NTISTA
* — GAZET
LA M ALK ARA M O N A T A ORGA 3FER.NACIA DE O U E S P E R A N T ÏS T O
A b o n o .
S i m p l d j a r a b o n o 2.— s v . fk .
K o l e k t i v d j a b o n o j a I u n u a d re s o : m in im um e 5 a b o n o ] p o 1.50 s v . fk . ; m ln im u rn e 10 a b o n o ] p o 1 20 s v . fk . ; m ln im u m e 25 a b o n o ] p o 1.1« s v . fk
L a p re z o i v a lid a s n u r ce a n fa fla p a g o p o r tu fa ia r o (^e a lim a n ie r a p i g o
( m o n a t a , k v a r o n fa r a k a .) u n u n u m é ro k n s ta s 0,20 s v . fk ., 5 e k z d e u n u n u m é ro p o 0.15 sv. fk ., 10 e k z . n o u.12 s v . fk ., 25 e k z . p o 0.11 s v . fk .
P a g a n te p e r a g e n lo , a ld o n u 2O'7o p o r p e ra d o .
Rek lamo.
A n o n c o i : p o u n u c e n tlm e tra k o lo n e r o (8,5 c m la r ĝ a ) e g a lv a lo r o d c 5.— s v . fk . A n o n c c t o i ( n u r k o n tr a û a n la ö a p a g o ) : p o e n p re s o k a j v o r t o (a ŭ r n a llo n g ig o ) e g a lv a lo r o de 0 10 s v . fk ,, m ln im u m e 1.— s v . fk .
R a b a l o : 3 fo ie 10%, 6 fo je 15%, 12 fo ie ?0°/0.
P a g a n te p e r a g e n to , a ld o n u 20% p o r p e ra d o .
A d r e s o :
W eroido de ■ E s p e ra r»
f i o r r e m b e i K öln (ö c r m a n u jc fl Fako: V er d a S t e l o .
R e d a k t o r o :jTeo Jung P o ŝ t ĉ e k a f k o n to j :
G e r m a n u io : K ö ln 75102 J ie r o ld o d c E s p e r a n to , H o r r e m .
D a n u i o 4962, H e r o ld o d e E s p e r a n to , H o rre m G e rm a n u jo ).
D iv ersla n d a jn v a lu fo jn
• ni akeeptas je sekvan ta k u rz o :
0 10 s v is a fr a n k o = 0.05 a rg . p e s o . 1 a n g la p e n c o , 0.14 a fts tra Ä ilin g o , 0.14 b e lg o , 0.16 b ra z . m ilr . , 3 b u lg levol, 0.65 Ĉsl. k r o n o , 0.07 ’ /» d a n n k r o n o , 8 e s f. m a r k o ], 0.80 H nna m a r k o , 0 50 fr. fr a n k o , o.08 g e rtn . m d rk o , 1.80 g r. d r a k m o j, 0 .1 2 i/a h i s p . p e s e to , 0.12 p e n g o , 0.45 Ita la U ro, 0.04 ]a p . je n o , 1.10 i s t d in a r o j, 0 10 la lv a la to , 0 20 lito v a lid o , 0.05 n e d e rl g u ld , 0.08 n o rv . k r o n o , 0.17 p o la z lo to , 0.40 p o r t, e s k u d o , 4 ru n. ie o l, 0,07*/» s v e d a k r o n o , 0.04 tu r k a fu n to , 0.02 u n ig v . p e s o , 0.02 u s o n a d o la r o . L a d iv e r s a ln v a lu to fn ui a k e e p ta s n u r c l la k o n c e m a i la n d o l, s e d c l ĉ iu la n d o n l
a k e e p ta s p a g o n p e r s v . fn , g e rm , r m k , its . d o la r o , a n g la fu n io au » v e d a k r o n o . P u s o j p a g u a l la a g e n te io de H e r o ld o : G e o . T e te rin . F o n ta n k a 21, k v . 7, L e n in g r a d , la u k u r z o : 0.10 s z . fk . = 0.04 o r - r u b l. k a j 20% p o r p e ra d o .
N - r o 2 F e t r M a r o 1 9 2 7
E speranto progresas.
E sp era n to .
E s p e ra n to bone p ro g re s a s en E g ip tu jo . N o v a E s p e ra n to -g ru p o fo n d ig is en P o rt S a id . A n k a ü en A le x a n d ria , K a iro k a j T a n ta la m o v a d o e k flo ris . E n K o n - stantinoplo ekzistas es p er a n t- istoj el dek nacioj ; d e le g ito de U n iv e rs a la E s p e ra n to A so cio en K o n stan tin o p lo estas s -ro H ilm i D je lil B ej.
L a 1 8 -a B rita E s p e ra n to -K o n - greso o k a zo s p asko n en C h elten ham S p a , la 1 6 -a G e rm a n a E s p e ra n to - K o n g reso paskon en
K ö ln , la 3 -a N e d e rla n d a en H a a r lem ( 2 8 —2 9 m a jo ), la 1 4 -a K a ta - luna en S ö lle r (insulo M a llo rc a , 5 —7 junio). L a plim ulto de la alia) n a c ia j E s p e ra n to -k o n g re s o ] o k a zo s pentekoston. La n u n ja ra (1 9-a> U n iv e rs a la E s p e ra n to -K o n g reso o k a z o s en D a n z ig (2 8 Julio gis 4 aü g u sto ), la 2 0 -a o k a z o s venontan ja ro n en A ntw erpen .
E n S o v et-R u sla n d o ekzistas pli ol 1 0 0 0 0 o rg a n iz ita j e s p e ra n t- istoj. L a soveta re g is ta ro fa v o ra s E s p e ra n to n . L a rusa poŝta a d - m in is trac io jam eldonis du post
m a rk - seriojn kun E s p e ra n to - teksto.
E nglish.
E sp e ra n to is m a k in g g o o d p ro g re ss in E g y p t. A new E sp e ra m o g ro u p has ju st been form ed in P o rt S a id . A ls o at A le x a n d ria , C a iro ad T anta the m ovem ent is in a flo ris h in g c o n d itio n . A t C o n s ta n tin o p o l there are E s p e ra n tis ts o f fen d iffe re n t n a tio n a litie s ; the delegate o f the U n iv e rs a l E sp e ra n to A s s o c ia tio n there is M r.
H ilm i D je lil Bey.
The 18th B ritis h E sp e ra n to C o n gress w ill take place d u rin g E a ste r in C heltenham S p a, the 16rh G erm an E sp e ra n to C o n g re s s at C o lo g n e also d u rin g E aster, the 3d Dutch E sp e r
a n to C o n g re s s at H a a rle m (2 8 —29 o f M a y ), the 14:h C a ta lo n ia n C o n gress at S o lle r(th e Islan d o f M a jo rca , 5 — 7 o f June). M o st o f lhe o th e r n a tio n a l E sp e ra n to C o n g re sse s w ill take olace d 'rin g whi^w<».*k.. JThj*
ye a r's 19ih U n iv e rs a l E sp e ra n to C o n gress w ill take p la ce at D a n zig (28 o f Ju'y to lhe 4ih o f Aug.), the 20ih w ill take place next year at A n tw e rp .
There are m ore than 10 000 o rg a nised E ^ p e ra n tis ts at present in S o v ie t- land. The S o v ie t go vernm e nt fa v o u rs E speranto. T h e ir postal a d m in is tra tio n has a lre a d y issued tw o series o f sta m p s w ith E sp e ra n to texts
D eu tsch .
E s p e ra n to macht gute F o rts c h ritte
•in A e gypten . E in e neue E sp e ra n to - G rup pe is t in P o rt S a id entstanden.
Auch in A le xa n d rie n , K a iro und T an ta b üht die B e w e g u n g auf. In K o n - sta n tin o p e l g ib t es E sperantisten aus zehn N a tio n e n ; D elegierter des E s peranto-W eltbundes in K o n sta n tin o p e l is t H e rr H ilm i D je lil Bei.
Der 18. B ritisch e E s p e ra n to -K o n gress find et zu O stern in C heltenham - Spa statt, der 16 Deutsche E sp e r
a n to -K o n g re ss g le ic h fa lls O ste rn in K ö ln , der 3 N iederländische in H a a r
lem (28 — 29. M ai), der 14. Katalanische in S ö lle r (Insel M a llo rc a , 5 .— 7. Juni).
'‘Die M ehrzahl der anderen na tionalen E sp e ra n to -K o n g re sse finden zu P fin g s te n statt D er d ie sjä h rig e (19.) E sp e r-
t o -W e ltk o n g re s s w ird in D a n zig
^abgehalten (28. Juli b is 4. A u gust), der 20. nächstes Jahr in A n tw e rp e n .
In S o w je t-R u ssla n d g ib t es m ehr als 10 000 o rg a n is ie rte E sp erantisten . Die S oyvtet-R egierung b e g ü n stig t E s peranto Die russische P o s tv e rw a ltu n g hat bereits zwei F re im a rk e n -S e rie n
m it E s p e ra n to -A u fd ru c k ausgegeben.
F rançais.
L ’ E sp e ra n to fa it des p ro g rè s en E g yp te . Un nouveau g ro u p e esper
antist? v ie n t de se c o n s titu e r à P o rt- S a id . A A le x a n d rie , au C a ire et a T a n ta le m ouvem ent se développe.
A C o n sta n tin o p le , il existe des espé- rantistes de d ix p a y s ; le dé égué de la U n ive rsa la E sp e ra n to A s o c io à C o n s ta n tin o p le est M. H ilm i D ie iil Bei.
La 18e C o n g rè s esp érantiste b r i
tannique aura lieu pendant les fêtes de Pâques à C heltenham S p a , le 16e C o n g rè s espérantiste allem and à C o lo g n e à la même époque, le 3e C o n g rè s néerlandais à H aarlem (les 2 8 —29 mai) et le 14e C o n g rè s catalan à S ö lle r (île de M a llo rc a , les 5 — 7 juin). La p lu p a rt des autres co n g rè s n a tio n a u x espérantiste» a u ro n t lieu à la Pentecôte. Le 19e C o n g rè s U n iv e rs a l de T E sp e ra n to se tie n d ra cette année à D a n tz ig (du 28 iu ille t au 4 août) et le 20e l'année prochaine à A n vers.
L ' U n io n E sp é ra n tiste de T U. R.
S . 3 . com pte plus de 10 000 m em bres.
Le gouvernem ent s o v ié t que fa v o rise le m ouvem ent espérantiste. L ' a d m in is tra tio n russe des P. T. T . a déjà fa it paraître deux séries de tim bres avec texte en E speranto.
Sukceso d e V e rd a S telo
L a kon sta nta p ro g re s o de V erda S te lo pruvas, ke nia ideo, liv e ri al la e sp e ra n tista ro kiel eble plej m a lka ra n o rg a n o n , estis prava. O u ta g e a l- venas n o va j abonoj. M u lta j g ru p o j, k iu i kom ence m endis nur 10 aŭ 20 ekzem plerojn, posttnendas p lia jn ; ke lka j d u o b lig is , eĉ trio b lig is la kom ence m enditan k va n to n .
P recipe ĝ o jig a estas la fa kto , ke du a so cio j
— la h u nga ra kaj la finna — d e cid is uzi V erdan S le lo n k ie l sian o fic ia la n o rg a n o n . Se pluaj a so c io j d e cid o s same, ni p o v o s eventuale a id o n i, du m o - nate aŭ eĉ monate, specialan fo lio n kun la o fic i- alal k o m u n ik o j de la ko n ce rn a j a so cio j.
P o r la fo n d o ta
In t e r n a c ia P r e s a k a | E ld o n a S o c ie to
sur la bazo de nia jam ekzistanta entrepreno (p re se jo -e ld o n e jo ) estas ĝ is nun s u b s k rib ita i ê. 30 a k e io j po 100 h n k ., entute ĉ. 5000 rm k. C a r la m in im u m a sum o bezonata estas 10 000 rm k. (p o r m a lp li ne v a lo ra s fo n d i novan societon), ni atendas pluajn s u b s k rib o jn .
Do, b o n v o lu plej baldaŭ sendi a! ni v ia n p ro - v iz o ra n n e d e v ig a n a n o n ciĝ o n kun in d ik o , k io m d a a k e io j p o 10 0 rm k . v i e v e n tu a le d e z iro s .
E ld on eĵo d e V erd a S telo kaj H e r o ld o .
___Tra E s p e ra n tu io .
^ ĵ f l n t e r n a c i a Institute» d e In t e le k t a K o o p e r a d o
en P a riz o dissend is jam sian duan in fo rm a n c irk u le ro n en E sp eranto, ô i estas p u b lik ig ila en H e ro ld o n -ro 2 de 14 1, 1927.
“ “ ‘ La 13-aJ In t . E sp. F lo r a l L u d o f
o k a z o s la 5 — 7. 6. 1927 en S ö lle r sur in s u lo M a ljo rk o . K o nkurson ta } v e rk o j (ra k o n to j, poem oj,
a rtik o lo i o rig in a la ) au îra d u k ifa j) devas a lve n i g is 28 2. ce la se kre ta rio s -ro Delfi Dalm au, C a rre r V alencia 245, B arcelona. E stas p ro m e siîa j va lo ra i m onaj kaj a lia j prem io j. K o n k u rs o n ta l v e rk o j devas esti ne jam e ld o n ita i. La m a n u s k rip to l devas p o rti s u rs k rib ita n devizon sen la nom o de la v e rk in to : ili devas esti a ko rn pan ata j de ferm iîa k o v e rio , kiu surhavas la sam an d e vizon kaj entenas la no m o n kaj adreson de 1’ v e rk in to .
E s p e r a n to k a j tu r ls m o .
Dana T u rism a À s o c io in ic ia tis aperon de a r- tik o lo p ri „D a n la n d o kiel tu ris îla n d o - en H e ro ld o (n -ro 5 de 21. 1. 1927) kaj p ru n te d o n is o k belajn k liâ o jn por ilu s lri la a riik o lo n . La a so cio v o lo n te respo ndo s p ri turism a) aferoj en D a n la n d o , en angla, franca kaj germ ana lin g v o j kaj en E s p e r
anto. A d re so : T u ris tfo re n in g e n fo r D anm ark, Vestre B o u le va rd 18, K openhago B, D anlando.
En B udapest kelkaj hotelol uzas E speranton.
H o te lo kaj banejo C 'a s z a rfü rd ô m etis en la cam - b ro jn in fo rm o jn en lin g v o j hungara, germ ana kaj E speranto. Ho*elo C o n tin e n ta l e ld o n is b ro s u ro n en ke lka j lin g v o l kaj E speranto. H o te lo R o ya l, la plej g ran da ho te lo en H u n g a ru io , a liĝ is k ie l
„e n tre p re n o 4* al U E A .
E s p e r a n to k a j r a d io .
P o st m ultaj a lia j, ankaü la sendstacio de Kaunas (K ovn o), ĉefurbo de L U o vio , depost 2. 2.
dissendas E sp e ra n îo -ku rso n ĉiuvendrede je la 18 a vespere.
La 29. 1. la nova rejnlanda se n d sta cio L a n g e n berg (G e rm a n u jo ) dissendis p ro g ra m o n en ger
m ana lin g v o kaj en Esperanto. La p ro g ra m o n plenum is nia sam ideanino s -in o H e rrn s ta d t-O et- tingen el B e rlin o , kiu estas konata re c ilis tin o .
I n t e r n a d a â a r d e n is t a A s o c io
ĝ is nun ne ekzistas. N ia sam idea no Paul N eer- gaard en K o p en hag o O , Kastelvei 21, D a n la n d o , intencas fondi tian a so cion kun E sp e ra n to kiel in te rn a cia lin g v o . Interesulo) s k rib u al li.
Tra la m o n d o .
M a lm u lta in g ra v a jn o ka z a ĵo jn notas la k ro n ik - is to en la unua m onato de I* nova la ro .
En E ü ro p o la v in tro àajne ne v o la s ve n i, la te m p e ra lu ro estas varm eta, kaj o fie fa la s pluvo.
La aêa m alseka vetero tre fa v o ra s la g rip o n , k iu p ii m a lp li regas en ĉiu| la n d o l E n m u lta l urbo]
de D a n la n d o o n i m alperm esis p u b lik a n dancadon.
E l P a rizo o n i ra p o rlis (k v a n k a m tio kom prene ble estis m ulte tro ig ita kaj nur „g a z e t-a n s e ro “ , kie l s c iig a s nia P a riza ko re sp o n d a n to ), ke dum iuj ta g o i la éerkol ne sufiê is p o r la m o rtin to ). A n ka ü en G e rm a n u jo kaj a lila n d e la g rip o a ta kis m ultajn hom ojn, kva n ka m generale ĝ i restas n iild a ka|
m o rtig a s m alm ulta jn personoin.
G erm an uio ĝuste ĉ irk a ŭ la N o v ja ro ne h a v ls re g ista ro n , kai d a ŭ ris lo n g icm p e , ĝ is post m ultal k lo p o d o i la „c e n lru m e s tro “ M a rx sukeesis s ta rig i novan kab ine to n el anol de la ge rm a n n a cia (k o n servative!), g e rm a n p o p o la (lib e ra la ) kaj centrum s (k a to lik a ) p a rtio j.
En H in u io éiain daûras la necerta s itu a c io . B ritu jo sendis tien g ra n d a jn tru p tra n s p o rto jn . O n i p o vas esti s c iv o la , kiel la aferoj a ra n ĝ iĝ o s en la M a ip ro k s im a O rie n to .
En k a to lik a j la n d o j m u ltlo k e P rin c ’ K a rn a v a lo nun s v in g a s la sceptron. ‘ K onatai estas la k a r- n a va la l festoi de Rom o, V e necio (Ita lu io ), de N ic e - N izza (en F rancufo), de K o lo n lo kaj München (en G erm anujo). E n laste nornita la n d o la m a lb o n a l sekvo) de I’ m ilito dum iuf |a ro j m ina cis m o rtig l la k a rn a va lo n ; sed iom post iom ĝ i re v iv iĝ ls . Precipe la rejnlanda p o p o lo , m a ig ra ü la o k u p a cio , ne perdis sian v iv o v o lo n , sian serenecon kaj b o n- h u m o ro n . O n i feslas, m a skiĝ a s, dancas kai ĝ o ja s, kva n ka m per inode sta j rim edoi ko m p a re kun la a n ta ü m ilita tem po. Sed kio n helpas pesim ism o, plendado kai senfina funebrado ? M a lg ra ŭ êio — m a ig ra ü m ilito , e ko nom ia k riz o kaj cia m a la g ra b l- a jo — la m o n d o estas bêla. O n i devas nur s c i- p o v i elêerpi la be lajoln el la rubo de T êiutago.
N i ĝuu la belan tnondon, ni ĝ o iu ka i esperu p li
b o n a jn te m p o jn t
N ro 2 V e r d a S te lo 1 9 2 7
Z oppol (Libera ' urbo Danzig). — M arponto kaj Kuraca D om o (Kurhaus).
L e te ro e l D anzig.
Karaj gesamideanc 1 !
Per liu ci letero mi plenum as la prom esen donitan al vi ĉiuj, kiu j el la plej diversaj lo k o l turnis sin al mi pelante pri detalol rilate la al- vo ja ĝ e b le co jn al D anzig, la kongresurbo de nia Deknaŭa.
Kiel ni jam d iris en nia unua kongresa in - fo rm ilo , ekzistas m ultaj vo jo l por a tin g i D anzigon : Ira la aero, trans la m aron, per la fervojoj. ĉ ie s gusto p o vo s esti k o n le n tig a ta ! Kies financoj ne permesas la uzon de aeroplano, liu po vos elekti la ŝ ip o n ; kiu lim as la m arm alsanon, preferos la vag ona ro n.
Nun mi lurnas min precipe al tiuj, kiuj ial estos devigata) vo ja ĝ i sola). — Uzante a e ro p /a n o n au ŝ ip o n re kte ve tu ra n ta n al D anzig vi n u r be- zonas p a s p o rto n sen ia vizo, kontraûe por la fe rv o jo estas necesa la r /z o de ĉiu lando, kiun v i inîencas tra v o ja ĝ i. La diversajn v iz o jn vi devas p riz o rg i laü la renversita sin sekvo de la ŝtatol, kiujn v i traveturos, do kom encanîe per D anzig. Nun D a n z ig ne p o s tu la s ia n vizo n . A n ka u la p o la v iz o esias ne nepre necesa kvan - karn re ko m e n d in d a , mi tion lu) pli detale k la rig o s . Se vi traveturos G erm anujon, vi nepre bezonas germ anan vizon. Pri la aliaj vizo i L K K (L o ka Kongresa K cm itato) poste ankoraû sciig o s pliajn deîalojn. H odiaü mi nur deziras p ris k rib i ankoraû la alvojaĝeblecojn de B e rlin al D anzig ku n kaj sen pola vizo.
K u n pola vizo vi povas uzi aû la Union B e rlin - S te ttin -S to lp -N e u s ta d t (W e h e ro w o )-D a n z ig aû la
Haskox.
R akonto de O. Si C h o rin e .
E l franca lin g v o tra d u kis M. M eiste rm a n n .
La du pajacoj, am arantaj kaj oraj, sin re n ko n tis sub la trium fa arko el paperaj flo ro j en la bal- salono, p le n ig ita de la m askita hom am aso, s triita de paperserpentoj m u ltko lo ra j.
Japanaj lanternoj balancadis sur la p lafono siajn lum ajn konturojn. S ub ilia orum ita lum o arlekenoj, bajaderoj, k o v b o jo j kaj ciganoj dancis, ludis, kuris, h a ltig is unu la alian, flirtis kaj eĉ sin kisis, in fe ktita j de freneza plezuro kaj de kurago, p liig in ta pro la m asko, kiu ŝirm is ilia n duban in k o g n ito n .
La du pajacoj ekhaltis kaj sin reciproke ekza- menis tra la truoj de siaj m askoj el n igra atlaso.
S ub la m ola s ilk a jo de ilia j vestoj oui divenis la form on de ilia j k o rp o j: la unu estis v iro kaj la alia v irin o .
„P ro D io, pajaco, frato m ia ,“ e k k riis la pajaco vira, „c i dancos kun mi ĉi tiun vesperon. V idu d o i t ! M i estas am aranta kaj era, kaj ci estas ora kai am aranta. La sim ileco de niai gustoj nin ku n ig a s por tiu ci nokîo. N i estas pro niaj identaj vestoj la paro ideala, la paro perfekta.“
S in cirkaûtenanle la du pajacoj, am arantaj kaj oraj, m a lp ro k s im iĝ is kaj dancis inter la am aso m oviĝ anta. Nesepareblaj, ili ju ris re tro vi unu la alian je la proksim a m askobalo.
Sed la dua vespero, kiu Hin ku n ig is, ne plu ilin re tro vis en vestaĉoj banaloj de pajacoj, k v a n kam am arantaj kaj oraj. „ L i* a p e ris kiel Nababo.
Lia riĉeco m o n trig is eĉ je la pli etaj ornam ajoj de lia vestajo. Li s im ilis al diam anto, facetita je m ilo da suprajetoj kaj kiu m ontradis je ĉiu angulo novajn falrerojn. Kaj „ ŝ i* ve sîig is kiel „S in jo rin o D o la ro “ , skuante orajn m onerojn sur sia frunto kaj turne ŝanceligantc sian jupon el banknofoj.
Union Berlin-S chneidem ühl Konit> (C h o jn ice ) D ir- schau (T czew )-M drie nbu rg Danzig. PU agrabla, ja p le j a g ra b la estas la v o ja g o la u S te ttin ku n p o la v iz o Tiam v i ne bezonas ŝanĝi la vagonaron kaj spertas nur du p a s p o rt-k o n lro lo in kaj unu revizon de viaj pakajoi en la vag ona ro ce S trze- belin. Vi forveturos de B erlin (S tettiner Bahnhof) je 8.15 h. atgm . kaj alvenos en D anzig je 5 50 h.
ptgm.
S u r la lin io Schneidem ühl-D anzig vi devas ŝanĝi la vagonaron en Dirschau (Tczew ) (nur permesata al la vo ja g a n to j de la dua klaso — duhora restado en Dirschau [T cze w ]) aû en M a rie n burg, kaj vi suferas pli oftan ko n tro la n kaj de via pasporto kaj de la pakajo.
Sen pola v iz o vi povas uzi la sam ajn lin io jn sed devas atenti pri tio; ke la vag ono eslu tiel nomaîa tr a n s it- vagono, en la ho ra ro m arkiîa per o. ô u laŭ S tettin, eu lau Schneidemühl, am- baûkaze vi devas vetura ĝ is M a rie n b u rg , car la va g o n o j restas fe rm ira ^ ^ K v fn e povas- e lv a g o n ig i, nek en D anzig, nek Jn Dirschau (Tczew). De M a rie n b u rg vi povas d a û rig i la volaĝon au per m a lg ra n d -v a g o n a ro [ Kleinbahn | (neniel rekom end- inde, tro longedaûra) au per aûtobuso priva ta au p o s ta (pli m a lm u lte k o s ta \ 7 g u ld e n oj).
Kiu ne salas v o ja g i dumîage, al tiu mi re- kom endas ankoraû alian eblecon. H avigu al v i p o la n v iz o n kai uzu tarnen la tra n s it-v a g o n a ro n laü S ch n e id e m ü h l ĝis M a rie n b u rg . (F o rv e lu ro de B e rlin , B ahnhof F rie d r chstrasse, je 11 h. nokte).
En M arienburg envagonigu post kvaron hora restado (6 49 — 7 08) personan vagonaron (p o r kiu v i bezonas la polan vizon) kaj post du horoj kaj
Ili estis b lin d ig ita j pro sia riĉeco kaj b lin d ig a d is la aliajn m askitojn, a itîrita jn per la e k b rilo de ilia oro, plej certa g a ra n tio de feliĉo.
Je la tria balo, certaf ke ili ne forgesos la riĉ - econ de siaj antauaj transvestajoj, li kredis povi reprezenti la „Inte lig e n te co n *, si la S p rite c o n *.
S i adm iradis, kiel la buŝo kaŝita sub la puntoj de lia m asko p o vis paroli pri ĉiuajo), kaj li estis ra vita de siaj respondoj, b rila n ta j kiel la pajletoj de sia îransvestajo.
T iel do ili ĉeestis ĉiujn balojn, diferencaj ĉiun fojon. Ili tra n sve stiĝ is je „B e le c o *, ili k o v riĝ is per la kira so de „K u ra g o *, ili e kp ro vis eĉ la alm ozdonadon de la „B o n e c o *.
Kaj post kiam , sim ila j al pompa) pupoj, ili trapasis o rna m itaj de m ilo da orna m ajoj, tik lita j de m ilo da v irîo j, — ili venis al la lasta balo,
„ li* portante la sagojn de E ro so kaj „ ŝ i* la rozojn de A m oro.
Post ĉiu balo ili kon servadis rem em oron ekstreme a d m irin d a n unu de la <alia. Kaj ilia j songoj estis plenigita j de felicaj m irajo j.
* * *
La salono, tute b rilanta kaj ornam ita, kom encis m alplenigi. La g irla n d o j ŝajnis esti trin k in ta j la tutan p o lvo n , kaj la paperaj petaloj de la rozoj faladis.
P ian isto laça referm is sur la estrado sian pienon por la dorm o. La v io lin is to j rernetis siajn instrum entojn en ilia jn ingojn.
La A m o ro ka| la A m o rin o eliris. En la halo, la urĝanta p o rd is tin o surrnetis la palton al E roso , kovrante liajn dangerajn sagojn, kaj superjetis m antelon sur la trem antan bruston de la juna virin o .
Kaj kiel ia unuan fojon, kiam ili estis du pajacoj, am arantaj kaj oraj, ili sin rig a rd is reciproke tra la fendoj de siaj m askoj, sed jam iomete m al
pli . . . car pro tiu ci m alkara m antelo ili estis nun rejetitaj en ia o rd in a ra n vivo n .
10 m inutoj v i alvenos en D anzig je 9.18 h. atgm . T iam vi vo ja ĝ o s laûeble oportune, kvankam vi spertos, kian sensensajon sig n ifa s la fama, tiel nom ata k o r id o r o p o r la tra fîko
Ĉ iu , kiu deziras ankoraû plia jn in fo rm o jn au k la rig o jn , b o n vo lu turni sin al mi aû LK K , kaj ni respondos aû private aû lau tiu ci m aniero, se la dem andoj interesos plurajn.
Fine permesu, ke mi refoje akeentu, kiom v a lo ra s via plej rapida aliĝ o. V i ja ĉiul bone scias, ke la unuai paŝoj estas ĉiam la plej m al- facilaj, kaj nia L K K estas faranta la unuajn paŝojn kaj povos nur progresi, se vi helpos per via m ono. P o r ke v i povu jam nun îaksi la p ro k - sim um ajn vo ja ĝ k o s to jn , mi ankoraû aldonas la prezojn (en D anzigal gu ldenoj) por la diversaj v o jo j almenaû de la plej p ro ksim a j ĉefurboj :
25 g u ld e n o j = 20 g e rm . r m k . = 1 a n g la fu n to = 25 s v . fr a n k o !.
f e r v o jo : I. k l. 11. k l. 111. k l.
B e r lin - S w in e m un de Z o p p o t- D a n z ig > 39,85 33,80 (d e S w in e m iin d e a l Z o p p o t p e r
s ip o .k r o m p a g o p o r k a b in o 7 ,4 0 g id ) B e r lin - S te ttin - ô t o lp - N e u s ta d t -
D a n z ig 74.50 50,50 32,80
B e r lin - S c h n e id e m ü h l - K o n it? D ir
s c h a u - M a r ie n b u r g - D a n z ig 75 80 51,80 53,80
K ö n ig s b e r g D a n z ig 34,10 22,40 14,20
(a û p e r ŝ ip o = 10,60 r m k .)
W ie n M iite lw a ld e - D a n z ig 133,40 83,60 49,60
K o p e n h a g e n - D a n z ig 160,20 111,30 70,60
O s lo D a n z ig 328,90 198 50 123,—
W a r s z a w a D a n z ig 58,20 zl. 35,12 zl. 23,80 z l.) K Ö n ig s b e r g - D a n z ig p e r a e r o p la n o 25 — » Id .
B e r lin - D a n z ig „ „ 62,50 „
P or la britaj gesam ideanoj, kiu l jam tiom fer- vore a liĝ is, rni aldonas, ke mi pagis p o r la vojago de E d in burgh al London iom pli ol 2 funtojn, de L o n d o n laû F o lkestone -V Iissin gen al B e rlin (II. kl.) 4.142 funtojn.
Espérante, ke tiuj ci inform e) u tilo s al vi kaj ra p id ig o s vian fa vo ra n decidon, mi salutas vin
samideane
K a e th e M a rq u a rd t.
O p in io d e e m in e n tu lo .
G e n e r a l o S c h ö n a ic h p r i E s p e r a n t o .
En publika kunveno de la pac-asocio G rü n - berg (S ile z io ) kun generalo Schönaich kiel ora îo ro , li estis demandata pri sia o p in io koncerne Esper- anton. Je tio li respondis al la ceestantoj, ke li havas grandan intereson por la m o n d lin g va m o- va d o kaj ke laû la hodiaûa stato de la afero n u r E s p e ra n to estas konsiderinda kiel m on d lin g vo . Plue li d iris , ke li ĝ is nun ja sukeesis veni Ira la m ondo kun germ ana, a n g la kaj iomete da franca lin g v o l, tarnen unufoje li bedaüris ne sci- p o v i . Esperanton, nome ĉe Ja lasta^ internacia kongreso de la m iliîs e rv o -rifu z a n to j en A nglujo.
( L a ü g a z e to „ O r ie n t a f r o n t o ' n r o 5. a ld o n a jo a l la g a z e to „ L a h o m a r o “ en W ie s b a d e n )
T r a d . O ŝ o . R im . de 1* tra d . — „ L a h o m a r o “ (D ie M e n s c h h e it) n o m a s s in a n k a ŭ , la u s u r p r e s o s u r la k a p o , i. a p u b iik ig a o r g a n o p o r la m o n d lin g v a m o v a d o k a i m u lte r a p o r ta s p r i E s p e r a n to . P re c ip e la g e s a m id e a n o j d e S ile z io m u h e u z a s la g a z e to n .
G e r m a n a j a b o n a n t o j
de Verda S telo, kiuj gin abonas aparte, ricevas kun la hodiaûa numéro a liĝ ilo n por la 16-a G er
m ana E speranto-K o ngreso en K öln. A b o n a n to j de H eroldo ricevos la a liĝ ilo n post unu semajno.
Tra la m alferm ita pordo v id iĝ is la slra to en m atenkrepusko de m algaja tago, s triita de pluvo.
Pasis la b o risto kun piedoj pezaj, la ha kilo n sur la ŝultro, ku rb iĝ in ta pro la pluvego.
„L e v u vian m askon,* d iris la A m oro, „ho, d iin o mla, la tempo de m askado pasis, kaj ont devas povi nun sin rekoni en la v iv o !*
„H a itu , e k k riis arlekeno Jus aperinta en la halo,
„eu vi estas freneza? Le vi sian m askon, post kiam oni estis alterne la Be’eco, la Inteligenteco, la F o rto kaj la F o rtu n o ? T io esîus stulteco aû frenezeco . . . La A m o ro nun envolvas vin je siaj trom paj ĉarm oj. Kredu min kaj konservu vian m a s k o n *
„Iru fo r,* e k k riis la A m o rin o , „iru for, < bomena arlekeno I“
„ M i fo rira s , p rin cin o . . . Baldaû mi estos, m alg ra ŭ mia viza ĝ o m akulita de arlekeno, la plej bêla en via m em oro . . .“
Kaj li fo riris , ridegante. Do, ko n fld a j je si mem, ili fa lig is siajn rnaskojn . .
S i estis palega; hararo de nuanco nedifînebla falis sur o ku lo jn senkolorajn. T ri sulkoj fik s ig is sur sia frunto frum aturan aûtunon, kaj la lipoj estis ferm itaj, m ald ikaj, kvazaû e n tirita j pro m al- boneco, prêta por eksplodo.
Kaj li, li m ontris viza ĝon de hom o peza kaj bruta. L ia m alinteligenta rig a rd o fik s is sin en delikateco.
Ili rig a rd is unu la alian, te ru rig ita j esti tiel m a lp ro ksim e de sia revo, kaj poste, sen d iri ion, ili d is iris ĉiu le sia flanko, sub la pluvo, kiu sen- kom pate ĉ ifo n ig is ilia jn vestajojn de m askuloj.
Serco.
I n s î r u is î o : P ro k io v i v e n a s tr o m a lfr u e , P e t r o ? P e t r o : P a tr o b e z o n is m in .
In s tru is ie z Ĝ u li ne p o v is u z i tun r lia n a n sta ta u v i ? P e tro : Ne, s in jo r o in s îru is îo , ĉ a r li b a s to n a d is m in .
£ . S. T u ru n e n , K u o p io
(F in n ia n d o ).
N - r o 2 V e r d a S te la 1 9 2 7
I la d u a g en erac io .
»G eneracio venas kaj generacio fo rira s “ — tiu Ĉi a n tik v a sentenco jam povas esti adaptata ankaû al nia m o va d o , kiu eniras nun en la Jubilean Iaron de sia ekzistado, ca r 40 ja ro i pasas nun de la tago, en kiu nia lin g v o e k v id is la lum on de la m ondo, ka| jam la dua generacio g in uzadas kaj p ro g i batalas.
E k z is ta s m o va d o j, kiu | tra v iv is jam Ire m ultaln generaciojn. T iu{ m o va d o i posedas sialn tra d ic i- o jn kaj spertojn, d a n k ’ al k iu j k ris ta lig is ilia ] ideal d e k la ro j kaj ekstera sinteno. Sed nia m o va d o estas a n ko ra û tre juna kom pare al la alia), kaj en la lasta tem po g i v iv a s sen iu ajn idea deklaro.
K iam nia M a js lro estis a n ko ra û v iv a n ta , nia m o va d o , d a n k ’ al lia potenca in flu o , posedis p li au m a lp li d ifin ita n d e klaron , aŭ p li ĝuste — sian
»credo“ , kiu verdire ne estis o fic ia la , tarnen estis sekvata de la p lim u lto de 1’ esperantistaro. T io estis bona kaj utila p o r nia m ovad o, kaj k iu kon as la h is to rio n de E speranto, tiu scias, ke en tiu tem po nia afero estis Ire forta, kaj la esper
a n tista ro , de la noblaj kaj klare d ifin ita i Zam en- hofaj pensoj, sentis sin p li unueca kaj pro tio ankaû p li fo rta kaj rezistem a ko n tra û la tiu k m p a j
m alhelpoj kaj baroj.
M o v a d o sen idea d e k la ro ne povas ekzisti.
T io n bone k o n s c iis nia M a jstro , kaj el siai belaj pensoj li ŝp in is la »internan ideon de la E sperant- is rn o “ . L i ne genis ĝ in en lim ig ita
ka d ro , donante al g i tiam aniere la eb'econ bele kaj sane d is v o lv iĝ i, kaj li ne eraris, supozante, ke la entuzi
asm o, kun kiu m u lta j lia j adeptoj konfesas tiun ideon, antaûenpuâos nian m ovad on.
Sed po st la m o rto de 1’ M a jstro , lia ideo estis m a lzo rg a ta , de m ultaj eĉ m alkonfesata. O n i s ta rig is faisan tezon, ke E sp e ra n to estas sole lin g v o , k iu n ĉiuj p o va s uzi p o r siaj celoj, k a j o n i penis tiun tezon e n ka rn ig i.
O n i eble per tio v o lis p ru v i al la m o n d o , ke nia lin g v o estas sole in te rk o m p re n ilo , kie l la a iia j lin g vo ), ke g i estas m irin d a h e lp ilo , k ie l ra d io aû a via d o , kaj tial a p a rtig is de g i ô ian p fic ia la n ideon . .
N i ne atentis. ke tiu j a iia j »inter- k o m p re n ilo j* ne bezonas m ovadon en tia senco, kiel E speranto, car ra d io n aû a via d o n neniu ra cia cerbo m a lko n - fesas. Sen nia afero bezonas id e a n m o v a d o n tian, kian niaj sam ideanoj
p a rto p re n o s kun fe rv o ro kaj entuzi
asm o, _ kaj kiu m o va d o lik v id ig o s (p o v o s jam lik v id ig i) ne pli frue, o l kiam E spéranto estos efektive jam re ko n ita kaj uzata de la tula kultu ra m o n d o .
ĉ u ne d is iĝ o de 1’ fo rto j estas la sekvo de tiu n ia »senideiĝo** ? Kie estas tiu m irin d a unuanim - eco, tiu sindonem o kaj sin o fe ro , kun kiu j la unua g e n e ra cio iam ba ta lis por nia »sankta a fe ro “ ? C u en la unuaj 20 ja ro j, kiam an koraû la »interna id e o “ estis konfesata, la sukeesado de E speranto ne estis p li g ran da ol nun, en epoko de la se kvin ta j
S u p re n !
D e H . D em m e rt.
A rd o n en k o ro p o r n o b la a g \ M a lg r a ü la b o ro de c iu ta g \
N u n o n u za n te p o r b o n a f a r , — G a ja v i es tu ku n a m ik a r !
K a ĵ s e v i fall's, le v iĝ u d o ! S e v i e ra ris , ne pen tu t r o t
A ! suno m ir ŝ a d u tau re k ta v o f ! Vin a k o m p a n u k u ra ĝ ' k a j ĝ o f !
T ra d . F rie d ric h H ah n .
P o p o la i k a n lo j.
E l » F a jre ro j“ de TV. Tom m aseo.
K antoj estas inter la peno) de 1* v iv o kie l flo ro j in te r s o v a ĝ k re s k a jo j, kiel v iv a a k v o , kiu ŝp ru ca s el la k o ro de I’ tero in te r nudaj ŝtone goj, k ie l dia vo ĉo , kiu alvenas, o n i ne scias de kie, ka j kiu ĉien d isp o rta s o d o ro n de h a rm o n io .
De kie venis p o p o la j kan to j kaj kiam ili n a sk- iĝ is, nur tiu scias, kiu scias ja ro n kaj m om enton, en kiu sem o de m alg ra nda k v e rk o fa lis meze de m o n ta ro kaj kiam ĝ ia j unuaj fo lio j v e rd ig is la ŝtonojn. Sed alm enaû tio estas vera, ke niaj p o p o lk a n to j ne n a s k iĝ is sub ĉapelo, nek unue e liris el la buŝoj de nobeluloj. La s p irito de h a rm o n io tie rig a rd a s la veston sed spiras kie ajn ; kaj k o ro , k iu trem etas en nuda brusto, estas k o ro hom a. K u ra g o ne estas ora objekto, nek am o — argenta.
K antoj estas nia h is to rio , en ili ni serĉas nian b o n o î kaj m albonon. A lia) p o p o lo j estim as ilin , trad ukas ilin kaj m ira s p ri ili, kaj ni hontas pn ili kaj m okas ilin per nia ku ltu ra barbareco.
K o le ktu , fratoj, ko le ktu v ia n trezoron, antaû ol la vento de I’ tempo g in pereigos I Panon el la tero, belecon el la p o p o lo ; la p o p o lo estas nia patro, kaj la tero — p a trin o nia.
E l kro ata lin g v o trad ukis R ud. S ig t.
20 ja ro i, kiam n i s u riris la vo jo n de .n u ra p ra k - tik e c o “ ?
La unua generacio p ru vis, ke d a n k ’ al la »in
terna id e o “ g i fa ris tre m ulte p o r nia afero, ĉar al ni estas nun p li facile v a rb i 10 000 personojn, o l tiam al ili — nur 10 novajn a d e p to jn l Sed la dua generacio, p o r kiu E speranto estas »sole“
lin g v o , ne plenum is ankoraû tiom , kva n ka m g i devus esti fa rin ta p li multe. La kaûzo de tio estas nia » se n id e iĝ o “ , la sekeco de nia batalado.
La ju n u la ro estas la k o lo n o j, su r k iu j ni apogas nian estontecon, sed la ju n u la ro bezonas idealojn.
E speranto, kiel »nura lin g v o “ , prezentas neniun idealon kaj .per si mem ne entuziasm igas.
Z am en hof donis al ni la lin g v o n kaj in s p iris ĝ in per alfa ideo. û in ni rekonfesu, gi fo rlig o s la junularon. la duan generacion, en g ia m a lfa cila batalado. T iu ideo, k u baptis nian lin g v o n dum ĝ ia n a skigo , donos al g i pluan v iv o fo rto n kaj devas gin ako m p ani, nin entuziasm igante, g is tiu fehea tago, kiam nia lin g v o estos rekonata de la tuta kultu ra m ondo, kai speciala » E sp e ra n to -m o - v a d o “ estos (am superflua. *
Sed g is tiam ni urge bezonas ideon p o r nia m ovado, por kiu ni fordonus nin kun entuziasm o,
faranta m ira k lo jn . //o.
Rim. de Red. — U li’e estas rclegi la a r îik o ’eton . E s p e ra n tis m o “ en V e rd a S îc lo n-ro 1 de oktob ro 1926.
Je n kiom entuziasm aj\ Hi esta s p o r E sp era n to —
la p le j ju n a j g e ie g a n to j de V e rd a S te ic fP g e e tu fo j et la 2 - a k la s o de la 3 & -a p o p o l- le rn e jo en B e rlin -L ic h te n b e rg l U i ie rn a y F s p e ra n to n ja m de t r i ja r o j. E n ilia m e zo
v id u M a n fe r v o r an in s rru is to n a a non A S c h iit t e !
Eggert O lafsso n .
N a s k iĝ is la 1-an de decem bro 1726, fin is ek- zamenon en naturscienco 1748, v o ja ĝ is esplore tra Islando 1749 — 1753, e s iig is v ic -p ro v in c e s tro 1767, e d ziĝ is en la sama ja ro kaj d ro n is la 30-an de m ajo 1768.
Jen estas la tuta v iv o de E g g e rt O lo fsso n , k ro n ik e in o n trita , sed pri lia s ig n tfo por lia na cio m i k e lk v o rte rapo rtos.
La p o p o lo j o n s ia j s p r it a jo j.
A m e rika p ro fe so ro p ro v is ko u sta ti la plej pre- feratajn sp rita jo -te m o jn de d ive rsa j p o p o lo j. L i h a vis jenan rezulton :
A n g lo ŝatas s p rita jo jn p ri k is o i, sukcesaj vetoj, m allertaj g o lf-lu d a n to i, e b riu lo j kai p ri bo- p a trin o j. F ra n cu io ridas pri so ld a to l, akuŝistino*, friv o la i s in jo rin o j, germ anaj p le zu rvo ia g a n to j, e s tra r-k riz o j kaj — b o p a trin o j. La germ ana bon- hum o ro g o ja s pro d is trita p ro fe so ro forgesanta sian om brelon, pro kn a b in o j ravataj de o fic iro ), p ro edzo nehavanta d o m ŝ lo s ilo n kaj p ro — b o p a trin o j. En Ita lu lo estas fa vo ra ta l la e kle ziu lo vastventra, s in jo rin a j ĉapeloj, stratbu boj de N a - p o lo kaj — la b o p a trin o j. La a m e rika n o j fine am uzigas preskaû pri ĉio, precipe pri la cere- m oniem o angla, p ri v is k io d e kla rila kie l lim o n a d o , p ri a û lo m o b ilo j de F ord ka| — ankaû pri b o p a trin o j.
S a j nas do, ke la m ondo suldas multe da d a n ko al la am uziga speco de b o p a lrin o . Fr.
Enigma a n g u lo .
1. S ila b « e n ig m o .
a, a, a, a, ad, dek, do, do, ga, go, go, ju, ki, kro, lau, le, li, lo, lu, me, mi, mu, mu, na. ni, no, nor, o, o, po, rang,
sa, ses, sko, Ian, tan, lo, to, to, tro, u, vin, vo.
E l ĉi-su p raj 45 silaboi estas form otai 14 v o rln j, kies kom encliteroi, d esu p re m alsupren legatal, s ig n ifasp ro verb o n ; ankaû la iria j literoj, desupre m alsupren le g a ia \ signifos proverbon.
La vo rto j sig n ifas: 1. optikn instrum ente 2. objekto a n taû g ard an ta la personon, kiu gin portas, 5. ĉicla direkto, 4. speco de sim io, 5 bruego, 6. fla m ig ilo , 7, riv e ro en A friko , 8. p ro d u ktaĵo dc beslo, 9. urbo en Japanujo, 10 vo lveram p a k re s k a jo , 11. ako m p an an to de ĉefoflciro, 12. Ir r a sezono,
15, kantbirdo, 14. nom bro.
K ia estis la stato de la islanda n a cio en m ezo de la 18-a ja rc e n to ? T re m izera, vere. L a dana reĝo , sub kies sceptro la lando kuŝis, jam al si h a v ig is m ultajn bienojn, kiu jn li lu d o n is al la en- landanoj. La guberniestroj elsuĉis la p o p o lo n laûeble. Sed plej m albona certe estis la m o n o p o lo : la reĝo lu d o n is la tutan kom ercadon ka j tra fik o n inter tiu m a lp ro ksim a in su lo kaj la k o n - tine nto al iu aû alia kom erca kom pa nio , kies unua celo estis enspezi. La frem dlandaj ko m e rcisto j, k iu j a lvenis printem pe sed preskaû neniam restis dum la v in tro kaj fo rv e lis jam antaûe, estis r i- g a rd a ta j kvazaŭ reĝoj. Ili mem destinis la prezon de s ia j v a ro l, kva n ka m la re g is ta ro d o n is ta k s - aron ; sed se g i ne p la ĉis al ili, ili ĝ in p re te riris aû ven dis p li m albonajn v a ro jn . O n i ankaû ne p o v is fo rk u ri el ilia tira n a d o , Ĉar nur unu k o m e rc - is to estis en ĉiu d is trik to , kaj se lia j d is trik ta n o j a lilo k e kom ercis, ili estis severe punataj laŭ leĝoj.
Jen specim eno de la stato.
La p o p o lo estis ne bone ku ltu rita , kaj ĝ ia j ku ra g o kaj espero estis preskaû m o rtsu fo kita j.
Tarnen neniam tute e s tin g iĝ is la sankta fa jro de 1’ interna v iv o de la nacio. Precipe g i lu m is ĉe la s im p la j kam paranoj, k iu l a n ko ra û p a ro lis la o rig in a la n lin g v o n ne m ulte d ife ktita n . Sed la superaj klasoj uzis ian lin g v a ĉ o n , nek islan dan , nek danan. S k rib e ili tarnen ofte uzis la danan, kaj eô serioze k o n s ilis , ke oni ĉesu uzi la islan dan lin g v o n , akeeptante nur la danan. Kom preneble tio ci estus m o rtig o por la nacieco, sed o n i preskaû h o n tis esti is la n d - ano. Pereo m ina cis proksim e.
T ia m aperis E g g e rt O la fsso n kaj le rn ig is al la nacio ko n i sin mem.
L in g v o n kaj m o ro jn li p lip u rig is , kaj kan tis — li estis em inenta poeto — o p tim ism o n kaj m em fidon en la popolan anim on. F o rte subtenate de ta û g u lo j en finança kaj p o litik a sferoi, li sukeesis ve ki la dorm anfan nacian senton. L i p ro v is m alferm i la o k u lo jn de 1’ p o p o lo p o r la s ig n ifo de kie l eble plej sendependa v iv o , bazita sur propra naturo de la nacio mem. E l frem dlandaj m oro) o n i akeeptu nur tion , k io taûgas p o r Islando. Sed plej grave, ke la nacio mem e k tro v u la m em konscion kaj sentu sin mem v iv a n ta estajo ne
ko n d a m n ita al m orto.
S péciale n o tinda estas lia in flu o al la farm ado. L i kaj lia bo fra to , la pastro B örn H a lld o rsso n , le rn ig is al la p o p o lo uzi bonajojn de la la ndo mem multe p li bone ol antaûe. Dank* al ilia senlaca energio la ka m p a ra n o j kom encis p li- b o n iy i siain viv rim e d o jn .
M a llo n g e v iv is la p o e to -re ve kisto , sed longe kaj g lo re v iv o s lia m em oro ce la isla n d a n o j, kiu j rig a rd a s lin kiel sian unuan batalanton p o r la re v iv iĝ o de la nacio post la plej m al- hela epoko en la isla n d a h isto rio .
O la v o K ris tja n a a o n ,
Korespondanto de Heroldo.
liim . de red. — C i-a u p r a a rtik o lo devis aperi |am en decem bro 1926; gi cslia p ro k ra s tila pro m an kn de lo ko . Tarnen ni esperaa, ke e£ nun gl inleresna niajn legantoln.
2 V i x i l k a r t - o n l g m o .
L e o C . C K ro m o n te
P a ria
Kiun profesion bavas tiu Ĉi s in ic r o ? O n i iro v a s ftin, alie ordigante la literojn de la v izitkarfo .
3. K r u c v o rt> e n ig m o .
sub cent
La v e r tik a ia j vortoi s ig n ifa s : 1. arb o fru kto , 2. eati re- ganto, 5 porcio, 4. ĉ irkaŭ u m o , 6. v ira beato, 7. autlkso, 8 m aterialo por vestoj, 9, persona pronom o, 10. m o v i$ o de a k v o , 11. fluidaîo por skrib i.
CiuJ vortoi
sen
g ra m a tik a flnaîo.Solvo) en n -ro 3.
S o lv o j cl n -ro 1.
1.
1. Fu N d am en to 2 E p O a o
5. La Rdo 4. I t A luio 5. C e ja n o 6 H flV en o 7. A p O s lro lo 8 N iN iv c .
Feliĉan N o v ja ro n 1
2.
H o r iz o n ta le : l.b a l, 2 baa, 5 .a n a tc m i, 8. general, 1 l.d o m , 12. fer.
V e rtik a le : 1. boa, 5. ski, 4. el, 6, aln, 7. okr, 8 gad, 9. ek, 10. lir.
N - r o 2 V e r d a S te lo 1 9 2 7
El Scienco k a i T e k n ik o .
N o v a R e fn p o n to .
K o lo n ,o (K ö ln ) baldaŭ rice vo s sian kva ra n feran R ejnponton. La nova p o n to In te rlig o s ĝ in kun la antaŭurbo M ülh eim . Jam oni a ra n ĝ is ko n k u rs o n de fam al firm o , kai p re m iis el la 37 p ro p o n ita l p ro je k to , tian de la firm o K rupp en Rheinhausen. La prem iita p ro je k to a n ta ŭvid as p o n to n , kiu en potenca a rk o sen enakva k o lo n o tra n s ita s la rive re g o n . La a rk o ha vos longecon de 336 m kaj altecon de 30,3 m ka, esto3 la plej g ra n d a p o n ta rk o en E û ro p o . La k o n s tru k o s to estos Ĉ. 11 m ilio n o , da rm k., sed preskaü sam an sum on postulas la ko sto l p o r a k iro de 1* fund o en M ülheim , kie tutaj s tra to j kaj p iaeo j devos m alaperi. Tarnen, an ko ra ü ne estas certe, ĉu la p re m iita p o nto estos e fe k tiv ig a ta , car m ultaj ro n d o , deziras pendponton.
D u v ik t lm o f d e la s c ie n c o .
La 11-an de decem bro m o rtis en P a rizo , |e a ĝ o de 24 ja ro j, studento de m e d icin o H e n ri V adon. A n ta ü unu jaro, la boran te en unu el la P a riza l ho spitalo) kiel asistanto, s -ro V a d o n dum operacio de kan cero gra ve p ik is sian m ald ekstran b ra ko n . B a ld aü am puto fa riĝ is necesa. T ia m la re g is ta ro rekom pencis la ,unan v ik tim o n de la scienco per la K a v a lira k ru co de la H o n o ra L e g io . S -ro V adon denove la b o ris su r sia posteno, sed la m alsano p rog resis, ka, post ja ro de suferoj la ,una studento m o rtis en la b ra ko , de sia patro, ku ra c is to kiel li.
P a riza in ĝ e n ie ro Fernand Ducretet, d ire k to ro de fa b rik e lo de sciencal aparato], estas n o va v ik tim o de Roentgena, ra d io ,. Jam en 1908, k ia m li fa b rik is aparato,n p o r la ra dio, X, li estis a ta - k ita de m alsano, k iu io m post iom d é tru is ĉe- le to jn sur brusto, v iz a ĝ o kai brako). Dum 20 ,aro, s -ro Ducretet estas subm etita al 19 o p e ra cio ,.
ka, nun, preskaü blin d a , li devos sub m e tiĝi al la dudeka. La la b o ris to j de la. fa b rik e jo sen dis p e ts k rib o n al la m in is tro de L a b o ro , p o r ke ci tiu v ik tim o de scienco ricevu k ie l reko m p e n co n la kru co n de la H o n o ra L e g io . Alo, Paris.
K u r îo x a s k r lb m a S in o .
A m e rik a p ro fe so ro de la p s ik o te k n ik o k o n - stru is apartan s k rib m a s in o n bruegantan p o r la ekzam eno de la n e rvo l de s te n o tip is tin o j. L a m aŝino sam tem pe so n ig a s sire n o n , s o n o rig a s s o n o rilo tn , frapas s o n ig ilo n kaj an koraü skuas la d s k a to lo n , k iu enhavas ŝ ra ŭ b ilo in ka, n a jlo jn . A p a rta re g is tre ap a ra to anoncas plel precize la e fiko n de Ĉi tiu, interesa, ko m b in a jo , de bruo, je la n e rvo l de la ekzam enata, personoj. K iu eltenas la ekzam enon, rice va s specialan ateston p o r e n o fic iĝ o en ŝ ip k o n s tru e io j, k a ld ro n fo rĝ e jo i ka,
s im ila i la bore,o|. ch.
D i v e rs a i o.
A n k o r a ü e k x îs ta s a v e n t u r o j.
E n nia januara num éro ni ra p o rlis pri la stra n g a k a rie ro de kuraĝ a a v e n lu ris to germ ana, s -ro Joseph Klem s el D ü sseldorf, kiu post diverse!
tra v iv a jo j fa riĝ is ĉefo de 1’ ge neralsta bo de A b d el K rim en M a ro k o ka, a kce p tis la nom on E l Had, A lem an. L ia k a rie ro ŝajne fin iĝ o s m alfeliĉe, ĉar eble li estos ko n d a m n ita ,e m o rto , kiel ka p t- ito de la franco,. P li feliĉa fa riĝ is la s o rto de alia a ve n tu risto , filo de te rk u ltu ris to ka) nun reĝo super reĝo, : temas p ri Riza â a h P a la vi, la im - periestro de P ersulo, fo n d in to de nova d in a stio . Riza estas a ltkre ska bêla v iro , la ü d ire la pie) fo rta v iro de P ersulo, io m p li o l 30-,ara. L ia p a tro estis ka m p a ra n o en M asandaran. K iel 20- ia ru lo Riza venis al Teheran, kie li estis s e rv is to dum k v in (arol, interalie ĉe la nederlanda am ba- sadoro. En 1918 li fa riĝ is so ld a to , 1920 li estis o fic iro . 1921 la ĉe fre d a kto ro de Jurnalo Z ia E d d in fa lig is la re g ista ro n de 1* âaho Ahm ed, ka, laŭ lia k o m is io Riza Kan o k u p is la ĉefurbon. P ost tio Riza fa riĝ is arm e m a rŝa lo ka j kom encis re- o rg a n iz i la arm eon, o b e ig i la ribelem ajn gentojn unu post alia, ka] fine li fa lig is la re g is ta ro n de Z ia E d d in ka) mem fo n d is no va n ka b in e to n , kies m ilitm in is tro li estis. E n 1924 li fa riĝ is ĉef- m in is tro ka, o b e ig is la lastan rib e lu lo n , ŝejkon Kâsal de K u rd ista n o . E n 1923 li d e tro n ig is la ŝdhon Ahm ed, kiu v iv is en F ra n c u io ka, rifu z is reveni en sian la ndo n, ka, la nacia kunveno elektis Riza, la „lib e rig in to n ka, s a v in to n de I' p a lru jo “ , kiel novan ŝahon. Riza ne scip o va s legi ka, s k rib i, sed li estas v o lfo rta ka, o rg a n iz - kapabla v iro — ka, amata de sia po p o lo .
T e le g r a f is t o f s u r g r a n d a f a v i a d i l o j .
La gazetara servo de lnt. T ra n s p o rtla b o ris ta F ederacio s c iig a s laŭ la angla gazeto D a ily H erald, ke estonte ĉiuj a v ia d ilo j, k iu l tra n s p o rta s dek aü p li m ulte da pasaĝero), estas a ko m p a n o ta , de sperta, m a rk o n is to , (te le g ra fisto , laŭ siste m o de M a rc o n i), tiel ke la p ilo to povos de diĉi sian tutan afenton al la p ilo ta d o de 1’ a v ia d ilo . Plua n o va jo estas, ke de la a v ia d ilo o n i p o vo s p a ro li uzante s ig n o jn laŭ M orse. La ĝ isn u n a j spertol p ru vis, ke la p a ro la d o j ra d io te le fo n a l estas tro genataj p ro la g ra n d a d is v a s tiĝ o de la ra d io
servo. La tra n s iro al la uzado de M o rs e -s ig n o j okazas ko n fo rm e al decido de Internacia K o m is i- o n o p o r A e rve lu ra d o . La a n g la aervetura ko m - panio Im perial A 'rw a y s Ltd. jam in s tru ig a s me- k a n ik is to in p o r a v ia d ilo i k>el m a rk o n is to ,n
3 0 m il i a r d o j d a te le ffo n a j p a r o l a d o j
okazas dum unu ja ro en la tuta m ondo, preskaü du trio n o j (Ĉ. 19 m ilia rd o l) so'e en U w n o . M ez- nom bre ĉiu lo ĝ a n to de U sono p a ro la s 180foje dum unu ,aro : en D anujo p o r ĉiu lo ĝ a n to estas re g is trita l m eznom bre 121 p a ro la d o l, en N o rv e g u io 113, S ve d u jo 96, A ü s trio 42, Japanuio 38, A rg e n tin e 37, N e derla ndo 36. G erm anuio 34, H u n g a ru io 30, F ra n c u jo 18, B ritu jo 18, B e lg uio 16, lia lu lo 8 p a ro la d o ,. S u r la tuta tero ekzistas p li ol 21 m ilio n o l da p u b lika , teîefonoj.
H a l g r a n d a j s c iig o j e l U s o n o .
La n o m b ro de a ü io m o b ilo i en LIsono estes preskaü dudek m ilio n o l. La n o m b ro de personoj m o rtig ita i per a u to m o b ile estis en 1926: 21 627.
La n o m b ro de m o rtin to i per venena a lk o h o lo estis 400. La n o m b ro de .lin ĉ m o rtig o , estis 29 (en 1925: 16), el kiu, 22 ne g ro ,, 6 b la n k u lo j kaj unu indiano.
U sono havas 18000 p u b lik a jn lib re ,o jn kun 90 000 000 llb ro j.
Dum 1926, usonanoi elspezis Ĉ. 700 m ilio n o in da d o la ro j en E û ro p o , 900 m ilio n o j estas sendita, de usonano, al sia, g e fa m ilia n o j en E û ro p o . E û ro p o nun suidas al U so n o 12 m ilia rd o jn da d o la ro ,.
C entffo je II s a v is v lv o n .
L a û g a ze tin fo rm o j, lib ro te n is to B rie z en P a riz o ripe vos la K rucon de la H o n o ra L e g io , ĉar li sa vis la v iv o n de cent persono, per tra n s ig o de sa n g o ; ĉiu jn tra n s ig o in li fa ris senpage.
L o ĝ a n ta r o d e f r a n c a j u r b o j e n 1 8 2 7 .
La gazeto „L e D im anche Illu s tré “ d o n is jenajn eiferoin p ri la lo ĝ a n ta ro de la ĉefaj franca, urbo, en 1827 ka, 1927:
1927: 1827:
P a ris 2 871 429 890 431 M a rse ille 632 196 115 943
L y o n 570 840 170 875
B o rd e a u x 256 026 93 549
L ille 201 921 69 860
N antes 184 509 71 739
T o u lo u se 180 771 53 319 N a n c y 174 491 29 122
A /o , P aria.
La te s ta m e n to d e C o ite s .
P ost m ult,araj ei>pioroi, ihkJksika jezuita p a s lro M a ria n o C uevas fine sukcesijs, tro v i la îestam enton de F erna ndo C o rte s, la fame hi^pana .k o n k v is ta - d o ro - kai k o n k e rin to de la regno de 1’ aztekoj en M e ksiko . La teM amento tro v iĝ is en a rk iv o de n o ta rio en S e v iljo (H spanuio) kaj estis s k rib ita du tago|n antaü la m o rto de C ortes. La vereco de la testam ento estas nedubeb’a, car ĉiuj paĝoj estas s ig n ita j per M arques del V a lle — tito lo , kiun posedis C o rte s. Kune kun la testam ento estas tro v ita l kelkaj leteroj de la fama k o n k v is ta d o ro .
Lingva tasko .
K o r e k t o t a ta s k o .
(E n la sekvonta alin e o devas esti aldo natai la fln aĵo ) m an kan ta, k a j signitai per s tre k o .)
ö u r ia b o a t— sta ris g ran da m alhel— o m b r— .
<ji fen— lo n g — s ta n g — . La s ta n g — ĝ i m et—
sur la p la n k — de la b o a t— , s p io n — rig a rd is ĉ irk a ŭ — , m u rm u r— io n en s i— b a rb — kaj poste sin mem k u ŝ — apud la stang on en la ve n tro de la b o a t—. La o m b r— e st— v ir — .
S o lv o
el la januara num éro.
S e n p ag a vesperm anĝ-o.
V iro kun tri infanoj e n iris en reatoracion. ili a lta b lig is , ka j post rig a rd o al la m e n u o k a rlo ia v iro v o k is kelnerinon k a j m endis ko lb aso jn por ôiui. Kun ĝ o ĵa m ieno la infanoj m anĝis la k o lb aso jn , Ia v iro ankaŭ.
„Ĝu mi mendu pli da ko lb aso j ? ” dem an d is la v iro la infanojn.
J e a , eerie," ili h o re e k k riis .
„K e ln e rin o l Pli da k o lb aso j por la in fan oj kaj kruĉon da biero por m il”
Post plenum o de la m endo, la v iro trin k is la b ieron kaj d iris al la in fa n o j: .E a tu bonaj in fan oj, flnm anĝu v ia jn ko lb aso jn kaj restu ôi lie I M i eliro s por aĉeti s u k e ra ĵo jn por vi kaj revenus post du Iri m in u to j.”
Pasis du tri, k v in , dek m inutoin, ka) la in fan oj e k - silentis A lp ro k a im ig is al ili la keln erin o ka j d e m in d is , ĉu ili scias, kiani ilia patro revenoa
« P a tro ? * ili respondia. .T iu v iro ne estas nia patro.
Li renkontis nin ekstere sur la strato kaj dem andis nin, Ĉu ni âatus m anĝi k o lb aso jn , k a j kiam ni respondis, ke jes, - li k o n d u k is nin èi tien.”
Kom preneble la v iro neniam revenis, kaj per tiu ru z o li h avig i8 al si kaj al la in fan oj bonegan v e a p e rm a n g o n sen p ag an .
tiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiriiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
Se vi b e z o n a s lib r o in ,
petu nian K a ta lo g o n ! N ia lib re ,o tenas la pie]
g ra va in v e rk o jn de la E s p e ra n to -lite ra tu ro . S k rib u al
H e r o l d o d a E s p e r a n to , H s r r e t n b a l K ttln
(G e rm a n u io ), L ib re la fako.
iiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiihiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuti iiiHHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
S p éciale
re k o m e n d in d a j lib r e i:
R m k.
Zam enhof. Fundamento de Esperanto
1.—— Fundam enta K restom atio 2.50
— L in g v a j respondoj 1.25
— P ro v e rb a ro E sp eran ta 1.25
— ffigenio en T a ŭ rid o (laŭ G o eth e) 1.50
— La rabeno de B a h a ra ĥ (la ŭ H eine) kaj
La g im n azio (la ŭ S a lo m -A le jh e m ) 1.—
— M arta. R om ano (laŭ s -in o O rz e s z k o ) 2.50 K a b e . V o rta ro de E speranto (E a p e ra n to -E s -
peranta) 2.—
J u n g . La A lta K an îo de la A m o 0.75
O b e rro tm a n kaj Jung. La lastaj tagoj de
D -ro L. L. Z a m e n h o f 1.20
W ie s e n fe ld . G a le rio de Z a m e n h o lo j 1.—
B u lth u is . T a g lib ro de vilag pedelo (B lic h e r) 0 50
Ĉ a p e k R. U R. 2.—
F o r g e . A b ism o j. R om ano. B ind ita 4.50
— S alteg o trans ja rm ilo j. R om ano. B indita 5.—
L u y k e n . P ro lŝtar. R om ano. B indita 7 .—
— S tra n g a heredajo. R om ano. B indita 7.—
R le c k . O n i ridas. L ib ro de h u m o ra îo j 0.50
B u lth u is M alriĈ a en spirito . 0.50
B u k e d o I kaj II. R akontoj de d iv e rs n a c ia j aütoroj.
Prezo po 0 50
K v in ja ro de S ovetlan d o.
Ilu s trita 1.75T ra rb a c h Teknika vortareto por Pedagogio,
L o g ik o kaj P a ik o lo g io 0.55
U n u „R e ic h s m a rk “ = 1.25 sv. F k . % P o r a fra n k o a ld o n u lO*/o (m in im u m e 0.20 R m k .), el G e rm a n u jo kai A ü s trio 5°7o
(m in im u m e 0.10 R m k .).
M en d o j super 10 Rm k. estas plenum ataj sen a fra n k o .
Heroldo de Espsranto, Horrem bei Köln
Libreja fako.
0000C X Ö O 0C X 3C X X 3000C K X X 3C X D 0C X 30O 000C O 0000C X >
I
La lasta) 20t) rhzcmplerol ! |
M e n d u tu / se v i d e z ira s a n k o r a ü r ic e v i e k z z m p /e r o n !
q
Teo Ju n ff ft
L a Alta Kanto de la A m o g
b a /a d s im ila p o e m o 10 2 -s tr o fa ,
x
p r e m iita p e r ia N a tu r a FJoro ĉe ia In te r n a c ia j
Q
F / o r a j L u d o j 1 9 2 6 Ö
L a iu k s e p r e s ita tib re to k o s fas t m k . 0 , 7 6 ; p o r
x
a fr a n k o a ld o n u r m k . 0 2 0 , e i O e rm a n u jo k a j A ü s tr io q
r m k . 0 ,1 0 .
Q
H e ro ld o d e E sp era n to , H orrem b. K ö ln x
L ib r e ja F a k o . O e rm a n u jo . —
X OOCOCXDOOCXOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCJOOOOCXDO
Itadio-Amatoro],
f o r l aa n o d - b a te rio n ! U zu rc s a rg e b la n a n o d -a k u m u la to ro n Î
P r e z o p o r 3 0 V o l f - a k u m . R M . 1 2 .3 0
M A» ÖO M M » 26.
W „ 3 8 .7 3
ĉ lu l r d d io - a k c e s o r a jo î, k a p a d ilo j (R M . 6 .5 0 ), Id ŭ tp a r o lilo i ka a p a r a to j.
R e v e n d Ist o f r a b a i o n .
M M
K ro m e
E s p e r a n to K o m e rc is ta G r u p o
Dresden N, H auptstr. 38, G erm anujo.
(K ta rltfo j : L = le te ro l. PK == poŝt^artoJ, PI =« pofttkartol Ilustrita t'M = poAtmarkol» MB = monblletoj, kĉl. = kun 6tu| iandoj, bfl. » [P o A tm a rk o ] b lld fla n k e .)
F -lo José G rifé , 16 Jaroj, librotenisto, str. M anresa 19,.
M o n is tro l de M o n tserrat, H isp an u jo , deziras in tersangi
PI kĉl. (2
8 ju nulo j v o la s korespondadt kun la tuta m ondo. S k rib u al M ih a e lo S zverle, O ro s h â za , I.— 815, H u n g a ru jo . [1 S - ro A , F rö h lic h , B erlin O 112, S o n n tag str. 5, G erm an u jo ,.
deziras korespond i per L kaj PI kĉi.
S -ro T o m a s z Benisz, W a rs za w a , Ludna 9 m 50. P o lu jo , interŝangas PI (b fl.). Ĝ iam respondos.
S -ro B o ris K. P opov, Petriĉ, B u lg aru io , deziras ko resp o n d i per L kaj PI kun gesam id ean o j tutm ondaj. ö ia m re
spondos.
S -r o T o m a s z Benisz, W a rs za w a , Ludna 9 m 50, P olujo ,.
in terâangas P M kun kom encantaj filatelistoj.
Fo to g rafisto deziras in tersangi kun sam fakano] fo to g ra f- aĵo jn , indain por esti lo kig a ta j en ilustrita gazetaro.
W a rs za w a , P olujo , C h m ie ln a 8, fo to g raf G o lo s o w .
Junulo, lernanta E speranton, deziras ko resp o n d i. S -r o A lf A ndersson, M edbön, S ved u jo .
S -ro H einz Pfeil, H o rrem Bez. Köln, G e rm a n u jo , deziras^
interâangi PI, P M ktp. kun A ibanio, D an u jo , G re k u jo , Islando, E stonio, L ilo v io , T u r k u jo k a j ekster E û ro p o . 1]
F -lo H. L a d iw ig . Flen sburg, B risestr. 15. G e rm a n u jo , in te r
âangas P I. C erte respondos.
S -r o Josef Fleischl, P e lh rim o v (P ilg ra m ), Ĝ e ĥ o s lo v a k io , deziras in terâangi P M kĉl por Ĉio, kion vi d eziras ricevi (g azeto jn , L, PK, PI, M P ka j M B .).
S -r o A lw in HÖpfner, N eckargartach, Leinbachstr. 40, G e r m anuio, deziras in tersangi kaj korespondi per P I kun Ia tuta m ondo.
S -r o B ird , p. a. s ro JoZef D rah sler, Jesenice F u iin e ät.
157, Jugoslavio, deziras korespondadi kĉl, precipe kun Ian d o j kiuj ne havas bredon de k a n a rio j, per L ka j PK.
F -in o E deltraut Pachaly, Flensburg, W aitzstr. 12, G e rm a n ujo, deziras interâangi PI kun la tuta m ondo.
L tA Irftc dev!?« teksto gcrm anllngvE: V e rla g and Druck (B ldonelo ka| Presejo) : G ebr. lung, G . m. -VrtOftbvin bei Köln. Verantw ortlicher Schriftleiter (Respondec« Redoktoro) : T eo Jung, Horrem b. Köln
