teoria i praktyka zarządzanie

Zarządzanie. T eoria i Pr aktyka # 13 (3) / 2015

In this issue:

S. Wiśniewska, Diversity

Management in Employer Branding A. Turczak,

Significance of various factors motivating employees dependent on their age, gender, educational level and place of residence

I. Hrashchenko, S. Krasnuik, Problems of academic

entrepreneurship in Ukraine

PUBLIKACJA JU BILEUSZOW

A. 20-L ECIE W

YŻSZEJ SZ

ŁY KO

MEN

ŻER ED J W SKIE ARS W ZAW / A IE IVE NN RY RSA

PUBL

ICAT

ION

. 20 YEARS

OF WARSAW MANAGEMENT UNIVERSITY /

LAT / YEARS

Czasopismo indeksowane na liście czasopism punktowanych MNiSW (5 pkt.) / Journal indexed in Ministry of Science and Higher Education Index (5 pts.)

Wydawca / Publisher: Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie / Warsaw Management University

# 13 (3) ROK / YEAR 2015

ISSN 2081-1586

zarządzanie

teoria i praktyka

W numerze między innymi:

S. Wiśniewska, Zarządzanie różnorodnością w

kształtowaniu wizerunku pracodawcy

A. Turczak, Istotność poszczególnych czynników

motywujących pracowników

w zależności od ich wieku, płci, poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania

I. Hrashchenko, S. Krasnuik, Problemy przedsiębiorczości akademickiej na Ukrainie

PUBLIKACJ A JU

BILE US ZO W A. 2 0-L

EC IE W

YŻ SZ EJ SZ

ŁY KO EN M ŻER ED J W SKIE ARS W ZAW / A IE IVE NN RY RSA BL PU AT IC N IO

. 2 0

Y EA RS O F W AR SA W M AN AG EM EN T U NIVE RSITY /

LAT / YEARS

Redakcja „Zarządzania. Teorii i Praktyki” zaprasza do współpracy Autorów, którzy chcieliby publikować swoje teksty na łamach naszego pisma. Uprzejmie informujemy, że przyjmujemy do publikacji artykuły nie dłuższe niż 15 stron znormalizowanego maszynopisu (1800 znaków ze spacjami na stronę), a w przypadku recenzji – niż 8 stron. Do artykułów prosimy dołączyć stresz- czenie w języku polskim i angielskim (wraz z angielskim tytułem artykułu) o objętości do 200 słów. Prosimy o niewprowadza- nie do manuskryptów zbędnego formatowania (np. nie należy wyrównywać tekstu spacjami czy stosować zróżnicowanych uwy- pukleń, wyliczeń itp.).

Szszegółowe informacje dotyczące formatowania są dostępne an stronie internetowej pod adresem:

http://wsm.warszawa.pl/wydawnictwo/czasopisma/zarzadzanie-teoria-i-praktyka/instrukcje-dla-autorow

Zaznaczamy, że Redakcja nie płaci honorariów, nie zwraca tekstów niezamówionych oraz rezerwuje sobie prawo do skracania tekstów.

Teksty prosimy przesyłać drogą elektroniczną na adres redakcjaztip@wsm.warszawa.pl Materiały można również składać w dwóch egzemplarzach maszynopisu wraz z wersją elektroniczną (zapisaną na nośniku, np. płycie CD, w formacie Microsoft Word lub Open Office), w siedzibie Redakcji lub wysyłać pocztą na adres:

Wydawnictwo Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa

Do tekstu należy dołączyć informację o aktualnym miejscu zamieszkania, nazwie i adresie zakładu pracy, tytule naukowym, sta- nowisku i pełnionych funkcjach. Każdy tekst przesłany pod adres Redakcji z prośbą o druk na łamach czasopisma podlega ocenie.

Proces recenzji przebiega zgodnie z założeniami „double blind” peer review (tzw. podwójnie ślepej recenzji). Do oceny tekstu powołuje się co najmniej dwóch niezależnych recenzentów (tzn. recenzent i autor tekstu nie są ze sobą spokrewni, nie wystę- pują pomiędzy nimi związki prawne, konflikty, relacje podległości służbowej, czy bezpośrednia współpraca naukowa w ciągu ostatnich 5 lat). Recenzja ma formę pisemną i kończy się stwierdzeniem o dopuszczeniu lub niedopuszczeniu tekstu do druku.

W związku z przypadkami łamania prawa autorskiego oraz dobrego obyczaju w nauce, mając na celu dobro Czytelników, uprasza się, aby Autorzy publikacji w sposób przejrzysty, rzetelny i uczciwy prezentowali rezultaty swojej pracy, niezależne od tego, czy są jej bezpośrednimi autorami, czy też korzystali z pomocy wyspecjalizowanego podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej).

Wszystkie przejawy nierzetelności naukowej będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (insty- tucje zatrudniające Autorów, towarzystwa naukowe itp.).

Do przedłożonych tekstów z prośbą o druk, Autor tekstu jest zobowiązany dołączyć:

1. Informację mówiącą o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz kontrybu- cji, tj. informacji, kto jest autorem koncepcji, założeń, metod, protokołu itp. wykorzystywanych przy przygotowaniu publi- kacji), przy czym główną odpowiedzialność ponosi Autor zgłaszający manuskrypt.

2. Informację o źródłach finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów.

Informacja dla Autorów

# 13 (3) ROK / YEAR 2015

zarządzanie

teoria i praktyka

Rada Naukowa / Editorial Board:

Przewodniczący /

prof. dr hab. Stanisław Sudoł Dr h.c. (Polska / Poland) Członkowie / Members:

prof. PhDr. Viera Bacova, DrSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab.

Ewgenii Bobosow (Białoruś / Belarus), prof. dr hab. Paweł Czarnec- ki (Polska / Poland), prof. dr hab. Marian Daniluk (Polska / Poland), prof. Stanisław Dawidziuk dr h.c. (Polska / Poland), prof. ThDr.

Josef Dolista, CSc. (Czechy / Czech Republic), prof. dr hab. Alexander Belochlavek, dr h.c. (Czechy / Czech Republic), prof. PhDr. Rudolf Dupkala, CSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Marek Garbicz (Pol- ska / Poland), prof. dr. Otar Gerzmava (Gruzja / Georgia), PhDr. Mar- ta Gluchman, PhD. (Słowacja / Slovakia), prof. Ing. Dr. Renáta Hótová (Czechy / Czech Republic), prof. dr hab. Lech Jaczynowski (Polska /

Nadežda Krajčova, PhD. (Słowacja / Slovakia), prof. MUDr. Vladi- mir Krčmery, PhD, DrSc. dr h.c. Mult. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Stanisław Lis (Polska / Poland), prof. dr hab. Stanisław Marciniak (Polska / Poland), prof. Liviu Marian (Rumunia / Romania), prof. dr hab. John McGraw (Kanada / Canada), prof. PhDr. František Mihina, CSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Nella Nyczkało (Ukraina /

hab. dr h.c. Hans Joachim Schneider (Niemcy / Germany), prof. zw.

dr hab. Marian Strużycki (Polska / Poland), dr h.c. prof. Daniel J. West Jr. PhD. FACHE, FACMPE (USA), prof. dr hab. Minoru Yokoyama (Japonia / Japan)

Wydawca / Publisher:

Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie / Warsaw Management University

Adres Redakcji i Wydawcy / Address of the Publisher and Editorial Office:

Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa, wsm.warszawa.pl, tel. 22 59 00 868 , e-mail: wydawnictwo@mac.edu.pl / Warsaw Management University 36 Kawęczyńska St., 03-772 Warsaw, Poland, phone: +48 22 59 00 868 ,

e-mail: wydawnictwo@mac.edu.pl

Wersja pierwotna (referencyjna) czasopisma to wersja drukowana. /

Za publikację w „Zarządzaniu. Teorii i Praktyce” (zgodnie z Wykazem czasopism naukowych MNiSW, część B), Autorzy wpisują do dorobku naukowego 5 pkt. / Authors of “Zarządzanie. Teoria i Praktycka” receive 5 points (according Polish Ministry of Science and Higher Education)

„Zarządzanie. Teoria i Praktyka” – kwartalnik z zakresu nauk ekonimicznych, zawiera artykuły odzwierciedlające procesy ekonomiczne zachodzące w Polsce, w Europie i na świecie / “Zarządzanie. Teoria i Praktyka” – quarterly scientific magazine publishing articles on economic processes in Poland, Europe and the whole world

dr inż. Alfreda Kamińska

Sekretarze Redakcji / Managing Editors:

dr Rafał Cieślik

Redaktorzy tematyczni / Section Editors:

prof. dr hab. Krzysztof Wituszyński prof. dr hab. Jadwiga Marek prof. dr hab. Zbigniew Staniek

Redaktor statystyczny / Statistical Editor:

dr hab. Ewa Frątczak

Redaktorzy językowi / Language Editors:

język polski / Polish: Dorota Bruszewska, język angielski / English: Eric Banks (native speaker), Marta Dawidziuk, język rosyjski / Russian: Jadwiga Piłat, język słowacki /

Elżbieta Kąkol

Wydawnictwo WSM, Fedir Nazarchuk.

Grafiki oraz zdjęcia zgodne z /

Wszystkie nadsyłane artykuły naukowe są recenzowane. Procedura re- cenzowania artykułów, zapora ghostwriting oraz zasady przygotowywa- nia tekstów i instrukcje dla autorów znajdują się na stronie internetowej czasopisma www.wsm.warszawa.pl w zakładce Wydawnictwo / All arti- cles are peer reviewed. The procedure for reviewing articles, and the Guide for Authors can be found on the website of the journal (www.kaweczynska.

pl/wydawnictwo/czasopisma)

Korekta artykułów zamieszczanych w czasopiśmie wykonywana jest przez Autorów periodyku / Proofreading by authors.

© Copyright by Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie (Warsaw Management University)

Żaden fragment tej publikacji nie może być reprodukowany, umi- eszczany w systemach przechowywania informacji lub przekazywany w jakiejkolwiek formie − elektronicznej, mechanicznej, fotokopii czy innych reprodukcji – bez zgodny posiadacza praw autorskich. / All rights reserved by Warsaw Management University. No part of this pub- lication may be reproduced, stored in a retrieval system, transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, record-

Spis treści / Contents

Kamil Wiśniewski Przedsiębiorstwa innowacyjne w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy / Innovative enterprises in

the process of building a knowledge-based economy 3 Renata Nesterowicz

Analiza jako narzędzie oceny wyników ekonomiczno - finansowych niezbędnych w ocenie i zarządzaniu przedsiębiorstwami / Analysis as a tool to assess economic performance - necessary for assessing the financial in business management

9

Anna Matel Konsumpcja umiaru a współczesne trendy zachowań konsumenckich / Moderation tendencies in

contemporary consumer behaviour trend 17

Sylwia Wiśniewska Zarządzanie różnorodnością w kształtowaniu wizerunku pracodawcy / Diversity Management in Employer

Branding 25

Кисель Елена, Людмила Срывкина

Место оперативного планирования в системе управления строительным производством / The place of operational planning in the construction production management system

31

Anna Turczak

Istotność poszczególnych czynników motywujących pracowników w zależności od ich wieku, płci, poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania / Significance of various factors motivating employees dependent on their age, gender, educational level and place of residence

41

Iryna Hrashchenko,

Svitlana Krasnuik Problems of academic entrepreneurship in Ukraine /

Problemy przedsiębiorczości akademickiej na Ukrainie 51

Kamil Wiśniewski

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Instytut Zarządzania

Przedsiębiorstwa innowacyjne w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy /

Innovative enterprises in the process of building a knowledge-based economy

A

The purpose of this article is to define the role of innovative enterprises in the process of creating a knowledge-based economy in Poland. The study presents the main differen- ces in the functioning of enterprises in the industrial eco- nomy and knowledge-based economy. Also characterized pillars on which to base the construction of knowledge- -based economy in Poland. In addition, it determined the

importance of innovative companies for the development of these pillars. Article completed deliberations on ways to support innovative companies as a key factor in the pro- cess of building a knowledge-based economy. The study reviews the subject literature, applying a descriptive me- thod.

K

:

1. w

Wiedza stanowi kluczowy zasób innowacyjnego przed- siębiorstwa, który umożliwia mu generowanie i rentow- ne komercjalizowanie innowacji na globalizującym się rynku. W wymiarze makroekonomicznym wiedza jest domeną konkurencyjnych oraz innowacyjnych syste- mów gospodarczych określanych mianem gospodarek opartych na wiedzy (GOW). Polska aspiruje do stwo- rzenia GOW, w związku z czym poszukuje się filarów, na których należy budować GOW oraz czynników mogących zdynamizować ten proces. W związku z po- wyższym celem niniejszego artykułu jest określenie roli innowacyjnych przedsiębiorstw w  procesie tworzenia w Polsce GOW.

2. i

 gow

Według „Oslo Manual” stanowiącej powszechnie sto- sowany międzynarodowy standard metodologiczny w krajach prowadzących badania statystyczne związane

z  innowacjami, przedsiębiorstwem innowacyjnym jest takie, które w  badanym okresie wprowadziło co naj- mniej jedną innowację. Zgodnie z tą metodologią inno- wacja oznacza „wdrożenie nowego lub znacznie ulep- szonego produktu (wyrobu/usługi) lub procesu, nowego działania marketingowego lub nowej metody organiza- cyjnej w praktyce biznesowej, organizacji miejsca pracy lub relacji zewnętrznej” (Oslo Manual…, 2005: 46-47).

Innowacje oraz innowacyjne przedsiębiorstwa zysku- ją na znaczeniu w  kontekście popularyzacji koncepcji GOW. Pojęcie GOW wprowadzone zostało w  latach dziewięćdziesiątych XX wieku – wówczas to, w ramach badań dotyczących wzrostu gospodarczego stwierdzo- no, że znaczący udział w tworzeniu dochodu narodo- wego mają zasoby niematerialne (Beliczyński, Mesjasz i Stabryła, 2009: 169). Z czasem znaczenie problematyki GOW oraz potrzeba odniesienia się do tego zagadnienia zostały dostrzeżone przez organizacje międzynarodowe.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju okre- śliła GOW jako bezpośrednio opartą na generowaniu, dystrybucji oraz wykorzystywaniu wiedzy i informacji

Adres do korespondencji:

e-mail: kamil.wisniewski@ujk.edu.pl

Zarządzanie. Teoria i Praktyka 13 (3) 2015 ISSN 2081-1586

str. 3-8

(The Knowledge-Based Economy, 1996: 7). Z kolei Bank Światowy, w  celu odzwierciedlenia rosnącego znacze- nia wiedzy w gospodarce zdefiniował GOW jako taką, w  której organizacje i  ludzie nabywają, tworzą, rozpo- wszechniają i wykorzystują wiedzę efektywniej, dla dy- namicznego rozwoju społeczno-gospodarczego (Know- ledge for Development, 2015).

Biorąc pod uwagę szeroki zakres pojęcia GOW i  jego permanentną ewolucję można przyjąć, że jest ono swego rodzaju metaforą, przez co nie ma konieczności i moż- liwości jego jednoznacznego pojmowania. W  związku z tym w definicjach tego pojęcia eksponuje się i uszcze- góławia główne cechy GOW (Beliczyński, Mesjasz i Sta- bryła, 2009: 169, 171). Przykładowo takie podejście do definiowania GOW reprezentuje M. Klonowska-Maty- nia (2010: 228), która wskazuje, że GOW to taka, którą charakteryzuje:

• rosnące znaczenie sektora wiedzy odzwierciedlane przez wzrost jego udziału w zatrudnieniu i tworze- niu produktu krajowego brutto (PKB),

• szybkie tempo zmian technologicznych,

• coraz ważniejsza rola technologii informacyjnych i  telekomunikacyjnych w  procesie rozwoju gospo- darki,

• sukcesywnie wzrastający popyt na generowaną wie- dzę,

• udoskonalanie przez organizacje systemowego za- rządzania wiedzą (ZW).

Nastanie ery GOW spowodowało zatem zmianę koncep- cji działania przedsiębiorstw. Porównanie uwarunkowań gospodarczych determinujących funkcjonowanie orga- nizacji w ramach gospodarki przemysłowej i GOW za- prezentowano w tabeli 1.

Tabela 1. Uwarunkowania funkcjonowania firm w  realiach go- spodarki przemysłowej i GOW

Aspekty działalno- ści przedsiębiorstw

Gospodarka prze- mysłowa (industrialna)

GOW

Kluczowy cel Maksymalizacja zysku

Wzrost wartości ma- jątku interesariuszy, firmy oraz poprawa jej pozycji rynkowej Podejście do prowa-

dzenia działalności gospodarczej

Obejmowanie zakresem działań wszystkich obszarów funkcjonalnych

Koncentracja na klu- czowych kompeten- cjach z wykorzysta- niem outsourcingu Podstawowy zasób Kapitał finansowy Wiedza

Styl zarządzania Oparty na nakazach

i kontroli Partycypacyjny

Aspekty działalno- ści przedsiębiorstw

Gospodarka prze- mysłowa (industrialna)

GOW

Oczekiwania wobec

menedżerów Kwalifikacje formalne

Wysoki poziom kompetencji, interdyscyplinarna wiedza, umiejętność szybkiego uczenia się i dzielenia się wiedzą Zakres partycypacji

pracowniczej w za- rządzaniu firmą

Adekwatny do zajmo- wanego stanowiska

Proporcjonalny do reputacji, posiadanej wiedzy i umiejętności Postrzeganie pracow-

ników Jako kosztu Jako inwestycji

i źródła wartości przedsiębiorstwa Motywacja pracow-

ników Stymulowana przez

bodźce finansowe

Wynikająca z sa- tysfakcji czerpanej z wykonywania pracy z pasją

Charakter zatrud- nienia

Stabilne, bez zmian stanowisk, głównie w oparciu o umo- wy o pracę na czas nieokreślony

Zależne od wyników przedsiębiorstwa, rotacja stanowisk, praca na podstawie krótkoterminowych umów

Kultura organizacyjna

Oparta na posłuszeń- stwie, polegającym na wykonywaniu poleceń przez pracowników bez większego zaanga- żowania intelektual- nego w wykonywaną przez nich pracę

Kultura wiedzy wy- magająca od wszyst- kich pracowników dużego zaangażowa- nia, której budowie sprzyjają szkolenia z zakresu ZW oraz kształtowanie wza- jemnego zaufania i otwartości Struktura organiza-

cyjna

Hierarchiczna (głów- nie zbiurokratyzowa- na i scentralizowana)

Elastyczna, sieciowa, płaska lub hipertek- stowa

Strategia rynkowa Ukierunkowana na konkurencję i wzrost udziału w rynku

Zorientowana na maksymalizację udziału w budżecie klienta i kooperację

Wartość rynkowa

Wynikająca z posia- danych aktywów rzeczowych i finan- sowych

Zależna od posia- danych zasobów niematerialnych Rynek docelowy

i zasięg konkurencji Regionalny, krajowy Globalny Główne czynniki

konkurencyjności Kapitał finansowy,

zasoby materialne Wiedza, innowacje, kapitał intelektualny Otoczenie rynkowe Stabilne, przewidy-

walne Turbulentne, nieprze-

widywalne

Relacje z klientami

Jednokierunkowe, nawiązywane przy okazji transakcji rynkowych

Interaktywne, tworzone w ramach współpracy Podejście do zmian Postrzegane jako

zagrożenie Traktowane jako okazja

Rozwój firmy Liniowy, możliwy do przewidzenia

Chaotyczny, trudny do przewidzenia, sta- nowiący odpowiedź na pojawiające się w otoczeniu szanse Stosowanie innowa-

cyjnych technologii Ważne Niezbędne

K.Wiśniewski: Przedsiębiorstwa innowacyjne w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy

5

Aspekty działalno- ści przedsiębiorstw

Gospodarka prze- mysłowa (industrialna)

GOW

Dominujący sektor Przemysł ciężki Usługowy, oparty na procesach związa- nych z wiedzą Kluczowy wynalazek Linia montażowa Internet Kluczowa techno-

logia Automatyzacja i me-

chanizacja

Innowacyjne techno- logie informatyczne i telekomunikacyjne

Produkt Materialny Oparty na wiedzy

Cykl życia produktu Długi Krótki

Produkcja Masowa

Krótkie serie produk- tów, duża różnorod- ność towarów dobrze dopasowanych do potrzeb klientów Zarządzanie pro-

dukcją

Skoncentrowane na wewnętrznych procesach

Oparte na łańcuchu wartości

Współdziałanie

Sporadyczne, zwłaszcza pomiędzy konkurencyjnymi firmami

Powszechne alianse strategiczne i współ- działanie w oparciu o komplementarne zasoby, również pomiędzy konkuren- cyjnymi przedsiębior- stwami

Źródło: opracowanie własne na podstawie: (Kaczmarek i Walczak, 2009:

145), (Strojny, 2000a: 6), (Strojny, 2000b: 24).

W  realiach GOW wartość przedsiębiorstw w  dużym stopniu determinowana jest przez ich zasoby wiedzy i efektywność ich wykorzystania na potrzeby wewnętrz- ne i w postaci oferty rynkowej. O konkurencyjności firm decyduje ich zdolność do generowania, absorbowania i  wdrażania innowacji, których źródłem jest wiedza wykorzystywana w procesach innowacji, coraz częściej realizowanych w  ramach sieci współpracujących pod- miotów (Dolińska, 2010: 7, 36). Spektrum zmian, któ- re dotyczą przedsiębiorstw, a  są związane z  procesem transformacji gospodarczej jest szerokie i można przy- puszczać, że zarówno liczba zmian, jak i ich znaczenie będą wzrastać.

3. K

gow

 p

W XXI wieku dla krajów podejmujących starania zmie- rzające do osiągnięcia wysokiego poziomu rozwoju spo- łeczno-gospodarczego i  konkurencyjności wyzwaniem staje się budowa GOW, w której kluczową rolę odgry- wają innowacje. Przejście do takiego modelu gospodarki oznacza jej reorientację z materiałochłonnej na gospo- darkę opierającą się na wiedzy i innowacjach. W wyniku takiej transformacji, konkurowanie pomiędzy państwa- mi na bazie zasobów materialnych jest sukcesywnie za- stępowane przez konkurencję w oparciu o zasoby nie-

materialne (Kukuła, 2010: 161-162). Zgodnie z ramami opracowanymi przez Bank Światowy, państwa zaintere- sowane budową GOW powinny oprzeć swoją strategię działania na następujących filarach:

1. Dyscyplina ekonomiczna i  instytucjonalna, zachę- cająca do efektywnego wykorzystywania wiedzy oraz rozwijania przedsiębiorczości.

2. Wykształcone społeczeństwo posiadające wszech- stronne umiejętności, zdolne do generowania wie- dzy, dzielenia się nią i jej wykorzystywania.

3. Efektywny system innowacyjny obejmujący firmy, centra badawcze, wyższe uczelnie i  inne organiza- cje, który pozwala na ich włączenie w rosnący zasób globalnej wiedzy.

4. Technologie informacyjne i komunikacyjne, pozwa- lające na sprawną komunikację oraz rozpowszech- nianie i przetwarzanie informacji.

Dla rozwoju poszczególnych filarów GOW w  danym kraju niezbędne jest efektywne wykorzystywanie wiedzy dzięki odpowiedniej polityce i koordynacji, wsparciu in- stytucjonalnemu oraz realizacji licznych i kosztownych inwestycji (Knowledge for Development, 2015).

W.M. Grudzewski oraz I.K. Hejduk proponują konty- nuowanie procesu budowy GOW w  Polsce w  oparciu o sześć filarów gospodarczych. Charakterystykę tych fi- larów wraz z rekomendacjami dotyczącymi ich wsparcia zawarto w tabeli 1.

Tabela 2. Filary, na których należy oprzeć budowę GOW w Polsce i możliwości ich wsparcia

Filary

GOW Charakterystyka filarów

GOW Czynniki wspierające filary GOW

System innowacyjności

To całokształt działań ukierunkowanych na wspieranie procesów innowacyjnych zacho- dzących w gospodarce, począwszy od powstania pomysłów, a skończywszy na komercjalizacji inno- wacji i ich udoskonalaniu.

Bazuje on na założeniu, że innowacyjność to jeden z najważniejszych czynni- ków rozwoju gospodarki, który należy stymulować.

− Szeroka oferta niskoopro- centowanych kredytów dla innowacyjnych przedsię- biorstw.

− Łatwo dostępne gwaran- cje udzielane przez pod- mioty publiczne na kredyty związane z innowacjami.

− Mechanizm transferu wie- dzy (w wymiarze krajowym i globalnym) obejmujący m.in. wyższe uczelnie, jed- nostki badawczo-rozwojowe i przedsiębiorstwa.

Filary

GOW Charakterystyka filarów

GOW Czynniki wspierające filary GOW

System edukacyjny

Nowoczesny system kształcenia ustawicznego tworzący kluczową infra- strukturę GOW. Stanowi bowiem ważny czynnik rozwoju społeczeństwa kreującego GOW, które powinno być złożone z lu- dzi nieustannie uczących się, twórczych i umieją- cych szybko przystosować się do zmiennych warun- ków otoczenia.

− Inwestowanie w rozwój szkolnictwa na wszystkich jego poziomach.

− Rozbudowany system stypendialny.

− Efektywne programy i metody nauczania.

System informacyjno-komunikacyjny

Ma na celu wsparcie procesów związanych z udostępnianiem wiedzy obywatelom (m.in. loka- lizowanie, pozyskiwanie, transfer). Tworzy bazę dla pozostałych filarów GOW, np. umożliwiając edu- kację za pośrednictwem Internetu. Efektywność tego systemu zależy od dostępności infrastruktury informacyjno-komuni- kacyjnej oraz poziomu umiejętności korzystania z niej przez społeczeń- stwo.

− Duża konkurencyjność rynku telekomunikacyjnego.

− Powszechna dostęp- ność szerokopasmowego Internetu.

− Cyfryzacja administracji publicznej.

− Wirtualizacja i upowszech- nianie wiedzy, np. zawartej w czasopismach nauko- wych.

− Kształtowanie umiejętno- ści korzystania z systemu informacyjno-komunikacyj- nego przez społeczeństwo.

ZW na poziomie organizacji

Skuteczne ZW w orga- nizacjach, a zwłaszcza w przedsiębiorstwach jest niezbędne do budowy GOW. Na poziomie mi- kroekonomicznym ważne jest tworzenie organizacji opartych na wiedzy, które systemowo ZW. Dla takich organizacji wiedza stanowi zasób o zna- czeniu strategicznym, którym należy efektywnie gospodarować.

− Umiejętne zarządzanie wszystkimi procesami z udziałem wiedzy.

− Edukacja kadry zarządza- jącej organizacjami w obsza- rze systemowego ZW.

− Intensyfikacja działalno- ści badawczo-rozwojowej dotyczącej ZW i nowych koncepcji organizacji opar- tych na wiedzy.

Aspekt regionalny

Kluczowym instrumen- tem budowy GOW na poziomie regionalnym jest kreowanie regional- nych systemów innowa- cyjnych, m.in. w oparciu o wdrażane regionalne strategie innowacji. ZW w regionach musi być spójne z działaniami na rzecz tworzenia GOW na szczeblu centralnym.

− Inspirowanie społeczności przez władze samorządowe do działań na rzecz tworze- nia GOW oraz popularyzacja partnerstwa publiczno-pry- watnego.

− Stymulowanie konkuren- cyjności regionów i two- rzenia przez nie powiązań sieciowych.

− Uwzględnienie w ramach budowy GOW specyfiki regionów, ich tożsamości kulturowej i struktury spo- łeczno-politycznej.

Filary

GOW Charakterystyka filarów

GOW Czynniki wspierające filary GOW

Otoczenie instytucjonalno-biznesowe

Otoczenie to ma pośredni wpływ na tworzenie GOW, co wynika z sił działają- cych w kilku wymiarach, takich jak wymiar: ekono- miczny, kapitałowy, so- cjokulturowy, polityczny i techniczny. Przykładowo na wymiar ekonomiczny wpływa m.in. inflacja, koszty utrzymania, czy podaż pieniądza. Z kolei wymiar socjokulturowy wiąże się bezpośrednio z wartościami społecz- nymi i określa na jakie innowacyjne produkty będzie popyt na rynku.

− Wspieranie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej.

− Wprowadzenie nowych norm prawnych ułatwiają- cych egzekwowanie umów.

− Wzrost konkurencji po- między organizacjami i pra- cownikami na rynku, co ma motywować do wykorzysty- wania w szerszym zakresie wiedzy i umiejętności.

− Wspieranie inwestujących w przedsiębiorstwa wyso- kiej techniki.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: (Grudzewski i Hejduk, 2004:

16-19, 27-39).

Budowa GOW w Polsce jest procesem trudnym i dłu- gotrwałym z  uwagi chociażby na to, że stosunkowo niedawno nastąpiło odejście od gospodarki centralnie planowanej. Transformacja gospodarcza pozwoliła jed- nak na zainicjowanie szeregu zmian ukierunkowanych na rozwój społeczno-gospodarczy. W  zdynamizowa- niu tych przekształceń pomogło stowarzyszenie Polski z Wspólnotami Europejskimi, a następnie wstąpienie do Unii Europejskiej. Jednak z uwagi na poziom skompli- kowania procesu tworzenia GOW, wysokie koszty i ko- nieczność przełamania licznych barier, trudno oszaco- wać kiedy polską gospodarkę będzie można określić jako opartą na wiedzy (Kukuła, 2010: 161-162).

4. i

gow

Rola innowacyjnych przedsiębiorstw w ramach polskich aspiracji do budowy GOW jest wieloaspektowa i doty- czy wszystkich filarów, na których można oprzeć proces tworzenia takiej gospodarki. Sposoby zaangażowania in- nowacyjnych firm w złożony i długotrwały proces budo- wy GOW przedstawiono na rysunku 1.

W  celu odzwierciedlenia wielowątkowej roli innowa-

cyjnych przedsiębiorstw w procesie budowania polskiej

GOW, posłużono się klasyfikacją filarów GOW autor-

stwa W.M. Grudzewskiego i  I.K. Hejduk (2004: 15),

a następnie zaproponowano autorskie ujęcie roli inno-

wacyjnych przedsiębiorstw w  kreowaniu poszczegól-

nych filarów GOW. W  pierwszym filarze, dotyczącym

krajowego systemu innowacyjności, rola innowacyjnych

firm sprowadza się głównie do aktywnego korzystania

z  możliwości, jakie stwarza on w  obszarze związanym

K.Wiśniewski: Przedsiębiorstwa innowacyjne w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy

7

z innowacjami i współtworzenia tego systemu dla lep- szego zaaranżowania go do swoich potrzeb. W drugim filarze, innowacyjne przedsiębiorstwa mają za zadanie współuczestnictwo w procesie dopasowywania systemu edukacji do zmieniających się wymagań rynku pracy.

Ponadto innowacyjne firmy, które na ogół dysponują nowoczesnymi technologiami i parkiem maszynowym, aktywnie włączają się w  proces kształcenia zarówno w  ramach szkolnictwa (praktyki, staże), jak i  poprzez podnoszenie kwalifikacji pracowników zgodnie z  kon- cepcją kształcenia ustawicznego. Z  kolei przy pomocy systemu informacyjno-komunikacyjnego innowacyjne przedsiębiorstwa współpracują z  innymi podmiotami, np. w  celu rozbudowy tego systemu, realizacji wspól- nych projektów i wymiany wiedzy. Ważne, aby wszyst- kie innowacyjne firmy stanowiły wzór i źródło dobrych praktyk w zakresie systemowego ZW, tworzenia kultury organizacyjnej opartej na wiedzy, czy efektywności za- rządzania firmą.

Co ważne, działalność innowacyjnych firm sprzyja bu- dowie GOW nie tylko w skali ogólnopolskiej, ale i re- gionalnej. Ma to miejsce m.in. za sprawą transferu do regionu wiedzy i  środków niezbędnych do kreowania i  komercjalizowania innowacji, czy zaangażowania na rzecz tworzenia regionalnych podmiotów niezbędnych w GOW. Warto podkreślić, że aktywność innowacyjnych firm, wpisująca się w rozwój poszczególnych filarów go- spodarki, jest ściśle powiązana z tą, dotyczącą pozosta- łych filarów GOW. Widać to na przykładzie współpracy tych firm z  podmiotami stanowiącymi otoczenie in- stytucjonalno-biznesowe, które angażują się w każdym aspekcie tworzenia GOW.

Rysunek 1. Innowacyjne przedsiębiorstwa w  procesie budowy filarów GOW

Źródło: opracowanie własne.

5. p

Wiedza i skuteczne zarządzanie nią w wymiarze organi- zacyjnym i ogólnogospodarczym stanowi podstawę two- rzenia innowacji i budowy GOW. Podmiotami wiodący- mi w zakresie systemowego ZW na potrzeby realizacji procesów innowacyjnych są firmy określane mianem in- nowacyjnych. Przedsiębiorstwa te wpisują się w koncep- cję budowy polskiej GOW, przyczyniając się do rozwoju wszystkich filarów tej gospodarki. Warto zatem stymulo- wać rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw, które mogą zadecydować o powodzeniu polskich starań ukierunko- wanych na transformację gospodarki w kierunku GOW.

Niezbędny jest do tego m.in. dalszy rozwój krajowego

systemu innowacyjności, infrastruktury informacyjno-

-komunikacyjnej, sieci proprzedsiębiorczych instytucji

otoczenia biznesu, a  także kształcenie przyszłych kadr

w odpowiedzi na aktualne potrzeby rynku pracy.

l

1. Beliczyński J., Mesjasz Cz., Stabryła A. (2009). Podstawy teoretyczne gospodarki opartej na wiedzy, w: Doskonalenie struktur organizacyj- nych przedsiębiorstw w gospodarce opartej na wiedzy, red. A. Stabryła. Warszawa.

2. Dolińska M. (2010). Innowacje w gospodarce opartej na wiedzy, Warszawa.

3. Grudzewski W.M., Hejduk I.K. (2004). Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach, Warszawa.

4. Kaczmarek B., Walczak W. (2009). Zarządzanie wiedzą we współczesnych przedsiębiorstwach. Ujęcie multidyscyplinarne, Łódź.

5. Klonowska-Matynia M. (2010). Zawody i kompetencje pracownicze w gospodarce wiedzy, w: Przedsiębiorstwo XXI wieku. Szanse i zagroże- nia. Tom 1, red. M. Kozaczka, Stalowa Wola.

6. Knowledge for Development, Bank Światowy, <http://go.worldbank.org/94MMDLIVF0>, 27.10.2015.

7. Kukuła A.J. (2010). Bariery przy budowie regionalnej gospodarki opartej na wiedzy w województwach Polski Wschodniej, w: Przedsiębior- stwo XXI wieku. Szanse i zagrożenia. Tom 1, red. M. Kozaczka, Stalowa Wola.

8. Oslo Manual. Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, Third Edition, OECD, Eurostat, Paris 2005.

9. Strojny M. (2000a). Teoria i praktyka zarządzania wiedzą, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa” nr 10, s. 6-9.

10. Strojny M. (2000b). Więcej wiedzieć – więcej mieć. Rola menedżera wiedzy w nowoczesnych organizacjach, „Personel” nr 9, s. 23-25.

11. The Knowledge-Based Economy, OECD, Paris 1996.

Renata Nesterowicz

Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Ekonomii, Katedra Finansów

Analiza jako narzędzie oceny wyników

ekonomiczno - finansowych niezbędnych w ocenie i zarządzaniu przedsiębiorstwami /

Analysis as a tool to assess economic performance - necessary for assessing the financial in business management

A

Financial analysis today in conditions of increasing com- petition, can play a major role in managing the company through participation in the formulation and implementa- tion of corporate strategy. It can also assist in the improve- ment of their activities and operations, ultimately leading to improved economic efficiency of management and the financial situation of the company.

The main objective of the study is to assess the financial condition of the Company Asseco Business Solutions SA, a five-year period of its activity and to show that the ac- cepted methods and techniques are versatile research tool and can be used to assess other economic entities.

Studies show that:

• the company during the period generated high pro- fits, attributable to a single penny of revenue,

• company during the period of financial excess liquidi- ty phenomenon occurred because it was considera- bly exceeded the level regarded as safe, in such a si- tuation, the company has huge cash reserves, which it intends to invest in the future

• indexes debt that the company itself is unable to fi- nance its operation on the market.

The analysis of discrimination on the basis of the model A and model Tributes E. Mączyńska and M. Zawadzki leads to the conclusion that during the period the company had never been in danger of bankruptcy.

In summary it can be concluded that Asseco Business So- lutions in 2009-2013 showed very good condition finance.

Business characterized by high financial stability, low de- pendence on external funding.

K

:

reporting; indicAtors.

1. w

Zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem wiąże się z podejmowaniem różnorodnych decyzji. Niektóre z decyzji odnoszą się do spraw związanych z bieżącym działaniem przedsiębiorstwa, inne zaś mają charakter strategiczny i  decydują o  postępie przedsiębiorstwa w  przyszłości. Podjęcie jakiejkolwiek decyzji jest zazwyczaj złożonym procesem, obciążonym dużym ryzykiem. Z ryzykiem mamy do czynienia w gospodarce rynkowej, gdzie komplikują się zewnętrzne warunki działania przedsiębiorstwa. Aby zmniejszyć wpływ

ryzyka na podejmowanie decyzji, musi być zapewniony szybki dostęp do informacji i odpowiednie przetwarzanie oraz ocena.

Jednym z  głównych narzędzi umożliwiających podejmowanie odpowiednich decyzji w  firmie jest analiza finansowa ( Gabrusewicz, 1997: 5). Dostarcza ona informacji o  sprawności gospodarowania w  przedsiębiorstwie oraz jego sytuacji finansowej i majątkowej. Jednak w teorii i praktyce główne znaczenie ma analiza wskaźnikowa. Dostępny zestaw wskaźników pozwala dokładnie scharakteryzować poszczególne

Adres do korespondencji:

e-mail: rbnester@onet.eu

Zarządzanie. Teoria i Praktyka 13 (3) 2015 ISSN 2081-1586

str. 9-15

elementy działalności przedsiębiorstwa. Interpretacja obliczonych wskaźników pozwala na podejmowanie działań decyzyjnych dla właścicieli i zarządu firmy oraz pozostałych interesariuszy tj. odbiorców, dostawców, potencjalnych inwestorów, banków itp. Różnorodne potrzeby informacyjne odbiorców powodują, że analiza może być realizowana z  różnych punktów widzenia (Sieniawska, 1998:9). Jest ona uznawana za najstarszy historycznie dział analizy ekonomicznej. Na początku opierała się na analizie bilansu i rachunku zysków i strat.

Początkowej próby oceny wskaźników finansowych przedsiębiorstw podjął się jako pierwszy L. Cohnstaedt już w  drugiej połowie XIX wieku. Obecnie analiza finansowa obejmuje takie zagadnienia jak istotę oraz wstępną analizę sprawozdań finansowych, badanie kondycji finansowej przedsiębiorstwa, a  głównie jego płynności finansowej, sprawności działania, zyskowności i stopnia zadłużenia. Pozwala ona również na dostarczenie informacji o  wynikach i  sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, niezbędnych w  procesie zarządzania i  wykorzystywanych przez interesariuszy przedsiębiorstwa.

Analiza finansowa, współcześnie, w  warunkach narastającej konkurencji, może odgrywać jedną z  głównych ról w  zarządzaniu przedsiębiorstwem za pośrednictwem udziału w  formułowaniu oraz realizacji strategii przedsiębiorstwa. Może też pomagać w doskonaleniu wykonywanych działań oraz czynności, prowadząc w  rezultacie do polepszenia efektywności ekonomicznej gospodarowania i  sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Głównym celem opracowania jest ocena kondycji finansowej Spółki Asseco Business Solutions S.A.

w pięcioletnim okresie jego działalności oraz pokazanie, że przyjęte metody i  techniki są uniwersalnym narzędziem badań oraz mogą być zastosowane przy ocenie innych podmiotów gospodarczych.

Realizacja celu głównego pracy może zostać osiągnięta przy pomocy

• oceny kondycji finansowej spółki za pomocą analizy wskaźnikowej,

• oceny stopnia zagrożenia bankructwem z wykorzystaniem modeli

A. Hołdy oraz E. Mączyńskiej i M. Zawadzkiego.

Źródłem informacji na podstawie, których prowadzono badania są sprawozdania finansowe za lata 2009-2013, dostępne na stronie internetowej spółki Asseco Business Solutions S.A.

Nadmienić przy tym należy, że wybór tej firmy do ana- lizy był podyktowany zainteresowaniem wynikami fi- nansowymi branży IT, której przedstawicielem jest Spół- ka Asseco Business Solutions S.A. Istotnym jest fakt iż głównymi czynnikami, które napędzają rozwój polskie- go rynku IT są: inwestycje zagraniczne, dostępna pomoc ze strony państwa, jak również nowe kierunki rozwoju rynku. Jednym z powodów napływu zagranicznych firm do Polski jest dostępna wysoko wyspecjalizowana kadra pracowników.

Około 70% największych przedsiębiorstw funkcjonu- jących na rynku IT w Polsce należy do kapitału zagra- nicznego, co powoduje, że Polska plasuje się na wysokim poziomie informatycznym w Europie. Branża IT ciągle się rozwija, na co wpływ mają: pomoc ze strony państwa, zwolnienia podatkowe w  Specjalnych Strefach Ekono- micznych, a także co ważniejsze duże zasoby wykwalifi- kowanych specjalistów oraz niskie ich płace w porówna- niu z krajami zachodnimi.

2. z

ocenywyniKóweKonomiczno

-

przedsiębiorstwem

Analiza ekonomiczno-finansowa jest przeprowadzana w celu dostarczenia odpowiednio przetworzonych infor- macji analitycznych, które są następnie wykorzystywane do oceny jednostek gospodarczych i na jej podstawie po- dejmowane są decyzje. W jej ramach ocenia się kondy- cję przedsiębiorstwa, czyli zarówno diagnozę obecnego stanu jak i  prognozowanie przyszłych kierunków roz- wojowych. Wyniki otrzymane poprzez analizę stanowią podstawę do podejmowania decyzji przez kierownictwo badanej jednostki.

Podejmowanie trafnych i szybkich decyzji gospodarczych wymaga stałego dopływu kompleksowych i  rzetelnych informacji gospodarczych. Na ich podstawie podejmuje się zarówno decyzje strategiczne, a  więc te, które określają podstawowe parametry układu gospodarczego, jak i  decyzje taktyczne oraz operacyjne, dotyczące bieżącej działalności przedsiębiorstwa, oraz likwidacji niepożądanych odchyleń od założonych wzorców (Nesterowicz, 2014:320).

Biorąc pod uwagę działania menadżerów należy podkreślić podwójną rolę analizy ekonomicznej: jako

1 Bilans kompetencji branży informatycznej, Centrum Ewaluacji i Ana- liz Polityk Publicznych UJ oraz Interdyscyplinarne Centrum Badań i Rozwoju Organizacji przy Instytucie Psychologii UJ, Kraków, 2014.

file:///C:/Users/user/Downloads/171125_0.pdf [dostęp: 12.04.2015].

2 Analiza polskiego rynku pracy pod kątem specjalistów IT, Inleo, 2014.

R. Nesterowicz: Analiza jako narzędzie oceny wyników ekonomiczno - finansowych niezbędnych w ocenie...

11

instrumentu niezbędnego podczas podejmowania decyzji (instrument zarządzania) oraz jako funkcji zarządzania.

Analiza ekonomiczna jako instrument jest ciągle ulepszanym, udoskonalanym zbiorem sposobów i  narzędzi wykorzystywanych podczas badania zjawisk występujących w  trakcie funkcjonowania przedsiębiorstwa. W  ulepszonej formie analiza ekonomiczna bada także obszar występujący poza danym przedsiębiorstwem, poddając analizie sektor, w którym przedsiębiorstwo funkcjonuje, a  także otoczenie makroekonomiczne. Analiza może być przeprowadzana względem czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego.

Analiza ekonomiczna jako funkcja zarządzania stanowi skład określonych czynności pomagających w realizacji celów całego przedsiębiorstwa, a także osiąganiu celów jego elementów. Czynności te są obecne na wszystkich szczeblach przedsiębiorstwa, a polegają na dostarczeniu i  korzystaniu z  informacji analitycznych w  procesach decyzyjnych. Analityczna funkcja zarządzania powinna być obecna na każdym szczeblu decyzyjnym, ponieważ dane analityczne są niezbędne w  przemyślanym podejmowaniu decyzji (Grzenkowicz, Kowalczyk, Kusak i Podgórski, 2007:18).

Jednym z  zadań analizy ekonomiczno- finansowej jest sprawdzanie zgodności umów zawartych z kontrahentami w porównaniu ze stanem rzeczywistym.

Bez względu na formę organizacyjno- prawną jednostki gospodarczej zadaniem analizy jest doradzanie w  sprawach planowania i  realizacji działań, a  także wspomaganie właściwych decyzji podejmowanych na każdym szczeblu.

Do zadań analizy ekonomiczno- finansowej należy nie tylko ocena przedsiębiorstwa jako całości, ale także jego elementów składowych np. wydziałów, filii, a nawet linii produkcyjnych. Służy ona także do oceny zdolności klientów do zaciągania kredytów, sprawdzania rzetelności długookresowych dostawców oraz sprawdzania sytuacji finansowej podmiotów konkurencyjnych działających w  tej samej branży co podmiot poddawany tej analizie. Analiza ekonomiczno- finansowa służy także w  celu sprawdzenia wyników personalnych, a  nawet w tworzeniu systemu wynagrodzeń.

W kwestii zadań analizy ekonomiczno- finansowej leży także zagwarantowanie pomocy audytorowi w  sprawie sporządzania opinii. Dzięki zastosowaniu tej analizy możliwe jest określenie zdolności jednostki gospodarczej do dalszego bytu na rynku, w przyszłości.

Determinanty analizy ekonomiczno- finansowej można podzielić według następujących kryteriów:

• wewnętrzne:

- jakość zarządzania,

- niewystarczająca wiedza dotycząca finansów oraz marketingu,

- brak elastyczności względem występujących zmian,

- wysoki stopień dźwigni finansowej oraz operacyjnej,

• zewnętrzne

- regulacje wprowadzane przez rząd, - polityka makroekonomiczna, - wpływ instytucji bankowych,

- stopień koncentracji przedsiębiorstw konkurencyjnych na rynku,

- przyczyny naturalne ( Gołębiowski i  Tłaczała, 2005: 48).

Analiza ekonomiczno- finansowa powinna być wykorzystywana jako podstawowe narzędzie monitorujące i kontrolujące wewnętrzne funkcjonowanie jednostki gospodarczej, także badające otoczenie tej jednostki.( red. Jarzemowska 2006: 18-20).

3. o

KondycjifinAnsowejspółKi

A

b

s

Przeprowadzając ocenę kondycji finansowej spółki Asse- co Business Solutions i jej zdolności do kontynuowania działalności analizie poddano wskaźniki płynności, ren- towności, zadłużenia, a także wykorzystano modele A.

Hołdy oraz E. Mączyńskiej i M. Zawadzkiego co przed- stawiają tabele 1,2,3

Tabela 1. Wartość wybranych wskaźników analizy finansowej As- seco Business Solutions za lata 2009-2013

Nazwa wskaźnika Lata

2009 2010 2011 2012 2013

Wskaźniki płynności Wskaźnik bieżącej

płynności 3,08 2,96 3,77 4,55 3,03

Wskaźnik wysokiej

płynności 3,03 2,92 3,71 4,43 2,93

Wskaźnik płynności

gotówkowej 1,70 1,80 2,39 2,74 1,71

Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności

aktywów 7,76 10,11 10,35 9,59 9,21

Wskaźnik rentowności

sprzedaży 16,79 21,79 21,19 21,75 21,89 Wskaźnik rentowności

kapitału własnego 8,65 11,38 11,29 10,26 10,36 Wskaźniki zadłużenia

Wskaźnik ogólnego

zadłużenia 0,10 0,11 0,08 0,07 0,11

Wskaźnik zadłużenia

kapitałów własnych 0,11 0,13 0,09 0,07 0,12 Wskaźnik udziału

kapitałów własnych w finansowaniu

majątku

0,90 0,89 0,92 0,93 0,89

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdań finansowych Asseco Business Solutions za lata 2009-2013.

W  poniższej tabeli nr 2 zostały umieszczone wybrane wskaźniki branży informatycznej, które zostaną wyko- rzystane przy porównaniu wyników osiągniętych przez przedsiębiorstwo Asseco Business Solutions S.A. z wyni- kami ogólnobranżowymi. Wskaźniki zostały zbadane za okres pięciu lat, by móc ocenić rozwój branży na rynku.

Tabela 2. Wskaźniki branżowe za lata 2009-2013

Wskaźniki branżowe (%) 2009 2010 2011 2012 2013 Stopa zysku netto 10,9 11,1 7,8 7,7 8,6 Stopa rentowności kapitału

własnego 11,4 13,6 11,2 11,9 13,5

Wskaźnik płynności bieżącej 1,97 2,10 2,18 2,01 2,18 Wskaźnik podwyższonej

płynności 1,89 1,97 2,04 1,89 2,05

Współczynnik długu 0,28 0,34 0,36 0,38 0,36 Pokrycie majątku trwałego

kapitałem stałym 1,21 1,26 1,32 1,30 1,33

Źródło: http://www.dm.pkobp.pl/media_files/2df2931b-d8f4- 4ff8-ae1e-b01d99a4a9f2.pdf [dostęp: 13.04.2015].

Jak wynika z ustaleń tabeli nr 1 wskaźnik bieżącej płyn- ności w latach 2009-2010 oscylował w granicach 3,0, co oznaczało, że aktywa obrotowe pokrywały zobowiązania bieżące trzy razy. W kolejnych dwóch latach wskaźnik ten stopniowo wzrastał, i w roku 2012 osiągnął granicę 4,5. W roku 2013 poziom wskaźnika obniżył się do wiel- kości równej 3,0, co oznacza, że kierownictwo przedsię- biorstwa zainwestowało pewną ilość zamrożonych środ- ków obrotowych w swoją działalność.

Wskaźniki bieżącej płynności w  latach 2009-2103 nie znajdowały się w  granicach optymalnej wielko- ści. W  każdym roku poddanym analizie wielkość tego

wskaźnika była wysoka i  wynosiła równo lub powyżej trzech, a w roku 2012 nawet 4,5. Zatem widoczne jest zjawisko nadpłynności finansowej przedsiębiorstwa, która może niekorzystnie wpływać na rentowność spół- ki. Taki poziom wskaźnika może sugerować, iż zbyt duża ilość kapitału zamrożona jest w aktywach obrotowych.

Przedsiębiorstwo nie powinno mieć problemów z bieżą- cą płynnością. Jednakże tak wysoki poziom wskaźnika nie jest dla przedsiębiorstwa korzystny, oznacza to iż fir- ma nie funkcjonuje efektywnie, posiada zbyt dużo akty- wów obrotowych, które nie są wykorzystywane.

Wskaźniki podwyższonej płynności finansowej nazy- wane również wskaźnikami szybkimi w ciągu kilku lat poddanych analizie znajdowały się również na wysokim poziomie, nie mieszcząc się w granicach wielkości opty- malnej. Największa wielkość tego wskaźnika wystąpi- ła w roku 2012, wynosząc aż 4,4, w pozostałych latach poziom ten oscylował w  granicach 3,0. Sytuację firmy w sprawie bieżącej spłaty zobowiązań w określonym ter- minie można ocenić jako pozytywną.

Kolejnym wskaźnikiem należącym do grupy wskaź- ników płynności finansowej jest wskaźnik płynności środków pieniężnych. Wysokość tego wskaźnika osiąga- na przez przedsiębiorstwo w ciągu kolejnych pięciu lat przekraczała granicę optymalną. Poziom omawianego wskaźnika oscylował w granicy 2,0, co oznacza, że firma jest w  stanie spłacić zaciągnięte zobowiązania w  okre- sie spłaty do jednego roku bezpośrednio z posiadanych środków pieniężnych.

Wskaźnik rentowności aktywów ogółem kształtował się w ciągu pięciu kolejnych lat następująco: w latach 2009- 2011 można było zaobserwować tendencję wzrostową (wzrost o  ok. 33,38%), zaś w  kolejnych dwóch latach poziom omawianego wskaźnika stopniowo obniżał się (w ciągu dwóch lat spadek ten był w granicach 11%, co oznacza że przedsiębiorstwo osiągnęło prawie 11 groszy mniej z  przychodów ze sprzedaży). Najlepsza sytuacja związana z tym wskaźnikiem była widoczna w roku 2011, w którym to jego poziom wyniósł nieco ponad 10%, co oznacza iż jedna złotówka osiągniętego przychodu wy- generowała prawie 10 groszy zysku ze sprzedaży. Spadek wielkości badanej przekłada się na spadek efektywności i potencjału rozwojowego spółki.

Największą zmianę poziomu wskaźnika rentowności

netto sprzedaży można zaobserwować na przełomie

roku 2009/2010, w którym to nastąpił dość duży wzrost

o prawie 30%, co oznacza że firma wygenerowała o 30

groszy zysku netto więcej i  jest to sytuacja pozytyw-

na. W kolejnych latach wielkość wskaźnika oscylowała

R. Nesterowicz: Analiza jako narzędzie oceny wyników ekonomiczno - finansowych niezbędnych w ocenie...

13

w granicy 21% (co oznacza iż jedna złotówka przycho- du ze sprzedaży ogółem wygenerowała 21 groszy zysku netto), i nie zaobserwowano drastycznych zmian w jego poziomie. W ciągu pięciu lat można zauważyć tendencję wzrostową, co jest zjawiskiem pozytywnym, wyjątkiem jest rok 2011, w którym to nastąpiło niewielkie wahanie w kierunku zmniejszenia rentowności.

Poziom wskaźnika rentowności kapitału własnego for- mował się w  następujący sposób: największa wartość wskaźnika wystąpiła w roku 2010, w którym to nastąpił dość duży jego wzrost w porównaniu z rokiem ubiegłym, o prawie 32% co oznacza, że przedsiębiorstwo osiągnę- ło 32 grosze zysku netto więcej z ulokowanego kapitału własnego. W latach kolejnych można zauważyć niewielki kierunek spadkowy poziomu wskaźnika, który do roku 2012 obniżył się o zaledwie 10%. W roku 2013 można zaobserwować minimalny wzrost badanej wielkości o niecały 1%.

Poziom wskaźnika ogólnego zadłużenia przedsiębior- stwa w  ciągu pięciu lat poddanych analizie oscylował w  granicach 0,1, brak jest jakichkolwiek gwałtownych wahań jego poziomu. Sytuację związaną z  tą badaną można określić jako stałą. W każdym badanym roku zo- bowiązania ogółem stanowiły ok. 10% aktywów ogółem, co można ocenić jako bardzo dobrą sytuację przedsię- biorstwa, która informuje o jego wysokiej stabilności fi- nansowej.

Kolejnym wskaźnikiem, dzięki któremu możliwe jest przybliżenie sytuacji firmy, jest wskaźnik udziału kapita- łów własnych w finansowaniu majątku. Tak jak w przy- padku poprzednim poziom badanej wielkości w  ciągu kilku lat można uznać za względnie stały, gdyż wynosił ok. 0,9. Oznacza to, że aktywa ogółem były w  90% fi- nansowane ze środków własnych zgromadzonych przez przedsiębiorstwo, co świadczy o dobrej jego sytuacji fi- nansowej przedsiębiorstwa.

Wysokość wskaźnika zadłużenia kapitału własnego w la- tach 2009-2013 kształtowała się na poziomie 0,7 -0,13.

Przedsiębiorstwo nie jest uzależnione od środków ze- wnętrznych, charakteryzuje się bardzo dobrą oraz stabil- ną sytuacją finansową.

Osiągnięte przez spółkę Asseco Business Solutions S.A.

wskaźniki należy porównać z  wynikami uzyskanymi w ramach całej branży informatycznej.

Stopa rentowności kapitału własnego w  przedsiębior- stwie mieściła się w  granicach 9-11%, natomiast dla branży oscylowała w granicach 11-14%.

Dokonując porównania wybranych wskaźników (tab.1) z wskaźnikami branżowymi (tab.2) należy stwierdzić, że wskaźnik płynności bieżącej osiągany przez firmę wy- nosił w latach poddanych analizie 2,9-4,5, przekraczając tym samym jego optymalny poziom, natomiast wskaź- nik branżowy na przestrzeni pięciu lat oscylował w gra- nicy 2.

Wskaźnik podwyższonej płynności osiągnięty przez spółkę wynosił 2,9-4,4 (przekraczając poziom optymal- ny), zaś ten wskaźnik w skali całego rynku informatycz- nego wynosił ok. 2% (również przekraczając granicę optymalną).

Współczynnik długu w przedsiębiorstwie na przestrze- ni pięciu badanych lat wynosił ok. 0,1%, natomiast wskaźnik branżowy był nieznacznie wyższy i mieścił się w  przedziale 0,3-0,4% (obie wielkości świadczą o  nie- wielkim zadłużeniu, co należy ocenić jako zjawisko po- zytywne).

Poziom pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym w spółce wynosi ok. 1,3 zaś jeżeli chodzi o jego wielkość w przestrzeni całego rynku IT, wynosi on 1,2-1,3 (war- tość bardzo zbliżona do osiąganej przez firmę).

Następnie poddano analizie wskaźniki ryzyka upadłości firmy obliczone dla Asseco Business Solutions co przedstawia tabela 3.

Wskaźniki te traktowane są jako dodatkowe narzędzie oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Bowiem modele analizy dyskryminacyjnej nie uwzględniają specyficznych uwarunkowań działalności przedsiębiorstwa, ponieważ opierają się wyłącznie na danych finansowych (Wardzińska, 2012:199)

Tabela 3. Wartość poszczególnych wskaźników oceny ryzyka upadłości dla Asseco Business Solutions za lata 2009-2013

Wskaźnik Lata

2009 2010 2011 2012 2013

Obliczenie wskaźnika według modelu A. Hołdy

W1 2,097 2,016 2,567 3,099 2,063

W2 0,201 0,220 0,164 0,127 0,218

W3 0,076 0,099 0,099 0,091 0,092

W4 0,068 0,068 0,066 0,056 0,060

W5 0,087 0,089 0,085 0,077 0,080

ZH 2,732 2,657 3,258 3,801 2,682 Obliczenie wskaźnika według modelu E. Mączyńskiej i M. Zawadz-

kiego

W1 1,935 2,160 2,910 3,615 2,085

W2 0,782 0,714 0,955 1,230 0,720

W3 1,000 1,300 1,300 1,200 1,200

W4 0,900 1,100 1,150 1,200 1,150

W5 0,156 0,153 0,180 0,354 0,543

W6 0,054 0,057 0,055 0,050 0,050

ZM 4,827 5,484 7,045 7,649 5,748

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdań finansowych Asseco Business Solutions za lata 2009-2013.

Na podstawie tabeli 3 można stwierdzić, że w przedsię- biorstwie Asseco występuje dosyć wysoka nadpłynność finansowa przekraczająca liczbę 3,0. Przyczyną tak wy- sokiej nadpłynności finansowej może być między inny- mi fakt, że przedsiębiorstwo zamierza w nie długiej przy- szłości zainwestować wolne środki pieniężne w  nowe technologie bądź patent, i wówczas nadpłynność finan- sowa ulegnie zmniejszeniu. Natomiast stopa zadłużenia utrzymuje się na dosyć stabilnym poziomie. Zyskowność przedsiębiorstwa jest na dobrym poziomie, w roku 2010 i  2011 wzrastała w  stosunku do roku 2009, natomiast w kolejnych latach 2012 i 2013 minimalnie się obniżyła o  zaledwie 0,008. Poziom obrotu zobowiązaniami wy- kazywał tendencję malejącą, tylko w roku 2013 wykazał znikomy wzrost w stosunku do roku 2012. W przypadku rentowności odnotowano znikome zmiany w badanym okresie.

Podsumowując na podstawie przeprowadzonej analizy Asseco Business Solutions za lata 2009-2013, za pomocą modelu A. Hołdy, można wnioskować, że przedsiębior- stwo nie jest zagrożone upadłością, wręcz przeciwnie wykazało wysokie wartości powyżej 0. Przeprowadzona analiza za pomocą modelu Mączyńskiej oraz Zawadz- kiego potwierdziła, że przedsiębiorstwo w  okresie od 2009 do 2013 nie było zagrożone upadłością. W okresie od 2009 do 2012 roku kondycja finansowa wykazała ten- dencję wzrostową, ponieważ od wartości 4,827 w ciągu trzech lat wzrosła do liczby 7,649. W roku 2013 parametr

Z obniżył się nieco do 5,748, jednak był to nadal bardzo wysoki poziom wskaźnika.

4. z

Podstawowym zadaniem analizy finansowej jest dostarczenie wszelkich informacji o wynikach i kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Wyniki analizy stanowią podstawę do badań nad dalszym funkcjonowaniem firmy. Głównie analiza finansowa opiera się na analizie wskaźnikowej. Dzięki niej istnieje możliwość pozyskiwania informacji o operacjach przeprowadzanych we wcześniejszych okresach działania przedsiębiorstwa.

Służy ona również do bieżącej oceny kondycji finansowej firmy, która ma wpływ na usprawnienia jej działania w przyszłości.

Celem opracowania była ocena kondycji finansowej Spółki Asseco Business Solutions S.A  za pięcioletni okres jej działalności oraz pokazanie, że przyjęte metody i  techniki są uniwersalnym narzędziem badań oraz mogą być zastosowane przy ocenie innych podmiotów gospodarczych.

Wskaźniki rentowności świadczą o  tym, że przedsiębiorstwo w  badanym okresie generowało wysokie zyski, przypadające na jedną złotówkę przychodu. Taka sytuacja oznacza, że firma odpowiednio zarządzała swoimi zasobami. Ma duże możliwości jeżeli chodzi o  powiększenie rynku sprzedaży, jak również bezproblemowego otrzymania i spłaty kredytu.

Wskaźniki płynności finansowej świadczyły o  tym, że w  przedsiębiorstwie, w  badanym okresie, występowało zjawisko nadpłynności finansowej, gdyż został znacznie przekroczony poziom uznawany jak bezpieczny. W takiej sytuacji spółka posiada ogromne zasoby środków pieniężnych, które zamierza w przyszłości zainwestować.

Wskaźniki zadłużenia w  latach 2009-2013 informu- ją o tym, że firma sama jest w stanie finansować swoje funkcjonowanie na rynku. Zgodnie z obliczeniami prze- prowadzonymi w  analizie zadłużenia można określić, iż udział kapitału własnego znacznie przewyższa udział kapitałów obcych w finansowaniu przedsiębiorstwa. Tak więc w firmie nie ma potrzeby zaciągania dodatkowych kredytów po to aby finansować działalność jednostki.

Przeprowadzona analiza dyskryminacji na podstawie modelu A. Hołdy i modelu E. Mączyńskiej oraz M. Za- wadzkiego pozwala stwierdzić, iż w  badanym okresie przedsiębiorstwo nigdy nie było zagrożone upadłością.

Należy przy tym podkreślić fakt, że w literaturze przed-

R. Nesterowicz: Analiza jako narzędzie oceny wyników ekonomiczno - finansowych niezbędnych w ocenie...

15

miotu są dwa poglądy co do zachowywania przez model dyskryminacyjny swojej wiarygodności diagnostycznej.

Przeważa jednak stanowisko, że problem weryfika- cji skuteczności modeli przewidywania upadłości jest szczególnie istotny ze względu na fakt, że funkcje dys- kryminacyjne z czasem tracą swe walory prognostyczne ( Kitowski, 2015:16).

Jak wynika z  badań przeprowadzonych przez. Gri- ce`a  i  M. Dugana J, zdolność prognostyczna modeli gwałtownie spada w  miarę upływu czasu od estyma- cji modelu do jego weryfikacji ( Wędzki, 2005:64-65).

Dlatego też wybór określonego modelu do zastosowa- na w  praktyce leży w  gestii osoby prowadzącej anali- zę danego przedsiębiorstwa. Podsumowując moż- na wnioskować, że Asseco Business Solutions w latach 2009-2013 wykazało bardzo dobrą kondycję finansową,

chociaż pewne zastrzeżenia może budzić dość wysoka płynność finansowa. Przedsiębiorstwo cechuje się wyso- ką stabilnością finansową, niską zależnością od środków zewnętrznych, jej zobowiązania ogółem stanowią zale- dwie 10% aktywów ogółem. Asseco Business Solutions S.A. osiągnęło w  latach 2009-2013 wyniki wskaźniko- we zbliżone do wyników uzyskiwanych w ramach całej branży informatycznej, a  oznacza to, że firma posiada stabilną sytuację finansową.

Dowodząc roli analizy jako narzędzia oceny wyników ekonomiczno - finansowych niezbędnych w  ocenie i zarządzaniu przedsiębiorstwem, należy podkreślić jak istotne znaczenie ma fakt badania przez menedżerów trendów z przeszłości, aby na ich podstawie przewidy- wać przyszłe wyniki i  warunki funkcjonowania firmy oraz podejmować decyzje określające kierunki jej roz- woju.

l

1. Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, red. Jarzemowska, M. (2006), Warszawa.

2. Analiza polskiego rynku pracy pod kątem specjalistów IT. Inleo, (2014).

3. Bilans kompetencji branży informatycznej.(2014). Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ oraz Interdyscyplinarne Centrum Badań i Rozwoju Organizacji przy Instytucie Psychologii UJ, Kraków.

4. Gołębiowski, G., Tłaczała, A., (2005). Analiza ekonomiczno- finansowa w ujęciu praktycznym. Warszawa.

5. Gabrusewicz W., (1997)..Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Warszawa.

6. Grzenkowicz, N., Kowalczyk, J., Kusak, A., Podgórski, Z., (2007). Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Warszawa.

7. Kitowski, J., (2015). Metody dyskryminacyjne jako instrument oceny zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa. Rzeszów.

8. Nesterowicz, R., (2014). Sprawozdawczość finansowa i jej rola w ocenie wyników działalności przedsiębiorstw. w: społeczne a wzrost go- spodarczy nr39 red. M.G Woźniak Rzeszów.

9. Sieniawska, K., (1998). Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Rzeszów.

10. Wardzińska, K.,(2012). Przykład zastosowania analizy dyskryminacyjnej do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw. „ Economy and ma- nagement” nr 3.

11. Wędzki, D., (2009). Ocena zagrożenia kontynuacji działalności „Rachumkowość”nr12

12. http://inleo.pl/blog/analiza-polskiego-rynku-pracy-pod-katem-specjalistow-it/[dostęp: 13.04.2015].