P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 44//22000055 65
G
Grrzzyyb biiccee p po ow wiieerrzzcch ho ow wn nee o ok ko olliiccyy n
na arrzz¹ ¹d dó ów w p p³³cciio ow wyycch h u u k ko ob biieett
SSuuppeerrffiicciiaall ttiinneeaa iinnffeeccttiioonnss ooff tthhee ggeenniittaall rreeggiioonn iinn w woom meenn
H
Heelleennaa RRoottsszztteejjnn11,, AAnnnnaa ZZaalleewwsskkaa22
Celem pracy by³ zwiêz³y przegl¹d grzybic powierzchownych okolicy narz¹dów p³ciowych u kobiet. Wskazano równie¿ na obecne mo¿liwoœci diagnostyczne i lecznicze.
S³owa kluczowe: grzybice powierzchowne, dro¿d¿yca, okolice p³ciowe
(Przegl¹d Menopauzalny 2005; 4: 65–67)
1
1PPoorraaddnniiaa DDeerrmmaattoollooggiicczznnaa PPrrzzyycchhooddnnii SSppeeccjjaalliissttyycczznneejj IInnssttyyttuuttuu CCeennttrruumm ZZddrroowwiiaa MMaattkkii PPoollkkii ww ££ooddzzii;;
k
kiieerroowwnniikk PPrrzzyycchhooddnnii:: ddrr nn.. mmeedd.. PPiioottrr WWooŸŸnniiaakk
2
2KKaatteeddrraa ii KKlliinniikkaa DDeerrmmaattoollooggiiii ii WWeenneerroollooggiiii UUnniiwweerrssyytteettuu MMeeddyycczznneeggoo ww ££ooddzzii;;
k
kiieerroowwnniikk KKlliinniikkii:: pprrooff.. ddrr hhaabb.. nn.. mmeedd.. AAnnnnaa SSyyssaa--JJêêddrrzzeejjoowwsskkaa Grzyby po zetkniêciu siê z organizmem cz³owieka
zdrowego, natrafiaj¹ w miejscu wtargniêcia na mecha- nizmy obronne, które sprawnie funkcjonuj¹ce nie po- winny dopuœciæ do rozwoju choroby.
Coraz czêœciej wystêpuj¹ce zaka¿enia grzybicze zwi¹zane s¹ niew¹tpliwie z postêpem medycyny i szero- kim stosowaniem antybiotyków, leków kortykosteroi- dowych oraz immunosupresyjnych.
We wrotach zaka¿enia podstawowe znaczenie ma odpornoœæ nieswoista. W naturalnych otworach cia³a usuwaniu grzybów sprzyja z³uszczanie i odnowa na- b³onka. Ponadto b³ony œluzowe wydzielaj¹ substancje, które niszcz¹ b³ony komórkowe grzybów.
Wa¿ne znaczenie ma tak¿e fizjologiczna flora bakte- ryjna, która poprzez wspó³zawodnictwo mo¿e hamowaæ kolonizacjê grzybów (Macura). Przed uogólnianiem siê zaka¿eñ grzybiczych chroni g³ównie odpornoœæ komór- kowa. U chorych z niedoborem odpornoœci komórko- wej czêsto stwierdza siê przewlek³e i nawracaj¹ce zaka-
¿enia grzybicze. Rola odpornoœci humoralnej jest nie do koñca wyjaœniona, a przeciwcia³a przeciw komórkom grzybów maj¹ znaczenie g³ównie diagnostyczne.
Grzyby chorobotwórcze, maj¹ce znaczenie w der- matologii, nale¿¹ g³ównie do klasy dermatofitów, grzy- bów niedoskona³ych: Deuteromycetes – Fungi imper- fecti. Wyró¿nia siê tu 3 rodzaje:
– Microsporum, – Trichophyton, – Epidermophyton,
a tak¿e grzyby dro¿d¿opodobne i pleœniowce [1].
Z
Za ak ka a¿¿een niia a g grrzzyyb ba am mii d drro o¿¿d d¿¿o op po od do ob bn nyym mii
Czêsto dro¿d¿aki z rodzaju Candida bytuj¹ jako sa- profity. Obecne s¹ jako nieliczne blastospory na b³onach œluzowych otworów naturalnych i w przewodzie pokar- mowym. W odpowiednich warunkach zwiêksza siê liczba blastosporów, co mo¿e powodowaæ objawow¹ dro¿d¿ycê.
W sytuacji obni¿onej odpornoœci – antybiotykoterapii, chorób uk³adowych, cukrzycy b¹dŸ wzmo¿onej wilgotno- œci lub maceracji mog¹ wywo³ywaæ objawy chorobowe.
U kobiet do najczêstszych zaka¿eñ dro¿d¿akami na- le¿y dro¿d¿yca pochwy, która mo¿e przechodziæ na okolicê sromu (zapalenie dro¿d¿akowe sromu i pochwy – Vulvitis et vulvovaginitis candydamycetica), a nawet skórê otoczenia. Charakterystyczne dolegliwoœci to pie- czenie, œwi¹d oraz serowate up³awy. B³ona œluzowa po- chwy staje siê zaczerwieniona i obrzêkniêta.
Przy przejœciu na srom – widoczne s¹ ogniska bia-
³ych plam, przypominaj¹cych œciête mleko oraz zmia- ny rumieniowe z ostrym stanem zapalnym, a tak¿e obecnoœci¹ pêcherzyków i nad¿erek [2].
P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 44//22000055 66
Wynik badania mikologicznego bezpoœredniego wskazuje na wystêpowanie nitkowatych form Candida.
Do najczêœciej wykrywanych w tej okolicy nale¿¹ ro- dzaje Candida albicans, Candida glabrata i Candida tropicalis.
Zaka¿enie dro¿d¿akowe sromu i pochwy mo¿e poja- wiaæ siê tak¿e u kobiet w pe³ni zdrowych, ale zaznaczyæ nale¿y, ¿e jest szczególnie czêste u chorych na cukrzycê.
Zmiany o charakterze zapalenia dro¿d¿akowego na- le¿y ró¿nicowaæ z aftami, które ró¿ni¹ siê obecnoœci¹ ubytków z zapalnym obrze¿em oraz leukoplaki¹, która wystêpuje w postaci zmlecza³ych plam utrzymuj¹cych siê przez d³ugi okres, nie daj¹c dolegliwoœci podmioto- wych. Pod uwagê nale¿y równie¿ braæ zaka¿enie na tle bakteryjnym (rozstrzyga badanie bakteriologiczne) oraz alergiczne reakcje kontaktowe (wskazuje wywiad).
W leczeniu dro¿d¿ycy sromu, która zwykle ³¹czy siê z wystêpowaniem dro¿d¿ycy pochwy stosuje siê najczê- œciej terapiê doustn¹ – flukonazolem, ketokonazolem lub itrakonazolem [3, 4]. Mo¿na tak¿e do³¹czyæ leczenie miejscowe. Najczêœciej s¹ to pochodne imidazolowe – mikonazol, ekonazol, izokonazol, klotrimazol [5]. Nale-
¿y pamiêtaæ o równoczesnym leczeniu partnera seksual- nego. Niezwykle wa¿ne znaczenie ma leczenie dro¿d¿y- cy sromu i pochwy u kobiet w ci¹¿y, bowiem zapobie- ga zaka¿eniu dro¿d¿akowemu noworodków.
Z
Za ak ka a¿¿een niia a d deerrm ma atto offiitta am mii
W s¹siedztwie narz¹dów p³ciowych mo¿e wystêpo- waæ grzybica obrêbna pachwin, która jest najczêœciej wywo³ywana przez Epidermophyton floccosum. Wy- stêpuje zwykle w okresie letnim i czêœciej u mê¿czyzn, chocia¿ zdarza siê tak¿e u kobiet. Ogniska s¹ zwykle ostro odgraniczone, wystêpuj¹ symetrycznie, o charak- terze rumieniowo-z³uszczaj¹cym, czasami nawet przy- bieraj¹ kolor brunatny, z tendencj¹ do wygaszania za- palenia w czêœci centralnej i nasileniem wykwitów grudkowo-pêcherzykowych i krost na obwodzie. Zmia-
nom towarzyszy umiarkowany œwi¹d. ZakaŸnoœæ jest znaczna, a choroba przenosi siê przez kontakt z zaka¿o- nym ubraniem, rêcznikami, poœciel¹.
Nale¿y tak¿e pamiêtaæ o wystêpowaniu przewlek³ej grzybicy skóry g³adkiej, wywo³ywanej g³ównie przez Trichophyton rubrum, czêsto imituj¹cej zmiany wypry- skowe, która jest tak¿e spotykana w okolicy narz¹dów p³ciowych u kobiet z defektami immunologicznymi, zaburzeniami hormonalnymi czy naczynioruchowymi.
Postaæ ta mo¿e wspó³istnieæ z grzybic¹ paznokci [6].
Wskazaniem do leczenia ogólnego s¹ rozleg³e zmiany na skórze g³adkiej, w szczególnoœci przypadki grzybicy przewlek³ej.
W leczeniu grzybicy obrêbnej pachwin zwykle wy- starcza leczenie przeciwgrzybicze miejscowe, stosowa- ne s¹ g³ównie pochodne imidazolowe [7].
D
Diia ag gn no ossttyyk ka a g grrzzyyb biicc
W diagnostyce grzybic skóry najwa¿niejsze pozo- staje badanie lekarskie. Nale¿y zwróciæ uwagê tak¿e na wywiad, który mo¿e dostarczyæ danych na temat czyn- ników predysponuj¹cych.
W celu potwierdzenia badania klinicznego stosuje siê badanie preparatów bezpoœrednich. Najczêœciej jest to szybki test diagnostyczny – badanie zeskrobin w roz- tworze 10% KOH (NaOH) lub dwumetylosulfotlenku (DMSO). Komórki makroorganizmu ulegaj¹ wówczas rozpuszczeniu, podczas gdy komórki grzybów posiada- j¹ w œcianie komórkowej nierozpuszczaln¹ dla wymie- nionych zwi¹zków chitynê i s¹ dobrze widoczne w mi- kroskopie œwietlnym.
Mo¿na wykonaæ tak¿e hodowlê grzybów, oczekiwa- nie na wynik trwa ok. 2–4 tyg., ale pozwala na wyizolo- wanie szczepu grzyba z materia³u klinicznego. Ostatnie lata przynios³y du¿y rozwój diagnostyki molekularnej grzybic, która czêœciej na razie stosowana jest przy two- rzeniu ró¿nego typu klasyfikacji do celów naukowych [8, 9].
Ryc. 1. Dro¿d¿yca sromu i pochwy oraz skóry otoczenia (rozleg³e zmiany u chorej na cukrzycê)
Ryc. 2. Grzybica obrêbna pachwin
P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 44//22000055 67 P
Piiœœmmiieennnniiccttwwoo
1. Richardson MD, Warnock DW. Grzybice. Rozpoznanie i leczenie. Springer PWN, Warszawa 1995.
2. Guidelines of care for superficial mycotic infections of the skin: mucocutaneous candidiasis. American Aca- demy of Dermatology. J Am Acad Dermatol 1996; 34: 110-15.
3. Jones HE. Therapy of superficial fungal infections. Med Clin North Am 1982; 66: 873-93.
4. Lesher JL Jr. Oral therapy of common superficial fungal infections of the skin. J Am Acad Dermatol 1999;
40 (6 Pt 2): 31-4.
5. Polak A. The past present and future of antimycotic combination therapy. Mycoses 1999; 42: 355-70.
6. Assaf RR, Weil ML. The superficial mycoses. Dermatol Clin 1996; 14: 57-67.
7. Gupta AK, Einarson TR, Summerbell RC, et al. An overview of topical antifungal therapy in Dermato- mycoses. A North American perspective. Drugs 1998; 55: 645-74.
8. Noble SL, Forbes SC, Stamm PL. Diagnosis and management of common tinea infections. Am Fam Physician 1998; 58 (1): 163-78.
9. Baran E (red.). Zarys mikologii lekarskiej. Volumed, Wroc³aw, 1998, 543-50.
A
Addrreess ddoo kkoorreessppoonnddeennccjjii
dr n. med. HHeelleennaa RRoottsszztteejjnn Poradnia Dermatologiczna Przychodni Specjalistycznej
Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi ul. Rzgowska 281/289
93-338 £ódŸ
Summary
The aim of the study was to present a concise overview based on clinical presentations, diagnostic possibilities and treatment of mycotic infections most commonly encountered in women in the anogenital region.
Key words: superficial tinea infections, candidosis, genital region
