K R O N IK A P O L S K IE G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G IC Z N E G O
103
Aleksandra Kostecka ( 1 9 3 3 - 1 9 9 8 )
W dniu 16 listopada 1998 roku zm arła po ciężkiej ch orobie prof. d r hab. inż. A lek san d ra K ostecka, d łu g o letn i praco w n ik Z a k ład u G eo lo g ii O gólnej i M atem aty czn ej, k iero w n ik Z ak ład u K ar
tografii G eologicznej na W y d ziale G e ologii, G eofizyki i O chrony Środow iska A kadem ii G órn iczo -H u tn iczej w K rakow ie. D o końca p ełn a op ty m izm u i w oli ży cia w ierzyła, że w ró c i je s z c z e do pracy, do ro zp o częty ch b adań i zajęć ze studentam i. N ie m a jej w śró d nas, lecz p o zo staw iła w sp o m n ie n ie o C zło w iek u p ełn y m ż y czliw o ści dla ludzi, praw ym , cenionym i tak im p o zo stan ie n a zaw sze w n a
szej p am ięci.
A lek san d ra K ostecka u rodziła się w 12 g ru d n ia 1933 ro k u w K rakow ie. W K rakow ie też uko ń czy ła szk o łę p o d sta w o w ą i li
ceum og ó ln o k ształcące zdając w ro k u 1951 e g zam in dojrzałości.
W tym sam ym roku ro zp o częła studia na W y d ziale G eo lo g iczn o - P o szu k iw aw czy m A kadem ii G ó rn ic zo -H u tn iczej, które u k o ń czy ła w 1956 roku. Ju ż ja k o stu d en tk a 111 roku stu d ió w , w 1954 r. ro z
p o częła p racę w ów czesnej K atedrze G eologii; p o czątk o w o n a sta
now isk u zastęp cy asystenta, a po uzy sk an iu sto p n ia m agistra in ży n iera n a stan o w isk u asystenta. W 1965 r. A le k sa n d ra K o steck a uzy sk ała stopień doktora a rok później sta n o w isk o adiunkta; h a b i
lito w ała się w roku 1978. O d 1980 r. p raco w a ła n a stan o w isk u do centa. W 1989 roku zo stała m ian o w an a n a stan o w isk o k iero w n ik a Z ak ład u K arto g rafii G eologicznej n a W y d ziale G eo lo g ii, G e o fizy ki i O chrony Środow iska A G H a w roku 1992 z o stała p o w o łan a na stan o w isk o p ro feso ra n ad zw y czajn eg o w A k ad em ii G ó rn iczo - H utniczej. W 1996 r. otrzym ała ty tu ł p ro feso ra N auk o Z iem i.
D ziałalność d y daktyczna i p raca n a u k o w a prof. A lek san d ry K osteckiej b y ły niep rzerw an ie zw iązan e z m ac ierz y stą u czelnią.
Jej z ain tereso w an ia badaw cze k o n cen tro w ały się w o k ó ł zag ad n ień sed y m en tacji, petro lo g ii i d iag en ezy skał w ęg lan o w y ch . P o czątk o w o, p rzez krótki okres zajm o w ała się n a n n o p lan k to n em w m ar- g lach g lo b ig erin o w y ch o raz w y k ształcen iem m ik ro fa cjaln y m g ó rn o u rajsk ich utw orów Jury P olskiej w ra m a c h w sp ó łp ra cy z P rzed sięb io rstw em G eo lo g iczn y m w K rakow ie. P racę d o k to rsk ą p ośw ięciła z ag ad n ien iu w y k ształcen ia i sed y m en tacji cech szty n u w sy n k lin ie g ałęzick o -b o lech o w ick iej. P race te m iały ch arak ter p io n iersk i a ich w yniki zo stały p rz ed staw io n e w 11 p u b lik acjach . W n io sły one no w e in fo rm acje u m o żliw iając e rek o n stru k cję p rz e biegu sedym entacji utw o ró w p erm sk ich w ob szarze sy n kliny g ałęzick o -b o lech o w ick iej, p o zw o liły ok reślić w p ły w tek toniki na sed y m en tację, a tak że zrew id o w ać p o ło żen ie g ran icy m ięd zy kar-
b o n em i p erm em w p e w n y ch frag m en ta ch synkliny. Innym , w aż
n y m n u rtem p rac prof. A lek san d ry K osteckiej b y ły b ad an ia nad petro lo g ią, se d y m en tac ją i d ia g e n e z ą d o ln eg o w ap ien ia m uszlow e- go p o łu d n io w o -zach o d n ieg o o b rzeżen ia G ó r Ś w iętokrzyskich.
W yniki tych b ad ań stały się tem ate m je j p racy habilitacyjnej.
O p u b lik o w an e z o stały one w p o staci d w ó ch a rty k u łó w m ono
graficzn y ch w R o czn ik u P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eo lo g iczn eg o i nagro d zo n e n a u k o w ą n a g ro d ą im. L u d w ik a Z ejsznera.
S tan zd ro w ia, ciągle p o stęp u jące o g ran iczen ia m ożliw ości sw o b o d n eg o p o ru szan ia się zn aczn ie o g ran icza ły aktyw ność nau
k o w ą prof. A. K osteckiej i z m u siły do z m ia n y p rofilu zain tereso w a ń n au k o w y ch . Z p o w o d u k o n iec zn o ści zap rzestan ia prac teren o w y ch p o d jęła b a d an ia lab o rato ry jn e zajm ując się a n alizą p ro cesó w w y trą ca n ia o sad ó w w ę g lan o w y c h z w ó d m ineralnych.
B ad an ia te d o ty czy ły g łó w n ie w sp ó łczesn y ch i czw arto rzęd o w y ch traw erty n ó w , tw o rzący ch się p rz y źró d łach w ó d m in eraln y ch oko
licy T y licza a tak że re jo n ó w K o tlin y L ip tow skiej i S piszą na Słow acji. D la celów p o ró w n aw czy ch p o d ję ła też p race ekspery
m entalne nad re k o n stru k cją w a ru n k ó w w y trącan ia m inerałów w ęg lan o w y ch z ty ch w ó d o ra z - w e w sp ó łp racy z praco w n ik am i W ydziału F izyki i T echniki Jądrow ej A G H - nad ich składem izo topow ym . W yniki tych b ad ań p o zw o liły n a udow o d n ien ie o b ec
ności d w u tlen k u w ę g la p o c h o d ze n ia w g łęb n eg o w w ęglanach w y trącan y ch z w ód m in eraln y ch . Prace te m iały ch arak ter no w a
torski. Po ra z p ierw szy p rz ed staw io n a z o stała ch arak tery sty k a petro g raficzn a u tw o ró w w ęg lan o w y ch p o w stały ch z w ó d m in eral
n y ch na terenie K a ip a t P o lsk ich a tak że o p isan e zo stały sp ecy ficz
n e struktury o b serw o w an e w o sad ach z tere n ó w P olski i Słow acji.
W yniki sw ych p rac prof. A. K o steck a o p u b lik o w ała m iędzy in
n ym i w c zaso p ism ach Annales Societatis Geologorum Poloniae, Mineralogia Polonica o raz ren o m o w an y ch p erio d y k ach zag ra
nicznych: Sedim entology i Chem ical Geology.
Prow adząc szerokie i w szech stro n n e p ra ce b ad aw cze nad w ę
g lanam i prof. A lek san d ra K o steck a o p raco w ała o ryginalny, o d m ien n y od d o ty ch czas z n an y ch m odel w zro stu k ry ształó w d o lo m itu siodłow ego. M odel ten tłu m a czy zak rzy w ien ie k raw ędzi i p o w ierzch n i k ry ształó w oraz z ja w isk a fa listeg o w y g aszan ia św iatła.
E fekty tych o ry g in aln y ch b ad ań z o stały o p u b lik o w an e w Journal o f Sedim entary Research i sp o tk a ły się z d u ży m zain tereso w an iem w k ręgu specjalistów .
B ad an ia o sad ó w ź ró d eł m in eraln y ch prof. A lek san d ra K o s
teck a k o n ty n u o w ała do końca sw ego życia. W o statnich latach szczeg ó ln ie zain tereso w ały j ą studia p o ró w n aw c ze nad osadam i sztucznie w y trąco n y m i z w ó d m in eraln y ch rejo n u Śivej B rady na Słow acji i osadam i n atu ra ln y m i. W śród m in erałó w o trzym anych w lab o rato riu m n a drodze o d p aro w an ia , o p ró cz ty p o w y c h w ę g la n ó w w yk ry ła kilk a rzad k ich faz m in eraln y ch . N iestety, nie zdążyła skończyć pracy, w której m iały być zaw arte w yniki tych badań.
Z a działaln o ść n a u k o w ą prof. A. K o steck a była w ielokrotnie nagradzana. O trzy m ała m ięd z y innym i in d y w id u aln ą n agrodę III stopnia M inistra N auki, S zk o ln ictw a W y ższeg o i T ech n ik i, n agro
d ę n a u k o w ą P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eo lo g ic zn eg o o raz nagrody za działaln o ść n a u k o w ą JM R e k to ra A k ad em ii G ó rn iczo -H u tn i
czej.
W ażn y m osiąg n ię ciem n au k o w y m p ro f. A. K o steck iej je s t jej u d z ia ł w o p raco w a n iu p o d ręczn ik ó w Sedym entologia i Zarys sedy- mentologii. Jest o n a je d n y m z czterec h a u to ró w tej książk i, au to rk ą ro zd ziałó w d o ty czący ch skał w ęg lan o w y ch . Sedym entologia je s t p ierw szy m m o n o g raficzn y m p o d rę cz n ik ie m z tego zak resu w P olsce, opartym głó w n ie n a o ry g in aln y ch p ra ca ch w łasnych i in
ny ch b adaczy. W 1980 roku Sedym entologia zo stała p rz eło żo n a na ję z y k ro syjski. O b a te p o d ręczn ik i n ag ro d zo n e zo sta ły z esp o
łow y m i nag ro d am i I sto p n ia M in istra N a u k i, T echniki i Szkol
n ictw a W yższego.
Prof. A lek san d ra K o steck a b y ła św ie tn y m , odp o w ied zialn y m d y d ak ty k iem , szanow anym i łu b ian y m p rzez m łodzież. G dy stan
104
K R O N IK A P O L S K IE G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G IC Z N E G Ozd ro w ia je s z c z e je j n a to p o z w alał p ro w a d ziła w latach pięćd zie siątych i cześćd ziesiąty ch ć w iczen ia tere n o w e i p rak ty k i k arto g raficzn e w G órach Ś w ięto k rzy sk ich i n a W y ży n ie K rakow sko- C zęstochow skiej. W p ó ź n ie jszy c h latach p ro w a d ziła zajęcia k a m eraln e w y k ład ając m ięd zy innym i g eo lo g ię ogólną. W latach sie
dem d ziesiąty ch o pracow ała p ro g ram y w y k ła d ó w i ćw iczeń z sedy- m en to lo g ii i an alizy m ik ro fa cjaln e j. B yła p ro m o to re m dw óch prac dok to rsk ich , kilk u prac m ag istersk ich o ra z re ce n ze n tem za- rów no prac d o ktorskich, j a k i hab ilitacy jn y c h . W o cen ie p rac nauk o w y ch prof. A. K o ste c k ą cech o w ała n a d zw y c z ajn a d o k ład n o ść, sk ru p u latność i o d p o w iedzialność
Z a d łu g o le tn ią p racę o p ró cz w sp o m n ian y ch ju ż nagród u h o n o ro w an a została Z ło ty m K rzyżem Z asłu g i (1975), K rzyżem K aw alersk im O rderu O d ro d zen ia P o lsk i (1 9 8 8 ), M e d alem E d u kacji N arodow ej (1997) i o d z n a k ą “Z asłu ż o n y dla K ielecczy zn y ” (1979).
Prof. A lek san d ra K o stec k a p o z o staw iła p o sobie św iadectw o rzetelnej i sum iennej p racy b ad aw cz ej, o p in ię b ard zo dob reg o i łu b ian eg o n au czy ciela ak ad em ick ieg o , o so b y o w ybitn ej kulturze osobistej o raz serdecznej i u czynnej ko leżan k i.
K senia M ochnacka Jacek M atyszkiewicz
W ażniejsze prace prof. dr hab. inż. Aleksandry Kosteckiej
A rtykuły
1962 C ech szty ń sk ie w ap ien ie lam in o w an e w niec ce gałęzickiej (G ó ry Ś w iętokrzyskie). R ocznik P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eologicznego, 32: 1 6 1-179.
1963 N a n n o p lan k to n m arg li g lo b ig e rin o w y ch w K arpatach środkow ych. P rzeg ląd G eo lo g iczn y , 6: 2 8 7 -2 8 8 . (w sp ó l
nie z S. W. A lex an d ro w iczem )
1965 C h arak tery sty k a zlep ień c ó w cec h szty ń sk ich w sy n klinie g ałęzick o -b o lech o w ick iej. K w artaln ik G e o lo g iczn y , 6:
416—465.
1965 H orridonia horrida (S o w erb y ) ze zlep ień có w c ech szty ń skich synkliny g ałęzick o -b o lech o w ic k iej. R oczn ik Pol
skiego T o w arzy stw a G e o lo g ic zn eg o , 32: 4 6 7 -4 7 5 . (w sp ó ln ie z S. C zarn ieck im i S. K w iatk o w sk im )
1966 L itologia i sed y m en tac ja c ec h sz ty n u sy nkliny gałęzicko- b olechow ickiej (G ó ry Ś w ięto k rzy sk ie). P race G eo lo g icz
ne, 38, 84 pp.
1966 T he P erm ian facies o f the G a łęz ic e-B o lech o w ice syncline (H o ly C ro ss M ountains). B ull. A cad . Pol. Sci. Ser. geol.
-g eo g r., 14: 1 4 5 -1 5 0 .
1968 O rig in o f cru m p led lim esto n e in M iddle T riassic o f P o land. R o czn ik P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eologicznego, 38:
3 8 7 -3 9 4 . (w sp ó ln ie z K. B o g aczem , S. D żułyńskim i R.
G rad ziń sk im )
1972 C alcite p aram o rp h s in the arag o n ite concretions. R o czn ik P olsk ieg o T o w a rzy stw a G e o lo g iczn e g o , 42: 2 8 9 -2 9 6 . 1973 S om e rem ark s co n cern in g sy ntaxial overg ro w th on ech i-
n o d e rm frag m en ts in the M id d le T riassic lim estone. R o c z
n ik P o lsk ieg o T o w a rz y stw a G eo lo g iczn eg o , 43: 217-226.
1978 T he L o w er M u sch elk alk carb o n ate ro ck s o f the so u th w e ste rn m argin o f the H o ly C ro ss M o u n tain s (C entral P o land), P art I. P e tro lo g y an d sed im en tary environm ent.
R oczn ik P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eo lo g iczn eg o , 48: 2 1 1 — 243.
1978 T he L o w e r M u sch elk alk carb o n ate rocks o f the so u th w estern m argin o f the H oly C ro ss M o u n tain s (C entral P o land), P art II. P etro lo g y and sed im en tary environm ent.
R ocznik P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eo lo g iczn eg o , 48: 2 9 7 - 325.
1987 M ineral w ater d e p o sits in v icin ity o f T y licz (B esk id N isk i R ange, P olish F ly sch C arp ath ian s). A n n ales Societatis G e- o lo g o ru m P oloniae, 57: 3 7 -5 8 . (w sp ó ln ie z S. W ęcław i- kiem ).
1992 C alcite veins in trav ertin es at B ese n o v a (L ip to v sk a K otlina B asin, S lovakia). M in eralo g ia P olonica, 23: 3 -1 2 . 1993 C alcite from the Q u atern ary sp rin g w aters at T ylicz, K ry
nica, P olish C arp ath ian s. S ed im en to lo g y , 40: 2 7 -3 9 . 1995 A m odel o f o rien tatio n o f sub cry stals in saddle dolom ite.
Jo u rn al o f S ed im en tary R esearch , A 65: 3 3 2 -3 3 6 .
1995 S table isotope c o m p o sitio n o f sp elean calcite and gaseo u s C O2 from T y licz (P o lish C arp ath ian s). C hem ical G eology, 125: 2 7 1 -2 8 0 . (w sp ó ln ie z M . D u liń sk im , J. G rab czak iem i S. W ęcław ikiem ).
1995 P relim in ary rep o rt on p recip itatio n o f m in erals from n a tu ral C 0 2 -sa tu ra te d sp rin g w a ters (S iva B rada, S lovakia).
M in eralo g ia P o lo n ica, 26: 5 1 -6 2 .
Podręczniki:
1976 G rad ziń sk i R., K o steck a A ., R ad o m sk i A ., U n ru g R. Sedy- m en to lo g ia, 614 ss., W y d aw n ictw a G eo lo g iczn e, W a r
szaw a.
1980 G rad ziń sk i R., K o ste c k a A ., R adom ski A ., U nrug R. S edi- m e n to ło g ia , N ied ra, M oskw a (tłu m aczen ie n a ję z y k ro sy jsk i)
1980 G rad ziń sk i R., K o steck a A ., R a d o m sk i A ., U n ru g R. Z ary s sed y m en to lo g ii, 628 ss., W y d aw n ictw a G eologiczne, W arszaw a.
