• Nie Znaleziono Wyników

Technik und Kultur : Zeitschrift des Verbandes Deutscher Diplom-Ingenieure, Jg. 30, Nr 4

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Technik und Kultur : Zeitschrift des Verbandes Deutscher Diplom-Ingenieure, Jg. 30, Nr 4"

Copied!
16
0
0

Pełen tekst

(1)

TECHNIK u n d KULTUR

S E | 30. JAH RG ANG BERLIN, 30. APRIL 1939 Nr. 4, S. 49—64 | D I E Z E I T S C H R I F T D E R D E U T S C H E N D I P L O M - 1N G E N I E U R E

m m

S O I

I n h a l t :

G renzen d e r T e c h n i k ... 49— 52 Zu a l t ? ... 60— 62 Die B edeutung d e r F am ilienforschung für d e n L ite ra tu r:

einzelnen und für die G esam th eit d es V olkes 52—58 # N eue B ü c h e r ...63— 64 Pro un d C o n t r a ... 58— 60 Z eitsch riften ...64

Dr. T heodor H einrich M ayer:

Gteit]en Oer tedinift

E in e w i r k l i c h e T e c h n i k in u n s e r e m S in n g ib t es w o h l e r s t s e i t h u n d e r t J a h r e n , a ls d ie e r s te „ k r a f te r z e u g e n d e " M a s c h in e , d ie D a m p f ­ m a s c h i n e , ih r e n S ie g e s z u g b e g a n n , d e n n je t z t e r s t b e s a ß m a n e in e v e r h ä ltn is m ä ß ig le ic h t u n d b illig , u n d v o r a lle m a n je d e m O r t z u g e w in n e n d e K r a f t, d ie w ie d e r u n z ä h lig e M a s c h in e n a n d e r e r A r t in B e ­ w e g u n g s e tz e n k o n n te . V ie rz ig J a h r e s p ä t e r k a m e n a ls „ K r a f t m a s c h i n e n d ie D y n a m o s d a z u , u m d ie J a h r h u n d e r tw e n d e d ie E x p lo s io n s m o to r e n . D ie W a s s e r k r a f tm a s c h in e n , d ie T u r b in e n , h e u te w o h l d e m K r a f ta u s m a ß n a c h d ie g e w a lti g s t e n a ll e r M a ­ sc h in e n , d ie n e n f a s t a u s s c h lie ß lic h d e r E rz e u g u n g e le k t r is c h e r K ra ft, d ie h ie r a ls o d a s Z w is c h e n g lie d z w is c h e n e in e r u n m itte lb a r a ls „ N a t u r k r a f t " a n z u ­ s p r e c h e n d e n E n e rg ie u n d ih r e r G e b r a u c h s f o r m fü r m e n s c h lic h e Z w e c k e b ild e t.

W ir h a b e n h ie r e tw a s a u s g ie b ig m it A n f ü h r u n g s ­ z e ic h e n o p e r ie r t, d e n n d e r N a m e „ K r a f tm a s c h in e "

o d e r „ k r a f te r z e u g e n d e M a s c h in e " is t e in e u n r ic h tig e B e z e ic h n u n g , w ir b e s i tz e n k e in e M a s c h in e n u n d w e r ­ d e n n ie w e lc h e b e s itz e n , d ie a u s sic h h e r a u s K r a f t s c h a ffe n — d a s W e s e n d ie s e r M a s c h in e n b e s t e h t d a rin , b e r e i ts v o r h a n d e n e , o ffe n e o d e r g e b u n d e n e K rä fte so u m z u w a n d e ln , d a ß s ie z u a llg e m e in e m u n d b e q u e m e m G e b r a u c h ta u g e n .

N u r b e i d e n K r ä f te n , d ie v o m L e b e n h e r k o m m e n , a ls o zu m B e is p ie l d e r K r a f t u n s e r e r M u s k e ln t r i t t d ie U m fo rm u n g d e r E n e r g ie n n ic h t m e h r so g a n z d e u tlic h z u ta g e , u n d a t h l e tis c h e R e k o r d le is tu n g e n s c h e in e n (n ach u n s e r e n h e u tig e n E r k e n n tn i s s e n ) in s t a r k e m M iß v e r h ä ltn is z u d e n m it d e r N a h ru n g z u g e f ü h r te n E n e r g ie n z u s te h e n . V o lle n d s g e h e im n is v o ll a b e r w ir k e n d ie g e is tig e n K r ä f te , d e r W ille d e s M e n s c h e n h a t so g u t w ie k e in e n V e r b r a u c h m a t e r i e l l e r E n e r ­ g ie n u n d h a t d o c h v o n e in e m T a g z u m ä n d e r n d a s A n tlitz d e r W e lt g e w a n d e lt, a u c h u n s e r e g e s a m te T e c h n ik is t e in e A u s w ir k u n g s e i n e r e r k e n n e n d e n u n d s c h a f f e n d e n K r ä f te .

In d e n h u n d e r t J a h r e n , d ie u n s e r e h e u tig e T e c h n ik b e s te h t, h a t s ie im L e b e n d e r M e n s c h e n d ie u n ­ g e h e u e r lic h s te U m w ä lz u n g g e b r a c h t , d ie s e i t A n ­ b e g in n d e r M e n s c h h e its g e s c h ic h te z u v e r z e i c h n e n is t. U n d a u c h d ie u n e r w a r t e s t e : s e l b s t d e r g e n ia ls te P h a n t a s t h ä t t e b is 1800 k e in e d e r h e u tig e n t e c h ­ n is c h e n E r r u n g e n s c h a f te n (b is a u f e in e !) a u c h n u r in l e i s e s t e r A n n ä h e r u n g e r f a s s e n k ö n n e n , s o w e it je n s e its a lle s H ö ffe n s u n d W o lle n s , W ü n s c h e n s u n d T r ä u m e n s la g e n sie . F re ilic h , in d e r e in e n A u s n a h m e b ir g t sic h

a u c h d a s ti e f s t e W e s e n d e s M e n s c h e n , d e r in d ie W e lt g e s t e ll t is t, u m s t e t s z u r H ö h e z u d r ä n g e n , d a s H ö c h s te z u e r s e h n e n : in d e r L u f t s c h i f f a h r t h a t d ie P h a n ta s ie f r ü h e r e r Z e it e n L e is t u n g e n v o r ­ w e g g e n o m m e n , d ie s e l b s t u n s e r e h e u ti g e T e c h n ik n ic h t e r f ü lle n k o n n te u n d v o n d e n e n s ie n a c h d e n e r s t e n v e r g e b l ic h e n V e r s u c h e n s ic h w i e d e r a b k e h r t e . D ie R a u m s c h i f f a h r t s c h e i n t je n s e it s u n s e r e r h e u ti g e n te c h n i s c h e n M ö g lic h k e ite n z u lie g e n .

D e n W e g v o m B e g r e n z t e n i n s G r e n ­ z e n l o s e h a t d e r M e n s c h n o c h n i c h t b e s c h r e i t e n k ö n n e n .

A b e r s i n d i h m i m B e g r e n z t e n , i m B e r e i c h u n s e r e r E r d e S c h r a n k e n g e s e t z t ? W ir d s ic h d a s s in n f ä llig s te S y m b o l s e i n e r G e w a l t ü b e r d ie K r ä f t e d e r E r d e , d ie T e c h n ik , o h n e je d e H e m m u n g w e i t e r e n t f a l t e n k ö n n e n ? W o lie g t d e r Z ie lp u n k t, ü b e r d e n h in a u s a u c h d e r s t ä r k s t e W ille d e s s t ä r k s t e n M e n s c h e n m i t d e n voll*

k o m m e n s te n u n d s t ä r k s t e n M a s c h in e n n ic h t m e h r v o r z u s to ß e n v e r m a g ?

D ie E n tw ic k lu n g d e r T e c h n ik in d ie s e n l e t z te n h u n d e r t J a h r e n g r e q z t a n s U n v o r s t e llb a r e . D a b e i h a n d e l t e s s ic h h i e r n ic h t u m e in e E v o lu tio n v o n e in e m P u n k t a u s, im m e r w ie d e r w ir d N e u la n d e r ­ s c h lo s s e n , d a s s e l b s t f ü r e in e n te c h n is c h h o c h g e b il­

d e t e n M e n s c h e n je n s e its a lle s A h n e n s lie g t. K e in p h a n t a s t i s c h e r D ic h te r h a t d a s F u n k w e s e n o d e r g a r d a s F e r n s e h e n v o r g e a h n t , z u w e i t je n s e it s a ll e r a u c h n u r t r a u m h a f t e n M ö g lic h k e ite n la g e s. A b e r h e u te is t d e r F u n k e in e A llt ä g li c h k e it , u n d d a s F e r n s e h e n w ir d es s c h o n m o r g e n s e in . U n d d ie W e i t e r e n t w i c k ­ lu n g s c h r e i t e t n ic h t in ru h ig e m R h y th m u s f o r t, n a c h k u r z e n P a u s e n ü b e r s t ü r z t s ie s ic h im m e r w ie d e r , ü b e r t o u r t s ic h w o h l e in e k le i n e W e ile w ie e in e l e e r ­ la u f e n d e M a s c h in e u n d s c h e i n t a n d e r e ig e n e n K r a f t zu z e r b r e c h e n , r a f f t sic h d a n n w ie d e r z u s a m m e n zu e in e m g e w a ltig e n S p r u n g n a c h v o r w ä r t s .

M a n b r a u c h t d a n u r a n je n e M a s c h in e n z u d e n k e n , d ie d e m A llta g s m e n s c h e n d a s ü b e r z e u g e n d s te B ild v o n d e r G e w a l t d e r T e c h n ik g e b e n , a n d ie M a s c h in e n d e r S c h n e llig k e it, R e k o r d a u f d e r S tr a ß e ü b e r 400 K ilo m e te r in d e r S tu n d e , a u f d e m f r e ie n G e lä n d e e in e s h a r t e n S tr a n d e s 500 K ilo m e te r , in d e r L u ft a b e r s c h o n 700 K ilo m e te r — w ie w e it w e r d e n w ir e s d a n o c h b r i n g e n ?

A b e r h i e r s c h e i n t z u m e r s te n m a l e in e k l a r e G r e n z e z u ta g e z u t r e t e n . Im m e r w ie d e r v e r s i c h e r n d ie R e k o r d t r ä g e r : L ie b e r d a s s c h w e r s t e R e n n e n ü b e r

(2)

50 Th. H. M a y e r : Grenzen der Technik Technik u. K ultur

s e c h s S tu n d e n , a ls d ie p a a r M i n u te n e i n e r s o l c h e n R e k o r d f a h r t ! U n d L e u tn a n t A g n e l l i , d e r s c h n e l ls t e M e n s c h d e r W e lt , s t e l l t e s e i n e n R e k o r d v o n 7 00 K ilo m e te r in d e r S tu n d e in e in e m w in z ig e n H y d r o p l a n a u f, d e r a b e r e in e n M o t o r v o n 1500 H P in s ic h tr u g , d u r f te s ic h n ic h t a n d ie s a n f t e s t e K u r v e w a g e n , d e n n d e n d a b e i a u f t r e t e n d e n F li e h k r ä f t e n w ä r e w o h l d ie M a s c h in e , a b e r n ic h t s e i n K ö r p e r m e h r g e w a c h s e n g e w e s e n .

T r o tz d e m w e r d e n im m e r w ie d e r S t r a t o s p h ä r e n ­ flu g z e u g e p r o j e k t i e r t , d ie in H ö h e n ü b e r z e h n t a u s e n d M e t e r e in e G e s c h w i n d ig k e i t v o n m e h r a ls 1000 K ilo -”

m e t e r in d e r S tu n d e e r r e i c h e n s o lle n , u n d e s b e s t e h t n i c h t d e r g e r i n g s te Z w e ife l, d a ß s o l c h e M a s c h in e n g e b a u t w e r d e n k ö n n e n .

G ib t e s a b e r a u c h s c h o n M e n s c h e n , d ie d ie s e G e s c h w i n d ig k e i t e r t r a g e n w e r d e n ? Im g e r a d e n u n d g a n z a llm ä h lic h in s e i n e r G e s c h w i n d ig k e i t g e s t e i g e r ­ t e n F lu g s c h e i n t e in e o b e r e G r e n z e d e s T e m p o s n ic h t z u b e s t e h e n , d a h i e r ja k e in e K r ä f t e a u f t r e t e n , d ie a m G e f ü g e d e s K ö r p e r s z e r r e n k ö n n te n . A b e r w a s g e s c h i e h t, w e n n d e r P ilo t a u s ir g e n d w e l c h e n u n v o r ­ h e r g e s e h e n e n G r ü n d e n (n o r m a l w i r d ja e in s o l c h e r S c h n e llflu g n u r in a b s o l u t g e r a d e r L in ie v o r s ic h g e h e n ) e in e K u r v e z ie h e n m u ß ? E s k a n n ja s e in , d a ß e r e in e m ä n d e r n F lu g z e u g o d e r e i n e r a t m o s p h ä ­ r is c h e n E r s c h e i n u n g a u s w e ic h e n , o d e r d a ß e r w e g e n e in e r m o t o r i s c h e n S tö r u n g n ie d e r g e h e n m u ß u n d n ic h t v o r s ic h , s o n d e r n n u r s c h a r f s e itl ic h o d e r g a r h i n t e r s ic h e in e n g e s i c h e r t e n L a n d u n g s p la t z w e iß . W ie v e r h a l t e n s ic h d ie e m p f in d lic h e n O r g a n e s e in e s K ö r p e r s g e g e n d ie d a b e i a u f t r e t e n d e n u n g e h e u r e n F l i e h k r ä f t e ? S c h o n d e m g e w ö h n lic h e n F lu g p a s s a g ie r b r i n g t d a s D u r c h s a c k e n d e s F lu g z e u g s ü b e r e in e m L u f tlo c h d ie p e i n l ic h s t e n G e f ü h le in d e n E in g e w e id e n , d ie F l i e h k r a f t g r e if t a b e r a u c h a n d ie z a r t e s t e n S in n e s o r g a n e .

W i r d d e r S c h n e llflu g im e r w ä h n t e n A u s m a ß d e s T e m p o s n ic h t d a r a n s c h e i te r n , d a ß d e r M e n s c h d e r v o n ih m g e b a u te n M a s c h in e n o c h n ic h t g e w a c h s e n i s t ? L ie g e n d ie G r e n z e n d e r T e c h n ik n ic h t b e i d e n M a s c h in e n , s o n d e r n b e im M e n s c h e n ?

D e r E in w a n d lie g t n a h e : h i e r h a n d e l t e s s ic h u m e in e n S p e z ia l - u n d G r e n z f a ll, d e r k e in e s w e g s a u f d ie ü b r i g e E n tw ic k l u n g d e r T e c h n ik ü b e r t r a g e n w e r d e n d a rf.

U n d e s s c h e i n t' w ir k lic h , d a ß s o n s t d e r W e i t e r ­ b ild u n g d e r T e c h n ik k e in e H e m m n is s e e n tg e g e n ­ s t e h e n . E s s in d n u r r e i n p r a k t i s c h e E r w ä g u n g e n , d ie v o r lä u f ig d ie D im e n s io n e n d e r u n d je n e r G r o ß ­ m a s c h in e n e in s c h r ä n k e n , a b e r tr o tz d e m g e h t m a n h i e r a llm ä h lic h u n d u n a u f h a l ts a m im m e r w e i t e r h i n ­ a u f, u n d a u c h d ie E r w e i t e r u n g d e r A n w e n d u n g s ­ b e r e i c h e d e r T e c h n ik s c h r e i t e t e in m a l s p r u n g h a f t, e in m a l la n g s a m e r , a b e r je d e n f a lls u n e n tw e g t fo r t.

A b e r n u n e in e p r i n z ip i e ll e F r a g e : h a n d e l t d ie M e n s c h h e it in i h r e r te c h n i s c h e n A r b e i t a u s e ig e n e r M a c h t v o ll k o m m e n h e it , e in e m im m e r m e h r g e s t e i g e r ­ t e n M a c h t b e t r i e b g e h o r c h e n d , o d e r is t s ie n u r d e r B e a u f t r a g t e d e r N a tu r , d e s S c h ic k s a ls o d e r w ie m a n d ie u n s n ä c h s t ü b e r g e o r d n e t e I n s ta n z e b e n n e n n e n m a g ? G e h e n w ir in d e r T e c h n ik g le i c h g e r i c h te t m it i r g e n d e i n e r u n s n o c h u n b e k a n n t e n E v o lu t io n d e r g a n z e n E r d e o d e r e r h e b e n w ir u n s h i e r i n f r e v e l ­ h a f t e m Ü b e r m u t ü b e r d e n v o r b e s tim m t e n L a u f d e s G e s c h e h e n s ? Z e r s t ö r e n w ir m it d e r T e c h n ik d ie b io ­ lo g is c h e H a r m o n i e d e s G e s a m t k ö r p e r s E r d e o d e r

g le ic h e n w ir im G e g e n te i l m i t ih r e in e b e s t e h e n d e D is h a r m o n ie a u s , in d e m w i r r u h e n d e K r ä f t e f r e i ­ m a c h e n , u n g e n ü tz t w i r k e n d e a b e r r a f f e n u n d s t r a f f e n ?

A u f d e n e r s t e n Ü b e r b lic k h in s c h e i n e n s ic h fü r je d e n d ie s e r S ä t z e B e w e i s e f in d e n z u la s s e n . G e ­ r a d e d ie g e is tig h ö c h s t s t e h e n d e n M e n s c h e n u n s e r e r Z e it, d e r e n S c h a f f e n n i c h t p r a k t i s c h e n Z ie le n g e ­ w id m e t is t, s o n d e r n s ic h im i d e a l i s t i s c h e n B e re ic h a u s w ir k t, e m p f in d e n im m e r w i e d e r u n s e r e h e u tig e T e c h n ik a ls e in Ü b e rm a ß , m i t Ü b e r m u t g e h a n d h a b t, d a s s ic h e in m a l e b e n s o r ä c h e n m u ß , w ie n a c h a n ­ t i k e n A n s c h a u u n g e n d a s H in a u s g r e if e n d e s M e n s c h e n ü b e r s e in e s c h i c k s a l s b e s t i m m t e n B e r e ic h e , d ie H y b ris i h r e S ü h n e fa n d . D ie M a s c h in e n w e r d e n d a n n als D ä m o n e n h in g e s te l lt , d ie s ic h d e r M e n s c h z u se in e m D ie n s t e r s c h a t t e n h a t u n d d ie s ic h z u l e t z t v o n ihm f r e i m a c h e n , s ic h g e g e n ih n k e h r e n u n d ih n v e r ­ n ic h te n .

U n d s o f o r t d a s G e g e n te i l: n ic h t s in d e r N a tu r g e s c h ie h t o h n e z u r e i c h e n d e n G r u n d . A ls o a u c h n ic h t d ie te c h n i s c h e A r b e i t d e s M e n s c h e n .

E s is t b e k a n n t , d a ß ü b e r a l l d o r t , w o d e r M e n sc h in d ie b io lo g is c h e E i n h e i t d e r N a t u r a u c h im k le i n s t e n B e r e ic h e in g r e if t, s c h w e r e S c h ä d ig u n g e n d ie F o lg e s in d .

U n d d ie T e c h n ik i s t u n le u g b a r e in e V e rä n d e ru n g im K r ä f t e h a u s h a l t d e r N a t u r v o n a l l e r s t ä r k s t e m A u s ­ m a ß . R e s e r v e k r ä f t e s e i t M illio n e n v o n J a h r e n a u f­

g e s p e i c h e r t , w ie i n e in e m A k k u m a l a t o r , d ie E n e rg ie n d e r K o h le o d e r d e s E r d ö ls w e r d e n p lö t z li c h u n d u n ­ v e r m i t t e l t in d e n L e b e n s s t r o m d e r E r d e g e b ra c h t.

S to ffe , d ie d a s G e r ü s t d e r E r d e b ild e n , ih r v ie lle ic h t a u c h b io lo g is c h n o tw e n d ig s i n d w ie w in z ig s te M e n ­ g e n v o n M e t a l l e n d e m m e n s c h li c h e n K ö r p e r , w e rd e n a u s ih r h e r a u s g e h o lt , in e in e n e u e F o r m g e b r a c h t und a ls T r ä g e r n e u e r K r ä f t e v e r w e n d e t . D a s S tü r z e n der B e r g b ä c h e , d a s S tr ö m e n d e r F lü s s e k a n n s ic h n ich t m e h r f r e i e n tf a lt e n , s o n d e r n m u ß s ic h Z w e c k e n des M e n s c h e n u n t e r o r d n e n .

S in d d a s n i c h t f u r c h t b a r e E in g r if f e in d a s b io ­ lo g is c h e G le ic h g e w i c h t d e r N a t u r ? U n d m e r k e n w ir n ic h t d ie S tö r u n g a m e m p f in d l ic h s t e n O r g a n der E r d e , a n u n s s e l b e r ? G a b e s je s o v ie l e U n r u h e als in d e m J a h r h u n d e r t d e r T e c h n i k ? I s t je s o w ie jetzt V o lk g e g e n V o lk u n d M a c h t w i d e r M a c h t auf- g e s t a n d e n ? I s t s c h o n e in m a l in d e r g a n z e n M e n s c h ­ h e it s g e s c h i c h te e in s o lc h e s S e l b s t v e r n i c h t e n ü b e r die M e n s c h e n g e g a n g e n w ie im g r o ß e n K r ie g ?

A b e r w ie ä n d e r t s ic h d a s a lle s , w e n n w ir das te c h n i s c h e G e s c h e h e n s u b s p e c i e a e t e r n i t a t i s , von d e r E w i g k e it h e r , b e t r a c h t e n ! D ie h u n d e r t J a h r e te c h n i s c h e r E n tw ic k l u n g s c h r u m p f e n z u e in e m e in ­ z ig e n T a g im L e b e n d e r M e n s c h h e it z u s a m m e n , zu e in e m T a g f r e ilic h , a n d e m s ic h G r ö ß t e s v o r b e r e i t e t e u n d w o d a r u m d ie M e n s c h h e i t v o n e in e m F ie b e r o h n e g le i c h e n d u r c h g e w ü h lt w u r d e , w ie e in e in z e ln e r v o n u n s b e i s t a r k e r E r r e g u n g in F i e b e r v e r f ä llt.

E r d e u n d M e n s c h h e it w u r d e n z u e in e m u n g e h e u r e n B lü h e n a u f g e r u f e n , in d e m s ic h a ll e v e r b o r g e n e K r a f t e n t f a l t e t e , a lle s U n g e f o r m te z u s i n n v o l l e r F o r m w e r ­ d e n w o llte , a lle s R u h e n d e s ic h z u m B e w e g e n e rh o b , a l l e r U m s a tz d e r E n e r g ie n in s H u n d e r t f a c h e g e ­ s t e i g e r t w u r d e , w o s ic h a ll e s d u n k le S e h n e n d e r E r d e e r f ü llt e , w e il d ie M e n s c h h e it s c h o n j e d e n R a u m d e s L e b e n s e r f ü llt e — d ie F ü ll e d e r Z e it h o b a n .

(3)

30 (1939) Nr. 4 Th. H. M a y e r : Grenzen der Technik 51

S o g e s e h e n e r w e is t s ic h d ie T e c h n ik n u r a ls B e ­ g le ite r s c h e in u n g e in e r a llg e m e in e n R e v o lu t io n d e r E r d e u n d d e r N a tu r, in w e lc h e r d e r M e n s c h d a s e r k e n n e n d e , w o lle n d e u n d a u s f ü h r e n d e O r g a n is t, w ie e tw a d a s H irn s e in e m e ig e n e n K ö r p e r a ls F ü h r e r ü b e r g e o r d n e t ist.

W e n n e in M e n s c h z u m e r s te n m a l lie b t, s ic h a ls o d e m h ö c h s t e n S in n s e in e s L e b e n s , d e r V e r s c h m e l­

zu n g m it e in e m ä n d e r n W e s e n u m d e r Z e u g u n g d e s n e u e n w ille n n ä h e r t , s c h e in t d a n ic h t je g lic h e r R h y th m u s s e in e s L e b e n s in s H ö c h s te g e s t e i g e r t ? U n d k ö n n te s ic h n ic h t in d e m s o u n e r h ö r t e r h ö h t e n L e b e n s r h y th m u s u n s e r e r Z e it e in e m y s tis c h e V e r ­ m ä h lu n g z w is c h e n M e n s c h u n d E r d e a n b a h n e n ? M a n d a r f ja n ic h t v e rg e s s e n ,' a u c h d ie u n v o r s t e l l b a r s t e S te ig e ru n g d e r T e c h n ik k a n n d ie G e s a m t e n e r g i e d e r E r d e u n d a ll e r a u f ih r le b e n d e n W e s e n n ic h t v e r ­ m e h r e n , s o n d e r n b lo ß d e n U m s a tz d e r K r ä f t e in s H ö c h s te s te ig e r n , ih r S tr ö m e n z u le id e n s c h a f tlic h e m L a u f b e s c h le u n ig e n . U n d d a r u m s t e l l t s ic h d e r M e n s c h m it d e r T e c h n ik n ic h t g e g e n d ie E r d e u n d ih re O rd n u n g , e r e r f ü llt b lo ß s e in e v o r b e s tim m te A u fg a b e in e in e m M illio n e n ja h r e s p la n d e r N a tu r , i n ­ d em e r s in n lo s e r K r a f t ih r e n S in n g ib t, d a s n o c h U n - g e fo r m te d u rc h F o r m u n g z u w ir k e n d e m O rg a n e rh ö h t, d e n K r e is la u f a lle r E n e r g ie n z u h ö c h s te r G e s c h w in d ig k e it a n tr e ib t .

S e h e n w ir es n ic h t h e u te a n d e m B e is p ie l je n e r S ta a t e n , d ie te i ls e rz w u n g e n , te ils a u s e ig e n e m W ille n v o m L e b e n d e r u m lie g e n d e n V ö lk e r a b ­ g e s c h lo s s e n sin d , d a ß d u r c h S te ig e r u n g d e r e ig e n e n L e b e n s k r a f t, d u r c h E rh ö h u n g d e s L e b e n s r h y th m u s e in s t a u n e n s w e r t e r in n e r e r A u fs c h w u n g e r z ie lt w e r d e n k a n n ?

U n d e in a n d e r e s S y m b o l: N o ch n ie , s e i t e s e in e M e n s c h h e it g ib t, h a t d e r M e n s c h a lle G lie d e r , a lle M u s k e ln s e in e s K ö r p e r s so b e h e r r s c h e n g e le r n t u n d zu s o lc h e r G e s c h m e id ig k e it, V ie ls e itig k e it u n d H ö c h s tle is tu n g g e b r a c h t, w ie h e u te d u rc h d e n S p o rt, d ie s e s u n iv e r s e lls te K ö r p e r t r a in i n g , d a s ü b e r h a u p t m ö g lic h ist. U n d es is t b e s tim m t k e in Z u fa ll, es is t k la r s t e N o tw e n d ig k e it, d a ß in e in e r P e r i o d e g e w a l­

ti g s t e r E v o lu tio n d e r E r d e , d ie s c h o n K e p l e r als e in e n le b e n d ig e n G e s a m tk ö r p e r e r k a n n t h a t, a u c h a lle ih r e O rg a n e z u h o h e r V o llk o m m e n h e it a u f s te ig e n m ü s s e n — e in e s d ie s e r O rg a n e , d a s H a u p t u n d H irn , is t d e r M e n s c h , u n d e r v e r v o llk o m m t w ie d e r , w a s ih n s t a r k m a c h t, d ie O r g a n e s e in e s e ig e n e n K ö r p e r s .

N o c h m a ls : S p o r t is t k e in e v e r e i n z e lt e , e in e r M o d e e n ts p r u n g e n e Z e ite r s c h e in u n g , e r is t n u r d e r T e il e in e r a llg e m e in e n E v o lu tio n d e s G e s a m t k ö r p e r s E r d e , e b e n s o w ie d ie T e c h n ik ! D a m it w ir ih r p h y s is c h g e w a c h s e n b le ib e n , d a m it w ir n ic h t k ö r p e r ­ lich v e r k ü m m e r n , w e n n u n s e in e T e c h n ik d e r S p ä t ­ z e it a lle M ü h e d e s L e b e n s a b n im m t, d a r u m is t d ie L u s t a n je g lic h e m S p o r t w ie e in e B e s e s s e n h e it ü b e r u n s g e k o m m e n ! W ir b e r e i t e n u n s s c h o n je t z t a u f e in e Z e it v o r, w o A r b e it k e in K r a f t a u f w a n d m e h r , s o n ­ d e r n b lo ß e in W o lle n u n d L e n k e n is t, a b e r w ir w ü r ­ d e n d a n n z u S c h e m e n h e r a b s in k e n , w e n n w ir n ic h t im fro h e n , s p ie le r is c h e n , f a s t k in d h a f te n K a m p f d e s S p o rts u n s e r e K r ä f t e im m e r w e i t e r s te ig e r n k ö n n te n

— a u c h u n s e r K ö r p e r w ir d im m e r w ie d e r n e u e R e k o r d e s c h a ffe n , e b e n s o w ie u n s e r e M a s c h in e n !

D e r z e it f r e ilic h s c h e in t d a s G e s c h ö p f d e m S c h ö p f e r e in w e n ig v o r a u s g e e ilt z u s e in , W ir h a b e n s c h o n

f r ü h e r f e s tg e s t e ll t, d a ß w ir b e s t im m t e M a s c h in e n f ü r e x t r e m e S c h n e ll ig k e i te n w o h l s c h o n h e r s te il e n , a b e r n o c h n ic h t m e i s t e r n k ö n n te n . In v ie l h ö h e r e m G r a d g ilt d ie s a b e r f ü r d ie p s y c h is c h e E ig n u n g . D ie M e n s c h h e it h a t n o c h k e in e in n e r li c h e B in d u n g a n d ie M a s c h in e n , w ir n e h m e n s ie a ls e in e B e g le it­

e r s c h e in u n g u n s e r e s L e b e n s , s t a t t s ie a u s t i e f s t e r S e e le z u e r l e b e n .

D i e T e c h n i k b e d e u t e t i n i h r e n l e t z ­ t e n , g e h e i m n i s v o l l e n Z i e l e n s c h o n d a s V e r w a c h s e n d e s M e n s c h e n m i t d e r E r d e z u e i n e r l e b e n d i g e n , s i n n ­ v o l l e n E i n h e i t , — d e r S p ä tm e n s c h w ir d a ls o K r ä f t e d e r E r d e le n k e n , ü b e r a lle ih r e S to f fe s o v e r ­ fü g e n k ö n n e n w ie w ir ü b e r u n s e r e n K ö r p e r , u n d n u r d ie e w ig e n G e s e tz e d e s L e b e n s w e r d e n h i e r G r e n ­ z e n s e tz e n .

E in e g a n z g r o ß e A u f g a b e d e r T e c h n ik s t e h t u n s n o c h b e v o r , d ie a ls e in z ig e r K u r d L a ß w i t z in s e in e m R o m a n „ A u f z w e i P l a n e t e n “ s c h o n 1897 v o r ­ a u s g e a h n t h a t : d i e E i n b e z i e h u n g d e r K r ä f t e d e s L e b e n s u n d d e s W a c h s e n s i n d i e T e c h n i k , In d ie s e m R o m a n w e r d e n F lu g z e u g e m it d e r K r a f t k e im e n d e r * S a m e n b e ­ tr ie b e n ! U n d e r s t v o r w e n ig e n J a h r e n h a t m a n f e s t ­ g e s te llt, d a ß e s in d e n Z e lle n v o n K e im lin g e n D r u c k e v o n e in ig e n h u n d e r t A tm o s p h ä r e n g e b e n k a n n ! E s h a n d e lt sic h n u r u m d ie T r a n s f o r m a t io n d ie s e r K r ä f te , d ie m a n a m b e s t e n m it h o c h g e s p a n n t e n e l e k t r i s c h e n S tr ö m e n v o n e in ig e n M illio n e n V o lt S p a n n u n g , a b e r n u r w e n ig e n M illia m p e r e S tr o m ­ s t ä r k e v e r g l e ic h e n k a n n . E in a n d e r e s A n a lo g o n b ild e n d ie b is h e r n ic h t e r f a ß b a r e n E n e r g ie n , d ie b e i d e r A to m z e r tr ü m m e r u n g f r e i w e r d e n .

M it d e r v o lle n E in b e z ie h u n g d e r L e b e n s k r ä f te w ir d d ie T e c h n ik ih r s c h o n s e i t A n b e g in n v o r b e -

ustJJldjetfl

weide

Mitglied!

6 f e b * r b o t di e H 6 * ü ol P e u > o l ) l f Q l ) t t 22 Hl ut icr u n d fi i nd*t je l mc e r r i e t e t .

(4)

52 M a r k e n t i n : Die B ed eu tu n g d e r Fam ilienforschung Technik u. K ultur

s t im m t e s Z ie l e r r e i c h t h a b e n . A b e r w ir d d ie l e t z t e G r e n z e im B e r e ic h d e r E r d e l ie g e n ? W i r d d ie T e c h n i k e in m a l d a s L e b e n , d a s a ls e in f a c h s te D a u e r ­ s p o r e v o n a n d e r e n W e l t e n a u f d ie E r d e k a m , n ic h t d o c h e in m a l a m E n d e a l l e r ir d i s c h e n Z e it in u n e n d ­

l i c h e r V o llk o m m e n h e it w i e d e r h in a u s in d e n R a u m t r a g e n ?

M a n m u ß d a s R e i c h d e r T e c h n i k m i t d e r S e e l e s u c h e n , e r s t d a n n w i r d m a n e s r e c h t e r f a s s e n !

D r. m e d . M a r k e n t i n in D ü s s e ld o r f :

Oie Bedeutung Der Tnmilienfotfdiung für Den einjelnen und für die Cefamtheit des Oolhee

D er nachfolgende A u fs a tz , den w ir m it freundlicher E rlaubnis des N S.-D eutschen Ä rzte-B u n d es dessen Z eitschrift „Z iel u n d W eg“ (8■ Jahrgang, H e ft 18 — 1938) entnehm en, zeig t die w eittragende B edeutung richtig betriebener F am ilienforschung insbesondere vom sozialen S ta n d p u n k t aus. D ie A usführungen sollten auch unsere Leser zu r eingehenderen F am ilienforschung anregen, als nur der Beschaffung des „Arier­

nachweises“ wegen. D ie Schriftleitung.

E s is t v ie lf a c h d ie M e in u n g v e r b r e i t e t , d a ß d ie F a m i li e n f o r s c h e r je t z t d e s h a l b e in e n g r o ß e n Z u la u f b e k o m m e n h ä t t e n , w e il e in g r o ß e r T e il u n s e r e r B e ­ v ö lk e r u n g g e z w u n g e n is t, b e i d e r B e ib r in g u n g d e s N a c h w e is e s i h r e r a r i s c h e n A b s ta m m u n g s ic h m it i h r e n V o r f a h r e n z u b e s c h ä f tig e n , d a b e i F r e u d e a n d e r F a m i lie n f o r s c h u n g b e k o m m e n h ä t t e u n d n u n e if rig e F a m i lie n f o r s c h e r g e w o r d e n w ä r e . D a s i s t n u n a b e r in d e n m e i s t e n F ä l l e n n ic h t z u tr e f f e n d . Im a l l ­ g e m e i n e n s in d d ie B e tr e f f e n d e n z u f r ie d e n , w e n n s ie g lü c k lic h ih r e a r i s c h e A b s ta m m u n g n a c h g e w ie s e n h a b e n , s ie h a b e n m it i h r e r „ F o r s c h u n g " ih r e n Z w e c k e r r e i c h t , je d e s w e i t e r e S u c h e n w ä r e f ü r s ie z w e c k ­ lo s . I h r e F o r s c h u n g s a r b e i te n w e r d e n n u r a u f t r a g s ­ g e m ä ß u n d n u r z u e in e m b e s t im m t e n Z w e c k u n d a u c h n ic h t u m f a s s e n d , s o n d e r n n u r e in s e itig b e t r i e ­ b e n , s ie e r s t r e c k e n s ic h n u r a u f d ie B e s c h a ff u n g e in ig e r U r k u n d e n . W ü r d e d e r N a c h w e is d e r a r i s c h e n A b s ta m m u n g v o n ih n e n n ic h t v e r l a n g t w o r d e n se in , so w ä r e n s i e n ie m a ls a u f d e n G e d a n k e n g e k o m m e n , n u n e t w a F a m ili e n f o r s c h u n g z u b e t r e i b e n .

A n d e r s d e r F a m i li e n f o r s c h e r , d e r s e i n e A r b e i t u m i h r e r s e l b s t w ille n b e t r e i b t , d e r d e n Z u s a m m e n ­ h ä n g e n in n e r h a lb s e i n e r F a m ilie , in ih r e n B e z ie h u n ­ g e n z u d e n S c h ic k s a le n s e i n e r H e im a t u n d s e in e s V a t e r l a n d e s v o r H u n d e r t e n v o n J a h r e n n a c h g e h t, a u s F r e u d e a m F o r s c h e n s e l b s t, d e r a r b e i t e t a u s F r e u d e a n d e r A r b e i t d e s F o r s c h e n s s e l b s t, u m d e r A r b e i t s e l b s t w ille n . F ü r ih n is t d ie F a m i l i e n ­ f o r s c h u n g S e lb s tz w e c k , a b e r n ic h t n u r S e lb s t­

z w e c k w ie v ie le s p i e le r is c h e B e s c h ä f tig u n g e n , s o n ­ d e r n s e i n e A r b e i t s t e h t a u c h im D i e n s t e d e r A l l g e m e i n h e i t , w e n n e r a u c h z u n ä c h s t n u r a u s r e i n p e r s ö n l i c h e r L ie b e z u r F a m ilie n f o r s c h u n g d e n W u r z e l n s e i n e r F a m ilie n a c h g e h t. S e in e A r b e i t g le i c h t d e r d e s K ü n s tl e r s , d e r a u c h a u s e in e m i n n e r e n , ih m z u n ä c h s t u n b e k a n n t e n T r ie b e W e r k e u n d W e r t e s c h a f f t, e b e n s o w ie a u c h d e r W is s e n ­ s c h a f tl e r o d e r F o r s c h e r s e i n e A r b e i t n ic h t d e s h a lb b e t r e i b t , u m n u n e in e n b e s tim m te n Z w e c k , e tw a m it m e t a ll is c h e m B e ik la n g , m it s e i n e r F o r s c h u n g s a r b e i t z u e r r e i c h e n , s o n d e r n d e r a u s F r e u d e a n s e in e r A r b e i t ih r n a c h g e h t. U n d e s is t e r f r e u lic h z u v e r f o l­

g e n , w ie d e r w is s e n s c h a f t lic h e W e r t d e r F a m i li e n ­ f o r s c h u n g im m e r m e h r A n e r k e n n u n g f in d e t u n d ih r e l i t e r a r i s c h e E r z e u g n i s s e im m e r m e h r d ie ih r g e ­ b ü h r e n d e G le ic h b e r e c h ti g u n g m it w is s e n s c h a f t lic h e n A r b e i t e n a u f a n d e r e n G e b i e te n s ic h e r o b e r n . U n d w e i l d i e F a m i l i e n f o r s c h u n g e i n e

w i s s e n s c h a f t l i c h e B e t ä t i g u n g i s t , w i r d s i e w o h l a u c h n i e m a l s e i n e a l l z u g r o ß e V e r b r e i t u n g f i n d e n , n i e m a l s v o l l k o m m e n p o p u l ä r w e r d e n . E in e r s e its w i r d e s im m e r L e u t e g e b e n , d ie t a g s ü b e r in d e r b la u e n B lu s e m i t i h r e r H ä n d e A r b e i t s ic h s c h w e r ih r B r o t v e r d i e n e n , a b e r a b e n d s n o c h d ie S p a n n k r a f t b e s i tz e n , a n P f a r r ä m t e r n , A r c h iv e u s w . w e g e n U r­

k u n d e n ü b e r ih r e V o r f a h r e n z u s c h r e ib e n , w ä h r e n d e s u m g e k e h r t L e u te g ib t, d ie n a c h A b s c h lu ß ih r e r a k a d e m is c h e n A u s b ild u n g z u f r ie d e n s in d , w e n n sie ih r e p r i m i t i v e n B e d ü r f n is s e , w ie H u n g e r u n d D u rst, m ö g lic h s t a u s g ie b ig b e f r ie d i g e n k ö n n e n , d ie ü b e r ­ h a u p t k e i n V e r s t ä n d n i s d a f ü r a u f b r in g e n , d a ß nu n je m a n d a u f d e n G e d a n k e n k o m m e n k a n n , se in e n A h n e n n a c h z u g e h e n , u n d d a f ü r K r a f t u n d G eld o p f e r t. W a s u n s im L e b e n b e g e h r e n s w e r t e rs c h e in t, w e lc h e P h il o s o p h i e w ir b e t r e i b e n , w ie w ir u n se re M u ß e s tu n d e n v e r b r in g e n , d a ß h ä n g t e b e n von u n s e r e m C h a r a k t e r , v o n u n s e r e n A n la g e n a b . A u ch w e lc h e s „ S t e c k e n p f e r d " w ir n a c h d e r b e ru f lic h e n A r b e i t r e i t e n , w a s u n s e r e L ie b lin g s b e s c h ä f tig u n g n e b e n u n s e r e r b e r u f lic h e n A r b e i t is t, is t in u n s e r e n A n la g e n in g r o ß e n Z ü g e n f e s tg e le g t. W ä h r e n d die b e r u f lic h e A r b e i t o f t m i t m e h r o d e r m i n d e r U n lu st e r l e d ig t w i r d u n d u n s d e s h a l b m e h r o d e r w e n ig e r a n s t r e n g t , g e h e n w ir a n u n s e r e L ie b l in g s a r b e it m it L ie b e h e r a n , d ie s e A r b e i t s t r e n g t u n s ü b e r h a u p t n ic h t a n , im G e g e n te i l, w ir h o le n u n s n e u e K r a f t aus d ie s e r B e s c h ä f tig u n g . U n d w e i t e r e r r e i c h e n w ir d u rch u n s e r s o g e n a n n t e s S te c k e n p f e r d , d a ß w ir n ic h t e in ­ s e i ti g w e r d e n , d a ß w ir v o r E in e n g u n g u n s e r e r g e is ti g e n I n t e r e s s e n d u r c h d ie W e l t u n s e r e s B e ru fe s b e w a h r t w e r d e n . W i r e r w e i t e r n d u r c h d ie F a m ilie n ­ fo r s c h u n g u n s e r e n G e s i c h t s k r e i s , d ie F a m ilie n ­ f o r s c h u n g z w in g t u n s z u n e u e n G e d a n k e n g ä n g e n un d B e t r a c h t u n g e n , d ie a u ß e r h a l b u n s e r e r b e r u f lic h e n T ä t i g k e i t lie g e n u n d f ö r d e r t u n s e r V e r s t ä n d n is für v ie le F r a g e n v o n a ll g e m e i n e r B e d e u tu n g , s t ä r k t u n s e r e U r te i l s f ä h i g k e i t u n d f ü h r t u n s v o r a lle n D in g e n d a z u , d ie M e n s c h e n n i c h t n u r o b e r f lä c h lic h z u b e t r a c h t e n , a ll e in n a c h i h r e r ä u ß e r e n E r s c h e i­

n u n g , s o n d e r n n a c h ih r e n w i r k l i c h e n W e r t e n . D ie B e t r a c h t u n g e in e s M e n s c h e n n ic h t n u r d a n a c h , w ie e r s ic h u n s g e r a d e d a r s te l l t , s o n d e r n a ls P r o d u k t e in e r la n g e n K e t t e v o n A h n e n , i s t e in e B e t r a c h t u n g s ­ w e is e , z u d e r je d e r F a m i li e n f o r s c h e r v o n s e l b s t g e ­ f ü h r t w ir d . E s g ib t w o h l k a u m e in e a n d e r e B e s c h ä f t i ­ g u n g , d ie in je d e r W e is e d e r a r t a u s g l e ic h e n d u n d

(5)

30 (1939) Nr. 4 M a r k c n t i n : Die B edeutung d e r F am ilienforschung 53

v e r s ö h n e n d a u f d ie s o z ia le n G e g e n s ä tz e e in w ir k t, w ie d ie F a m ilie n fo rs c h u n g . W ir s e h e n d a s im m e r w i e d e r k e h r e n d e B e r g a u f u n d B e r g a b in d e n e in z e l­

n e n F a m ilie n , d e n s ic h im m e r w ie d e r h o l e n d e n A u f ­ s tie g z u s o z ia l u n d w ir t s c h a f t li c h g e h o b e n e n S t e l ­ lu n g e n u n d d e n b a ld d a r a u f e i n s e tz e n d e n N ie d e rg a n g z u s o z ia l ti e f s t e h e n d e n S c h ic h te n . W e n n e s je m a n d e n h e u te n o c h g ib t, d e r s e in e N a s e d e s h a lb b e s o n d e r s h o c h tr ä g t, w e il e r m it ir d is c h e n G lü c k s g ü t e r n v o n H a u s e a u s g e s e g n e t is t u n d a u f s e in e M itm e n s c h e n , d e n e n e s w e n ig e r g u t g e h t, m itle id ig h e r a b s ie h t, so w o lle n w ir d ie s e m Z e itg e n o s s e n n u r r a t e n , s ic h e in ­ m a l s e in e V o r f a h r e n a n z u s e h e n , u n d d a n n w ir d e r fin d e n , d a ß s e in e V o r f a h r e n a u c h m it d e r b la u e n B lu s e a ls e h r b a r e L e u te g e a r b e i te t h a b e n , a u f d ie e r je t z t so w o h lw o lle n d h e r a b s ie h t , u n d d a s V e rm ö g e n d u rc h ih r e r H ä n d e A r b e i t g e s c h a f fe n h a b e n , d a m it e r je tz t im W o h ls ta n d le b e n k a n n . S e in e K in d e r o d e r K in d e s k i n d e r w e r d e n v ie lle ic h t a u c h w ie d e r s e lb s t a n d e r D r e h b a n k s t e h e n o d e r a m H o c h o fe n , o d e r w e r d e n s e lb s t d e n P flu g fü h re n .

G a n z v o n s e lb s t fü h le n w ir u n s a ls e in G lie d e in e r la n g e n R e ih e v o n A h n e n , d ie w ir in ih r e n L e b e n s ­ s c h ic k s a le n k e n n e n , v o n d e n e n w ir D o k u m e n te b e ­ s itz e n , o ft a u c h e in B ild , d a s u n s u n s e r e n U r a h n in le b e n d ig e N ä h e r ü c k t. D a ß w ir v ie lle ic h t n u n g e r a d e zu e in e r Z e it d e s w ir t s c h a f t li c h e n A u fs tie g s u n s e r e r S ip p e a ls k le in e s G lie d in d ie s e r A h n e n k e tt e s e lb s t a u f t r e te n , is t b e s tim m t n ic h t u n s e r V e r d ie n s t. W e n n w ir d a v o n a b g e h e n , u n s e r S c h ic k s a l le d ig lic h a ls E in z e ls c h ic k s a l z u b e tr a c h te n , s o n d e r n u n s a ls e in G ie d e in e r la n g e n K e t t e fü h le n , d ie a u s g r a u e r F e r n e ü b e r u n s e r e V o r f a h r e n , ü b e r u n s s e lb s t z u u n s e r e n K in d e r n f ü h r t u n d w e i te r w ie d e r in a b s o lu te m D u n k e l v e r s c h w in d e t, so w ir d sic h u n s e r B lic k w e ite n , w ir w e r d e n u n s e r S c h ic k s a l im R a h m e n d e r g a n z e n G e s c h le c h te r r e i h e b e tr a c h t e n u n d b e i e in e m A u fs tie g u n s e r e K in d e r v o r e in e m N ie d e rg a n g zu b e w a h r e n s u c h e n , b z w . in w ir ts c h a f tlic h s c h le c h te n iijl Z e ite n a lle s tu n , d a m it w e n ig s te n s d ie n ä c h s te G e n e -

r a t i o n e s b e s s e r u n d le i c h te r h a t a ls w ir.

...

W ir w e r d e n a b e r a u c h z u d e r F r a g e : S c h ic k s a l, G lü c k u sw . e in e v ie l g e r e c h t e r e S te llu n g e in n e h m e n a ls fr ü h e r . W e n n je m a n d z. B. e in e F a m ilie w e g e n ih r e s a u ß e r o r d e n tlic h g r o ß e n m a t e r ie ll e n B e s itz e s u n d d e s d a m it a n g e b lic h v e r b u n d e n e n G lü c k e s b e ­ n e id e n s o llte , so k a n n m a n d e m B e tr e f f e n d e n n u r e m p f e h le n , e in m a l n a c h z u p r ü f e n , w ie d ie s e F a m ilie d e n n n u n z u d ie s e m g r o ß e n B e s itz g e k o m m e n is t, u n d e r w ir d m e is te n te ils f e s ts t e ll e n k ö n n e n , d a ß m e h r e r e G e n e r a ti o n e n r e d lic h g e a r b e i t e t h a b e n , b is es zu d e r B ild u n g d ie s e s V e rm ö g e n s g e k o m m e n is t.

E n ts c h e id e n d w a r in d e n m e is te n F ä ll e n d ie L e is tu n g f l' u n d n ic h t b lo ß d ie L e is tu n g d e s je t z t L e b e n d e n , s o n ­

d e r n d ie L e i s t u n g e n e i n e r g a n z e n R e i h e w v o n V o r f a h r e n . D a s g a n z e G lü c k h a t d a r in

b e s ta n d e n , d a ß in d ie s e r G e s c h le c h t e r r e ih e sic h k e in F a m ilie n g lie d b e f u n d e n h a t, d a ß d e n B e s itz v e r - s c h le u d e r t h a t, d a ß d ie e in z e ln e n F a m ilie n m itg lie d e r fleiß ig u n d s t r e b s a m w a r e n u n d a u c h n u r in w e r t ­ v o lle u n d e r b g e s u n d e F a m ilie n h in e i n g e h e ir a te t

i,p h a b e n . D a d u rc h , d a ß sic h g u te E r b m a s s e , v ie lle ic h t jdf" m it B e g a b u n g in e in e r g e w is s e n R ic h tu n g , im m e r i# w ie d e r z u g u te r E r b m a s s e m it d e r s e lb e n o d e r ä h n -

|(f lie h e n B e g a b u n g g e fu n d e n h a t, is t d ie Z ü c h t u n g

0 d e r h o c h w e r t i g e n M e n s c h e n e r r e i c h t ,

ip

d ie d e n w ir t s c h a f t li c h e n B e s itz n ic h t n u r z u e r h a l te n , s o n d e r n a u c h z u v e r m e h r e n w is s e n . B e i d e n w e s t ­ d e u ts c h e n G r o ß - I n d u s tr i e ll e n h a b e n d u r c h w e g v o r e in ig e n G e n e r a t i o n e n ih r e V o r f a h r e n s e l b s t n o c h a m A m b o ß g e s t a n d e n o d e r d a s g lü h e n d e E is e n s e l b s t g e g o s s e n , w ie ta u s e n d a n d e r e . D ie M ö g l i c h k e i t z u m A u f s t i e g w a r f ü r a ll e v o r h a n d e n , d a s S p r u n g b r e tt, u m z u r je tz ig e n H ö h e z u k o m m e n , w a r f ü r a ll e d a s g le ic h e . D a ß e s i h n e n n u r g e lu n g e n is t, lie g t in ih n e n s e l b s t u n d i h r e r S c h a f f e n s k r a f t u n d in d e r A r b e i t s a m k e i t i h r e r N a c h k o m m e n b e ­ g r ü n d e t , v e r b u n d e n m i t e in e m k ü h n e n , a b e r d a b e i d o c h b e r e c h n e n d e n U n te r n e h m u n g s g e is t.

B e s o n d e r s l e h r r e i c h is t d a s S t u d i u m d e r A h n e n t a f e l n b e r ü h m t e r D e u t s c h e r . D ie s e A h n e n ta f e l n g e b e n u n s w e itg e h e n d e A u f ­ s c h lü s s e ü b e r d ie H e r k u n f t d ie s e r M ä n n e r u n d la s s e n u n s g e w is s e R ü c k s c h lü s s e ü b e r i h r e E r b a n la g e n z ie h e n . D ie B e tr a c h tu n g d ie s e A h n e n ta f e l n z e ig t a b e r a u c h v e r w a n d ts c h a f tl ic h e B e z ie h u n g e n a u f, d ie v ie le im e r s t e n A u g e n b lic k g a r n ic h t v e r m u t e t h ä t t e n : U n te r d e n V o r f a h r e n g r o ß e r W i r t s c h a f t s ­ f ü h r e r f in d e n w ir A n g e h ö r ig e in s o z ia l u n t e r g e o r d ­ n e t e n S te llu n g e n , e in e n T a g lö h n e r , v ie l le i c h t e in e M a g d u sw ., u n d u m g e k e h r t b e s t e h e n v e r w a n d t s c h a f t ­ lic h e B e z ie h u n g e n v o n L e u te n , d ie j e t z t m ü h s a m d u r c h ih r e H ä n d e A r b e i t sic h ih r B r o t v e r d i e n e n , z u a l t e n G e s c h le c h t e r n , d ie e in s t m ä c h tig w a r e n u n d in e in f lu ß r e ic h e n S te llu n g e n z. B. a n d e n F ü r s t e n ­ h ö fe n sic h b e f a n d e n . G e r a d e d ie F a m ilie n f o r s c h u n g z e ig t u n s, d a ß w ir a ll e m i te i n a n d e r v e r w a n d t sin d , m a n b r a u c h t n u r w e n ig e J a h r h u n d e r t e z u r ü c k g e h e n . D i e V o l k s g e m e i n s c h a f t i s t k e i n b l u t ­ l e e r e r B e g r i f f , s o n d e r n f i n d e t i n d e r F a m i l i e n f o r s c h u n g s e i n e e x a k t b e ­ g r ü n d e t e w i s s e n s c h a f t l i c h e U n t e r ­ m a u e r u n g .

D a s G e g e n te il v o n d e m v o r h e r e r w ä h n t e n A u f s tie g b il d e t d e r N i e d e r g a n g v o n F a m i l i e n , d e n w ir le i d e r n u r z u o ft b e o b a c h t e n k ö n n e n u n d d e r sic h in v ie l r a s c h e r e m T e m p o v o llz ie h t, w ie d e r n u r la n g s a m sic h d u r c h s e tz e n d e A u f s tie g . E in g e s u n d e r M a n n b r a u c h t n u r e in s c h w a c h s in n ig e s M ä d c h e n z u h e ir a te n , v ie lle ic h t w a r s ie e in e ,,g u te P a r t i e " im b ü r g e r lic h e n S in n e , v ie l le i c h t w a r s ie a u c h h ü b s c h o d e r h a t t e a n d e r e b e s o n d e r e R e iz e , b e i s e i n e n K in ­ d e r n s e t z t d e r N ie d e r g a n g e in , e r s t H ilf s s c h u le , d a n n F ü r s o r g e o d e r K o n f lik t m it d e m S tr a f g e s e t z b u c h , je d e n f a lls d e r v ie l le i c h t b e g o n n e n e A u f s tie g d e r F a m ilie is t u n w id e r r u f lic h u n te r b r o c h e n . D ie S ü n d e ,

„ s c h le c h te s B lu t" m it m i n d e r w e r t ig e n E r b a n la g e n in s e in e S ip p e g e b r a c h t zu h a b e n , lä ß t sic h im g ü n s tig ­ s t e n F a lle v ie lle i c h t in m e h r e r e n G e n e r a t i o n e n w ie d e r g u t m a c h e n , in d e n k r a s s e s t e n F ä ll e n e n d e t d a s G e s c h le c h t im Z u c h th a u s , in d e r I r r e n a n s t a l t o d e r in d e r P r o s tit u ti o n .

D a ß d ie B e r u f s w a h l b e i w e ite m n ic h t d ie B e d e u ­ tu n g f ü r d ie N a c h k o m m e n s c h a f t b e s i tz t , w ie d ie W a h l d e s E h e p a r t n e r s , f a n g e n v ie le e r s t j e t z t la n g s a m a n e in z u s e h e n . A llg e m e in g u t w ir d d ie s e E in s i c h t a b e r e r s t d a n n w e r d e n , w e n n d ie A b ­ k e h r v o n d e r m a t e r i a li s ti s c h e n W e r t s c h ä t z u n g u n d d ie R ü c k k e h r z u r e i n b io lo g is c h e n , n a tu r g e m ä ß e n D e n k e n ü b e r a ll, a u c h in d e n H ir n e n d e r v e r s t o c k ­ t e s t e n E ig e n b r ö d le r , s ic h d u r c h g e s e tz t h a b e n w ird . D ie F o lg e n e i n e r s c h l e c h te n G a t t e n w a h l k ö n n e n

(6)

54 M a r k e n t i n : D ie B e d e u tu n g d e r F a m ilie n fo rs c h u n g T echnik u. K ultur

d u r c h v ie le G e n e r a t i o n e n in d e r B lö d i g k e it d e r K in d e r f o r tle b e n , w ä h r e n d s e l b s t d e r g r ö ß te m a t e r i e l l e B e s itz s c h o n in e in e r e in z ig e n G e n e r a ti o n in d e n H ä n d e n w e n ig e r w e r t v o l l e r K in d e r v e r g e h e n k a n n . D ie s e e l e m e n t a r e n V e r e r b u n g s g e s e tz e w e r d e n v ie l e m it e in e m g e w is s e n I n t e r e s s e s ic h z w a r a n ­ h ö r e n , d ie a b s o l u t f o l g e r ic h tig e n S c h lü s s e f ü r ih r e e ig e n e G a t t e n w a h l w e r d e n v ie l e a b e r e r s t d a n n z ie h e n , w e n n s ie d ie s e s T r a u e r s p i e l d e s E in b r u c h s m i n d e r w e r t i g e r E r b a n la g e n in e in e v o ll w e r ti g e F a m i li e s e l b s t e r l e b t h a b e n , v ie l le i c h t in e in e r S e i t e n ­ lin ie i h r e r e ig e n e n S ip p e , d ie s ie b e i i h r e r F a m ilie n - f o r s c h u n g s a r b e i t e in g e h e n d s t u d i e r t h a b e n .

G e r a d e d i e F a m i l i e n f o r s c h u n g b e ­ w a h r t u n s d a v o r , w i e d e r i n e i n e Ü b e r b e w e r t u n g d e r U m w e l t s f a k ­ t o r e n u n d i n e i n e m a t e r i a l i s t i s c h e B e u r t e i l u n g u n s e r e s g a n z e n L e b e n s z u v e r f a l l e n . V ie ll e ic h t h a b e n w ir in u n s e r e r S ip p e je m a n d e n , d e r e s z u g r o ß e m R e ic h tu m g e ­ b r a c h t , a lle s b e s e s s e n h a t, w a s in b ü r g e r lic h e m S in n e d a s L e b e n l e b e n s w e r t m a c h t, w e n n e r k in d e r lo s g e ­ s t o r b e n , i s t e r f ü r s e in e S ip p e v o ll k o m m e n w e r tl o s , t r o t z s e in e s B e s it z e s , je d e n f a lls v ie l b e d e u t u n g s l o s e r w ie e t w a s e i n a r m e r B r u d e r , d e r e in h a lb e s D u tz e n d o r d e n t l i c h e r K i n d e r in d ie W e l t g e s e t z t h a t. W i r d ü r f e n n u n a b e r n i c h t u m g e k e h r t in d e n F e h l e r v e r ­ f a lle n , a ls G r a d m e s s e r f ü r d e n p e r s ö n l i c h e n W e r t e in e s u n s e r e r V o r f a h r e n , z u m U n t e r s c h i e d v o n d e m W e r t f ü r s e i n e S ip p e , n u n e t w a le d ig lic h d ie K i n d e r z a h l h e r a n z u z i e h e n . E s k ö n n e n b e i d e m Z u ­ s t a n d e k o m m e n e i n e r n u r k l e i n e n F a m i li e d ie v e r ­ s c h i e d e n s t e n F a k t o r e n m i t g e s p i e l t h a b e n , d ie w ir j e t z t , e t w a n a c h h u n d e r t J a h r e n , n ic h t m e h r k e n n e n , o d e r a u c h n i c h t m e h r n a c h t r ä g l i c h g e r e c h t b e u r t e i l e n k ö n n e n . N u r b e i d e r g r o ß e n k in d e r r e i c h e n F a m i li e k ö n n e n w i r m i t z i e m l i c h e r S ic h e r h e i t R ü c k s c h lü s s e a u f d ie G e s u n d h e i t u n d d e n W e r t d e r E l t e r n f ü r d ie A l l g e m e i n h e i t z ie h e n . W e n n w i r z. B . e r f a h r e n , d a ß e i n e u n s e r e r w e i b li c h e n V o r f a h r e n e t w a z e h n K i n d e r b e k o m m e n , d ie K i n d e r s ä m tl ic h a u f g e z o g e n u n d d a ­ b e i s e l b s t e in h o h e s A l t e r e r r e i c h t h a t, s o k ö n n e n w i r m i t B e s ti m m t h e i t s a g e n , d a ß d ie s e u n s e r e U r ­ a h n e s e l b s t k ö r p e r l i c h g e s u n d g e w e s e n s e i n m u ß . B e i d e n F a m i l i e n m it g r o ß e r K i n d e r z a h l h a n d e l t e s s i c h w e i t e r e n t w e d e r u m a s o z i a l e G r o ß ­ f a m i l i e n o d e r u m s o z i a l w e r t v o l l e F a m i l i e n , b e i d e n e n d ie E l t e r n fle iß ig , s p a r s a m u n d u n e i g e n n ü t z ig g e l e b t u n d g e h a n d e l t h a b e n . D a e s u n t e r d e n F a m i li e n m i t s e h r z a h l r e i c h e n K in d e r n o f t d ie b e i d e n E x t r e m e g ib t : e n t w e d e r s e h r w e r t v o l l o d e r a s o z i a l, s o i s t e s z u w e ile n le i c h t, k i n d e r r e i c h e F a m i li e n , d ie w ir in u n s e r e r S ip p e b e o b a c h t e n , in e in e d e r b e i d e n K a t e g o r i e n e in z u r e ih e n . W ir b r a u c h e n n u r d ie L e b e n s s c h i c k s a l e d e r E l t e r n u n d d e r K i n d e r z u v e r f o lg e n , u n d w ir w is s e n , w e lc h e G r u p p e _ w i r v o r u n s h a b e n .

S c h o n j e t z t , b e i d e r b is h e r ig e n B e tr a c h t u n g , k ö n ­ n e n w i r e r f a h r e n , d a ß F a m i li e n f o r s c h u n g n ic h ts m it A h n e n s a m m e ln z u t u n h a t , d a ß F a m ili e n f o r s c h u n g k e i n e B e s c h ä f tig u n g is t, d e r m a n n a c h g e h t , w e n n d ie A r t e r i e n v e r k a l k u n g s c h o n e in b e d e n k l i c h e s M a ß e r r e i c h t h a t , s o n d e r n F a m i l i e n f o r s c h u n g i s t e i n e l e b e n d i g e W i s s e n s c h a f t , s i e f ü h r t z u m G e f ü h l d e r b l u t m ä ß i g e n V e r b u n d e n h e i t v o n u n s m i t u n s e r e n

A h n e n , d e r e n B lu t in u n s w e i t e r l e b t , d e r e n la g e n a u f u n s ü b e r k o m m e n s in d . U m a b e r d a s A u f ­ t r e t e n d e r E r b a n l a g e n u n s e r e r V o r f a h r e n in d e r je t z t l e b e n d e n G e n e r a t i o n b e o b a c h t e n z u k ö n n e n , d ü rf e n w ir u n s n ie m a ls d a r a u f b e s c h r ä n k e n , e t w a le d ig lic h e in e A h n e n t a f e l o d e r g a r n u r e in e n S ta m m b a u m a u f­

z u s t e lle n , s o n d e r n w ir m ü s s e n w ö r t l ic h g e n o m m e n n ic h t F a m i li e n f o r s c h u n g o d e r A h n e n f o r s c h u n g t r e i ­ b e n , s o n d e r n : S i p p e n f o r s c h u n g . D a s h e iß t:

W ir m ü s s e n d ie g a n z e N e b e n lin i e u n s e r e r E lte rn , G r o ß e l t e r n u s w . s o w o h l in d e r v ä t e r l i c h e n , w ie auch in d e r m ü t t e r l i c h e n L in ie z u e r f a s s e n s u c h e n . E rst d a n n b e k o m m e n w i r e in e S i p p s c h a f ts ta f e l, d ie für u n s w e r t v o l l is t. N u r in d e r S ip p s c h a f t s t a f e l k ö n n en w i r e t w a d ie E r b g ä n g e v o n s e e l i s c h e n E r b a n l a g e n o d e r k ö r p e r l i c h e n E i g e n ­

t ü m l i c h k e i t e n u n s e r e r V o r f a h r e n v erfolgen, d a d ie E r b a n l a g e n ja n ic h t a ll e in in u n s e r e r eigenen L in ie , s o n d e r n a u c h in d e n S e it e n l i n i e n u n d deren K in d e r n u n d K i n d e s k i n d e r n u s w . s ic h fo rtp flan zen , ja d o r t u n t e r U m s t ä n d e n b e s o n d e r s a u s g e p r ä g t in E r s c h e i n u n g t r e t e n k ö n n e n .

B e i d i e s e r A r t d e r F a m ili e n f o r s c h u n g w erden je d e m E i n z e l n e n o h n e w e i t e r e s d ie V o rz ü g e seiner e ig e n e n F a m i li e v o r A u g e n g e f ü h r t, e r e r k e n n t den g e s u n d e n K e r n , d e r in s e i n e r F a m ilie s te c k t, es k o m m t v o n g a n z a ll e in z u r A u s b ild u n g d e s S ip p en ­ s to lz e s , d e s S t o l z e s a u f d i e L e i s t u n g e n , d ie s e i n e S ip p e im L a u f e d e r J a h r h u n d e r t e voll­

b r a c h t h a t. D e r n ä c h s t e S c h r i t t f ü h r t z u r S i p p e n - p f l e g e , d a f ü r S o r g e z u tr a g e n , d a ß d ie s e guten E r b a n l a g e n in d e r S ip p e , d ie z u d e n bisherigen L e is t u n g e n in n e r h a l b d e r F a m i li e n g e f ü h r t haben, n u n n ic h t d u r c h E in b r u c h m in d e r w e r t ig e r E rb­

a n la g e n b e i e i n e r H e i r a t z e r s t ö r t w e r d e n , daß es n i c h t z u m N ie d e r g a n g e i n e r L in ie in n e r h a lb der S ip p e k o m m t. D a b e i i s t e s n u n n ic h t notw endig, d a ß d ie S ip p e b is h e r e t w a e in W e lt u n te r n e h m e n ge­

g r ü n d e t h a t, je d e r w ir d s c h o n d a r a u f s to lz sein , daß s e i n e V o r f a h r e n e h r l ic h e u n d s t r e b s a m e L e u te ge­

w e s e n s in d , d ie e in ig e G e n e r a t i o n e n h in d u rc h ein G e s c h ä f t b e s e s s e n u n d g e le i te t , d ie ih r B a u e rn g ru n d ­ s t ü c k in d ie H ö h e g e b r a c h t o d e r G e n e r a ti o n e n hin­

d u r c h e in e h r s a m e s H a n d w e r k z u r Z u frie d e n h e it i h r e s D o r f e s b e t r i e b e n h a b e n . Z u r S ip p e n p f le g e ge­

h ö r t a u c h d a s G e f ü h l d e r S i p p e n z u s a m m e n ­ g e h ö r i g k e i t , d a s E i n t r e t e n f ü r s e in e V er­

w a n d t e n in d e r N o t u s w . B e v o r w ir e r r e i c h t haben, d a ß d a s G e f ü h l d e r V e r a n t w o r t u n g u n d d e r Zusam ­ m e n g e h ö r ig k e i t s e i n e r S ip p e g e g e n ü b e r ü b e r a ll aus­

g e b i l d e t is t, w i r d e s n o c h r e i c h li c h e e rz ie h e ris c h e A r b e i t k o s t e n , a b e r n u r s o k a n n e r r e i c h t w erden, d a ß je d e r e s a ls e in e h e ilig e V e r p f lic h tu n g b e tr a c h ­ t e t , s e in B lu t v o r a r t f r e m d e n E in s c h l a g f r e i zu h alten u n d e in e A u f a r t u n g s e i n e r F a m i l i e b e i sein er H e i r a t z u e r s t r e b e n s u c h e n w ir d . D a n n w i r d j e d e r E i n z e l n e e s a l s e i n e S e l b s t v e r ­ s t ä n d l i c h k e i t b e t r a c h t e n , w a s d a s G e s e t z z u r V e r h ü t u n g e r b k r a n k e n N a c h w u c h s e s u n d d i e N ü r n b e r g e r G e s e t z e a u f d e m G e s e t z w e g e b e ­ z w e c k e n s o l l e n u n d w a s d e r H a u s a r z t b e i d e r E h e b e r a t u n g a l s F r e u n d d e r F a m i l i e z u e r s t r e b e n s u c h t . N u r d u r c h F a m i 1 i e n f o r s c h u n g k ö n n e n w i r S i n - p e n p f l e g e e r r e i c h e n . D e n n w ie k a n n j e ­

(7)

30 (1939) N r. 4 M a r k e n t i n : D ie B e d e u tu n g d e r F a m ilie n fo rs c h u n g 55

m a n d a u f e in e S ip p e s to lz s e in , w e n n e r sie g a r n ic h t k e n n t, u n d n u r d u r c h S ip p e n p f le g e k a n n d ie F a m ilie d ie F e s tig u n g e r h a lte n , d ie s ie a ls d e r K e r n im S t a a t e h a b e n m u ß , a ls d ie k le in e Z e lle , a u s d e r a b e r u n s e r V o lk s g a n z e s z u s a m m e n g e s e tz t is t. N u r w e n n d ie e in ­ z e ln e Z e lle g e s u n d u n d l e b e n s s t a r k is t, k a n n a u c h d a s G a n z e g e s u n d u n d le b e n s f ä h ig se in .

B ei u n s e r e n F o r s c h u n g s a r b e ite n s e h e n w ir a b e r a u c h , w i e d i e e i n z e l n e s t a r k e u n d w i e d i e s c h w ä c h l i c h e u n d n i c h t w i d e r ­ s t a n d s f ä h i g e F a m i l i e a u f a l l g e m e i n e , s c h w e r e N o t z e i t e n , K r i e g e u s w . r e a g i e r t , w ie z. B. w ä h r e n d d e r n a p o le o n is c h e n K rie g e im v o r ig e n J a h r h u n d e r t in v ie le n G e g e n d e n ' d ie g r ö ß te N o t h e r r s c h te , d ie V e r m ö g e n s w e r te zu m g ro ß e n T e ile v e r n i c h te t, d ie G r u n d s tü c k e z w a n g s ­ läu fig v e r s c h u ld e t w a r e n , so d a ß k a u m d a s n a c k te L e b e n g e f r is te t w e r d e n k o n n te . J e d e m F a m i li e n ­ f o r s c h e r w e r d e n b e i s e i n e r A r b e i t F a m ilie n b e g e g n e t s e in , d ie u n te r d ie s e n s c h w ie r ig e n V e r h ä ltn is s e n sic h n ic h t n u r s e l b s t d u r c h g e s c h la g e n , s o n d e r n sic h a u c h n o c h in d ie s e r Z e it v e r m e h r t u n d ih r e K in d e r a n ­ s tä n d ig g ro ß g e z o g e n h a b e n . W ir s e h e n a b e r a u c h , w ie d ie E x is te n z m ö g iic h k e ite n a u f d e m L a n d e fü r V ö lk e r m it n o rd is c h e m E in s c h la g w e s e n tlic h g ü n ­ s tig e r sic h g e s ta lte n , g e g e n ü b e r d e m L e b e n in d e r S ta d t u n d d a ß d a s A n w a c h s e n d e r G r o ß s t ä d te d e r T o d fü r u n s e r V o lk b e d e u te t. D ie s e e le m e n ta r e n W e is h e it e n w ir d je d e r s e l b s t e r k e n n e n , d e r s e in e S e ite n lin ie n e in m a l a u f d e m L a n d e u n d d a n n in d e r S t a d t z u v e rf o lg e n G e le g e n h e it h a t. D i e F a m i ­ l i e n f o r s c h u n g s c h a f f t d a s F u n d a m e n t d a f ü r , d a ß d i e b e v ö l k e r u n g s p o l i ­ t i s c h e n M a ß n a h m e n d e r R e g i e r u n g a u c h i n d e n b r e i t e s t e n S c h i c h t e n d e r B e v ö l k e r u n g w e i t g e h e n d e s V e r ­ s t ä n d n i s fin d e n . S ie f ü h r t je d e n E in z e ln e n , d e r F a m ilie n fo rs c h u n g tr e ib t , z u d e r E r k e n n tn is , d a ß e in G e s c h le c h t n ie m a ls a ls e in e Z a h l v o n g e tr e n n t le b e n d e n E in z e lw e s e n b e t r a c h t e t w e r d e n k a n n , s o n ­ d e r n e in e G e m e i n s c h a f t b ild e t, d ie d u rc h d ie B in d u n g d e s B lu te s z u s a m m e n g e h a lte n w ird , e in e B in d u n g , d ie s t ä r k e r is t, a ls a lle a n d e r e n s c h r if tlic h e n u n d g e s e tz lic h e n B in d u n g e n , s o f e r n es sic h u m e in g e s u n d e s u n d s t a r k e s G e s c h le c h t h a n d e lt. W ir k ö n ­ n e n a b e r im m e r b e o b a c h t e n , d a ß E n t f r e m d u n g in n e r h a lb d e r n ä c h s t e n V e r w a n d t s c h a f t im m e r d a s Z e ic h e n fü r d ie e r s t e L o c k e r u n g u n d fü r d e n b e g in ­ n e n d e n V e rfa ll d e r S ip p e is t, d e m b a ld w e ite r e V e r f a l l s e r s c h e i n u n g e n fo lg e n .

D a e in G e s c h l e c h t im w a h r s t e n S in n e d e s W o r te s , z .B . J a h r h u n d e r t e h in d u r c h , m i t s e i n r S c h o l l e v e r w u r z e l t is t, so i s t e s fü r d ie s e s G e s c h le c h t a b s o lu t n ic h t g le ic h g ü ltig , w e n n je t z t A n ­ g e h ö rig e a u s d ie s e r B a u e r n f a m ilie n a c h e in e r j a h r ­ h u n d e r te la n g e n L e b e n s fü h r u n g a u f d e m L a n d e n u n m it e in e m M a le i n d i e G r o ß s t a d t v e r ­ p f l a n z t w e r d e n . B e k a n n t is t, d a ß z. B. d e r A d e l h äufig in w e n ig e n G e n e r a ti o n e n a u s g e s to r b e n is t, w e n n e r d a s L e b e n a u f s e in e m a lt e n G r u n d b e s itz g e g e n d a s G r o ß s t a d tle b e n v e r ta u s c h t. E s g ib t e tw a s v o n F a m ilie n tr a d itio n , d a s e tw a s n ic h t W ä g b a r e s u n d n ic h t M e ß b a r e s is t, a b e r g r o b e V e r s t ö ß e g e g e n d i e s e s A l t h e r g e b r a c h t e r ä c h e n s i c h o f t m it A u s s t e r b e n d ie s e s G e s c h le c h te s .

H ie r h e r g e h ö r t a u c h d e r p l ö t z l i c h e ,

s p r u n g h a f t e A u f s t i e g e i n e r F a m i l i e a u s s o z ia l n i e d r ig e r L e b e n s h a l tu n g z u b e s o n d e r e m W o h ls ta n d . A u c h d ie B e h a n d lu n g g r o ß e n B e s itz e s m u ß d u r c h G e n e r a t i o n e n e r l e r n t w e r d e n , f ä llt d e r B e s itz z u s c h n e ll a n e in e F a m ilie , s o f ä l lt d ie F a m ilie n u r z u o ft a u s e i n a n d e r , s ie lö s t s ic h a u f, a u f d e n s p r u n g h a f te n A u f s tie g fo lg t m e is t d e r e b e n s o s c h n e lle A b s tie g , u n d n u r w e n ig e n G e s c h l e c h t e r n g e lin g t es, d ie s o s c h n e ll e r k l o m m e n e H ö h e d u r c h G e n e r a t i o n e n z u h a lte n . W o h ls ta n d f ü h r t n u r z u le i c h t z u r V e r ­ w e ic h lic h u n g , z u e in e r v e r r i n g e r t e n W i d e r s t a n d s ­ f ä h i g k e it g e g e n d ie U n b ild e n u n d S c h w ie r i g k e it e n , d ie d a s L e b e n n u n e in m a l m it s ic h b r in g t. U m g e k e h r t z e ig t u n s d ie B e tr a c h tu n g d e r L e b e n s g e s c h i c h te g r o ß e r M ä n n e r , d a ß s ie e in e h a r t e u n d s c h w e r e J u g e n d h a b e n d u r c h m a c h e n m ü s s e n , d a ß s ie o ft g e r a d e d u r c h d ie A r m u t s t a h l h a r t g e w o r d e n s in d u n d d a ß g e r a d e d ie s e h a r t e J u g e n d d a s F u n d a m e n t fü r i h r e n A u fs tie g g e b il d e t h a t.

In d ie s e m Z u s a m m e n h a n g s e i a u c h n o c h k u r z d ie V e r m i s c h u n g z w e i e r e x t r e m e r K u l t u r - s t u f e n e r w ä h n t. W ir D e u ts c h e h a b e n d a s s c h ö n e W o r t: G le ic h u n d g le ic h g e s e l lt s ic h g e rn , d e r F r a n z o s e s a g t: L e s e x tr ê m e s s e to u c h e n t , G e g e n ­ s ä t z e z ie h e n s ic h a n , w ie p o s i ti v e u n d n e g a ti v e E l e k t r i z i t ä t sic h a u c h a n z ie h e n , b is e s z u r F u n k e n ­ b ild u n g u n d e n ts p r e c h e n d e m K n a ll k o m m t, o d e r w ie N a c h tf a lte r v o m L ic h t a n g e z o g e n w e r d e n , b is s ie s ic h ih r e F lü g e l v e r b r a n n t h a b e n . B e i H e ir a t e n z w is c h e n A n g e h ö r ig e n g a n z v e r s c h i e d e n e r K u l t u r ­ s tu fe n , d ie a n e in e g a n z v e r s c h ie d e n e L e b e n s f ü h r u n g s e i t J a h r h u n d e r t e n sic h a n g e p a ß t h a b e n , k ö n n e n w ir g e n e a lo g is c h k e in e g ü n s tig e n A u s w i r k u n g e n e r ­ w a r te n . G e n a u so lie g e n d ie V e r h ä lt n is s e b e i g a n z v e r s c h ie d e n e n G r a d e n v o n B e g a b u n g . K r e t s c h m e r s p r ic h t in d ie s e n F ä ll e n v o n K o n t r a s te h e , v o n K e im ­ f e in d lic h k e it. D e g e n e r a ti o n u n d A u s s t e r b e n d e r L in ie is t n u r zu o ft d e r E rfo lg d e r M is c h u n g d e r ­ a r t i g e r G e g e n s ä tz e .

D a s G e g e n te il v o n d ie s e n G e s c h le c h t e r n a u f d e r a b s t e ig e n d e n L in ie m i t d e r F o lg e d e s A u s s t e r b e n s d e r g a n z e n L in ie b ild e n d ie G e s c h le c h t e r d ie ,,in F o r m “ s in d , d a s s in d G e s c h le c h t e r , d ie e in e A u f g a b e z u e r f ü lle n h a b e n , d ie ü b e r d ie L e b e n s z e i t d e s E i n ­ z e ln e n h in a u s r e ic h e n , d a b e i e in e n b e w u ß t e n v e r ­ w a n d ts c h a f tl ic h e n Z u s a m m e n h a n g h a b e n u n d ih n a u c h p fle g e n . Ü b e r h a u p t k a n n m a n s a g e n , je s t ä r k e r e in G e s c h le c h t is t, d e s to s t ä r k e r is t a u c h s e i n i n ­ n e r e r Z u s a m m e n h a n g u n te r e i n a n d e r . B e i d ie s e n G e ­ s c h le c h te r n , d ie b e s o n d e r s „ in F o r m " s in d , fin d e n w ir f a s t r e g e lm ä ß ig e in e ü b e r r a g e n d e P e r s ö n lic h k e i t, d ie d e m G e s c h le c h t d ie R ic h tu n g f ü r v ie le G e n e ­ r a t i o n e n g ib t, s e i e s a ls d e r B a u e r o d e r a ls G r u n d ­ b e s i tz e r , s e i e s a ls B e g r ü n d e r e in e s k a u f m ä n n is c h e n G e s c h le c h te s o d e r e in e r F a b r i k , s e i e s a u c h n u r, d a ß e in F a m ilie n m itg lie d f ü r d ie B e r u f s w a h l d e r k o m m e n d e n G e n e r a t i o n r ic h tu n g g e b e n d w a r u n d d a ß d ie n ä c h s t e n G e n e r a t i o n e n d e n B e r u f ih r e r V o r ­ f a h r e n tr a d itio n s m ä ß ig f o r tf ü h r e n .

B e i d ie s e r B e tr a c h tu n g k o m m e n w ir s c h o n z u d e m B e g r i f f d e r S t a m m f e s t i g k e i t , d e r w o h lg e m e r k t k e i n e r b k u n d l i c h e r , s o n ­ d e r n e i n g e n e a l o g i s c h e r ist. W a s

ver­

s t e h e n w ir u n t e r S ta m m f e s tig k e it?

Eine Wiederkehr

e l e m e n t a r e r E ig e n s c h a f te n in e in z e ln e n G e s c h le c h ­ t e r n d u r c h m e h r e r e G e n e r a ti o n e n h in d u r c h .

Ohne

Cytaty

Powiązane dokumenty

Chancen und Risiko müssen in jedem Beruf in einem gesunden Verhältnis stehen. Sonst wird er

So ist die TKG durchaus auf altruistischer Grundlage aufgebaut, denn auch der Schutz der beruflichen Interessen des einzelnen M itgliedes erfolgt „unter der

[r]

W ie w enig Interesse in der Industrie an einem Stand von Ingenieuren vorhanden war, zeigte sich erst recht nach 1900, nach der Einführung des akadem ischen

nieur nicht m öglich seine A ufgabe in der Industrie zu erfüllen, ohne irgendw elchen R ü ck h alt von außen, es ist der H ochschule nicht m öglich, den Ingenieur

58 TECHNIK UND KULTUR, ZEITSCHRIFT DES VDDI... 60 TECHNIK UND KULTUR, ZEITSCHRIFT DES

Ob dies dadurch geschieht, daß das namentliche Abstim m ungsverhältnis für jede Arbeit bekanntgegeben wird, oder ob man es so versucht, daß jedem Preisrichter

schen Industrie das M ittel sahen, für alle Volksgenossen A rbeit zu schaffen und damit den allgemeinen W ohlstand des Landes zu heben. W enn der Keim einer