Verda Stelo : gazeto esperantista la malkara monata organo internacia de ĉiu esperantisto. N-ro 5 (Majo 1927)

pago por tu ta Jaro. C e alim entera pago

kos tas 0,20 av. fk ., 5 ekz de unu numéro

A bono.

S l m p l a J a r a b o n o 2.— av. fk.

K o l e k t l v a ) a b o n o f a l unu adreao: minlmume 6 abonoj po 1.80 av. fk. ; minim ume 10 abonoJ po 1 20 av. fk .; minlm um e 28 abonof po 1 JO av. fk.

La prezof validas nur Oe a n ta fa pago por tuta faro. C<

(m onata, kvaronlara k. a .) unu numéro

po 0.18 av. fk.. 10 ekz. no 0.12 av. fk., 28 ekz. po 0.11 av. fk.

Pagante per agento, aldonu 2On/o por perado.

Reklavno.

A n o n c o l : po unucentfmetra kolonero (8,8 cm la r$ a ) egalvaloro de 8.— av. fk.

A n o n c e t o l (n u r kontraŭ antaŭa p ago): po enpreao kaj v o rto (a ŭ m allongigo) egalvaloro de 0 10 sv. fk., minlmume 1.— av. fk.

H a b a t o : 3 foie 10°/©, 6 foie 15°/«, 12 foie 20%.

Pagante per agento, aldonu 20°/© por perado.

[eroldo de Esperanto

H o rre m bei Köln (O e rm a n u )o ) Fako: V e rd a S te lo .

R e d a k to ro : Teo Jung.

PoŝtĉekaJ k o n fo j:

G erm anuio: Köln 78102 H eroldo de Esperanto^

H orrem .

D a n u I o ■ 4962, H eroldo de Esperanto, Horrem G erm anuio). •>

ftlllngo, 0.14 belgo,

►, 8 eat. m arkof.

D lvera lan d afn v a lu to ln ni akceptas je sekvanla kurxo:

0.10 avisa franko = 0.06 arg. peso, 1 angla penco, 0.14 aOstra 0.16 braz. m llr., 8 bulg levof, 0.68 £sl. krono, 0.07’/• d an a krono,

0.80 finna m a rk o ,0.80fr. fra n k o ,0.08germ, m arko, 1 80gr. d ra km oi, 0 .12i/» hiar». peseta, 0.12 pengo, 0.88 ltala llro, 0.04 lap. leno, 1.10 isl. dlnaroi, u 10 latva lato, 0 20 litova lido, 0.08 nederl. guld , 0.08 norv. krono, 0.17 pola zloto, 0.40 port, eskudo, 4 rum . leoj, 0,07*/» sveda krono, 0.04 lurka funto, 0.02 urug v. peso, 0.02 usona dolaro.

La diversain valutoln nl akceptas nur el la koncernal landof, aed el ĉlu lando ni akceptas pagon per av. fk , germ , rm k , ua. dolaro, angla funio aQ sveda kro no .

RusoJ pagu al la agenteio de H ero ld o : G eo. Teterin, F o n ta n k a 21, kv. 7, Leningrad, laü kurzo: 0.10 a /. fk. = 0.04 o r-ru b l. ka) 20°la por perado.

M a jo 1 9 2 7

E speranto progresas.

E sp e r a n to .

La sudslava ministro de Trafiko aprobis, per dekreto de 21 marto 1927, ke en ĉiuj vagonoj de I’ sudslava fervo- jaro, destinitaj por internacia trafiko, Esperanto estu aplikata sur oficialaj afiŝoj kaj avizoj, ekzemple ,,Ne klimi vin el la fenestro”, „Alarmbremso” ktp.

La èefrevizisto de la komisiono por revizi la hindustanan tradukon de la Biblio, iiniversitata profesoro Mahomet Ismail en Lahore, lernis E speranton por ke li povu uzi la bonegan E speranto- tradukon de la Biblio por kom paro kun la hindustana teksto.

La urba adm inistracio de Offenbach a. M. (Germ anujo) konsentis por la mina

1er n e ja jaro denove-ISÜ lL cm lu-por La in-

struado de E speranto al popollernejanoj.

La Pariza ĉefpolicejo (Prefecture de Police) elpendigis afiŝon kun ĉiuj reguloj koncerne la karton de identeco (carte d’identité) en la lingvoj franca kaj Esper­

anto.

Paskon okazis bonsukcesaj naciaj Esperanto-kongresoj: la 18-a Brita en Cheltenham, la 16-a Germana en Köln, kaj la Estona en Tallinn (Reval). Sam- tempe okazis en Praha internacia kon- ferenco „Paco per Lernejo”, ĉe kin Esperanto estis la ĉefa lingvo uzata.

Indiana poeto D-ro Skiuhnŝu (Ruga Vulpo) intencas interesigi la nordameri- kan indianaron pri Esperanto.

English.

The South-Slovenian Ministry o*

Communications approved by a decree dated the 21st of March, 27 the intro­

duction of Esperanto into all trains used for international traffic. All official noti­

ces and warnings, such as — "Do not lean out of the window” — ’’Communi­

cation cord” — etc. will henceforth be in Esperanto.

The principal Supervisor of the In­

dian Commission, appointed for the revision of the Hindustani translation of the Bible, Prof. Mahomet Ismail of the University of Lahore, has studied Esperanto, so that he can use the excel­

lent Esperanto translation of the Bible for comparison with the Hindustani text.

The town administration of Offen­

bach a. M. Germany, has again granted this year a sum of 1500 Marks for the teaching of Esperanto in the elementary schools.

The Paris central police office (Pre­

fecture de Police) has issued notices concerning the regulations for cards of identification (carte d’identité) in French and the Esperanto languages.

During Easter veek-end three very successful national Esperanto Con­

gresses took place: the 18th British at Cheltenham, the 16th German at Köln (Cologne) and the Esthonian at Tallinn (Reval). At the same time, at Prague, Czechoslovakia, there took place an international Conference ’’Peace by means of the school” at which Esperanto

was the chief language of debate.

The Indian Poet Dr. Skiuhushu (Red Fox) intends to start a vigorous propa­

ganda for Esperanto among the North American Indians.

D eu tsch .

D er südslavische V erkehrsm inister hat durch ein D ekret vom 21. März 1927 angeordnet, daß in allen W agen der siid- slavischen Eisenbahnen, sow eit sie dem internationalen V erkehr dienen, E sper­

anto für die offiziellen Anschläge und Mitteilungen angew endet w erden soll, z. B. „Nicht aus dem F enster lehnen” ,

„N otbrem se” usw .

Der O berrev iso r d er Kommission zur Revision der hindustanischen B ibelüber­

setzung, U n iv ersitäts-P ro fesso r Maho­

m et Ismail in Lahore, hat E speranto e r ­ lernt, um die vorzügliche E speranto- B ibelübersetzung zum Vergleich mit dem hindustanischen T ext heranziehen zu können. *

Die städtische V erw altung von Of­

fenbach a. M. (D eutschland) hat für das

^ la u fe n d e Sch u ljalir ern eu t 1500 RM, zum

Zweck des E speranto-U nterrichts an V olksschüler bewilligt.

Die Pariser Polizei-Direktion (Pré­

fecture de Police) hat ein Plakat aus- gebängt, das die den Personalausweis (carte d'identité) betreffenden Bestim­

mungen in der französischen Sprache und in Esperanto enthält.

Ostern haben folgende erfolgreiche nationale Esperanto-Kongresse statt­

gefunden: der 18. Britische in Chelten­

ham, der 16. Deutsche in Köln und der Estländische In Reval. Gleichzeitig fand in Prag eine internationale Konferenz

„Zum Frieden durch die Schule” statt, auf welcher Esperanto die am meisten gebrauchte Sprache war.

Der Indianerdichter Dr. Skiuhuschu (Roter Fuchs) beabsichtigt, die nord­

amerikanischen Indianer für Esperanto zu interessieren.

F ran çais.

P a r décret du 21 Mars 1927 le mi­

nistre des com m unications et du transit de Jougoslavie a autorisé rem ploi de Fesperanto pour les affiches et les avis officiels (p. ex. „II est défendu de se pencher par la p o rtière”, „Signal d ’a la r­

m e” etc.) dans tous les w agons des chem ins de fers de Jougoslavie destinés aux com m unications internationales.

Mahomet lstnail, professeur à l’Uni­

versité de Lahore, présidant la com m is­

sion chargée de rév isier la traduction de la Bible en hindoustani, a appris l’espe- ranto afin de pouvoir em ployer l’excel­

lente traduction de la Bible en espéranto et la com parer avec le tex te en hin­

doustani.

L’adm inistration municipale d ’Offen- bach a. M. a renouvelé pour cette année scolaire la - subvention d e 15(h) RM.

accordée à renseignem ent de l’esperanto dans les écoles populaires.

La Préfecture de Police à Paris a apposé une affiche donnant en français et en espéranto tous les renseignements concernant la Carte d’identité.

A Pâques ont eu lieu plusieurs Con­

grès nationaux qui ont remporté un vif succès: Le 18e Congrès britannique à Cheltenham, le 16e Congrès allemand à Köln (Cologne), le Congrès esthonlen à Tallinn (Reval); en même temps a eu lieu à Praha (Prague) unu Conférence Internationale „La Paix par l’école” ou I espéranto était la principale langue employée.

Le poète indien Dr. Skhihiisu (Renard Rouge) a l’intention d’intéresser les In­

diens de l’Amérique du Nord à l’espe- rauto.

Tra Esperantujo.

Zamenhof-soleno.

La 14. 4., okaze de la 10-a d atrev en o de la m orto- tago de D -ro Zamenhof, la V arsoviaj kaj polaj esp.

organizajoj dem etis sur la tombo de la M ajstro gran- dan florkronon kun surskribo: „Al nia neforgesebla M ajstro dum la X-a d atrev en o de lia m o rto tag o ”, kaj kun ok rubandoj, kies ĉiu surhavis la nomon de alia esp. organizajo. P aro lad is Prof. D -ro Bujwid, prezid- anto de Pola Esp. D elegitaro; Prof. Swiecim ski, nome de Pola Esp. Asocio; f-ino Szenfeld, nome de „Kon- kordo” ; kaj rep rezen tan to de Pola Esp. Institute.

Naciaj Esperanto-kongresoj

okazis je pasko en C heltenham -Spa (la brita) kaj en Köln (la germ ana). La britan kongreson partoprenis ĉ. 300 gesam ideanoj, la germ anan Ĉ. 250. La venont- jara germ ana kongreso okazos en P otsdam , en la centro de la regno. Ankaŭ la estlandaj sam ideanoj festis sian jarkunvenon je pasko, en la ôefurbo de sia lando (Tallinn-Reval).

Sipo al Danzig.

L a „Com pagnie G énérale T ransatlantique” intencas sendi ŝipon „La P ologne” al la Kongreso de Danzig.

La ŝipo fM a s o s Le H av re (Francujo) ĉirkaŭ la 22-a de julio. V eturdauro tri tagoj kaj dek horoj. P rezo j por kongresanoj, ĉio enkalkulita, en 1-a klaso 500 fr.

fk., en 2-a kl. 350 fk. kaj en 3-a kl. 250 fk. — A dreso:

Com pagnie G énérale T ransatlantique, 6 Rue Auber, P a ris 9.

Esperanto kaj radio.

Radio-Lyon (391 m) enm etis en la „P aro latan g azeto n ” ĉiuvendrede de 19.30 ĝis 19.45 kelkajn franc- Hngvajn sciigojn pri E spéranto. \ I

La 7-a Austria Esp. Kongreso

okazos en W ien (4.—6. 6.) en la festsalonego de

„Neue H ofburg”. Sam tem pe okazos E speranto-eks- pozicio kaj ankaü la grandaj „festsem ajnoj”. Aligojn al la kongreso (kotizo 2 aüstr. ŝil.) oni adresu al ĉef- insp. Steiner en B isam berg bei W ien.

Tra la m o n d o .

B onfaraj estas la elem entoj, kiam la homo ilin sage limigas kaj e stra s; sed kiam ili sukeesas tran sp aŝi la limojn, kiam la homo p erd as la estrecon super ili, tiam per giganta fo rte ili efikas detruante, m albonon kaj malfeliĉon portante.

Tiel okazis en Usono, en sudorienta A rkansas kaj precipe en la .M ississippi-delto, kie preskaü 40 urboj kaj sennom braj vilaêoj estas inunditaj de la furiozantaj akvoj de F Mississippi. 200 000 homoj e sta s jam sen- hejmaj, 600 av^ pli m ulte jam dronis, kaj la êis nun kaŭzita dom aêo estas ta k sa ta je 200 milionoj da dolarpj.

La tuta urbego New O rleans estas m inacata, kaj êiaj 400 000 loêantoj vivas en konstanta timo pri sia h av ajo kaj eĉ sia vivo. P o r deteni la danêeron, la guberniestro de la sta te Louisiana ordonis eksplode detrui la P odyras-digon, per kio la danfeero estas provizore detenita de New O rleans, sed denove 5000 homoj p erdas sian hejmon kaj sian havajon. M algraü

tio la ioĝantaro de New O rleans p rép aras sin por eventuale forlasi la urbon.

Ciujare la Mississippi kauzas grandajn inundojn.

sed la nunjara inundo estas vere katastrofa. ’ Ankaü en aliaj landoj la printenipaj plnvoj kaj ventegoj kaùzis g rav an dom agon, ekzem ple en G er- mamijo la riyeroj Elbe kaj H avel inundis vastajn teritonojn, kaj la reg istaro intencas delokigi la enfluon de la Havel.

En Bengalujo (Hindujo) furiozas frôlera epidem io T o ,™ Pasm ta m onato m ortis, laŭ gazetraportoj, ĉ’

0 000 personoj. Oni esperas baldaŭajn pluvojn, kiuj imigus la pluan disvastiĝon de la epidemio.

La provadoj, transflugi la A tlantikon, dauras. P o r­

tu g a l^ aviadisto B arros, kiu provis de la K apverdaj insuloj flugi al Brazilo, devis 300 km an tau la brazlla bordo surakvigi. Li estis a k eep tata de itala vap o r Sipo.

Aba portugalo, F erreiro , intencas flugi senfralte de Lisbono L abradoron. Krom tio p ré p a ra s siri du franco] • N ungesser kaj Drouhin, la laste nom ita e sta s repre- zentanto de la Farm an-uzinoj. Ankaü usona aviadilo

„Bellance e sta s p rêta por provi transatlantikan Tiugon.

En û e n e v o okazas nuntem pe g ra v a m ondekonom ia konferenco, kiun p arto p ren as ankan rep rezen tan to j de oovet-R uslando. Oni povas esti scivolem a, ôu là konferenco naskos konkretajn rezultatojn.

En la plimulto da landoj nun definitive ekregis la

printem po. La naturo rev erdigis kaj ĉie bonodoras

kaj okulon ĝojigas riĉa flortapiŝo. La mondo estas

tiom bêla, sed ne ĉiuj volas tion kom prenl . . .

N -ro 5 rwfda Stela 1927

Esperanto kal la persa llnpvo.

En m alnova num éro de H eroldo (n-ro 283) mi provis m ontri, kiom granda estas la komuneco de vortoj kaj unugentaj radikoj en E speranto kaj la persa lingvo. En la nuna artikolo mi m ontros la komunecon de am baù lingvoj en alia sfero — vortfarado.

Ni scias, ke la plej ĉefa indo, kiun nia m ajstro en- irtetis en E speranton, estas la m aniero de vortfarado per sufiksoj kaj prefiksoj. Nu, simila m aniero de v o rt­

form ado, en multaj okazoj analogia al E speranto, ekzistas en la persa lingvo kaj ankaü, kiel en E sper­

anto, ludas gravan rolon en la vivo de tiu ĉi lingvo.

Sed en la persa lingvo, kiel ĉiam en naturaj lingvoj.

tiu v ortfarado suhigas al diversaj esceptoj (sufiksoj por samsignifaj forrradoj estas multaj kaj diversaj), dum en E speranto ni havas klare difinitajn por ĉiu okazo sufiksojn kaj prefiksojn sen iu ajn escepto, kaj la vortform ado farigas laŭ precizaj paradigm oj.

Prenu, ekzem ple, sufikson in* * En la persa lingvo, sam e kiel en Esperanto, ne ekzistas divido de sub- stantivoj laŭ gentoj. Do, por la distingo de ina gento oni aldonas prefikson made« t. e. ino« ekzem ple: muso

— muŝ, musino — m adem uŝ; urso — hirs, ursino — m adehirs; bovo — gav, bo vino — m adegav.

El m ontrita analogio ŝajnas, ke la uzado de ino en E speranto, kiel sinonimo de virino, kaj ineco, kiel égala eco kun virineco, ne estas gusta. Ja virino estas homino, sed ino m ontras ĉiun estuton de ina gento kaj devas koincidi lau signifo kun franca — femelle, rusa

— sam ka, persa — made.

Sam a kiel en E speranto sufikso ig ekzistas en la persa lingvo infikso an (korespondanta al infikso d er en turka lingvo), kiu havas sencon de igo — stimulo, ekz.: ricevi — residen, ricevigi — resaniden; porti — borden, portigi — boranden; manĝi — Horden, mangigi

— horanden; turklingve: morti — olm ek; mortigi — olderm ek.

P o r form ado de ideajoj analogiaj kun esperantaj vortoj havantaj sufikson ei en la persa lingvo ekzistas sekvantaj vortoj-sufiksoj: hane (domo), gall (loko), stan (ejo), ekz.: kafo — kahve, kafejo — kahvehane;

ankro — langer, ankrejo — lengergah; prego

nam az, pregejo — nam a^hane; dorm o — hab, dorniejo.

— habgah; tombo — kabr, toinbejo — k ab restan ; ankaü: zem — m alvarm o, zeniestan — vintro: tab — varm o, tabestan — som ero.

Jen estas klara ekzemplo, kiel en artefarita lingvo ĉiu sufikso donas precizan difinon, kaj en natura lingvo kontraŭe unu sufikso havas multajn signifojn kaj eĉ serv a s por diverssencaj vortform adoj.

P resk aü analogia al sufikso ul ekzistas en persa lingvo sufikso mend kun iom limigita signifo: posed- anto de io, ekz.: riĉo — dovlet, riĉulo — dovletm end:

forto — zur, fortulo — zurm end; sago — herd, sagulo

— herdm end. >

Tute analogia al sufikso ujo ekzistas en la persa lingvo multe uzebla sufikso dan* ekz.: plumo — kalere, plumujo — kalem dan; cigaro — sigar, cigarujo — sig ardan; kafo — kahve, kafujo — kahvedan; sukero

— ŝeker, sukerujo — ŝekerdan.

En kelkaj okazoj persa sufikso dan koincidas kun esp eran ta sufikso ingo, ekz.: kandelo — kandil, kan- delingo — kandildan.

Interalie interese estas precize difini, kian signifon en E speranto havas vorto floringo: ĉu tio estas butontruo en vira vesto aŭ flo rv azeto ?

P o r form ado de landnomoj en la persa lingvo ek­

zistas jam supre nom ita sufikso stan« ekz.: afgano —

afgan, Afganujo -— A fganestan; arm eno — arm eni, Armenujo — A rm enistan; hindo — hendu, Hindujo — H endustan; ankaü (rig. supre): tom bo — kabr, tombejo

— kabrestan (mortulujo).

Ankoraù unufoje oni vidas el la cititaj ekzemploj, kiel nelogika, neregula, estas la uzado de sam aj su­

fiksoj en nacia lingvo kaj kiel preciza gi estas en Esperanto.

Sam e oni povas diri pri sufikso isto. Tie, kie en E speranto oni uzas tri, sed precize difinitajn en sia signifo sufiksojn ul, an, 1st, en la persa lingvo ekzistas multaj: ban, dar, saz« ger« i, ĉi k. a., ekz.: dento — dendan, dendisto — dendansaz; libro — defter, li- brotenisto — d efterd ar; kupro — rnes, kupristo — m esger; pordo — der, pordisto — derban: droŝko — dorojke, droŝkisto — dorojkeci: muziko — muzik, muzikisto — muzikĉi; ŝalo — ŝal, ŝalovendisto — ŝalĉi;

nomo — nani, nomulo (renomulo) — nam dar; T eheran

— T eheran, T eheranano — T eherani aŭ Teheranĉi.

P o r modifi la vorton en pii m algrandan gradon, en la persa lingvo, kiel en E speranto sufikso et, oni uzas du sufiksojn ek au ĉe, ekz.: rafano — torob, rafaneto

— torobce; arbo — derelit, arb eto — derehtek: bazaro

— bazar, bazareto — b azarĉe; urbo — sehr, urbeto

— ŝehrek.

Oni uzas ankaü sufikson ek en signifo de esperanta sufikso aĉ, ekz.: homo — nierd, hom aĉo — m erdek.

P o r esprim i econ au staton oni uzas en la persa lingvo, analogie kun esperanta eĉ, sufiksojn i kaj ie, ekz.: juna — gevan, juneco — gevani; patro — peder, patreco — pederie: emiro — emir. em ireco — emiri;

satano — ŝeitan, sataneco — ŝeitanie.

Cu ankoraù daûrigi tiun ci liston de analogioj kaj paraleloj inter esperantaj kaj persaj sufiksoj, car gi ne estas elĉerpita? E stas sufiĉe. Ja ei cititaj ek­

zemploj klare oni vidas la parencan komunecon inter la sufiksoj de ambaii lingvoj. Kaj en ambaii lingvoj ĉi tiuj sufiksoj estas gravega ilo por la vortfarado.

granda faktoro por la disvolvigo de la lingvo mem, car ili serv as por nuancigado de diversaj esprim aj kaj por ilia riĉigo per novaj kaj novaj epitetoj.

Fine mi volas rnencii, ke en la persa lingvo ne ekzistas tiel g rav a sufikso kieh esp eran ta il, aŭ malpli gravaj sufiksoj-modifiloj ar, er. C erte tiu ci fakto ankoraù unufoje pruvas la geniecoti de la kreinto de

Esperanto. E. Rebrik.

Penseroi pri la vivo.

G randa. grandega estas la bela rnondo. Riĉaj kaj .abundaj estas giaj en- kaj surteraj trezorejoj. Varia kaj d iv ersk arak tera estas la k resk ajaro . la bestaro, la homaj gentoj de la mondo. Nordo kaj sudo, okcidento kaj oriento prezentas tiom -da bela kontrasto, tiom da animon altiganta diverseco!

Ci tie — la tikletanta m alvarm o, la tra p en etran ta frosto; tie — la karesem a, milda varm o. la ĉiain ridet- anta kaj radianta, ĉion kreskiganta kaj viviganta suno.

A lternas la naturo mem, altern as êiaj produktaĵoj.

‘Valoj kaj altigantaj al ĉielo m ontaroj, ebenajoj, stepoj, arbaroj, kampoj kaj arom aj floroj o m arnas la sur- façon de la tero. Oceanoj kaj maroj. riveroj kaj lagoj plidiversigas la m ultkolorecon de la tergloba suprajo.

Kaj sub la senlima ĉielo estas ankoraù tiom da neokupita terajo, tiom da nekulturita humo!

Aldonu al êio ci la nuntem pan staton de la teknlko kaj scienco, kiel rezultojn de 1’ homa racio, sperto kaj scio, pere de kio oni, por tiel diri, kapablas nun bridi kaj gvidi laù homa deziro la naturon kaj ĝiajn ap er-

ajojn, — kaj oni rajtas konstati, ke la su rte ra homa vivo devus esti vere „paradiza”.

Sed, ho ve!, simila konstato estas nura iluzio, nura ŝajnaĵo . . *

K vankam ĉiuj argum entoj estas por la su rtera paradiza vivo, tarnen efektive en la reala homa vivo ĉie en la mondo m alestas la necesa konkordo, unu- animeco, volo kaj deziro por efektivigi la paradizan su rteran vivon.

La naturo abunde prezentas siajn riĉaĵojn kaj belegajojn por la utilo de la hom aro, kaj la mem- kontenta hom aro piedprem as la prezentitajn al gi

bonajojn . . . *

La teknikon — rimedon por kreado kaj utiligado

— la homoj aplikas kiel rim edon por eksterm ado, detruado kaj ruinigado.

La sciencon — rimedon por plibonigado de T horna vivo — oni uzas kiel ilon por fanfaronado kaj kiel ritnedon por persona pliriĉiĝo.

Cie regas reciproka malamo, malkonfido, suspek- tado, persekutado. La senĉesa milito kaj sinpretigado al novaj interbuĉadpj an stataù as la kreadon kaj kulturadon de I’ utilaj por la homo ajoj.

Montoj da homaj korpoj, riveregoj da senkulpa homa sango fekundigas la sen tio jam fekundan teron.

Aroj da senlaboruloj ĉiutage serĉas laboron, kiun ili ne trovas, postulas vivrim edojn kaj luktas kun la m alsato kaj rtialsano. Sed la per homa sango kaj karno fekundigita tero restas nekulturita, neutiligita . .

Jen ci tie homoj m ortas pro m alsato, sed jen tie ili ŝvelas kaj suferas pro trosatigo.

Au jen ci tie la kampoj restas nesem ataj manke de greno, kaj jen tie la gretio putras manke de postul- antoj.

Ci tie doktoroj m alhavas laboron, kaj ilia in- struiteco m alportas utilon, kaj jen tie malsanuloj mal­

havas helpon de 1’ doktoroj kaj m ortas pro senhelpo.

Dimanĉe pastro predikas en la pregejo reciprokan anion, sinoferem on kaj ne nur hipokritan, sed sinceran pardonadon al la malamikoj, kaj lunde li jam benas siajn disciplojn por sukcesa m ortigado de la m al­

amikoj . . .

Au jen sur sia unua pago gazeto plendas, ke la gejunularo estas mal vir ta, inalsobra, m alĉasta; kaj sur la lasta pago ĝi anoncas, ke beleta virino serĉas seksajn interrilatojn kun junaj homoj, kiujn ne interesas la edziĝo . . .

Jen farna profesoro prelegas pri tuberklozo, êia kaùzo kaj kuracado, kaj intertem pe la estim ata p ro ­ fesoro saine kiel la bedaùrinda tuberkloza aùskult- an taro fumas, funiadas, kaj ĉiuj kune batias sin en la

„saniga” tabakfuino.

Jen homoj zorgantaj pri klerigado de 1’ popolo, predikantaj pri plialtigo de la nivelo de gia anima kaj korpa vivo kaj sam teinpe defendantaj la atkohol- produktadon por la prizorgata p o p o lo .—

Bela, belega estas la granda mondo! . . . Kaj la homoj, regoj de la naturo, b arak tas en gia beleco, dissem ante ĉirkaii si malamon, m orton kaj ruinigon / .

A. Vimson, Tallinn.

--r ■ — - ■ ■ 1 ■ ■ ■

Rim. de Red. — Ni opinias la „penserojn” de nia sa ta ta satnideano Vimson konsiderindaj, kvankarn konsentante ne kun ĉio supre dirita. Ekzemple, ni a n ­ koraù ne vidis profesoron fum antan dum parolado pri tuberklozo: au, kio koncernas la gazetanoncojn, en Germ anujo, kaj certe ankaü en aliaj landoj, al ga^btoj estas m alperm esite publikigi anoncojn pri am rilatoj sen intencata edzigo.

A l Carm a a m lk ln a to .

Ûoja a mo vin kunligas, Izoligis min la Am*.

Amai revoj vln gojigas, Mlai revoj mortis jain.

Vin vivigas amespero.

Nutras min nur rememor’.

Por vl kantas tuta tero, Min la vivo lasis for.

• w I Tarnen mia koro juna

Antau via vizaft* bruna Ektremigas de adniir’.

Mi pri amo remémoras;

En la penso revo floras . . . Kaj reflamas la dezir*.

Jaume Grau Casas.

M ae.

De Serena Flohr.

Murr, la bela nigra katviro, sidis sur la tegmento rigardante la lunon, kiu jus ronda, flava kaj afabla suprenigis de malantaŭ alta fumtubo.

„Bonan v esp ero n !” diris Murr, ĉar li estis gentila besto.

„ S e rv u s!” 1) respondis gajeme la Iuno. „Kiun vi atendas?”

Murr grim acis. Li ĉagrenigis, ke la Iuno ĉiufoje, kiam gi renkontis lin Ĉi-supre, faras la sam an sci- volem an dem andon. K vazau tio devus interesi la rond- ulon. Sed tarnen Murr devis konsideri, ke li ne perdu bonan interkonsenton kun gi, ĉar li bezonis la mitdan lunlumon ĉe siaj noktaj am prom enoj jam pro necesa sentim enteco. Do li ekregis sin, altrudis rideton al sia vizago kaj opiniis facilesprim e:

x) Via servanto!

„Maon, la grizan etulinon, sajnas esti ensorĉigintaj miaj okuloj. Si komunikis al mi per la maljuna Hinz, ke mi bodiaù atendu Sin ĉi tie.”

Reale, ja ne estis tute ekzakte tiel, sed — propra- dire — m alege: ĉar estis Murr, kiu helpe de la lama Hinz petis la ĉarm etan Maon, fine veni unu fojon vespere sur la tegm enton. La luno ruze ferm etis unu okulon, moke m alsuprenrigardante la katviron, kiu levigis kaj senpacience ĉirkaŭŝteliris la tegm entan truon, el kiu estas aperonta la atenditino.

„Sed se ŝi ne venös? Eble al aliulo estus pro- m esinta . . .? Jam tre malfrue e sta s.”

Murr kurbigis la dorson kaj iom kraĉospiris, tiom lin kolertgis la mokoj de la luno, tarnen Ha respondo sonis ŝajne trankvile.

„Ne estas interkonsentita certa horo, kaj mi havas tempon. Krotn tio la nokto estas treege agrabla kaj m alvarm eta.”

„Nu, lau via plaĉo!”

Sultroskuante plialtenigis la luno kaj tuj poste el- trovis sur la alia tegm entoflanko Maon, karese flustr- antan kun la makulfela Pifo. Kiam la blua lunlumo dolĉe ŝin ekĉirkaŭis, ŝi subite rektigis.

„Ho, pardonu,” ŝi m urm uris rapidem e al sia kunulo.

,.sed plej urga tem po estas por mi hejmeniri. Mia mal- juna sinjorino tiel kutimigis al mi, ke si ne enlitigas antau ol vidi min kap-ĉe-voste dorm antan sur mia

tapiŝeto. Do, fartu bone kaj — gis rev id o !”

Si frotis karese sian felon ĉe la lia, poste si sensone glitis trans la tegm enton kaj m alaperis rapide post mal- larga fenestro, por baldaù poste, sur ta alia domflanko, eligi el la tegm entotruo, antau kiu Murr sopire ŝin

atendis. >

„Cu mi venus malfrue, ĉu vi longe atendis, v i.b e - daùrindulo?” si dem andis senspire. „Sed la kuiristino mulsupre volis min enŝlosi en la kelon, por ke mi kaptu musojn, kaj ne estis tute facile al mi, m alkaptigi. Kion im agas la stultulino, mi — kaj m uskapti!”

Fiere sulkigis M ao‘la rozkoloran nazeton.

„V ere,” kapsignis la enam iginta katviro plena de indigno. „Vi ja certe ne estas kreita por tia ordinary laboro, vi rav a princineto!”

La eta grizulino karese alprem is sin al ta nigra k a t­

viro, samkiel antau nelonge ŝi estis k arese alprem inta sin al la makulfela Pifo, kaj ekgem egis.

„Ha, kiom bonfare estas trovi kom prenem an, kun- sentem an animon, duoble bonfare, kiam oni estas tiom forlasita kiom mi.”

Kaj kun bone ludata meiankolio si turnis siajn blu- okulojn ĉielen, ekrirnarkante la grim acantan vizagon de la luno. „Kiel bone estas, ke gi sinlentem as, ĉar jus gi ja vidis min kune kun Pifo,” si m algrave ekpensis.

Tarnen si turnis sin habitante el la nokta helo al la om bro de muro, kaj Murr sekvis ŝin, per siaj verde brilantaj okuloj observ an te êiun movon de sia fleks- igema korpo.

En la veninta nokto klaĉis5) la luno. Al Murr pri Mao kaj Pifo, kaj al Pifo pri Mao kaj Murr. Kial do ne?

Al gi nenio povis okazi, gi estis m alproksim e. Kaj ĉar gi enuis rondvojagante, gi satis, iafoje kaj iam aniere elskui homojn kaj bestojn el ilia rutina kutimemo.

K olervibrante ŝteliris Murr unu- kaj Pifo aliaflanke al la firsto®) de 1* konstrupjo, por sek rete konvinkigi, ĉu la luno diris veron au mensogis. Supre am baù kun- puŝigis neatendite kaj furiozege atakis unu la alian.

Ilia kolera miauado kaj spiraĉado penetris gis la rnal- granda griza Mao, kiu sidis sur la najbara domo en la om bro de kam entubo kaj perm esis al la tigrofela Mungo, la plej belega kaj plej energia katjunulo de la tu ta najbarajo, flustri arde kuraêajn am vortojn en ŝian orelon.

„Nekom preneble, ke tiaj ulaĉoj per sia m albonsona disputo m alsanktigas ci tiun belegan lunnolfton,” ŝi diris kolerigite, „anstataŭ gui kun siaj am atinoj la sor-

’) Klaĉi = babile perfidi.

•) T egm entosupro.

N*ro 5 V erda S tefo 1937

Esperanto dam maskobalo.

Jam en nia pasinta numéro ni povis m ontri al niaj legantoj ilustrajon m ontrantan, kiel nederlandaj ge- sam ideapoj uzis la m askobalon por propagandi Esper- anton per siaj kostumoj.

Hodiau ni prezentas al niaj anlikoj tre carm an similan bildon el la varm ega kontinento: Afriko.

Kiel jam konate al niaj legantoj, antaŭ nelonge o r­

g a n iz e s Esperanto-grupo en T anta (Egiptujo). Nia tiea agem a sam ideano s-ino Nikolaidu nun uzis la kar- navalan sezonon por fari bonegan propagandon ĉe m askobalo de la Helena „Filharm onio”. Si arangis grupon de entuziasmulinoj, kiuj vestiĝis kiel „E sper­

anto”, kun ekbriletantaj steloj ĉe la frunto. Kondukis ilin en la balon la naujara filino de s-ino Nikolaidu. Hi salutis la grekan konsulon kaj la „m udir’on” (reganton) de la provinco Garbia kaj prezentis al ili kokardon.

La konsulo kaj la mudiro v anne gratulis ilin. Poste ĉiuj ĉeestantoj ricevis kokardon, kaj de loĝio oni dis- jetis al s-ino Nikolaidu pretnion, kaj ankaŭ la mudiro denove gratulis ŝin. Laŭ ilia peto, si devis klarigi la celon de nia lingvo, kaj la konsulo kaj aliaj ceestantôj multe interesigis kaj volas lerni Esperanton.

Kelkaj egiptoj kaj grekoj jam lernas aparte, sed oni atendas la alvenon de greklingvaj lernolibroj por kom enc’r regulan kurson inter la grekoj.

La personoj sur la bildo estas: s-ino S. Nikolaidu (en la mezo), f-ino M. Uĉi (rnaldekstre de ŝi), s-ino H.

Zafiropulu (dekstre), f-ino Marika Nikolaidu (kun la verda flago) kaj f-ino E. Zlatani (kiu tenus la maskon en la mano).

El Scienco kal Tekniko.

Karbo kaj oleo.

Estus erare supozi, ke ekzistas ia fundamenta lukto inter hejtajoj solidaj kaj likvaj. Ciu Havas sian specialan kampon, kiun la alia ne povas uzurpi. Tarnen, ekzistas m alvasta areno, kie la du Hejtajoj konkuras unu kontrau la alia; la uzado de unu aŭ alia depeudas de ekonornia konsidero kaj de ilia adaptebleco al speciala uzado.

En nevasta areno karbo kaj oleo efektive inter si konkuras kiel Hejtajo por kaldronegoj; la supereco de oleo estas klare videbla por uzado en eertaj specoj de ŝipoj. Estas tre facile tenadi oleon en lokoj tute ne taŭgaj por iu solidajo, kiel ekzemple en la kareno (fundo) de ŝipo. Ole<± estas koinpakta kaj ekster- ordinare facile m ovebla de loko al loko. û i povas flui tra tuboj, estas facile pumpebla kaj liverebla al la gusta loko de uzado per mininniina elspezo de energio ĉu homa ĉu mekanika. Dum brulado ĝi produktas nek cindron nek skorion. P or ekbruligi êin estas bezonata tre malmulte da atento. Tre granda ŝparo efektiviĝas ne nur rilate al spaco sed ankau rilate al nombro de laboristoj. Pli da loko estas libera por ŝargo kaj por pasageroj. Krom tio, oni devas konsideri gian plian kalorian valoron, volumenon kontrau volumeno, pezon kontraŭ pezo, de tiu de karbo.

Krom tio supre dirita estas vasta kampo, kie, pro la alta kosto de rafinado kaj traktado de kruda oleo, la olea restajo tute ne povas konkuri kun la pli m alkara karba hejtajo; kaj ne estas iu signo, ke tiu pcrzicio estos ren v ersata kun la tempo.

Ne forgesu, ke la proporcio da karbo kontrau kruda oleo produktita (bazita sur ciferoj por 1925) estis 10:1, kaj tre granda proporcio de la oleo re-

prezentas m alpezajn produktajojn, kiuj estas uzataj por celoj, en kiuj karbo estas tute senutila.

Laŭ larga- vidpunkto la solida karbo kaj la likvaj Hejtajoj do povas esti konsiderataj pli kiel komple- mentigaj unu la alian ol kiel kunkurantoj kaj, lau nun- tempaj scioj, ili tenados siajn sfefojn de utileco pli malpli senfine. La kvanto da karbo en la tero estas probable multe pli granda ol pesimistaj profetoj kred- igas al ni. En la sesdek jaroj, dum kiuj minerala oleo estas ekspluatata, nur du trionoj da kuba mejlo de kruda petrolo estas eltirita el la krusto (la supraj tav o ’.oj) de ’a tero.

Dum ni u r r scias pri kruda petrolo, ke gi e sta s g asa an likva hejtajo, ni p o v as konsideri la karbon kiel solican Hejtaion, al kiu ni kutim igis, kaj kiel la

Esperanto dum m askobalo en Tania, Egiptujo.

(Legu la koncernan arlikolon en la hcdieŭa numéro!)

fonton de diversaj specoj de likvaj Hejtajoj, precipe karbo-gaso kaj rnotor-petrolo.

Oni multe eksperim entas kun karbo, kiu en sang- ita fortno em as farigi konkuranto de kruda petrolo. eô en gia propra sfero; tarnen multo estas farota antaû ol tiu konkurado estos ekonomie grava. Dum pli ol cent jaroj fluanta karba gaso estis, tnalgraü sia alta prezo, îav o rata Hejtajo en multaj rondoj; sed la hodiaûa bezono estas multe pli granda, kaj kontentigo estas jam en praktiko videbla. Oni devus etnfazi, ke tiu streêa esplorado estas afero ne nur kom erca. La tuta milita organistno sur tero, sur rnaro kaj en aero farigus senoova, se m ankus sufiôe da likva Hejtajo:

do, etno al nacia memdefendo ludas grandan roloti en ci tiuj intencaj eksperim entoj.

T re granda intereso estis vekita pro la pretendoj de germ ana sciencisto Bergius, kiu — sekve de dek jaroj da eksterordinare brila tekniko — solvis la probleinon, kiel likvigi karbon kun duonkom erca finança profito. Bergius fakte subm etas karbon al la influo de hidrogeno sub tre granda prem ado kaj asertas, ke li atingis altan kvanton da likvajoj. Tiuj likvajoj ne estas identaj kun kruda petrolo, kaj ili bezonas specialan traktadon, por ke ili estu taugaj anstataûi m ineralan oleon. Estas ankoraü tro frue diri, ôu la procedo de Bergius estas profita en negoco;

grandaj sumoj da mono estas etspezitaj por £i, kaj ôia havebla ketnia, fizika kaj ingeniera forto estis metita al gia produktado.

Sajne pli prom esdonaj estas la îaboroj de Fiŝer, P étard kaj multaj aliaj eksperirnentistoj, kiuj jam m on­

th s, ke akva gaso, produktita per vaporo sur ardanta koakso, povas per simpla procedo de katalizo (kemia forto) esti transform ata je likvajoj. Tie! nuntempe inetila alkoHolo estas portata al la m erkato kun negoca profito, kaj jam aperis en la teknika gazetaro sciigoj, ke en Germ anujo oni muntas rnaŝinaron ka- pablan produkti potage 1000 tunojn da sinteza Hejtajo por motoroj, kaj ke post du jaroj tiu produktokapablo estos duobligita.

Ligita kun tio estas la Perspektive ricevi ol^on per karbonizado de karbo je malalta tem peraturo. Dum tre multaj jaroj oni scipovis distiladi la karbon per alta tem peraturo (ĉ. 1100° C.), produkt- anta lumgason, gudron kaj koakson. Sed mal­

alta tem peraturo (ĉ. 600° C.) douas aliajti produkt­

ajojn: unue, senfuiuan Hejtajon por dornoj, facile flam- :geblan kaj bruleman kun wegranda flamo; due, gason negrandan laù volutneno sed grandan lau term a (varm iga) valoro; kaj trie, tre likvan gudron (ĉ. 82—90 îitrojn el tuno da karbo distilita). El tiu gudro kaj gaso estas ricevebla m otora petrolo (c. ,9 litroj el tuno da karbo) kaj duonpetrolo, kiu estas transform - ebla parte je gasolino. La gudro ankau enliavas c.

30 % da peĉo. Se 35 milionoj da tunoj de dom karbo estus jare an stataù ataj de senfuma Hejtajo, deven- antaj el 50 milionoj da tunoj de karbonizita karbo de m alalta tem peraturo, estus produktataj 2778 milionoj da litroj de gudro pojare, el kiuj povus esti fabrikata.i 910—1312 milionoj la litroj de gasolino.

Kredeble estas certe, ke tre baldaŭ ĉiuj karboHavaj landoj povos fari el siaj solidaj liejtfontoj grandajn kvantojn da likvaj Hejtajoj.

Tradukis E. E. Yelland.

Nova rapidboato.

..Secolo” raportas, ke la konata aùtomobilkon- struktoro Bugatti en Milano nun konstruas rapidboaton, kiu jam en la nuna jaro entreprenos provan veturon.

Laudire, la nova boato povos veturi de û e n o v o al Novjorko en 50 Horoj. La boato havos poHoran rapid- econ de 100 kilom etroj: £ia ejo por brultnaterialo povos teni sufiôan m aterialon por 60 Horoj, kaj ok pasaèeroj trovos lokon en la boato.

Al niai legantoj!

Verda Stelo povis ĝis nun aperi nur je la mezo au fino de ĉiu m onato; sed de nun ni klopodos aperigi gin ciam jam en la komeneo de ôiu monato, tiel ke gi estos gis la lü-a de Ĉiu monato en la manoj de la pli multaj samideanoj.

ĉan, blpbrilan trankvilon.kaj solecon, kiel ni faras, eu n e ? ”

Délogé ŝi rigardis êe tiuj ĉi vortoj la sv eltan4) Mun- gon. Kaj ĉi tiu katzumis etvfeliĉa Jçonsento.

La luno surĉiele ekstrerne amuzigis. Oi ridis pro la m alsaĝeco de la tri katviroj, de la eta, m alsincera Mao tiel ridinde senkonscie troinpitaj, kaj miris iom, ke la bestoj ne estas pli sagaj ol la Hotnoj.

Elgermanigis J o b o, Kordovo.

*) Svelta = g ra c ie maldika.

La v iv o .

Mi renkontis knabinon; ŝiaj nigiaj haroj briiis kiel lako japana, miozotbluaj okuloj dem andis: ,,Cu vi

venas kun m i?”

„Mi ne povas,” mi flustris, „pardonu, mi ne povas.

Ën la montoj estas printempo, kaj mi devas admiri la florantan naturon. Mia anirno kantos la plej belajn kantajojn, vidante la fumantajn valojn kaj la levigantan sunon. Mia animo estas gracila kaj deziras kantante la solecon. Pardonu, mi ne p o v as!”

La tempo pasis . . . Kaj denove mi renkontis belan knabinon; ŝiaj brunaj haroj posedis la koloron de kaŝtanoj; la okuloj, kiuj prom esis grandegan amon, logis: „Venu, venu kun mi!”

„P ardonu,” mi gémis, „mi ne povas. Mi havas hejme multegajn, dikajn librojn kaj mi ankoraü ne scias, kio estas en ili. Oni diras, ke oni povas trovi en ili multe da sageco kaj beleco. T re volonte mi volus akompani vin tra la vivo, tre volonte; sed mi devas legi hejme la dikajn librojn . . •”

La tempo pasis . . . Mia animo ne kantis plu tnelo- diojn al printempo, ĝi fariĝis muta . . . Hejme mi ne havis plu dikajn librojn legotajn, mi jam delonge fin- legis ilin. En mia animo regis soleco, hejme kriis en ĉiuj anguloj la malpleno; mia vivo estis malfcoja, mal- gaja kaj soleca.

Ankau nun mi renkontis belan knabinon; sia kapo estis pli klinigema ol la kolo de V cigno, la okuloj estis nigraj simile al la mallielega nokto kaj la Haroj me- morigis pri la plumaro de T korvoj.

„Venu kun mi!” mi petis. „Plibeligu mian vivon!”

..Pardonu. mi ne kuniros.” si respondts, ,,vi jam estas maliuna.”

Esperantigis Fr. Miiuler.

S k r lb m a lin r lp a r o .

Ekscita komedio de Karl Seevers.

Tri aktoj kaj epilogo; loko; mia kontoro; personoj:

vi ankoraü konati&os kun ili.

(Jnua akto: Mi volas telefone paroli kun skrib- masinm ekanikisto. ôar mia skribirasino estas difektita,

„Kiu estas tie? Cu telefon-oficejo? Boue! Fraulino, mi petas numeron Trideksesm il Okeentsesdekunu. —

— Kion? Sesdektrim il? Ne, tute ne, Trideksesmil! —

— Kiu estas tie? C erkom agazeno »Mortu batdaü«?

Ne, mi ankoraü ne volas m o rtii”

Malbenante, mi refoje signalas al la oficejo. Post kvin m alêustaj kontaktigoj mi fine ricevas la gustan.

,,Cu tie estas tnekanikisto Korekt, jes? Dankou al Dio! Cu vi ricevis mian skribm aŝinon? Jes? Bone!

Mi petas vin, kara sinjoro, bonvolu rapidigi la riparon:

mi tre urge bezonas la maŝinon. Kiarn mi rericevos gin, ĉu eble m o r g a ü ? ---Hodiaù vespere ankoraü?

Vi estas vera anêelo, kara sinjoro! Adiaü!”

Dua akto: La postan tagon mi r œ telefonparolas kun la tnekanikisto, ôar la maŝinon mi ankoraü ne ricevis.

La unuan fojon matene je la 8-a Horo mi ricevas la respondon: „La sendito estas survoje”, la duan fojon je la 10-a Horo je mia dem ando: „Cu la sendito spertis akeidenton?” — „La maŝino je la 12-a Horo certe estos en via posedo.”

Je la 14-a gi fine alvetiis.

Tria akto: Antaû ’ i longe sopirita skribm aŝino sidas mia stenotipistino kaj apud si — mi. G randa

trom bona orkestro ludas: „Nun laüdu gaje Dion en tago tiu ô i ---”

Mi komencas dikti: „Tre estima ta sinjoro Vend!

Ricevinte vian àatatan leteron de 1’ 16-a k. m„ mi respondas al vi . . Subite rigardante la skribajon, mi legas: „T ra astitnete sinjoro Vand! Ricavinta vien seteten ktp.”

„Kion vi skribas tie, fraulino? Cu vi frenezigis?”

mi vokas ekkolerinte.

Ektimante pri tiu ne kutima patosa eksplodo, Si rigardas unue min kaj poste la skribajon. Si kom encas ankoraufoje. La sam a skribaôajo. Fine âi konstatas:

„La tnekanikisto intersanfeis la literojn e kaj a.”

„Nun vi devas frapadi la klavon e, se vi volas skribi a, kaj a, se e !” mi konsilas al Si.

Sed Si diras: „Ne, tion tni ne povas; mi nur povas skribi per norm alsisterna klavaro.”

K ion.fari? La letero devas esti skribata. Mi havas ankoraü nur unu rim edon: diktante interSanti la literojn. Mi kom encas: „T ra astimetç, . . .” ktp. Post tri îrazoj tni ne plu kapablis klare pensi. Mi voke venigis „mien keren adzitton”, deklaris al Si la arti- fikoti. Nun Si komencis dikti, sed ankaü nur tri frazojn.

P oste sekvis Ja servl$tipo. C ar néniu plia ĉeestis, tni ree devis dikti. Intertem pe la leterô estis finita, sed ôiuj kunagintoj estis taugaj por la nervokuracejo.

Kaj nun la epilogon. Pri èi tni nur volas sciigi al vi. kio estas skribita en mia ôeflibro:

SkribmaSinriparo.

AI tnekanikisto . . . . 19.80 Mk.

Monata restado de 4 personoj

en nerva kuracbattejo 1005.— Mk.

Entute: 1024.80 Mk.

Instruisto: Cu vi scias ioti pri graïuatiko?

Knabineto: Mi ja pensas tion.

Instruisto: Nu, gramatike analizu ôi tiun frazou stelis la viandon. Kio estas ,,li”?

Knabineto: La Stelisto, kotnpreneble.

,,Li

z

M -ro 5 V a rd a Stalo _{1 9 2 7}

DIversalo.

La poŝtsako de Internacia Laboroficejo.

Al ĉiuj kiuj studas la klopodojn de la Internacia Laboroficejo, la konstanta pligrandiĝo de gia poŝtsako ne povas esti seninteresa.

De 1925 al 1926, la tuta nom bro da leteroj ricevitaj plialtiĝis de 32 300 al 33 250 kaj nom bro da leteroj senditaj de 27 ^•ira «•I Entute la poŝto

le- al preskaù 40

en 1926 portis al kaj de la oficfejo crrkafi 73

terojn. ,

P o r tiu korespondado estis uzitaj 23 lingvoj, el kiuj E speranto estas unu. La korespondantoj tro v ièas en 98 statoj, protektoratoj, kolonioj au m andatitaj teri- torioj.

Rilate al tiu korespondado, la oficejo ta ra s vastan esploradon, por provizi informojn al la registaroj, m astraj kaj laboristaj organizajoj kaj privataj personoj kaj institucioj, kiuj alvokas la helpon de la Internacia Laboroficejo.

Viro kaj virino.

El artikolo de P. Mulford.

La ina elem ento en la naturo plidelikatigas, la vira kreas. Pli klare ol viro vidas virino; pli bone realigi, kion vidas la virino, scias viro. Virino ekkonas, kio

I I «

Ŝajnmorto.

En Zaframbol, Turkujo, okazis stranga afero. lu Ismail Altmikbesier, tnalsana dum certe tempo, m or­

tis. Laùregule estis ricevita perm eso lin enterigi.

P arencaj viroj ceestis dum la Iavado de la korpo. Tiu estis m etata sur la tablon. Kiam la lavisto surverŝis sur lin kelkajn pelvojn da akvo, la korpo komencis movigi. La movoj fariĝis pli kaj pli oftaj, kaj je êies konsterno la homo reviviĝis. Malferminte la okulojn, Ism ail’diris: ,,Kial vi lavas min ne en la banejo? Al mi ci tie estas m alvarm e.” Oni tuj transportis la reviviginton en lian ĉam bron. P ro la Iavado en mal- varm a ĉam bro li grave malsanigis je gripo.

_ —-___X«Y., Konstantinopolo.

Kiom kostis la mondmilito, kaj kion oni povus aĉeti por la mono.

Z

Kio estas S. A. T.?

SAT (Sennacleca Aaocio Tutmonda) estas la mondorganizo de pro'etarial esperantiatoL celanla utiligi Esperanton por la laboriataro tutmonda.

S A T eldonaa:

1. interesan kaj utilan Jarllbron (aenpage por la membroj);

2. llusîritan, aemajnan gazefon „S ennaciulo* kun monata aldono „L a L e rn a n to “ ;

b, monatan, iluatriHn, hteraiur*scienc*pedagogian

organon Sennacleca R evuo“ ;

4. bibliotekon el Uieraiuraj, aocipolitikaj ka| acienca j verkoj.

Petu informojn aü specimen on 6e:

R. Lerchner, Colmstr. 1, Leipzig 0.27.

Usona parlam entano, s-ro Victor L. Berger, antaù nelonga tempo faris en la Vaŝingtona parlam ento \ | paroladon pri la kostoj de la mondmilito, kiuj sumigis je ô. 400 miliardoj da dolaroj, se oni kalkulas ne nur la rektajn monelspezojn sed ankaû la ceteran domagon kauzitan d e 'la milito.

Anoncetoj.

P o r tiu mono oni povus al ĉiuj familioj logantaj en estas farota; viro gin taras, car li estas organizita pli Usono, Kanado, Anglujo, Francujo, ESelgujo, G erm an- rlialdeliF&te kaj pro tio povas pli facile produkti. La

spirita okulo de virino, sia intuicio, estas pli potenca ol tiu de viro, sed la spirita forto de viro povas pli bone efektivigi, kio estas efektivigota. Inter virinoj ekzistas pli da divenem o ol inter viroj. P ro tio de pratem po virinoj estis la unuaj, kiuj preceptis kaj kom - prenis novajn malkaŝojn. Virinoj estis la plej fidelaj disciploj de Kristo.

Virino estas la profetistino kaj avertistino de viro.

i

$ 1 ft

ujo, Ruslando kaj Austrio doth domon valorantan 2500

* dolarojn, kun m eblaro ktp. Krom tiu universala donaco restas ankoraù sufiĉe por konstrui en ĉiu urbo en supre nomitaj landoj kun 20 000 loĝantoj lernejojn por

10 milionoj da dolaroj kaj bibliotekojn por 5 milionoj.

Plue oui povus, se la restintan monon oni donus bankoj, por rentum o de 5 % pagi bonan salajron

ai

(2000 dol.) al 125 000 in stru isto j k a j- 125 000 flegistinoj.

P o st plenum o de tio, re stu s a n k o raù tiom , ke oni Si estas kiel la delkata m eteorologia instrum ento, kiu \ povus aeeti tutan Erancujon kaj Belgujon kun cio, kion

rapide anoneas oseiladojn en la aerspaco kaj ra p id e / ? Hj posedas> t . e. pagi pov ĉiu bieno. domo, îabriko, registras alproksim igantajn sangojn.

Virinaj fortoj au virina spirito pro tio estas n e c e -fj segaj kaj gravegaj por viro.

T rad. Dr. Dr. Er. Er.

ili p o sed as, t. e.

/1 fervojo, trarno.

La plej riĉa virino de la niondo bankrotis.

S-ino Suzuki estis la direktorino de 1’ potenca Suzuki-Koncerno en Japanujo, kaj ŝiajn posedajojn resp. ŝian kapitalon oni taksis je 200 mlionoj da dolaroj. P o st la granda tertrem ego antaù kelkaj jaroj la koncerno havis, kiel multaj aliaj entreprenoj, finan- cajn malfacilajojn, sekve de kiuj ankaû la Banko de Form oso suferis. La parlam ento ne konsentis la sub­

tenon al la banko proponitan de la registaro, kaj tial la japana ĉefm inistro Vakacuki devis demisii. Oni vidas el tio la ĉ ia n /pli grandan dependon de la mond- politiko je la ekonomiaj fortoj.

Automobilismo.

Lan informo de Usona K om erca D epartem ento, aùtomobilo jam estas tro v ata preskaù en ĉiu parto dé la mondo. En Usono la nombroj parolas. Do, ĉiu 71-a persono en la mondo posedas unu aütomobilon.

La nom bro de ĉiuj aütomobiloj en la mondo estas pli ol 24 000 000. En Usono venas unu aùtomobilo je 6 personoj, en H avajo je 11 personoj, en Kanado je 13, en flinujo je 31 871, en Abisenujo je 133 333, en Liberio je 54 259 (entute 54 aütomobiloj), en Heĝaso je 225 000 (entute 4 aütomobiloj), en Afganujo je 1200 000 p er­

sonoj. Francujo posedas 6. 800 000 aütom obilojn;

preskaù kvaronon de tiu ĉi nom bro posedas Parizo kaj la departem ento de la Sekvano (Seine).

R. J. R., New York.

Oni d e v a s aîdoni, ke sum o de 400 m iliardoj da i dolaroj en kolonoj de p u ra oro pezus 800 m ilionojn da ik ilo g ra m o j, oni do d e v u s uzi 80 000 vagonojn por tr a n s p o r t tiun o rsa rg o n , t. e. 1600 v ag o n aro jn po 50 vagonoj.

Tiom elspezis la stato j *por m ortigi milionojn da homoj kaj por vundigi aliajn milionojn tiel, kezili suferos dum sia tu ta vivo.

(T rad u k o sen d ita de tri polaj sam ideanoj.)

Lingua tasko.

HMMM

Espîoru, kio estas erara en ci-sekvantaî frazoj, kaj prevu korekîi Hin:

1. F orpeliiite sian filon, la patron ekpretnis peiito pro la se v e re c o de la puno.

2. La lab o ro finite, P e tro v etu ris hejm en.

L a p a tr in o v o k a n te , la k n a b o o b e e m e a lk u ris . 3.

Solvo el n-ro 4.

luinas ĝiaj blankai dom etoj el in ter la' y e rd a j a rb o jï Venu, n i.ir u rap id e por baldaû atingi gin! Jen ç sta s gastejo ! La m a stro s ta r a s a n ta u la pordo, k v a z a ù b atcn d u s nin.

vizago, lia dika v e n tro p ru v a s lian bonfarton.

gluton, a n ta ù ol m arŝi en la vilaĝon! „M astro, donu al%ni bonan b ie ro n !“ Ho, kiel êi re v iv ig a s niajn fortojn! „K oran dankon, k a ra m astro ! Adiau, gis la re v id o !”

Cu vi v id as la, vilaĝon jeu en la v a lo ? Kiel g a je

Lia roza Ni prenu

Filatelîstoj at en tu! S -ro H. Suslik, M ysîow ice, P o ŝtk a ŝu jo 39, Polujo, d e z ira s in tersan g i PM kaj PI (bfl.) kun gesarn- ideanoj tuttnondaj. PM mi in te rŝa n ĝ a s peco por peco de 100—500 d iv ersai, aŭ laü k atalo g o Michel kâj Zutn- stein 1927. Pli bonaj por pli bonaj. Ciam tuj kaj c e rte

mi respondos. (33

F o to g rafaĵo jn je v alo ro in tern acia mi s e rĉ a s por in tersan g i kaj presigi en ilu strita g a z e ta ro . A dreso: P ollando,

W a rsz a w a , ni. C hniielna 8, Wl. G olosow .

elaj e sp e ra n tistin o j sendu siaji îo to g rafajo n por ev en tu ala pnblikigo. P re fe ra ta j tiuj de aktorinoj, dancistinoj, kant- istinoi, p en tristin o j k. s. A nkaû fotoj en nacia k o stu m o d e z irata j. N ekonvenajn fotojn ni resen d o s nur, se e sto s a ld o n a ta respond-kupono au sa in v a lo ra m onbileto (ne p o ŝtm ark o i). Sendu al H eroldo de E sp eran to , H orrem b. Köln.

llu str. p o ŝtk a rto j de G erm anujo kaj T îrolo kun plej d étala E s p e r a n to - te k s to e sta s eldonitaj de la B erlina E sp eran to - L'nuigo, loka g ru p o Mezo. La belegaj kartoj, p resitaj lau a rtfo to g rafa ĵo j en k u p ra preso, e sta s la plej efikaj propa- gandiloj por nia ideo. Unu serio (6 d iv ersaj vidajoj) k o sta s nur rm k. 0.45 aü 2 resp .-k u p o n o jn ; 10 serioj rmk.

4.— au eg aly alo ro n . Mendojn bv. direkti al la g ru p k as- isto s-ro E rw in Scholz, B e rlin -K a rlsh o rst (G erm anujo), D o r o th e a s tr . 25. (P o ŝtĉ e k o B erlin 804 74).

ro A. M. R isw ick, E lc o n o ra s tra a t 55 C, R o tterd am , N ederlando, d e z ira s in te rsa n g i PL Mi sendos serion da 12 k a rto j kiel p resajo n da PI de flo ran taj bulbokam poj.

(Unu k a rto n sem aine.)

S -ro G. M orozov, K andalakŝa, M urm anskoj Jel. dor. b a ra k . 21 b, kv. 2., N ord-S ovetuiho, por p erfek tig o en E sp e r­

an to d e z ira s koresp o n d i p er L kaj P I kun g esam ideanoj el la tu ta m ondo. Tuj respondos.

I>u frauloj d e z ira s koresp o n d ad i kôl. per P I (bfl.). W ilhelm Hank kaj Jo sef W ithalm , K rem s, L e d e re rg a sse 11, A ŭstrio.

S -ro C h ristian sen , F len sb u rg , S ch lesw ig -H o lstein , G lücks- b u rg e rs tr. 162, G erm anujo, d e z ira s korespondi per P I kaj L pri pacifism o kaj aliaj teinoj.

F raŭ lo ĉefse rĝ e n to B uschle, F len sb u rg , S chutzpolizei, Du- burgej-str. 155, G erm anujo in te rŝa iiĝ a s P I kaj L kĉl. Tuj

respondos,

Ju n a fraulo S tojan V astlev, in stru isto , B e g le ĵ-P le vensko, B ulgarujo, d e z ira s k o resp o n d i kôl. in te rŝa n g a n te nur P I, vidajoin, pejzaĝojn, panoram ojn kaj esp eran tlin g v ajn naciajn g azeto jn . R espondos tuj kaj c e rte. (28 V e rs fa r a c to .

Je doloro rimas koro, Bonodoro kaj ador’,

Kai ankoraŭ inor* kaj fiorb Je fervoro kaj favor’.

Kaj cetere: -inta, -anta,

-Onta, -ist’, -ec’, -il’ kaj -ul*

Estas a r’ faciliganta

Versfaradon sen makuf.

Sen makulo gramatika — Jes, pri tio pravas vi!

Sed vi, hom* facilkritika, Versfarad*, 6u estas gi

Vere nur labor’-fabrika

Au fairer’ de 1’ propra „Mi”? ' « Adalberto Smit.

Iun tagon k n ab eto petis de sia p a tro du pencojn por iri vidi serp en to n en m enaĝerio. La p a tro diris al li: Mi ne p erm esas, ke vi tien iru. J e n - e sta s tnikroskopo! F o riru kaj serĉu verm on!

H u m o r o .

Alsendis Floro, Londono.

Ekscitita pasaĝero: Cu tiu ĉi estas mia vagonaro, port- isto?

Portisto (trankvile): Vere, sinjoro, nh ne pensas tion.

Laü la literoj sur &i, gi apartenas al la Granda Okcidenta Fervoja Kompanio.

Ekscitita pasaĝero: Mi ne intends dir! tion. Cu mi povas preni 6i tiun vagonaron al Bristol?

Portisto: Demandu la stacidomestron. Eble li permesos, sed kutime la lokomotivo prenas &in.

Enigma konkurso.

La solvoj de la enigmoj en la hodiaûa numéro devas alveni gis 15. 6„ el transoceanai landoj (escepte de Nord- Ameriko) gis 15. 8. - .

1. Silab-enigmo.

a, *a, an, bro, co, de, den. di, di, do, do, e, for, ga, go, go, in, is, ko, ko, ko, kro, la, lak, lar, lo, lo, me, mi, mi, ino, na, ni, nu, o, ok, pe, pi, ri, ro, ro, si, so, su, to, to; ur,

ves, vi. /

El ĉi-supraj 49 silaboj estas formotaj 15 vortoj, kies komencaj kaj triai literoj, legataj de supre malsupren, nomas sentencon el la poemaro „Pilgrirno” de Julio Baghy.

La vortoj signifas: 1. laborema insekto, 2. geografia esprimo, 3. trinkajo, 4. religio, 5. konata akvofalo, 6. komerca

esprimo, 7. infekta malsano, 8. hebrea pregejo, 9. granda rampovesto, 10. iiutraĵo, 11. kontinento, 12. parto de 1’ tago, 13. monato, 14. diferenceto, 15. raba mambesto.

La horizontalaj vortoj signifas: 1. supera lernejo, 7. sufikso, 8. persona pronomo, 10. sufikso, 12. centreuropa riverego, 13. prepozicio, 14. vintrosporto, 16. ereto, 18.* Iau- modulo, 21. korpoparto, 23. sufikso, 24. ĉefia dramo tra- dukita en Esperanto, 25. sufikso, 26. artikolo, 27. sufikso, 29. popolo sur Pirenea duoninsulo.

La vertlkala] vortoj signifas: 2. konjunkeio, 3. uzata por rigidigi tolajon, 4. historié konata insulo, 5. persona pro- nomo, 6. lando de feïico, 9. granda havenurbo en Europo, 11. konjunkeio, 13. same kiel 11, 15. ma’^randa popolo en Eûropo, 17. tabelvorto, 19. sufikso, 20. metalfadeno, 22. mal- konsenta vorteto, 26. artikolo, 28. nombro.

La Esp.-vortoj sen gramatika finajo.

Solvoj el n-ro 3.

1.

.1. BroMo, 2. EntUziasmo, 3. EliZo, 4. Tillo, 5. HarKilo, 6. Optïko, 7. VerSaîo, 8. EliTo, 9. NepO. — Beethoven —

muzikisto. , '

(Kiel kelkaj solvintoj nin atentigis, la vorto „harkilo”

nek ekzistas en Esperanto nek estas enkondukinda, 6ar por

&ia signifo ni jam posedas „rastiio”. Oni pardonu la eraron!) 2.

Inspektoro: Kiam mi staras sur la kapo, la sango fluas al la kapo. Kial do la sango ne fluas al la piedoj, kiam mi

staras sur la piedoj? v

Knabo: Car viaj piedoj ne estas malplenaj.

Instruisto (al knabeto): Kiel vi nomifeas?

Knabo: Georgo Smit.

Instruisto: Vi devus diri „sinjoro”, kiam vi parolas al la instruisto.

Knabo: Sinjoro Georgo Smit

2. Krucvort-enlgmo.

• 1 1 2 3 ! 4 5 1 •

,7 • 8 • 9

10111 • | 1 2 • 13

14! 15 I- • 16 17 I

• • ! • • 18|19| 12 0 • 21| |22|

25J •

23 ® ]2 4 IB

• 26j • | 2 7 | 2 8 ! e | 291

Horizontale: 1* konkurenc, 6. lard, 9. abel, 11. pilk,

13. kali, 17. Fundament. * t

Vertikale: 1. kol, 2. nur, 3. us, 4. El b, 5. cel, 7. abi, 8. dek, 9. ark, 10. ebl, 11. paf, 12. lan (au lin), 14. are, 1$. int, 16. da.

Solvojn alsendis fcis nun 49 gesamideanoj el 16 landoj;

el ili solvis po 2: Arabeno, Bayhofer, Berger, Bräuer, Brend- gens, Charon, Cipera, Deligny, Dietrich (Cr.), Alfr. Diettrich, Dittrich (Wien), Donath, Dratwer, Dutschmann, Ellerbeck, Karl Fischer, Gensch, Geyer, Grodl, Hammermeister, Has­

bach, Henningsen, Hoen, Indra, Jeremies, Kösters, Krijt, Kristjansson, Mangada, Matriciani, Menne, Meyer • (Fft.), Minke, Nischwitz, Paschedag, Plehn, K. Rambousek, Rusch, Salin, Savicki, Schöttl, Simmons, Simon, Sirjaev, Weiske, Werner, Wilke.

Solvis po 1 : Kolodziej, Visner.