Stefan Cardinalis Wyszyński
"Ministorum Dei perpetuum
seminarium"
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 7/1-2, 15-44
„MINISTRORUM DEI PERPETUUM SEMINARIUM”
Em.mi D.ni Cardinalis Stefan W y szyń ski, Prim atis P o - loniae, Oratio C o m m em o ra tiv a Quarti Centenarii Decreti Concilii Tridentini „de Semin ariis”, habita in A u la Con ciliari coram Ssmo. D. N. P A U L O VI PP. et P atribu s Con- ciliaribus die 4 N ove m bris A. D. 1963 hora decim a se p tim a Ł
P R O E M I U M
„Cum q u a r tu m com pleatur saeculum , e x quo in Oecumenico Concilio Trid entino de constituendis Sacris Seminariis decre t u m co n d itu m est, ubique ter r a r u m provido consilio statae celebrationes, u t huiu sm o d i lex lucentiore in lum ine collocetur et u tilita tu m m ag nitud o uberiore cognitione inde Ecclesiae profecta collustretur, valde Nobis p r o b a ntu r”.
Haec verb a, B eatissim e P a te r, ex Tuis litte ris excerpsi, quas ad au cto res m isisti v o lu m in is cui titu lu s ,,Seminaria Ecclesiae Catholicae”, c u ra S acrae C ongregationis de S em in a riis et S tu d io ru m U n iv ersitatib u s, die 10 ju lii 1963, editum , aedem que v e rb a optim e m u n u s com m endant, quod ex m an d a to eiusdem S acrae C ongregationis S tu d io ru m suscepi, m u n u s scilicet sane perh o n o rificu m illu s tra n d i coram P a trib u s C on cilii V aticani II in n u m e ra s a lu ta ria beneficia, quae decursu q u a ttu o r saecu loru m ex pro v id a S e m in ario ru m in stitu tio n e in un iv ersam E cclesiam C atholicam p ro fecta sun t.
O pus aggredior, quod profecto a rd u u m est; vo lum en tam en, quod dixi, re ru m copia a tq u e ex c elle n tia om nino p raestan s, valido ad iu m en to e rit u t hon o ri m ih i delato e t e x sp ec tatio n i h u iu s consessus pro v irib u s satisfaciam .
D iscep tatio n u n c m ihi in stitu e n d a , po tius quam h isto riae atq u e iu ris studiosis lu m in a a ffe ra t, ad Sacros Ecclesiae P a sto res p ra e se rtim d irig itu r, u t iisdem o p p o rtu n ae fru g ife ra eq u e consid eratio n is m a te ria m su p ped itet.
F au ste ac felicite r co ntigit, u t q u a te r saecularis com m em o ratio D ecreti T rid e n tin i de S em in ariis in tem p u s incidit, quo C oncilium O ecum enicum V atican u m II c e le b ra tu r. Sollem nis en im nobis om nibus p ra e b e tu r occasio, u t p ra e c la ru m te s ti m onium ex h ib e a m u s bonis fru c tib u s debitum , qui ex decreto illo in Ecclesiae com m odum et in crem en tu m , longo hoc te m poris spatio, ed iti su nt.
I. De clericorum institutione ante Decretum Tridentinum
N u llu m societatis in stitu tu m n a sc itu r sine p rep aratio n e; co m m u n iter ev o lv itu r longo tem p o ris spatio, v e lu ti arb o r vel p lan ta, quae o ritu r ex sem ine, flo re t et fe rt fru ctu s. F ere eadem de S em in ariis C lericorum dicenda sun t, quae o rta v ix post C oncilium T rid e n tin u m celeb ratu m , flo re re postea coepe r u n t ac tan d e m in a d u lta m arb o rem e x c re v e ru n t.
Nolo u rg e re novam aliam com parationem , sed bona venia V estra, liceat m ih i ad d u cere ex em p lu m B eatae M ariae V irg i nis, quae non om isit q u aestio n em ponere A ngelo D om ini, qui g ran d e m y ste riu m Dei ipsi n u n tia v it: Quom odo fie t istud? Homo, etiam g ra tia plenus, v u l t s c i r e , et quidem iure, cum Deus, C reato r n a tu ra e hum anae, hoc ius hom ini conces serit. Non a lite r ac Sedes S ap ien tiae, quae in sinu suo fo rm a v it D eum -H om inem , hom ines m o rta le s q u a e re re non cessa b u n t: U tru m D eus sit? V id e tu r quod non — sed contra... Haec est „Fides q u aeren s in te lle c tu m ” .
V id e n tu r non div ersa ratio n e S em in aria n o stra o rtu m h a buisse.
Non p uto m e plu s dicere, quam v e rita s p a titu r, si S em i n a riu m quodam m odo fuisse affirm em con versation em illam
quam in s titu it ipse C h ristu s cum suis discipulis. Qui quidem non cessabant: „E dissere nobis h an c p a ra b o lam ” . (Cfr. M atth. X III, 36; M ar. V II, 17; X, 10). T a n ta a u te m in d u lg e n tia et p a tie n tia C h ristu s se g e re b a t cum delectis discipulis, u t ipse eos edoceret. (M atth. X III, 11: Vobis d a tu m est nosse M y steria Dei). Q uae quidem consuetudo fa m ilia rite r colloquendi cum C hristo Dom ino adeo in tim a fuisse v id e tu r, u t eius discipulos p e r m o v ere t ad q u aestio n es p onendas etiam insolitas, quem ad m o dum fecit T hom as diffidens: „Nisi v idero in m an ib u s eius fix u ra m clavorum ... (Joa. X X , 24 ss). H aec e ra t v e ra Schola A postolica „ p e rp e tu u m S em in ariu m m in istro ru m D ei” (Con cilium T rid en tin u m ).
P ro c u l dubio huc p e rtin e n t n o rm ae a tq u e ad h o rta tio n e s S. P au li, d iscipulis T ito e t T im otheo im p e rtita e ; deinde p r i m ae scholae, ad c h ristia n ae d o ctrin ae in stitu tio n e m spectantes, quae A lex an d riae, A ntiochiae, C aesareae conditae su n t; sc rip ta S. Jo a n n is C hrisostom i „De Catechizandis rudibus”, et S. A ugustini, de v ita com m uni; d en iqu e m o n ita et p rae c e p ta S. A ugustini, S. Basilii, S. G regorii, S. N azianzeni, S. H ie ro n y m i, necnon om nium illu s triu m S an cto ru m P a tru m IV et V sae culi, qu i om nes am ico foedere consociare v a lu e ru n t h u m a n ita tis stu d ia et d o ctrin am ch ristian am , sicuti hodie alu m n u s a no bis p e r g rad u s d u c itu r a g ram m atic a e et philosophiae stu diis ad theologicas disciplinas.
Saeculo IV, h a b e n tu r clarissim a illa In stitu ta , quae collegia ecclesiastica a p p e lla n tu r, et quidem in oppidis, ubi re sid e n t episcopi. P ra e c la ra m lau d em sibi c o m p arav eru n t: Collegium S. E usebii, episcopi V ercellensis, C ollegium M ediolanense, et C ollegium quod a S. A ugustino, in c iv ita te H ipponensi, con d itu m est.
S um m i m om enti in hac re fu e ru n t in stru ctio n e s d atae a Conciliis L a tera n en sib u s III e t IV, (1179 e t 1215), quae sa lu ta re m vim et in flu x u m e x e rc u e re n t in leges synodales dioe cesium .
E odem tem p o re o rta e s u n t prope ecclesias, p ra e se rtim C a th éd ra le s, scholae parociales, ca th é d ra le s et collégiales, quas
fre q u e n ta re so lebant iu v en es la id , sed etiam m u lti c le rid . U sque ad C oncilium T rid e n tin u m scholae parociales et ca th éd rales, etiam a religiosis prom otae, A t h e n a e a , A c a d e m i a e vel U n i v e r s i t a t e s locum te n u e ru n t S em inarii
C lericorum ,
O m nium c e le b e rrim a f u e ru n t stu d io ru m sedes, quae flo r u e r u n t in u rb ib u s P arisiis, C an ta b rig ia e — vulgo C am bridge, Oxonio, vulgo — O xford, B ononia et P a tav ia ; p ra e se rtim ta m en In stitu tu m R om anum , a. 1457 fu n d atu m , a c ard in ali Ca- pranica, a quo nom en accepit.
S tu d ia h istorica, quae h u cusqu e p e ra c ta su n t de hac q u a e stione, h au d satis adhuc illu s tr a r u n t ea om nia, e quibus D e cre tu m T rid e n tin u m de S em in ariis originem dux it.
II. Concilii Tridentini Decretum de Seminariis
M u tatae conditiones Ecclesiae, necnon v u ln e ra eidem in fli cta, et im p rim is ren o v atio d iu a n n u n tia ta , causae fu e ru n t, cur P a tre s Concilii T rid e n tin i in te lle x e rin t, sibi officium in cu m b e re q u am m ax im u m , p ro v id en ti scilicet in stitu tio n i et ed u cationi C leri. E ten im ex om nibus Ecclesiae p a rtib u s de hac re v ota et o p tata Concilo T rid e n tin o p ropo sita su n t, ac sim ul a lla ta s u n t testim o n ia de s a lu ta rib u s fru c tib u s in iis locis p e r ceptis, ub i huiusm odi opus iam in choatum fu era t.
O m nia et sing u la D ecreta Concilii in cu lcab an t obligationem fidelis executionis. „H uic vero operi fideles quis in v e n ia tu r” , in n u e b a n t D ecreta d e p r a e d i c a t i o n e , d e d o c t r i n a e C h r i s t i a n a e i n s t i t u t i o n e , et im p rim is D ecreta d e r e f o r m a t i o n e , quae in celebri Sessione V., d e l e c t i o n e e t p r a e d i c a t i o n e , die 17 iu nii 1546 p ro m u lg a ta sunt. Q uae quidem d ec re ta clerico beneficiario onus im p on ebant docendi S acram S c rip tu ra m — sive p e r se, si idoneus sit, sive p e r alium . In su p e r D ecreta obligationem s ta tu e ru n t condendi Scholas S acrae S c rip tu ra e et S acrae Theologiae, p ra e se rtim ap u d ecclesias c a th éd rales m aio rum civ itatu m , et ap u d eccle sias collégiales m aiores, absque ta m e n d e trim e n to discip lin
a-ru m , q uae u sque ad id tem p o ris sp a tiu m tra d e b a n tu r. Sim ile onus, docendi scilicet S acram S c rip tu ra m , in cu m b eb at etiam M onasteriis et D om ibus religiosis, gym nasiis, non exclusis
ecclesiis m in o ris gradus.
M unus docendi com m itendum e ra t „v iris doctis et v irtu te p raed itis, ab episcopo ex p lo ra tis et p ro b a tis” .
Q uaestio etiam p o n e b a tu r, q u ib u sn am huiusm odi d e c re to ru m exsecutio co m m itten d a esset. H anc q u aestion em exp e diendam c u ra v e ru n t p o ste rio ra Concilii T rid e n tin i d ecreta.
Res ad m a tu rita te m p e rv e n it, in itio an n i 1563, cum con s titu ta est C o m m i s s i o ex decem P a trib u s constans, cui officium com m issum est a d u m b ra n d i lin eam en ta q u aedam de hac re in Sessione G en erali pro ponenda. Com m issio p e r in te g ru m m en sem in h u n c lab o rem in cu bu it, ac postea N i c o l a o P 1 a u m e, episcopo V irodunensi, com m issum est onus ela boran d i r o g a t i o n e m huiu sm o di D ecreti de refo rm atio n e. In пас ro g atio n e a rtic u lu s X V II tra c ta b a t de in stru ctio n e Cle ricorum . E m en d atio nes ad han c ro g atio n em d a ta e s u n t a P a trib u s Concilii, d e c u rsu d u o ru m m ensium , (a die 10 m aii ad diem 15 ju lii anno 1563).
Cum d isp u ta tio circa ro g atio n em h a b ita est, v a ria consilia p ro p o sita f u e ru n t a P a trib u s, q u o rum n o n n u lli u nicu iq u e dioe cesi qbligationem im p o n ere v o leb an t erigendi S em inaria; alii vero v eniam d a b a n t episcopis lib e re agendi. Non d e fu e ru n t e tiam qui tim e re n t, n e nova in s titu ta d e trim e n ta a ffe rre n t U n iv e rsita tib u s et Collegiis. N ihilom inus d e c re tu m est u n a n i m i t e r — n em in e excepto, u t in u n aq u aq u e dioecesi Se m in a riu m C lericorum e rig e re tu r.
D ecretu m „De Sem inariis Clericorum” p ro m u lg a tu m fu it in Sessione X X III Concilii T rid e n tin i, die 15 ju lii, anno 1563, post d isp u tatio n es et em endationes, q u ae h a b ita e s u n t decu rsu 5 m ensium . H anc Sessionem F r. B arth olo m aeus de M a rty rib u s ap p e llav it p a c i f i c a m s e s s i o n e m . C ardinalis au tem S forza P a lla v ic in i in opere suo de h isto ria Concilii T rid e n tin i assev erare non d u b ita v it: „ P rae c a ete ris p ro b ata fu it S em i n a rio ru m in stitu tio : adeo u t com plures a ffirm are n t, si n u llu s aliu s fru c tu s ex eo Concilio d e c erp tu s fu isset, solum h u nc labo
res om nes et incom m oda com p en sare...” (V era Concilii T rid e n ti ni H is to r ia — A n tv e rp ia e, 1670, III p. 1.21, c. 8, n. 3. 534 ss). Canones h u iu s D ecreti eiusm odi s u n t u t longa tra c ta tio n e digni v id ea n tu r. S atis sit ad d u c ere p roem iu m D ecreti, quo illu s tr a n tu r causae praecip u ae, su ad en tes S em in aria C lerico ru m : „S ancta S ynodus sta tu it, u t sing ulae C athéd rales, m e- tro p o lita n ae a tq u e his m aiores ecclesiae, p ro m odo fa c u lta tu m et dioecesis a m p litu d in e, c e r t u m p u e r o r u m i p s i u s c i v i t a t i s e t d i o e c e s i s v el eius provinciae, si ibi non re p e ria n tu r, n u m e ru m in collegio, ad hoc pro pe ipsas ecclesias vel alio in loco co nvenienti, ab episcopo eligendo, colere ac r e ligiose e d u care e t ecclesiasticis disciplinis in stitu e re te n e a n tu r ” .
D ecretu m T rid e n tin u m m o n et eligendos esse iuvenes ta n tu m „q u o ru m indoles et v o lu n tas spem a ffe ra t, eos ecclesia sticis m in iste riis p e rp e tu o in se rv itu ro s” .
A lu m ni d iv id a n tu r in classes, secundum eorum p ra e p a ra tion em „ i t a u t h o c c o l l e g i u m D e i m i n i s t r o r u m p e r p e t u u m S e m i n a r i u m s i t ” . S ta tu ta est p a rite r r a tio stu d io ru m alu m n o ru m , q u i c eteru m , iam ab initio, vestem clericalem induere, et to n su ra m recip ere d e b u e ru n t.
„G ram m atices, cantus, com puti ecclesiastici, a lia ru m q u e bo n a ru m a rtiu m disciplinam discent; S acram S c rip tu ra m , libros ecclesiasticos, hom ilias san cto ru m , atq u e sa cra m e n to ru m t r a dendorum , m ax im e q u ae ad confessiones au dien das v id eb u n tu r op p o rtu n a, et ritu u m ac caerem o n iaru m form as ed iscent” . Quoad ratio n em au tem educationis s ta tu itu r „ u t alum ni sin g ulis dieb u s m issae sacrificio in te rsin t ac saltem singulis m en sibus c o n fite a n tu r peccata, et iu x ta confessoris iudicium su m a n t C orpus D om ini J e su C h risti; c a th e d ra li et aliis loci ecclesiis, diebus festis in se rv ie n t” .
V erum est, D ecretu m T rid e n tin u m non sta tu isse obligatio nem stricta m , u t om nes ad s. p re s b y te ra tu s ordinem prom o vendi solum m odo in S em in ariis e d u c are n tu r. A tta m e n Con cilium T rid e n tin u m d efin iv it ratio n em S tu d io ru m C lericorum , a d cuius no rm am p o ste rio r n ecnon re c e n tio r legislatio cano nica co n fo rm ata est. P ra e te re a Concilium T rid e n tin u m ep is copis am p lam trib u it fac u lta te m circa m eth o d u m educationis,
quae ad conditiones loci est accom odanda; ita u t la ta p a te a t via in seligendis m ediis et ex p erim en tis, quae tam e n ab ipsis episcopis vel a m o d era to rib u s scite, p ru d e n te r et n a v ite r p ro b an d a su n t.
Quo fac tu m est, u t sa n ae aem u latio n is stu d iu m singulos in c ita v e rit ad form am educatio n is a p tio rem u sque in v estig a n dam et applicandam .
A lia D ecreti p ra e sc rip ta sp ectan t ad m o d erato res et v isita tores, ad m edia su ste n tatio n is S em in ariorum , ad professores eorum q ue p rae p a ratio n e m , deniq u e ad S em in aria regionalia.
E x D ecreto T rid en tin o clarae et d efin itae d e d u c u n tu r obli g ationes q u a e s ta tu u n t:
1) S em in ariu m erig en d u m esse in u n aq u aq u e dioecesi, nisi in s titu a n tu r S em in aria R egionalia, q u ae a d m ittu n tu r.
2) C um causa a g a tu r de iuvenibus, q u i in p e rp e tu m se de vo v en t serv itio divino, pro in d e condendum est „p e rp e tu u m S e m in a riu m m in istro ru m D ei” .
3) D efin itam esse ratio n em S tu d io ru m et E ducationis. 4) P rim a m a u c to rita te m in S em inario esse episcopum . 5) S em in aria ius h a b e re ad m edia, s tric te definienda, pro su sten tatio n e.
E x in de v o lu it C oncilium T rid e n tin u m obligationem lege episcopis im ponere, S em in aria in dioecesibus erigendi.
Res singulae c o n tin e n tu r in D ecreto, potius in g e r m i n e : d ecu rsu au te m tem p o ris evolvendae, su p p len d ae et definien dae e ra n t, iu x ta ta m e n legem prin cip em , q uae Concilio T ri den tin o s ta tu ta est.
III. S e m in ario ru m evolutio d ecu rsu S aeculorum
A uctores p a rtis histo ricae libri, cui titu lu s est „Seminaria Ecclesiae Catholicae” lau d ib u s e x to llu n t sensum sap ien tis li b ertatis, quo in te rp re ta tio legis ecclesiasticae facta est.
Ecclesia s ta tu it quid em leges, sed n u m q u am v iam p rae c lu d it ad seligendam ap tio rem m eth o d um educationis, iu x ta p ru den s iudicium v iro ru m , q u ib u s confidit. Q uod reapse contigit,
cum D ecretu m T rid e n tin u m de S em in ariis ad effectum d e d u cendum fu it.
H istoria S em in arioru m , q u ae tem p o ra post C oncilium T ri d e n tin u m com plecitur, palam d e m o n stra t spem conceptam irrita m non fuisse.
In Ecclesia m in im e d e fu e ru n t v iri egregii q ui D ecreta Con cilii T rid e n tin i ex secu ti su n t, etiam quod a ttin e t ad D ecretu m de S em inariis.
H o ru m in n u m ero em in et S an ctus C arolus B orrom aeus, A r- chiepiscopus M ediolanensis, q u i p rae c e d it eos q u i p rim a S e m in a ria dioecesana co n d id eru n t. la m m ense iunio ann i 1564 ipse m an d av it, u t e rig e re tu r canonice S em inarium , cuius r e g im en concreditum est, p rim u m , filiis sp iritu a lib u s S. Ignatii. H aud m u lto postea tria S em in aria condidit in u rb e M ediolano, et alia tria in te rrito rio eiusdem M ediolanensis dioecesis. In condendis a u te m S em in ariis sollers cu ra fu it S. Caroli, u t alu m n i e lig e re n tu r e iuvenibus, q ui sive ingenii sive m orum lau d e ceteris a n te c e lle re n t. N eque om isit S an ctu s C arolus con d e re S em in ariu m p ro iis, q u i a d u lta a e ta te sacerd o tiu m obire
cupiebant.
S ta tu ta M ediolanensia, q u ae v o c a n tu r In stitu tio n e s ad u n i v e rsu m S em inarii reg im en p e rtin e n te s — exem plo fu e ru n t S ta tu tis S em in ario ru m , q u ae in aliis dioecesibus condita sun t. O p p o rtu n u m v id etu r, su m m a capita h o ru m S ta tu to ru m a d ducere. D ivisa s u n t in tre s p artes.
P a r s p r i m a c o n tin e tu r 9 capitibus, quae tra c ta n t: De g u b e rn a tio n e sp iritu a li; D e S tudiis; De e x ercitatio n ib u s clerico ru m in concionibus hab en d is; De c a n tu et scriptione; De g u b e rn a tio n e tem p o rali; D istrib u tio h o ra ru m to tiu s anni; De vacatio n ib u s et diebu s ad rela x an d u m an im um assignatis; De visitatio ne; De C lericis in S em in ariu m recipiendis.
P a r s s e c u n d a co m p lectitu r 10 capita, quae sunt:
De officialibus in genere; D e officio recto ris; De officio m i n istri; De officio confessarii; De m u n ere p rae fe cti stu d io ru m ; Q uae ad p raecep to res p e rtin e n t; De officio th e sa u ra rii; De officio p rae fe cto ru m ; De biblio th eca eiusqu e praefecto ; De fa m ilia inferiori.
P a r s t e r t i a ex 7 cap itib u s constat, q u ae agunt:
D e scopo C lerico ru m Sem in arii; De piis exercitatio n ib u s; De disciplina et m oribus; Q uae ad stu d ia p e rtin e n t; D e v e stitu ; De dom esticis ex ercitiis aliisq u e p rae stan d is cum domo ex eu n t; De infirm is.
E x indice m a te ria ru m p a te t, I n s t i t u t i o n e s fere om n ib u s p rospicere, q u ae necessaria v id e n tu r S em inariis; eadem - que, m u ta tis m u tan d is, etiam n o stris tem p o rib u s, post tr a n sacta to t saecula, in se rv ire posse ad conficienda S ta tu ta pro S em inariis. C eteru m can. 1358 Codicis iu ris Canonici ex hisce In stitu tio n ib u s p lu ra hausit.
Q u are S. C arolus B orrom aeus iu re m erito q u e a p p e llari po te s t p a te r S e m in ario ru m p ro C lericis educandis et form and is in Ecclesia, eiusque a u c to rita s ad erig end a S em inaria quod a ttin e t, sem p er m ax im a fu it in to to orbe catholico.
B ona v en ia Tua, B eatissim e P a te r, liceat m ihi add ucere testim o n ia m in u s nota, quae re sp ic iu n t regiones se p te m trio - nales Ecclesiae C atholicae, regiones scilicet quae ad M aris B altici litto ra e x te n d u n tu r. U sque ad illas regiones p e rv e n it D ecretu m Concilii T rid en tin i, et q u idem tem p o re brevissim o. Quod quidem trib u e n d u m esse v id e tu r am icitiae, quae in te r cesserat in te r S. C arolum B orrom aeum et P a tre m Conciliarem , S ta n islau m H osium , episcopum W arm iensem (WARMIA) nec non S ta n islau m KA RN K O W SK I, episcopum V ladislaviensem (W ŁOCŁAW EK — VLA D ISLA V IEN SIS).
S em in ariu m pro Clericis, in dioecesi W arm iensi conditum est an n o 1565, a u c to re S tan islao C a rd in a li Hosio, in loco BRA NIEW O vel LID ZB A R K in W ARMIA, a d sta n te legato R om ani P ontificis, Jo a n n e C ard in ali Com m endone.
S em in ariu m V LA D ISLA V IEN SE o rtu m h a b u it anno 1569, p e rd u ra n te Synodo dioecesana, quae cele b ra ta fu it a Stanislao K A RN K O W SK I, episcopo V LA D ISLA V IEN SI, q ui cum C a r d in a li Hosio in tim a fa m ilia rita te u te b a tu r. Is, in sedem P ri- m atialem G nesnensem tra n sla tu s, a lte ru m S em in ariu m con
didit, anno 1598.
In te r an tiq u issim a S em in aria C lericorum , q u ae in illis regio nibus, ab U rb e longinquis condita su n t, p ra e te r S em inaria
V arm ien se et V ladislaviense, recen send a quoque s u n t Sem i n a riu m C lericorum PO SN A N IEN SE, anno 1564 fu n d atu m , ubi iam ab anno 1518 A cadem ia L u b ra n sc ian a sedem h a b u e ra t, et V R A TISLA V IEN SE (BRESLAVIA), fu n d a tu m anno 1565; PE P L IN E N S E , in Dioecesi C ulm ensi, ubi a u c to rita s C ardin alis Hosii p lu rim u m v a lu it; V ILN ENSE, anno 1582 fu n d a tu m cura C ardinalis G eorgii R A D ZIW IŁŁ; PLO CEN SE, ab anno 1595.
S tud ia h isto rica au x ilio esse p o tu e ru n t, u t tem p u s, quo illa S em in aria condita su nt, m agis d efin ite s ta tu a tu r.
Sine dubio, adduci possen t alia testim onia, eaque praeclara, p ra e se rtim ex Italia, u bi S em in aria C lerico ru m q u am c e le rri m e o rta su n t, v ix post c e le b ra tu m C oncilium T rid en tin u m . Sed exem p la su p eriu s a lla ta com probant S e m in ario ru m neces sitatem , q uae in toto o rbe catholico m an ifesta est, etiam in E uro p ae regio n ib u s S e p tem trio n alib u s et O rien talibus.
M axim e illo ru m episcoporum laudi trib u e n d u m est, quod d e c re ta S an ctae Sedis in ex secutionem m a n d a ta su nt.
Saeculo X V II im pensissim a opera d a ta est, u t S em in aria p ro Clericis, in G allia e rig e re n tu r; quod ev en it p ra e se rtim opera S. V incentii a P aulo, necnon sacerdo tum e C ongrega tio n e S. S u lp itii et S. Jo an n is Eudes.
In G erm an ia au te m B eatus H olzhäuser p le riq u e alii, in hoc opus so lle rte r in cu b u e ru n t.
Sem en, in Concilio T rid en tin o sa tu m in a rb o rem crev it.
IV. De salutari Seminariorum efficacia in Ecclesia
Beneficia, q uae S em in aria Ecclesiae p e p e re ru n t, ap u d om nes in com perto su n t, quam vis h au d exigui negotii res sit ea b re v ite r recensere.
S em in aria enim o p tim e v a lu e ru n t ad pro p ulsand os P ro te - s ta n tiu m erro res, ad id efficiendum quod p raeclaro modo C a r dinalis S tan islau s H osius o p eratu s et in W a r m i a , et alibi, ubi populi d isp u ta tio n ib u s religiosis d iv id e b a n tu r.
D ecretu m T rid e n tin u m exigebat, u t m u n era et officia in S em inariis c o m m itte re n tu r „non nisi doctoribus et m ag istris
a u t lic e n tia tis in Sacra P ag in a a u t in Iu re canonico, et aliis personis idoneis..., hoc e st viris, qui ratio n e stu d io ru m e t g ra d u m acad em ico ru m co n iu n g eb an tu r cum U n iv e rsita tib u s S tu d io ru m .
Ab eo tem p ore in flu x u s stu d io ru m U n iv e rsita tu m incepit anim os iu venu m in S em in ariis im bu ere, quod quidem valde c o n tu lit ad eorum m en tis c u ltu ra m et m ores excolendos, ope doctoru m et m ag istro ru m , ac p ro p te re a id non sine u tilita te ipsius C leri dioecesani contin g ere po tu it.
Ac rev e ra , quod u n aq u eq u e dioecesis possid ebat sacerd o tu m d o cto ru m coetum , qui apud U n iv e rsita tes stu d ia p e rc e p e ra n t, id non p o tu it non fav e re fo rm atio n i philosophicae et th eo lo gicae to tiu s cleri dioecesani. P ra e c la ra beneficia, q u ae p e r hos doctos sacerd o tes collata su n t, saepe eiusm odi m o m en ti e ra n t u t lim ites dioecesis tra n s g re d e re n tu r.
N ostris etiam tem p o rib u s non ra ro a n im a d v erti p o ssun t sa lu ta re s in flu x u s ta liu m coetum p ro fesso ru m S em inarii, exem pli g ra tia in p u b licatio n ib u s scientificis, cu ra S e m in ario ru m editis, a u t in cu ran d is d iariis vel foliis periodicis, m ethodo scientifica com positis. P e c u lia ri m odo m ax im ae laudes tr ib u end ae s u n t lexicis vel D ictio n ariis de r e theologica, qu ae in G erm an ia et in G allia edita sunt.
V ariae „scholae” philosophicae, theologicae et exegeticae, quae in S em inariis a u t in F a c u lta tib u s U n iv e rsita tu m o rta e su n t, e x s ta n t v e lu ti felix ferm en tu m evangelicum , quo anim i op p o rtu n e ad d o ctrin am excolandam m o v en tu r atq u e e x c itan tu r, ac p ro p te re a m u ltu m v a le n t ad congruam clericorum p rae p a ratio n e m et edu catio nem prom ovendam .
M ulti s u n t episcopi, q ui non o m ise ru n t p rofessores et m o d e ra to re s p ro S em in ariis p ra e p a ra re et seligere, q ui in d iv e r sis S tu d io ru m U n iv e rsita tib u s stu d io ru m c u rricu lu m absol v e rin t et titu lo s academ icos o b tin u e ru n t. Quod, u t p a r est, adm odum iu v at non solum ad sanam in te r d iv ersas scholas aem u latio n em ex citand am , sed etiam efficit, u t pro fu n d io ri quaestio n u m stu d io p ro g re d ia tu r scientia, q u ae optim ae edu cationi clerico ru m u tilis et n ecessaria est. H aec v ero com m u nicatio atq u e connexio in te r v a ria s u n iv ersi orbis catholici scholas nonnisi bonos fru c tu s ed ere potest.
A d h u n c fin em asseq u en d am , om nia fere S em in aria dioece s a n a rela tio n e s h a b e re solen t cum v ariis S tud iis U n iv e rsita tu m , p ra e s e rtim R om anis, sed etiam G allicis, item q u e cum In s titu tis Scientificis in civ ita tib u s L ovaniensi et F rib u rg en si, e t alibi; quod v e rtit in b o n u m Ecclesiae, idq ue etiam nosm et- ipsi ex p erien d o novim us, in d isp u tatio n ib u s h u iu s N ostri Concilii. N am v a rie ta s opinionum , q u ae ex d iversis scholis o ritu r, efficit u t in n o stris coetibus quaestion es p ro fu n d io ri stu d io e x p e n d a n tu r a tq u e e x a m in e n tu r, a tq u e om nia in lib e r ta te et c a rita te pro ced an t.
H aec s u n t in d u bia m e rita q u ae trib u e n d a su n t S tu d io ru m U n iv e rsita tib u s n ecnon S em inariis, sub p ru d e n ti d irection e S. C ongregationis — D e S em in ariis et S tu d io ru m U n iv e rsi ta tib u s.
„D ei m in istr o r u m p e r p e tu u m S e m in a r iu m ” , quod n o stra a e ta te , E u ro p a tan tu m m o d o sp ectata, sex cen tas n u m e ra t se des, a tq u e sacerd o tu m agm ina p ra e p a ra t, re g it „Cor unu m et an im a u n a ”.
V. C u rae et sollicitudines N o stri tem poris in q u aestio nib us de S em in ariis C lericorum
A n im ad v e rte n d u m est, h o m in u m n o strae a e ta tis q u am m ax im e in téressé, q u aen am sit in stru ctio clericorum in S em inariis, cuius sit gradus, et q u id n am com p lectatur.
1. F a c i l e i n t e l l i g i t u r , r e s q u a e i n S e m i n a r i i s a g u n t u r , s c i l i c e t s t u d i u m s t r i c t e d i c t u m n e c n o n e d u c a t i o n e m a l u m n o r u m , c u r a e e s s e n o n s o l u m v i r i s e c c l e s i a s t i c i s , s e d e t i a m l a i - c i s c a t h o l i c i s c u i u s v i s c o n d i c i o n i s .
Im p rim is u n iv ersim sem p er u rg e t neccessitas a p ta n d i ra tio n em stu d io ru m necnon m eth o d u m educandi ad m u ta ta s con diciones civiles a tq u e sociales.
P ra e te re a pro g ressu s d o c trin ae theologicae v a ria q u e ac sem p e r crescentes n ecessitates p asto rales p o stu la n t, u t am plifice t u r stu d io ru m m a te ria et co n seq u en ter tem p u s p ro tra h a tu r, n ecessariu m ad stu d io ru m c u rricu lu m perag end um .
D einde recens au c tu m stu d iu m theologiae fu n d am en talis, m ax im e quod a ttin e t ecclesiologiam a tq u e etiam theologiae pasto ralis, psychologiae et pedagogiae, necnon sociologiae, r e q u irit, u t m u te n tu r m eth o d i p asto rales a tq u e d ila te n tu r am b i tu s aposto latu s, u sq u e ad coetus h o m in u m qui hu iu sq u e p ro cul ab in flu x u Ecclesiae p e rm a n se ru n t. M ultae enim q u aestio nes p asto rales non p e rtra c ta n tu r vel in d ig en t p ro fu n d io re s tu dio, cuiusm odi est qu aestio ad eos spectans qui in m agnis c iv ita tib u s vel in regio n ibu s ru ra lib u s v ita m degunt.
E x p lo ra n d a e d ilig en tiu s etiam s u n t viae ac ratio n es u t sacri m in iste rii efficacia ad o p e ra rio ru m collegia p e rv e n iat, m a x i m e eorum qui la b o ra n t in m agnis fabricis et officinis. Item p e n itu s in v estig an d ae su n t condiciones sociales q u ae ob in gentes tec h n ica ru m a rtiu m pro g ressu s p ro rsu s m u ta ta e su n t ac p ro in d e p lu rim a s ac novas quaestio n es m orales et religiosas pro po n u nt.
Q uae si b en e p e rp e n d a n tu r, in luce p o nu nt, q u a n tu m n u m ero a u c ta e sin t disciplinae C lericis in S em inariis ad discen dae. Quod ev en it etiam hac de causa, quia S em in aria n o stra m agis m agisq u e acced an t ad stu d io ru m ratio n em q uae ap u d F a c u lta te s U n iv e rsita tu m h a b e tu r. Ipsa enim m eth o d u s do cendi fit ad in sta r p raelectio n u m p ro fesso rum qui ex cath e d ra academ ica docent ita u t S em in aria v id e a n tu r sim ilia In stitu tis, in quib u s iuvenes d o c trin a ex c o lu n tu r a tq u e litte ra ru m vel s c ie n tia ru m p e riti evadunt.
Hoc loco grav is p o n itu r quaestio, u tru m p ie ta ti an studio potiores p a rte s sin t trib u e n d ae . E ten im a u c tu s d iscip lin aru m n u m eru s h a u d lev e d e trim e n tu m a ffe rre p o test sp iritu a li fo r m atio n i C lericorum . U t a rg u m e n tu m paucis exponam , im m o d e ra ta cu ra in stu d iis a tq u e in eru d itio n e com paranda posita, qu ae non aequam p ie ta tis ratio n em h ab eat, m inim e fe rre po te s t bonos fru c tu s, cum exinde m o d erato res m agis professores ex c a th e d ra docentes, q u am ed u cato res evadant.
In theo ria, q uaestio facilis est solutionis, cum ap u d om nes constet, p ie ta te m et stu d iu m procedere d eb ere p a ri g ressu et fo rm ationem sp iritu a le m p ro p riu m finem esse etiam stu d io ru m ; n eq u e d a ri v eri nom inis ecclesiasticum stu d iu m , quod non co n ferat ad a n im a ru m fo rm ation em alendam , seu b re v ite r om ne stu d iu m su a p te n a tu ra conducere deb ere ad C le ricos a p tiu s educandos. E x quo se q u itu r, u t d isciplinae a d d is cendae ita tra d i deb ean t, u t ro b o re n t a u c to rita te m docentis, qui non solum professoris sed etiam ed ucatoris p a rte s ag ere necesse est; ita quidem u t u n iv ersa stu d io ru m m a te ria n u m - quam fas sit ab huiusm odi praecip u o fine deflectere.
Q uae p rin cip ia o b se rv e n tu r o p o rtet sive ap u d S em inaria C lerico ru m sive etiam ap u d F a c u lta te s theologicas. Im m o in u n iv ersu m o b servand a su n t, vel apud ipsas profanas scholas, stu d iis P olitech n icis a tq u e U n iv e rsita tib u s non exclusis. Sem p e r enim p ra e oculis hoc h ab en d u m est, nem pe finem su p re m um cuiusvis educationis vel fo rm atio n is esse h om inem qui p ra e p a ra n d u s a tq u e in stitu e n d u s est ad a rte m hoc in m undo, non in alio, exercendam .
2. I p s i u s s o c i e t a t i s s e u l a i c o r u m m a g n i i n t e r e s t , C l e r i c o s i n S e m i n a r i i s r e c t e f o r m a r i a t q u e e d u c a r i .
Hoc colligitu r ex eo, quod hom ines n o stro ru m tem p o ru m p lu rim a e x ig u n t in iis, qui, in S em inario p ra e p a ra n tu r, ac saepe defectus la m e n ta n tu r quib u s lab o ra re p u ta n t fo rm a tio nem C leri. Hoc co n firm ari v id e tu r ipsis sacerd o tu m qu aerim o- niis, qui h au d raro , ob ev en tu s non prosperos, anim o d eiciun- tu r et p rae p a ratio n e m in S em inario rec e p ta m m ancam fuisse
accusant.
Ipsi fa b u la ru m ro m a n ica ru m scrip tores in suis lib ris hoc arg u m e n tu m lib e n te r tra c ta n t, u t n o stra e a e ta ti ap prim e ap tu m . E ten im d e scrib u n t clericum , sacerdotem , dom um paroecialem vel paro eciam ipsam ; parochi v ita m n a rra n t, eum q u e fin g u n t aliquando in te r div ites aliquando in te r p a u p e
res v ersari; ac non d e su n t qui laud ib u s e x to llu n t sacerdotes u ltro am p le cte n te s com m unem v ita m cum operariis.
Saepe saepius haec o b iciu n tu r: iu v en is sacerdos non satis cognoscit v ita m h o d iern i tem poris, v id e tu r m ale ad eam p ra e p a ra tu s, tim id u m se p ra e s ta t erga m u n d u m e t hom ines in m undo viventes; m ale se h ab et in m undo, ergo ab eo r e fu g it, nescit loqui serm one o pp o rtu n o a tq u e accom odato ad hom inem m odern um , ig n aru s est su b sid iorum qu ibu s m elius in flu e re possit in fideles n eq u e u llu m sen sum possidet aposto- latu s e t cete ra huiu sm od i quae v ix n u m e ra ri possunt.
Si om nes has q u e re las aequa lance pendim us, s ta tim an i m ad v e rtim u s, et quidem non sin e iusto gaudio, educationem m en tis c u ltu ra m a tq u e d o ctrin am cleri n o stra e a e ta tis m u lto su p e rio re m esse q u am saeculis p ra e te ritis.
N eque hoc m iru m est cum hodie m aio res a clericis deside r a n tu r dotes et q u alitates, iu x ta m an d a tu m d y n am icu m Ipsius D om ini, qui p rae c ip it u t S ancti san ctio res fia n t. Q u are n ullo m odo fas est huiusm odi o p tata et p o stu la ta sp e rn e re ac neglegere, q u ia non om nia h o d iern o ru m hom in u m o p ta ta su n t falsa vel exigui m om enti, sed qu aed am rec ta s u n t censenda.
Non om nino p ro b an d am eorum se n te n tia m puto, q ui cu p iunt u t m u te tu r ex to to p ra e p a ra tio C lerici ad fu tu ru m apostola- tu m , quasi n on am p liu s C lerus edu cari d e b e re t in S em inario, sed s ta tim ' C lerici m itte n d i essen t in a p e rtu m aposto latus cam pum . N um qu am enim oblivioni d an d um est p rin cip iu m , valens p ro om ni professione vel a rte , vi cuius p ra e p a ra tio th eo re tic a sem p er p rae m itte n d a .
A tta m e n iu re m erito q u e p o stu la tu r, u t quaecu m que p ra e p a ra tio d irig a tu r ad fu tu ru m ap o sto latu m C lericorum . E ten im ii qui alios fidei p rae c e p ta docere v o lu n t, ea deb en t p rim u m noscere; ii qui alios ad sa n c titu d in is fastigia p erd u c e re n itu n tu r, in se ipsis p rim u m e x p e riri d eb e n t ac d e g u sta re s p iritu a lis v ita e dulcedinem , u t co n tem p lata aliis tra d e re q u ean t.
O m nis sacerdos est „m issus a Deo”, et qu id em „ u t testim o n iu m p e rh ib e a t de L u m in e ” .
3. E t i a m h o m i n e s p o l i t i c i p o s t u l a n t p l u r a a b e d u c a t i o n e C l e r i c o r u m i n S e m i n a r i o , (in fragm entis).
Q uae cum ita sint, p raed icatio Evangelii in u n a q u a q u e N a tio n e exigit, u t bene n o sc an tu r condiciones loci necnon neces sita te s populi. Q u a p ro p te r stu d ia in S em inariis ita o rd in a ta su n t, u t bene e x a m in e n tu r m eth o d i m eliores et aptiores, quae a p p rim e resp o n d e a n t indoli et ingenio populi.
P ra e sc rip ta , q u ae a S acra C ongregatione d e S em in ariis m ax im a cum p ru d e n tia p ro p o n u n tu r, observanda su n t; his a u te m p rae sc rip tis m u lta alia ad d en d a e ru n t, q uae re sp ic iu n t locum ap ostolatus, eius p ecu liares condiciones necnon neces sitates.
Non licet n eq ue expedit, m eth o d u m educationis, qu ae opti m a esse p o test in aliq u a natione, adam ussim ap p licare edu cationi C lerico ru m qui ad aliam nationem p e rtin e n t.
Q u are u n u m q u o d q u e S em in ariu m com ponere d eb et m ate ria s stu d io ru m necnon m odum et m eth od um educationis C le rico ru m , p rim u m iu x ta p ra e sc rip ta g en eralia S an ctae Sedis,- cuius est m o d era ri praed icatio n em Evangelii in te r om nes gen tes; dein d e d eb itam consid eratio n em h a b e re d ebet educationis et p ra e p a ra tio n is C lericorum , qu ib u s in illa n atio n e m u n u s apostolicum ex p len d u m erit; in qua saepissim e d iv ersae s u n t n ecessitates religiosae, m orales, sociales et denique locales.
R ationes huiusm odi accom m odationis ad huc in sta n tiu s u r gent, si in q uib u sd am regio n ib us Ecclesia in difficillim is v e r s e tu r condicionibus.
4. R e s t a t u t c o n s i d e r e r e t u r e d u c a t i o m o d e r n a C l e r i , a d a s p e c t u m s o c i a l e m q u o d
a t t i n e t .
A pud om nes constat, reg im en dem ocraticum „classis o p e ra rio ru m ” v alde crevisse: ex hac au te m am p lificata conditio ne, fo rtu n a et so rte o p e ra rio ru m a u cta est etiam eorum condi cio socialis iidem que co n seq u en ter e x ig u n t m aiora iu ra et
beneficia in conform atione oeconom ica S tatu s. Sed haec v e ru m condicio saepe con iu n ctam h a b e t d iffid en tiam classis o p erario ru m erga C lerum .
N eque, u t v id etu r, coetus isti, cum c o n ten d u n t pro adipis cenda m elio re conditione oeconom ica, n u n q u a m ex sp ec tan t a sacerd otib u s, u t ab iis a d iu v e n tu r in assequendis hisce com m odis; optim e enim sciu n t v e rb a a C h risto e n u n tia ta : „non ex solo p ane v iv it hom o” ; sed iidem o p e ra rio ru m coetus desi d e ra n t a rd e n te r, u t sacerd o tes h o d iern i ipsos com p reh end ant, u t agno scan t iu sta eorum iu ra ad iu stitiam , ad lib e rta te m , ad c u ltu m d ig n ita tis p erso n ae h u m an ae, u t g e n e ra tim am ice a g a n t cum eis.
H ic non a g itu r de fovendo in o rd in a to a u ra e p o p u laris am o re, vulgo dem agogia, q u am n o stri populi m o lestam h a b e n t, eique d iffid u n t, a u t saltem erga eum anim o sa t ind ifferen ti se h ab en t. N ihil a liu d v o lu n t nisi an im u m sa cre d o tu m benevo lum p e rse n tire, secu n d u m exem p lu m C hristi, q u i a ieb at „m isereo r su p e r tu rb a m ” .
H isce n o stris tem p o rib u s, p lu re s S ta tu s C iviles ordin em so cialem in d u x e ru n t, ad n o rm am iu stitia e socialis. Q u a p ro p te r p ra e p a ra tio et educatio socialis sacerd o tu m exig it u t sacerdo tes an im u m g e ra n t benev o lum erg a p ropen sa ac legitim a o p tata o p erario ru m , consona cum iu re n a tu ra li et divino. M a xim i m o m enti est, u t E cclesiae a u c to rita te s ac v iri ecclesia stici s a lu ta rite r in fo rm en t, ope san ae d octrinae, haec re ip u - blicae in stitu ta , a tq u e illu m in e n t istos o p e ra rio ru m coetus, qui p a n em d u ro la b o ra re sibi p ro c u ra re q u a e ru n t, ne m ale eve niat, u t hom o fia t d e te rio r, a tq u e e co n tra res m ateriales, ope laboris h um ani, fia n t nobiliores. (Cf. v e rb a L itte ra ru m E nci- clicarum — Q uadragesim o A nno —). P u to m aiorem lucem in hac quaestio n e a ffe ri posse ope theologiae de te rre n is re a lita - tibu s, q u ae ta m e n n o nd u m satis ev o lu ta est.
H aec et aliae quaestio n es de o rd in an d is S em in ariis tam v a ria e et m u ltip lices su n t, n o stris tem p o rib u s, u t non facile sit easdem fu se exponere.
In hoc co nsistit p ru d e n tia D ecreti T rid en tin i, quod in s titu tu m S em in arii v o lu it circu m scrib ere nonnisi g en eralio rib u s
s ta tu tis et form is, ita u t u lte rio r evolutio h u iu s quaestionis non solum sit possibilis, sed o ptanda. Ipsa v ita E cclesiae hoc su ad et, vi p rin cip ii quod c o n tin e tu r in sim ilitu d in e evange- lica „de sem ine sin ap is” .
VI. De Principiis Ecclesiae, quae nostris temporibus, relate ad Sem inaria sunt applicanda; deque exspectationibus Ecclesiae
H isto ria S e m in ario ru m in luce quidem po nit eorum in n u m e ra p ro m e rita, sed n o stra tem o ra hac in r e se cu m feru n t
q uaestiones, q u ae eorum dem S e m in ario ru m flo re n tio re m v itam a tq u e p ro fe c tu m resp iciu n t, ac p ro p te re a obligant nos, u t m an u s, hac d a ta sollem ni com m em oratione, ad ap erien d as novas vias, q u ae m elio ra fu tu r a tem p o ra S em inariis p rae p a re n t, eo vel m agis, quod C oncilium O ecum enicum V atica n u m II a tte n te co n sid erari iu b eat speciale Schem a: „De sac ro ru m alu m n is fo rm a n d is” .
M irum n o n est, si om nium , qui rem d ilig en te r p e rp e n d a n t, m ognopere in te rsit q uaestio de form atione C lerico ru m in Se m in ariis: n eg otiu m enim com m unia consilia atq u e so llicitud i nes p o stu lat, cum resp iciat eos „qui ex hom inibus assum pti, p ro hom in ib u s c o n s titu u n tu r” .
In h o d iern a o rd in atio n e laboris, u n u sq u isq u e qui in g re d itu r in officinam vel fab ricam ad lab o rem p rae stan d u m , prim u m ed o cetu r de iis q uae illic a g u n tu r; d ein de ei im p e rtiu n tu r con silia operis p erficiendi, in stru m e n ta et denique ipsum opus iam p erfectu m . Hoc modo o p e ra riu s v id it opus ab om nibus exple tu m , a tq u e adeo su scip ere p o test p a rte s q u ae eidem ex p len d ae su nt.
V id e n tu r etiam alum no S em in arii in p rim is ponenda esse a n te oculos ea om nia q uae perficien d a e ru n t in hoc g ran di In stitu to , quasi s p iritu a li fabrica, ex qu a C lerici p ro d eu n t; haec co m paratio qu ib u sd am nim is a u d ax a p p a re re potest, sed pu to eam iu re m erito q u e ad h ib eri, cum no stris tem p o rib u s p ra e p a ra tio et educatio C lericorum , u t verbis Concilii T rid e n tin i u ta r, in g ran d i „p e rp u tu o S em in ario ” p e ra g a tu r. C lericus
vel sacro ru m alu m n u s, q u ib u s res p lu rim a e ac div ersae p e r ficiendae su n t, sem p er p ra e oculis h a b e re d ebet in om nium finem p rin cip alem lab oris sui, qui ord in ate est com ponendus cum labo re M oderatoru m , P ro fe sso ru m necnon sodalium suorum .
Q uem fin em p rae c ip u u m a tq u e su p re m u m in d icav it Ipse C h ristu s, cum in U ltim a Coena, a n te q u a m p a te re tu r, prim os neo p resb y tero s q u a si S em in arii Sui in m u n d u m dim isit. Tunc eos hisce v erb is allo cutu s est, q u ib u s P a tre m e x o rav it „U t om nes u n u m s in t” . (Joa. X V II, 21.) T unc etiam in d icav it u n i ta te m in v ita SS. m ae T rin ita tis ex em p lu m esse o po rtere om nis u n ita tis; „S icuti T u P a te r in me, et ego in Te, u t et ipsi u n u m sin t in N obis” . (Joa. X V II, 21).
Quod quid em fla g ran tissim u m u n ita tis V otum C h ristu s J e sus fu siu s enu cleav it, cum M an d atum A postolicum d e d it dis cipulis suis „D ata est m ihi om nis po testas in coelo et in te rra . Ite, docete om nes gentes b a p tizan tes eos in N om ine P a tris et F ilii et S p iritu s S ancti, docentes eos se rv a re om nia, q u aecu m q u e m an d av i vobis: E t ecce ego vobiscum sum ad consum m atio n em saecu li” . (M atth. X X V III, 18— 20).
H uiusm odi D om ini p recatio a tq u e m an d a tu m pro u n ita te su o ru m A p o stolo rum elucet in to ta M issione E cclesiae ad P o p u lu m Dei, cum fia t sem p er in N om ine SS. m ae T rin itatis.
N onne „ u n ita s in T rin ita te v e n e ra n d a ” iu x ta v e rb a S ym boli A th an asian i censenda est velu ti lapis an g u la ris om nis aedificationis, q uae sp e cta t ad fo rm a n d a n ova agm ina C leri corum in hoc m ira b ili „p e rp e tu o S em inario Dei m in istro ru m ” ? S u p ra h u n c lapidem ponend ae e ru n t h ae quasi q u a ttu o r co lu m n ae fo rm atio n is C lericorum , q uae su n t:
1) u n ita s cum SS. m a T rin ita te 2) u n ita s cum Ecclesia
3) u n ita s cum Episcopo 4) u n ita s cum P o p u lo Dei.
N on est hic necesse u t p ro fu n d iu s de his a rg u m e n tis ex a m en in stitu a m u s. S u fficit ea ad u m b ra re .
1. In p r i m i s — U n i t a s i n T r i n i t a t e
H aec v id e tu r v irtu s essentialis fo rm ationis et san ctificatio nis, cum sit finis cuiusvis fo rm ae ch ristia n i cultus. Om nis disciplina et fo rm atio in te lle c tu s clericos ad hoc p erd u cere debet, u t p ro se q u a n tu r et fo v ean t unionem cum Deo P a tre ,
et Eius Filio, et S p iritu Sancto.
O m nia ab hoc in itiu m h a b e n t in v ita Christiana, cum vo catio et m issio ad P o p u lu m Dei incip iat in N om ine SS. m ae T rin ita tis. Hoc est etiam fu n d am e n tu m vocationis sacerd o ta lis q u ae in N om ine SS. m ae T rin ita tis in itiu m h ab u it, q u e m a d m odum aliq u an d o sacerdos factus, clericus p a rite r in Nom ine SS. m ae T rin ita tis p rae d ica re debet.
In hoc enim N om ine sacerdos, olim b a p tism u m recepit, deinde fo rm a tu s et ed ucatus est, denique in Eodèm N om ine ad alios m ittitu r.
U t conscientiam h a b e at fu tu ri m u n eris sui apostolici, iuv e- nis clericus a c q u irat o p o rtet relation em in tim am cum SS. m a T rin ita te , cum eaque vin cu lu m n e c ta t coniunctissim um , scili
cet cum P a tre et Filio et S p iritu Sancto. Ad hoc m u ltu m iu va- b it stu d iu m d o c trin ae „D e Sanctissim a T rin ita te ”, „De Deo C re a to re ” , „D e -Deo R ed em p to re” , „De S p iritu S an cto” . Ne que ta m e n sit hoc stu d iu m p u re academ icum , sed p en itu s a t tin g a t anim i fac u lta tes to ta q u e v ita m p erv ad at. Scilicet s tu dium theologicum de SS. m a T rin ita te p e rd u c a t ad im pensio rem sp iritu a le m vitam , q u ia su p ra fu n d am e n to cognitionis ve rita tu m aedificandus est cu ltu s religionis et in tim a unio cum Deo. Q u are theologia dogm atica, si m en tem alu m n o ru m oc cupet, ope sin g u la ru m v a rie ta tu m , stim u lu m p rae b e a t ad pie ta te m fovendam et ad ferv o rem religiosum augendum . Deus qui hom ini m oderno longe abesse v id etu r, p ro cu l dubio fiet p ro xim ior, si cognoscatur u t R eru m C onditor, O rdinis n a tu ralis et m oralis A uctor, P a te r C reationis in tim e hom ini unitus, qui saepe vel ipsum su um p a tre m n a tu ra le m ignorat. Talem P a tre m alu m n u s S em in arii noscere, sen tire, a m a re om nibus v irib u s cordis et an im i d ebet. Ac talem P a tre m p raed icare debem us hom inibus, qui cum scire v o lu n t aliqu id de sua o ri
gine, saepe falsis d o ctrin is im buti, v e lu ti sine p a tre esse v id en tu r.
Sacerdos sit P a te r p lus quam p u b licu s officii paroeçialis ad m in ister, ac m u ltu m lo q u atu r de P a tre qui filium m isit in m undum .
H om ini m oderno, assu etu d o reb u s technicis, teleco m m u n i cation! q u ae d icitu r, et stra tsp h a e ra e , necnon rec e n tib u s in re techn ica m irificis p rog ressib u s Sacerdos lo q u a tu r de Eo qui est „ P rim u s M ovens — qui ascen d it su p er sid e ra ” .
Censeo in stitu en d o s esse in S em in ariis cursus speciales in hac m ateria, qu am su p ra m em oravim us, eo fine, u t in se rv ia n t ad m eliu s in te llig en d u m tra c ta tu m theologicum „De Deo C re ato re et R ed em p to re” .
C um scien tiae n a tu ra le s, n o stris tem p o ribu s, erro re m a te ria - lism i in fic ia n tu r, eaedem u tilite r et o p p o rtu n e p ro p o n an tu r alu m n is S em inarii, q uia in se rv ire p o ssu n t m aiori in te lle g e n tia e P hilosophiae s tric te dictae. H aec iam p rae v id it egregius et clarissim u s C ardinalis M ercier.
A nim us alu m n i S em in arii ita p e rs e n te t m elius opus c re ationis, neconon res m iras un iv ersi et m undi, in quem descen d it „Sacerdos in a e te rn u m ” — „ C h ristu s D om inus”. Ipse est qui in m undo in stitu it „S acerd o tiu m a e te rn u m ” ; et a m undo sacerdos a p p e lla tu r „A lter C h ristu s” .
2. U n i t a s c u m E c c l e s i a
N o stri alu m n i hodie e d u c a n tu r in u nione cum Ecclesia faci lio re ratio n e q u am elapsis tem p o ribu s. Ecclesia suscepit m a n d a tu m C hristi, u t om nes u n u m sint, a tq u e o sten d it d ecu rsu X X saecu lo ru m se rea p se v a le re ad id efficiendum atqu e exsequendum . Ecclesia enim catholica n o stris tem p o rib u s ex h ib e t su am u n ita te m eo solidiorem , quo m agis in m undo dissonae s u n t voces, ideae et opiniones. Ecclesia felicite r su p e ra v it tem p o ra in d ivid u alism i philosphici, m oralis et socia lis, u nde to t a e ru m n a e atq u e calam itates o rta e su n t, sed etia m to t sa lu ta ria m o n ita pro nobis.
P rin c ip ia philosophica thom ism i re n a ti, qu ae fo vent et co lu n t sen su m socialem et h u m an u m , optim e populos a d iu v e ru n t in e x p lo ran d a et p ercip ien d a do ctrina P ii X II de Ecclesia, C orpore C h risti M ystico. N ecessaria fu e ru n t haec tem po ra, quib u s to t d iscrim ina et c alam itates e x p e rti sum us, u t faci lius in te lle g e re n tu r illa v e rb a S. P au li, in ep istu la ad R om a nos (Rom. X II, 5 et sequentia) ,,Ita om nes nos m em b ra sum us in Uno C orpore C h risti” .
Si h isto ria e v icissitu d in es co n sid eren tu r, etiam b re v ite r et stricte , p a te t v e rita s h u iu s facti. C onatus S. Ig n atii M a rty ris ad se rv a n d a m u n ita te m Ecclesiae, ite m q u e se q u en tib u s saecu lis d o c trin a circa p erso n am C h risti fo rm u ia ta a S. Irenaeo, S. C ipriano, S. A ugustino, q u ae ela b o rata fu it in contentionibus ad v ersu s h aereses, m a te ria m su p p e d ita v e ru n t S u m m ae T he ologicae S. Thom ae A qu in atis, ad com ponendum capu t illud ta m d ifficile in te lle c tu quod resp icit M ysticum C orpus C hristi.
Res g estae a G regorio V II, in defensionem lib e rta tis Eccle siae, L itte ra e D écrétâtes B onifatii V III, D ecreta et C anones Concilii T rid e n tin i ac tan d e m L itte ra e Enciclicae L eonis X III: ecce docum enta P ontificia, q u a e non solum c o rro b o rav e ru n t condicionem Ecclesiae iu rid icam et h ierarch icam , sed eodem tem p o re q u am m ax im e c o n tu le ru n t ad con firm atio nem u n ita tis Ecclesiae, ita quidem , u t hodie sit. q u aestio so lu ta neque am p liu s p e ric u lu m p ro ste t alicu iu s schism atis, dissensionis vel discidii ipsius C leri quod a ttin e t ad necessitud ines quae in te rc e d e re d eb e n t in te r p o testa te m ecclesiasticam e t saecu larem .
D o ctrin a S u m m o ru m P o n tificu m et Conciliorum , sc rip ta P a tru m et D octorum Ecclesiae, ipsa scien tia theologica et ca nones ecclesiastici, exem p la v iro ru m sanctoru m , collecta in L ib ro M artyrologii, in L ib ro M issalis et B reviarii, ac deniqu e v ita sacra m e n talis co n iu n cta cum o peribus C hristianae p ie ta tis: haec ita nos c o n firm a v e ru n t in am p lecten d a d o c trin a de u n ita te Ecclesiae, u tp o te C orpore M ystico, u t u n iv ersu s orbis catholicus, n o n o b sta n a te s tre p itu a rm o ru m in pernicioso pos tre m o bello, n ih ilom in u s m agno cum gaudio, spe et consola tio ne sp iritu s, L itte ra s Enciclicas P ii X II ex cep erit.
Q uae L itte ra e E nciclicae qu am m ax im e fa v e n t fo rm atio n i clericorum , cum eos in tim e u n ia n t cum Ecclesia, C orpore C h risti M ystico et cum eius C apite et v ariis M em bris. Ipsa a u te m M ater Ecclesia ad iu v a t alum nos S em in arii ad in te l- ligendum h an c v e rita te m ope L ib ri P o n tificalis, q uia o rd in a tiones m odo educandi a rti conform i c o n fe ru n tu r: et ita a lu m n us ad a lta re iam in tro d u c itu r, quod ipsi in collatione su b - d iacon atus o ste n d itu r v e lu ti im ago et fig u ra ipsius C hristi; in collatione a u te m ordinis diaco natu s h a b e tu r v e lu ti praefatio , q u ae i n . suo cantico la u d a t s tru c tu ra m theologicam et dispo sition em socialem m em b ro ru m , q u ae in te r se u n iu n tu r p e r g ra tia m in C hristo.
Iu x ta a u te m d o ctrin am de C orpore C h risti M ystico alum ni fo rm a n tu r e t e d u c a n tu r u t d iscan t v in cere sensum p ro p rii in- divid u alism i, in favorem boni com m unis seu socialis. T unc m eliu s cognoscere p o ssu nt seipsos et alios tam q u a m m em b ra M ystici C orporis C h risti, cuius C onditor, C aput, S a lv ato r et C o n serv ato r est Ipse C hristus.
Idem alu m n i agnoscere etiam assu escu n t in Ecclesia, q uae est in stitu tio s u p ra n a tu ra lis , eius v u ltu m d iv in u m et h u m an u m , visibilem et invisibilem , q uia Ecclesia ex u na p a rte o sten d it form am iu rid icam et h ierarch icam , ex a lte ra au te m n u tr itu r et s u s tin e tu r a ffla tu charism atico Ipsius S p iritu s Sancti; hi tam e n duo asp ectu s Ecclesiae m in im e s u n t sep arati, sed in te r se in tim e u n iu n tu r in sim ilitu d in em unionis n a tu ra e d ivinae et h u m an a e in C hristo. Ite m sa cro ru m alum ni, secundum eandem d o ctrin am De C orpore M ystico hodie m elius co ntem p lari p o ssun t Ecclesiam tam q u a m u n am et im m ensam fam i liam C hristi, ac p ro p te re a d isc u n t a e stim a re , u t oportet, d ig n i ta te m u n iu scu iu sq u e hom inis, cum q u ilib et hom o vocatus sit, u t m em b ru m M ystici C orporis C h risti fiat.
Q uae vero se n te n tia m o m en tu m h a b e t quam m ax im u m , n on solum in re ru m o rd in e theologico et m ystico, sed etiam m orali, sociali a tq u e oeconomico.
Hic fie ri p o ssu n t aliae qu oque considerationes, q uae valde iu v a n t fo rm atio n em C lericoru m in S em inario, eorum q ue edu cationem , sive theologicam sive m oralem .
Q uae considerationes, sine dubio, im p e llu n t u n u m q uem qu e ad p o n d eran d as a tq u e aestim and as p ro p rias fac u lta tes sp iri tu ales, eo ta m e n fine, u t in se rv ia n t ceteris hom inibus iu x ta prin cip ia C hristiana d e com m unione bonorum . Hoc modo n a sc itu r et p e rfic itu r officiorum conscientia de bono com m uni tatis, non solum quod a ttin e t bona su p e rflu a m ate ria lia et oeconomica, sed etiam quoad fac u lta tes sp iritu a le s et m orales, uti s u n t v irtu te s et ingenium .
Q uia haec co n stitu e re possun t bona su p erflu a, q u o ru m ra tio nem re d d e re debem us co m m u n itati filio ru m Dei, u n iv ersaeq u e hu m an a e fam iliae.
R e stat u t saltem in n u a n tu r aliae C hristianae com m unionis form ae, q u ae fovere d e b en t v in cu lu m u n ita tis; h ae su n t p ra e se rtim via im itatio n is C h risti, com m unis om nibus fidelibus, com m unicatio in p rae d ica tio n e v e rita tis, com m unicatio in sacram entis, u ti fo n tib u s unionis et gratiae, com m unicatio in uno eodem que Sacrificio M issae, in com m uni o ratio n e p u blica, in a d m in istra tio n e S acram en to ru m .
Q uam obrem , etsi h a b e a tu r in clericorum educatione a tq u e fo rm atio n e m u ltip lic ita s et d iv ersita s d isciplinarum , m o d era to ru m a tq u e p rofessorum , haec om nia ta m e n tam q u a m ad su p rem u m finem ten d e re d e b en t u t u n ita s in Ecclesia m agis m agisque fo v ea tu r ac pro m o v eatu r.
3. U n i t a s c u m E p i s c o p o .
In h ac A ula C onciliari, p ro p te re a quod h ucusque sem per de episcopis n u m q u am a u te m de sacerd otib us serm o fuit, p lu re s P a tre s tim o res sig n ificav eru n t, ne ex ind e d ig n itas sacerd o tu m m in u e re tu r. V isum enim est éis non satis aestim ari serv itiu m , quod p re sb y te ri p ra e sta n t, u tp o te qui ipsi sin t in p rim a acie co n stitu ti. H uiusm odi voces dig nae quidem su n t q uae m ax im a co n sid eratio n e p e rp e n d a n tu r.
A tta m e n obliviscenda n o n est sollicita cu ra Ecclesiae quae d u c it om nes sive Episcopos sive sacerdotes „ad P a sto re m et E piscopum a n im a ru m n o s tra ru m ”, nem pe ad C h ristum , qui
eisdem v erb is allo cu tu s est discipulos suos, qu ae ab Episcopo ite ra n tu r, cum sacru m p re s b y te ra tu s o rdinem confert: „Iam non dicam vos servos, sed am icos” . Si p e ra tte n te legam us ritu s s a c ra ru m o rd in atio n u m q u ae a p rim is g radib us ad s. p re s b y te ra tu s ordinem conducunt, facile d yn am ism u m qu em dam g e n e ra tio n is p ro p riu m an im ad v ertim u s. E tenim p er sacrum episcopi m in iste riu m sacerdotes quodam m odo g en e ra n tu r et fiu n t „p ro vidi co operatores ordinis E piscopalis” . L iber au te m P o n tificalis q u ae de episcopis e n u n tia t quasi voce rep e rc u ssa eadem re p e tit etiam in hac s p iritu a li g e n e ra tio n e sacerdotum . E ten im in episcoporum consecratione haec v e rb a a u d iu n tu r: „episcopus o p o rtet iudicare, in te rp re ta ri, consecrare, o rd in are, o fferre, b a p tiz are et c o n firm a re ” — ex P o n tificalis R om ani Libro. C um a u te m „Dei ag o n ista” hoc est episcopus — ord in and o im p o n it „onus p re sb y te rii” haec ipsi dicit: „sacerd otem eten im o p o rtet offerre, benedicere, p rae - esse, p rae d ica re e t b a p tiz a re ” — e x P o n tificali Rom ano.
Q u are ea quae de episcopo dicenda sunt, con grua ratio n e c o n v en iun t etiam sacerdoti; co nsiderationes p ro fu n d io res qu ae de officio episcopali hodie in s titu u n tu r, quodam m odo re fe rri p o ssu n t etiam ad s. p re s b y te ra tu s ordinem . Q uicum que legit P on tificalem R om anum , facile a n im a d v e rtit hunc nexum . A ffirm are audeo, non solum p rin cip ia theologica de episco p atu , sed etiam ritu s et p ra e sc rip ta ipsius L ib ri P o ntificalis co n ferre d eb ere ad bonam fo rm atio nem sp iritu a le m clerico ru m , n am m ens Ecclesiae est, u t o rd in an d i p ra e p a re n tu r p e r g rad u s ad sacros O rdines; p ro p te re a ipsa statu en d o in te r s titia in te r singulos grad u s, in te n d it fa c u lta te m p rae b e re bene p ercipien d i sen sum o rd inatio n is acceptae: „D ilig enter consi d e ra te o rdin em p e r vos su sce p tu m ” . E x quo d e d u c itu r non esse facile concedendam dispensatio nem ab in te rstitiis. L ib er P o n tificalis R om anus talis est m om enti in fo rm atio n e C leri corum , u t a e q u ip a ra ri possit M issali et B reviario. U tcum que, hic lib e r non d eb et esse notus solum m odo m ag istro caerim o n iaru m , sed d eb et fie ri lib er p lan e cognitus quoad ea quae re sp ic iu n t E piscopum e t eius p ro v id u m cooperatorem hoc est sacerdotem .
In eodem libro sacerdos m ed ita ri d eb et suum ipsius ite r ad sacerdotium . In cap ite quod in sc rib itu r „De clerico f a- c i e n d o ” (n o te n tu r v e rb a P ontificalis) in s titu a t a tte n ta m co nsiderationem u n usq u isq u e qui se p ra e p a ra t ad sacram o rdinationem ; sed etiam in aliis occasionibus p ro se q u a tu r h uiusm o d i considerationem , tem p o re p ra e se rtim ex e rc itio ru m sp iritu a liu m . O rd in an d u s sacerdos p e rp e n d a t in su p e r q u ae d ic u n tu r in L ibro P o n tificali de sacro r itu consecrationis episcopalis eo fine, u t m eliu s cognoscat p len itu d in em sacer dotii in episcopo, qui p a te r fu it o rd inationis suae, item q u e ipsam m issionem p asto ra le m q u ae re p e rc u titu r in suo p ro prio sacerd o tali m inisterio, quod ta m in tim e co n iu n g itu r cum s. m in iste rio episcopali.
P ra e te re a in fo rm atio n e C lericorum episcopus alu m n is ex h ib eri d eb et u t v ir, qui iam non est liber, sed cum dioecesi a rc te co n iu n g itu r ac p ro p te re a etiam cum sacerd otib us et fidelibus. Ipse enim p o rta t „an n u lu m , fid ei sig n acu lu m ” , quem ch ristifideles so len t osculari in signum u n ita tis cum P a sto re suo, q u i’ sponsam d u x it dioecesim . In L itte ris etiam A postolicis, qu ibu s episcopi n o m in a n tu r, serm o est „de vinculo dioecesis” . Q uare Episcopus est sponsus et m in iste r fidelium , in dioecesi; vi o rd in atio n is su ae episcopalis, m an d a tu m re c ip it sanctifican d i anim as fid elium et consecrandi presb y tero s; ad ipsius m u n u s episcopale p e rtin e t disponere et o rd in are, q u ae re sp ic iu n t C orpus C h risti r e a l e et C orpus C h risti M ysti cum , quod est Ecclesia. H aec est enim p o testas ordinis et iurisdictionis, qua E piscopus c o n stitu itu r apostolus, m ag ister, p a te r, cap u t gregis ipsi com m issi, sacerd o tu m et om nium fidelium .
Episcopus, qui ex populo assu m p tu s est et pro populo c o n s titu itu r (Hebr. V, 1), in p len itu d in e sacerd o tii et m issionis suae socialis in d u it m aie sta te m et a u c to rita te m ispius C hristi, Sum m i Secerdotis; ipse est qui g en e ra t sacerdotes; est P ra esu l, A ntistes, Episcopus; ad eum p e rtin e t sacri m in isterii sum m a. O m nia haec le g u n tu r in L ibro P o n tificalis Rom ani, ubi a g itu r de sacris ritib u s, qu ib u s g e n e ra n tu r sacerd o tes p e r m in iste riu m
Episcopi. Q u apro pter, in fo rm and is Clericis, u t sin t „providi cooperatores ordinis episcopalis” , hic L ib er optim e eos edocere p o test et d eb et viam , qu a „u n u m cum Episcopo” fiant.
4. U n i t a s c u m P o p u l o D e i .
N o stris tem p o rib u s, to ta C lericorum fo rm a tio in hoc p r in cipio tam q u a m su p rem a n o rm a in n ita tu r oportet, scilicet sacerdotem assum i de populo et co n stitu i p r o p o p u l o . C hristu s, P a te r fu tu ri saeculi, p ra e v id it fu tu ra s Ecclesiae Suae vicissitudines, in quibus v ita E cclesiae vo lv end a esset, a tq u e eius m in iste riu m vivificandi et san ctifican di esset e x ercen dum . Ipse C h ristu s p raecessit h o diern am com m uniorem r a tio n em p u blicae rei m oderan d ae, q u ae d em ocratica a p p e llari solet, cum d ix e rit „qui v u lt esse p rim u s, fia t m in iste r alio r u m ” . M oderna evolutio re ru m socialium et p o litic a ru m ex i gere quam m ax im e v id e tu r huiusm odi officium aliis in se rv ie n di. Sed p ra e se rtim populus Dei e x sp ectat h u iu s gen eris m inistros. C h ristifideles illos viros u ltro lib e n te rq u e a u d iu n t a tq u e se q u u n tu r, qui in alio ru m b onum servos et m in istro s se p ra e sta n t, cuiusm odi s u n t S. Franciscus, S. V incentius, S. Jo a n n es Bosco, S erv u s Dei M axim ilianu s KOLBE ...
U t huiu sm odi m en tis h a b itu s in serv ien d i aliis in anim is C lericoru m fo rm e tu r a tq u e ev o lv atu r, necesse est, u t eorum m en tes c o n v e rta n tu r ąd d o ctrin am S. P a u li de C orpore C h ri sti M ystico, a P a p a Pio X II rev o catam et fuse p e rtra c ta ta m p e r m em o rabiles illas Encyclicas, q u a ru m vis et a u c to rita s com parari p o test ta n tu m cum Encyclicis P ap ae Jo a n n is X X III „Pacem in terris”, qu as iu re a p p e lla n t „m agnam c h a rta m iu riu m n a tu ra liu m h o m in u m ” .
U trae q u e E ncyclicae litte r a e so llem n iter v in d ican t hom inis d ig n itatem , q u ae conculcata a tq u e c o n tem p tu h a b ita est, m odo tu rp i a tq u e ignom inioso, tem p o re p o strem i un iv ersalis belli in carceribu s vel in p u b licae custodiae cam pis, ubi ta m im m ensa in n o cen tiu m hom in u m m u ltitu d o , rei politicae vel religionis causa, m isere langu esceban t. U tra e q u e E ncy clicae in m en te m rev o can t „rem sacram ” hom inem esse.
S acro ru m alu m n i nullo m odo ig n o rare possu nt h an c su p e rn a tu ra le m hom nis d ig n itatem , p ra e se rtim q uia nos sum us filii Dei adoptivi; sed h an c v e rita te m p len e cognoscere eam que aliis p rae d ica re debent.
O m nia haec iu v a b a n t ad m elius in telleg en d am c o n stitu tio nem Ecclesiae, qu ae est societas su p e rn a tu ra lis; pro in d e ipsa su p e rn a tu ra lib u s etiam u titu r in stru m e n tis, in eaque c aritas su p e rn a tu ra lis om nia re g it et iungit.
C lericus ergo q u i ad ta le m in iste riu m c a rita tis in stitu e n d u s est, cognoscere d eb et suas p a rte s ex p len d as in opere salvifico Ecclesiae, a Deo H om ine conditae, „qui p ro p te r nos h o m i n e s descendit de coelis” .
Non ra ra e voces P a tru m in hac A ula C onciliari a u d ita e su n t, q uae m o n eb an t u t erga filios Dei nosm etipsos g eram u s u t m in istri non u t dom ini. Q uod quidem m in iste riu m excoli bene p o test, si su p ra fu n d am en to d o ctrin ae P ii X II de C orpo r e M ystico C h risti in n ita tu r. Hoc modo m eliu s etiam in te lli- g itu r m otus ille m o dern u s sacrae litu rg iae, qui am ovet sacer dotem ex rem o tis tem p li p e n e tra lib u s et ex vastis p resb y teris, eum qu e po n it in conspectu populi. Pop ulu s enim Dei v id e re d e sid e rat sacerdotem , et una cum eo preces fu n d ere
ad Deum .
Sacerdos, si faciem sem p er ad po pulum conversam ten e a t, to ta m in te g ram q u e fo rm atio nem suam sp iritu a le m et asce- tic a m refo rm ab it; q u ae fo rm atio, etsi sem p er p erag en d a est secundum p rin cip ia inconcussa d ecursu saeculorum in E ccle sia tra d ita et Codice lu ris Canonici p rob ata, n ihilom inus non am p lius im ita ri d ebet illam religiosam viven di disciplinam , q uae cla u stro ru m m o n astico ru m p ro p ria est, sed po tius con fo rm an d a e rit ad no rm am p rin cip ii ascetici, quod ap p ellare m ih i p lacet p rin c ip iu m m en tis in te n ta e in eum finem , u t sacerdotes „providi cooperatores ordinis Episcopalis” fiant, quem ad m o d um su a d et ipsum Episcopi nom en, cuius n a tiv a vis „sp ecu lato rem ” significat. Haec p ieta tis form a sacerdotes h a b ile s et aptos red d et, u t c o n v e rse n tu r „cum p eccatoribus e t su p ra telonio se d en tib u s” , absque sui ipsius d etrim e n to v e l periculo; efficiet p a rite r, u t ipsi c a stita te m m o ru m
