a m a r ł o - P o d a j m y s o b i e d ł o n i e , p o w i e d z m y s o b i e n a z a w s z e , n a w i e k i : ż e g n a m c i ę ! i r o z s t a ń m y s i ę . I d ź , b ł a g a m , p r o s z ę c i ę , i d ź !
— N i e m o g ę — g ł o s e m s t ł u m i o n y m o d e z w a ł s i ę R o b e r t , — u l i t u j s i ę n a d e m n ą , s i ł y m i b r a k n i e . A ! g d y b y ś t y w i e d z i a ł a , a l e t y t e g o n i g d y w i e d z i e ć n i e b ę d z i e s z , c o j a w y c i e r p i a ł e m . . . J a m c i ę k o c h a ł , n a w e t w y r z u c a j ą c z d r a d ę , j a m n i g d y n i k o g o n i e k o c h a ł , n i e k o c h a m , n i e p o t r a f i ę u k o c h a ć , p r ó c z c i e b i e - A l e j a j e ś t e m n i e w o l n i k — d o d a ł c i s z e j , — j a m u s z ę b y ć s p r z e d a n y . . .
I r o n i c z n y ś m i e c h p r z e s u n ą ł m u s i ę p o u s t a c h .
— M y j e s t e ś m y z r u j n o w a n i , m y n i e m a m y n i c . D l a m n i e , c ó ż t o d l a m n i e z n a c z y ? j a p o s z e d ł b y m z n o w u n o s i ć k a r a b i n ; a l e o j c i e c s t a r y , a l e s i o s t r a , a l e t o c i ę ż k i e s p a d k o b i e r s t w o i m i e n i a . T a k , N a t a l j o , j a
b ę d ę s p r z e d a n y , j a m s i ę j u ż o m a ł o n i e s p r z e d a ł — m ó w i ł c i ą g l e z g o r y c z ą , — a l e k u p i e c z n a l a z ł m n i e n i e d o ś ć d o b r z e z a c h o w a n y m . C ó ż m n i e t o o b c h o d z i ? d l a m n i e b e z c i e b i e ż y c i a n i e m a , s z c z ę ś c i a n i e m a - . , j a t a k p o w o l i d o g o r e j ę , z o b r a z e m t w o i m w s e r c u i m y ś l i . S ł u c h a j , N a t a l j o , m ó w i s z o s w e m s e r c u u m a r ł e m , n i e c h c h o ć w z d r ę t w i a ł e m z o s t a n i e d l a m n i e w s p o m n i e n i e . J a m c i ę t a k k o c h a ł , j a k n i g d y c z ł o w i e k ż a d e n n i e w i a s t ę , j a d z i ś , p o d b r z e m i e n i e m o b o w i ą z k u , z e w s p o m n i e n i e m o j c a , d o m u , t y c h w s z y s t k i c h , k t ó r y m p o ś w i ę c i ć s i ę m u s z ę c z u j ę , ż e z a c h w i l ę m o ż e z d r a d z i ł b y m i c h , z a p o m n i a ł , w y r z e k ł s i ę , g d y b y m . , , .
— D o s y ć , R o b e r c i e , d o s y ć ! n i e m ó w ! — k r z y k n ę ł a N a t a l j a , z r y w a j ą c s i ę z s i e d z e n i a — z a k l i n a m c i ę , i d ź , n i e w s k r z e s z a j m y s z a ł u , n i e b u d ź m y n i e m o ż l i w y c h n a d z i e i . N a ,z i e m i n i e m a i n i e m o ż e b y ć s z c z ę ś c i a ; s ą b ł y s k i , m y ś m y t a k i b ł y s k p r z e ż y l i , u m i e j m y ż y ć p a m i ę c i ą c h w i l i . D z i ś , d z i ś j u ż n a s z c z ę ś c i e z a p ó ź n o ! N i c w s k r z e s z o n e g o n i e ż y j e - A l e " d o p ó k i z e s c h ł e t o s e r c e b i ć b ę d z i e , j a m t w o j ą , j a m t w o j ą !
R o b e r t s i ę z e r w a ł , k o b i e t a s p ł a k a n a k l ę c z a ł a u k o l a n j e g o i o b e j m o w a ł a j e , p ł a c z ą c j e s z c z e .
— P r z a b a c z m i — r z e k ł a , — b y ł a m p ł o c h ą m o ż e , n i m p o z n a ł a m c i e b i e , l e c z p r a g n ę ł a m c i e b i e b y ć g o d n ą , p o d n i o s ł e ś d u s z ę m o j ą . M i ł o ś ć t w o j a o c z y ś c i ł a m n i e ! p r z y s i ę g a m c i , ż e w t e m s e r c u p o t o b i e c h y b a B ó g z a m i e s z k a . O n o b y ł o i j e s t t w o j e m !
— U w i e r z - ż e m i , ż e m k o c h a ł i k o c h a m , i p r z e k l i n a j ą c , j e s z c z e m b y ł t w o i m c a ł y . P a m i ę t a s z t e n o b r a z t w ó j , k t ó r y c h w y c i ł e m g w a ł t e m w ó w c z a s , g d y s i ę m i ł o ś ć m o j a o t w i e r a ł a j a k k w i a t d o s ł o ń c a . A ż d o d z i ś d n i a p o z o s t a ł p r z y m n i e , j a k o j e d y n a p o c i e c h a s t r u t e g o ż y c i a . S t o r a z y c h c i a ł e m g o r z u c i ć w o g i e ń , i s t o k r o ć g o t ó w e m b y ł p a ś ć w p ł o m i e n i e , b y g o o c a l i ć - C a ł e d n i z n i m b y l i ś m y s a m i , n i e p r z e ż y ł e m d n i a j e d n e g o b e z n i e g o . B u d z i ł e m s i ę , b y n a ń p a t r z y ć , z a s y p i a ł e m z e w s p o m n i e n i e m .
— I d ź ! i d ź ! — z a w o ł a ł a w s t a j ą c N a t a l j a , — j a s i ę l ę k a m , j a c i ę p r o s z ę ! P o d a l i ś m y s o b i e d ł o n i e , p r z e j e d n a n i —r o z s t a ń m y s i ę s i o s t r ą i b r a t e m n a w i e k i . Z d a ł a ż y ć b ę d z i e m y z s o b ą z a w s z e .
— P o z w ó l m i z o s t a ć , t o m ó j d z i e ń o s t a t n i . J a d ę , m u s z ę j e c h a ć . T a m c z e k a j ą n a m n i e . T w ó j k r z y k b o l e ś c i w t e a t r z e o c a l i ł m n i e n a d ł u g o p e w n i e - W i ę z y , k t ó r e j u ż z a k u ć m i a n o , r o z p a d ł y s i ę , o d d y c h a m c h w i l ę . N i e c h j ą z t o b ą p r z e ż y j ę ,
N a t a l j a p ł a k a ć z a c z ę ł a .
— L ę k a m s i ę — r z e k ł a — a b y c i w i d o k m ó j d z i s i e j s z y n i e z a t a r ł w s p o m n i e ń o b r a z u , j a c h c ę b y ć z a w s z e d l a c i e b i e t ą , k t ó r ą p i e r w s z y r a z z o b a c z y w s z y , u k o c h a ł e ś j e d n e m w e j r z e n i e m . D z i ś , j a t r u p e m t a m t e j j e s t e m .
— O ! n i e — p r z e r w a ł R o b e r t , — m n i e s p a l i ł a b o l e ś ć , t y ś w n i e j n a b r a ł a m ę c z e ń s k i e g o b l a s k u , t y ś j a k a n i o ł p i ę k n a , a j a c i ę k o c h a m ! j a c i ę k o c h a m !
S ł y s z ą c t e n w y k r z y k , h r a b i n a o d s u n ę ł a s i ę o d n i e - 2 ° .
— R o b e r c i e , z a k l i n a m c i ę , o d e j d ź ! K l ę c z a ł a m u k r z y ż a , g d y ś w s z e d ł , c h c ę b y ć g o d n ą p o k l ę k n ą ć p r z e d n i m z n o w u , g d y c i p o d a m d ł o ń d o p o ż e g n a n i a n a z a w s z e . N i e c h m i ł o ś ć , k t ó r ą k r e w o b l a ł a , z o s t a n i e c z y s t ą , ś w i ę t ą , b r a t e r s k ą - B ł a g a m c i ę !
— N i e c h b ę d z i e c z y s t ą , b r a t e r s k ą i ś w i ę t ą ! — p o w t ó r z y ł R o b e r t , — L e c z , d r o g a N a t a l j o , n i e w y p ę d z a j m n i e o d s i e b i e , n i e r a c h u j m i c h w i l , d a j m i s i ę n a p a ś ć b l a s k i e m t w y c h o c z ó w , n a s ł u c h a ć t w e g o g ł o s u , a b y m i o n e ś w i e c i ł y , a b y m i o n b r z m i a ł w o s a m o t n i e n i u i n i e w o l i . W ż y c i u m o ż e s i ę n i e z o b a c z y m y w i ę c e j ; j a n i e p r z y j d ę , b o n i e c h c ę b y ć k r z y w o p r z y - s i ę z c ą , t y m n i e s z u k a ć n i e b ę d z i e s z . P o z w ó l m i z o s t a ć .
( C i ą g d a l s « y n a s t ą p i . )
