u s g a b e A V E R L A G S O R T : S T E T T I N
NUMMER 22 15. November 1935 15. JAHRQ.
Aus dem Inhalt:
T ag es frag en des Einzelhandels. — Von A . Röske.
O rganisation des Einzelhandels. — Von Dr. Krull.
Beitragsfragen der E inzelhandelsvertretung.
D e r B efäh ig u ng sn achw eis im E in ze lh an d el.
A us der T ätig k eit d e r K am m er au f dem G eb ie t des E inzelh an d elschu tzg esetzes.
D ie Regelung d er S o nd erveran staltu n gen im Einzelhandel. — Von Dr. C. Hoffm ann D ie Führung des W are n e in g an g s b u c h e s u. a.
B A L T I S C H E R V E R L A G G. M. B. H., S T E T T I N .
Rud. Christ, firibcl / — Stettin
Regelmäßige Fratfifdampleriinien
zwischen
Stettin
und allen hauptsächlichen deutschen und aus
ländischen Häfen der O st- und Nordsee.
D urchfrachten nach B innenplätzen und U ebersee.
Dam pfer für Massentransporte in der europ äisch Fahrt.
Spezialsch iffe zur Beförderung von langem Eisen.
Dampfer m it Kiinlräumen lür Butter-Transporte usw.
Regelmäßige Passagierdampferiinien
z w is c h e n ,
Stettin—Tallinn (Reval)—Helsingfors Stettin—Tallinn (Reval) Wiborg
Stettin - W isby—Stockholm Stettin—Riga Pillau-Helsingfors
W ö c h e n tlic h e A b fah rte n in allen R ich tu n g en . B e q u em e G elegenheiten zu R u n d re ise n a u f d e r O stsee bei
B e n u tz u n g o b ig er L inien.
G e s e llsc h a ft- u n d P a u sc h a lre ise n nach F in n la n d , E stla n d , L ettlan d , S chw eden, N orw egen.
A u sk ü n fte in allen F ra c h t- u n d P assag ean g e le g en h eiten sow ie F a h rp lä n e d u rc h d ie R eed erei
Rud.Christ.Gribel,Stettin
M jC H I M ZWEITEN
J A
V O R V
Auf privatwirtschaftlicher Grundlage entwickeln wir nun im zweiten Jahrhundert den heutigen Dienst der Privatversicherung. Heute wie früher arbeiten wir an unserer Entwicklung mit allen Kräften. Festgefügt im inne
ren Aufbau, bieten wir ver
antwortungsbewußt dem tätigen Menschen Schutz vor den Folgen aller Gefah
ren des täglichen Lebens.
Eigene Umschlagstelle in Stettin
In- und ausländische Industrie- u. Bunkerkohlen Betriebsstoffe, Schmieröle
Hugo Stinnes G.m.b.H.
STETTIN-SASSNITZ
Tel.-Adresse: Stinnesugo
DIE D E U T S C H E P R I V A T V E R S I C H E R U N G
0 f t f e e - $ a n & e l
Wirfsdiattszeifung für das Osldeulsdic Wirisdiaifsgebief und die Osfseeländer
A M T L I C H E S O R G A N D E R I N D U S T R I E - U N D H A N D E L S K A M M E R Z U S T E T T I N A M T L I C H E S O R G A N D E R W I R T S C H A F T S K A M M E R F Ü R P O M M E R N .
M I T T E I L U N G E N :
des L an d esverkeh rsverb an d es Pom m ern e. V.
der W irtsch aftsgrup p e G roß-Ein- und A u sfu h rh an del, B ezirksgrup p e Pom m ern d er W irtsch aftsgrup p e E inzelhandel, B ezirksgruppe Pom m ern
d er B ezirksgruppe Pom m ern des V erein s zur W ah ru ng d er O de rs ch iffa h rtsin te res se n , Sitz S tettin, des V erein s zur Förderung ü b e rse eisc h e r H an d elsb ezieh u n g en e .V . zu Stettin
des D eutsch-Finnländischen V erein s e. V. zu Stettin der D e u ts ch -S ch w ed is ch en V ereinigung zu Stettin
D e utsch -schw ed isch er N a c h ric h te n d ie n s td e r D eutsch en G es ells ch aft zum Studium S ch w ed en s zu G reifsw ald , b earbeitet unter M itwirkung der N ordischen A u slan d -In stitu te d er U n iversität G reifsw ald.
H era u s g e g e b e n von Dr. H. S c h r ä d e r , S yn d ikus der In d u strie- und H a n d els kam m e r.
H a u p tsch riftleiter u n d v e ra n tw o rtlic h fü r die B e rich te ü b e r das A u sla n d W . v. B u l m e r i n c q , v e ra n tw o rtlic h lü r d ie B e ric h te ü b e r d a s In la n d Dr. E. S c h o e n e , i ü r d e n A nzeigenteil W . W i n k e l m a n n , alle in S te ttin , B örse, F e rn sp r. 85341. III. Vj. 2650.
Ur.22 Stettin, 15. ttcvember 1935 15. Jahrg.
Tagesfragen des Einzelhandels.
Von V iz e p rä sid e n t A rtu r R ö s k e , V o rsitz e n d e r d e r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g d e r In d u strie - u n d H a n d e ls k a m m e r zu S tettin .
■^ie in d en le tz te n d rei J a h r e n e rg a n g e n e n G e se tz e u n d V e r
o rd n u n g en , so w eit sie d en E in z e lh a n d e l b etreffen , lassen e r kennen, d aß sich d ie E in ste llu n g d e r v e ra n tw o rtlic h e n R e g ieru n g sstellen u n d B e h ö rd en d e m E in z e lh a n d e l g e g e n ü b e r g ru n d leg en d g e ä n d e rt h at. D e r E in z e lh a n d e l is t nicht m e h r ein „ n o tw e n d ig e s U e b e l“ , m it d em m an sich eben, so g u t es
&eht, a b fin d e n m u ß , so n d ern e r is t w ied er ein F a k to r im deu tsch en W irtsc h a ftsle b e n , a n d em m an n ich t m e h r a c h t
los v o rü b e rg e h e n k a n n . V e rse tz e n w ir u n s d o ch einm al in die Z e it vor d e r M a c h tü b e rn a h m e zu rü ck ! W as w a r da,-
* a ls d e r E in z e lh a n d e l? E in T u m m e lp la tz fü r viele, d ie d a g laubten, sie k ö n n te n in n e rh a lb k u rz e r Z eit R e ic h tü m e r an- Sam m eln. G in g es n ic h t m it einem A rtik el, so rä u m te ein A u sverkauf in w en ig en W o c h e n d as L a g e r u n d e in e a n d e re W are w ar b a ld b e sc h a fft. S o g in g d as o ft h in u n d h e r ; dennj c^ e u n b e s c h rä n k te G e w e rb e fre ih e it e rla u b te es ja! B ei ein er E lc h e n A u ffassu n g ü b e r d ie A u fg ab en d es E inzelhandels) konnte von einem e h rlic h e n W e ttb e w e rb n ich t m e h r d ie Hede sein. E s w ar ein K am p f a lle r g e g e n alle. W ä h re n d d ie R e k l a m e im m e r m a rk ts c h re ie ris c h e r u n d u n d eu tsch er, u n d G üte d e r W a re n in m ö g lich st g re lle n F a rb e n a u sg e m a lt
^ u rd e , m u ß te d ie w irk lic h e Q u a litä ts a rb e it m e h r u n d m e h r ltl den H in te rg ru n d g e d r ä n g t w erd en . D e r E in z e lh ä n d le r,
^ er g u te g e d ie g e n e W a re v e rk a u fte , g a lt als rü c k s tä n d ig . E r ltluß te z u seh en , w ie b e ru f sfrem d,e E le m e n te m it H ilfe von
^ l a u t e r e n V e rs p re c h u n g e n u n d P re isa n g e b o te n ih m d ie K un-
^en w e g lo ck te n .
le G e se tz g e b u n g d e r n a tio n also zialistisc h en R e g ie ru n g h a t ürze rh a n d m it d ie s e n A u sw ü ch sen lib e ra listisc h e r W irt- Sch a ftsau ffassu n g a u fg e rä u m t u n d die E n tw ic k lu n g d es E in- 2&lh an d els w ied er in ru h ig e B a h n e n g e le ite t. Als einte ih re r ersten se g e n s re ic h e n M a ß n a h m e n ist die B eseitig u n g des
Z u g a b e w e s e n s zu n en n en . D ie u n g lü c k s e lig e B e stim m ung, d a ß eine Z u g a b e e rla u b t ist, w en n d e r d ie Z u g a b e G e w ä h re n d e sich b e re it e rk lä rt, a n s te lle d e r Z u g a b e e in en fe s te n G e ld b e tra g zu g e w ä h re n , d e r n ic h t g e rin g e r ist, a ls d e r E in k a u fs p re i s d e r Z u g a b e , is t b e se itig t. D as, w as n u n m e h r n o ch als e rla u b te Zugabe) g e w ä h rt w e rd e n k a n n — w o b ei b e m e r k t sei, d a ß a u c h h ie r n o c h m a n c h e E in s c h r ä n k u n g m öglich w ä re — w ird n ich t die u n e rfre u lic h e n F o l
g e n h a b e n , d ie in frü h e re n J a h r e n z u ta g e g e tr e te n sind.
L e id e r w ird je d o c h im m e r n o c h von z u g a b e n fre u d ig e r S e ite d e r V ersu ch g e m a c h t, die^se U n sitte w ie d e r a u fle b e n zu lassen , in d e m d e n g e se tz lic h e n B e stim m u n g e n ein e A u sle g u n g g e g e b e n w ird, d ie m it d e m Sinn u n d Z w e c k d e s G e setzes d ir e k t in W id e rsp ru c h steh t. S o h a t sich d e r Reichs/- w irtsc h a ftsm in is te r g e n ö tig t g e s e h e n , in e in e m b e s o n d e re n E rla ß (E rla ß vom 24. J u n i 1935 — V 12 300/35 —) g e g e n d ie U m g e h u n g sv e rsu c h e , in s b e s o n d e re d u rc h s o g e n a n n te K o p p lu n g sv e rk ä u fe , e n e rg isc h F r o n t zu m a c h e n . D ie se r Mij- n is te ria le rla ß b ie te t R ich tlin ien , w ie ein e e rn e u te B e u n ru h i
g u n g d e s E in z e lh a n d e ls a u f d ie se m G e b ie te v e rh in d e rt w e r
d e n k an n . A u fg ab e d e r B eru fs V ertretu n g en m u ß es sein, im S in n e d ieses E rla s se s a u fk lä re n d zu w irk e n u n d d a rü b e r zu w ach en , d a ß d as E rre ic h te n ic h t w ie d e r v e rlo re n g e h t.
E in a n d e re s G eb iet, a u f d e m in d en le tz te n J a h r e n vo r d e r M a c h tü b e rn a h m e u n e rfre u lic h e E rs c h e in u n g e n a n d e r T a g e so rd n u n g w aren , is t a u c h b e re in ig t w o rd en . E s handelet sich h ie r u m die R a b a t t g e w ä h r u n g , d ie n a m e n t
lich im L e b e n sm itte le in z e lh a n d e l zu e in er U n sitte g e w o rd e n w ar. U n la u te re E le m e n te u n d n am en tlich so lch e E in z e lh ä n d ler, d ie au s a n d e re n B e ru fs z w e ig e n k am en , g la u b te n , o h n e d u rch S a c h k u n d e irg e n d w ie g e tr ü b t zu sein, d ie g a n z e K u n st d es E in z e lh a n d e ls b e s te h e n u r d arin , m ö g lich st h o h e Ra<-
O S T S E E - H A N D E L Nummer 22
b a tts ä tz e a n z u k ü n d ig e n . S o w a re n d e n n R a b a tta n g e b o te von 20o/o u n d m e h r k e in e S e lte n h e it. D a ß d u rc h so lch e M e th o d e n d e r e h rb a r e K a u fm a n n n ic h t n u r in se in e r G ew erb q - b e tä tig u n g , so n d e rn a u c h in seinem ' A n se h e n g e sc h ä d ig t w u rd e, b ra u c h t w ohl n ich t n ä h e r e rlä u te r t zu werdefn’.
A uf d ie se u n sin n ig e n R a b a tta n k ü n d ig u n g e n is t es z u rü c k z u fü h re n , w en n h e u te no ch in m a n c h e n V e rb ra u c h te rk re ise n g a n z ir r ig e V o rste llu n g e n ü b e r d ie V e rd ie n s tsp a n n e n u n d V er- d ^ en stm ö g lich k eiten im E in z e lh a n d e l a n z u tre ffe n sind. H ie r h a t d as G esetz ü b e r d ie P re is n a c h lä s s e vom 25. N o v e m b e r 1933, d as a m 1. J a n u a r 1934 in K ra ft g e tr e te n ist, g rü n d lic h W a n d e l g e sc h a ffe n . E s i,st n ic h t m e h r m öglich, d a ß ein!
E in z e lh ä n d le r v e rsu c h t, d u rc h A n p re isu n g o d e r G e w ä h ru n g u n a n g e m e sse n h o h e r R a b a tts ä tz e sein en M itb e w e rb e rn die K u n d sc h a ft w e g zu lo ck en . D e r R a b a tts a tz u n d d ie B e d in g u n g e n , u n te r d e n e n e r g e w ä h rt w e rd e n d a rf, sind in k la re n u n d e in d e u tig e n B e stim m u n g e n fe s tg e le g t. Ih r e V e rle tz u n g z ie h t u n w e ig e rlic h e in e B e stra fu n g n a c h sich. E n tsc h e id e n d fü r d as F o rtk o m m e n d e s E in z e ln e n ist je tz t a ls o se in e k a u f m ä n n isc h e T ü c h tig k e it u n d d ie Q u alität d e r von ih m v e r trie b e n e n W a re n .
D ie n t som it a ls o d as G esetz ü b e r d ie P re is n a c h lä s s e d e r B e re in ig u n g d e r W e ttb e w e rb s s itte n im E inzelhandel* so w ird es, wie. ich h o ffe , au ch n o c h e in e a n d e re se g e n sre ic h e F o lg e h a b e n , n äm lich , die A n s i c h t e in ig e r V e rb ra u c h e rk r e is ä zu b e s e i t i g e n , d a ß d e r E i n z e l h ä n d l e r e r h e b l i c h e G e w i n n e e i n s t e c k e . G e ra d e d a s . G e g e n te il is t d e r F a ll, w ie d ie le tz te n W o c h e n u n d M o n a te m it al$eir D e u tlic h k e it g e z e ig t h a b e n ! E s k a n n n ich t g e le u g n e t w e r
d en, d a ß in fo lg e d e r D e v ise n k n a p p h e it, in fo lg e d e r E n tw ic k lu n g d e r a u slä n d isc h e n R o h s to ffp re is e u n d n ic h t z u le tz t au ch in fo lg e d e r M a ß n a h m e n z u r G e su n d u n g d e r h e im isch en B a u e rn sc h a ft, die W a re n p r e is e b e im E rz e u g e r, F a b rik a n te n u n d G ro ß h ä n d le r (mehr o d e r w e n ig e r s ta rk g e s tie g e n sind.
A uf d e r a n d e re n S e ite sind a b e r d ie P re ise , d ie d e r V e r b ra u c h e r b e z a h le n (muß, im g ro ß e n u n d g a n z e n s ta b il g e b lieb en . D ies e rg ib t sich z. B. d a ra u s , d a ß im z w e ite n V ie r te lja h r 1935 die In d e x z iffe r d e r L e b e n s h a ltu n g s k o s te n n u r u m 4 ,6 o/o ü b e r d e r d es 2. H a lb ja h r e s 1933 lag , w ä h re n d sich in d e m g le ic h e n Z e itra u m d ie In d e x z iffe r d e r G ro ß h a n d e ls p re ise u m 10% e rh ö h t h a t. H ie ra u s g e h t also h e rv o r, d a ß d e r E i n z e l h a n d e l d e n g r ö ß t e n T e i l d , e r P r e i s e r h ö h u n g a b g e f a n g e n h a t, so d a ß n u r d e r k le in e re T e il d e r V e rb ra u c h e rs c h a ft z u r L a s t fiel. D ies w a r n u r d a d u rch m öglich, d a ß sich d e r E in z e lh a n d e l m it ein er, biei m a n c h e n A rtik e ln r e c h t e rh e b lic h e n V e rrin g e ru n g se in e r V e r d ie n s tsp a n n e a b fa n d , w eil e r sich b e w u ß t w a r, d a ß a u c h e r im In te re s s e d e r G e su n d u n g d e r d e u ts c h e n W irts c h a ft O p fe r zu b rin g e n h a b e . D a h e r is t es d u rc h a u s u n g e re c h t, wegeln ein er P re is e rh ö h u n g , d ie d e r V e rb ra u c h e r n a tü rlic h n u r bei d e m E in z e lh ä n d le r .m erk t u n d fe s tste llt, d ie s e n o h n e s o r g fä ltig e P rü fu n g d e r ta ts ä c h lic h e n V e rh ä ltn is s e k u rz e r h a n d d e r P re is tre ib e re i zu b e z ic h tig e n . D a ß d e r E in z e lh a n d e l h ie r ta tsä c h lic h O p fe r g e b ra c h t h a t u n d h ie r e in e g e w is s e G e f a h r lieg t, h a t d e r R e ic h s o rg a n is a tio n s le ite r P g . D r. Ljeiy a u f d e m d ie s jä h rig e n R e ic h s p a r te ita g in a lle r O effen tliclv k e it a n e rk a n n t. E r h a t a u s d rü c k lic h d a ra u f h in g e w ie s e n , d a ß d e r K a u fm a n n d u rc h s ta rk e K ü rz u n g s e in e r Handels!- s p a n n e S te ig e ru n g e n d e r E rz e u g e rp r e is e b ei d e n V e rk a u fs p re ise n a b g e m ild e rt h a t.
N u n ein m al zu etw a s g a n z a n d e re m 1 D e m D e u ts c h e n w ird von d e n ä n d e rn V ö lk e rn o ft sein e S u c h t n a c h T ite ln v orgö-
h a lte n , d e r e in fa c h e N a m e g e n ü g e ih m nicht, es m ü sse stets inoch ein ljängerer o d e r k ü r z e r e r T ite l, e in e A m ts- ode£
D ie n stb e z e ic h n u n g , d a z u k o m m e n . D a z u ist fe stz u ste lle n , d aß d e r K a u fm a n n sich ste ts m it se in e r B e ru fsb e z e ic h n u n g b e g n ü g t h a t. D u rc h la n g jä h rig e L eh rlin g s- u n d G ehilfenzeiit h a tte e r sie eh rlich e rw o rb e n u n d fo r d e rte d a h e r schon seit J a h r z e h n te n e in en g e se tz lic h e n S ch u tz fü r seine B e ru fs b e z eic h n u n g , w eil d as G e b a re n ein ig er, ich will m al sagen,
„ A u c h -K a u fle u te “ g e e ig n e t ‘w ar, d e n g a n z e n S ta n d zu v e r
u n g lim p fen . J e tz t w ollen s c h e in b a r e in ig e K reise diese alt- e h rw ü rd ig e B e z e ic h n u n g ü b e rh a u p t b e se itig e n . V or einigen W o c h e n g in g d u rc h die P re s s e d ie N a c h ric h t, d a ß a u c h im K a u f m a n n s b e r u f d e r M e i s t e r t i t e l e in g efü n rt w e rd e n m ü sse. A uf G ru n d w e lc h e r U e b e rle g u n g e n diese F o rd e r u n g e rh o b e n w u rd e, is t n ic h t ersich tlich . J e d e n falls m ü sse n d e ra rtig e B e stre b u n g e n m it a lle r E n ts c h ie d e n h e it a b g e le h n t w erd en . E in m a l, w eil e in so lc h e r T itel dqi*
B e d e u tu n g d e s K a u fm a n n s n ich t g e r e c h t w ird . W a s ein*
M e iste r ist, s a g t d a s W o rt: „ L e h rlin g ist je d e rm a n n , G eselle d e r e tw a s k a n n , M eister, d e r e tw a s e rs a n n .“ Im H a n d w e r k ,
fü r d a s d e r T ite l g e s e tz lic h g e s c h ü tz t ist, is t a ls o m it d em B e
g riff „ M e is te r“ e in E tw a s -S c h a ffe n v erb u n d e n . W ill der .K aufm ann sein U n te rn e h m e n v o rw ä rts b rin g e n , m u ß er n a tü rlich au c h ü b e r m e iste rlic h e F e rtig k e ite n v erfü g en . Auch e r m u ß ein v o lle n d e te s W is se n b esitzen . D ieses W issen is*
je d o c h ein g a n z a n d e re s , a ls d a s d e s h a n d w e rk lic h e n , s e l b s t -
sc h a ffe n d e n M e iste rs; e s b e w e g t sich au f g a n z a n d e re n G e
r ie te n . D a ru m k a n n ein so lc h e r T ite l n iem als als Ersaitz.
fü r d e n B eg riff „ K a u fm a n n “ g e n o m m e n w erd en . E s kom m t atyer no ch ein a n d e re s h in z u ! D ie fo rts c h re ite n d e E n t w i c k
lu n g d e r T e c h n ik , d e r G ü te re rz e u g u n g u n d d e s H a n d e ls an sich, h a t zu e in e r S p e z ia lisie ru n g au c h im K a u f m a n n s b e r u f S e fü h rt, so d a ß ein „ e in f a c h e r“ M e iste r n ic h t g e n ü g e n w ürde, ea m ü ß te ein -„ b e s o n d e re r“ M e iste r sein, je n a c h d e r W are, für die e r se in e n B e fä h ig u n g s n a c h w e is e rb r a c h t h a t. W ie so n u n d e r T e x tilw a re n k a u fm a n n g e n a n n t w e rd e n ? „ T e x i m e is te r“ , „ M a n u f a k tu rm e is te r“ o d e r g a r „ S to ffm e iste r ? d e r M ö b e lh ä n d le r zu m „ M ö b e lm e is te r“ w e rd e n ? H ä n d le r, d e r V o rk o s ta rtik e l v e rtre ib t, etw a „ G r ü n k r a m 1
M e iste r“;? S c h o n d ie s e w en ig en B eisp iele d ü rfte n g e n ü g 0**
'um zu ze'igen, d a ß d ie M e is te rfra g e im K a u f m a n n s b e r u ^
n ie m a ls e rn s tlic h e rö r te rt w e rd e n k an n . E s w ü rd e voll un^
g a n z g e n ü g e n , w en n d ie B e ru fs b e z e ic h n u n g „ K a u f m a n n
lauf G ru n d e in e r g e s e tz lic h e n B estim m u n g d e m v o r^ e^ a ^ , w ird, d e r e in e o rd n u n g s m ä ß ig e L e h rz e it u n d eine me jä h r ig e G e h ilfe n z e it d u rc h g e m a c h t h a t u n d a ls se^ 3St?eI1 d ig e r K a u fm a n n sein F o rtk o m m e n sucht. D a ru m k o m m t ^ k a u f m ä n n i s c h e n G e h i l f e n p r ü f u n g e n e in e ^
so n d e re B e d e u tu n g zu. Z u rz e it w e rd e n d ie s e ^ r ^ un^ gt ziwar n o c h a u f fre iw illig e r G ru n d la g e a b g e h a lte n . E s a b e r zu h o ffen , d a ß in n ic h t a llz u fe rn e r Z e it d u rc h lie h e B e stim m u n g e n fe s tg e le g t w ird, d a ß sich je d e r ling im K a u fm a n n s g e w e rb e n ach d e r L e h rz e it einer fu n g u n te r z ie h e n m u ß . Ic h h a lte d ie s e P rü fu n g e n fü r a u s e rfo rd e rlic h , ein m al u m e in en E in d ru c k zu ^ evV1(j eTJ1 ü b e r die F ä h ig k e ite n d e s e in ze ln en L e h rlin g s, zum a b e r a u c h u m fe s tz u ste lle n , o b d e r L e h r h e r r seine ..^g p flic h tu n g e n , die ear n a c h d e n L e h rv e rträ g e n d e m zel- g e g e n ü b e r ü b e rn o m m e n h a t, e rfü llt h a t. W e n n d er h ä n d le r a u c h in Z u k u n ft „K aufm ann* u n d n ic h t bloß w .fteS te ile r“ se in w ill, d a n n m u ß e r sich u m d ie A u s b i l d u n g •»
^
N a c h w u c h se s im b e s o n d e re n M a ß e k ü m m e rn , und mu
15. November 1935 OS TSEE*»H A N D E L 3
chen u n g e e ig n e te n E in z e lh ä n d le rn d as R ech t zu r L e h r
lin g sa u sb ild u n g e n tz o g e n w erd en , w elch e d ie ju n g e n L eu te led ig lich als billige A rb e its k rä fte b e tra c h te n . Ich will n u n d a m it n ic h t sag en , d a ß d e rje n ig e , d e r e in e L e h rlin g sp rü fu n g m it „ g u t“ o d e r „ s e h r g u t“ b e s ta n d e n h a t, d ie G e w ä h r b ie te t, als s e lb stä n d ig e r E in z e lh ä n d le r H e rv o rra g e n d e s zu leisten, a b e r eine g u t b e sta n d e n e P rü fu n g w ird d o ch o h n e B e d e n k e n d a h in g e w e rte t w e rd e n können,, d a ß d e r b e tre ffe n d e L e h rlin g sich w ä h re n d d e r L e h rz e it d as e rfo rd e rlic h e R ü s t
zeu g a n g e e ig n e t h a t u n d im p ra k tisc h e n L e b e n n ich t v o ll
stän d ig v e rs a g e n w ird.
D ie w irtsc h a ftlic h e L a g e d es m itte ls tä n d is c h e n E in z e l
h a n d e ls is t te ilw e ise n o ch n ic h t so g e b e s s e rt, w ie es zu w ü n sch en w äre. D ies ist n ic h t lediglich' d a ra u f z u rü c k z u fü h re n , d a ß , w ie d ies n a m e n tlic h d e m L e b e n sm itte lh a n d e l g e sc h e h e n ist, d ie H a n d e lss p a n n e n g e k ü rz t sind, so n d e rn zum g ro ß e n T eil au ch d a ra u f, d a ß . d e r V e rb ra u c h e r d e n E i n z e l h ä n d l e r z. T. a l s B a n k i e r b e tra c h te t. D ie g e k a u fte n W a re n w e rd e n vielfach e rs t n ach lä n g e r e r Z e it b e zah lt, o h n e zu b e d e n k e n , d a ß d e r E in z e lh ä n d le r a u c h sein en V erp flic h tu n g e n se in e n L ie fe ra n te n g e g e n ü b e r n a c h k o m m e n m uß. Z u d e m b e d e u te t d ieses „ B o rg e n “ eine V e rte u e ru n g d e r H a n d lu n g su n k o s te n . W ü rd e n die K u n d e n in k ü rz e r e r Z e it b e zah le n , d a n n k ö n n te d e r E in z e lh ä n d le r sein K a p ita l h ä u fig e r u m se tz e n u n d w ü rd e zu e in e r V e rrin g e ru n g d e r G e s c h ä fts u n k o ste n k o m m en . E in e b e s o n d e re B e d e u tu n g h a t in d iesem Z u s a m m e n h a n g a u c h die F r a g e d e s M i t t a g s l a d e n s c h l u s s e s . G e h t m an d u rch E in zelh an d elsg esch äfte!, gan z g leich w elch er B ra n c h e , d a n n w ird m a n ü b e ra ll d ie B e o b a c h tu n g m ach e n k ö n n en , d a ß die G e sc h ä fte in d e n letzten A b e n d stu n d e n ü b erfü llt sind. D ie se w en ig en S tu n d e n
stellen n ic h t n u r a n d e n G e sc h ä ftsin h a b e r, so n d e rn a u c h a n die G e fo lg s c h a fts m itg lie d e r g a n z b e s o n d e re A n fo rd e ru n g e n . E s is t n ic h t im m er m öglich, je d e n ein zeln en K u n d e n m it d e r S o rg fa lt zu b ed ie n e n , d ie d e r E in z e lh ä n d le r g e rn a n w e n d e n m ö ch te. B ei d ie s e r S a c h la g e e rg e b e n sich h ä u fig A e rg e r lin d V e rd ru ß m it d e r K u n d sc h a ft, d ie v e rm ie d e n w e rd e n k ö n n te n , w enn d ie V e rb ra u c h e r ih r e E in k ä u fe m e h r a u f d e n g a n z e n T a g v e rte ilte n o d e r w en n d ie G e sc h ä ftsste lle n ü b e rh a u p t w ä h re n d d e r ru h ig e n G e sc h ä ftsz e it a m T a g e g a n z g e sc h lo sse n w ären . B e trie b s fü h re r u n d V e rk a u fs p e r
sonal h ä tte n d a n n die M ö g lich k eit, sich a u sz u ru h e n u n d sich auf d ie v e rs tä rk te V e rk a u fs tä tig k e it w ä h re n d d e r N a c h m it
ta g s stu n d e n v o rz u b e re ite n . W ird d ie s e F ra g e m it d e n b e te i
lig te n K re ise n e rö r te rt, d a n n m ü ß te au ch g le ic h z e itig die F r a g e b e s p ro c h e n w e rd e n , w ie d u rc h V e r l e g u n g d e r ) L o h n z a h l t a g e b e i d e r In d u s trie e in e g le ic h m ä ß ig e re V erteilu n g d e r G e s c h ä fts tä tig k e it in d en E in z e lh a n d e ls g e sc h ä fte n zu e rre ic h e n ist. A u g en b lick lich ist m e iste n te ils F re ita g d e r Z a h lta g . In fo lg e d e ss e n d rä n g e n sich am F r e i ta g in d en S p ä tn a c h m itta g s s tu n d e n die K ä u fe r in d e n L äd en . W ü rd e n die L o h n ta g e bei d e n ein zeln en W e rk e n un d U n te r nehm en. m it g rö ß e r e r G e fo lg sc h a ft v e rsc h ie d e n g e le g t, d an n w ü rd e sich d e r V e rk e h r in d en L äd en , in s b e s o n d e re d e n L e b e n sm itte lv e rk a u fss te lle n , auf alle W o c h e n ta g e g le ic h m ä ß ig v erteilen .
D ie se r k u rz e H in w e is m a g g e n ü g e n , um a u fz u z e ig e n , da,ß au ch in d ie s e r B e z ie h u n g noch! A u fg a b e n v o rh a n d e n sind, d e re n L ö su n g n ic h t n u r im In te re s s e d es E in z e lh a n d e ls, s o n d e rn au ch a n d e re r W irts c h a fts k re is e u n d n ich t z u le tz t a u c h im In te re s s e d e r V e rb ra u c h e r z w e c k m ä ß ig u n d w ü n sc h e n s
w e rt ist. ^ > •
Die Organisation des Einzelhandels mit besonderer Berücksichtigung der Provinz Pommern.
V on D r. K r u l l , S tettin .
Bis zu r M a c h te rg re ifu n g h e rrsc h te n im O rg a n isa tio n sw e se n d e r g e w e rb lic h e n W irtsc h a ft F re ih e it und W illk ü r. D e r S ta a t sch en k te d e r V e rb a n d sb ild u n g und d en A rb eiten d e r W ir t
sc h a ftsv e rb ä n d e k e in e B each tu n g , g e sc h w e ig e d en n , d a ß e r d aran d a c h te , d em V e rb a n d sw e se n ein e g e setzlich e G ru n d lag e zu g eb en . D ie g ro ß e n W irts c h a fts g ru p p e n In d u strie , G ro ß handel, E in z e lh a n d e l, H a n d w e rk usw . h a tte n w ohl ih re S p itzen v erb än d e, d e n e n die v e rsch ied en en R eich sfach v erb än d e ln v o ller S e lb s tä n d ig k e it lo se a n g e sc h lo sse n w aren . D a s d u rc h e in a n d e r d es V e rb a n d s w esen s zeig te sich g a n z b e s o n d ers im E in z e lh a n d e l, bei d em n e b e n sein er Spitzenorgani)- sation, d e r H a u p tg e m e in sc h a ft d es D e u tsc h e n E in z e lh a n d e ls V., d ie vielen F a c h v e rb ä n d e u n d re g io n a le n V e rb ä n d e selb stän d ig un d sy ste m lo s stan d en . D e r N a tio n a lso z ia lism u s hat d e r g e w e rb lic h e n W irtsc h a ft eine völlig n eu e S tr u k tu r gegeben. D ies w a r nö tig , um einm al au s d e r P la n lo sig k e it System zu m ach en . E s w a r au ch n o tw e n d ig au s d e m natio- nalso zialistisch en G ru n d sa tz h e ra u s , d a ß n ic h t d ie P o litik
|jer W irtsch a ft, so n d e rn die W irtsc h a ft d e r P o litik zu dienen D ie g e w e rb lic h e W irtsc h a ft m u ß te in eine ein h eitlich e
° riTl g e g o ss e n w erd en , d a m it sie leicht in d e n D ien st d e r Sro ß e n . Z iele d e s S ta a te s g e ste llt w e rd e n k a n n . D a ß d er neue S ta a t sich d a r ü b e r k la r w ar, d a ß m an d iese sch w ierig e
^ ufgabe eines n e u e n o rg a n isa to risc h e n A u fb au es d e r W ir t
schaft n u r la n g s a m u n d v o rsich tig a n fa sse n d u rfte , b ew eist, d a ß die g ru n d le g e n d e n g e se tz lic h e n B estim m u n g en d u rc h den F ü h re r e rs t im N o v e m b e r 1934 in d e r e rs te n V e ro rd n u n g zur D u rc h fü h ru n g d es G ese tz e s zu r V o rb e re itu n g d e s o rg a n isc h e n A u fb au es d e r d e u ts c h e n W irtsc h a ft vom 27. 11. 1934 erla sse n w u rd en .
D ie g e w e rb lic h e W irtsc h a ft w ird fach lich in R e ic h sg ru p p e n , d ie R e ic h sg ru p p e n w ied er in W irtsc h a fts g ru p p e n g e g lie d e rt.
D e r d eu tsc h e E in z e lh a n d e l ist in d e r „ W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l“ z u sa m m en g esch lo ssen . D ie „ W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l“ ist eine U n te rg lie d e ru n g d e r „ R e ic h sg ru p p e H a n d e l“ . D iese h a t im g a n z e n fünf W irts c h a fts g ru p p e n und z w a r: G ro ß -, E in- u n d A u sfu h rh an d el, V e rtre te rg e w e rb e , E in z e lh a n d e l, a m b u la n te s G e w e rb e und G a ststä tte n -G e w e rb e . D ie W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l ist fach lich u n d b ezirk lich g e g lie d e rt. F a ch lich teilt sie sich in 30 F a c h g ru p p e n , von d e n e n die b e id e n b e d e u te n d ste n die F a c h g ru p p e 1: N a h ru n g s u n d G e n u ß m itte l-E in z e lh a n d e l u n d d ie F a c h g ru p p e 3: T e x til
ein ze lh an d el sind. D ie b ez irk lic h e G lied eru n g d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l e n tsp ric h t d en allg e m e in e n A b g re n z u n gen, w elche d e r g e w e rb lic h e n W irtsc h a ft ü b e rh a u p t zu G ru n d e g e le g t sind, n äm lich d e n G ren zen , w elche sich au s d en B e z irk e n d e r B e z irk s -W irts c h a fts k a m m e rn erg e b e n . D e m e n t
s p r e c h e n d ist d ie W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l in 18 B e
4 O S T S E E . H A N D E L Nummer 22
z irk s g ru p p e n g e te ilt, von d e n e n d e r g e sa m te p o m m ersch e E in z e lh a n d e l in d e r B e z irk s g ru p p e 4 z u sa m m e n g e fa ß t ist.
A u ß e rd e m sind in n e rh a lb d e r W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l n o ch b e stim m te B e trie b sfo rm e n d es E in z e lh a n d e ls zusam m en- g e sc h lo sse n und z w a r in d re i sog. Z w e c k v e re in ig u n g e n . D iese Z w e c k v e re in ig u n g e n u m fassen die W a re n h ä u s e r u n d E in h e its p re isg e sc h ä fte , fe rn e r d ie F ilia lb e trie b e und a ls d ritte B e trie b s fo rm d ie V e rsa n d g e sc h ä fte .
D ie 30 F a c h g ru p p e n u n d 18 B e z irk s g ru p p e n sind U n te r g lie d e ru n g e n d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l u n d sind als solche d ie s e r u n te rste llt. D ie u n m itte lb a re A b h ä n g ig k e it d ie s e r U n te rg lie d e ru n g e n z e ig t sich b e s o n d e rs d a rin , d a ß die L e ite r d e r F a c h g ru p p e n u n d B e z irk s g ru p p e n von d e m L e ite r d e r W irtsc h a fts g ru p p e , D r. H a y le r, b e ste llt u n d a b b e ru fe n w e rd e n u n d d iesem d a fü r v e ra n tw o rtlic h sind, d a ß ih re U n te r g ru p p e n o rd n u n g s m ä ß ig im S in n e d es n atio n a lso z ia listisc h e n S ta a te s u n d u n te r R ü c k sic h tn a h m e a u f d ie G e sa m tin te re sse n d e s S ta a te s u n d d e r W irtsc h a ft g e fü h rt w erd en .
D ie W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l h a t d ie S tellu n g eines re c h tsfä h ig e n V erein s. D iesen R e c h ts c h a ra k te r h a t sie nicht, w ie es b ei d e n frü h e re n W irtsc h a fts v e rb ä n d e n d e r F all w ar, d u rc h E in tra g u n g in d a s V e re in s re g is te r, so n d e rn k ra f t G e setzes d u rc h § 5 d e r e rw ä h n te n D u rc h fü h ru n g s v e ro rd n u n g . N e b e n d e r W irts c h a fts g ru p p e selb st h a b e n n u r n o c h die -30 F a c h g ru p p e n un d d ie 18 B e z irk s g ru p p e n R e c h tsp e rsö n lic h k eit. D ie w e ite re n b e z irk lic h e n u n d fach lich en U n te rg lie d e ru n g e n d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l, die B e z irk s u n te r
g ru p p e n u n d K re is u n te rg ru p p e n u n d die B e z irk s fa c h g ru p p e n u n d K re is fa c h g ru p p e n v e rk ö rp e rn sich in d e n b e ste llte n L e i
te rn . D a h e r h a b e n au ch n u r d ie W irts c h a fts g ru p p e E in z e l
h an d el, d ie F a c h g ru p p e n u n d d ie B e z irk s g ru p p e n S a tz u n g e n . D a s w e sen tlich e n e u e M o m en t in d e r O rg a n is a tio n d e r W ir t
s c h a ftsg ru p p e E in z e lh a n d e l is t d as, d a ß d ie W irtsc h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l, w ie n u n m e h r a lle O rg a n is a tio n e n d e r g e w e r b lich en W irtsc h a ft, m it Z w a n g s m itg lie d sc h a ft a u s g e s ta tte t ist.
D ie S ch w ä c h e d e r e h e m a lig e n W irtsc h a fts v e rb ä n d e la g in s b e s o n d e re d a rin , d a ß es je d e m G e w e rb e tre ib e n d e n ü b e rla sse n b lieb , o b e r sich se in e r B e ru fs v e rtre tu n g a n sc h lie ß e n w ollte.
D u rc h d ie A n o rd n u n g d es R e ic h sw irtsc h a fts m in iste rs ü b e r d ie A n e rk e n n u n g d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l vom 18. 9. 1934 w u rd e d ie W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l (G e sa m tv e rb a n d d es d e u tsc h e n E in z e lh a n d e ls) a ls allein ig e V e r
tre tu n g ih re s W irtsc h a fts z w e ig e s a n e rk a n n t. D u rc h d iese A n o rd n u n g w u rd e n z w a n g sw e ise a lle d e u ts c h e n E in z e lh ä n d le r d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l a n g e sc h lo sse n . F ü r d a s B e ste h e n d e r M itg lied sch aft ist u n w esen tlich , in w e lc h e r B e trie b s fo rm d e r E in z e lh ä n d le r sein G esch äft b e tre ib t u n d w e lc h e r jä h rlic h e U m sa tz e rre ic h t w ird. D ie In h a b e r von L ä d e n , von E ta g e n g e s c h ä fte n u n d so n stig e n g e w e rb lic h e n R ä u m e n (z. B. K e lle rn ), U n te rn e h m u n g e n , w elche d e n E in z e l
h a n d e l in G e se llsc h a ftsfo rm b e tre ib e n , z. B .: A k tie n g e s e ll
sch aften , G. m. b. H .’s, sind z w a n g sw e ise M itg lie d e r d e r W ir t
sc h a ftsg ru p p e E in z e lh a n d e l. E in z e lh a n d e l liegt, b eg rifflich g e fa ß t, n a c h d ie s e r A n o rd n u n g im m e r d a n n vor, w en n ein E in z e lv e rk a u f von W a re n a lle r A rt a n V e rb ra u c h e r o d e r d a n e b e n a n W e ite rv e ra rb e ite r, g e w e rb lic h e V e rb ra u c h e r o d e r b e h ö rd lic h e G ro ß v e rb ra u c h e r b e trie b e n w ird. E in e z w a n g s läu fig e M itg lie d sc h a ft b e s te h t au c h fü r solche U n te rn e h m e r, w elch e d e n E in z e lh a n d e l n e b e n In d u strie , H a n d w e rk o d e r e in e r so n s tig e n G e w e rb e tä tig k e it a u sü b en . D e rje n ig e H a n d w e rk e r ist n ich t M itglied d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l, d e r im eig en e n B e trie b e h a n d w e rk lic h e rz e u g te o d e r b e a rb e i
te te W a re n im g e w e rb lic h e n E in z e lv e rk a u f a b g ib t. E in e Bei- tra g sp flic h t z u r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l b e s te h t a lle r d in g s fü r d iese n e b e n b e i b e trie b e n e E in z e lh a n d e lstä tig k e it nur d a n n , w en n ein E in z e lh a n d e lsu m sa tz von m in d esten s R M . 3000 jä h rlic h v o rlieg t. H a u sie r- u n d S tra ß e n h a n d e l, W a n d e rg e w e rb e u n d M a rk tv e rk e h r g e lte n n ich t als E in z e lh a n d e l, e b e n so sind d ie V e rb ra u c h e rg e n o s se n sc h a fte n (K o n su m v erein e) n ic h t d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l a n g e sc h lo sse n . A uf G ru n d d e r sog. z w eite n B e itra g so rd n u n g vom 1. 7. 1935 z ah le n a lle E in z e lh ä n d le r ein en e in m alig en J a h r e s b e itra g an die W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l, d e r in vierteljäh rlich en A b sc h la g s z a h lu n g e n d u rc h 9 V erw altungsstellien e rh o b e n w ird.
B e itra g s m a ß s ta b fü r d ie H ö h e d e r B e iträ g e is t d e r U m satz d es E in z e lh a n d e ls. D ie la u fe n d e n B e iträ g e w erd en n a c h dem U m sa tz d es J a h r e s 1934 b e m e s se n ; fü r die k le in e re n U n te r
n e h m u n g e n m it ein em J a h r e s u m s a tz bis zu R M . 10 000.— im J a h r e 1934 ist ein v ie rte ljä h rlic h e r G ru n d b e itra g von R M . 2.50 zu zah le n . D ie se B e itra g sre g e lu n g b e d e u te t g e g e n ü b e r dem Z u s ta n d e v o r d e r M a c h te rg re ifu n g eine a u ß e ro rd e n tlic h e E n t
la s tu n g d e s E in z e lh ä n d le rs , in s b e so n d e re d e s k le in e re n U n te r n e h m e rs. Z w eifello s ist in d ie s e r B e rre c h n u n g s g ru n d la g e d es U m sa tz e s ein g e re c h te r M a ß s ta b fü r d ie V erteilu n g d e r B ei
tr ä g e auf d e n d e u tsc h e n E in z e lh a n d e l g efu n d en . In einem S ch reib en , m it d e m d e r L e ite r d e r W irtsc h a fts g ru p p e , D r.
H a y le r, d ie z w e ite B e itra g so rd n u n g zu stellte, w ird fe s tg e stellt, d a ß m it d e m 1. 7. 35 e tw a 5000 O rts- u n d K re is
vereine, 26 L a n d e sv e rb ä n d e , 46 F a c h v e rb ä n d e u n d 3 S p itz e n v e rb ä n d e d e n E in z u g e ig e n e r B e iträ g e einstellten.
D e r o rg a n isa to risc h e A u fb au d e r W irts c h a fts g ru p p e E in z e l
h a n d e l d ü rfte in d e n m eisten B e z irk e n p ra k tisc h z i e m l i c h
d u rc h g e fü h rt sein. D e r p o m m e rsc h e E in z e lh a n d e l ist durch d ie offizielle G rü n d u n g d e r B e z irk s g ru p p e P o m m e rn der W irts c h a fts g ru p p e E in z e lh a n d e l, w elche im O k to b e r ds. J s- in e in er V e rsa m m lu n g d e s B eirates d e r B e z irk s g ru p p e e r fo lg te, je tz t e n d g ü ltig z u sa m m en g esch lo ssen . D e r B e z irk s
g ru p p e P o m m e rn g e h ö re n zw a n g sw e ise e tw a 20 000 E in z e l
h ä n d le r an. V o n d ie se n sind u n g e fä h r d u rc h d a s M e l d e v e r 1-
fa h re n , d a s im g a n z e n R eich d u rc h g e fü h rt w urde, 15 000 k a rte im ä ß ig e rfa ß t. D ie B e z irk s g ru p p e P o m m ern , d eren Sitz un d G e sc h ä ftsste lle in S te ttin liegen, u n d d e re n L eiter d e r K au fm an n P a u l R ein sch in F irm a M. C lauss, S tettin, ist, g lie d e rt sich re g io n a l in zw ei b ez irk lic h e U n te rg ru p p e n , w elch e sich g e b ie tlic h m it d e n B e z irk e n d e r In d u strie- und H a n d e ls k a m m e rn zu S te ttin u n d S tolp d eck en . S itz d e r B e
z ir k s u n te r g ru p p e W e stp o m m e rn is t S tettin , d e r B ezirk su n ter- g ru p p e O stp o m m e m K öslin. D ie w eitere b ez irk lic h e G liede
ru n g n a c h u n te n w ird e tw a au f d e n G re n z e n d e r V erw altu n g s- k re ise b a sie re n . A uch fach lich ist d e r E in z e lh a n d e l P o m m ern s e n ts p re c h e n d d e r fach lich en G lied eru n g d e r W irtsc h a ftsg ru p p e se lb st in B e z irk s fa c h g ru p p e n a u fg e te ilt. D e re n L e ite r sind b e re its säm tlich d u rc h d e n L e ite r d e r W irtsc h a ftsg ru p p e E in z e lh a n d e l, D r. H a y le r, b e n a n n t w o rd e n u n d leisten bereits seit lä n g e re m im In te re ss e ih re r F a c h g ru p p e n ersp rieß lich ? A rb eit.
In d e m s e lb e n M aß e, in d em die O rg a n isa tio n d e s E in zel' h a n d e ls sich e n tw ic k e lt u n d ih r e r V o llen d u n g en tg eg e n sieh t, w ird au ch d ie sach lich e A rb e it in d e n G lie d e ru n g e n der W irts c h a fts g ru p p e e in setzen u n d w ach sen . D e r organisato*
risc h e A u fb au d e s E in z e lh a n d e ls h a t n ic h t a lle in eine u n e rm e ß lic h e M en g e an sach lich er A rb e it e rf o rd e rt — es im R eich e tw a 500 000 E in z e lh ä n d le r in d ie W irtschafts- g ru p p e e in z u g lie d e m —, eine g leich e A rb e itsle istu n g
15. November 1935 O S T S E E ^ H A N D E L 5
es e rfo rd e rn , d ie g ro ß e M enge d e r E in z e lh ä n d le r d u rc h eine en tsp re c h e n d e A u fk lä ru n g sa rb e it ih r e r S ta n d e s v e rtre tu n g n ä h e rz u b rin g e n und ih n en d a s G efühl zu g e b en , d a ß die W irtsc h a fts g ru p p e n ich t e tw a n u r eine O rg a n isa tio n ist, an w elche B e iträ g e g e z a h lt w e rd e n d ü rfen , so n d ern d e re n e h r
liches W o llen d a h in g eh t, d em Stande* d es E in z e lh a n d e ls in sein er G e sa m th e it zu h elfen u n d die E in z e lh ä n d le r zu b e ra te n und zu b e tre u e n . D e r Sinn d e r U m g e sta ltu n g d e r W irtsc h a fts v e rb ä n d e k o n n te es n ich t allein sein, die ä u ß e re V e rb a n d s s tru k tu r zu ä n d e rn , so n d e rn d ie n eu e O rg a n isa tio n
m it einem n e u e n G eist zu erfü lle n . D a s w esen tlich e N eu e ist h eu te, d a ß aus d e m N e b e n e in a n d e r d e r vielen E in z e l
h a n d e ls v e rb ä n d e eine einheitliche S ta n d e s v e rtre tu n g d es E in z e lh a n d e ls g e w o rd e n ist. J e d e r E in z e lh ä n d le r is t u n m itte lb a re s E in z e lm itg lie d d e r W irtsc h a fts g ru p p e E in z e l
h a n d e l; d a m it is t er g leich zeitig — w en n au ch n u r m itte l
b a r — M itglied sein er F a c h g ru p p e u n d sein er B e z irk s g ru p p e . W ä h re n d fr ü h e r d ie tre ib e n d e n K rä fte von d e n U n te rv e r
b ä n d e n a u sg in g en , lie g t h e u te d a s A k tiv u m in d e r M a c h t
stellu n g d es S p itz e n v e rb a n d e s .
Beitragsfragen der Einzelhandelsvertretung.
Z u e in er E in z e lh a n d e lsv e rtre tu n g au f G ru n d la g e ein er m i
n isteriell g e n e h m ig te n K a m m e rsa tz u n g sind säm tliq h e E in z e lh ä n d le r d es K a m m e rb e z irk s z u s a m m e n g e fa ß t. D ie im H a n d e lsre g iste r e in g e tra g e n e n E in z e lh a n d e lsfirm e n u n terlieg en d e r B e itra g sp fliq h t aus § 26 A bs. 1 u n d 3 d es In d u strie - und H a n d e lsk a m m e rg e se tz e s , d. h. sie zah le n ein en G ru n d b e itra g von 12.— RM . jäh rliq h u n d eine U m la g e , d ie sich auf 20o/o d e r G e w e rb e s te u e rg ru n d b e trä g e b e lä u ft, w ä h re n d j d ie im H a n d e ls re g is te r n iqht e in g e tra g e n e n E in z e lh ä n d le r lediglich ein en G ru n d b e itra g von 6.— R M . jäh rliq h zu z a h le n h a b e n . V on d en L e tz te re n is t im F o lg e n d e n allein d ie R e d e . D ie G ru n d b e itra g sp fliq h t von 6.— R M . b e trifft a b e r n ic h t n u r die E in z e lh ä n d le r, so n d ern sä m tlic h e G e w e rb e tre ib e n d e n , so fern sie n ic h t in d e r H a n d w e rk s ro lle e in g e tra g e n sind. D ie H e r au sn a h m e d e r H a n d w e rk e r aus d e r B e itra g sp flic h t h a t nfcht etw a d e n Sinn, d a ß ein H a n d w e rk e r auc,h in B ezu g au f die n e b en d em H a n d w e rk b e trie b e n e n , m it d iesem H a n d w e rk g a m ic h t im Z u sa m m e n h a n g ste h e n d e n G e w e rb e b e itr a g s frei sein soll, v ie lm e h r i,sollen H a n d w e rk e r d e r Beitragsl- pflich t zu r In d u strie - u n d H a n d e ls k a m m e r n u r m it ih re m H a n d w e rk s b e trie b , fü r d e n sie in d e r H a n d w ferk sro lle e in g e tra g e n sind, n iq h t u n te rlie g e n . N a c h e in er m it d en H a n d w e rk sk a m m e rn in S te ttin u n d S tra lsu n d g e tro ffe n e n V e r
e in b a ru n g w erd en au ch so lch e H a n d w e rk e r n ic h t vom H a n d e ls k a m m e rb e itra g e rfa ß t, d ie n eb en ih re m H a n d w e rk einen m it d iesem H a n d w e rk in e n g ste m Z u sa m m e n h a n g s te h e n den H a n d e l a u sü b en , n iq h t a b e r sind so lch e H a n d w e rk e r bei- trag sfrei, d ie ein ih re m H a n d w e rk b ra n c h e fre m d e s G e w erb e b e tre ib e n . So ist z. B. ein S te llm a c h e r (H a n d w e rk ), der d a n e b e n ein e G a s tw irtsc h a ft b e tre ib t, b e itra g sp flic h tig zur In d u strie- und H a n d e lsk a m m e r, eb en so ein F le isc h e r, der K o lo n ia lw a re n h a n d e l b e tr e ib t usw .
H in sich tlich d e r la n d w irtsc h a ftlic h e n N e b e n b e trie b e (z. B.
B ren n ereien , S tä r k e fa b rik e n usw .) ist zu sagen, d a ß sie d a n n n iQht zu den B e iträ g e n z u r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g h e r a n g ezo g e n w erd en , w en n es siqh um ein en m it einem landwirt!- sQhaftlichen B e trie b v e rb u n d e n e n N e b e n b e trie b . h a n d elt.
U n ter la n d w irtsc h a ftlic h e n N e b e n b e trie b s n sind n u r solche zu v ersteh en , die a u ssch ließ lich im la n d w irtsc h a ftlic h e n H a u p t
b e trie b g e w o n n e n e o d e r zu m in d e st n u r zeitw e ise g e rin g e M engen n ich t im la n d w irtsc h a ftlic h e n H a u p tb e trie b e e rz e u g te r R o h sto ffe v e ra rb e ite n .
d ie F ra g e , o b z. B. K ahn- und S chleppschiffier, d ie im S c h iffe rb e trie b sv e rb a n d zu sa m m e n g e sc h lo sse n sind, d e r Bei- tragspfH cht u n te rlie g e n , ist in b e ja h e n d e m S in n e sow ohl d u rch
^ n e n B esch eid d es R e ic h sw irtsc h a fts m in iste rs als au c h d u rch die je tz t e rfo lg te E in g lie d e ru n g d es V e rk e h rs g e w e rb e s in den
° r g an isch en A ufbau d e r g e w e rb lic h e n W irtsc h a ft (R eichs-
^ r ts c h a f ts k a m m e r ) g e k lä rt.
D ie zu r R e ic h s k u ltu rk a m m e r g e h ö re n d e n , n ic h t im H a n d e ls re g is te r e in g e tra g e n e n B e trie b e , sind von d e r B e itra g s pflich t zu r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g b e fre it w o rd e n ; ih re Z u g e h ö rig k e it z u r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g b e s te h t a b e r fo rt.
In B ezu g auf die R e ic h s n ä h rs ta n d s b e trie b e , d. h. solche}, die m it E rz e u g n isse n d es B a u e rn H a n d e l tre ib e n , is t d ie F ra g e d e r B e itra g sp flic h t zu r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g im g e g e n w ä rtig e n Z e itp u n k t te ilw e is e n o ch u n g e k lä rt. S o w eit es sich um g e m isc h te N ä h rs ta n d s b e tr ie b e h a n d e lt, also umj solche, d ie a u ß e r m it E rz e u g n is s e n d es B a u e rn au ch m it a n d e re n n ic h t n ä h rs ta n d sp flic h tig e n W a re n h a n d e ln (z. B.
K affee, T e e , G e w ü rz e n usw .), s te h t die R e c h tsla g e a lle r d ings schon je tz t fe st. D ie se B e trie b e u n te rlie g e n au ch dann, w en n d e r A nteil d e r n ich t n ä h rs ta n d sp flic h tig e n W a re n g e rin g ist, d e r B e itra g sp flic h t z u r E in zelh an d elsv ertretu n g ;.
In B ezu g auf d ie je n ig e n B e trie b e , d ie au ssch ließ lich , also zu 100% , m it' E rz e u g n is s e n des B a u e rn h an d eln , sind V e rh a n d lu n g en w eg en d es B e itra g ssa tz e s im G an g e. E s w ird d e sh a lb b ei so lch en B e trie b e n zurzieit von d e r E in z ie h u n g d e r B e i
trä g e z u r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g ein stw eilen a b g e se h e n , s o fe rn die B e trie b sin h a b e r re c h tz e itig und m it a u sre ic h e n d e r B e g rü n d u n g einen e n ts p re c h e n d e n A n tra g g e ste llt haben,.
Z u d en G e w e rb e tre ib e n d e n g e h ö re n au ch P e rs o n e n , die«
sich in s b e so n d e re in B a d e o rte n m it d e r V erm ie tu n g von Z im m ern a n B a d e g ä ste b efassen . In d e r Z im m e rv e rm ie tu n g a n B a d e g ä ste a u f eine b e g re n z te k ü rz e r e o d e r lä n g e re Z e it
d a u e r w ä h re n d d e r B ad esaiso n lie g t eine g e w e rb s m ä ß ig e N u tz u n g von W o h n rä u m e n . D a b e i ist es g le ic h g ü ltig , w ie
viel Z im m er u n d fü r w elch e Z e itd a u e r sie v e rm ie te t w erd en . A uch ist es o h n e B elan g , ob d ab ei eine B e h e rb e rg u n g s - od er B e w irtu n g s tä tig k e it des V e rm ie te rs v o rh a n d e n ist o d e r fehlt.
N a c h A u ffassu n g d e r S te ttin e r K a m m e r u n te rlie g e n au ch die B ü ch errev iso ren , S te u e r b e ra te r u n d äh n lich e B e ru fsa u sü b e n d e d e r B e itra g sp flic h t. Sie sind G e w e rb e tre ib e n d e , w eil d e r von ih n e n a u s g e ü b te B eru f e in e g e w e rb s m ä ß ig e B e s o r g u n g fre m d e r R e c h tsa n g e le g e n h e ite n , in s b e so n d e re s te u e r
licher, b u c h te c h n isc h e r, w irtsc h a ftlic h e r o d e r ä h n lic h e r A rt ist un d sie zu d en „ fre ie n B e ru fe n “ , d e re n T ä tig k e it in d e r A u sü b u n g ein er W isse n sc h a ft o d e r K unst liegt, n ich t zu re c h n en sind. D iese V o ra u sse tz u n g ist n u r bei d e n W ir ts c h a fts p rü fe rn g e g e b e n .
E in e „ U n e rh e b lic h k e its g re n z e “ fü r d ie Z u g e h ö rig k e it u n d B e itra g sp flic h t, w ie sie ein ig e F a c h g ru p p e n d e r g e w e rb lic h e n W irtsc h a ft e in g e fü h rt h a b e n , b e s te h t bei d e r In d u strie- und H a n d e ls k a m m e r nicht. E s g e h ö re n m ithin au c h n e b e n b e ru flich tä tig e P e rs o n e n , z. B. V e rsic h e ru n g sv e rm ittle r o d e r H au s- u n d G ru n d stü c k sv e rw a lte r im N e b e n b e ru f fü r diese n e b e n b e ru flic h e T ä tig k e it d e r K a m m e r an.
6 O S T S E E s s H A N D E L Nummer 22
S ch ließ lich sei n o ch e rw ä h n t, -daß auch die In h a b e r von W a n d e rg e w e rb e sc h e in e n (W a n d e rg e w e rb e tre ib e n d e ) d e r B e i
tra g sp flic h t u n te rlie g e n . B ei d ie se r B e ru fs g ru p p e k o m m t es a llerd in g s au ch vor, d a ß d e r In h a b e r eines, W a n d e rg e w e rb e scheines n ich t se lb stä n d ig e r G e w e rb e tre ib e n d e r so n d e rn A n g e s te llte r ist. D ies ist z. B. d e r F a ll bei K u ts c h e r n und C h au ffeu ren , die von L a n d stä d te n au s m it d em F ahrzeug!
eines G e sc h ä ftsin h a b e rs ütyer L an d fa h re n und d o rt d e sse n W a re n v e rk a u fe n . Solcjhe W a n d e rg e w e rb e S c h e in in h a b e r w e r
d en zum B e itra g n ic h t h e ra n g e z o g e n , w en n sie h au p tsäcii- lich als A n g estellte a n z u se h e n sind, d. h. m it d em ü b e rw ie g e n d e n T eil ih re s E in k o m m e n s d e m L o h n ste u e ra b z u g und d e r A n g e stellten v ersich eru n g sp flic.h t u n te rlie g e n .
D a ra u f, d a ß n ich t n u r E in z e lh ä n d le r, so n d e rn au ch a n d e re G e w e rb e tre ib e n d e zum G ru n d b e itra g h e ra n g e z o g e n w erden, ist o b e n b e re its h in g ew iesen w o rd en . D a s G esetz sp rich t au sd rü c k lic h d avon, d a ß alle G e w e rb e tre ib e n d e (m it A u s
n a h m e d e r (H an d w erk er, sieh e o ben) d e r G rundbeitratgs- p flich t u n te rlie g e n . W e n n au ch fü r d ie E rh e b u n g d es Gruncl- b e itra g e s z u r V o ra u sse tz u n g g e m a c h t ist, d a ß d ie E in z e l
h ä n d le r zu e in e r E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g z u sa m m e n g e fa ß t sein m ü ssen, so ist d am it k e in e s w e g s g e sa g t, d a ß n ach d ie s e r Z u sa m m e n fa s su n g d e r E in z e lh ä n d le r zu ein er E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g , d ie E rh e b u n g d es G ru n d b e itra g e s n u n m e h r nu r n o ch von d en E in z e lh ä n d le rn erfo lg e n d arf, vielm eh r e rfo lg t d ie E r h e b u n g d es B e itra g e s von allen G e w e rb e tre ib e n d e n , zu d e n en au ch die E inzelhändlier n ach ih re r Z u sa m m e n fa ssu n g in d e r E in z e lh a n d e lsv e rtre tu n g g e h ö ren .
D ie In d u strie - u n d H a n d e ls k a m m e r teilt jed em , d e r in die fü r die E rfa s s u n g d e r E in z e lh ä n d le r und G ew erbetreibendefn;
b ei ih r g e fü h rte n E in z e lh a n d e ls- u n d G e w e rb e ro lle e in g e
Der Befähigungsnachweis
D ie u n e in g e s c h rä n k te G ew erb efreih eit, n a c h d e r je d e r o h n e b e s o n d e re F o rm a litä te n seinen B eru f w ech seln k o n n te so, w ie es ih m g e ra d e b elieb te, h a t d em E in z e lh a n d e l n ichts G utes g e b ra c h t. N ich t n u r, d a ß z a h lre ic h e m e h r o d e r w e n ig e r u n fä h ig e L eu te in d ie v e rs c h ie d e n ste n S p a rte n ein- d rin g e n k o n n te n , e s sind im L au fe d e r Z eit, in sb e so n d e re a b e r in d e r Z eit n a c h d e m K rieg e, E in z e lh a n d e ls v e rk a u fs stellen in einem so lch en U m fa n g e e n tsta n d e n , d a ß die U e b e rs e tz u n g in d e n b e d e u te n d s te n H a n d e lsz w e ig e n wie L e b e n sm itte lh a n d e l, T a b a k w a re n h a n d e l, T extil w are n h a n d e l, P a p ie r w a re n h a n d e l g e ra d e z u e rs c h re c k e n d e F o rm e n a n g e no m m en h a tte . E s g ib t viele E in zelh arn d elsv erk au fsstellen , d e re n B e sitz e r n ich t in d e r L ag e sind, sich d u rc h d en V e r
trie b d e r W a re n die M ittel fü r ih re E x iste n z , g e sc h w e ig e d en n au ch n o ch die B e trie b sk o ste n zu e ra rb e ite n . D ie se r U m sta n d v e rh in d e rte die B ildung eines k rise n fe s te n E in z e l
h a n d e ls. W irtsc h a fts k ris e n w u rd en im allg em ein en von solchen E in z e lh ä n d le rn b e s s e r ü b e rs ta n d e n , die fü r ih re n B eruf eine sach- und fa c h k u n d ig e A u sb ild u n g e rfa h re n h a b e n und a u f G ru n d ih r e r B e tä tig u n g in d e n v e rsc h ie d e n ste n G esch äften ih re s H a n d e lsz w e ig e s g e n ü g e n d E rfa h ru n g e n g e sa m m e lt h a b e n , um d ie D in g e se h e n zu kö n n en , wie sie sind. D a g e g e n g la u b te n d ie ä n d e rn , die h eu te m it d ie se r, m o rg e n m it je n e r W a re H a n d e l trieb en , d e r g a n z e n W eish eit le tz te r Sch lu ß lieg e d arin , m ö g lich st h o h e R a b a tte zu g e b en , m ö g lich st viel R e k la m e zu treib en , die n ich t u n b e d in g t w a h r zu sein b ra u c h te , w en n sie n u r au ffallen d w ar,
tra g e n w ird, d ie s m it und b itte t g le ic h z e itig um d ie A u sfü l
lu n g u n d E in se n d u n g ein es F ra g e b o g e n s , d e r als U n te rla g e fü r alle etw a a u fta u c h e n d e n F ra g e n d ien t. D ie A usfüllung d e s F ra g e b o g e n s lieg t im eig en e n In te re ss e d e s in d e r R olle E in g e tra g e n e n . D ie N ich tau sfü llu n g k an n , w ie dies die P rax is b e re its m e h rfa c h g e z e ig t h a t, e rh e b lic h e N ach teile fü r den in d e r R olle E in g e tra g e n e n m it sich b rin g e n .
D ie E in g lie d e ru n g in die In d u strie - und H a n d e ls k a m m e r o d e r iderein E in z e lh a n d e ls v e rtre tu n g e rfo lg t a u f G ru n d d es I n du strie- u n d H a n d e ls k a m m e rg e s e tz e s von a m tsw e g e n . E in fre iw illig e r E in tritt o d e r A u stritt ist also n ich t m öglich. D ar
aus e rg ib t sich, d a ß d as R e c h t z u r A n fo rd e ru n g e in e s H an- d e ls k a m m e rb e itra g e s n ic h t d e sw e g e n im E in z e lfa lle b e s tritte n w erd en k a n n , w eil eine E in tritts e rk lä r u n g nich t a b g e g e b e n o d e r ein B e itritt nich t e r k lä rt sei.
V on W ic h tig k e it ist noch d e r H in w eis d a ra u f, d a ß nich t re c h t
zeitig g e z a h lte B e iträ g e n ach A blauf von zw ei W o ch en n a c h
E rh a lt d es B e itra g sb e sc h e id e s im V er w a ' tung sz w a ng s v e r f a h r c n
ein g ez o g en w erd en . G la u b t ein zum B e itra g H e r a n g e z o f einer G rü n d e zu h a b e n , a u s d e n e n d ie B e itra g se in z ie h u n g seiner A nsicht n ach bei ih m n ich t v o rg en o m m en w erd en k a n n , so m u ß er sich se lb stv e rstä n d lic h in n e rh a lb d e r zw eiw öchigen F ris t an d ie K a m m e r m it seinem A nliegen w enden. W en n die zum B e itra g H e ra n g e z o g e n e n d e n B e itra g sb e sc h e id a b e r ein
fach ü b e rg e h e n und an d ie K a m m e r m it ih re m A nliegen erst h e ra n tre te n , n a c h d e m d e r V o llz ie h u n g sb e a m te — o ftm a ls e r s t
n ach A blauf v ieler W o ch en n a c h E rh a lt d es B e i t r a g s b e s c h e i
d e'; — bei ih n e n w ar, so k a n n die K am m er d an n n ich t m ehr in e in e P rü fu n g d e r v o rg e b ra c h te n E in w e n d u n g e n eintrelen- D e r a n g e fo r d e rte B e itra g h a t d a n n R e c h ts k ra ft e rla n g t und m u ß ein g ez o g en w erden.
im Einzelhandel.
D ie R e g ie ru n g e n frü h e re r Z eiten h a b e n z w a r auch g e s e h e n ,
d a ß d ie D in g e ein em Z iel zu ste u e rte n , d as n ich t d e r Sinn ein er g e w e rb lic h e n B e tä tig u n g sein k o n n te . A b er sie haben sich d o ch g esch eu t, d ie D in g e so zu sehen, wie sie t a t‘
sächlich w aren , w eil sie eb en n u r E x p o n e n te n v e r s c h i e d e n
g e a rte te r In te re s s e n g ru p p e n w aren.
E rs t die n atio n a lso z ia listisc h e R e g ie ru n g h a t es g e w a g t, ein- r a d ik a le B ek ä m p fu n g d e r dem E in z e lh a n d e l d u rch die un e in g e s c h rä n k te G e w e rb e fre ih e it d ro h e n d e n G efah ren m W e g e z u leiten. D u rc h d as E i n z e l h a n d e l s s c h u t z g e s e t z 111
se in e r u rs p rü n g lic h e n F a ss u n g w u rd e z u n äch st d e r u n g
h e m m te Z u zu g zum E in z e lh a n d e l u n te rb u n d e n . D ie E r r ic h
tu n g n e u e r V e rk a u fss te lle n w u rd e von d em N achw eis B ed ü rfn isses a b h ä n g ig g e m a c h t. D ie P r a x i s z e i g t e
d a ß von d ie s e r . B e sc h rä n k u n g d e r E x i s t e n z g r ü n d u n g n ie
n u r d e r b e tro ffe n w u rd e, d e r w irk lich fe m g e h a lte n w erden sollte, so n d e rn au ch d er, dem g e ra d e m it R ücksicht a seine L e istu n g e n u n d F ä h ig k e ite n d a s Fortkom m en im nati°
n also zialistisch en S ta a te e rle ic h te rt w e rd e n sollte. E in e ^ te re n a c h te ilig e W irk u n g d e r B e d ü rfn isp rü fu n g e rg a b s ic h ^ d en H au s- und G ru n d b e sitz ,d e r teilw eise n i c h t in d e r o w ar, fre ig e w o rd e n e G esc h ä ftsrä u m e e rn e u t zu v e r m i e t ^ w eil — rein z a h le n m ä ß ig g e se h e n — a u sre ic h e n d Gesc d e s b e tre ffe n d e n H a n d e lsz w e ig e s in d e r n ä c h ste n U m g e ^ vorhanden w aren . D e sh a lb w u rd e sta tt d e r B e d ü r f n i s p r ü f u n o
eine F ach- und E ig n u n g sp rü fu n g ein g efü h rt.
______ J
15. November 1935 O S T S E E . H A N D E L 7
N ach d e r zu rzeit g e lte n d e n F a ss u n g des E in z e lh a n d e lssc h ü tz - g e se tz e s g e n ü g t es nicht, w en n d e rje n ig e , d e r ein G esch äft errich ten o d e r eine b e re its b e ste h e n d e V e rk a u fsste lle ü b e r neh m en will, sach k u n d ig ist, e r m u ß au ch z u v erlässig sein, d. h. d ie sittlich e E ig n u n g b esitzen. W ä h re n d die Z u v e r
lä ssig k e it in e rs te r L inie von d e n G e n e h m ig u n g sb e h ö rd e n im E in v e rn e h m e n m it d e n P o liz e iv e rw a ltu n g e n g e p rü ft w ird, w ird d as V o rh a n d e n se in d e r S a c h k u n d e von d en In d u s trie - und H a n d e lsk a m m e rn fe stg e ste llt. D en n zur L ö su n g d ieser A ufgabe sind die K a m m e rn in h e rv o rra g e n d e m M aße b e fäh ig t ,w eil ih n en d ie e rfo rd e rlic h e n S a c h v e rstä n d ig e n zu r V erfü g u n g ste h e n un d sie die G e w ä h r bieten, d a ß d e ra rtig e P rü fu n g en n a c h u n p a rte iisc h e n G ru n d sä tz e n v o rg en o m m en w erd en .
D as E in z e lh a n d e lss c h u tz g e se tz b e sa g t, d a ß die zu r E r r ic h tu n g o d e r U e b e rn a h m e ein er V e rk a u fss te lle e rfo rd e rlic h e G e n eh m ig u n g d a n n erte ilt w e rd e n soll, w enn d e r A n tra g steller n e b e n d e r Z u v e rlä ssig k e it au ch die e rfo rd e rlic h e S a c h k u n d e fü r d ie o rd n u n g s m ä ß ig e L eitu n g e in e r V e rk a u fss te lle besitzt. H ie ra u s e rg ib t sich, d a ß n ich t je d e r A n tra g s te lle r einer P rü fu n g zu u n te rz ie h e n ist, so n d e rn n u r d e r, d essen S a ch k u n d e a n g e z w e ife lt w ird. D as V o rh a n d e n se in d e r S a c h k u n d e im S inne d ie s e r G esetz e sb e stim m u n g e n ist im a llg e m einen d a n n an z u n e h m e n , w enn d e r A n tra g s te lle r in d em H a n d elszw eig , in d em e r sich als se lb stä n d ig e r E in z e lh ä n d le r b e tä tig e n will, eine o rd n u n g s m ä ß ig e L eh rzeit u n d d a ra n a n sch ließ en d eine m in d esten s zw e ijä h rig e G eh ilfen zeit d u rc h g em ac h t h at, o d e r a b e r, o h n e L eh rzeit, m in d esten s fünf J a h r e s e lb stä n d ig o d e r als G ehilfe tä tig w ar. K a n n d ieser N achw eis ü b e r eine solche B e tä tig u n g n ich t e rb ra c h t w erden, dann m u ß sich d e r A n tra g s te lle r ein er P rü fu n g u n terzieh en . F ü r d ie A b n ah m e d e r P rü fu n g ist die H a n d e lsk a m m e r z u ständig, in d e ss e n B ezirk die V erk au fsstelle e rric h te t w e rd e n soll o d e r die zu ü b e rn e h m e n d e liegt. D ie K a m m e r b ild et den P rü fu n g sau ssch u ß , d e r au s einem u n p a rte iisc h e n K a m m e r
beam ten a ls V o rsitz e n d e n u n d zw ei B eisitzern b esteh t, die d em H a n d e lsz w e ig a n g e h ö re n , in d em sich d e r P rü flin g b etätig en will. W ä h re n d d e r eine B eisitzer d en K reisen d e r ß e trie b s fü h re r en tstam m t, g e h ö rt d e r a n d e re den K reisen d e r G efo lg sch aftsm itg lied er an.
^ i e P rü fu n g selbst, fü r d ie ein förm liches V e rfa h re n n ich t v o rg esch rieb en ist, e rs tre c k t sich im allg em ein en auf fo lg e n d e G ebiete: K alk u latio n , B u c h h altu n g und allg em ein e k a u f m ännische K e n n tn isse, w ich tig ste R echts- un d S te u e rfra g e n , W aren- und V e rk a u fsk u n d e . H in sich tlich d e r A n fo rd eru n g en , die an d en P rü flin g zu stellen sind, ist d e n b e so n d e re n V e r
hältnissen n a c h A rt un d G rö ß e d e r in A ussicht g e n o m m en en V erk au fsstelle R e c h n u n g zu tra g e n . E s leu ch tet ja auch
°h n e w eiteres ein, d a ß ein P rü flin g , d e r in d e r b e le b te ste n G esch äftsstraß e ein er G ro ß s ta d t eine V e rk a u fsste lle e rric h te n
°d e r ü b e rn e h m e n will, ü b e r ein u m fa n g re ic h e re s W issen Verfü g en m uß, als d e r P rü flin g , d e r a u f d em p la tte n L an d e ein G esch äft e rric h te n o d e r ü b e rn e h m e n will. D ie se Zu- Sam m enstellung d e r P rü fu n g sg e b ie te ist nu n n ich t so zu
^erstehen, d a ß ein v o llstän d ig es W issen u n d a b g e sc h lo sse n e K enntnisse in d e n ein ze ln en S to ffg e b ie te n v o ra u s g e se tz t w e r
den. E n tsc h e id e n d ist vielm ehr, d a ß bei d e r V ielseitig k eit er K in z e lh a n d e lstä tig k e it auf säm tlich en G eb iete n g ew isse r u n d k e n n tn isse v o rh a n d e n sind. A uf d e m G eb iet d e r R e c h ts unde m uß n a tü rlic h v o ra u s g e se tz t w erd en , d a ß d as W esen es K a u fv ertrag es, d e r M än g elrü g e, des V erzu g es, d e r G ru n d satz !(je r V e rtra g stre u e , die V o ra u sse tz u n g e n d e s M a h n v e r
fa h re n s b e k a n n t sind. A uch m u ß d ie K e n n tn is d e r w ich tig ste n V o rsc h rifte n fü r d en W ech sel e rw a rte t w erd en , w enn d e r P rü flin g m it W ech seln zu re g u lie re n g e d e n k t. D e r P r ü f ling soll fe rn e r d ie n o tw e n d ig s te S te u e rk u n d e (E in k o m m e n steu er, U m sa tz ste u e r, G e w e rb e ste u e r, F in a n z b e h ö rd e n ) b e sitzen. D a ß w eiterh in die K en n tn isse d e r fü r ein z e ln e H a n d elsz w e ig e erla sse n e n b e s o n d e re n g e w e rb e re c h tlic h e n V o r
sch riften v e rla n g t w e rd e n m uß, a ls d a sin d : L ebensm ittel! - gesetz, F asersto ffV ero rd n u n g , T a b a k s te u e rg e s e tz u sw ., b ra u c h t n ich t b e so n d e rs e rw ä h n t zu w erd en . A uch die B estim m u n g en ü b e r W e ttb e w e rb , Z u g a b e - u n d R a b a tt w esen m üssen in d en G ru n d z ü g e n b e k a n n t sein. H in sich tlich d e r speziellen W a re n k u n d e m u ß d e r P rü flin g a n h a n d von W a re n m u ste rn ü b e r A rt, H e rk u n ft, B esch affen h eit, B eh a n d lu n g u n d L a g e ru n g d e r von ih m zu fü h re n d e n W a re n A u sk u n ft g e b e n kö n n en , so w ie w issen, w ie d ie s e W a re n sa c h g e m ä ß v e rw o g e n o d e r g e s tü c k e lt un d v e rp a c k t w erd en . V or allem soll e r auch in d e r L a g e sein, d e m V e rb ra u c h e r die seinem B e d a rf e n t
s p re c h e n d e W a re a n z u b ie te n u n d ih n ü b e r die b e s te V er- w en d u n g s- u n d B e h a n d lu n g sa rt d e r W a re n a u fzu k lären . D ie b is h e r auf G ru n d d es E in z e lh a n d e lss c h u tz g e se tz e s a b g e h a lte n e n F a c h p rü fu n g e n h a b e n gezeig t, d a ß die E in fü h ru n g d e s B e fäh ig u n g s- u n d E ig n u n g sn a c h w e ise s eine N o tw e n d ig k e it w ar. G ro ß ist d ie Z a h l d e re r, die o h n e jed e K enntnis, E rfa h ru n g o d e r A u sb ild u n g sich dem B eru f d es E in z e l
h ä n d le rs zu w en d en w ollten, e rsc h re c k e n d d as U n w issen vieler P rü flin g e, d ie n ic h t in d e r L a g e w aren , au ch n u r die e in fac h ste n F ra g e n zu b e a n tw o rte n . O h n e d a s E in z e lh a n d e ls sch u tzg esetz, o h n e d ie s e n B efä h ig u n g sn a c h w e is h ä tte n alle d iese A n tra g s te lle r sich als E in z e lh ä n d le r b e tä tig t u n d n ich t n u r sich selb st e rh e b lic h g e sc h ä d ig t, so n d e rn auch d e r A ll
g em ein h eit g ro ß e n N ach teil z u g efü g t. D e r E in z e lh a n d e l a b e r h a t je tz t endlich d ie G ew äh r, d a ß sein G e su n d u n g sp ro z e ß fo rtsc h re ite t und U n g e e ig n e te u n d U n fä h ig e aus seinen
R eih en fe rn g e h a lte n w erd en . C. H .