A b o n o -
S i m p l a i a r a b o n o 2.— sv. fk.
K o l e k t i v a J a b o n o j a l unu a d re s o : m in im u m e 5 ab o n o i po 1.50 sv. fk. ; m in im u m e 10 ab o n o i po 1 20 sv. f k .; m in im u m e 25 a b o n o j po L I'» sv. fk
L a p rezo j v a lid a s n u r ĉe a n ta i'a p a g o p o r tu la fa ro . C e a tim a n ie ra p a g o (m o n a ta , k v a ro n la ra k. a .) unu n u m é ro k o s ta s 0,20 sv. fk ., 5 e k z de unu n u m éro po 0.15 sv. fk ., 10 e k z. ” o «'.12 sv. fk .. 25 e k z . po 0.11 sv fk .
P a g a n te per a g e n io , ald o n u 20'Vo p o r p era d o .
R e k la m o .
A n o n c o l : po u n u c e n tim e tra k o lo n e ro (8.5 cm la r& a ) e g a lv a lo m de 3 — s v . f x.
A n o n c e t o i (n u r k o n tra ŭ a n taŭ a p ag o) : po en p re so kaj v o rto (a ŭ m a llo n g ig o ) e g a lv a lo ro de 0 10 sv. fk ., m in im u m e 1.— sv. fk.
U a b a t o : 3 foie lO®/o, 6 fo je !5°/o, 12 fofe 2O°/o.
P a g a n te p er ag e n to , ald o n u 20% p o r p e ra d o .
D iv e rs la n d a fn v a lu to ln ni akeepias je sekvanta kurzo
0.10 svisa fra n k o = 0.05 a rg . peso, 1 a n g la penco, 0.14 a fis tra ŝ illn g o , 0.14 bclgo , 0.16 b ra z . m llr., 3 bulg le v o j. 0.65 ĉsl. k ro n o , 0.07 *?■ d a n a k ro n o , 8 est. m a rk o j, 0.80 fin na m a rk o ,0 50 fr. fra n k o , 0.08 g erm , m a rk o , 1.50gr. d ra k m o i, 0 .1 2 i/t liisp. peseto, 0.12 pengo, 0.45 itala liro , 0.04 jap. ieno, 1.10 Isl. d in a ro i, 0 10 la tv a la to , 0.20 lito v a Udo, 0.05 ncderl g uld , 0.08 norv. k ro n o , 0.17 pola zlo to , 0.40 port, e s k u d o , 4 rum . leo i, 0,07V» s v ed a k ro n o , 0.04 tu rk a funto, 0.02 u ugv. peso, 0.02 usona d o la ro . L a d iv e rs a in v a lu to ln ni a k e e p ta s n u r cl la k o n c e rn a l la n d o i, sed el ĉiu la n d o nl
a k e e p ia s pagon per sv. fk , g e rm , rm k , us. d o la ro , a n g la funto afi sved a k ro n o . P u so i pagu al la a g e n te lo de H e ro ld o : G e o . T e te rin , F o n ta n k a 21, kv. 7, L e n in g ra d , la fi k u rz o : 0.10 s . fk. — 0.04 o r -r u b l. kal 20°/o p o r p e ra d o .
bido de Esperan
H o rr e m b ei K ö ln (G e rm a n u fo ) Fako: V e rd a S te lo .
R e d a k to ro : Teo Jung P o ŝ tĉ e k a j k o n to f:
G e rm a n u jo : K öln 75102 H e ro ld o de E s p e ra n to , H o rre m .
D a n u l o 4962, H e ro ld o de E s p e ra n to , H o rre m G e rm a n u jo )
■ i o 3 M a r i o 1 9 3 7
Esperanto en prakiiko.
E speranto.
Malaperinta militkaptito trovita per Esperanto.
La red ak cio de la sem ajn a ju rn alo
„H ero ld o de E s p e ra n to ” ricev is se k v - a n ta n letero n de s-ro Sp. en W ien, de 4-a de m arto 1927:
P a sin ta n au tu n o n konatoj ra k o n tis al mi, ke d ep o st kvin jaro j ili ne p o v a s interkom unikigi kun m ilitkaptito tro v ig - a n ta ie en S iberio, kaj petis min p ere de la konsulejo ekscii la a d re so n de s-ro M. L. C itita vojo estis se n su k e e sa, kaj mi serĉis pli su k e e sp ro m e sa n rim edon, n om e: E sp eran to n .
Mi ap erig is en d iv e rsa j E sp e ra n ta j g azeto j m alg ran d ajn an oncojn kun p e r- sonaj kaj aliaj tro v e b lig a j datoj. Plena su k ceso post kelkaj semajnoi estis la
rezulto.
L a unuan sciigon mi ric e v is el K a rls
ruhe i. B. de g efrato j K. & E. M. kaj la duan el N ovosibirsk de sam id ean o D. S.
Ci tiu sam id ean o kom unikis al mi la a d re so n de s-ro M. L. kaj m em sk rib is al li, a te n tig a n te lin pri rnia a d re s o kaj anonco. A ntaü kelkaj tagoj mi ricev is de la m ilitkaptito, kiun oni c e te re jam opiniis m o rta, letero n , kiun mi tuj tra n sd o n ig is al liaj p aren co j.
Mi ĉi-loke publike d a n k a s al la sa- m ideanoj en K arlsru h e kaj N ovosibirsk, kiel an k aŭ al la red ak cio de „H eroldo de E s p e ra n to ” pro iliaj afab leco kaj oferem o.
N ova kaj konvinkiga p ru v o pri la taü- geco kaj uzebleco de E sp e ra n to !
Sp., W ien.
Tiu ci kazo ne e s ta s la sola sed unu el rnultaj, kaj gi k lare p ru v as, ke E s p é r
an to jam nun fa ra s v alo rajn se rv o jn en la p rak tik o .
English.
Lost prisoner of war found through« Esperanto.
T he E d ito r of the w e e k ly p a p er
„H eroldo de E s p e ra n to ” has receiv ed the follow ing le tte r from M r..S p . of Vienna, d ated M arch the 4th, 1927:
L ast autum n som e of m y aq u ain ta n e es told me, th a t for five y e a rs no co m m unication h as been receiv ed from a p riso n er of w a r w h o w a s so m e w h ere in S iberia, and th e y ask ed me to try an d find out th ro u g h the C o n su late his a d d re s s a t p re se n t. T h o se m ean s w e re unsuccesful, and I looked for a b e tte r w a y , n a m ely : E sp eran to .
I published se v e ra l sm all a d v e r tis e m ents in E sp e ra n to p a p e rs, giving d e tails of nam e and d a te s a t w hich the lost p riso n e r w a s k now n to h av e been p rev io u sly . After several w eek s my efforts w ere fully successful.
T he first inform ation 1 receiv ed w a s from K arlsru h e i. B. from M essrs K.
& E. M. and the second n e w s from N ovosibirsk from an E sp e ra n tist D. Sh.
T his friend com m unicated to me the a d d re ss of Mr. M. L. and w ro te him self to him, calling his atten tio n to m y a d v e rts and m y a d d re ss. A few d a y s ago I duly receiv ed from the said p ri
so n e r of w a r, w hom e v e ry b o d y thought d ead long ago, a lette r, w hich I im m e
d iately p assed on to his relatio n s.
I h e re w ith fo rm ally beg to thank the E sp e ra n to frien d s a t K arlsru h e and N ovosibirsk, also to the E ditor of
„ E sp e ra n to H ero ld o ” for th eir kindness and self denial in helping us.
A new and convincing proof of the su itab ility and usefulness of E sp eran to !
Sp., V ienna.
'This is not an isolated case but one
of m any, and it c le a rly p ro o v es, th at E sp eran to is a lre a d y doing v alu ab le se rv ic e s in p ractice.
D eutsch.
Ein totgeglaiibter K riegsgefangener mit Hilfe des Esperanto wiedergefunden.
Die S ch riftleitu n g der W o ch en zeitu n g
„H eroldo de E sp e ra n to ” erhielt fo lg en den B rief von H errn Sp. in W ien, von;
4. M ärz 1927:
V erg an g en en H erb st e rz ä h lte n mir B ek an n te, daß sie seit fünf Ja h re n ohne N achricht von einem K riegsgefangenen seien, d er sich irg en d w o in Sibirien b e
finde, und sie b aten m id i, mit Hilfe des K onsulats die A dresse des H errn M. L.
in E rfah ru n g zu bringen. G e n a n n te r W eg e rw ie s sich jedoch als erg eb n islo s, lind ich su ch te ein Mittel, das m ehr Erfolg v e rsp ra c h , näm lich: E sp e ra n to .
Ich v erö ffen tlich te in v e rsc h ie d e n en E sp eran to -Z eitu n g en kleine A nzeigen mit A ngaben ü b er P e rso n usw ., die die A uffindung erm öglichen konnten. Ein voller Erfolg bereits nach w enigen W ochen w a r d as E rgebnis.
Die e rs te M itteilung erh ielt ich aus K arlsru h e i. B. von den G e sc h w iste rn K. & E. M. und die zw eite aus N o v o sib irsk von G esinnungsfreund I). S.
D ieser G esin n u n g sfreu n d teilte mir die A d resse des H errn M. L. mit und sc h rieb selb st an ihn, indem er ihn auf m eine A dresse und A nzeige a u fm e rk sam m achte. Vor einigen la g e n e r hielt ich von dem K rieg sg efan g en en , den m an schon to tg eg lau b t h atte, einen Brief, den ich sogleich seinen V er
w a n d te n ü b erg ab .
An d ieser S telle d an k e ich öffentlich den G esin n u n g sfreu n d en in K arlsru h e und N ovosibirsk, w ie auch d er S ch rift- leitung des „H eroldo de E s p e ra n to ” für ihre L ieb en sw ü rd ig k eit und O p fer
freudigkeit.
V o rb esch rieb en e T a ts a c h e ist ein n eu er und ü b e rz e u g e n d e r B ew eis für die T au g lich k eit und A n w en d u n g s- m öglichkeit des E sp eran to ! Sp., W ien.
D ieser Fall ste h t nicht allein da, so n d ern ist einer von vielen, und er b e w e ist klar, daß E sp e ra n to h e u tz u ta g e b e re its w e rtv o lle D ienste in der P ra x is zu leisten im stan d e ist.
Français.
Prisonnier de guerre disparu, retrouvé grâce à l’esperanto.
La réd actio n du journal h e b d o m a d a ire „H eroldo de E s p e ra n to ” a reçu la le ttre su iv an te de M. Sp. à V ienne. La
lettre est d atée du 4 m ars 1927:
L 'au to m n e d e rn ier, quelqu'un de ma co n n aissan ce me rac o n ta que depuis cinq an s il ne p o u v ait com m uniquer av ec un p riso n n ier de g u e rre se tro u v a n t en S ibérie et me pria de tâ c h e r de c o n n a ître l’a d re s s e de M. L. p ar l’in te r
m édiaire du C o n su lat. Ce m oyen ne réu ssit pas et j'en ch erch ai un m eilleur, c ’e st-à -d ire l’e sp e ra n to .
Je fis p a ra ître d an s d iv e rs jo u rn au x e s p é ra n tiste s de c o u rte s an n o n ces a v ec quelques d a te s et quelques d étails in
dicateurs. Au bout de quelques s e maines la réussite était com plète.
De K arlsru h e i. B., ies frè re s K. et E.M.
m ’e n v o y è re n t le p rem ier ren seig n em en t et je reçu s le deuxièm e d ’un „ sam id e a n o ” de N ovosibirsk, M. D. S. Ce
„ sa m id e a n o ” me don n a l’a d re s s e de M.
L. et lui écriv it pour lui faire re m a rq u e r l’an n o n ce et lui d o n n er mon a d re sse .
Il y a quelques jo u rs j’ai reçu une le ttre du p riso n n ier de g u e rre que l’on c ro y a it c e rta in e m e n t m ort. Je l'ai im m éd iatem en t fait tra n s m e ttre à ses p a re n ts.
Je tiens à rem erc ie r ici publiquem ent les „sam id e a n o j” de K arlsru h e et de N ovosibirsk ainsi que la réd actio n de
„H ero ld o de E s p e ra n to ” pour leur am a- libité et leur d év o u em en t.
P re u v e nouvelle et c o n v a in c a n te de l’o p p o rtu n ité et de l’utilité de t'esp e-
ran to . Sp„ Vienne.
Ce cas n ’est p a r le seul m ais un parm i tant d ’a u tre s et p ro u v e clairem en t que l’esp erairto peut déjà re n d re des s e r vices a p p ré c ia b le s et im p o rta n ts d an s la p ratiq u e.
Tra E sperantujo.
La Jubilea Statistiko.
P ro f. D -ro D ietterle plendas, ke ê is 1. 2. 1927 al- venis e n tu te nur 1457 resp o n d o j, kaj ke do rnultaj m ankas. Li sciigas, ke p o st 15. 4. li d ev o s fari g ran d a n stre k o n sub la lab o ro fa rita gis tiam , alm enaü rilate la ra p o rto jn el Eîiropo. Ni insiste p e ta s ĉiujn, kiuj a n k o ra ü ne sendis sian ra p o rto n , tion fari tuj, en la in te re so de la p ro p ag a n d o p o r nia afero, c ar ne- k om pleta sta tistik o h a v a s m alg ran d an v alo ro n kaj efikus m albone.
N ova originala Esperanto-rom ano
kom encigis en la sem ajn a ju rn alo H eroldo de E sp e r
anto. La ro m an o e sta s v e rk ita de la ĉ e fre d a k to ro de H eroldo kaj re d a k to ro de V erda S telo, s-an o T eo Jung, kaj h a v a s la titolon „L andoj de 1’ F a n ta z io ”.
P o r m ontri al niaj legantoj sp ecim enon pri la lin g v ajo kaj stilo de la rom ano, ni re p re s a s en la hodiaüa num éro de V erda S telo kelkajn e k stra k to jn el la unuaj ĉap itro j.
Se vi d e zira s ricevi sen p ag an ek zem p lero n de la ro m an o en form o de libro, kornpletigu la p ro sp ek to n atd o n itan al la hodiaüa num éro!
Esperanto-reklam o kaj oficiala subvencio.
En kelkaj vagonoj de H u n g araj S ta ta j E ervojoj e s ta s bildoj de B u d ap est kun kvinlingva su b sk rib o , la
k vina lingvo e s ta s E sp e ra n to . — La urbo B u d ap est donis al H u n g ara Esp. S ocieto L a b o rista por in stru aj celoj su b v en cio n de 15 m ilionoj da kronoj por la jaro 1927.
N ova grupo „Verda S telo ”.
K ursfinintoj en K rak o v o (Polujo) fondis nov an grupon, kiun ili nom is „V erda S te lo ”. P rg ß k aü ĉiuj anoj a b o n a s nian m o n atan g azeto n . O ficiala E sp er- a n to -k u rso o k a z a s en K ra k o v a P olica L ern ejo sub ĝvido de D -ro D reh er.
La Paska Konfereneo en Prago
pri la tem o „ P a c o per L e rn e jo ” o k a zo s je pasko.
O ficiala lingvo e sto s E sp e ra n to . Aliaj lingvoj esto s p erm esitaj, sed ĉio e sto s tra d u k a ta en E sp eran to n , tiel ke e sp e ra n tista j p a rto p re n a n to j p o v o s sekvi ĉiujn tra k ta d o jn . Aligojn a k e e p ta s kaj cinjn pliajn inforrnojn d o n as la C eh o slo v ak a E sp eran to -A so cio , P ra h a 7, S o c h a rsk â 333.
Tra la m o n d o .
Cu vi scias, kio e s ta s a n a s o ? L aü d ire tio e s ta s b ird sp eca besto, kiu scias flugi en a ero , naĝi sur ak v o , balan ce iri su r la tero , kiu e llasa s ovojn kaj kiu h a v a s m alpli belan ol laü tan voĉon. Sed e k z ista s a n k o ra ü alia speco de an aso , la t. n. „ g a z e t-a n a s o ” (iuj a s e rta s , ke la nom o ne e sta s ĝ u sta, kaj ke „ a n s e ro ” e stu s pli trafa, sed tion ni ne p o v as k o n stati). En la lasta tem po rnultaj tiaj an aso j n ask iĝ as en la n o tlib reto j de ra p o rt- istoj kaj en la red ak eio j de g azeto j, Ĉar — ŝajn e — post la g ra n d a milito ne plu o k a z a s sufiôe da se n - saciajo j por in teresi la publikon, tial oni d e v a s mem krei sensaciojn. A n stataü plenigi siajn kolonojn per in stru aj au k u ltu rig aj artikoloj, kiuj p o v u s p ro g resig i la hom aron, ek zen ip le pri E sp eran to , pri alp ro k sim ig o kaj Kunlaboro de 1’ popoloj k. s„ a n s ta ta ü tio la g azeto j p ré fé ra s eltro v i sen saciajn sen sen cajo jn , nur por tikli
!a n erv o jn de siaj legantoj.
Tiel, ekzem ple, o k aze de te rtre m e to en Jugoslavio, kiun la logantoj mem apetiaii rim ark is, oni rap o rtis, ke gi kaüzis la m o rto n de tioni kaj tiom da cen to j da hoinoj kaj g ran d an m aterialan dom agon. R a p o rtisto de v e re m a g e rn ian a revuo, spéciale v e tu rin ta en la regionon de la te rtre m o , vane se rĉ is ĝiajn te ru ra jn
N - r o 3 V e r d a S te lo 1 d 2 7
sek v o jn . Li nur su k cesis trovi ruinigitan bovejön kaj unu p a rte d e tru ita n dom on — jeu ĉio.
Pii v eraj, certe , estis la sciigoj pri ia te rtre m o en Jap an u jo . La oficiaia ra p o rto de I’ jap an a M inisterin de In tern o inform as, ke ce la lasta te rtre m o p resk aü 2500 liornoj p erd is la vivon kaj ke 6000 doinoj e s ta s cin d rig itaj.
Jus finiĝis en G en ev o , sub p rezid o de D -ro S tre s e - rnann, kunsido de 1' K o n silan taro de Ligo de Nacioj, dum kiu oui in teralie reguligis problem ojn de 1’ S a a r- te rito rio . La v en o n ta kunsido o k azo s la 13-an de junio; la lokon oui an k o ran ne fiksis.
En ĥ in u jo la situacio ev o iu ig as tre m alrapide.
S ajn as, ke C an k ajcek , la g v id an to de la K anton- a rm eo , p ro v iz o re ne in tcn cas atak i S anhajon, sed ke liaj klopodoj d ire k tig a s al N ankin. Krom tio, inter la Kant,.manoj mem re g a s diputo. C an k ajcek e sta s m o d éra socialisto, dum liaj politikaj k o n tran u lo j en la p ro p ra te n d a ro se k v a s pli rad ik alan , kom unistan d irek to n . La lastajn konsilas ru sa g en eralo B orodin.
En S in g ap u ro estigis tum ulto okaze de m an ifesta- cio pro la d a tre v e n o de T m o rto ta g o de S unjacen. S es fiinoj e s ta s pafrnortigitaj, dekunu vunditaj.
La azia problème) an k o ran ne e s ta s so lv ita. Male, ĝi nur kom eneas fariĝi ak tu ala.
P ro f. D -ro Ivan SiSmanov p ri Esperanto.
(La se k v a n ta artik o lo p re z e n ta s p re - legon, kiun la fam a b u lg ara im iv ersitata p ro fe so ro kaj D -ro de filologio dediĉis al la X ïl-a B ulgara E sp eran to -K o n g reso .)
A utan d ek tri jaroj, dum 1912, invitite de la tiam a, a n k o ra n ne fo rta stu d e n ta E sp e r- a n to -g ru p o , rni legis en la u n iv e rsita to de Sofio lekcion pri la tem o: „C u helplingvo in te rn a c ia e sta s ebla kaj b e z o n a ? ” En ĝi mi diris, ke tin d em an d o p rez e n tiĝ is al mi p e r tu ta la tru d o de v iv p ro b lem o jam dum 1887, kiam mi estis p re p a ra n ta min al mia p o rd o k to ra ek zam en o en Leipzig.
T iu tem p e la lingvo in tern acia E sp eran to ne jam estis konata, c ar gia in v entinto Z am enhof ap en au dum tin sam a jaro 1887 a p erig is la g ram atik o n de sia lingvo in te r
n acia sub la pseüdonim o D-ro Esperanto, kiu pseüdonim o (in te rp re tita : „hom o, kiu e s p e r a s ”) baldaü tru d ig is ankafi kiel nom o de la genia in v en tajo .
Dum tiuj p asin taj jaroj oui p ro p ag a n d is alian in te rn a c ia n lingvon, la t. n. Volapük de la g erm an a p a stro S c h le y e r (pr. slej’er), kiu lingvo a p e ra s an taù ni nur kiel unu el la rnultnom braj rnaltrafaj p ro v o j (pli ol du- cent) solvi la m alfacilan p ro b lem o n oku- pintau jam d ep o st la XVII-a ja re e n to tiom da geniaj pensuloj, scieneistoj kaj v erk isto j, kiel D e sc a rte s (pr. d e k a ’rt) kaj L eibnitz (pr. lej’bnic), la plej g ran d a j filozofoj de la X V II-a jaree n to , kiel V oltaire (pr. v o lte ’r),
D id ero t (d id e ro ’) D’A lem b ert (d a la m b e ’r), M ontesqieu (tn o n te sk je ’), C o n te d ’O rs a y (kont d o rs e ’), K ant dum la X V IlI-a jareen to , kiel N ietzsche (ni’cse), l'o ls to j kaj tiom da aliaj dum la X lX -a jaree n to .
Mi konfesis en mia lekcio, ke gis 1887, kiam mi k o n atig is kun la principoj de V olapük de p a stro S c h ley e r, rni havis, kiel tiom da aliaj ĉi-tag e, g ran d a n m alfidon k o n traü ĉiu p ro v o pri v erk o de a rte fa rita j
Landoj de 1’ Fantazio.
R om ano originale v e rk ita en E sp e ra n to de T e o J u n g.
Ekstrakto el la I-a ĉapitro.
Venis v e sp e ro , gin v e stis per silkaj A rg en to fad en o j la lunaj radioj.
A eron tra tre rn a s sopirm elodioj, Kaj klik-klak, klik-klak
. E a ra s rem iloj de I’ gondolisto.
Kun verd aj paknoj kaj blankaj palacoj M arinoron b a n a n ta j en ondoj de 1’ Iago
R ipozas R asp a z a post brua la tago, Nur klik-klak, klik-klak
E aras rem iloj de L gondolisto.
'I ran s la tran k v ilajn ondetojn alg litas G ondolo p o rta n ta sopiron kaj atnon.
Cu vi do ne vidis flirta n ta n la flainori?
Jen klik-klak, klik-klak
E a ra s rem iloj de 1’ gondolisto.
E lam as ru ĝ e ta j la torĉoj saluton De b ra v a R osrnar al la b elam atino.
„B onvenon, karulo, ee via p rin c in o !”
Kaj klik-klak, klik-klak
R esp o n d as rem iloj de 1’ gondolisto.
K aritas L iljada, inilda blonda princino L iljada. S id as si sur a lta n o de reĝa k astelo R othoja alte su p er la lago, so n ig as la kordojn de h a rp o kaj k a n ta s. V ibras la kordoj de I’ h arp o , v ib ra s la v o ĉ ’ an iin eca de 1’ inilda princino, kiel profunde su r lago v ib ra s a rĝ e n to de lunaj radioj, kiam zefira b io v eto su p er gin sp ira s kaj ĝiajn ondetojn k risp ig as.
D olĉe so n as la ludo de 1’ rnilda princino, dolĉe ŝia voĉo se ra fa . Mirige so n o re g litas ludo kaj k an to en la a u sk u ltan - tan v e sp e ro n ; g litas m alsu p reu al la in iste ra j akvoj de 1’
lag o ; glitas, rn allaù tig an te, su p er tre m a n ta jn la ondojn, gis ili, p re sk a ü nur spiro, se n te b la pli ol aü d eb la, la blank- m arm o rajii palacojn su r tra n sa la bo rd o atin g as.
Je ŝiaj piedoj k a u ra s D agm ija, sia fa v o ra ta , tre juna sk lav in o . Siajn g ran d ajn , profundajn okulojn si d ire k ta s al la princino, kaj siaj oreloj e n so rb a s la dolcajn melodiojn.
Milda blonda Liljada ludas kaj k an tas. D um e siaj okuloj
lingvoj. 'fiu m alfido kelkafoje atin g is la limon de p re sk a ü a m alam o o rg an ik a.
E dukite en la sp irito de la s e v e ra g erm an a filologia scienco, p asia a d o ra n to de la t. n. „so n o -leĝ o j”, kon- vinkite pri ilia se n esc ep te co , mi k red is fan atik e, ke la lingvo e s ta s o rg an ism o p erfek ta, kiel besto au k resk a ĵo , al kiu ni de v as konduti ĉiam kaj ĉie kun estim o kaj pieco. R ezu ltajo de evolucio m iljara, la lingvo estis por mi, la tiam a ro m antikulo, ne ilo kaj funkeio, sed n eatin g eb la idolo. Kaj êiu, k u ra g in ta gin tuŝi, estis por e te rn e k o n d am n ita an tau miaj okuloj.
P a sis tarnen c e rta tem po, kaj la m alam ike a g o rd - ita S aulo tro v is sian vojon al D am asko. Kiel okazis tin p ro ced o de m etam o rfo zo ce mi, tion rni ankau rak o n tis tiutem pe en mia lekcio. Mi k o n v in k ig is au tan cio, ke la borna lingvo k a ŝa s en si ne nur pure scien can , sed ankau tre se rio za n p ra k tik e - socian problem on, kaj ke la lingvo e sta s k reita por la hom o, kaj ne m ale, ke la lingvo e sta s ilo de la penso kaj kiel tia ne pli sa n k ta ol ĉiu alia in stru m e n to : ne celo, sed rim ed o ; ke eu la epoko de la fervojo, v ap o rsip o j, sen fad en a telefonio kaj aviadiloj, en la epoko de la ciarn pli ev o lu a n ta j rilatoj in tern aciaj, en la ja re e n to de la p ro v o j por egaligo de 1’ m onsistem oj, m ezuriloj kaj pesiloj, kalen- d aro , en la ja re e n to de la ciarn pli oftaj k o n g reso j in tern aciaj, kelkajn cl kiuj mi ĉeestis, por k o n stati an - k o rau pli bone la belecon de la rezultoj de 1’ B abilona tu rk o n stru o , — ke en tiu ja re e n to d e v a s trovigi, ne p o v a s resti n e tro v ita ankau rim edo por pli facila
Karnavalo en Köln (Kolonjo).
E n tiu ĉ i j a r o o n i d e n o v e fe s t is en K ö ln ia k a r n a v a to n p e r ta k o n a ta R o z iu n d a V etu rad o , ia un u an fo jo n d epost 1 9 1 4 . L a v e tu ra d o a llo g is g ra n d a n n o m b ro n d a fre m d u to i. N e n ia m , eĉ du m p le j g r a v a j o k a z o j, K ö ln v id is en s ia j s tr a to j tio m d a p o p o io . L a h o m o j k iu j v o lis r ig a r d i /a v e tu ra d o n , n o m b ris j e c e n tm ilo j. N i a
iiu s tr a jo m o n tra s g ro te s k a n v e tu rito n e i a n ta u m itita v e tu ra d o .
in te rŝa n ĝ o de la pensoj.
de N ietzsche, la genia
ideo, e sp rim ita milite pli frue a u to ro de „ Z a ra tu s tro ” (en
„M enschliehes-A llzum enschliches" 1): ,,La ellern o de m ulte da lingvoj e s ta s n ecesa m alb o n o ”, li tie ci d iras.
,,Sed g u ste ĝia tro e co dev ig o s la h o m aro n tro v i rim edon por helpi sin; kaj en ne m alp ro k sim a e sto n - teco ni h av o s novan lingvon, u n u atem p e kiel k o rn ercan kaj poste ankau kiel lingvon de la sp iritaj in te rrila to j
trin k a s la belecon de la lunbrila v esp ero . Siaj rigardoj m ig ras tra n s la lagon, su r kies alia bordo sin e te n d a s la fabela urbo. K vazaü g a rd e n o de a rte fa rita j floroj, k re sk in ta j sub la an im ecaj m anoj de die k re a n ta j a rtisto j.
Cion ci rig a rd a s L iljada, la m ilda blonda princino: la lagon, la urbon, la m ontojn kaj la lunon. Kiom belega e sta s cio, kiom m iriga kaj fab elaî T ioin b eleg a, ke ŝia anirno p re sk a ü ne povas teni la rniraklaĵon. Si ek ĝ em as, glitigas la harpon teren kaj per la rn ald ek stra m ano se rĉ a s la kapon de D agm ija, kiu k a u ra s je siaj piedoj. Si b ezo n as k u n sen t- anton por ne plori pro tiom da beleco.
Kiom m olaj e sta s la haroj de D agm ija! K vazaü la m ano k a re su s fask eto n da silkaj fadenoj. Kaj kiom ra v a e s ta s la v izag o de la kuabino! La a lta frunto, hele lum anta el inter la nigraj bukloj; la noble form itaj b ro v o j; la g ra n d a j m alhelaj okuloj, profundaj kaj esprirnoplenaj m a lg ra ü sia june;«»; la re k ta n a z o ; la iom se v e re ta buŝo — — ĉio a trib u is por doni al la v izago de D agm ija la brilon de p erfek ta, kvankam a n k o ra n ne tu te m a tu ra beleco.
„ D ag m ija!“ flu stra s la princino. ,,Vi e sta s b ê la !“
„Kiel vi mein, ho princino m ia !” resp o n d is la sklavino, kaj Siaj okuloj, c irk a ü p re n a n te la figurou de la m astrin o , luniis kiel du steloj su r nokta firniam ento.
„Ne d im tion, D agm ija! Via beleco e sta s alia ol mia. La mia e sta s tiu de jam m a tu ra ro zo ; sed la via e sta s kiel burgono, kiu jam d iv en ig as la m iraklon, kiun gi en ten as, sed ĝ u ste pro sia n e tu ŝite co eê pli ra v a s .“
D a g m ija rid etis. Si gojts pri la k o m plim ento; sed si boue sciis, ke tio ne e sta s n u ra kom plim ento, ke ĝi e s ta s la vero.
Kaj tiu ĉi v ero feliĉigis sin.
„Cu e s ta s g ra n d a sento, kiam oni e sta s a in a ta ? ” si subite dem andis.
,,Gi e sta s eĉ pli g ran d a, kiam vi m em am as, rti volus k rev ig i vian etan koron. û i e s ta s pli bêla ol la m ilda v e sp e ro en la lu n b ril-te k sita v esto , pli bêla ol la tn arrn o raj palacoj kaj k rista la j pontoj de R asp aza, pli bêla ol la ju v elrad ia k ro n o de la m a je sta reĝo, mia p a tro , pli bêla ol la inilrnil stelo lam p eto j fiksitaj su r la blunigra plafono de 1’ m iste ra nokto. Kaj mi — mi a m a s !”
Siaj rig ard o j glitis denove ' su p er la lagon, k vazaü
— kaj ni ĝin h a v o s tiel c e rte , kiel iam esto s an k au a e rn a v ig a d o .”
N ietzsche a m b au k aze m ontrigis p ro feto inspirita.
D uavice rni konvinkigis, ke E sp e ra n to tu te ne in ten cas, kiel mi ĝis tiam im agis, a n sta ta u i la a p a rta jn lingvojn n aciajn : d an g ero , kiun eĉ hodiaü m ultaj tim egas. V ere jam L eibnitz kaj D e sc a rte s dum la XVII-a ja re e n to rev is inventi lingvon universalaii, tru d ig o n tan al la tu ta m ondo, ion sim ilan al la m uzik- nota sistem o , au al la a lg eb raj kaj astro n o m iaj signoj, au al la fizikaj kaj kem iaj form uloj. E sp e ra n to tarnen neniam celis tiajn kim erojn. Mi tre frue konvinkigis, ke la e ltro v a jo de D -ro Z am enhof a n ta ü m e ta s al si m ulte pli m o d estan ta sk o n : doni al Ja popoloj kaj unuavice al la m ezaj kaj m alaltaj sociklasoj (k o m erc- istoj, m etiistoj, laboristoj, vilaganoj kaj oficistoj), kiuj ne d isp o n as tem pon kaj eblon studi unu au kelke da m alsim plaj kaj m o d ern aj lingvoj, doni al ili ekonom ian, facile a lp ro p rig e b la n rim edon, eb lig an tan al ili inter- kom uniki siajn pensojn kaj rilati inter si lau m aniero
plej rap id a kaj plej o p o rtu n a.
Kaj fine mi vidis jam en 1887, kian elem en tan fo rt- egon p re z e n ta s la ideo inem pri tu tm o n d a helplingvo, unuigonta la popolojn ne nur sur la fundam ento de iliaj pure m aterialaj in tereso j, sed ankau de la frateco , hom eco kaj so lid areco tu th o m ara .
ELkde tiu tago, de kiam ci tiuj tri arg u rn en to j trudigis al mia penso ĝis tiam opozicie a g o rd ita , mi estis gajnita, kiel aliaj an tau mi (mi m encias mir Max Müller, unu el la plej geniaj lingvistoj de la XIX-a ja r- cento, T olstoj, N ietzsche), por la genia v erk o de D -ro Zam enhof. Mi estis gajnita tiom pli, c a r mi konvinkigis an k au pri alio:
nom e, ke E sp e ra n to tu te ne e sta s lingvo a rte fa rita en senco de lingvo elpensita, sed ke ĝi e sta s idiom o ro m an a sim pligita en siaj fundam entoj (ne v an e kelkiu gin nom as la L atino de 1' d ern o k ratio ) kun fo rtaj g e r
m ana j kaj slav aj alm ik saĵo j — idiomo, kiu konas neniajn escep tb jn kaj kies tu ta g ra - m atiko e s ta s p reseb la su r unu p o ŝtk a rto kaj e s ta s lernebla en d u -tri lecionoj; — idiom o, p ro p ra d ire principe tiom a rte fa rita , kiom a rte fa rita j e sta s an k au la d iv e rsa j literatura.i lingvoj, kiuj (kiel ek zem p le a n kau la b u lg ara lite ra tu ra lingvo) s ta ra s sufiĉe m alp ro k sim e de la v iv an taj popolaj dialektoj.
La lastajn tri jarojn rni pasigis science la b o ra n te en e k ste rla n d o , p lejp arte en G er- m anujo. Kaj tie mi estis k u ra c a ta , felice, de mia lasta dubo pri la tau g eco de E s p e r
anto. Mi konvinkigis, ke E sp e ra n to e sta s lingvo ĉiu rilate v iv a n ta , kaj ne speco de filologia „hom u n cu lu s” . Mi k o n atig is en la urbo F reib u rg , kie rni estis in v itita kune kun unu sv e d a sciencuto por prelegi lek- ciojn en la u n iv ersitato , mi k o n atig is kun hom oj, p a ro lan ta j E sp é ra n te en siaj fam i- lioj„ kun siaj infanoj, k v a za u en g e p a tra lingvo. Mi vidis kaj aŭdis virojn pasie d isp u ta n ta j en tiu lingvo pri la plej subtilaj filozofiaj kaj sociaj problem oj. Kaj fine mi konvinkigis, ke ĉe E sp e ra n to ne rnankas an k au la em ocieca elernento, ke E sp e ra n to p o v a s se rv i an k au por la esp rim o de la plej subtilaj, de la plej intim aj sentoj, esti an k au lingvo poezia, io, pri kio (rni d e v a s konfesi) m ultaj an k au hodiaü dubas, e sta n te alie eĉ firm e k o nvinkitaj, ke E sp e ra n to sin tr-udos kiel helplingvo in tern acia. Sed v an aj e s ta s la duboj. G uste
se rê a n te . S ubite ŝi e k sta ris. Sian korpon vivigis stre ĉ a vervo.
„Cu vi vidas la ruĝajii torĉojn jeu m a ls u p re ? ” si dem andis, m o n tra n te al du rugaj punktetoj profunde su r la
lago.
„ E sta s Ii!” flu stris la sklavino.
„ E sta s R o sm a r!1)” kriis la princino, kaj ŝia voĉo trernis pro gojo kaj feliĉo. „ E sta s la am ato ! Li venas pli frue ol li prom esis. Ho, koro m ia !”
D agm ija levigis kaj foriris, ne a te n d a n te ordouon de sia m astrin o . B aldaü si rev en is kun du sam e rugaj torĉoj. Unu si donis al la princino, kaj ili am baü svingis la torĉojn kiel signon, ke la am ato e sta s rim ark ita.
La du punktoj su r la lago proksim igis. G randigis. Nun la knabinoj vidis, ke ili rap id e rnoviĝas de unu flanko al alia kaj poste ro n d ira s k v azaü flam antaj cirkloj. R o sm ar signalas,
ke li k o m p ren is la signon de 1’ am atino.
„ V en u !” diris la princino al sia fav o ratiu o .
„Cu mi alp o rtu m a n te lo jn ? ’“ dem andis D agm ija.
„Jes. E ble la v e n te to plifortiĝos, kaj la nokto eble farig o s longa.“ La lastajn vortojn si diris kun sopirem a voĉo kaj kun rid eto de feliĉo sur la lipoj.
B aldaü D agm ija rev en is kun la m anteloj, kaj ili mal- su p re n iris la rokan vojeton, kiu de la alta n o kondukis k ru te al la laga bordo. La vojo ne estis se tid a n g e ra ; kelkloke nur unu hom o povis paŝi su r ĝi. Kaj apud ĝia rando k au ris m alicaj koboldoj. K aptis je la piedoj de la knabinoj. Volus ilin tiri tra n s la random P ereig i tiel junan vivon! Sed la knabinoj boue konis la vojon kaj ĝiajn d an g ero jn . Sciis eviti la koboldojn. Kaj hodiaü, c e te re , lum is la luno kaj la torĉoj, kiujn ili p ren is kun si. Kaj la koboldoj k olerigis pro sia m alsu k ceso .
Ekstrakto el la Il-a capîtro.
Miriga e sta s v e tu ro sur la lu n b rilu m ata lago en la silka v esp ero , kiam zefira v e n te to la ondetojn k risp ig as kaj ankaù, k v azaü Serce, kun la bukloj de la knabinoj ludas. B alzaina tran k v ilo ĉ irk aŭ e. Nur la e g a h n e z u ra k la k e ta d o de F rem iloj.
k v azaü la pulsobatoj de tiu ci korpo facile g litan ta tra n s la krispajn ondetojn. La ruĝaj torĉoj estis p stin g itaj. A n stataü ili du m ildrozaj lam pionoj b alan ciĝ is de sub ŝnuro stre ĉ ita sub
N -r o 3 V e r d a S te lo 1 9 3 7
c a r gi e sta s p o rta ta de spirito de p u ra idealism o, E sp e ra n to donas flugilojn al la junaj E sp e ra n to -p o e to j (inter kiuj jam e sta s g ran d a j talentuloj, kiel la h u ngaroj K alo csay , B ag h y k. a.), ilin in sp iras p o r himnoj, kiujn ni delonge ne au d as en la liriko de la m o d ern aj kaj de la plej m o dernaj. K redo profunda je la h om aro, je la p ro g re so so n as a n k o ran el la unuaj poeziaj p ro v o j de Z am enhof m em.
B len rajte oni p o v a s do diri, ke eble hodiaü la e s p e r
an tisto j, p ra v ig a n te sian belan nom on, e sta s la solaj, kiuj p er sia en tu ziasm o a n k o ra n su b te n a s la kred o n pri pli bona e sto n teco , m alg raü la te ru ra jo j de la lasta tutm o n d a k a ta stro fo , ce tio k red o , kiu ne e sta s n u tra ta nur de la ek sk lu ziv aj in tereso j de unu socia klaso au de unu partie) politika, sed b rak u rn as la tu tan h o m aro n sen diferenco de nacieco, religio, sek so kaj ago
sim ile al unu ideala religio, al kiu tarnen ne m ankas ankau la fu ndam ento p rak tik a . C a r realism o kaj idealism o e sta s en E sp e ra n to plej d en se kunplektitaj.
Jen e sta s, kial mi finos ankaii ci tiun fojon per la v o rto j, kiujn mi d irek tis an k au en 1912 al la b u lg araj e sp e ra n tisto j : „ U tin am 1) la ad ep to j de E ideo pri lingvo in tern acia ce ni venku ĉiujn m alhelpaĵojn a p e ra n ta jn kaj a p ero n ta jn su r ilia vojo! Ili kredu, ke ili faras lab o ro n belan, laboron noblan. Ili n eflan k ig an te pasu lau sia vojo kaj ili m em oru, ke g u ste la plej fortaj socialaj ideoj kom ence ren k o n tls la plej g ran d a n reag o n . Ili n ed eig an te m arŝu a n ta u e n kun k red o je si kaj je sia afero. Ili h a v a s kaj h a v o s por si ĉiam kaj eie la sirnpation kaj la apogon de ciuj, al kiuj e sta s k araj la p ro g re so tu tlio m ara kaj la bono de la v a sta j d e m o k ratiaj m asoj de la socio.”
El b u lg ara lingvo tra d u k is A. Grigorov.
l) L atina v o rto sig n ifan ta: Ho, ke
El Scienco kai Tekniko.
Tekniko kaj Popolo.
Tekniko kiel vera Ligo de Nacioj.
L au pensoj de E. B ü t i k o f e r, U zw il (Svisujo).
E sp eran tig ita de M u d j e k e e w i s.
La tekniko e s ta s tiom intim e kunligita kun la ĉiu tag a vivo, tio m g rad e b ezo n aĵo de la n u n tem p a civilizita hom o, ke oni p re sk a u jam ne a te n ta s gin, kiel ion tute kutim an, kaj nur tiam d ire k ta s al gi la rigardojn, kiarn gi m o n tra s n o v ajn vojojn, k re a s rek o rd o jn au — kiel dum la milito — fo rg a s po ten cajn batalilojn. S en saciaj rek o rd o j a ltira s ja ĉiam la a te n to n de 1' nefakulo, sed sam tem p e ili d eflankigas lin de la pli p ro k sim aj b ezo n ajo j kiuj ĉiuloke kaj ĉiutem pe c irk a ü a s la hom an vivon. E ervojo, tram o , telefono, radio, telegrafio, filmo, fonografo, a ü to - mobilo, m otorbiciklo kaj a ero p la n o e sta s a k irajo j kiuj pli kaj pli proksitnigis la popolojn unu al alia. La veran Ligon de Nacioj ne kreos politikistoj au filozofo’, sed ingenieroj kaj teknikistoj. La tekniko la b o ra s poi la b o n stato de 1' h o m aro . E sceptoj ne p ra v ig a s k o n tra ü ajn konkludojn. La tekniko e s ta s eble la plej g ra v a kultur-altigilo.
B ed aû rin d e la rolo de 1' tekniko kiel pliigilo de E k u lturo ne e sta s g e n e ra le re s p e k ta ta . T ro inulte oni kutiinigis rigardi la teknikon kiel por tan ton de rek o rd o j. P o r o rd in a ra j liornoj tekniko kaj m ateri- alism o e s ta s k u n lab o ran to j. Lau ilia opinio la tekniko e s ta s nur ilo, por pligrandigi — ekzem ple — la tag a n p ro d u k teb lo n de fabriko au por plirapidigi la m ovon de ŝipo.
E k zistas m ultaj g azeto j kaj jurnaloj kiuj p resk au
la k a n p le k tita tegm ento, kiu cten d iĝ is su p er la posta angulo de la boato. Eĉ ili estu s superfluaj, c a r la p resk au plena luno v e rsis la lumon je la rg a j k ask ad o j; sed estis kutim o havi la lam pionojn en la v eturiloj. C e te re ili donis tiel festan asp ek to n kaj k reis tiel a g ra b lan , intim an atrriosferon.
En tiu posta angulo sidis R osm ar kaj Liljada intim e unu apud la alia. Sia kapo ripozis su r lia b ru sto , per la d e k stra b rak o li tenis ŝian talion kaj per la okuloj li serĉis, tra n s ŝiau kapon, la m alproksim on. S o p irem o kaj nobla k u rag o nun estis en lia rig ard o .
Je iliaj piedoj k a u ris la sklavino. Siaj rig ard o j e stis d ire k tita j al la okuloj de la juna viro. Oui povis en ili diveni ad m iro n kaj ioni da scivolem o, sed nenion pli. Si estis k o n ten ta pri la feliĉo de sia am ikino.
„ L ilja d a !“ flustris la junulo, ne fo rtu rn a n te la rig ard o n de la m alproksim o.
Si levis la okulojn.
„Vi rig a rd a s la m alproksim on kaj tarnen p en sas pri m i? “
„A m baü e sta s allogaj: kaj la m alproksim o, kaj v i!“
„Viaj pensoj se rê a s la fan taziajn landojn, pri kiuj ra k o n ta s m aljuna Haĝi Afimed, la frem dulo . . .“
„H odiaü dum la p re z e n ta d o mi au d is poem on pri tiuj
landoj.“ ,
„Cu e sta s v e re , ke tie e k z ista s urboj, kiuj ne tro v u s lokon en nia luta Iago? Ke tie loĝas hom oj pli dense ol form ikoj en fo rm ik c jo ? “
„Oni ra k o n ta s. N enom breblaj ili e sta s. Unu el iliaj urboj e n h av as pli m ulte da loĝantoj ol nia tuta lando! Kaj e sta s m ulte da tiaj u rb o j.“
„S endube ili e sta s g ran d aj so rĉisto j. Mi audis, ke ili k o n stru a s n ag an tajn urbojn, kiuj n aĝ as su r n ek red eb le
v a sta j lagoj.“ » »
„ Je s, kaj ili b ezo n as tu tan lunperiodon por tra n sn a g i tian lag o n ,“ d au rig is R o sm ar.
„Oni ankau ra k o n ta s, ke ili h a v a s g ran d ajn tubojn, per kiuj ili b lovas tiel fo rte, ke o k azas fulm otondro kaj ke m uroj re n v e rsig a s . . .“
„Kaj ke ili m o rtig a s sin re c ip ro k e per te ru ra j b atalilo j.’’
. „Kiaj b a rb a ro j! Ke ili neniam eltro v u nian lan d o n !“
e k k riis L iljada. „Eble ili m o rtig u s an k au nin.”
tim e zo rg as, ke la tekniko ne estu fo rig ata el ilia kom postejo, sed el la k o m p o sto taj m an u sk rip to j, car ili p e n sa s: La g a z e ta ro zo rg u pri „ id e a la j” v a lo ro j;
sed tekniko e sta s nuda „ p ro z o ”, tro nialm ulte ideala.
En tiaj cirk o n stan co j ne e sta s rnirige, ke la g ran d a am aso tute ne k o m p re n as la roloti kiim h av as la tek -
I!!
P r o lo g o
okaze de la 25-jara jubileo de U nua E sp e ra n to Unuigo en W ien la 4-an de m arto 1927
en kafejo Schellingliof.
En tiu ĉi m om ent' solena, El koro tute ĝojoplena,
G efratoj, ui sa lu ta s vin
Kaj d an k as, ke vi nin kom prenis Kaj lau la invitilo v en is;
Ju s pasis jaroj dudekkvin Be tin m cin o rin d a tago,
Je kiu per fe rv o ra ago Be kelkaj anoj, ho feliĉ’!, Eondigis lau koinuna volo
La E sp e ra n to -U n u ig ’.
P o r tiun tagon rem em ori Kaj gian d a tre v e n o n glori K onvene kiel eble plej,
Ni s ta ra s , por en fra ta rondo ŭ in m anifesti al la m ondo, H odiaü en ĉi tiu ej';
C a r cio, kion Bio k reas, P o st kelka tem po jubileas, Eĉ an k au ĉiu a so c i’.
Bo nia e sta s tu te p rav a, Se pro m otivo tiel g ra v a Nun jubileas ankaŭ ĝi.
Jes, jubileas Ciu homo, Cu e k s te r au eu en la domo, Laù sia p ro p ra m a n ie r’,
P o st longa aŭ m allonga paŭzo, Kun iu aŭ neniu k aŭ zo :
D ependas de la k a r a k te r ’!
Ekzemple la d entist’ pro dentoj, La advokato pro klientoj,
S uisto pro k elk c e n ta ŝu ’;
La fian ĉin ’ pro m ila kiso,
La b a n k ro tis f pro kom prom iso, Kaj tiel plu, kaj tiel plu.
Bo nia unuigo sam e
D ecidis festi laŭ p ro g ram e Ci tiun tagon de la fond’.
Kaj la e s tra ro ne hezitis Kaj kore ciujn vin invitis P asigi gin en nia ro n d ’.
• Sed nun rni petas, ke vi uzu La tem pon kaj vin bonam uzu Be la kom enco gis la fin*.
Nur se vi esto s p len k o n ten taj Kaj ne pro la alveno pentaj, Jeu vi ĝojigos an k aû uin!
V erkis Kolonelo Z vv a c h.
Rim. de Red. — Ni publikigas ĉ i-su p ran „ P ro - logon’’ pro gia bonhum ora enhavo kaj supozante, ke ĝi an k aŭ povos serv i al aliaj est), societoj ce sirnila jubilea okazo.
^1
„Ne tirn u l“ resp o n d is R o sm ar al la te ru ra supozo de sia am atino. „Kaj eu tu te, kiel ili e n p en etru nian lan d o n ? Neniam ili su k ceso s, g ran d n o m b re tra n sp a ŝi la Muron de Bio. Kaj kio k o n e e ru a s iliajn blovtubojn kun fulrtio kaj tondro, tiu ci Muro de Bio e sta s tiom fo rtik a, ke ili neniam su k ceso s forblovi gin, ait ili d ev u s esti pli fortaj ol la G ran d a S p irito m ein.“
T arnen la »sorĉistoj de la fan taziaj landoj« jam sin p re p a ris por eltro v i la k a ŝita n landon, c a r ne to leris ilia am bicio, ke ekzistu su r la terg lo b o regiono ne esp lo rita de ili. Ili jam ne bezonis »forblovi la Muron de Bio«, ili jam scipovis k o n stru i a rte fa rita jn birdojn kaj sin konfidi al ties dorsoj, por facile transflugi eĉ la plej altajn kaj plej fortikajn tnurojn. Sed p ro v izo re tiu d a n ĝ e ro a n k o ra u ne e stis m in acan ta. C a r eltro v i la landon kaj konkeri gin per bataliloj, e s ta s m alsam aj aferoj.
Alia d an g ero , pli proksim a, m inacis la feliĉon de la juna paro.
Kiam ili e stis atin g in taj la Insulon de la Larrnoj de 1*
Feliĉo kaj tie pro m en ad is, o p in ian te ke ili e sta s tu tso laj — eĉ B agm ija re stis ĉe la gondolo, dum la g eam antoj m ala p eris in ter la boskoj de I' instilo —, el post la trunko de iu a rb o ilin o b se rv is du a k ra j okuloj. Niai artiikoj ne e stis a te n tin ta j, ke nigra gondolo de m alproksim e ilin sekvis. La nigra gondolo alb o rd ig is la insulon je alia flanko, kaj el ĝia m allum a v e n tro elram p is m alhela om bro kaj m alap eris inter la boskoj.
Ekstrakto el la V-a ĉapitro.
B agm ija ĝ u as nekonitajn plezurojn. Instinkte si se n ta s la sim boleeon de la k olorludado a n ta ü siaj okuloj. La m ult- kolora kom enco — tio e sta s la b a ta la d o de la bonai kaj m al- bonaj spiritoj de tiu ci tero, el kies sino si naskigis. La bluo —- tio e sta s sia se re n a vivo, pura kaj v irg eca kiel la k la ra sen n u b a ĉielo. La rugo — tio e sta s la sungo de ŝia koro, kiu flam as ren k o n te al la plej alta feliĉo de tiu ci m ondo, al la intim a kunigo kun alia koro. La oro — tio c e rte e s ta s la glora am o, pri kiu al si rak o n tis Liljada, la am o, kiu h arm o n ie m iksiĝos kun la rugo de sia k o rsau g o , kaj kiu v en k o s cion k o n tra ü a n , ĉion m a la g ra b la n : la verdajn ser-
niko k o n cern e la plialtigon de I’ hom aro. B rav e oui o b s e rv a s kun interest) la p ro g reso jn de 1’ a v ia d o ; sed en ili per si mem a n k o ra u ne k o n sistas la g ra v e c o de h av iad o por la hom aro, sed plignste en tio. ke tiaj flugadoj p re z e n ta s pioniran laboron, por pli m al- longigi la d istaneojn kiuj a p a rtig a s nin de la plej m al- p roksim aj partoj de 1’ tero. — La eblo s e n d ra te tran sig i la voĉon kaj atidigi gin mil kilom etrojn pli m alproksim e per auskultilo au lautparolilo, e sta s per si mem pure teknika p ro g re so ; sed rilate al la hom aro la g ra v e c o de 1’ radio k o n sistas en tio, ke ne e k z ista s plu izoleco e se e p te de libervola, ke k am - p a ra n o k v azau ric ev a s dom en la klerigajn p re z e n t- ajojn de 1’ rnetropolo kaj ĝiaju m uzikajn guojn, ke lum turisto m alg raü sia izoleco sin sen tas kunligita kun la c e te ra m ondo. — La radio p ru v as k lare, ke la m ira tek n ik a p ro g re so ne ciuokaze kaj tuj e s ta s rig a rd o ta kiel k u ltu ra p ro g re so . Ber la elpenso de 1' se n d ra ta telefonado sendube la p roblem o estis sol- vita. Bor la h om aro la afero fariĝis g ra v a nur tiani kiam je etaj kostoj riceviloj estis aeeteb laj au p re t- igeblaj per la in teresato j. La tekniko d e v as esti e k sp lu a te b la generale, por ke ĝi efiku k u ltu r-altig e.
O fte tio e s ta s finança dernando.
L a sttem p e oni sciigas pri g ran d eg aj lokom otivoj kiuj p ro d u k ta s pli ol 1001) C. B. (H. B.) kaj k ap ab las su p ren tiri sur k ru ta j linioj pezajn v ag o n aro ju kun k o m ercajo j. L eg an te tion la plej m alniultaj hom oj konscias, ke nur la elpenso de 1’ ferv o jo ebligis vo- jaĝojn en m alproksim ajn landojn, ke do la lokom otivo por la proksim igo inter la popoloj kaj por la rec ip ro k a k o m p ren ig o faris pli m ulte ol eiuj filozofoj kune a n ta ü gi; la plej m alniultaj hom oj k o n sid eras, ke la lo k o m otivo nur e s ta s ilo, por proksim igi al ni la sudon, la sunon, la glacion, la m ontojn, la eb en ajo n kaj la a rb a ro jn .
Ci tiuj ekzem ploj sufiĉu. Ne en en la ĉiutaga ek sp lu ateb lo k o n sistas
tekniko por la popola b o n stato . Ni v iv as en la epoko de 1’ tekniko, sed ne en la epoko de T kornpreno pri la tekniko. Ci tiun lastan akceli e sta s dankinda task o kaj an k aû la celo de tiu ci artik o lo .
Giganto inter la „nubgratuloj”.
La tekniko alm ilitas eiam pli g ran d a jn taskojn.
T ek n ik aj e n tre p re n o j kaj k o n stru ajo j, kiuj an taû dek- dudek jaroj an k o rau elvokis nian adm iron, e sta s e n o m b rig ataj de novaj, pli g ran d io zaj en trep re n o j.
fiel en N ovjorko e k e s ta s „ n u b g ra tu lo ”, k o m p are kun kiu eĉ la plej altaj gisnunaj dom egoj a p e ro s kiel pigm eoj. Tiu gig an to inter la „n u b g ratu lo j” esto s la t. il L a rk in -tu ro , kiu h av o s 1 10 etaĝojn. La unuaj 12 etag o j leviĝos kun g lata fronto. De la 12-a gis la 18-a etag o la fronto trifoje retirig as, tiel ke estig o s tri stupoj. S u r tiu bazo levigos turo, kiu m o n tro s sep ŝtupojn, tiel ke kun ĉiu ŝtupo gi nialdikigos, gis la pinta su p ro . La kostoj de la nova „ n u b g ra tu lo ” e sta s tak sitaj je 18 milionoj da dolaroj.
La tabuletoj de fliti trovitaj en Turkujo.
D -ro Emil E o rrer, el la u n iv ersitato de B erlino, su k cesis deĉifri la fam ajn tabuletojn tro v ita jn de ark eo lo g o g e rm an a Hugo W lak ler en M algranda Azio dum ark eo lo g ia elfosado. Ci tiuj tabuletoj e n te n a s k o resp o n d ajo n de unu el la regoj de I’ fliti, a n tik v a popolo, kiu fondis p o ten can itnperion en Mal- g ra n d a Azio au tan la civilizacio de 1’ Eenikoj.
Brof. F riss, kiu an k au stu d is tiun en sk rib o n , a s e rta s , ke gi re n v e rs a s la tu tan scion kiun oui h av is pri tre n ialproksinia p asin teco en la h isto rio de O riento. Gi d o u as tre v iv an bildon de (ire k la n d o
la rek o rd o j, sed la g ra v e c o de E
pentojn de cuvio kaj inalam o kaj la uigrajn fantom ojn de zo rg o kaj suferoj, kiuj eble volos ininaci siau feliêon.
Jeu la oro deuove d en sig as, u ag as en la k o rru ĝ a sango kiel brila punkto, turiirĝas ĉirkaii gin, giaj cirk tad o j ta r if a s pli kaj pli v a sta j . . . Kaj nun fci s ta ra s kiel glora aureolo, kaj e lp a ŝa s el gi la figure de a ltk re sk a v iro ; sed li ne e sta s auo de tiu ci popolo, e sta s viro kun blanka liauto kaj en nekutim aj vestoj. Li b a v a s blondajn harojn kaj helaiii, bluajn, rad ian tajn okulojn, per kiuj li fikse rig a rd a s la kiiabinou.
Kia rig ard o , ho! Gi e sta s kore bona, kaj tarnen gi p é n é tra s su r la fundoii de 1’ atiim o. Si volus forturni siajn okulojn, sed ne povas. K vazaŭ en so rĉite, si d ev as elteni tiun rig ard o n , kaj eu sia koro Ŝi se n ta s ion stra n g a u
— tiel stra n g a u , ke Ŝi ne p ovas difini &in. Neniam si sen tis ion tian. K vazau gi levus Sian anim ou al ĉielai altajo j, k v azaü si ne povus teni gin en sia eta koro. Sed tiu seu to estis tiel g ran d io za, tiel gojiga, ke — kun tiu sen te — Si volonte nun volus dissolvigi en la G ran d an E tern eco n .
Kaj la frem dulo paSis al Si — an k o rau lia rig a rd o ne lasis Sin. Li s ta r a s a n ta ù Si. Lia rig ard o d iras al Si ion, kio Sin su p e rin e z u re feliĉigas. Gi min en.havas pasiun p eteg o u kaj sam tem pe n e k o n tra ü sta re b la n ordonon. Kaj si ja tute ne volas k o n tra u sta ri, Si volas p erfek te droni en tiu m arp ro fn n d a sento, volas esti unu kuti gi, kiu e sta s Si se n ta s — a p a rte n a jo de tiu neniam ko rn p ren ita kaj neniam k o m p ren eb la C ianio kaj N eniam o, kiuu oni nom as E tern eco . Kaj per siaj p ro p ra j okuloj Si e sp rim a s la kaj — la konsenton. T iaiu Si se n ta s sin liaj brakoj, se n ta s lian koron bâti k o u trau la sia, se n ta s v arm ajn lipojn pasie tusi la siajn . . , kaj e sta s senlim e, su p e rm e z u re feliôa . . .
Krio tr a tra n ĉ a s la nokton, a k re tr a tra n e a s la m ajestan tran k v ilo n de la naturo, tranĉas la fadenon de I' songo de la knabino guste en la m om ento, kiam Si sv e b a s en la se ra faj regionoi de I’ E tern a Amo. Kaj si k v azau falas el in ter la steloj.
Ankau la gondolisto vekigis. Ambau e k sa lta s. B uafoje la k rio tra n ĉ a s la aero n . Kio c k a z is ?
respoudon k u San ta en
