Z I E M I A P O M O I I S E A
P I S M O P O Ś W I Ę C O N E O B R O N I E I N T E R E S Ó W R O L N I C T W A , H A W O L U , P R Z E M Y S Ł U I R Ę K O D Z I E Ł ARQPONMLKJIHGFEDCBA
— - - - -- - - - P R E N U M E R A T A — _ _ _ _ - _ _ — ..Z I E M I A P O M O R S K A ’* z t y g o d n io w y m d o d a t k ie m ilu s t r o w a n y m „ G O Ś Ć N I E D Z I E L N Y " w y c h o d z i t r z y r a z y w t y g o d n iu , n a w t o r e k , c z w a r t e k i s o b o t ę . P r z e d p ła t a n a p o c z c ić w y n o s i k w a r t a ln ie 2 z Ł 9 5 g r ., m ie s ię c z n ic 9 9 g r , W a d m in is t r a c ji k w a r t a ln ie 2 z ł. 4 0 g r ., m ie s ię c z n ie 8 0 g r . P o d o p a s k ą w P o ls c e 1 z Ł 6 0 g r . m ie s ię c z n ie . W r a z ie w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s iłą w y ż s z ą , p r z e s z k ó d w z a k ła d z ie , s t r a jk ó w it p . w y d a w n ic t w o n ie o d p o w ia d a z a d o s t a r c z a n ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a ją p r a w a d o o d s z k o -
'■ d o w a n ia . P o j e d y ń c z y n u m e r 1 0 g r o s z y . -
- - - -O G Ł O S Z E N I A _
W i« s x r a lir u c ir o w y n a s t r o n ie 6 - ła m w e j 1 0 g r . R e k la m y n « s t r o n ie 3 - ła m o w e j — 4 0 g r . R e k la m y w t e k ś c ie n a l- s z e j s t r o n ie — 7 0 g r . O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z z a s t r z e ż e n ie m m ie js c a 1 0 d r o ż s z e . N e k r o lo g i 3 0 % z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b a e s w ie r s z n a p is o w y — 1 5 g r ., k a ż d e n a s t ę p n e s ło w o — 5 g r . D la p o s z u k u j ą c y c h p r a c y 5 0 % z n iż k i. R u c h t o w a r z y s t w ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) — 1 5 g r ., k o m u n ik a t y ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) — 2 0 g r . O g ło s z e n ia z a g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g ło s e A . n a d & - - - - -- - w a n y c h t e le f o n e m , n ie - g w a r a a ttu je r a y . —r-
A flr e n E e d a k r y l 1 A t r a c i ł „ Z I E M I A P O M O R S K A “ — T O S U Ń , a L P ie k a r y 4 3 — T e le f o n 3 4 1
T O R U Ń ? s o b o t a 1 3 m a r c a 1 9 2 6 r . [ [ R o k I i
Walne Zebranie Pomorskiego Tow. Rolniczego.
,W ś r o d ę , o d w c z e s n e g o r a n a , u lic e p r a s ta r e j s t o l ic y W o j e w ó d z tw a P o m o r s k ie g o z a r o i ł y s ię lic z n e m i z a s t ę p a m i n i e c o d z i e n n y c h g o ś c i, p r z y b y ? ł y c h z e w s z y s t k ic h z a k ą t k ó w z ie m i p o m o r s k i e j, a z d r a d z a j ą c y c h z d r o w y m s w y m w y g lą d e m s k r z ę ? t n y c h p r a c o w n i k ó w o d w a r s z ta t u r o ln e g o .
O k o ł o g o d z . 9 - e j c a ł a t a f a la n a p ł y n ę ł a d o w s p a n i a łe j ś w i ą ty n i N . P . M a r j i , a b y z a p r z y k ła * d e m o j c ó w o d B o g a r o z p o c z ą ć o b r a d y z j a z d u , k tó ? r y ic h s p r o w a d z i ł d o g r o d u K o p e r n i k a . N a i n t e r n c j ę t e g o ż z j a z d u o d p r a w ił t u ta j c z c ig o d n y k s . p r ó b . W r ó b le w s k i z L i p i e n e k M s z ę ś w ., p o c z e m z n a n y k a z n o d z i e j a k s . d r . Ł ę g o w s k i w y g ł o s i ł d o z e b r a ? n y c h p o d n i o s ł ą p r z e m o w ę .
P o k r z e p i e n i n a d u c h u , z g r o m a d z e n i r o l n i c y u d a l i s ię p r z y d ź w i ę k a c h o r k i e s tr y w z w a r ty m p o ? c h o d z ie , p o d p r z e w o d e m p r e z e s a , p . J a n a D o n im ir ? s k ie g o z Ł y s o m ic , z e s z ta n d a r e m k ó ł k o w y m n a ’ c z e le , d o D w o r u A r tu s a n a o b r a d y .
O b r a n o d o te g o c e lu s a lę n a d r u g i e m p i ę tr z e , n a j w ię k s z ą w t y m g m a c h u , a le g d y o g o d z . 1 0 ? e j n a s t ą p ić m i a ło o t w a r c ie o b r a d , b y ł a o n a z a p e ł n io n a d o o s t a tn i e g o m i e j s c a , p r z y c z e m d l a w ie lu u c z e s t?
n i k ó w n ie b y ło j u ż m i e js c n a k r z e s ł a c h i ła w a c h . T o ż s ta w ił o s ię b l i s k o 4 0 0 d e l e g a t ó w K ó ł e k i 1 8 p o w ia t ó w p o m o r s k i c h , n i e lic z ą c g o ś c i, p r z y b y ły c h z r ó ż n y c h s t r o n , n a w e t a ż z W a r s z a w y .
Z a g a j e n ie .
G d y w r e s z c i e w s z y s c y u c z e s t n ic y z n a le ź li p o ? m i e s z c z e n ie w s a li o b r a d , p r e z e s P o m o r s k ie g o T o ? w a r z y s tw a R o ln ic z e g o , t w o r z ą c e g o c e n t r a lę K ó łe k R o ln ic z y c h , p r z y s tą p j ł k r ó t k o p o g o d z . 1 0 ? e j d o o t w a r c ia W a l n e g o Z e b r a n i a .
P o d z ię k o w a w s z y k s i ę ż o m W r ó b le w s k i e m u i Ł ę g o w s k ie m u z a z a i n ic j o w a n i e z j a z d u w k o ś c ie le , p . p r e z e s u c z c ił p a m ię ć z m a r ły c h p r z y w ó d c ó w K ó ł e k : ś p . p o s ł a M a n i, o r a z S o w iń s k ie g o z p o w . B r o d n i c k i e g o i N a r z y m s k ie g o z J a b ł o n o w a , k tó ? r y m z e b r a n i o d d a l i h o ł d p r z e z p o w s t a n ie z m ie js c .
W s p o m n i a w s z y n a s t ę p n ie o ś p . k s . a r c y b is k u ? p ie C i e p la k u , k t ó r e g o z w ł o k i p r z y b y ć m i a ły p o c ią ? g ie m z ( j ć l a ń s k a n a d w o r z e c t o r u ń s k i, m ó w c a z a c h ę c ił d o z ł o ż e n i a h o ł d u p r o c h o m B i s k u p a W y ? z n a w c y , n a s tę p n ie z a ś p o w i ta ł p r z y b y ł y c h p r z e d ? s t a w i c ie l i w ł a d z w o s o b a c h p p . w o j e w o d y d r . W a c h o w ia k a , s t a r o s ty k r a j o w e g o d r . W y b i c k i e g o , p r e z y d e n t a I z b y R o l n i c z e j, E s d e n ? T e m p s k ie g o , s t a r o s t y t o r u ń s k i e g o , C z a r li ń s k ie g o , p a t r o n a K ó łe k R o l n ic z y c h n a W a r m ji K a z i m i e r z a D o n i m i r s k ie g o i p r z e d s t a w i c i e l a Z w ią z k u I n s t r u k to r ó w R o ln i?
c z y c h w W a r s z a w ie P i o t r o w s k i e g o .
P r z e c z y t a w s z y n a d e s z ł e t e l e g r a m y z ż y c z ę ? n ia m i p o m y ś l n y c h o b r a d , j a k ie n a d e s z ł y o d t y c h , k t ó r z y n ie m o g ą c w z ią ć u d z i a łu w o b r a d a c h , p r a ? g n ę li d u c h o w o p o ł ą c z y ć s ię z u c z e s tn i k a m i , p . p r e ? z e s w y g ł o s i ł p r z e m ó w i e n i e , w k t ó r e m z o b r a z o w a ł z a d a n i a W a l n e g o Z e b r a n i a .
Z a n im p r z y s t ą p i o n o d o n a s t ę p n e g o p u n k t u o b r a d , z a b r a ł g ło s p r z y b y ł y z W a r m ji p a t r o n K ó ? łe k , p . K a z im i e r z D o n im i r s k i , w y r a ż a ją c z e b r a n y m s e r d e c z n e ż y c z e n ia o w o c n y c h o b r a d i n a w o łu j ą c d o s o l i d a r n e j i z g o d n e j p r a c y .
S p r a w o z d a n i e r o c z n e z d z i a ł a l n o ś c i P . T . R ., o p r a c o w a n e b a r d z o w y c z e r p u j ą c o i s u m i e n n ie p r z e z p . d y r . Z a n a , d a ł o s ł u c h a ę z o m w i e r n y o b r a z d o t y c h c z a s o w e j d z i a ła l n o ś c i i d ą ż n o ś c i n a p r z y ? s z ło ś ć P o m . T o w . R o ln ic z e g o .
W t o k u w y w o d ó w s w y c h m ó w c a ż a lił s ię n a r o z b ic i e r o l n i c t w a p o ls k ie g o p o d w z g lę d e m o r g a n i?
z a c y j n y m , c z e g o d o w o d e m i s t n i e n ie 1 0 o d r ę b n y c h o r g a n i z a c y j , k t ó r e z a s t ą p i ć p o w in n o j e d n o T o w a ? r z y s tw o R o ln ic z e n a c a łą P o ls k ę . N a s t ę p n i e m ó w ? c a w s p o m n i a ł o m a ją c e j s ię u t w o r z y ć w ło n ie P . T . R . o r g a n i z a c j i o s a d n ic z e j o r a z o p o w s ta ł e m w p o w . w ą b r z e s k i m T o w . p r a c o d a w c ó w i p r a c o b i o r c ó w r o l n i c z y c h .
I
O b e c n y s t a n p o s i a d a n i a P o m . T o w . R o ln . p r z e d s ta w ia s ię b a r d z o p o m y ś ln ie , a w y r a ż a s ię w c y f r z e 2 4 3 K ó ł e k z 9 4 4 9 c z ło n k a m i, w ś r ó d k tó ? r y c h w ła ś c ic ie li z ie m s k ic h d o 2 0 0 m ó r g j e s t 9 4 ,3 p r o c ., o d 2 0 0 d o 5 0 0 m g . 2 ,9 p r o c ., p o w y ż e j 5 0 0 m g . 2 ,8 p r o c . W u b ie g ły m r o k u p o w s t a ł o 2 6 K ó łe k .Z b u d ż e t u , p r z e d ło ż o n e g o n a s t ę p n i e p r z e z p . d y r . Z a n a , w y n i k a , ż e n a r o k 1 9 2 6 p r z e w i d z ia n o n i e s p e ł n a 8 5 .0 0 0 z ł. w y d a tk ó w , k t ó r e p o k r y te b y ć m a ją z e s k ł a d e k .
W w y s o k o ś c i s k ł a d e k n i e d o k o n a n o ż a d n e j z m ia n y , a le u c h w a lo n o n a w n i o s e k Z a r z ą d u G łó ? w n e g o , ż e s k ł a d k i w p ł a c a n e b y ć m u s z ą w 8 ty g o ? d n i, a n a j p ó ź n i e j d o 1 w r z e ś n i a .
U z u p e łn i e n i e s k ł a d u Z a r z ą d u G łó w n e g o , z k tó ? r e g o ^ c h c z ło n k ó w w y l o s o w a n o , d o k o n a n o p r z e z w y b ó r p p . H a s s e ’g o i G łó w c z e w s k ie g o , k t ó r z y w y ? b ó r p r z y j ę l i.
N a t e r n w y c z e r p a ł s ię p o r z ą d e k o b r a d p r z e d ? p o ł u d n io w y c h .
O d g o d z . 3 ? c ie j p o c z ą w s z y , t o c z y ły s ię o b r a d y w s z e ś c iu s e k c j a c h : o r g a n i z a c y j n e j , s p ó ł d z ie l c z e j, p r a c y i p ła c y , o ś w ia t o w e j , o s a d n ic z e j i e k o n o ? m ic z n o ? h a n d lo w e j. -■
W i e c z o r e m c z ę ś ć u c z e s t n ik ó w u d a ł a s ię n a D w o r z e c G ł ó w n y , a b y z ł o ż y ć h o ł d p r o c h o m ś p . k s . a r c y b i s k u p a C i e p l a k a , r e s z ta z a ś p o s z ł a d o T e a tr u , g d z ie d a w a n o s z t u k ę R ą c z k o w s k ie g o „ P o l i ty k a i m i ł o ś ć .“
W d r u g im d n iu o b r a d s a la o b r a d p r z e p e łn io n a b y ła p r a w ie t a k s a m o s z c z e ln ie ja k p r z y o tw a r c iu W a ln e g o Z e b r a n ia .
P r z y z a g a je n iu o b r a d , p r e z e s p . D o n im ir s k i p o w i
t a ł p r z y b y łe g o z r a m ie n ia M in is te r s tw a R o ln ic tw a p . r a d c ę P a w lic a , p o c z e m z a k o m u n ik o w a ł o u tw o r z e n iu o k r ę g u L ig i O b r o n y P o w ie tr z n e j, p o le c a ją c ją p o p a r c iu c z ło n k ó w . P o o d c z y ta n iu te le g r a m ó w g r a tu lu ją c y c h o d p . p r e z e s a F u d a k o w s k ie g o z W a r s z a w y o r a z M a ło p o ls k ie g o T o w . R o ln ic z e g o w K r a k o w ie , p r z y s tą p io n o d o u c h w a le n ia r e z o lu c ji, p r z e d ło ż o n y c h p r z e z p o s z c z e g ó ln e s e k c je , U c h w a ły z a p a d a ły je d n o m y ś ln ie , t o te ż ty lk o o d c z y ty w a n ie d o ś ć o b s z e r n y c h r e z o lu c ji z a ję ło n ie m a ło c z a s u .
P o d o k o n a n iu w y b o r ó w u z u p e łn ia ją c y c h o r a z u c h w a le n iu z m ia n y p a r a g r a f ó w 1 7 i 1 9 S ta tu tu , w y s łu c h a n o r e f e r a tu p , M , D z ie r z k o w s k ie g o , k ie r o w n ik a f o lw a r k u d o ś w ia d c z a ln e g o P ę tk o w a , o n o w y c h m e to d a c h u p r a w y r o li. S z c z e g ó ło w o o p r a c o w a n y i w ie lc e p o u c z a ją c y r e f e r a t w y w o ła ł b a r d z o o b s z e r n ą d y s k u s ję , k tó r a p r z e c ią g n ę ła s ię a ż d o g o d z i 3 ,
Z a m y k a ją c w a ln e z e b r a n ie , p , p r e z e s p o d z ię k o w a ł u c z e s tn ik o m z a lic z n y u d z ia ł, p r z y c z e m w y r a z ił z a d o w o le n ie z z a in te r e s o w a n ia s p r a w a m i P , T . R , z e s t r o n y p r a s y , k t ó r a w y s ła ła n a o b r a d y s w y c h p r z e d s t a w ic ie li.
P r z e m ó w ie n ie p r e z e s a P o m . T o w . R o ln . O b e c n e W a ln e Z e b r a n ie , z a m y k a ją c e p ie r w s z y c a ło r o c z n y o k r e s d z ia ła ln o ś c i n a s z e g o T o w a r z y s tw a , p o s ta n o w ił Z a r z ą d G łó w n y w s z e r s z y c h u r z ą d z ić r o z m ia r a c h i z w ię k s z ą n iż d o ty c h c z a s o k a z a ło ś c ią , ż e b y w c ię ż k ic h c z a s a c h , k t ó r e p r z e ż y w a m y , g łę b o k o z a s ta n o w ić s ię n a d ź r ó d ła m i w p r o s t k a ta s tr o f a ln e g o p o ło ż e n ia g o s p o d a r c z e g o , k o ł a t a ć b e z u s ta n n ie o ś r o d k i z a r a d c z e i z c a łą s iłą z r o z u m ie n ia p o s ła n n ic tw a n a s z e g o n a r o d o w e g o n a k r e s a c h n a d m o r s k ic h , z a d o k u m e n to w a ć w s to lic y W o je w ó d z tw a , ż e je s te ś m y ż y w o tn i, ż y ć c h c e m y i m u s im y .
S z e r o k o u ję ty p r o g r a m n a s z e j o r g a n iz a c ji, s ta w ia ł n a s w u b ie g ły m c z a s o k r e s ie je g o w y k o n y w a n ia p r z e d s z e r e g ie m d o n io s ły c h z a d a ń , w o b e c k tó r y c h z a ją ć m u s ie liś m y s ta n o w is k o w W a s z y m , c z y li z o r g a n iz o w a n y c h n a P o m o r z u r o ln ik ó w , im ie n iu , C h c e m y w ię c w s z e c h s tr o n n ie z d a ć s p r a w ę z w y s iłk ó w n a s z e j p r a c y , o p a r ty c h w k a ż d y m r a z ie n a s iln e j w o li s łu ż e n ia d o b r e j s p r a w ie , i w y s łu c h a ć c e n n y c h w s k a z ó w e k , z k t ó r y c h n a b ie r z e m y e n e r g ji i p e w n o ś c i s ie b ie , ż e w w y s tą p ie n ia c h n a s z y c h m a m y z a s o b ą z w a r te i je d n o m y ś ln e s z e r e g i n a jle p s z y c h n a s z y c h c z y n n ik ó w r o ln i
c z y c h , b o o r g a n iz a c y jn ie u ś w ia d o m io n y c h p r o d u c e n tó w r o ln y c h , p r o d u c e n tó w n a jw a ż n ie js z e j g a łę z i w y tw ó r c z o ś c i w P o ls c e ,
T o te ż p o z a o g ó ln e m i s p r a w a m i, k tó r e o b ję te s ą p o r z ą d k ie m d z ie n n y m p o s ie d z e ń p le n a r y c h , w ła ś c iw a p r a c a s z c z e g ó ło w a i r z e c z o w a p r z e n ie s io n a z o s ta ła d o 6 - c iu S e k c y j, k t ó r e p o ś w ię c o n e s ą n a jw a ż n ie js z y m te m a to m z z a k r e s u p o tr z e b g o s p o d a r c z y c h i o r g a n i
z a c y jn y c h .
W s p o m n ia łe m n a w s tę p ie o n ie b y w a le c ię ż k ic h c z a s a c h c h w ili o b e c n e j. R o z p a tr z m y w ię c , g d z ie le ż ą p o w o d y , ja k ie s ą ty c h p o w o d ó w s k u tk i, c o p r z y n ió s ł n a m r o k u b ie g ły .
R o k g o s p o d a r c z y 1 9 2 4 /2 5 s t a ł p o d z n a k ie m w y b itn e g o n ie u r o d z a ju w c a łe j P o ls c e , s z c z e g ó ln ie z a ś te ż i n a P o m o r z u , g d z ie w o k o lic a c h o lż e js z e j g le b ie i o s tr z e js z y m k lim a c ie d o c h o d z ił d o r o z m ia r u k lę s k i.
S tą d t e ż s ta ło s ię ja s n e m , ż e b ila n s g o s p o d a r z a u je m n y . ż e k o ń c a z k o ń c e m n ie z w ią ż e . R ó w n o c z e ś n ie p r z y b y ł c a ły c ię ż a r ś w ia d c z e ń , z w ią z a n y c h z s a n a c ją S k a r b u i p ie n ią d z a , W u n ie s ie n iu d u m y n a r o d o w e j m o g liś m y p o w ie d z ie ć , ż e o w ła s n y c h s iła c h w y d o b y liś m y s ię z b a g n a in f la c ji n a d r o g ę r a c h u n k o w e g o t r a k to w a n ia g o s p o d a r k i k r a jo w e j.
N a jw y ż s z ą je d n a k t r o s k ą n a p e łn ia ła n a s ju ż w ó w c z a s m y ś l, c z y s iła f in a n s o w a k r a ju t ę p r ó b ę w y tr z y m a , c z y n ie z a b ije m y ź r ó d e ł n a s z e j p r o d u k c ji.
O b y d w a p o w y ż s z e c z y n n ik i z ło ż y ły s ię n a to , ż e p ie r w s z a p o ło w a r o k u 1 9 2 5 n ie b y ła z w y k ły m p r z e d n ó w k ie m , a le o k r e s e m c a łk o w ite g o w y c z e r p a n ia p ie n ię ż n e g o r o ln ic tw a n a P o m o r z u , T o t e ż z a b ie g i n a s z e w p ie r w s z y m r z ę d z ie s z ły w ty m k ie r u n k u , ż e b y te j n ie d o li z a p o b ie c , z n a le ś ć ś r o d k i d o p r z e ż y c ia a ż d o n o w y c h z b io r ó w o r a z d a ć m o ż n o ś ć k a ż d e m u z a p e w n ie n ia s o b ie ja k n a jle p s z y c h w y n ik ó w ż n iw n a s tę p n y c h , Z w y d a tn e p o m o c ą I z b y R o ln ic z e j i p o p a r c ie m p . W o je w o d y w y r o b iliś m y s z e r e g k r e d y tó w g o tó w k o w y c h , k t ó r e p r z y c z y n iły s ię d o c z ę ś c io w e g o p r z y n a jm n ie j z a s p o k o je n ia g ło d u p ie n ię ż n e g o , Z d r u g ie j s tr o n y z a ś o r g a n iz a c je r o ln ic z e u z y s k a ły s w y m w p ły w e m . ż e m o g liś m y s ię z a o p a tr z y ć w n a w o z y s z tu c z n e z r e g u la c ją p o ż n iw a c h .
N ie łu d z iliś m y s ię a n i n a c h w ilę , ż e n a d m ie r n e z a d łu ż e n ie s ię r o ln ic tw a w r o k u g o s p o d a r c z y m 1 9 2 4 /2 5 n ie ty lk o z p o w y ż s z y c h ty tu łó w , a le n i e r a z w z n a c z n ie w ię k s z e j je s z c z e m ie r z e p r z e z in n e z o b o w ią z a n ia p r y w a tn e i z a le g ło ś c i p o d a tk o w e łą c z n ie z n ie d o z n ie s ie n ia w y s o k ą s to p ą p r o c e n to w ą , o d b ić s ię b ę d z ie m u - s ia ło f a ta ln ie i w n o w y m r o k u g o s p o d a r c z y m . J u ż w ó w c z a s p o d n o s iliś m y , ż e k r ó tk o te r m in o w y k r e d y t, w y s o k o p r o c e n to w y , z a s tę p u ją c y c a łk o w ic ie b r a k k a p ita łu o b r o to w e g o , c z y t e ż p o k r y w a ją c y n ie d o b o r y g o s p o d a r s tw , d z ia ła n a n a s z e w a r s z t a t y p r a c y ja k m o r f in a n a o r g a n iz m lu d z k i: p o c h w ilo w y m p o d n ie c e n iu , n a s tę p u je te r n g r o ź n ie js z e p o d c ię c ie je g o ż y w o t
n o ś c i.
U je m n e s k u tk i te g o s ta n u n ie b a w e m t e ż n a s tą p iły w d r u g ie m p ó łr o c z u .
S p r z ę t o s ta tn ic h ż n iw w y p a d ł n a o g ó ł k o r z y s tn ie , a z n im o d ż y ła n a c h w ilę n a d z ie ja r o ln ik a z lik w id o w a n ia c ię ż a r ó w . T y m c z a s e m i t e w id o k i z a w io d ły . Z a p a d a ją c e p r z e w a ż n ie w je s ie n i p ła tn o ś c i z m u s z a ją n a s d o p r ę d k ie g o lik w id o w a n ia z b io r ó w , a z n a c z n a ic h c z ę ś ć r z u c o n a n a r y n e k k r a jo w y , p o w a ż n ie o b n iż y ła ic h c e n y , c z ę s to u n ie m o ż liw ia ją c ic h s p r z e d a ż z u p e ł
n ie , Z a w o d z i t e ż w y w a lc z o n a z t a k w ie lk im w y s ił k ie m p r z e z o r g a n iz a c je r o ln ic z e m o ż n o ś ć e k s p o r tu p ło d ó w n a s z y ć h b e z o p ła t w y w o z o w y c h n a r y n k i z a g r a n ic z n e , g d y ż i ta m je s te ś m y ś w ia d k a m i w y b itn e j ic h z n iż k i, d o te j c h w ili tr w a ją c e j.
T ą d e s p r e s ją c e n n a g ie łd a c h ś w ia to w y c h tło m a - c z y s ię z ja w is k o , ż e g d y n a s tą p iła k a t a s tr o f a z a ła m a n ia s ię z ło te j w a r to ś c i z ło te g o i o b n iż e n ia s ię je j o 5 0 % , n ie w y r ó w n u ją n a m c e n y n a s z y c h p r o d u k tó w ty c h r ó ż n ic , k tó r e p o w s ta ją w s to s u n k u d o n ie z w ło c z n ie n a s tę p u ją c e j z w y ż k i w y tw o r ó w p r z e m y s ło w y c h i k o p a ln ia n y c h .
S tr, 2 , ZI E M I A P O M O R S K A M r. 3 1 .
T a k w ię c ju ż w k o ń c u ro k u z.e w s z y s tk ic h s tro n P o m o rz a , m ia n o w ic ie z a ś z n a jw ię c e j z e s z ło ro c z n y m n ie u ro d z a je m d o tk n ię ty c h K a sz u b , d o c h o d z iły n a s w o ła n ia o p ro lo n g o w a n ie p ła tn o ś c i k re d y tó w rz ą d o w y c h i s ta ra n ia s ię o n o w e o ra z o u lg i p o d a tk o w e . A w ś la d z a te rn n a w ły w a n ie m o b s e rw u je m y m n o ż ą c e s ię w z a s tra s z a ją c y s p o s ó b o b ja w y n ie m o ż n o ś c i re g u lo w a n ia s w y c h z o b o w ią z a ń , w p o s ta c i e g z e k u c ji, p ro te stó w w e k s li, z a le g ło ś c i w o p ła ta c h ro b o tn ik a , a n a w e t b a n k ru c tw . M o g ę P a n ó w z a p e w n ić , ż e Z a rz ą d G łó w n y z c a łą s u m ie n n o ś c ią i p o c z u c ie m o b o w ią z k i! te g o , k tó r y n a n a s w ło ż y liśc ie , c z y n i w s z y s tk o , c o je st w je g o m o c y , b y z łe m u z a ra d z ić . W to k u s z e re g u a u d je n - c y j u n a jw y ż s z y c h p rz e d s ta w ic ie li R z ą d u i C ia ł U s ta w o d a w c z y c h p rz e d k ła d a liś m y n a z a s a d z ie o b s z e rn y c h m e m o rja łó w c a łą g ro z ę n a s z e g o p o ło ż e n ia .
I z d a je m i s ię , n ie p rz e s a d z a m , u ż y w a ją c te g o tw a rd e g o o k re ś le n ia . B ia ły m k ru k ie m n a z w ę te g o , c o d z is ia j p o s ia d a w ła s n y k a p ita ł o b ro to w y ! A re s z ta ? T o , a lb o c i, k tó ry m ja k o n ie o d s tę p n a z m o ra s to i p rz e d d rz w ia m i d o m o stw a k o m o rn ik i lic y ta c ja , a lb o w n a j
le p s z y m ra z ie c i d ru d z y , k tó rz y je s z c z e s ię b ro n ią i d o o s ta te c z n y c h g ra n ic w b r a k u ś ro d k ó w o b c in a ją s w e w y d a tk i, z e s z k o d ą d la s ta n u i w y d a jn o śc i s w o ic h w a rs z ta tó w .
U z y s k a liś m y c o p ra w d a p rz e z n a s z e s ta ra n ia p ro lo n g o w a n ie k re d y tó w o trz y m a n y c h w c ią g u ro k u u b ie g łe g o z P a ń s tw o w e g o B a n k u R o ln e g o , B a n k u G o s p o d a rs tw a K ra jo w e g o i B a n k u P o ls k ie g o , c z ę ś c io w e ro z ło ż e n ie p ła tn o śc i p o d a tk ó w p a ń s tw o w y c h i s a m o rz ą d o w y c h .
A le to je s t k ro p la w m o rz u w ro z m ia ra c h te j p o m o c y , k tó re j ro ln ic tw o p o trz e b u je .
W s z e lk a a k c ja p o m o c n ic z a , k tó ra w s w y m p ro g ra m ie n ie u jm ie c a ło k s z ta łtu p o trz e b , w y ra ż a ją c y c h s ię :
w u ru c h o m ie n iu d łu g o te rm in o w e g o k re d y tu , n is k o p ro c e n to w e g o i a m o rty z a c y jn e g o ;
w d o p ro w a d z e n iu d o w ła ś c iw e g o u s to s u n k o w a n ia c e n a rty k u łó w p rz e m y sło w y c h ;
w o b n iż e n iu c ię ż a ró w w y n ik a ją c y c h z e ś w ia d c z e ń p u b lic z n y c h , n ie u le c z y z b ie d z o n e g o s ta n u w s i p o m o rs k ie j.
N a ty c h p o d w a lin a c h , n ie z b ę d n y c h d la u g ru n to w a n ia d o b ro b y tu ro ln ic tw a , n a s tą p ić m o ż e je d y n ie z d ro w y ro z k w it c a łe g o ż y c ia g o s p o d a rc z e g o w k ra ju w e w s z y stk ic h je g o g a łę z ia c h w y tw ó rc z o ś c i.
T e p o s tu la ty z c a łą s ta n o w c z o ś c ią p o d n o siliś m y p rz y w s z y s tk ic h n a s z y c h w y s tą p ie n ia c h . W s z c z e g ó ły w c h o d z ić n ie b ę d ę , g d y ż z a d a n ie m b ę d z ie P a n ó w , w o b ra d a c h s e k c y jn y c h p o ś w ię c ić s ię s z e ro k ie m u ic h ro z p a trz e n iu i p o s ta w ie n ie w n io s k ó w , k tó re b ę d ą d ro g o w s k a z e m d la d a ls z e j p ra c y . P o d n ie ś c ie W a s z g ło s d o b itn ie , w y ra ź n ie i e n e rg ic z n ie , n ie p ro s ić , a le w y m a g a ć m a c ie te g o , c o ro ln ic tw o p o m o rs k ie p o trz e b u je d o ż y c ia . Z w ra c a m s ię d o W a s , ja k o d o d o ś w ia d c z o n y c h i o d p o w ie d z ia ln y c h p rz e d s ta w ic ie li K ó łe k R o l
n ic z y c h P o m o rz a . J e s te ś m y w p e łn e m p o c z u c iu p ra w i o b o w ią z k ó w o b y w a te li w o ln e j P o ls k i, k tó re n a m d y k tu ją z a d a n ie , ż e b y c i c o s to ją u s te ru n a w y P a ń s tw a , n ie ro b ili p ró b d o ś w ia d c z e ń n a n a s z y m b y c ie , z a ś z a p e w n ili n a m w a ru n k i re n to w n o ś c i n a s z y c h g o s p o d a rs tw i d a li n a m i p rz e z n a s c a łe m u k ra jo w i c h le b p o w s z e d n i d o ż y c ia .
W z o rg a n iz o w a n e m z a ś ż y c iu s p o łe c z n e m w y tę ż y ć m u s im y z b io ro w o i p o je d y ń c z o w s z y stk ie n a jle p s z e n a s z e s iły w w a lc e z e z w ą tp ie n ie m , w p o c z u c iu n ie z ło m n e j w ia ry w z w y c ię z k ie o p a n o w a n ie k ry z y s u , H isto rja n a s z e g o N a ro d u n ie je d n o k ro tn ie rz u c a n a m w o c z y p o p e łn io n e b łę d y , w y n ik łe z w a d c h a ra k -
Je I. KRASZEWSKI.
Morituri
--- 5 1 )
(Ciąg dalszy.)
— D a w n o s ię te g o b y ło m o ż n a s p o d z ie w a ć — m ru k n ą ł B u rs k i, — w a ć p a n g o lu b iłe ś , a ja c i p o w ia d a m , ż e to b y ł n ie c z y s ty c z ło w ie k . O n ro b ił, c o m u k to k a z a ł, a le to b y ły p o k ry w k i, b o ro b ił te ż c o ś , o c z e m m y w s z y s c y n ie w ie d z ie liś m y ,..
— C ó ż , fa łs z y w ą m o n e tę ?
— K a t g o w ie , m o ż e .
— S k ą d ż e to p a n o te rn w ie s z ? — s z y d e rs k o z a p y ta ł W in c e n to w ic z ,
— J a ? b o ja m ilc z ę , a p a trz ę — rz e k ł s p o k o jn ie B u rs k i — < i n ik t te g o n ie w ie , c o ja w ie m o n im i o in n y c h .
— N a p rz y k ła d ? — k u s ił W in c e n to w ic z .
— I te g o ś c ie ś le p i n ie w id z ie li, ż e d o n ie g o ró ż n i lu d z ie p rz y b y w a li, z k tó ry m i s ię o n z a m y k a ł, i te g o n ie w ie d z ie liśc ie , ż e w s z ę d z ie n o s a w c ib ia ł, p y ta ł, n o to w a ł, z a p isy w a ł... R a z u je d n e g o n ie sp o d z ie w a n ie p ó ź n o w n o c z a s ta łe m u n ie g o ja k ie g o ś g o ś c ia , z k tó ry m p a p ie ry p rz e g lą d a li... G d y m w s z e d ł, ja k b y ic h p io ru n ra z ił; u d a łe m ż e n ic n ie ro z u m ie m , i p o z w o li
łe m im w m ó w ić s o b ie , ż e b y ł to k ra m a rz , z k tó ry m J a ło w c z a m ia ł ra c h u n k i o te s w o je s tru g a n in y ... a n o m d o b rz e w id z ia ł, ż e p a p ie ry ja k ie ś, n ie re g e s tra p rz e - p a try w a li,.,
— T a k i m ilc z a łe ś , a n ie m ó w iłe ś n ic , d o p ie ro d z iś , p o h a ra p ie — k rz y k n ą ł W in c e n to w ic z — h ę ?
— C ó ż e m m ia ł m ó w ić ? c o ? b y lib y ś c ie m n ie m ie li z a fik s a ta i ś m ie li s ię , ja k z a w siz e ...
te r u i b ra k u w ła ś c iw o ś c i s p o łe c z n e g o i p a ń stw o w e g o m y ś le n ia , k tó re w n a jc z a rn ie js z y c h c h w ila c h s ta w ia ły n a s n a d b rz e g ie m p rz e p a śc i, S o b k o s tw o , w a rc h o ls tw o , i p o lity k o m a n ja z n ie ro z łą c z n y m b ra k ie m p o c z u c ia o d p o w ie d z ia ln o śc i z a z g u b n e s k u tk i s w e g o p o c z y n a n ia d la is tn ie n ia P a ń stw a , o to g w o ź d z ie d o tru m n y , w k tó r ą n ie rz ą d w trą c ił p rz e d p ó łto ra w ie k ie m w o ln o ść n a s z e j O jc z y z n y ,
P o tę ż n y m z a g ro b o w y m g ło s e m o s trz e g a w c z y m , id ą c y m z s e rc a p a trjo ty i tw ó rc z e g o ro z u m u , o d z y w a s ię d o n a s w ro k u ju b ile u s z o w y m w ie lk i n a s z m y ś lic ie l S ta sz ic . T y s ią c z n e u ro c z y s to ś c i ro z n io s ły s ło w a je g o n a u k i i k ry ty k i p o w s z y s tk ic h z a k ą tk a c h n a s z e j R z e c z y p o sp o lite j.
Z rz ą d z e n ie m O p a trz n o śc i p rz y c h o d z ą o n e w c h w i
li n a jw ię k sz e j ic h p o trz e b y , w te j c h w ili, g d y w s z y s c y c z u je m y , ż e je st ź le. ż e trz e b a n a p ra w y g ru n to w n e j, s z y b k ie j i w s z e c h stro n n e j. N ie c h a j s iłą s w ą p rz e k o n y w a ją c ą tra fią ta m , d o k ą d s ą s k ie ro w a n e , p o p rz e z w s z y s tk ie s ta n y , w a rs tw y i o d c ie n ia s p o łe c z e ń stw a d o c a łe g o N a ro d u , i p o ru s z ą s u m ie n ia d o k ry ty c z n y c h ro z m y ś la ń .
C z y ż n ie w id z im y k o ło s ie b ie ty c h s ta ry c h g rz e c h ó w , k tó re c h o ć w z m ie n io n y m u s tro ju n a n o w o o d ż y ły ?
Nowy raid francuski.
W ś ro d ę o g o d z , 1 m , 4 5 w n o c y , g a b in e t b y ł ju ż o s ta te c z n ie u tw o rz o n y . S k ła d je s t n a s tę p u ją c y : B ria n d — p re z y d ju m ra d y m in is tró w i s p ra w y z a g r,;
P io tr L a v a l — s p ra w ie d liw o ś ć ; M a lv y — s p ra w y w e w n ę trz n e ; R a u l P e re t — fin a n s e ; P a in le v e — w o jn a ; J e r z y L e y g u e s — m a ry n a rk a ; D a n ie l V in c e n t — h a n
Przewiezienie zwłok
ś. p. ks. arcybiskupa Cieplaka.
U ro c z y s to ś ć ż a ło b n a , u rz ą d z o n a w e w to re k i ś ro d ę z o k a z ji p rz e w ie z ie n ia z w ło k śp , a rc y b , J a n a C ie p la k a , p rz y b ra ła c h a ra k te r w s p a n ia łe j m a n ife s ta c ji i h o łd u d la z m a rłe g o m ę c z e n n ik a z a w ia rę . W m a n i
fe s ta c ji te j w z ię ły u d z ia ł, p o z a lu d n o ś c ią p o ls k ą w . m . G d a ń s k a i d u c h o w ie ń stw e m k a to lic k ie m o b u n a ro d o w o ś c i, ta k ż e s z e ró k ie k o ła k a to lic k ie j lu d n o ś c i n ie m ie c k ie j, p ra g n ą c e o d d a ć o s ta tn ią u s łu g ę z m a rłe m u a rc y p a s te rz o w i. Z w ło k i k s . a rc y b is k u p a w y s ta w io n o w p o ls k im k o ś c ie le im , ś w . S ta n is ła w a , P rz y tru m n ie z a c ią g n ę li w a rtę h o n o ro w ą S o k o li g n ia z d a g d a ń s k ie g o o ra z ż o łn ie rz e m a ry n a rk i w o je n e j. W ś ro d ę o g o d z , 1 0 -e j p rz e d p o łu d n ie m o d p ra w ił b is k u p g d a ń s k i k s 1, O 'R o u rk e p rz y z w ło k a c h w a s y ś c ie lic z n e g o d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o p o ls k ie g o i n ie m ie c k ie g o u ro c z y s te n a b o ż e ń s tw o ż a ło b n e , w k tó re m w z ią ł u d z ia ł m , in , k o m is a rz g n e ra ln y R z e c z y p o s (p o lite j w G d a ń s k u
Z rokowań
N ie w y ja ś n io n e p o ło ż e n ie .
N a o d b y te m w ś ro d ę p o u fn e m p o s ie d z e n iu d e le g a tó w p a ń s tw , k tó re p o d p is a ły p a k t re ń s k i, w z n o w io n o d y s k u s ję n a te m a t p rz y ję c ia N ie m ie c d o L ig i.
B e z p o ś re d n io p o p o s ie d z e n iu P a w e ł B o n c o u r, r e p r e z e n tu ją c y ta m F ra n c ję o ś w ia d c z y ł k o re s p o n d e n to w i P . A . T , c o n a s tę p u je :
T o m ó w ią c , B a rs k i, n a d ą w s z y s ię , p o s z e d ł d a le j, a W in c e n to w ic z , m o c n o z a d u m a n y , d łu g o ja k w k u ty w m ie js c u p o z o s ta ł.
G o z d o w sk i ta k ż e z a n ie p o k o jo n y m s ię u c z u ł h is to - rją J a ło w c z v i n a g łe m je g o z n ik n ię c ie m . J a k k o lw ie k te n p le n ip o te n t u n ik a ł z b y te c z n e j p ra c y i n ie p o c z u w a ł s ię d o o b o w ią z k u p rz e s a d z o n e j z a b ie g liw o ś c i, n a te n ra z c ie k a w o ś ć n a w e t ro z b u d z o n a z m u s iła g o d o ś le d z e n ia c z ło w ie k a , k tó ry , ja k n ie w ie d z ie ć s k ą d z ja w ił s ię , ta k te r a z n ie w ie d z ie ć g d z ie p rz e p a d ł, a c o n a jg o rz e j, n ie w ie d z ia n o te ż , c o , s ie d z ą c w ty m d w o r k u , p o ra b ia ł, G o z d o w s k i b y ł ta k d o tk n ię ty te m , ż e m u s ię d a ł o s z u k a ć i d o z w o lił s p o k o jn ie s ie d z ie ć n a g ru n c ie , i te ra z n a jśc iśle jsz e c h c ia ł p ro w a d z ić ś le d z tw o c o d o te g o c z ło w ie k a . P o n ie w a ż J a ło w c z a o d w o ły w a ł s ię d o ś w ia d e c tw a d w o rs k ic h k s , s u fra g a n a , ż e ja k o to k a r z m ie s z k a ł w m ia s te c z k u , p rz y p ie rw sz e j s p o s o b n o ś c i p le n ip o te n t p o c z ą ł b a d a n ie n a m ie jsc u , w k tó re m p rz e b y w a ł.
T u n ie ła tw o b y ło d o p y ta ć s ię o o w e g o m n ie m a n e g o to k a rz a . O k a z a ło s ię , że w is to c ie p rz e z c z a s ja k iś to c z y ł d la ż y d k a , a le z a ra z e m z a jm o w a ł s ię w ie lu rz e c z m i d o te g o rz e m io sła n ie n a le ż ą c e m i m ia n o w ic ie p ro ś b y p is y w a ł i b y ł p ra w n y m d o ra d c ą p ro c e s u ją c y c h s ię , lis ty re d a g o w a ł ty m , c o sy ? k rz y ż e m ś w ię ty m n a n ic h p o d p is y w a li,,, i t. p . S k ą d 'z a ś d o m ia ste c z k a p rz y b y ł, o te m n ik t d o k ła d n ie n ie w ie d z ia ł. P o s ta ć b y ła z a g a d k o w a i d z iw n a ... ja k iś ro z b ite k , k tó r y s z u k a ł w y p o c z y n k u n a lo n d z ie ... P rz e trz ą s a n ie d w o rk u o p u s z c z o n e g o n a g le n ic o n im n a u c z y ć te ż n ie m o g ło ; z a p ie c e m ty lk o i w ś m ie c ia c h w s ie n i n a g ro m a d z o n y c h z n a le z io n o w ie lk ą ilo ś ć p o d a rty c h p a p ie ró w , k tó re . p o ro z p o z n a n iu , o d n o s iły s ię w s z y s tk ie d o in te r e s ó w k s ią ż ą t B ra ń s k ic h . B y ły ta m i p rz y b liż o n e r a c h u n k i ic h d łu g ó w , i z a le g łe p ro c e n ta , i z b ie ra n e w ia
O n e to ro d z ą te z g u b n e h a s ła , p o b u d z a ją c e n a j
n iż s z e in s ty n k ty , s ta w ia ją d o k try n y p o n iż a ją c e c n o tę p ra c y , p o k ry w a ją p rz e k u p s tw o , p ro te k c ję i p o b ła ż li
w o ś ć w o b e c z b ro d n i i w s z e lk ie g o p rz e s tę p stw a . Ic h to p rz e k le ń stw o c ią ż y n a ro z u z d a n e m p a r- ty jn ic tw ie , g ło s z ą c e m w a lk ę w s z y s tk ic h p rz e c iw k o w s z y stk im , z a b ija ją c e m z d ro w y in sty n k t s a m o z a c h o w a w c z y i ro z u m g o s p o d a rc z y , ta m u ją c d ro g ę ta k ś w ie
tn y m w a ru n k o m d la ro z k w itu d o b ro b y tu p o w s z e c h n e g o i p o w s ta n ia p o tę g i n a s z e g o P a ń s tw a , ja k ie p o s ia d a m y .
S z a n o w n i P a n o w ie ! T u , u ty c h p o d s ta w n a s tą p ić m u si n a p ra w a . W s z y stk ie w y s iłk i k o ń c o w o p ó jś ć m u s z ą n a m a rn e , je ż e li w k ra ju n ie z a p a n u je m o ra ln o ść i k a rn o ś ć , p rz e w id y w a n ie , p ra w o rz ą d n o ś ć i p ra c a . N ie d o c e n ia n ie te j w ła ś c iw o ś c i p rz e z s p o łe c z e ń s tw o p o ls k ie , d z iś ju ż w y d a je o w o c e i w s trz ą s a p o d s ta w a m i w o ln o ś c i, n a w ła s n ą s z k o d ę p rz e z n a s n a d u ż y w a n e j.
Z łu d z e n ie i ro z c z a ro w a n ie to te z s ie b ie w y n ik a ją c e c z y n n ik i, k tó re z a b ija ją tw ó rc z o ś ć , m a rn u ją i k ru s z ą e n e rg ję z a ró w n o u te g o , k tó ry p ra c y ż ą d a ja k i te g o , k tó ry je j d a ć n ie m o ż e . A k u te m u p o b o jo w is k u g ry m a s u ś m ie c h u ra d o ś c i s z a ta ń sk ie j ry s u je s ię z e s z c z y tó w K re m la , w id z ą c ja k n o w e d o k try n y to ru ją d ro g ę d o w ła d z y n a g ru z a c h C h rz e ś c ija ń s tw a .
d e l; d e M o n z ie — ro b o ty p u b lic z n e ; L a m o re u x — o ś w ia ta ; J a n D u ra n d — ro ln ic tw o ; L e o n P e rie r — k o lo n je ; J o u rd a in — re n ty ; D u ra fo u r — p ra c a ,
O g o d z . 2 -e j w n o c y B ria n d p rz e d sta w ił p re z y d e n to w i D o u m e rg u e 'o w i s w y c h w s p ó łp ra c o w n ik ó w .
m in . S tra s s b u rg e r. P o n a b o ż e ń s tw ie w y ru s z y ł z k o ś c io ła o lb rz y m i k o n d u k t, w k tó ry m u c z e s tn ic z y ło z g ó r ą 5 ty s ię c y o s ó b .
P o p rz y b y c iu n a d w o rz e c w e W rz e s z c z u , tru m n ę p rz e n ie sio n o d o p rz y b ra n e g o k ire m i z ie ln ią w a g o n u , w k tó ry m u rz ą d z o n o te ż o łta rz z p ło n ą c e m i ś w ie c a m i, Z w ło k o m to w a rz y s z y ł z G d a ń s k a d o T c z e w a k s , b i
s k u p O ‘R o u rk e .
K ró tk o p o g o d z . 1 4 -eij p o c ią g z e z w ło k a m i p rz y b y ł d o T c z e w a . D w o rz e c i p la c p rz e d d w o rc e m p rz e p e ł
n io n e b y ły p u b lic z n o ś c ią . W T c z e w ie z ło ż o n o n a tru m n ie a rc y b isk u p a C ie p la k a w ie ń c e o d lu d n o ś c i m ia s ta , p o c z e m k ró tk ie p rz e m ó w ie n ie w y g ło s ił m ie j
s c o w y s ta ro s ta D y tk ie w ic z ,
P o p o b ło g o s ła w ie n iu z w ło k p rz e z b is k u p a z P e l
p lin a , p o c ią g w y ru s z y ł o g o d z , 1 6 -e j d o T o ru n ia .
.. ... IIIHI
genewskich.
P o s ie d z e n ie d z is ie js z e b y ło b a rd z o p o ż y te c z n e . O c z y w iś c ie ż a d n y c h k o n k re tn y c h u c h w a ł n ie p o w z ię - . to , b o b y ło to je s z c z e n ie m o ż liw e . D z iś p o p o łu d n iu z a k o m u n ik u je m y p rz e b ie g n a s z e j d y s k u s ji d e le g a to m w s z y s tk ic h p a ń s tw , re p re z e n to w a n y c h w R a d z ie . W ła śn ie w te j c h w ili o d b y w a s ię p o u fn e p o s ie d z e n ie w s z y s tk ic h c z ło n k ó w . N ie je s t to p o s ie d z e n ie o fic ja l-
o-SS
d o m o ś c i o d o c h o d a c h , i o d o k a s p isa n e in w e n ta rz e fo lw a rk ó w , i ró ż n e n o ta tk i ty c z ą c e g o s p o d a rs tw a i ru c h o m o ś c i.
P a n G o z d o w s k i n ie m ó g ł s ię w y d z iw ić , s k ą d te n c z ło w ie k to w s z y s tk o b ra ł, i n a c o m u s ię to p rz y d a ć m o g ło ... N o ta tn ik i te rz u c o n o w o g ie ń , a z a g a d k a p o z o s ta ła z a g a d k ą .
*
Ż y c ie p a n a m e c e n a s a H a rtk n o c h a , ja k w ie lu je g o to w a rz y sz ó w , d z ie liło s ię n a d w ie ś c iś le o d s ie b ie .o d g ra n ic z o n e c z ę śc i — i w je d n y m c z ło w ie k u m ie śc iło się. m o ż n a p o w ie d z ie ć , d w ó c h lu d z i c a łk ie m d o s ie b ie n ie p o d o b n y c h . J e d e n z n ic h z a jm o w a ł s ię p iln ie p rz e z p ó ł d n ia in te re s a m i k lie n tó w s w o ic h , b a rd z o lic z n y c h , g d y ż H a rtk n o c h u c h o d z ił z a je d n e g o z n a jp ra k ty c z n ie jsz y c h p ra w n ik ó w , — d ru g i, p o z a m k n ię c iu k a n c e - la rji, z a b a w ia ł s ię i c z a s p rz e p ę d z a ł ja k m ó g ł n a jp rz y je m n ie j. K a n c e la rja n a w e t, z n a jd u ją c s ię p rz y M io d o w e j, u m y ś ln ie m o ż e o d łą c z o n ą b y ła c a łk o w ic ie o d p ry w a tn e g o m ie s z k a n ia m e c e n a s a , k tó ry z a jm o w a ł p ię k n y a p a rta m e n t n a K ra k o w s k ie m . L u d z ie d o b rz e z n a ją c y g o u trz y m y w a li n a w e t, iż m ia ł d w ie o d rę b n e fiz jo g - n o m je : je d n ą u rz ę d o w ą , c h ło d n ą , z a m y ś lo n ą , d ru g ą d o m o w ą , u p rz e jm ą , w e s o łą i m iłą . P a n m e c e n a s n ie b y ł ż o n a ty m , le c z d o m u trz y m y w a ł o tw a rty , n a s to p ie b a rd z o ś w ie tn e j, i n ie m a l c o w ie c z o ra m ie w a ł u s ie b ie g o ś c i, z e b ra n ia , m a łe g o w ista , w e só ł p o g a d a n k ę , d o b rą 'w ie c z e rz ę ,,. S c h o d z ili s ię d o ń lu d z ie ja k o n p o trz e b u ją c y p o p ra c y w y tc h n ie n ia i ro z ry w k i- ro z p ra w ia n o
o lite ra tu rz e , o s z tu c e , o te a trz e , z w ła s z c z a i m u z y c e , k tó ry c h m e c e n a s b y ł w ie lk im z n a w c ą i m iło ś n ik ie m . C h o ć s ię z te m n ie p o p is y w a ł, p rz y z n a w a n o m u p a rę d o w c ip n y c h k o m e d y je k , g ry w a n y c h z p o w o d z e n ie m w te a trz e R o z m a ito ś c i, p o d p ó łp rz e z ro c z y s ty m p s e u d o n im e m T w a rd o k o s tk ie g o ,
(Ciąg dalszy nastąpi.)
