LA MALKARA MONATA ORG
Abono.
S i m p l a l a r a b o n o 2 .— sv. fk .
K o l e k t i v a j a b o n o i a l unu a d re s o : m in im u m e <5 ab onoj po 1.50 sv. f k . ; m in lm u m e 10 a b o n o l po 1.20 sv. f k .; m ln im u m e 25 a b o n o j po 1.10 sv. fk.
L a p re zo j v a lid a s n u r ĉe a n ta ŭ a p ag o p o r tuta ja ro . C e a lim a n ie ra p ag o (m o n a ta , k v a ro n ja ra k. a .) unu n u m ero k o s ta s 0,20 s v . fk ., 5 e k z de unu n u m e ro po 0.15 sv. fk ., 10 e k z. po 0.12 sv. fk ., 25 e k z. po 0.11 sv. fk .
P a g a n te p e r a g e n lo , ald on u 20% p o r p e ra d o .
Reklamo.
A n o n c o j : po u n u c e n tim e tra k o lo n e ro (8,5 cm la r ĝ a ) e g a lv a lo ro de 3.— sv. fk . A n o n c e t o i (n u r k o n tra ŭ a n taŭ a p a g o ) : po e n p re s o kaj v o r t o ( a ŭ m a llo n g ig o ) e g a lv a lo ro de 0.10 s v . fk ., m in im u m e 1.— sv. fk .
k a b a t o : 3 fo le 10%, 6 fo je 15% , 12 fo je 20% .
P a g a n te p e r a g e n to , a ld o n u 20% p o r p e ra d o .
TISTA
RNACIA DE ĈIU ESPERANTISTO
ro ld o de Espi
H orrem b ci Kbln (Gcrmi Fako: V erda S fe lo . R ed a k to ro : Teo Jung
P o ŝ tĉ e k a j k o n to j:
G e rm a n u jo : K oln 75102 lie r o ld o de E s p c ra n to , H o rre m .
D a n u j o : 4962, H e ro ld o de E s p e ra n to , H o rre m G e rm a n u jo ).
m D iverslandajn valutojn akceptas je sekvanla kurzo
0.10 s v isa fra n k o — 0.05 a rg . pcso, 1 a n g la penco, 0.14 a ŭ s tra &llingo, 0.14 b e lg o , 0.16 b ra z . m ilr., 3 b u lg . le v o i, 0.65 ĉsl. k ro n o , 0.07 % d a n a k ro n o , 8 est. m a rk o j, 0.80 fin n a m a rk o ,0 .5 0 fr. fra n k o , 0.08 g erm . n ia rk o , t.SOgr. d ra k m o j, 0.12»/* * hisp. pcseto , 0.12 p engo, 0.45 Ita la liro , 0.04 Jap. je n o , 1.10 Isl. d in a ro j, 0.10 la lv a la to , 0 20 lito v a lid o . 0.05 n e d e rl. g u ld ., 0.08 norv. k ro n o , 0.17 pola zlo to , 0.40 p ort. e s k u d o , 4 ru m . le o j, 0,07% s v ed a k ro n o , 0.04 tu rk a funto, 0.02 u r u g /. peso, 0.02 u so n a d o la ro . L a d lv e rs a jn v a lu to jn ni a k c e p ta s n u r el la k o n c e rn a j la n d o j, sed el ĉiu la n d o ul
a k c e p ta s p agon per sv. fk , g c rm . rm k . us. d o la ro , a n g la fu n to aŭ sveda k r o u o . P u s o j pagu al la a g e n te lo de H e ro ld o : G e o . T e te rln , F o n ta n k a 21, kv. 7, L e n in g ra d , laŭ k u r z o : 0.10 s / . fk. = 0.04 o r -r u b l. k a j 20 % p o r p e ra d o .
ro 4 A p r i l o 1 9 2 7
P ref. Th. Cart 72-iara.
La 31-an de marto, la P rezidanto de la E speranta Akadĉmio, nia fervora pioniro s-ro Prof. Theophile Cart, plenigis sian 72-an vivojaron. Okaze de tiu ĉi tago, la sam ideanoj S. Grenkamp kaj R. de Lajarte en P arizo eldonis libron sub titolo „Vortoj de Profesoro Th. Cart” por konservi al la estonteco la saĝajn vort- ojn kaj valorajn konsflojn, kiujn li — umi e! la plej fidelaj adeptoj, eble la plej fidela adepto de nia Majstro
— dum pli ol dudek jaroj donadis al la sam ideanaro.
Ni kore gratulu s-ron Prof.. C art pro lia bela vivo- verko kaj ni deziru, ke ankorau ofte li povu festi la datrevenon de sia naskiĝo!
Laŭ pernieso de la eldonintoj ui rep resas ĉi-sekv- ante ,,Leteron al Profesoro Th. C a rt”, kiu aperis kiel prologo eti la libro supre m enciita:
A ltestim ata P ro fe sp ro
kaj k a ra P re z id a n to ,
Dum la lastaj jaroj ni ofte parolis kun vi pri la diversaj periodoj, kiujn de la Bulonja Kongreso ĝis la nuna tempo trapasis nia kara* afero.
En tiuj intimaj kunparoloj vi ofte aludis pri la dan- ĝeroj, kiuj insidas nian arnatan lingvon, — pri la ŝtonegoj, kiuj tro ofte niskis pereigi nian ŝipon, — pri Ia bataloj, en kiuj vi devis partopreni, por parole au skribe defendi la geiŭan kreitajon de Zarnenhof kaj tion, kio estas kaj restos ĝia precipa * vivkondiĉo, la iidele,con al la Eundamelito.
Atidante \ in, tu k v a z a ŭ p c r k in e m a to g ra fo re v id a d is
Ia epokojn de la tiel nomita »heroa teinpo« kaj tiam ekpensis, ke la nuna postidas pluajn batalojn por atingo de la definitiva triumfo.
Aliajn fojojn, je pji sinteza vidpunkto, vi klarigadis al ni -vian ĝeneralan koncepton pri la esenco de E sper-
anto. * . . ’
Vi tiam m ontradis, kiaj estas la nepraj kondiĉoj de ĝia disvastĵĝo kaj sukceso: — sinforgesem o de ĝiaj adeptoj; — plej kom pleta kom preno d e ĝ i a socia ka- rak tero ; —- firmeco de 1’ Eundam ento kaj absoluta fid-eleco al ĝi; — poste kaj konsekvence, kapablo de natura evoluado, tute sama kiel tiu de iu ajn alia
Tra Esperantulo.
Bona sukceso ĉe sudslava fervojo.
Per dekreto de 21 inarto 1927 al la akto G. D. n-ro 6071/927 sinjoro la ministro de I’ trafiko de Sudslavio (subskr.: Svet. Milosavljeviĉ) bonvolis aprobi, ke en ĉiuj vagonoj de I’ sudslava fervojaro, destinitaj por internacia trafiko, la helplingvo Esperanto estu aplik-
ata sur oficialaj afiŝoj kaj avizoj.
Sekve de tio surskriboj en vagonoj, kiel „Ne kraĉu”, „Ne klinu vin el la fenestro”, „Alarmbreinso”,
• „Ne uzu duin halto en stacio” ktp. estonte estos akompanataj de la teksto en Esperanto.
Tiu largvida decido de P sudslava trafika ministro estas grava kaj influhava al la sintenado de I’ ad- ministracioj de fervojaro en aliaj landoj, kies imito de tiu ĉi kuraĝa ekzeniplo estas atendata.
Esperanto kaj polico.
La P ariza ĉefpolicejo (P refecture de Police) el- pendigis afiŝon kun ĉiuj reguloj koncerne la karton de identeeo (carte d ’- identite) en la lingvoj frarica kaj Esperanto.
Oficiala subvencio por Esperanto-instruado.
Ankau en la nova lerneja jaro la urba adm inistracio de Offenbach a. M. (Gerrn.) konsentis 1500 rmk. por la instruado de E speranto en la popollernejo. La 24. 3.
estas ekzam enitaj pri E speranto pli ol 150 gelernantoj de 12 ĝis 14 jaroj.*
La urbestro de Stockholm (Svedujo)
s-ro Lindliagen, konata batalanto por la paco, m ontr- iĝas kiel favoranto de E speranto. Li interpelaciis la svedan rninistron por eksterlandaj aferoj pri internacia lingvo, dem andante interalie, „ĉu oni povas esperi de la registaro, ke ĝi iniciatos ee Ia Ligo xie Nacioj, ke tiu (Ligo de Nacioj) enkonduku en la prograrnon de la Ligo m ondlingvon bazitan sur Esperanto, kiu estas vivanta jarn de jardekoj, en la plimulto da landoj parolata, facile lernebla kaj logika lingvo, au kef ĝi (la registaro) alim aniere klopodos celkonscie por 1a m ondlingvo?”
vivanta lingvo; — finc, kontrolo dc tiu ĉi evoluado;
t. e. tasko plenum ota dc 1' Lingva Kornitato, kaj, tlanke dc tiu kontrolo de ,a kumuna lingvo, disvolviĝo de 1' scienca, tcknika vortaro lan bezonoj dc la scicnc- isto j/sed konforjne al la Zarneuliofaf principoj.
Pripensinte tian racian program on ni profmufe sentis, ke, d a n k -a l vi, dank’ al via neniama devojiĝo,
Leteroj de I)-ro Zamenhof.
* D-ro Dietterle, D irektoro de la E speranto-lnsti- tuto por la G erm ana Respubliko, Leipzig W. 31, Seiunestr. 10, petas sendi al li oriĝinalojn ati kopiojn de leteroj de Zamenhof kaj de aliaj Zanienhofaĵoj por fari stalistikon pri ili okazc de la Jubilea Jaro de Esperanto.
Daniel Berthelot, .
membro de la Eranca Akadeinio de Medicino kaj dc la Eranca Akademio de Sciencoj, m ortis la 8. 3. Li estis favora amiko de Esperanto.
Radio-ekspozicio en Kobeiihavn
(19—27. 3.) enliavis interalie Esperanto-angulon, kiiiri vizitis ankau la danaj gereĝoj.
* Esperanto en malliberejo.
Inter la kaptitoj de 1’ ĉefm alliberejo en N ŭrnberg (Germ.’) estas uiultaj esperantistoj. Unu el ili („n-ro 478”) esprim is, nome de la sam ideanoj-nialliberuloj, en artikolo al la redakcio de H eroldo ,a ĝojon, kiun ili havas per E speranto entute kaj per H eroldo speciale.
Indiana poeto kaj pastro.„Ruĝa Vulpo”
(D-ro Skiuhpŝu), lau raporto eti Heroldo, paroladis ĉe kunveno de Novjorkaj esperantistoj. Li intencas interesigi la iudianaron pri E speranto kaj meiu ler- nas nian lingvon.
Internacia (lardenista Asocio.
S-ro Paul N eergard, K astelsvej 21, Kdbenhavn (Danujo) petas nin informi, .k e Ii ne povas aparte respondi al ĉiuj ricevitaj leteroj; sed li respondis ĝenerale per artikolo en Heroldo n-ro 14 de 8. 4. Inter- esiĝantoj petu tiun nutneron de Heroldo, aldonante respond-kuponon de UEA au de poŝto.
Bankfaka Esp. Asocio Tutmonda
estas fondita kun celo unuigi la satnideanojn-bank- fakanojn, propagandi. E speranton en bankaj rondoj kaj flegi banksciencojn pere de Esperanfo. A dreso:
G ŭntzelstr. 31, Berlin-W iltnersdorf, Germ.
Esperanto-Sekcio de Paneuropa Unio
eŝtas fondita en W ien. Kiel ĝia gvidanto estas elektita D-ro Sos. A dreso: E speranto-Sekcio de P aneŭropa Unio, W ien I, Hofburg, Aŭstrio.
ni posedas la elem entojn de io necesa, — tiom bczona por nia lingva afero, kioni *por ĉia lioina scienco, — tio estas vera, logike starigita »eorpus doctrin‘ae«.
Lau ĝi multajn saĝajn konsilojn vi donis al la »an- taŭmilita« generacio. Nu, ni konscias, ke ili plene valoras ankau por la »postmilita« generacio, kaj de tio venis al ni la ideo k a j4 la deziro ilin kunigi kaj reaperigi, por ke eksciu la »nov-generaciahoj«, ,aŭ kiaj principoj E speranto * sukcesis eviti, — kaj ankorau evitos, — la danĝerojn de deflankiĝo kaj de eventuala morto.
Tial ni petis de vi perineson ĉerpi el via divers- cpoka verkaro, kolekti kaj rcpresigi la Vortojn, kiuj plej grave, plej trafe taŭgas por la agado de la niuia E spef- antistaro kaj por la fina sukceso de Esperanto.
Ni bone sciis, ke vi parolis iam pri nepra sinfor- gesem o . . . La rajton sendube vi havis vin mem forgesi, sed ui, viaj disĉiploj kaj amikoj, krel anknu la
tuta E spernntistaro, tian rajton ne liavas, ĉar el la poŝteuloj de T Majstro vi ja estis la "plej firma, la plej fidela, kiun ŝancelis nenia bato, nenia ventego! Dum pli ol dudek jaroj vi senhalte batalis, ne dem andante vin, ĉu vi rikoltos laŭdojn kaj aplaudoju, sed opiniante, ke vi bava.s la devo.ii diri tion, kio al vi ŝajnas esti la
Vero! . ' '
luuivorte, vi m outris tion, kion oni nonnts kafak-
tero. . . - ,
Kredu al ni, kara P rezidanto, ke estas setidube utile aukorau nun ĝin montri.
Vi fine konsentis. Vi bonvolis^ne nur doni la petitan perm eson, sed plue lielpi nin por ilia aranĝo en forino de libro per viaj rim arkoj kaj kousiJoj. Vi ankau bon- volis atente tralegi la presprovaĵojn kaj, kiani neccse, korckti kelkajn detaloju.
Ero ĉio estu hodiau korfunde daukata. kara Urezid- auto. ( ertaj ni estas, ke. siavice eiuj nunaj porbatal- antoj de E speranto ankau dankos viu.
Eidelc kaj sindonem e viaj
• S. Grenkanjp — R. de Lajarle.
E e b ru a ro 1927.
Tra la m o n d n .
Hasko, printem po — reviviĝo de Kristo, reviviĝo de I' Naturo . . .
B elega siinbolo. '
Nunjare pasko falas sur la 17-an de aptilo, en la pasinta jaro ni festis ĝin jam la 4-an de aprilo. Sed estas jaroj, kiain ĝi falas jam sur la 22-an de m arto, kaj aliaj jaroj, kiam ĝi okazas uur la 25-an de aprilo. De la dato de pasko dependas ankaŭ la dato de peute- kosto. Estas evidente, ke tiu ĉiujara ŝauĝiĝo de la dato estas neoportuna por la m oderna tempo kaj mal- utila por trafiko kaj kom erco.
Tial la Ligo de Nacioj autaŭ 2% jaroj destinis koinisiohon por esplori reforrnon de la kalendaro. E1 33 diversaj landoj alvenis 185 reform projektoj. La plej tauga projekto estas, ke la jaro estu dividata je kvar kvaronjaroj po tri monatoj, el kiuj !a unua m onato havus 31, la du aliaj monatoj po 30 tagoj.
Entute tio estus 364 tagoj. La 365-a tago estus al- donata al decetnbro, eventuala supertago (en super- jaro) al junio. l iuj du tagoj ne liavus setnajntagan nomott kaj estus festataj kiel jarfina (aŭ novjara) kaj kiel jarm eza tagoj. La iimia tago de ĉiu kvaronjaro estus dirtianĉo. Pasko ĉiam falus sur la 8-att de aprilo, kaj pentekosto ĉiarn sur la 26-an de inajo.
C ar la katolika eklezio ne inatfavoras la kalettdar- reformon, ni povas esperi, ke post nelonge la mal- oportunaĵoj de la nuna kalendaro estos forigitaj.
R igardante la politikan vizaĝon de la ntondo, ni
ĉefe estas altirataj al la okazaĵoj en Ĥintijo. Se oui,
antaŭ kelkaj semajnoj, eble supozis, ke baldaŭ la
inilito tie finiĝos, ĉar ŝajnis, ke la sudĥinoj — post
konkero de Nankin kaj Sanhaj — baldaŭ estos reg-
antoj en la tuta latido, nuu oni konvinkiĝas, ke la
militfurio ankoraŭ longtem pe furiozos tra la Regno de
1’ Mezo. La sudĥinoj devis retiriĝi, kaj ŝajnas, ke ilia
lastatem pa m alsukceso estis la sekvo de la disputo
inter la sudĥinoj mem. Eble la venontaj setnajnoj
tnontros, ĉu C ankajĉek (la socialisto), ĉu Borodin (la
kom unisto) estonte reg o s.Ia partion de 1’ Kuomintan.
N -ro 4 V e r d a S telo 1 9 2 7
Je la 14-a de aprilo.
La mondo brulis, kiam sur sia m ortolito kuŝis unu el la plej grandaj homoj, unu el la plej noblaj karakteroj — nia k ara Majstro D-ro Zamenhof. Li m ortis trankvile kaj apenaŭ rim arkate de la mondo. ŭ i ja devis tiam atenti pli „g rav ajn ” okazaĵojn, ĝi ja tiam ne havis tem pon por okupi sin pri amo kaj paco, sed estis n u trata de malamo kaj milito.
Jam forpasis jardeko depost la m orto de D-ro Zamenhof. Sed hodiaŭ la mondo jam atentas lin kaj Iian grandan verkon. Kaj tiu atento kreskos konstante de jaro al jaro, de jardeko al jardeko. Kaj kiam eble, esperinde, en m alproksim a estonteco, la hornaro estos unuigita per sanktaj amo kaj paco, tiam la bildo de nia kara Majstro elstaros kiel lum anta orsigno, tiam lia gloro kreskos senfine, ĉar ii estis tiu, kiu donis al la hom aro rimedon, sur kiu povis konstruiĝi la amo kaj paco, — la lingvon internacian. Kaj iom da tiuj glor- radioj falos ankaŭ sur nin, la dĥsciploj de la granda Majstro.
Rem em oru ni pri nia sankta devo kaj agu ni sentim e, fervore por baldaŭ atingi „Ia celon en gloro”.
Vivu la M ajstro m ortinta!
. Vivu la lingvo internacia! S.
K rlin am u rti pri la m ondpaco.
Respondante proponon de H earst, krei ligon de ĉiuj angle parolantaj popoloj, la hinda religia gvidanto K riŝnam urti esprim is sian opinion pri la konsekvencoj de tia fakto. Jam per si mem estas g rave por okci- dentanoj sciiĝi pri tio kion pensas la orientanoj pri la politika evoluo de Azio; sed speciale signife estas konatiĝi kun la vortoj de Kriŝnam urti, kiu bone konas Eŭropon kaj kiu en sia hinda patrujo estas unu el la
spirite gvidantaj em inentuloj: . .
La ligo de la an g le-p aro lan taj popoloj, proponita de H earst, signifus nur plian disigon. Gi sekvigus novajn komplikaĵojn. Nepre ĝi enhavas akre limig- itan .d isig o p inter oriento . kaj okcidento. La kon- sekvencoj de tiel rigida limigo povus esti krizaj por la m ondpaco. Jam nun ekzistas panaziaj movadoj. Kel- kaj el ili estas publike konataj; aliaj ekzistas, kvan- kam ili ankoraŭ ne estas konataj al la publiko. La proponita unuiĝo de la angle parolantaj popoloj nepre elvokos kunligiĝon de la azianoj. ŭ i certe naskos en ili fortan sentim enton kontraŭ la okcidento. Cio ĉi, kondukos fine al ia fatala kolizio. Certe, ĉiuj *tiaj m ovadoj estas ĉiam kreotaj por pure defendaj celoj.
Tam en — iutage ili fariĝos atakaj federacioj.
. La masoj de Azio sentas de tago al tago pli kreski sian dorm antan forton. Jain ilia sintenado fariĝas pli aktiva. Ili ne plu volas esti regataj de I’ okcidento.
En Ĥinujo, tiu ĉi kontraŭfrem dula sentim ento m ontr- iĝas precipe forte kaj fariĝas tie pure naciista ele- mento. La internaj bataloj restas tute en la m alantaŭa scenejo. La popolo forgesas la disputon, kiun havis unu parto kun I* la alia. Cia m albonhuinoro, ĉiuj
Du D o em etei
o rtg in ale v e rk ita j de L. L Ĉ v e n z o n.
A l t f a l p le d o j.
A1 ŝiaj piedoj, en am a deliro, Li falis dum n o k ta sile n t’.
Ŝi sta ris, sen m o v ’ rig a rd a n te al v iro P e ta n ta pri k o ra k o n se n t’.
R eg ad is silento de nokto m alfrua, Kaj eio ripozis en dorn'.
En plena soleeo m allaŭ ta, se n b ru a Flugpendis* fa ta la fa n to m ’.
R espondo kaj peto ne e stis a ŭ d a ta j;
R eg ad is silento — kaj ĝin
N ur skuis de 1’ v ir' kliniĝinta k o rb ato j, Kaj la n n a r iv e r ’ de I' v irin ’ . . .
R o m an c o .
E sta s
uiihvoj’ al la E te rn o — P e n sk a p a b lo ;
E sta s unu v o j’ al m onda lern o — S tela sa b lo ;
E sta s unu v o j’ al s u p e rre g o — G lo ro rn a m o ;
E sta s unu v o j’ al feliĉego —‘
Ŝla amo.
La Avo*).
De Barbu S tefanescŭ/D elavrancea.1 2)
La akacipj disŝprucas odorpluvon. • .
Sur la terbenko antaŭ la doino sidas la avo. Li pepsadas. Pri kio li pensas? Pri nenib. Li kalkulas la
1) C i-su p ra skizo e sta s el baldau a p e ro n ta e sp e ra n tlin g v a
„A ntoIogio R u m a u a ” .
2) B a r b u S t e f a n e s e ŭ (1885—1918) e sta s v e rk isto ĝ e n e ra le .k o n a ta en R um anio sub pseŭdouiino „ P e la v ra n c e a ” . Li estis*inem bro de la R um ana A kadem io kaj ahkaŭ ininistro.
V erk in to de te a tra ĵo j, noveloj kaj rak o n to i.
sentiinentoj de malamo sin turnas kontraŭ la ekster- landanoj. Sendube, tia direkto de 1’ spirito estas tute kontraŭa al la m entaleco de la hindo. Kaj tam en, kvankam pli milda en la form o: la sam a sentim ento m ontriĝas en Hindujo. Se do fakte oni form us ligon de la angle parolantaj popoloj kaj se, ĉe tio, oni eks- kludus Hindujon, tiu sentim ento ricevus multe pli mal- am ikan formon. La kreo de tia angla ligo povus konduki al tio, ke Hindujo jam fidus sin mem. En c erta senco mi cetere esperas, ke tio okazos. Kaj Hindujo forlasus, pro la granda intereso por sia nacia ekzistado, siajn sensignifajn internajn malpacojn.
Se la propono de H earst estus efektivigata, tio verŝajne signifus la kreon de ligo de la aziaj popoloĵ, inkluzive Ruslando, Japanujo, Ĥinujo kaj Turkujo, kaj Hindujo, kiu ankoraŭ havas siajn antikvajn tradiciojn, siajn morojn, per kiuj ĝis nun ĝiaj sennom braj milionoj da loĝantoj estas subigituloj, kies sopiro je nacia liber- eco tam en konstante kreskas. Al tiu ĉi ligo same ap arten u s: Mezopotamio, Afganujo, Arabio kun Pale- stino, Sirio kaj verŝajne ankaŭ Abesinujo kaj la nordo de Afriko. Konflikto de tutm onda signifo elkreskus el tio. •
Ciuj ĉi aziaj popoloj estas elrabitaj kaj ekspluatitaj de 1’ okcidento. Ili, kom preneble, ankaŭ farus „pure defendan” ligon. P er tio ekestus la areno por la plej terura, plej abom ena militego, kiun la mondo iam
vidis.. *
Kaj per tio ekestus atikaŭ la disigo de 1’ koloroj
— sur unu flanko la blankaj rasoj, sur alia flanko la bruna, flava, ruĝa, nigra rasoj. Sur la unu flanko Azio, tiu senfina kontinento kun siaj milionoj da hom estaĵoj; en ĉiuj la sam e ard a sopiro, la satna atnbicio, la sam aj idealoj, la samaj bezonoj. Kaj kontraŭ ili staru s sur la alia flanko la milionoj de la kontinentoj Eŭropo kaj Ameriko.
Kaj eĉ se la konsekvencoj de la propono de H earst ne estus tiel danĝeraj en m ateria rilato, ĉu ili ne estus danĝeraj sur m orala kam po?
Ligo de ĉiuj angle parolantaj popoloj certe pli- grandigus la riĉecon kaj la m aterian prosperon de tiuj ĉi popoloj. La bonfarton de la mondo ĝi ne akcelus.
C ar en la novan civilizacion ĝi ne inkludus la saĝecon, la kulturon, la belecQn de P oriento kaj de ĉiuj popoloj kun neangla patra lingvo. Tia ligo povus esti signifa per sia organiza kapableco, per sia arto regadi kaj per siaj leĝoj. C ar certe la popoloj, kiuj apartenus al ĝi, produktis adm irindan literaturon kaj belajn verkojn de I’ arto. Sed neniam el ilia sino naskiĝis religio aŭ granda spirita instruanto.
La spirita rlĉeco de 1’ inon^Io devenas el la oriento, la m ateria riĉeco ap artenas al la okcidento. Nur la unuiĝo de ambaŭ certigas-la feliĉon de 1’ mondo.
Danzifl
U atendas vin por la 19-a U niversala Kongreso | | g de Esperanto. Cu vi ankoraŭ ne aliĝis? Earu g g ĝin tuj! Ju pli frue, des pli bone! ]
A d r e s o : §
g 19-a Lniversala Kongreso de Esperanto, 1
g Danzig, M essehaus B, II. |g
^llllllllllllllllllliinillllllllllllllllllllltlllllllllllilllllllillllllllilllllllllllllllllilllllllliliilinilh
falantajn florojn, rigardas en la fundon de 1’ ĝardeno kaj denove kalkulas la florflokojn disŝutitajn de vartn- ete bonodofa bloveto.
Lia blanka kaj krispa buklaro ŝajnas hela floraro:
la brovoj, lipharoj kaj barbo . . . ĉiuj neĝkovritaj de multaj jaroj pezaj. Nur la okulparo de 1' avo restis kiel iam: milda kaj karesa.
Kiu bruferinis la pordon?
— Mi kredis, ke la vento . . Ho trafu vin la feliĉo, kokidoj de 1’ avĉjo! diris la maljunulo.*
Knabeto kaj knabineto, ruĝaj kaj plenvangaj, kisas la manojn del „avo-paĉjo”.
— Paĉjo, dem andas la ktiabino, kial flugas la birdoj?
— C ar ili havas flugilojn, respondas al ŝi la mal- junulo, kun sorbrigardo.
— Nu, ĉu la anasoj ne havas flugilojn? . . . kial ili ne flugas?
— Ili ja fiugas, respondas la knabo, sed m alsupre.
— La maljunulo ĉirkaŭprenas per unu mano la knabinon kaj per la alia la knabon.
— Ho, bravuloj de f avĉjo, li flustris, ridetis sub la lipbaroj kaj riĝardis ilin kun tio m .d a amo, ke liaj okuloj estis nur lumo kaj beno.
— Aveto, sed kien iras la gruoj, kiam ili forflugas?
— En Gruolandon.
— En G ruolandon?
— Jes. . *
— Sed la hirundoj.— kien ili iras, kiarn ili forflugas?
. — En Hirundolandon.
— En H irundolandon?
— Jes.
—. Aveto, ini voJus, ke ankaŭ al mi kresku flugiloj kaj ini fjugu supren, supren, tute supren, ĝis la ĉielalto, diris la knabo karesante lian barbon.
—- Se al vi kreskos flugiloj, diras la knabino, kaptu al mi em berizon kaj kardelon! •
Jes . . . hi . . . hi . . . do kian . . . kaj al mi?
Internacia Presa kai E ldena Seciete.
Nian unuan alvokon al partopreno en Internacia P resa kaj Eldona Societo, sur la bazo de nia jam ekzistanta prese/o-eldonejo, respondis ĝis nun 28 sam - ideanoj el jeftaj landoj: Anglujo, Aŭstrio, Buigarujo, Ceĥo$lovakio, Francujo, Germanujo, Latvio, Polujo, Portugŭlujo, Skotlando, Sovet-R uslando, Svedujo, Turkujo kaj Usono. La kapital.o, per kiu ili nedevige prom esis partopreni en la Societo, sum iĝas entute je
7600 Rmk. .
Do, ni atingis tre belan sukceson koncerne la inter- , naciecon de la estonta societanaro; sed la sumo de 7600 Rmk. estas, kvankam konsiderinda, tamen ne tre alta kom pare kun la jam ekzistanta bazo. La kapitalo, rep rezen tata per nia entrepreno, sumiĝas, post de- preno de la debetoj, je ĉ. 40 000 Rmk. kaj konsistas en fundo, domo, maŝinoj, mebloj, libroj, papero k. c. La presejo konsistas nun el du grandaj kaj du nialgrandaj presm aŝinoj, m oderna pres-aŭtom ato, tute nova lino- tipo (kom postm aŝino), stereotipio, tranĉm aŝino, bro- ŝurm aŝino kaj la ceteraj necesaj instalaĵoj.
Ni do firme kredas, ke la fido de la sam ideanoj je nia entrepreno estas tiel forta, ke nun — kiam ni definitive alpaŝas la plivastigon de nia entrepreno — alvenos ankoraŭ multaj novaj aliĝoj, tieT ke ni atingos sumon de minimume 10 000 Rmk. La enpagita kapitalo estos rentum ata per 5 %, kaj, krom tio, la societanoj laŭprocente partoprenos en la pura profito de la entre- preno, konforme al la bilanco.
La Societo komencos sian unuan negocan jaron je la 15-a de majo nunjara. ŭ i jam estas laŭleĝe registrita en la Komerca Registro.
Do, sam ideanoj, kiuj ankoraŭ deziras partopreni en la Internacia P resa kaj Eldona Societo, bonvolu tuj kompletigi la aliĝilon aldonitan al la hodiaŭa nutnero de Verda Stelo kaj peti la kopion de Bilanco kaj du ekzem plerojn de K ontrakto por eventuala subskribo.
Sam ideanoj, helpu al ni pligrandigi kaj pligravigi nian entreprenon, je via propra intereso (5 % rentum o kaj partopreno en la profito) kaj je tiii de la E speranto- movado! Ju pli multe da kapitalo vi alportos, des pli multajn kaj valorajn verkojn ni povos eldoni, des pli bone ni povos aranĝi niajn gazetojn Heroldo kaj Verda Stelo!
Do, agu!
Eldonejo de Verda Stelo kaj Heroldo.
O p in lo i pri Esperanto.
Prof. Kronenberg, la gvidanto de „E speranto- P re s ŝ ” en' Varsovio, turnis sin al kelkaj eminentuloj polaj por ricevi aŭtografojn pri E speranto. J e n la opinio de fama pola poeto Kazimiro T etm ajer, kelkaj el kies versaĵoj estas tradukitaj E speranten:
„E speranto gajnas por si ĉiam pli grandajn rond- Ojn de 1’ mondo. Tio ĉi estas plej bona pruvo de ĝia valoro en vivo internacia. P ere de Esperanto vokas la progreso de V hom aro: Ni kunigu la mariojn por * komuna laboro kaj por la paco!”
El aliaj opinioj ni citas tiun de s-ro Paulo Szczurek (legu: ŝĉurek), prez. de 1’ Asocio de Polaj Poŝtistoj:
„Kaŭzo de konfliktoj inter nacioj kaj ŝtatoj estas m anko de interkom preniĝo. Ni lernu do komunan ling- .
von Esperanto, ke ni povu plenumi ĉefan kondiĉon por konstrui novan socion kaj novan ŝtaton. Nenlu forto homa povas neniigi vekiĝintan konscion, ke patrujo de homo estas la terglobo kaj ne la gepatra vilaĝo, urbo, distrikto, lando kaj ŝtato .”
La knabino m algajiĝas. La maljunulo konsolas ŝin kaj diras al la knabo: ; ,
— Bone, kaptu ankaŭ por vi, kaptu ankaŭ por ŝi!
A1 vi du, al ŝi du, kaj al mi utiu!
.— Cu ankaŭ vi deziras, a v e to ? dem andas la knabo fiere.
, — Kial do ne? . . . al tni citrinelon!
- Kiom feliĉaj estas ili! La knabo sursidjs unu genuon, kaj la knabino la alian. La avo balancas ilin. La infanoj aplaŭdas. La avo kantas al ili:
„He kozako, kozaketo, kion serĉas vi en k e lo ? ” M algrasa virino envenis tra la pordo kun du grandaj siteloj.
— I . . . paĉjo, ankaŭ vi . . . dorlotas. ilin . . . ili
suriros vian-kapon! ‘ . >
La avo levas sian manon, kunm etas la fingrojn kiel
pastro benanta kaj diras longece; *
— Lasu la infanojn veni al mi!
— Bone, paĉjo, bone . . . vi ja scias . . . ho. la fajro trafu la infanaĉojn!
La virino eniris la domon.
— Bentrafu ilin la feliĉo kaj sano, flustris la avĉjo, kvazaŭ riproĉante iun, kaj li kisis sur la kapsupro kaj Ia unu, kaj la alian.
Kaj rekom enciĝis la rido, ludo kaj kanto. Kaj laciĝis la avo kaj ĉesis ludi; la infanoj . komencis karesadi lin. Vortop post vorto, la infanoj okupis la
vangojn de I’ avo.
— Ci tiu parto estas la mia.
— Kaj ĉi tiu parto la mia. , . '
— Tiuj ĉi lipharoj estas miaj.
— Kaj tiuj ĉi la miaj.
Ce la barbo ili konfuziĝis; la avo pacigas ilin dirante: — Po duono!
Kaj la infanoj disfendis *ĝin iotn tro rapide, ĉar la * maljunulo kuntiris Ia okulojn.
— Duonon al mi!
N -ro 4 V e r d a Stelo 1 9 2 7
La aspeKlo de la venonia mllilo.
(W JL) En „Daily N ew s” Prof. P. J. Noel Baker, kom petentulo sur kampo de internaciaj problemoj, pu- blikigis pri tiu ĉi temo am pleksan artikolon, kiun ni re- donas ekstrakte. La artikolon de Prof. B aker antau- iras du sentencoj; la unua devenas de Sir Hugh Tren- chard, la kom andanto de la anglaj aerfortoj: „Mi e$tas konvinkita, ke la aerforto estas.nediskuteble pli dan- ĝera armilo ol iu ajn alia.” Krome estas cititaj la sekvantaj vortoj de generalo P. R. C. G roves, kiu en la jaro 1918 komandis la aeroperaciojn je ĉiuj britaj froptoj: „Ekzistas apenaŭ dubo, ke en la unua fazo de la plej proksim a milito la militantaj potencoj grandstile ekaplikos atakojn per gasbomboj. Tiuspecaj atakoj kontraŭ grandaj urboj kiel Londono aŭ Parizo povos 'kaŭzi la pereon de milionoj da homoj dum kelkaj horoj . . . Ciuj ekspertoj pri gaso interkonsentas, ke estos neeble trovi rimedojn por protekti la civilan
loĝantaron kontraŭ tiuspeca atako.”
En la lastaj jaroj oni aŭdis multe da tiaj avertoj de ŝtatuloj kaj militistoj. Ili diris al ni, ke nova milito estus samsignifa kun milito kontraŭ la civilizacio mem.
Kial oni ne aŭskultis ilin? Kial la viro sur la strato parolas pri la plej proksim a milito, kvazaŭ ĉi tiu estus tutsam a kiel iu ajn alia rnilito, kiun ni sp ertis?
Estas vere unu el la m isteroj de la mo- derna politiko, ke tiuj avertoj forsonis neatentite. Eble la kaŭzo estas trovebla en tio, ke kutime ili estas volvitaj en teknikajn frazojn de 1’ generalstabo. Oni diris al ni, ke la proksim a rnilito estos „milito ne de la linioj, sed de la zonoj”, ke la „decidigan strategian signifon havos la bom bardado el la aero.” Tiaj frazoj havas teruran pezon*
por tiuj, kiuj pensas per ifnlitistaj esprimoj, sed ili signifas malmulte por la ordinara
homo. _«M ♦' •,
En Ja lasta milito, la germ anaj elaeraj atakoj kontraŭ Londono kaŭzis konsider- indajn perdojn, kvankam la plej granda germ ana atako el la aero estis farata de ne pli ol 36 aviadiloj, dum nunmomente ek- zistas potenco sur la eŭropa kontinento (eble eĉ pli ol unu potenco), kiu povus mobilizi dum la daŭro de 24 horoj almenaŭ mil aviadilojn.
Ciu utiuopa aeroplano, kiu estos uzata en la proksim a milito, estos — en ĉia tek- nika rilato — multe pli perfekta, ĝi portos multe pli grandan kvanton da bomboj, kaj ĝia aga radio estos rriulte pli granda ol la efikebleeo de la aviadilo de 1918.
B aker atentigas, ke la bruligaj bomboj uzotaj kaŭzus fajron neestingeblan pro la
speciala kvalito de la uzotaj kemiaĵoj. La , t. n. „Berlinaj bomboj”, kiuj estis preparitaj por 1919, estis tiel efikontaj, ke — surtrafante la celon — ili mortigus ĉiun troviĝantan en radio* de ĉ. 800 jardoj for; de la trafita loko.
La aerfortoj estas grandrnezure ekzercitaj por am pleksa/ gasatakoj.* Se ne estos farata efika inter- konsento pri m alarm ado, ŝajnas absolute certe, ke ĉiu granda urbo — en la proksim a rnili.to — estos el- m etata al bom bardado per gaso. ■ , •
Estas malfacile irnageble (diras B aker), kion vere signifas en la praktiko la uzado de tiaj armiloj kontraŭ urbo kiel Londono aŭ Parizo. La plej multaj Lon- donanoj vidis la konfuzon kaj homamasiĝon, kiuj *
— Kaj duonon al rni!
Post frata interdivido komenciĝis la laŭdo.
La knabo: — Mia liphararo estas pli longa.
La ktiabino: — Male, la mia pli longas.
Kaj la knabo ektiris unu parton de la liphararo, kaj la ktiabino la alian, p o r.k e lia — ne, la ŝia — estu pli longa. L a ' avo eklartnis, sed interpacigis iliit, dirante:
— Atnbaŭ estas egalaj.
— Atikaŭ mia, ankaŭ ŝia.
— Ankaŭ mia, ankaŭ lia.
Ce Ia vangoj la batalo pli ardiĝis.
— Mia parto estas pli bela.
— Male, la mia, ĉar ĝi pli blankas!
La av o ridetis.
— Male, la mia, ĉar ĝi pli varm as!
— Male, la mia, ĉar ĝi estas pli dolĉa!
Male, la mia, ĉar ĝi ne estas kiel la via!
T
Male, mia, pro tio, ke ĝi ltavas pli verdan okulon! I de tio, ke Ii provis eltiri la najlojn, per kittj Kristo estis
— Male. mia, pro tio, ke ĝi havas eĉ pli verdan okulon!
La avo apenaŭ povis sin ret,eni de la rido.. >
— Ne, la mia! ? •
— Ne,- la mia!
Kaj la ktrabo, furioziĝinte, vattgofrapis la partoti de la knabino.
La knabino ekkrias, desaltas de la genuo de !a maljunulo, surrapidas kaj vangfrapas la parton de la knabo.
La knabo, kun okuloj larrrioplenaj, kisas siati parton kaj la knabino, ĝetnsopire, la sian.
Ilia patrino elvenis tra la pordo kaj dem andas
severvoĉe: - :
— Kio tio ĉi? Senripozem aj vermoj!
La vangoj de l’ avo estis varm e ruĝaj. Kaj miide ridetante, 1i respondis al.sia filino:
— ,„Lasu la itifanojn .veni al mi” . . .
EI la rum ana originalo tradukis:
Tiberio M o r a r i u.
ekestas, kiam linio de la subnivela fervojo estas interrom pata dum la ĉefaj trafikaj horoj. Tiu ĉi imago helpu ilin im agCkio okazus en Londono, se ĉia trafikilo malfunkcius, se la tuta urbo meze en la nokto estus dronigita en absolutan mallumon, se ĉiu strato estus plenigita per miloj kaj rniloj da viroj, virinoj kaj in- fanoj, panike terurigitaj, kaj se — ĉe tiaj cirkonstancoj
— la plej infera bombardado~ imagebla senkom pate falus sur ilin.
Estas apenaŭ dubeble, ke dum keikaj horoj la kombino de grandaj brulegoj, eksplodegem aj bomboj kaj venenaj gasoj ŝanĝus la plej grandan ĉefurbon de la mondo je am asaĵo da ruinoj, en kiu ĉia vivo estus m ortigita aŭ m alaperinta.
. . . Kiu ankoraŭ dubas pri tio, ke la okcidentaj popoloj vivas sur vulkano, dum la vetarm ado ne estas haltigita per internaciaj kontraktoj, tiu farus bone, se li legus la libron de konata ĵurnalisto, Mr.
B ritten Hustin: „La dio de I’ milito reviviĝas”, kiu en la 4-a ĉapitro enhavas ankaŭ la priskribon de elaera atako kontraŭ okcidenta ĉefurbo.
Prof. Baker ferrtias sian artikolon per la cimarkigo.
ke estus fre n e z o jie elparoli la veron pri la katastrofo kiu okazus, se oni lasus ankoraŭ unu fojon eksplodi mijiton. „Se la popoloj estus sciintaj en 1914, kia estus la lasta milito, kiu kredas ke ili estus perm esintaj,
E s p e ra n to d u m m a s k o b a /o .
EJn multaj Jokoj propagandemaj samideanoj kutimas u zi ia maskobaiojn, por atentigi per sia kostumo p ri nia Jingvo.^ ĉi~supra bildo montras grupon da neder/andaj gesamideanoj dum maskobalo en Hago (februaro 1927). Ĉiu portas sur Ja ĉdpo la nomon k a j ĉirkdŭ Ja brakoj rubandojn kun Ja ko lo ro j de aJia
/ando. S u r Ja dorso ĉiu havas verdan flagon kun Ja vorto ^Esperanto".
ke ĝi estiĝu? Estas vivnecese, ke ili ne falete iru, pro nescio, en alian grandan internacian krizon, kiu kon- traŭm etos ilin al katastrofo, laŭ ĉia homa antaŭvideblo cstin g o n ta la socioti, en kiu ili vivas.
... .. ... ...* m . . . . . ...—... ...-
El Scienco kai Tekniko.
Praliistoriaĵ esploroj en Centra Azio.
G randan sciencan laboron faris D-ro R. E. An- dre\vs, kies ekspedicio dum kvin jaroj esploris la dezerton Gobi kaj Mongolion. Li estas tiu sciencisto, kiu siatem pe ekscitis la tutan sciencan mondon per la sciigo, ke li trovis en Azio dekduon da ŝtoniĝintaj
Paskag le g e n d o j.
La nombro de paskaj legendoj estas tre grattda, kaj preskaŭ ĉiuj m ontras la pian, sitnplan kaj tarnen noblan senton de niaj prauloj. T re ĉarm aj estas la 'egendoj pri plantoj kaj birdoj. ■ - ,
La plorsaliko, ekzernple, estis laŭ la legendo rekta arbo kun rektaj bratiĉoj. Sed ili kliniĝis teren, ĉar de ĝi estis prenitaj la faskoj por vergi Jesuon Kriston. La trernolo tamen restis fiera, kiatn la Savinto ekiris al Golgoto kaj preterpaŝis ĝin. Nun, pro puno, la arbo devas ektrem i ĉe ĉiu, eĉ plej nudlaŭta piedpaŝo. La pasifloro laŭ la legendo uriue ekfloris sub la kruco, kaj ĝia sange ruĝa kaliko metnorigas pri la satigo de Kristo.
La m algranda rubikolo volis tiri la dornojn-el la kapb de la Difilo, sed ĝi nc sukcesis. Tamen la ruĝa makulo sub ĝia gorĝeto estas eterna signo de ĝia ainfaro. La krucbekulo havas sian krttcforman bekon
ffksita sur la kruco. * Atikaŭ ĝi ne sukcesis; sed ĝia.
beko fleksiĝis kaj ricevis per tio sian nunan formon.
Ekzistas atikoraŭ multe da sitnilaj legendqj, sed la supre nomitaj sufiĉ,u por hodiaŭ.
La t r i r o z o j.
v . ■ De N. R a j ti o v.
Nesugor, la tievenkebla sinjoro, kies gloron pri- katitas ĉiuj kantistoj de Elefantis ĝis Kartago, enĉizis sur sia ŝildo tri rozojn grandajn: blankan, ritĝan kaj rtigran/ Li enĉizis la blankan rozon el perlam oto, la ruĝan el rubeno kaj la nigran el malhela agato.
Li havis kiitimoii diri: „Jen figuro de tri feliĉoj — la -blaiika floro m em origas al mi hi animon de junulino, kies kantoj ekkondukis min al venko kaj en kies okitloj tni trovis rekom pencon por ĉiuj malfeliĉoj de rnia vojo;
Ia ruĝa floro nietnorigas al mi la anitbon de virino, kies rideto perfidis tnin al miaj malatnikoj kaj en kies okuloj apenaŭ mi vidis la katenojn de sattga peVfido;
ovoj de la prahistoria dinosaŭro; kies aĝon li taksis je dek milionoj da jaroj.
D-ro A ndrew s sendis ne malpli ol 10 000 diversajn bestospecojn, 12 000 reptilojn kaj 10 000 fiŝospecojn al la am erika N uturhistoria Muzeo. Krom tio estas ekspeditaj miloj da fosilaj restaĵoj de jam delonge pereintaj bestoj.
La esploristo rakontis pri la malfacilaĵoj, * kiujn dĉvis venki lia ekspedicio. La dezerto Gobi, kiu havas dimensioti de dekmil mejloj, devis esti trap asata lielpe de m ankhava rusa karto. lufoje la tuta ekspedicio venis en grandan danĝeron perei, ĉar ĝi estis atakata de arm ita ĥina bando kaj povis sin savi nur kvazaŭ
per miraklo.
La esploristo nepre opinias, ke en C entra Azio estas serĉota la origino de la atiirnala vivo sur la tero. Laŭ la faritaj trovaĵoj ne plu povas esti dubo, ke jarn antaŭ dek milionoj da jaroj C entra Azio povis montri riĉan bestaran vivon kaj ke ankaŭ la speco
„hom o” etendiĝis de ĉi tie super la tutan teron. Ja ne estas trovitaj homaj ostoj, ĉar tiuj ja, kiel itistruas la sperto, transdaŭras la jarrnilojn nur en m aloftegaj kazoj; sed estas faritaj trovaĵoj eti formo de ŝtonai instrum entoj, kiuj atestas, ke en la dezerto Gobi loĝis homoj jatn antaŭ minimume 50 000 jaroj. Oni eĉ povis ekkoni fajrejojn, kiuj estas uzitaj de. la prahomoj.
Plue estas interese, ke la sciencistoj sukcesis, helpe de riĉaj fosilaj trovaĵoj kotr- stati la klirnaton, kiu regis en C entra Azio dum tiuj pratem poj.
Laŭ ,,Neues W iener Journal”
de H. Ealml, Wien.
Mekanikaj terborilo),
La am erikanoj uzas siajti traktorojn ĉiam aniere. Antaŭ nelonge otii transform is traktoron je tnekanika terborilo, kiu en mallonga ternpo boras truon de 65-eenti- m etra diainetro kaj dum etra profundeco.
Tiu ĉi borilo faris valoran servon precipe ĉe la borado - de truoj por la telegrafaj stangoj, La traktoro veturas ĉe tiu laboro de uim al alia truo per rapideco de 7 ktn poliore, tiel ke en unu tago oni povas bori la truojn sur sufiĉe longa distanco.
Novaj trovejoj de platino.
Ni staras antaŭ renverso de 1’ platiu- m erkato, pro la riĉaj trovoj de la mineja asesoro D-ro M erensky, kiu trovis en J ransvalo (Suda Afriko) ĝis 30 gratnoj d<?
. platino po tuno, en kristalizaj rokoj de la Norita- kaj Periodita formacioj. Tio estas tre interesa, ĉar ĝi pruvas, ke platino havas sian veran kuŝejon sur origina pritnara fortnacio profunde en la interno de I’ tero.
Lan tio\otii trovos ankoraŭ grandegajn kvantojn da platino, se oni penetros sufiĉe profunden en la teron. Sed ankaŭ la novaj trovoj tre verŝajtie jam sufiĉos, por multe malaltigi la prezon de I’ platino.
Mezurado de distanco per radio- kaj son-ondoj.
La aisona departem ento de Aviado instalis ĉe la bordoj tiovan metodon por la m ezurado de distancoj.
La lumturoĵ havas sendstacion kaj sendas po. dtt minutoj radiajn kaj sonajn signalojn. Tiel oni povas, p e r’ ŝtophorloĝo, kies gradtabelo estas legebla laŭ- rnejle, precize konstati la distancon inter la bordo kaj la aviadilo. En la aviadilo, ekzemple, la radio-sigtialo estas akceptata per la ricev-aparato, kaj iotn poste
ankaŭ la sou-sigtialo.
la nigra floro m em origas al rni la aninion de infano, kies ploro eĉ ttun disŝiras rniatt aninion, ĉar mi devis disŝiri per tranĉllo la bruston de lia patritio.
Figuron de tri feliĉoj tni montris al vi, sed ili estas
unu. EI bulgara littgvo tradukis
G e o ĥ a r ŝ e v.
La G ra n d a U rs in o
Legendo de L. 1’ o 1 s t o j.
Antaŭ tre longe sur la tero okazis granda sekeco:
sekiĝis ĉiuj riveroj, riveretoj, putoj, kaj velkiĝis arboj, arbetaĵoj kaj herboj, kaj estis m ortantaj pro soifo
| hornoj kaj bestoj.
Unufoje, nokte, ktiabitto iris el sia domo kttn ĉerpilo por serĉi akvon por la patrino tnalsana. La knabino nenie trovis akvon, kaj p.ro laceco ŝi kuŝiĝis en kampo sur herbon kaj ekdormis. Kiam ŝi vekiĝis kaj prenis per la niatio la ĉerpilon, ĝi estis pJetta je pura.
freŝa akvo.f * «•. «*
La knabino ekĝojis kaj intencis ĝitt trinki; sed poste ŝi pripensis, ke ĝi ne sufiĉos por la patrino, kai ekkuris kun la ĉerpilrt hejtnen. Ŝi liel rapidis, l:c ne rim arkis sub la piedoj hundeton, ŝi faletis je ĝi I ^j faligisda ĉerpilon. La hundeto kortuŝe krietis. La ktiabino ekm etnoris pri la ĉerpilo.
Ŝi supozis, ke ŝi perdis la akvon. — Sed ne, la ĉerpito staris kaj la tuta akvo estis en ĝi. La knabino verŝis iotn de la akvo eti la manplaton, kaj la hund- eto ĉion fortrinkis kaj pligajiĝis. Kiatn ia knabino ree prenis la ĉerpilon, ĝi fariĝis arĝenta austataŭ ligna.
La knabino alportis la ĉerpilon hejmen kaj donis ĝin al la partino. La patrino diris:
Trinku vi mem, mi tnortas baldaŭ! kaj ŝi redotiis la ĉerpilon- al la knabino.
Kaj duni tiu niinuto la Ĉerpilo fariĝis ora anstataŭ arĝenta. Tiam la knabitto jarn ne povis sin deteni kai jam inteneis rneti la ĉerpilon al la lipoj, kiatn tra pord<»
subite venis m igranto kaj petis trinki. La knabiiit)
englutis salivon kaj alportis al la niigranto !a ĉerpilou.
. N -ro 4 V e r d a S le lo 1 9 2 7
Kaivanoĵ
La kajvanoj nom as sin „ludingat”, kio signifas:
antikvaj ostoj, aŭ iafo je'„v en so j”.
Ilia patrnjo estas m orta, ŝtona tero, glatigita per glaeioj de la glacia epoko, kaj solida argilhava grundo.
Gi kuŝas en la rnezdenseĵo de la praarbaroj, marĉoj kaj lagoj en la gubernloj de Olonec kaj C erepovec, je 250—300 km. de Leningrad.
Kiain komencigis la granda translokiĝo de la slavoj al tiu norda parto de Eŭropo, la vojaĝintaj per riveraj vojoj pioniroj de la slavoj apudnovgorodaj, tiel nom ataj
„uŝkujniki”, forpelis la finnan genton Ves al la pra- arb araj densejoj, kaj de tiu tempo la kajvanoj, poste- uloj de la gento Ves, loĝas izolite de la tuta mondo.
Entute ili nom bras ne pli ol dudek milojn da loĝ- antoj.
La kajvanoj estas elm ortanta gento de blondaj
gigantuloj. .
Ilia term astrum ado estas ĉefe bazita sur la fekundigo de la grundo per bruligitaj arboj, kion ili nomas
„sem ado sur la arbobranĉoj”. P o st la revolucio-ili fariĝis posedantoj de siaj arbaroj, sed kiam kom enc- iĝis la plana ekspluatado de la arbaroj flanke de la ŝtato, ilia prirnitiva vivm aniero estis m ultokaze tre malhelpita.
P ro la malbona grundo la kajvanoj plejparte estas gento de ĉasistoj. Felbestoj abundas en ilia lando, kaj sam e estas abundaj kvantoj da fiŝoj en la lagoj.
Ekzistas ankoraŭ unu gajna laboro — preparo de la konstrua ligno. Jam de frua aŭtuno kajvanoj foriras el la vilaĝoj profunden en la arbarojn por tiu laboro.
La arbaroj estas netraireblaj kaj senvojaj. Oni ne povas eĉ trav etu ri per veturilo de unu vilaĝo al alia.
A nstataŭ la vojoj estas nur piedvojetoj, kiuj ofte perd- iĝas inter la arbustof. Tial ne estas mire ke en komu- numo, havanta 1500—2000 ĉevalojn, oni havas nur du tri veturilojn por specialaj „ekspedicioj” al la bazaraj lokoj.
Pti ofte oni v etu ras ĉi tie rajde, aŭ en speciala
„kaleŝo”, kiu konsistas el du stangoj, kunligitaj supre’
ĉe la loko, kie sidas la veturanto kaj kies du aliaj finiĝoj libere treniĝas sur la tero.
Kajvanoj loĝas en vilaĝoj, senorde dism etitaj tra Ia arbaroj. Iliaj domoj estas fumigitaj kaj malhel- koloraj, pro tio ke unu monumentosimila forno, kiu ne havas la fumkondukilon, okupas tre grandan spacon de la loĝebla loko. Meze de tiu ĉi forno, en ĝia interrio, la kajvanoj faras por si ĉiusem ajne varm an banon.
La fumo eliras tra aperturo en la plafpno, tiel nomata
„ĥajlo’
Alumetoj ne estas konataj. Oni rieevas la fajron per siliko kaj ŝtala hakileto. - - » •»
La kajvanoj kredas, ke kune kun ili loĝas ŝur la tero dekoj da bonaj kaj malbonaj spiritoj, kun kiuj oir devas konservi la bonrilatojn, pere de la ;,tedaj-m s”
aŭ sorĉistoj. ‘ •
Antaŭ ĉio, en la hejffio de kajvano nepre kunloĝas
„kudin-ijarid”, la hejmospirito au „m astro”, kiu liavas por si ĉiain varm an angulpn post la forno*
Oni Tre adoras la „kudin-iĵand-ojn”. Kiam iu.
kajvano transloĝiĝas al nova domo, li nepre petas sian
„kudin-iĵand-on” : „Venu, kudin-iĵand, loĝi kun ni en la nova hejm o!” P oste li prenas et la forno ĉindron kaj ardantan karbon eti poton kaj tre singarde portas la kredatan kudin-iĵand-on al la nova liejmo. Ce la enirb en la novan domon li devas transpaŝi la sojlon kaj ĵeti internen kokviron kaj post la fornon unu rondan sekalan panon. Se la kokviro ekkrios, tio signifas ke la „kudin-iĵarid” arikaŭ venis,
Kaj subite sur la ĉerpilo aperis sep grandegaj brili- antoj, kaj el ĝi ekfluis granda strio da p.ura freŝa akvo.
Kaj la sep .briliantoj koinencis ĉiam pli kaj pli supreniĝi, kaj ili supreniĝis «ur la ĉielon kaj fariĝis la G randa Ursino.
El rusa lingvo trad. I. S i r j a e v.
Jr
* "T
n-
La s a lto t r a a s S c h re c k e n s te in .
Malnova legendo rakontita de J o s i R i t s c h e L En la bela rom antika valo d e r iv e r o Elbo proksim e de Ia urbo Atissig leviĝas la obstina kruta „Schrecken- stein” (pr. ŝreknŝtajn). Tiun ĉi ŝtongiganton kronas la ruinoj de m alnova kastelo.
Antaŭ .multaj jaroj loĝis tie raba kavaliro. Li suprize atakis la p reterv etu ran tajn kom ercistojn kaj elrabis ilin. Vidante iliajn ŝipojn sur Elbo, li rapide -streĉigis katenon t r a n s ’la riveron kaj devigis la ŝip- istojn m alŝarĝi la kom ercaĵojn aŭ pagi altan imposton.
Nur paginte la liberigan • sumon ili povis pluveturi.
Tiuj ĉi nietodoj de la kavaliro kolerigis.la homojn, kaj ili decidis puni la malbonulon. ‘
. lutage ili ŝteliris al la kastelo por venĝi sin. III sukcesis penetri en la kastelon kaj surprizi la garni- zonon; sed-la ĉefrabiston mem ili ne kaptis. Vidante, ke li sola ne povos venki la malamikojh kaj ke ĉiuj elirejoj estas baritaj, li rapide sin svingis sur sian ĉevalon, puŝis la spronojn en ĝiajn flankojn kaj m ort- kuraĝe ŝaltegis m alsupren de la kruta rokego. Sen- difekte li atingis 1a bordon de la rivero kaj forkuris de siaj persekutantoj. '
Ce tiu ĉi danĝera saltego la hufoj de V ĉevalb fosis en la rokoblokojn tiel profundajn signojn, ke ankoraŭ nun ili est^s videblaj.
La severa p *o v o .
Originale verkita de C. R. S c a 1 e s. .
En la krepŭsko li sidas. .tie, pensante, ĉerbum ante.
Jam evidentiĝis intensa silento, kaj ŝajnas al li, ke ĉio ekstere estas senviva.*'
En la banejo loĝas alia „m astro ” — kjulvet-iĵand”.
Tiun rnastron oni ankaŭ devas respekti kaj, antaŭ ol akcepti la banon, oni devas peti de li perm eson. Sen tio la kjulvet-iĵand povus ĵeti Ja nere^pektulon en la plej varm egan lokon kaj brogi lian korpon.
Ce la ĝarbejo de la kajvanoj rnastras „righe-iĵand”.
Lia afero estas zorgado pri la bona rikoltdraŝo kaj bonstato de la furaĝoj. P o r ke la draŝado donu bonan rezulton, la kajvanoj autaŭ la draŝado m etas Ia unuar garbon sur la fenestreton de la draŝejo. „Tuj post kiam oni ĝin tien rnetas” —~ rak o n tas la maljunuloj —
„kvazaŭ vento ĝin ŝiras* el la fenestro kaj aŭdeblaj fariĝas ies kuraj paŝoj . . C etere la pli kuraĝaj diras, ke la sainvilaĝanoj, el ne tro riĉaj, speciale ĉasas tiujn garbojn el la fenestroj de la draŝejoj.
En la arb aro loĝas tiel nornataj „m etc-ĥinne” aŭ arbarspiritoj. Tiu ĉi „m astro ” ĉiam m alhelpas la homojn. Do, por havi sukceson ĉe la ĉasado, oni devas nepre fari por li oferon — enirante Ia arbaron oni devas ĵeti kelkajn avenajn grenerojn, iom da arĝento aŭ lamegajn plumojn.
„Metc-fiinne” ne povas vivi sen laboro kaj se li ne laboras, li tiam nepre prep aras por la homoj ian rnalican surprrzon. Lin estras, sam e kiel aliajn spi- ritojn, nur „tedaj-m s”, tio estas sorĉisto.
En la lagoj m astras „vebe-ĥinne” — la akvospirijo.
La akvospiritoj loĝas en ĉiu lago, sed ekzistas ankaŭ ĉefa akvospirito, kiu e stras ĉiujn lagojn de la kajvana lando.
En Cufiario -— tio estas I4 nomo por la kajvana lando, estas karstaj lagoj, kies akvo en difinitaj inter- spacoj de tempo subite foriĝas. Tia estas lago Kojguŝ, kiu ĉe la suda prom ontoro havas fendegon, tra kiu la akvo m alaperas ĉiusepjare, kun muĝo kaj bruo.
La kajvanoj ĝin klarigas tiel: La akvospirito de la lago Kojguŝ estas granda maliculo, pro kio la ĉefa akvospirito decidis elpeli lin el tiu ĉi lago kaj por tio lasis la akvon fali en inferon. Restinte sur nevidebla glacia peco, la laga akvospirito ploris du jarojn. Eine unu bonkora vilaĝano kom patis lin kaj transveturigis lin al la najbara lago Vanju’ŝkino. Eksciinte tion, la ĉefa akvospirito plenigis la lagon Kojguŝ per akvo, kaj tiam la akvospirito ankaŭ retranslokiĝis tien. P o r lin elpeli, ree devis la ĉefa akvospirito enlasi la akvon en inferon, kaj tiu ĉi procedo daŭras ĝis nun, ĉiujn sep jarojn renoviĝante.
En unu vilaĝo oni rakontas pri vilaĝano, ĉe 4ciu loĝas kiel servistoj du demonetoj, aŭ „lem bo-j”. Li renkontis ilin en la arb ara densejo, kaj ili proponis al li aŭ akceptr ilin- kiel servistojn, aŭ veni kun ili en la inferon. Do-la vilaĝano estis devigita akcepti ilin. De tiu ĉi tago li tre riĉiĝis. • ’
Ekzistas ankati superstiĉo ke -ĉiu, kiu deziras esti sana post la. e.dziĝo, deva^- durn la preĝeja rito (la kajvanoj oficiale estas kristanoj) moviĝi per ĉiu artiko.
Tial la kajvanoj rikanas k aj.ĝ rin racas, kuntiriĝas cn strangaj spasmoj dum la rito. Ci cstas vere l a plej teru ra mornento de ilia v iv o /
Kornunikis: N /H ohlov.
D iversaio
La giganta torĉo.
La NoVjorkanoj ĝuis antaŭ kelkaj tagoj grandiozan iluminadon: brulis la granda nove konstruita hotelo
„N etherland”. La 38-etaĝa domego ankoraŭ ne estis loĝata, kvankain ĝiaj supraj kaj m alsupraj etaĝoj jam estis firikonstruitaj. La finkonstruitaj etaĝoj estis tiel
Antaŭ. unu m om ento-bone trafis liajn orelojn la sowo de voĉpj — neintimaj kaj m alklaraj — sed voĉoj, kiuj alportis al li iom da espero. . « r
Kial, li dem andadas sin, la volpovo estas tiom mal- forta, ke IPne povis kontraŭstari tian tentoli, kaj per- mesis ke tia afero rnetu sin inter li mern kaj la feliĉ- eco? Estas preskau nekredeble! Li rem em origas al si multon pri pasintaj tempoj, kiam li ankoraŭ estis senĝem a civitano; interalie kiel li multfoje penis forigi fortan deziron partopreni tiun sendankan aferon; sed same kiel aliaj fiomoj, li ne povis kontraŭstari la allo-
gaĵon. " ’ ■
Kaj nun pliprokŝhniĝas-noktinezo. „Cu mi per- m esas ke tiu aĉa afero ĉiam restu por mi n eto lereb la?”
li dem andas sin. Ciuokaze li penis plibonigi sian sorton, sed la destino mokis la rnalgrandajn klopodojn faritajn. Li jam decidis ke neniu povas nun helpi lin, tiaL li mem devas doni la finigan baton. Turm entiĝo
rapide lin frenezigas. -
'• Kun la ŭ ta ’ krio de m alespero, li ĵeteg^s sian ne- funkcieblan radio-akceptilon el la fenestro, por ke ĝi estu for de Ji por ĉiam! ; r .
Estona h u m o ro .
^EsperantiRita de M. G r i g o r j e v, EUamaa.
Konduktoro de tramo: Ne estas loko. Atendu, ĝis iu el- vagoniĝos!
V etu rem u lo : Sed kiam ?
Konduktoro: Je sekvanta haltejo.
— Cu la sinjoro estas hejme?
— Ne estaŝ. . •
— Cu li eliris? - ' •>
— Ne eliris. • w • *
—: Malbeno! Kion signifas tio; ne estas hejme kaj ankaŭ
ne eliris? - w •
— Li pendigis sin.
m oderne ekipitaj, ke ili elvokis la adm iron de la fakuloj kaj de 1’ publiko. La brulo estiĝis en alteco de 175 metroj. K ontraŭbatalo de la brnlo el la interno de la hotelo ne estis ebla, ĉar mankis ankoraŭ la liftoj, kaj.
suprengrim padon malhelpis la ard an ta ŝtalo. La fajro- brigado ne povis malhelpi; ke dek etaĝoj forbrulis, antaŭ pl ĝi povis uzi la ŝprucigilojn el sur la tegmentoj de la plej altaj najbaraj dornoj. La brulo estiŝ la plej alta ĝis nun okazinta.
En tri Keroj trans fa Alpojn
flugis la piloto de la G erm ana Aer-Hanso s-ro Polte.
La aviadilo ekflugis (startis) la 13-an de aprilo, je 11.40 h. en Mŭnchen kaj alteriĝis en Milano je 14.41 h.
La flugo pruvis la eblecon de transalpa aertrafiko.
Bilanco de la prolribicio.
La trezorejo en W ashington sĉiigas, ke depost la^
ekvalido de la prohibicia (kontraŭalkohola) leĝo ĝis nun estas m ortigitaj 49 oficistoj kaj konfiskitaj 24 018 aŭtomobiloj kaj 839 ŝipoj kun tutvaloro de pli ol 62 milionoj da dolaroj. Krome estas konfiskitaj 5,5 milion’ * galonoj da alkoholo. Pli ol 300 000 personoj estas a rest- itaj pro malobeo al la prohibicia leĝo.
Transmigrado de ia loĝantaro de Leningrado al Moskvo.
La provizoraj rezultoj de la rusa popoldenom brado konstatas strangan fakton. Antaŭ la milito, Loningrado (P eterburgo) havis ĉ. du milionojn da loĝantoj kaj Moskvo ĉ. 1.6 milionojn. Nuntempe, Moskvo havas iom pli ol du milionojn kaj Leningrado 1,6 ĝis 1,7 milionojn.
Tiun fakton oni klarigas per tio, ke hodiaŭ Moskvo*
estas la ĉefurbo, kaj ke ĉiuj registaraj oficejoj.estas translokitaj de Leningrado al Moskvo. La tria urbo en la Sovet-U nio estas Kie\v, la ĉefurbo de Ukrainujo, kun duona miliono da loĝantoj.
La trezoro de T pirato.
Fam e konata estas la pirato H enry Morgari, kiu je fino de la 17-a jarcento estis la teruro de la hispana kom erca ŝiparo. Laŭdire tiu pirato postlasis valoran trezorori, kiun li kaŝis ien en la tero. Se oni povas fidi al lastatem paj gazetsciigoj, du angloj kaj unu am e- rikano nun sukcesis post longa serĉado trovi la tre- zoron de la pirato en volbaĵo sub la ruinoj de m alnova preĝejo en Panam o. La trezoro konsistas el kesto kun oraj ornam aĵoj, preĝejaj objektoj kaj juveloj. Oni supozas, ke la kesto enhavas la rabaĵon, kiun H enry Morgan akiris en la jaro 1671, kiam li elrabis la urbon Panam o. La trezoro fariĝas posedaĵo: de la registaro de Panam o, je kies konŭsio okazis la esploroj de la
trovintoi. - ; - . •
- tf
