mięsna M I E S I Ę C Z N I K
ROK I WARSZAWA, LISTOPAD - GRUDZIEŃ 1949 NR 5 - 6
70- L E C I E U R O D Z I N J Ó Z E FA STALINA
W ielkie uroczystości obchodzone w całym k ra ju w zw iązku z 70-leciem urodzin w ielkiego wodza międzynarodowego ruchu socjalizmu, dem okracji i pokoju i w ielkiego przyjaciela Polski JÓ Z E F A S T A L IN A , znalazły żyw y oddźwięk i b y ły okazją m anifestacji szczerego en
tuzjazm u wśród tysięcy pracow ników gospodarki mięsnej, wśród ro b otn ikó w i urzędników , inżyn ierów i lekarzy, przedstaw icieli w ydziałów ro ln ych szeregu uniw ersytetów , lu d zi nauki, pracujących w przetw órstw ie, obrocie, p ro d u k c ji i w szelkich innych fazach p ro d u k c ji zw ie
rzęcej.
N iżej umieszczamy szereg ra portów o zebraniach masowych, na któ rych zostały podjęte zobowiązania p rodukcyjne dla uczczenia rocznicy urodzin JÓ Z E F A S T A L IN A ic sposób godny i w łaściw y. Zobowiązania sym bolizują now y stosunek do pracy i do własności socja
listycznej, k tó ry znalazł swoje sform ułow anie i ujęcie w pierwszej praw dziw ie dem okratycz
nej k o n s ty tu c ji na świecie — k o n s ty tu c ji stalinow skiej. N ow y stosunek do pracy dający się zaobserwować u setek i tysięcy pracow ników gospodarki mięsnej, m ający swój w yraz w roz
w o ju współzaw odnictw a pracy w przetw órniach i przedsiębiorstwach obrotu, czy nie jest nat
chniony ogrom nym w kładem m y ś li Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina odświeżającym skar
bnicę m yśli lu d zkiej, n o w ym i poglądam i na życie i społeczeństwo, w ysokim poziomem etycz- no-m oralnym socjalistycznego hum anizm u, w ie lką sugestywnością osobistego życia w ie lk ic h wodzów międzynarodowego p ro leta ria tu , ju b ila ta w szczególności, ilu s tru ją c ja k b y powiedze
nie Gorkiego „C złow iek, to b rzm i dum nie“ .
W alka prowadzona przez pracowników, gospodarki mięsnej nad unowocześnieniem i u in tensyw nieniem p ro d u k c ji zwierzęcej i przem ysłu mięsnego, ogromna praca nad uporządko
waniem obrotu, działalność w ładz i przedsiębiorstw, w inna czerpac wiadomości i natchnie
nie z doświadczeń socjalistycznego państwa radzieckiego w okresach m inionych i w c h w iti obecnej, w in n a korzystać z głębokiej n auki JÓ ZE FA S T A L IN A o istocie ka pita lizm u na wsi, o walce klasow ej na wsi, o konieczności stworzenia spójni pom iędzy wsią a miastem poprzez rozw ój m in uspołecznionych fo rm w ym ian y, takich, ja k masowa ko ntra kta cja na przykład, o metodach powiązania p ro d u k c ji i zb ytu in d y w id u a ln y c h gospodarstw ro ln ych z przem y
słem z ogólnym ry tm e m planow ej gospodarki kra ju , powiązanie, które staje się w następ
stw ie samym czynnikiem unowocześnienia, skolektyw izow ania w si na wyzszym poziomie rozw oju.
Czerpanie z bogatego skarbu m y ś li L E N IN A i S T A L IN A bardzo przyda się w szystkim p ra cującym na różnych etapach i szczeblach gospodarki mięsnej, u ła tw i im w yzw olenie się spod w p ły w u różnych, tak o b fity c h u nas te o ryje k agraryz.mu i jałowego ^o o p e ra ty z m u zerwie złudne o kulary, przez które widzą, jakoby je d n o litą całosc wsi, „ t i wałosc i „wyzszosc gosp d a rk i drobnotow arow ej, da im perspektywę naszej w a lk i i pracy.
Gospodarka radziecka pod osobistym kie ro w n ictw e m m yślow ym i organizacyjnym JÓ ZE
F A S T A L IN A szła od zw ycięstw a do zwycięstwa. T y lk o w ostatnim ro ku został zanotowany im ponujący wzrost pogłow ia trzody chlew nej o 72%, w zrost pogłowia bydła w ynosi ró w nież 20% W ielkie nowoczesne kom binaty mięsne, rzeźnie i chłodnie, dobrze fun kcjo n ujący aparat obrotu — oto bezprzeczne osiągnięcia,w w y n ik u słusznej oceny m arksistowsko - le n i
nowsko - stalinow skiej isto ty procesów gospodarczych i społecznych. S etki in s ty tu tó w nau
kowo - doświadczalnych, duża sieć opieki w e te ry n a ry jn e j, poradni żyw ienia stacji agrotech
nicznych, zakładów naukow ych, podręczników i w y d a w n ic tw periodycznych i nieperiodycz
nych w yka zu ją tak w ysoki poziom, że pozostaw iły daleko za sobą dekadencką naukę k ra jó w kapitalistycznych, ta k w zasięgu organizacyjnym , ja k i w treści naukow ej i ideowo - poli- tycznym poziomie, przeryw ając z form a lizm e m genetycznym M endla i Morgana.
Długa i tru d n a droga leży przed nam i, u zbrojeni w n auki S talina i doświadczenia ZSRR, ce le postawione sobie n ie w ą tp liw ie osiągniemy.
PRACOWNICY PRZEDSIĘBIORSTW OBROTU I PRZETWÓRSTWA MIĘSNEGO
podejmują zobowiązania- produkcyjne w związku z 70-cio leciem urodzin Józefa Stalina
Centrala Mięsna O gólny entuzjazm polskiej klasy robotniczej
i całego narodu w zw iązku z rocznicą urodzin Józefa S T A L IN A m ia ł swój w yra z w śród p ra cow ników naszej ce n tra li przez podejm owanie zobowiązań p ro d u kcyjn ych i zawodowych przez pracow ników B iu ra Głównego, Ekspozytur O kręgow ych i D elegatur Pow iatow ych.
Z terenu nadeszły telefonogram y i lis ty ^ o zobowiązaniach podjętych przez pracow ników różnych zespołów i ta k Ekspozytura Okręgowa w Rzeszowie w im ie n iu swoich pracow ników in fo rm u je o zobowiązaniu podjętym przez w szystkich pracow ników przepracowania 5760
godzin pracy dla uporządkowania szop na prze
chowanie bydła w delegaturze pow iatow ej Rzeszów ja k rów nież urządzeń bazy transpor
tow ej w Rzeszowie.
Pracow nicy E kspozytury Okręgowej w K ra kow ie zobowiązali się do przepracowania nie
dzieli celem zabezpieczenia pasz na zimę oraz przeprowadzania porządku w urządzeniach gospodarskich tuczarń C.M.
Zespół pracowniczy w Poznaniu zobowiązał się do oddania do 20 grudnia br. do u żytku 3-ch tuczarń oraz do z likw id o w a n ia zaległości
w pracy delegatur pow iatow ych, działów f i nansowych do dnia 15 grudnia br.
P racow nicy E kspozytury O kręgowej w Bydgoszczy rów nież zobowiązali się do przed
term inowego uruchom ienia tu cza m i w Brzezi
nach.
Pracow nicy E kspozytury O kręgowej w Gdańsku zaw iadom ili o zobowiązaniach przed
term inow ego w ykonania planu skupu i dodat
kow ej k o n tra k ta c ji trzody chlewnej na rok 1950.
Zespół pracow niczy w B ia łym sto ku podjął zobowiązanie przeprowadzenia prac pouczają
cych G m inne Spółdzielnie o form ie ewidencjo
nowania a k c ji k o n tra kta cyjn e j. Jednocześnie zespół ten zobowiązał się do w ykonania planu skupu na m-c grudzień br. ja k i k o n tra k ta c ji na d ru g i k w a rta ł a k c ji k o n tra k ta c y jn e j 1950 r.
do dnia 21 grudnia br. Poza ty m pracow nicy ci zobowiązali się do dodatkowej pracy p rzy odre
m ontow aniu magazynu żywca.
P racow nicy E kspozytury Okręgowej Kielce zobowiązali się do opodatkowania się w stosun
k u 1% poborów przez okres 2-ch miesięcy dla w yrem ontow ania św ie tlic y we w si Sarbice, gm. Opuszno.
Pracow nicy E kspozytury w B yto m iu w y re m ontow ali samochód osobowy, k tó ry podaro
w ali, celem uczczenia daty urodzin Józefa Stalina, W ojew ódzkiem u K o m ite to w i Polskiej Zjednoczonej P a rtii Robotniczej na Śląsku.
Pracow nicy zespołów okręgow ych poza w y żej w ym ie n io n y m i zobowiązaniam i p o d ję li zo
bowiązania innego charakteru ja k : ufundow a
nie b ib lio te k i z w łasnych funduszów z przewa
gą dzieł m arksistow skich (Rzeszów), wzmoc
nienie w ychow ania ideologicznego młodzieży (K raków ), przystąpienie do nauczania pracow n ik ó w języka rosyjskiego, uruchom ienie b i
b lio te k i i św ie tlicy dla pracow ników delegatu- Centralny Zarząd P aństw ow y P rzem ysł M ięsny w łą czył się do ogólno-polskiej uroczystości uczczenia 70-tej ro cznicy urodzin Generalissimusa JÓ ZE FA
S T A L IN A .
Zarów no w stolicy, ja k i w terenie p rze tw ó r
nie mięsne zobowiązały się do w ydajności pracy i jakości p ro du kcji.
Pion d y s try b u c ji CZP Mięsnego, na szczeblu
„Bacutil“ — Centrala Odpadków D la uczczenia 70-cio lecia urodzin Wodza i Nauczyciela mas pracujących św iata Tow. Jó
zefa Stalina, na wezwanie E k sp o zytu ry Rejono
w ej w K atow icach — ro b o tn icy i pracow nicy C e n trali Odpadków i P ro du któw Poubojowych
r y w B ro dn icy (Bydgoszcz), przystąpienie do prac' nad pogłębieniem w iedzy m arksizm u- le n inizm u (Olsztyn).
Na ogólnym zebraniu pracow ników D y re k c ji Naczelnej C e n tra li M ięsnej z udziałem powyżej 300 osób podjęto następujące zobowią
zania.
Zespół szoferów B iu ra Głównego oraz m a j
ster obsługi technicznej zobowiązali się do zmniejszenia w miesiącu g ru d n iu br. przecięt
nej spalania na 100 km m ateriałów pędnych, obniżyć w miesiącu g ru d n iu przeciętny koszt jednego wozo-km i do dołożenia starań aby te osiągnięcia u trz y m a ły się rów nież i w następ
nych miesiącach. Szoferzy zobowiązali się do współzaw odnictwa pracy celem wprowadze
nia i zastosowania w przyszłości, tak ja k to o k re ś lili „uczciwego i socjalistycznego stsounku do p ra cy“ .
Pracow nicy D y re k c ji H andlow ej zobowiązali się wzmocnić w alkę z b iu ro kra tyczn ym sposo
bem opracowania' sprawozdawczości w terenie i ,opracować dodatkowo metodologicznie ujęte zasady i w zo ry dla sprawozdawczości handlo
w ej, z uwzględnieniem wszystkich rodzajów obrotu towarowego, ja k rów nież in n ych danych potrzebnych do analizy obrotu w dziale fin a n sowym, p ro d u k c y jn y m itd .“ .
Również organizacje społeczno - p o litycz
ne w C e n trali M ięsnej p rzyłą czyły się do akcji.
Tow arzystw o P rzyja ció ł Żołnierza w ysłało w im ie n iu 350-u swoich członków do b ra tn ie j o r
ganizacji w ZSRR „D osarm Zagotskotu“ w M oskwie pismo zawierające pozdrowienia i wezwania do nawiązania kontaktu.
Poza ty m nap łyn ę ły setki in d y w id u a ln y c h pism ze strony pracow ników do D y re k c ji Na
czelnej zawierające pozdrowienia o w ie lk ie j skali serdeczności z prośbą o przekazanie ich za pośrednictwem Ambasady ZSRR na ręce Józefa S T A L IN A .
Przemysłu Mięsnego
h u rtu i w sklepach detalicznych, w prow adził okolicznościowe współzawodnictwo pra cy oraz urządził konkurs w ysta w sklepowych związany z obchodem W ie lk ie j Rocznicy. Pracow nicy w ie
lu sklepów stołecznych i prow incjonalnych zo
bow iązali się do przepracowania dodatkowych godzin celem okazania pomocy szkołom podsta
w ow ym Tow arzystw a P rzyja ció ł Dzieci.
i Produktów Poubojowych
„B a c u til“ , na naradach p ro d u kcyjn ych p rz y ję li zobowiązanie przekroczenia planu p ro d u k c ji i z b ió rk i w miesiącu g ru dn iu 1949 r. o 20% w stosunku do planu.
Prof. D r A. T R A W IŃ S K I
W SPRAWIE STWORZENIA CENTRALNEGO NAUKOWO-DOŚWIADCZALNEGO INSTYTUTU
MIĘSOZNAWCZEGO
U p a ń s tw o w ie n ie rze źn i, m ia n o w ic ie ic h p rz e jś c ie z p rz ę d s ię b io rs tw m ie js k ic h na p a ń s tw o w e o ra z tw o rz e n ie d u żych p rz e tw ó rn i m ię s n y c h s ta n o w i z ja w is k o n a d e r w ażne ta k ze w z g lę d u na re o rg a n i
zację r y n k u m ięsnego, d o sta rc z a ją c e g o m asom p ra c u ją c y m te g o niezbędnego i pow szechnego ś ro d k a spożyw czego, ja k te ż ze w zg lę d u na m o ż liw o ś ć u re g u lo w a n ia n a d z o ru n a d o b ro te m h a n d lo w y m m ięsem i p ro d u k ta m i m ię s n y m i w k r a ju . T a k w ię c całe za g a d n ie n ie r y n k u m ięsnego, k tó r e w la ta c h p rz e d w o je n n y c h b y ło ch a o tyczn e , n ie p rz e m y ś la n e i często sprzeczne z. in te re s a m i p a ń s tw a , w ch o d z i te ra z na now e t o r y ra c jo n a ln e j g o s p o d a rk i k r a jo w e j i e ks
p o rto w e j.
Obecnie, g d y C e n tra ln y Z a rz ą d P rz e m y s łu M ię s
nego p rz e ją ł w ię ksze rzeźnie, n a su w a się n a d e r a k tu a ln a k w e s tia s tw o rz e n ia o d p o w ie d n ich , u je d n o s ta jn io n y c h w a ru n k ó w p ra c y w rze źn ia ch i p rze tw ó rn ia c h m ię s n y c h w o d n ie s ie n iu do ja k o ś c i ż y w ca, m e to d u b o ju z w ie rz ą t, o b ró b k i, b a d a n ia przed i p o u b o jo w e g o , k la s y fik a c ji i oceny m ięsa, k o n s e r
w a c ji, te c h n o lo g ii p ro d u k tó w m ię s n y c h zw łaszcza p rze zn a czo n ych n a e k s p o rt, c h ło d n ic tw a , r a c jo n a l
nego z u ż y tk o w a n ia o d p a d k ó w m ię sn ych , p rz e ró b k i k o n fis k a t itd . o ra z w z w ią z k u z ty m u w zg lę d n ie n ia nie zb ęd n ych p o s tu la tó w h ig ie n y rzeźni, m ięsa i p e r
so n e lu p ra c u ją c e g o .
Do wykonania powyższego zadania są potrzebne przede wszystkim odpowiednie urządzenia techni- czno-sanitarne rzeźni i przetwórni mięsnych oraz wykwalifikowane kadry pracowników, począwszy od fizycznych a skończywszy na lekarzach wetery
naryjnych.
C a ło k s z ta łt ty c h ta k a k tu a ln y c h zaga d n ie ń p o w in ie n b yć z e ś ro d k o w a n y w je d n y m m ie js c u , w k tó r y m całe zagadnienie m ię s o z n a w s tw a i p rz e tw ó rs tw a m o g ło b y b yć ro z p ra c o w a n e i u ję te w n o rm y s ta n d a ry z a c y jn e .
M ie js c e m ta k im p o w in ie n s ta ć się C e n tra ln y N a - u k o w o -D o ś w ia d c z a ln y I n s t y t u t M ię so zn a w czy z o r
g a n iz o w a n y n a w z ó r W sze ch zw ią zko w e g o In s t y t u P rz e m y s łu M ięsnego w M o s k w ie . J a k sam a n a zw a w s k a z u je I n s t y t u t t a k i m ia łb y za zadanie o p ra c o w a n ie n a u k o w e i te ch n iczn e w s z e lk ic h z a g a d n ie ń z dzie
d z in y m ię s c z n a w s tw a ze szcze g ó lnym u w z g lę d n ie n ie m p rz e tw ó rs tw a w znaczeniu ja k n a jo b s z e rn ie j
szym , k s z ta łc e n ie k a d r fa ch o w có w , u rzą d ze n ie k u r sów d o k s z ta łc a ją c y c h , c z y li k r ó tk o m ó w ią c o b ją łb y w s z y s tk ie s p ra w y rzeźniane w p e łn y m te g o słow a znaczeniu. W ażne zagad n ie n ie s ta n o w i w y b ó r m ia
sta, w k tó r y m , d z ię k i d o g o d n y m w a ru n k o m m ó g łb y z a is tn ie ć ta k i I n s t y t u t . N ie w ą tp liw ie n a jb a rd z ie j w ła ś c iw y m m ia s te m o k a z a ła b y się W a rs z a w a . W ię k sze je d n a k w a lo r y p o sia da obecnie L u b lin a m ia n o w ic ie duże zaplecze żyw ca (w o je w ó d z tw o lu b e ls k ie s ta n o w i n a jw ię k s z ą bazę h o d o w la n ą w P o lsce ), je d n ą z n a jle p ie j u rz ą d z o n y c h rz e ź n i i p rz e tw ó rn i p ro d u k tó w m ię s n y c h o ra z dużą, now oczesną c h ło d nię.
C e n tra ln y N a u k o w o -D o ś w ia d c z a ln y I n s t y t u t M ię soznaw czy p o w in ie n s to so w n ie do za k re s u d z ia ła n ia o b e jm o w a ć n a s tę p u ją c e o d d z ia ły : o rg a n iz a c y jn y i te c h n ic z n y z a jm u ją c y się p la n o w a n ie m rze źn i i p rz e tw ó rn i m ię s n y c h o ra z c h ło d n ic tw e m , h ig ie n y o b e jm u ją c y h ig ie n ę m ięsa i p rz e tw ó rs tw a m ięsne
go oraz h ig ie n ę i bezpieczeństw o p ra c y w rze źn ia ch i p rz e tw ó rn ia c h m ię sn ych , d o ś w ia d c z a ln ic tw a p ra c u ją c y n a d u lepszeniem te c h n ik i, podniesieniem ja k o ś c i i s ta n d a ry z a c ją p r o d u k c ji p ro d u k tó w m ię s
nych, p rz e m y s ło w y — z a jm u ją c y się s p ra w a m i spó łd zie lczo ści w o d n iesie n iu do p r o d u k c ji i s k u p u żyw ca, p o lity k ą h a n d lo w ą r y n k u m ięsnego i eks
p o r tu p ro d u k tó w m ię sn ych , p rz e m y s ło w y m p rz e ro b e m k o n fis k a t i o d p a d k ó w m ię s n y c h oraz zagad
n ie n ia m i e k o n o m ii i s ta t y s ty k i r y n k u m ięsnego i p rz e tw ó rs tw a m ięsnego, te c h n o lo g ic z n y i s zko le n io w y — z a jm u ją c y się szko le n ie m m a js tr ó w i po
m o c n ik ó w rz e ź n ic k ic h , te c h n o lo g ó w i p o m o c n ik ó w te c h n o lo g ic z n y c h o ra z le k a rz y w e te ry n a ry jn y c h , p ra c u ją c y c h w rze źn ia ch i p rz e tw ó rn ia c h m ięsnych.
Prof. D r JÓZEF PA R N A S
ZAGADNIENIE GOSPODARKI MIĘSNEJ A WYŻYWIENIE LUDNOŚCI
J e d n y m z w a ż n y c h zadań w ła d z P o ls k i L u d o w e j je s t z a p e w nić k la s ie ro b o tn ic z e j, p ra c u ją c e m u c h ło p s tw u i in te lig e n c ji p ra c u ją c e j, o d p o w ie d n i p o z io m z d ro w e g o i w a rto ś c io w e g o pod w zg lę d e m k a lo ry c z n y m i e n e rg e ty c z n y m , w y ż y w ie n ia .
P rz e d w o jn ą d y s tr y b u c ja w y ż y w ie n ia b y ła n ie p ra w id ło w a . K la s a p o s ia d a ją c a m ia ła te g o w y ż y
w ie n ia w b ró d i z p u n k tu w id z e n ia le k a rs k ie g o , m ożna b y ło m ó w ić o z ja w is k a c h d e g e n e ra c ji f i z yczn e j t e j w a rs tw y lu d z i, ż y ją c y c h z w y z y s k u , de
g e n e ra c ji ce ch u jące j się z e sp o łam i o b ja w ó w ch o ro b o w y c h , w y n ik ły c h n a tle p rz e je d z e n ia i n a d m ia ru p e w n y c h g ru p p o k a rm o w y c h ja k tłuszcze, b ia łk o m ięsne itp . R ów nocześnie k la s a ro b o tn ic z a , biedne
c h ło p s tw o i część in te lig e n c ji p ra c u ją c e j, c ie rp ia ła n ie d o s ta te k ty c h ż e p o k a rm ó w , k t ó r y z n o w u na od c in k u s ta t y s ty k i le k a rs k ie j zaznaczał się w p o s ta c i ch o ró b z n ie d o b o ru b ia łk o w e g o , tłu szczo w e go , w i
ta m in o w o - m in e ra ln e g o itd .
T rz e b a s tw ie rd z ić uczciw ie, że w d z is ie js z e j n a szej s y tu a c ji w y ż y w ie n io w e j, n a s tą p iła k a rd y n a ln a zm ia n a . N ie w ą tp liw ie ilo ś c i za sa d n iczych p o k a r
m ó w ja k m ięso, tłu szcz, c u k ie r, m le ko , spożyte przez poszczególnego ro b o tn ik a , ch ło p a lu b i n t e li
g e n ta w s k a li ro c z n e j są w ię ksze od c y f r p rz e d w o je n n y c h .
R e a liz a c ja p la n u 6-cio le tn ie g o będzie oznaczać d a lszy w z ro s t p o z io m u w y ż y w ie n ia n a ro d o w e g o . B u d o w n ic tw o s o c ja lis ty c z n e z m ie rz a do za p e w nie n ia ka żd e m u o b y w a te lo w i w y ż y w ie n ia , zgodnie z je g o p ra c ą odda w a n ą n a rzecz P a ń s tw a . W Z w ią z k u R a d z ie c k im b u d o w n ic tw o k o m u n iz m u , zm ie rza do re a liz a c ji z a s a d y : „k a ż d y p ra c u je w e d łu g sw e j m o ż liw o ś c i — ka żd e m u w e d łu g je g o p o trz e b “ .
M ię so i je g o p ro d u k ty , s ta n o w ią p o d s ta w o w y p o k a rm c z ło w ie k a p ra c y . C z ło w ie k p ra c u ją c y f i zycznie w y m a g a p e w n e j ilo ś c i m ięsa, ja k o ź ró d ła ła tw o s tra w n e g o b ia łk a , k tó r e o rg a n iz m z u ż y tk o - w u je na bud o w ę b ia łk a w łasnego.
C z ło w ie k p ra c u ją c y u m y s ło w o , z n a jd u je w m ię sie n ie z a s tą p io n e s u b s ta n c je fo s fo ro - b ia łk o w e , m a ją ce p rz e m o ż n y w p ły w n a fu n k c je i w y d o ln o ś ć s y s te m u n e rw o w e g o . D la te g o te ż tr o s k a o zapew n ie n ie lu d z io m p ra c y o d p o w ie d n ic h n o rm m ięsa, je s t z a sa d n iczym p o s tu la te m w ła d z p a ń s tw o w y c h .
Ź ró d łe m m ięsa je s t zw ierzę, przede w s z y s tk im zw ie rzę g o sp o d a rskie , w m a łe j części z w ie rzę d z i
k o żyją ce . O czyw iście ilo ś ć i ja k o ś ć m ięsa zależy od w ła ś c iw o ś c i h o d o w la n y c h zw ie rzę cia . W eźm y d la p rz y k ła d u k ro w ę ra s y ste p o w e j, p r y m ity w n e j, ce ch u jącą się k o ś c is ty m k o n tu r e m c ia ła , d łu g im w ło se m , m a lu tk im w y m ie n ie m i z n ik o m ą p ro d u k c ją m le k a — i k ro w ę ra s y n iz in n e j, n p . h o le n d e r
s k ie j, cięższą w m asie p ra w ie d w u k ro tn ie , a nawę..
i w ię c e j od k r o w y p o p rz e d n ie j, o k o n tu ra c h c ia ła g ła d k ic h i z a o k rą g lo n y c h , o k r ó t k im i lś n ią c y m w ło sie , d u ż y m i b a rd z o p ro d u k c y jn y m w y m ie n iu . K ro w a p ie rw s z a d a je m ię sa m a ło , m ięso, je s t c h u de, tw a rd e , ły k o w a te , zaś w a n a liz ie b io c h e m ic z n e j, w y k a ż e u b ó s tw o za sa d n iczych od żyw czych s u b s ta n c ji. M ię so ta k ie je s t tr u d n o s tra w n e i m a ło p rz y s w a ja ln e p rze z o rg a n iz m cz ło w ie k a . K ro w a n i
z in n a m a na m a ły c h k o ścia ch duże g ru p y m ię ś n io we, p rz e tk a n e o b fic ie tłuszczem , b o g a te w zasad
nicze c z y n n ik i odżywcze, ła tw o s tra w n e i p rz y s w a ja ln e p rze z o rg a n iz m c zło w ie ka .
W id z im y za ty m , że z a sa d n iczym dąże n ie m p ro d u k c ji m ię s n e j, je s t p o dnieść h o d o w lę do p o z io m u o d p o w ia d a ją ce g o w ła ś c iw o ś c ia m i p o trz e b o m w y ż y w ie n ia c zło w ie ka .
W ie m y w szyscy, że nasza h o d o w la , c h ło p ska, in d y w id u a ln a z n a jd u je się n a b a rd z o p r y m it y w n y m p o zio m ie . P odnieść te n p oziom — o to n a cze l
ne zadanie W ła d z P a ń s tw o w y c h i S pó łd zie lczych , zadanie bez k tó re g o p rz e m y s ł m ię s n y c ie rp ie ć bę dzie n a b r a k su ro w ca . N a P a ń s tw o w e G o s p o d a r
s tw a R olne p a tr z y m y dziś w szyscy ja k n a fa b r y k i P a ń s tw o w e chleba i m ięsa. D z ia ł h o d o w la n y P a ń s tw o w y c h G o s p o d a rs tw R o ln y c h , w y m a g a w ie lk ie
go w y s iłk u o rg a n iz a c y jn e g o . P o m ię d z y p a ń s tw o w y m p rz e m y s łe m m ię s n y m a P. G. R., w in n a b y c ró w n ie ż śc is ła w s p ó łp ra c a . J e s t d la nas ja sn e , że t y lk o p ra w id ło w o b u d o w a n e s p ó łd z ie ln ie p r o d u k c y jn e n a w s i, m o g ą dać p e rs p e k ty w ę p o s ta w ie n ia d o w li w te re n ie , o ile n ie będą ro zb u d o w a n e f o r - po zio m ie . M a m w ra ż e n ie że n ie przesadzam , t w ie r dząc, że w y ż e j n a k re ś lo n y o d c in e k b u d o w n ic tw a je s t n a jb a rd z ie j z a c o fa n y i n ie d o cią ga do c a ło k s z ta łtu o d b u d o w y P o ls k i L u d o w e j. M a m w ra że n ie , że s p ra w a o rg a n iz a c ji h o d o w li w s e k to rz e p a ń s tw o w y m , s p ó łd z ie lc z y m i in d y w id u a ln y m , w y m a g a
s ta łe j o p ie k i ze s tr o n y w ła d z , b o w ie m a k c ja h o d o w la n a ta k szeroko z a k ro jo n a przez K o m ite t E k o n o m ic z n y R a d y M in is tr ó w t.z w . a k c ja „ H m o że się p o ty k a ć o n ie d o c ią g n ię c ia o rg a n iz a c ji h o d o w li w te re n ie , o ile n ie będą ro zb u d o w a n e f o r m y o rg a n iz a c y jn e t e j a k c ji. N a sza g o s p o d a rk a p a ń s tw o w a m a n a celu n ie t y lk o zasadnicze w y ż y w ię n ie n a ro d o w e , k tó r e w te j c h w ili n ie w ą tp liw ie je s t , n a jw a ż n ie js z e ze w zg lę d u n a d e p re sję z d ro w ia i s ił ż y c io w y c h lu d z i p ra c y , d e p re sję w y w o ła n ą n ie d o ż y w ie n ie m p rz d w o je n n y m i w o je n n y m ; ale p rze d n a szym P a ń s tw e m s to i w ażne z a g a d n ie n ie e k s p o r
t u p ro d u k tó w m ię s n y c h za g ra n icę . P a m ię ta m y 0 ty m , że p rz e d w o jn ą P o ls k a z a jm o w a ła je d n o z c z o ło w y c h m ie js c w o g ó ln o - e u ro p e js k im e k s p o r
cie z w ie rz ę c y m — dziś s ta n o w i to ró w n ie ż zasadnicze zadanie p a ń stw o w e . D o w y k o n a n ia te g o zadania je s t nie zb ęd n a now oczesna o rg a n iz a c ja h o d o w li 1 p r o d u k c ji zw ie rzę ce j. U d z ia ł n a u k i i s łu ż b y le k a r s k o - w e t e r y n a r y jn e j w re a liz a c ji ty c h zadań, m u s i b y ć b a rd z o p o w a żny. P rz e d w o jn ą u d z ia ł n a u k i i s łu ż b y le k a rs k o - w e t. w e k s p o rc ie m ia ł zasad- cze znaczenie i p rz y c z y n ił się d e cyd u ją co do ro z w o ju e k s p o rtu . D z is ia j w łączenie do p o w yższych za
g a d n ie ń w s z y s tk ic h u n iw e rs y te c k ic h o ś ro d k ó w n a u k o w y c h m a znaczenie n ie ra n ie j zasadnicze. S p ra w a ta je s t jeszcze n ie n a jle p ie j ro z w ią z a n a . N a U n i
w e rs y te c ie '’ M . C u rie - S k ło d o w s k ie j p ra g n ie m y s tw o rz y ć I n s t y t u t B a d a n ia Ś ro d k ó w S pożyw czych i T e c h n o lo g ii M ięsa, k t ó r y w p o w ią z a n iu z lu b e l
s k im k o m b in a te m m ię s n y m — k ie ro w a n y m ^ przez w y b itn e g o uczonego P r o f. D r. A lfr e d a T ra w m s k ie -
g 0 ___ a u to ra „M ię s o z n a w s tw a “ , m ó g łb y słu żyć p o ls k ie m u p rz e m y s ło w i m ię sn e m u i e k s p o rto w i p r o d u k tó w zw ie rzę cych , ja k o c z y n n ik d o ra d c z y i n a u k o w o b a daw czy, o ra z ja k o o ś ro d e k k s z ta łc e n ia s p e c ja lis tó w w te j d zie d zin ie .
U s p ra w n ie n iu i p o d n ie s ie n iu n a w y ż s z y p o zio m h o d o w la n y p r o d u k c ji zw ie rzę ce j, w in n a to w a r z y szyć now oczesna o c h ro n a z d ro w ia z w ie rz ą t, k ie r o w a n a przez n a u k ę i a d m in is tra c ję le k a r s k o - w e te r y n a r y jn ą . J e s t fa k te m , że im w y ż s z y je s t p o z io m w y d o ln o ś c i i w y d a jn o ś c i p ro d u k c y jn e j z w ie rz ą t _ t y m w ię ksze o b o w ią z k i s p a d a ją ifh o chronę z d ro w ia z w ie rz ą t. W e ź m y d la p rz y k ła d u sta d o k r ó w ra s y stepow-ej, p r y m ity w n e j, o k t ó r e j w y ż e j ju ż b y ła m o w a. G ru ź lic a w y s tę p u je w ś ró d ty c h k r ó w rz a d k o . B ru c e llo z a , p la g a h o d o w li ra s o w e j, s p ra w c a m a so w y c h ro n ie ń , ch o ró b n a rz ą d u m ocz» - p łcio w e g o i w y m ie n ia k r o w y — w y s tę p u je , w ś ró d k r ó w s te p o w ych w y ją tk o w o rz a d k o . In n e c h o ro b y , oznacza
ne n azw ą ch o ró b h o d o w la n y c h , są ró w n ie ż o w ie le rzadsze w ś ró d sta d a k r ó w ste p o w ych . N a w e t p ry s z czyca, m im o j e j d u ż e j ro z s ie w a ln o ś c i, w y s tę p u je
wśród krów rasy prymitywnej rzadziej i o wiele lżej pod względem klinicznym. Natomiast w sta
dzie krów rasy nizinnej wysoko produkcyjnej, gruźlica jest gościem atakującym stado w 20 — 30
— 50, a nawet 80 lub czasem 100%. To samo moż
na powiedzieć o brucellozie. Choroby hodowlane, a szczególnie zapalenia wymion oraz jałowość krów, obok schorzeń cieląt są bardzo częste. Prysz
czyca powoduje duże spustoszenia w tego rodzaju stadzie rasowym. Widzimy za tym, że obowiązki i odpowiedzialność służby ochrony zdrowia zwierząt i nauki lekarsko - weterynaryjnej wzrastają, w miarę modernizacji i kolektywizacji hodowli, w miarę podnoszenia hodowli na wyższy szcze
bel produkcyjny. Możemy zatem powiedzieć, że nieodzownym warunkiem należytego poziomu produkcyjnego w gospodarce indywidualnej — a przede wszystkim gospodarce państwowej i spół
dzielczej — jest nowoczesna, oparta na zasadach naukowych, służba lekarsko - weterynaryjna. Pod tym względem mamy jeszcze wiele do zrobienia, aby zapewnić hodowli należytą ochronę lekarsko- weterynaryjną.
Nasza hodowla odczuwa niedociągnięcia w tym zakresie. Oczywiście nie łudzimy się statystyką.
Statystyka służby ochrony zdrowia zwierząt wy
maga ulepszenia. Nie ulega wątpliwości, że te nie
dociągnięcia odczuwa również akcja wyżywienia narodowego. Czyli •—• znowu państwowy przemysł mięsny nie może być obojętny, na zagadnienie ochrony produkcji zwierzęcej przed chorobami za
raźliwymi, pasożytami i chorobami hodowlanymi, które w sumie dają wielkie straty. My dalecy je
steśmy od tego, żeby te straty, jakie odczuwa nasz kraj, móc ująć w cyfry. Należałoby to jednak zro
bić, pod warunkiem, że cyfry będą oparte na do
brej statystyce.
Zobaczmy co na ten temat piszą Anglicy. Otóż w r. 1948 Wooldridge podał, że straty hodowli angiel
skiej wywołane przez badanie cieląt równają się wartości 1.250.000 funtów szterlingów zaś w prze
liczeniu na stosowane w A nglii racje mięsne, daje to w sumie 433.000 racji mięsnych rocznie. Straty powodowane przez choroby jagniąt równają się kwocie 506.600 f. szt. co równa się 168.000 racji rocznej mięsa, śmiertelność prosiąt powoduje rocz
nie straty 5.400.000 funtów szt., co równa się 1.800.000 racji mięsnych rocznie. W rezultacie, in formuje nas autor angielski, że na skutek śmier
telności wśród młodych zwierząt, około 2 miliony Anglików pozbawionych jest w ciągu roku swych ra cji mięsnych. Oto pouczające cyfry. To jest tylko mały odcinek chorób młodzieży. A ile strat w mię
sie i mleku powoduje motylica bydła. Ile mięsa i mleka traci społeczeństwo po przejściu przez kra j jednej epidemii pryszczycy. A ile strat w mięsie i mleku powoduje gruźlica i brucelloza bydła, ró- życa i pomór świń, pomór i cholera drobiu. Można- by przytaczać te przykłady na kilku stronach p i
sma. Pożądane jest, aby nasze Ministerstwo Rol
nictwa i R. R. zainteresowało się tym działem sta
tystyki. Jestem przekonany, że wnioski jakie z te
go wynikną, będą bardzo poważne. Jakie są naj
ważniejsze niedociągnięcia naszej ochrony zdrowia zwierząt: jest za mało lekarzy wet. w kraju. Żeby ich było więcej trzeba roztoczyć opiekę nad trzema fakultetam i W eterynaryjnymi Uniwersytetu: W ro
cławskiego, Warszawskiego i M arii Curie - Skło
dowskiej. Trzeba rozszerzyć zakłady tych fakulte
tów, zwiększyć etaty asystenckie, unowocześnić aparaturę, dać możność zwiększeniu się ilości stu
dentów, lepszego ich kształcenia. Uważam, że w Polsce, kraju o tak poważnym charakterze rol
niczo - hodowlanym, sprawa ochrony zdrowia i pro
dukcji zwierząt hodowlanych winna być rozwiąza
na wzorowo, co niewątpliwie da się zrobić dzięki temu, że mamy w kraju poważnych uczonych i ca
łe rzesze dobrych specjalistów.
Mięso i jego przetwory mogą być w pewnych wa
runkach przyczyną t. zw. zatruć mięsnych. Zatru
cia te są powodowane przez toksyny oraz bakterie z grupy Salmonella. Ponadto jady laseczek beztle
nowych, szczególnie laseczki kiełbasianej, powodo
wać mogą również ciężkie zatrucia. Ponadto różne choroby zaraźliwe zwierząt ja k wąglik, różyca, no
sacizna, wścieklizna, brucelloza mogą za pośred
nictwem mięsa i jego przetworów udzielać się czło
wiekowi, Nowoczesny przemysł mięsny bazuje w dużej mierze na konserwach. Walka o jałowe i zdro
we konserwy, jest ważnym zadaniem przemysłu mięsnego oraz służby lekarsko - weterynaryjnej.
Badania ostatnich la t wykazały, że uważane przed tym za banalne zanieczyszczenia, więc gronkowce, paciorkowce, pałeczka odmieniec, pałeczka okręż- nicy oraz laseczki saprofitarne — mogą również w pewnych warunkach tworzyć toksyny i powodować zatrucia pokarmowe. W końcu, w mięsie i jego przetworach, mogą się znajdować pasożyty z któ
rych szczególnie włośnie i wągry są niebezpieczne dla człowieka. Wągry mogą się usadawiać u czło
wieka w oku i mózgu i powodować niebezpieczne schorzenia. Włośnie mogą być przyczyną wypad
ków, nawet śmiertelnych.
W ubiegłym stuleciu masowe zatrucia mięsne zdarzały się często. Z chwilą, kiedy zapewniono społeczeństwu należytą, opartą na badaniach nau
kowych ochronę przed zatruciami, którą sprawuje służba lekarsko - weterynaryjna — zatrucia te sta
ną się wyjątkową rzadkością. W ten sposób dzięki nauce lekarsko - weterynaryjnej, osiągnięto poważ
ny postęp w dziedzinie zdrowia człowieka i higie
ny publicznej — zaś lekarz weterynaryjny dał się poznać społeczeństwu jako najbliższy lekarzowi ludzkiemu, strażnik zdrowia człowieka. Jest to jed
no z najwyższych osiągnięć medycyny weteryna
ryjn e j ostatniego wieku. Jednakże wystarczy na
ruszyć dyscyplinę higieny ośrodków spożywczych, aby natychmiast móc obserwować sporadyczne i masowe zatrucia pokarmowe. Taki stan miał miejsce w latach ubiegłych, szczególnie w ośrod
kach robotniczych. Te wypadki zatruć pokarmo
wych, zaniepokoiły opinię publiczną i wymagają od nas przestrzegania zasad higieny środków spożyw
czych w całej rozciągłości.
BAZA SUROWCOWA
OPAS BYDŁA
W. J. FA K B O W S K I — Z.S.K.E.
OPAS BYDŁA NA WYWARZE 1 WYTŁOKACH *>
OPAS NA WYWARZE
Wywar jest odpadkiem otrzymywanym w gorzel
niach przy produkicji spirytusu. Zawiera on, za wyjątkiem krochmalu wszystkie składniki pokar
mowe tych produktów (ziarno i ziemniaki), które przerabiane są na spirytus. Rodzaj przerabianego na spirytus surowica ma więc wpływ na wartość otrzymywanego wywaru i dlatego rozróżnia się wy
war żytni, jęczmienny, z prosa, z kukurydzy, ziem
niaczany, z cykorii i z melasy.
Szczególną właściwością wywaru jako paszy jest zawarte w nim łatwo strawne białko.
W 100 kg. wywaru ziemniaczanego znajduje się 500 gram białka strawnego. W 100 kg. wywaru żytniego, lub kukurydzianego — od 900 do 1000 gram białka.
Za najlepszy z punktu widzenia wartości pokar
mowych uważa się wywar kukurydziany, żytni, jęczmienny, a jako słabszy — ziemniaczany.
Przy opasie bydła na wywarze zbożowym wyma
gany jest dodatek pasz treściwych w nieznacznych tylko ilościach. Skarmia się wówczas bydłem te ro
dzaje pasz treściwych, które są bogate w węglowo
dany a nie w białko. Do takich pasz treściwych zalicza się jęczmień, kukurydzę, w ytłoki suszone i specjalne rodzaje mieszanek pasz.
Wszystkie rodzaje wywaru zawierają duży pro
cent wody; szczególnie dużo wody znajduje się w wywarze ziemniaczanym (do 95%).
Wobec znacznej zawartości wody w wywarze po
jenie bydła przy opasie wywarowym jest zbędne, za wyjątkiem wypadków opasania wywarem skon
centrowanym lub silosowym.
Przy zagęszczaniu lub silosowaniu wywaru jego wartość pokarmowa zostaje zwiększona, co powo
duje przyśpieszenie opasu.
n o r m y ż y w i e n i a i s p o s o b y s p a s a n ia
WYWARU
Na podstawie praktyki i danych Instytutów Na
ukowo Badawczych zostały przyjęte następujące normy dawek wywaru za sztukę w ciągu doby:
Dorosłym wołom w. ż. 450—500 kg. do 80 Itr.
Krowom w. ż. 375—400 „ „ 70—75 „ Młodzieży w wieku 2;1/2—3 lat „ 50—55 „ Młodzieży w wieku l lU-—2 lat „ 40—45 „ Świeży wywar skarmia się w postaci gorącej o temperaturze od + 2 5 do + 3 0 ° . W zakładach
„Skototkorm” w 1937 roku w niektórych pun
ktach opasowych otrzymano następujące wyniki opasu bydła na wywarze:
Punkt opasowy w Piskarichinsku (Okręg Smo
leński) stosował żywienie 4-ro krotnie:
*) P o c z ą te k a r t y k u łu w p o p rz e d n im n u m e rz e „G o s p o d a rk i Mięsnej Nr 3—4.
Pierwsze — od godziny 5 do 7 rano, drugie od 10 do 12, trzecie od 16 do 17 i czwarte od 19.30 do 21.
Przeciętnie na sztukę skarmiano dziennie 10 do 12 wiader wywaru, siana 2,5 kg. i pasz treściwych 850 gramów, przyjmując średnią wagę żywą sztuk postawionych na opas —- 260 kg. Przy wyżej po
danych normach żywieniowych uzyskamy został średni przyrost dzienny na sztuce — 1.038 gram.
Punkt ten po zakończeniu opasu przekazał 99,9%
sztuk bydła, które zaliczono do klasy tłustej lub powyżej średnio-tłustej.
W punkcie opasowym Boguszew (Białoruś) w 1937 roku, poszczególni żywiciele przy trzykrotnym żywieniu bydła w ciągu doby osiągnęli przeciętny dzienny przyrost na sztuce — 1.100 gram do 1.200 gram. Przy tym żywieniu porządek żywienia był następujący: rano od 6 do 8 godziny spasano wy
war świeży po dwa wiadra na sztukę; po zjedze
niu wywaru zadawano bydłu po 2 kg siana. W po
łudnie żywienie trwało od godz. 13-ej do 15-ej i za
dawano wywar silosowany w ilości 1,5 wiadra na sztukę, przy czym resztki jego zalewane były go
rącym świeżym wywarem po 1,5 wiadra na sztukę, i posypywane paszą treściwą. Znaczna część pasz treściwych zadawana była w postaci suchej w ilo ści 1 kg. na sztukę. Wieczorem żywienie przepro
wadzane było od godz. 18-ej do 20-ej i spasano wywar świeży po 2,5 wiadra na sztukę. Po jego zjedzeniu bydło otrzymywało po 2 kg. siana na sztukę.
SPASANIE WYWARU SILOSOWANEGO Kijowski Naukowo Doświadczalny Zakład ho
dowli zwierząt przeprowadził w ciągu 5-ciu la t do
świadczenia nad opasaniem bydła silosowanym wy
warem (doświadczenia M. A. Bazilewieza).
W wyniku tych doświadczeń ustalony został pe
wien porządek skarmiania wywaru silosowanego, i celowość jego została w pełni potwierdzona prak
tyką :
Porządek ten jest następujący:
1, W ciepłej porze roku począwszy od wczesnej wiosny do późnej jesieni kiszony silosowany wy
war spasa się w jego naturalnej temperaturze. Je
żeli wywar ma konsystencję gęstej cieczy nie na
leży rozrzedzać go wodą, natomiast jeżeli ma kon
systencję gęstego ciasta, wówczas przy skarmianiu zachodzi konieczność rozrzedzania go świeżym wy
warem lub wodą.
2. W zimnej porze roku, a w szczególności jeżeli bydło było przyzwyczajone do ciepłego lub gorące
go wywaru, wówczas spasanie kiszonego silosowa
nego wywaru w pewnym stopniu komplikuje się, bo zachodzi konieczność ogrzania go mieszając z
gorącym wywarem lub z gorącą wodą. Ten zabieg jest konieczny, gdyż przy raptownym przejściu od ciepłego wywaru do chłodnego, ten ostatni niechęt
nie jest przez bydło zjadany.
Gorącą wodę można otrzymać z gorzelni przez rury doprowadzające wywar, a w ostateczności dla podgrzewania wody należy na bazie opasowej za
instalować kocioł.
Na podstawie doświadczeń M. A. Bazylewicza ilość dodawanego świeżego wywaru albo wody za
leży w pierwszym rzędzie od konsystencji kiszone
go wywaru, a w drugim rzędzie od apetytu zwie
rząt.
Przy porannym zadawaniu paszy bydłu, zadawa
no w czyste żłoby po 15 kg na sztukę silosowa
nego wywaru, następnie dodawano po 10 kg świe
żego wywaru albo po 10 litró w wody. Otrzymywa
no gęstą Ciecz. W 20 do 30 minut po zadaniu pa
szy, resztki je j dobrze wyrównywano mieszadłem i dodawano do nich */s dziennej -normy pasz tre
ściwych wymieszanych z 1,5 normy dziennej pasz mineralnych. Zwierzęta szybko i chętnie wyjadały resztę paszy.
Podczas zadawania drugiej dziennej dawki pasz dawano do żłobu po 10 kg na sztukę gęstego k i
szonego wywaru i dodawano po 10 litró w wody, otrzymywano rzadką mieszaninę w postaci cieczy.
Zwierzęta również chętnie ją zjadały. W ślad za tym następowało zadawanie pasz treściwych.
Wreszcie około godziny 18-tej zadawano trzecią dawkę kiszonego silosowanego wywaru w ilości odpowiadającej rannej normie. W tejże ilości nalewano w żłoby również świeży wywar albo wodę i dokładnie mieszano, otrzymywano mie
szaninę w stanie gęstej cieczy. W ipół godziny po- tym zadawano paszę treściwą z domieszką połowy dziennej normy pasz mineralnych.
Około godziny 20 — 21 zadawano siano na noc.
NIEWŁAŚCIWOŚĆ SKARM IANIA ŚWIEŻEGO WYWARU W STANIE ZIMNYM JAK I PEWNYCH SZKODLIWYCH RODZAJÓW
WYWARU.
Wywar świeży przy ostyganiu szybko podlega zakwaszeniu i staje się szkodliwy dla zwierząt. Na
wet przy skarmianiu gorącego wywaru zaleca się dla osłabienia jego kwasoty dodawać bydłu kredy 30—50 gramów dziennie na sztukę. Dla tych sa
mych względów nie należy pozostawiać w żłobach niedojedzonego wywaru. Lepsi żywiciele — stacha
nowcy oddawna stosują zadawanie wywaru do żło
bów w 2 — 3 dawkach podczas każdego karmie
nia a nie odrazu; śledzą oni przebieg wyjadania i dodają wywaru tyle żeby był zjedzony cały bez reszty podczas jednego karmienia.
Po każdym karmieniu żłoby wycierają na sucho wiechciami ze słomy lub siana a raz w tygodniu rayją żłoby gorącym rozezynem ługu albo mlekiem wapiennym.
Szczególnie niebezpieczny dla bydła jest wywar otrzymywany przy przeróbce porośniętych lub zgni
łych ziemniaków. Również wywar zawierający w so
bie alkohol wywołuje ostre zatrucie śmiertelne dla zwierząt.
Domieszka do wywaru zbożowego — wywaru z;
melasy lub z cykorii w ilości powyżej 25% może:
wywołać u bydła ostre schorzenia żołądkowe, wzdę
cia i krwawy mocz (zatrucie nerek).
Stosowanie przez gorzelnie przy pędzeniu spiry
tusu dużych ilości środków dezynfekcyjnych (anty- septyków) także może zatruć wywar i wywoływa/
poważne schorzenia u bydła (stosowanie fluorku so
du, naftaliny, superfosfatu itp.).
Ze względu na to, że skład wywaru i jego ja kość uzależnione są od przerabianego surowca, na
leży w laboratoriach gorzelnianych jak najczęściej dokonywać analiz wywaru, co znacznie przyczyni się do właściwego układania norm i dawek żywienio
wych. H " n!'5rł
DOSTOSOWANIE NORM ŻYW IEN IA DO WŁAŚCIWOŚCI WYWARU
Ze względu na bogatą zawartość białka w wy
warze nie zachodżi konieczność drożdżowania pasz, przy opasie wywarem, gdyż zasadniczym celem drożdżowania jest wzbogacenie paszy w białko i związki azotowe, a składniki te wywar posiada w nadmiarze.
Drogą silosowania lub koncentracji wywaru uzy
skać można zwiększenie zawartości w nim suchej masy i w ślad za tym zwiększenie ilości białka i podniesienie wartości pokarmowej. Przy zagęszcze
niu (skoncentrowaniu) wywaru można skarmiać go w znacznie większej ilości co przyśpiesza opasa
nie i zwiększa przyrosty wagowe. Opas staje się tańszy, gdyż zwiększenie przyrostu Wagowego uzy
skuje się kosztem najtańszej paszy jaką jest wy
war. Wszystko to odnosi się zarówno do wywaru świeżego skoncentrowanego, jak i do wywaru silo
sowanego.
SILOSOWANIE WYWARU.
Wszystkie rodzaje wywaru zbożowego (kukury
dziany, żytni, owsiany, z prosa i inne) a także mie
szany zbożowo - kartoflany stosunkowo łatwo i do
brze dają się silosować w drodze samozakwaszenia, a jeszcze lepiej przy zastosowaniu zakwasu bakte
riami kwasu mlekowego. Długoletnia praktyka wskazuje, że i bez sztucznego zakwaszania wywar
zbożowy i mieszany silosuje się dobrze.
Silosowanie wywaru dla baz opasowych jest ko
nieczne celem posiadania rezerwy paszy podstawo
wej na wypadek ustania kampanii w związku z re
montem lub nieoczekiwanymi uszkodzeniami, wre
szcie na wypadek trudności w dowozie pasz objęto
ściowych. Brak tych pasz, można wówczas uzupeł
nić skarmianiem skoncentrowanego silosowanego wywaru.
Silosowanie wywaru dokonuje się w zwykłych do
łach przy urządzeniu, których przestrzegać należy, następujących warunków:
a) dół winien być wykopany w takim miejscu które nie podlega zalewowi ściekowymi wodami, lub gnojówką z obór i które nie podlegało by podta
pianiu gruntowymi wodami od dołu. Poziom wody gruntowej powinien być niższy co najmniej o 1 m od dna dołu.
b) Dół należy kopać przede wszystkim w tw ar
dym gruncie i nawet przy takim gruncie należy g<
robić nie z prostopadłymi a z pochyłymi tokowymi powierzchniami. Przy urządzaniu dołu na gruncie łatwo osypującym się, ściany jego należy koniecz
nie okładać dębowymi podkładami albo grubymi deskami, a górę robi się z wiązaniem w formie ramy z belek, w które zacina się belki rozpiera
jące dla zabezpieczenia przed naporem ziemi.
c) Dla lepszego przechowywania wywaru oraz wygody jego wydostania dół należy robić śred
nich rozmiarów, a mianowicie szerokość górna 7,5 m, dna 5 m, głębokość 3 m. Długość zależy od możliwości terenowych, jednakże nie poleca się długości większej niż 25 do 30 m. Dla oszczędności doły te rozmieszcza się możliwie blisko obór opasowych, z drugiej zaś strony doły winny być położone tak aby wywar można było do nich zlewać albo z kranów rozprowadzających wywar w oborach, albo rurami bezpośrednio z gorzelni przy pomocy pomp tłoczących, lub też korytam i do
stosowanymi do samościekania wywaru z gorzelni.
d) Celem zabezpieczenia przed nieszczęśliwymi wypadkami z ludźmi i zwierzętami, a także celem lepszego zabezpieczenia silosowanego wywaru teren silosów z wywarem należy ogrodzić. Od silosów do obór winny być urządzone należyte drogi dojaz
dowe. Zwykle doły silosowe dla wywaru robi się odkryte, jednakże tam gdzie zimą bywają silne mrozy doły te nakrywa się z wierzchu deskami i słomą.
Najczęściej wywar silosuje się w naturalnej po
staci t. zn. bez wprowadzania do niego sztucznego zakwasu z bakteriami kwasu-mlekowego i bez do
dawania do niego składników cukru w postaci bu
raków cukrowych, melasy, buraków pastewnych, a także bez dodawania plew itp.
Silosowanie wywaru w naturalnej postaci prze
prowadza się następująco: jeżeli dół silosowy już jest, to oczyszcza się go dokładnie z resztek wy
waru po poprzednim silosowaniu, dezynfekuje się go mlekiem wapiennym i następnie nalewa się świe
ży gorący wywar. Dół winien być całkowicie napeł
niony w ciągu 3—4 dni (z tego względu doły śre
dnich rozmiarów są bardziej odpowiednie niż du
że).
Po napełnieniu dołu wywar musi się ustać, aby części stałe wywaru osiadły na dnie a woda ze
brała się na powierzchni. Wówczas wodę spuszcza się i wywar dolewa się znowu i czynności te pow
tarza się 3 razy aż warstwa wody na ustałym wy
warze będzie nie grubsza jak 20 do 30 cm. Pozo
stawienie takiej warstwy wody jest konieczne gdyż w przeciwnym wypadku wywar zacznie gnić.
W takim stanie dół pozostawia się na 5—6 ty godni i w ciągu tego okresu w wywarze zachodzi fermentacja mlekowa. Rozmnażające się bakterie kwasu mlekowego przyczyniają się do przechowy
wania wywaru w stanie silosowanym (kiszonym).
Woda, która zebrała się na powierzchni wywaru stopniowo wyparowuje i wywar pokrywa się stałym kożuchem grubości 10 — 15 cm., pod którym si
losowana masa dobrze przechowuje się.
Przy wydostawaniu wywaru z dołu należy brać go warstwami od góry do dołu starając się nie zniszczyć pozostałej powierzchni kożucha.
Silosowanie wywaru z pomocą składników zawie
rających cukier przeprowadza się w następujący sposób: zgodnie ze wskazówkami „Ogólno-Związ
kowego Instytutu Pasz” , okopowe i dyniaste boga
te w cukier (buraki cukrowe, tykwa, buraki pa
stewne) kraje się przy pomocy sieczkarek lub w inny sposób i dodaie do silosowanego wywaru w ilości od 10 — 15% t. zn. na każde 100 kg wy
waru daje się 10 — 15 kg pociętych okopowych albo dyniastych. Koniecznym jest żeby pocięta ma
sa równomiernie i dokładnie rozmieszczona była w całym silosowanym wywarze.
Silosowanie można także przeprowadzać i dru
gim sposobem: na każde 100 kg wywaru dodaie sie 1,5 do 2 kg melasy, przy czym dla lepszego prze
nikania je j w wywarze każde 1.5 do 2 kg melasy uprzednio miesza się z 10 do 12 kg gorącego wy
waru. W takiej rozprowadzonej postaci melasę roz_
lewa się do silosowanego wywaru na przestrzeni całej powierzchni napełnianego dołu.
Silosowanie wywaru z zastosowaniem zakwasu w postaci kwasu mlekowego przeprowadza się przy udziale laboratorium gorzelni, które przygotowuią wskazany zakwas według recepty i instrukcji Ogól- noukraińskiego Naukowo Doświadczalnego Insty
tutu Przemyślu Fermentacyjnego.
Bakterie kwasu mlekowego dodaie się do wywa
ru w postaci zakwasu w ilości 3 do 4% w stosun
ku do objętości wywaru. Zakwas wprowadza się do rzadkiego wywaru w ciągu pierwszej doby napeł
niania dołu przy czvm rozprowadza się go równo
miernie po całym dole. Przy każdym dopełniają
cym zalewaniu dołu powtarza się również dodawa
nie zakwasu dla wzmocnienia procesu kiszenia.
Doświadczenie z silosowaniem czystego wywaru ziemniaczanego przeprowadzone na bazie opasowej w rejonie Żukowa (Okręg Smoleński) w 1940 ro
ku wskazuje, że silosowanie wywaru ziemniacza
nego daje wyniki zadawalające. Na wyżej w y
mienionej bazie opasowej wywar silosowany był bez zakwasu i bez dodawania jakichkolwiek pasz objętościowych i okopowych. Silosowanie (kisze
nie) nastąpiło szybko. Bydło chętnie go zjadało i żadnych zachorzeń nie stwierdzono. Tym nie
mniej silosowanie wywaru ziemniaczanego lepiej przeprowadzać z dodatkiem zakwasu z kwasu mle
kowego lub składników zawierających cukier jak buraki i melasa.
OPAS NA WYTŁOKACH
Przed użyciem buraków do przeróbki w celu uzyskania cukru, buraki dokładnie płucze się i kra
je specjalnymi nożami na małe długie paseczki w formie makaronu. Z tych pociętych buraków cu
krowych wyciąga się cukier, po czym omawiane strużyny buraczane stają się już tylko odpadkiem przemysłu cukrowniczego i zwą się wytłokami lub wysłodkami buraczanymi.
Pomijając to, że świeże w ytłoki zawierają dużo wody (93%) nie ustępują one burakom pastew
nym pod względem wartości pokarmowej. Sucha masa wytłoków składa się w zasadzie z łatwo-
strawnych węglowodanów i z mniejszej ilości biał
ka i włóknika, niż w wywarze gorzelnianym.
W ytłoki można spasać w różnej postaci: świe
żej, prasowanej, kiszonej (silosowanie), suszonej.
Chemiczny skład wytłoków, a co za tym idzie i ich własności pokarmowe uzależnione są od po
staci w jakiej są skarmiane, co uwidacznia tabli
ca N r 1.
T a b l i c a N r I.
P o r ó w n a n ie p r o c e n to w e j z a w a r t o ś c i s k ła d n ik ó w p o k a r m o w y c h w 100 k g r ó ż n y c h r o d z a jó w w y t ło k ó w i w 100 k g o w s a .
N a z w a p a s z y W o d y
w %
Sucha masa w %
B ia łk o straw n e
w %
S k ła d n ik i bezazotow e
w %
W artość p o k a rm o w a
w je d n . pokarm .
Świeże u jy tło k i . . . . . 9 3% 7. 0 0, 3 4, 8 8, 0
S ilosowane w y tło k i . . . . 86,6 11,4 0,6 6,1 10,0
ś w ie ż e prasow ane w y tło k i z a w ie ra
jące such ej masy do 15% . 85,0 15,0 0,6 8,5 17,0
Suszone w y tło k i . . . . 13,2 86,8 3,1 62,2 84,7
O w ie s . . . . . . 13,0 87,0 7,5 56,1 99.7
Ujemną właściwością wytłoków jako paszy jest duża zawartość wody, co uniemożliwia ich przecho
wywanie w świeżej postaci przez dłuższy czas, jak również utrudnia ich transport. Tą ujemną właści
wość usuwa się: 1) przez prasowanie świeżych wytłoków co obniża zawartość w nich wody z 93 do 85%, 2) przez silosowanie — które zmniejsza procent wody do 88,6%, 3) przez suszenie obni
żające zawartość wody do 13,5%.
Przy skarmianiu świeżych i silosowanych w ytło
ków, ze względu na nadmiar w nich wody, bydła przeważnie już się nie poi. Daje się wodę tylko w wypadkach skarmiania dobrze zleżałych w silo
sie wytłoków oraz latem.
Drugim istotnym minusem wytłoków jest nie
dostateczna zawartość w nich białka i dla wyrówna
nia tego braku konieczny jest przy opasie na wy
tłokach dodatek bogatych w białko pasz (koniczy
na, wyka, siano z lucerny, makuchy, pasze zbożo
we, śruta jęczmienna).
W ytłoki są również mało zasobne w. składniki mineralne, a w szczególności w fosfor niezbędny zwłaszcza przy opasie młodzieży. Brak jego w wy
tłokach usuwa się przetz dodatek do paszy mączki kostnej, mięsno-kostnej, oraz soli.
Przy spasaniu wytłoków przez młodzież koniecz
ne jest również siano, a to dlatego, że w w ytło
kach brak jest witamin, które w dobrym sianie znajdują się w dostatecznej ilości.
NORMY 'DZIENNYCH DAW EK WYTŁOKÓW I PORZĄDEK SKARM IANIA
Przy opasaniu dorosłych sztuk o wadze począt
kowej 350 kg (okres opasu 80 dni) stosuje się na
stępujące normy dawek dziennych na sztukę we
dług poszczególnych okresów opasu (tablica N r 2).
T a b l i c a N r 2.
N o r m y d z ie n n e p is z d la d o r o s ły c h s z tu k n a o p a s ie w y t ł o k a m i w p o s z c z e g ó ln y c h o k r e s a c h o pasu
N a z w a p as z
I — 20 dni I I — 30 dni I II — 30 dni Ogółem przez 80 dni kg jednost.
pokarm. kg jednost.
pokarm. kg jednost.
pokarm. q
Wytłoki kiszone 55 6,1 65 7,2 60 6,7 48,5
Siano — — 1,5 0,5 3 1.— 1,35
Słoma 4 1,0 2,5 0,6 0,5 0,1 1,70
Mieszanki pasz 0,5 0,4 1,5 1,2 2,5 2,0 1,30
Melasa 1,0 0,8 1,5 1,2 2,0 1,6 1,25
— 8,3 — 10,7 — 11,4 —
