H S M O P O Ś W I Ę C O N E O B R O N I Ę I N T E R E S O W R O L N I C T W A , H A N D L U . P R Z E M Y S Ł U I R Ę K O D Z I E Ł A
P f t E N U ^ E R A T A
Z I E M I A P O M O R S K A " s t y g o d n io w y m d o d a t k ie m łlu *DCBA
K r o w a n y m „ G O Ś Ć N I E D Z I E L N Y” w y c h o d z i t r z y r a z y i (W t y g o d n iu , n a w t o r e k , c z w a r t e k i a o b o t ę . P r z e d p ła t a n a t o o c z c i e w y n o s i k w a r t a ln ie 2 z L 9 5 g r ., m ie s ię c z n ie 9 9 g r . W a d m in is t r a c j i k w a r t a ln ie 2 z Ł 4 0 g r ., m ie s ię c z n ie 8 0 g r . { 'Ę d d o p a s k ą w P o l s c e 1 z Ł 6 0 g r . m ie s ię c z n ie . W r a z ie
^ w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s iłą w y ż s z ą , p r z e s z k ó d w z a k ł a d z i e , s t r a j k ó w it p . w y d a w n i c t w o n ie o d p o w ia d a z a d o - a t a r c z a u ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a j ą p r a w a d o o d s z k o - tg .- ." .-- " d o w a n ia . P o j e d y ń c z y n u m e r 1 0 g r o s z y ,
■ ■ G G Ł O S Z E N I A ... ■
I N ie r a z m ilim e t r o w y n a s t r o n ią 6 - ła m o w c i 1 0 g r . R e k la m y n a s t r o n ie 3 - ła m o w e j — 4 0 g r . R e k la m y w t e k ś c i e n a l - s z e j s t r o n ią — 7 0 g r . O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z z a s t r z e ż e n ie m m ie j s c a 1 0 ° |a d r o ż s z e . N e k r o lo g i 3 0 " , z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b n e w ie r s z n a p is o w y — 1 5 g r . k a ż d e n a s t ę p n e s ł o w o 5 g r . D la p o s z u k u j ą c y c h p r a c y 5 0 ^ z n iż k i.. R u c h t o w a r z y s t w ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) - 1 5 g r M k o m u n ik a t y ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) — 2 0 g r . O g ło s z e n ia z a g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g ło s z e ń , n a d a - w a n y c h t e le f o n e m , n ie g w a r a n t u j e m y . = = = IM—
A d r e s R e d a k c j i 1 A d m in is t r a c j i i „ Z I E M I A P O M O R S K A ” - T O R U Ń , u L B y d g o s k a 5 6 - T e le f o n 2 0 2
N r . 9 4 T O R U Ń , s o b o t a 1 4 s ie r p n ia 1 9 2 6 r . R o k n
G a r n i t u r y p a r o w e d o m ł ó c e n i a
w y r o b u f a b r y k i H . C e g i e l s k i T o w . A k c .
l o k o m o b i l e
m ł o c a r n i e
e l e w a t o r y
b u k o w n i k i
p o l e c a j ą n a d o g o d n y c h w a r u n k a c h r e g u l a c j i j a k o w y ł ą c z n i p r z e d s t a w i c i e l e
Z w i ą z k o w a C e n t r a l a M a s z y n T o w . A k c . P o z n a ń ,
u l. F r . R a t a j c z a k a 1 6 .
S t a n o w is K o K lu b u C h r z . N a r . w s p r a w ie o r d y n a c j i w y b o r c z e j .
W n - r z e 9 2 , , Z i e m i P o m o r s k i e j " p o d a l i ś m y s z e r e g i n f o r m a c y j , d o t y c z ą c y c h s t a n o w i s k a K l u b u C h r z . , N a r o d o w e g o d o r z ą d u p , B a r t l a n a p o d s t a w i e w y w i a d u u d z i e l o n e g o przez p, p o s ł a h r . L . Ż ó ł t o w s k i e g o w s p ó ł p r a c o w n i k o w i „ D n i a P o l s k i e g o " , W d r u g i e j c z ę ś c i w y w i a d u p , p o s . Ż ó ł t o w s k i r o z w o d z i s i ę o s t a n o w i s k u K l u b u C h r z , N a r , w s p r a w i e o r d y n a c j i w y b o r c z e j .
J e s t t o n a j g ł ę b s z e p r z e k o n a n i e — m ó w i ł p o s e ł Ż ó ł t o w s k i — k l u b u C h r z . N a r , , ż e ź r ó d ł e m w s z e l k i e g o z ł a w p o l i t y c e p a ń s t w o w e j p o l s k i e j j e s t o b e c n a o r d y n a c j a w y b o r c z a , k t ó r e j z a s a d y , o g ł o s z o n e p r z e z r z ą d M o r a c z e w s k i e g o z a p o d s t a w ę w y b o r ó w d o S e j m u K o n s t y t u c y j n e g o , p r z e t r w a ł y d o t ą d w o b o w i ą z u j ą c e j o r d y n a c j i w y b o r c z e j , u ł o ż o n e j w S e j m i e K o n s t y t u c y j n y m p r z e z p o r o z u m i e n i e Z w i ą z k u L u d o w o - N a r o d o w e g o , P S L , . P i a s t a " i P P S .
R z e c z w i ę c z r o z u m i a ł a , ż e p r z y z m i a n i e p o s t a n o w i e ń o b e c n e j K o n s t y t u c j i , k l u b C h , N a r . m i a ł n a o k u p r z e d e w s z y s t k i e m z m i a n ę o r d y n a c j i w y b o r c z e j .
B y ł y d w i e m o ż l i w o ś c i o s i ą g n i ę c i a t e g o c e l u : a l b o w d r o d z e z m i a n y o r d y n a c j i w y b o r c z e j p r z e z S e j m , a l b o t e ż w d r o d z e r o z p o r z ą d z e ń r z ą d u . . .
P i e r w s z a z t y c h d r ó g n i e j e s t z a m k n i ę t a , j a k k o l w i e k j e s t b a r d z o o g r a n i c z o n a w o b e c u p a d k u w n i o s k ó w k l u b u C h r z . N a r . , z m i e r z a j ą c y c h d o z m i a n y p o d s t a w p r a w a w y b o r c z e g o w s a m e j K o n s t y t u c j i ,
W d r o g ę t ę n i e w i e r z y m y , w i e d z ą c d o b r z e , ż e S e j m o b e c n y j e s t n i e z d o l n y w o g ó l e d o n a p r a w y o r d y n a c j i w y b o r c z e j . C a ł a l e w a c z ę ś ć S e j m u j e s t t a k d a l e c e z a i n t e r e s o w a n ą w u t r z y m a n i u o b e c n e j , f a t a l n e j o r d y n a c j i , ż e d r o g ą p r z e z S e j m m o ż n a c o n a j w y ż e j o s i ą g n ą ć m i n i m a l n e z m i a n y . P r z y ł o ż y m y s i ę r z e c z p r o s t a , d o t e j p r a c y w c i ą g u j e s i e n i , w S e j m i e , a l e w i e l k i c h n a d z i e i d o n i e j n i e p r z y w i ą z u j e m y ,
P o z o s t a j e w ł a ś c i w i e t y l k o d r o g a z m i a n y o r d y n a c j i w y b o r c z e j p r z e z r o z p o r z ą d z e n i e r z ą d u . O r d y n a c j a j e s t t a k z ł ą d l a p a ń s t w a , ż e ż a d e n r z ą d n i e m o ż e z a n i e d b a ć j e j n a p r a w y , j e ś l i b ę d z i e w m o ż n o ś c i t o u c z y n i ć ,
Z t e g o w z g l ę d u g ł o s o w a l i ś m y z a w ł ą c z e n i e m o r d y n a c j i w y b o r c z e j d o p r a w a d e k r e t o w a n i a i , w d r o d z e d e k r e t ó w n a m o c y K o n s t y t u c j i i w d r o d z e z w y c z a j n y c h d e k r e t ó w , u m o ż l i w i o n y c h o b e c n e m b r z m i e n i e m K o n s t y t u c j i , n a z a s a d z i e u s t a w y u p e ł n o m o c n i a j ą c e j .
W s z e l a k o w o b e c t e g o , i ż Z w i ą z e k L u d . N a r , o ś w i a d c z y ł s i ę p r z e c i w k o u s t a w i e u p e ł n o m a c n i a j ą c e j r z ą d d " w y d a w a n i a d e k r e t ó w p r z e d r o z p o r z ą d z e n i e m
S e j m u , a w s k u t e k t e g o o ś w i a d c z y ł s i ę r ó w n i e ż p r z e c i w k o m o ż n o ś c i z m i e n i a n i a w t e j d r o d z e o r d y n a c j i w y b o r c z e j w c i ą g u t r w a n i a o b e c n e j k a d e n c j i s e j m o w e j , k l u b y z a ś l e w i c o w e , k t ó r e g ł o s o w a ł y z a t ą u s t a w ą u p e ł n o m o c n i a j ą c ą , b y ł y z a s a d n i c z o p r z e c i w n e z m i a n i e o r d y n a c j i w y b o r c z e j , k l u b C h , N a r . n i e m i a ł r e a l n y c h w i d o k ó w o d d a n i a r z ą d o w i p r a w a z m i a n y o r d y n a c j i w y b o r c z e j w d r o d z e u s t a w y u p e ł n o m o c n i a j ą c e j , U s t a w a t a p r z e s z ł a , a l e p o n i e w a ż z w y j ą t k i e m k l u b u C h , N a r , i P S L , „ P i a s t a " , w s z y s t k i e i n n e k l u b y g ł o s o w a ł y p r z e c i w o r d y n a c j i w y b o r c z e j , o r d y n a c j a w y b o r c z a z o s t a ł a w y j ę t a z p e ł n o m o c n i c t w r z ą d u n a c z a s d o r o z w i ą z a n i a S e j m u ,
P o z o s t a ł a z a t e m t y l k o m o ż n o ś ć p o z o s t a w i e n i a w o g ó l e r z ą d o w i p r a w a z m i a n y o r d y n a c j i w y b o r c z e j w d r o d z e d e k r e t ó w , w y d a w a n y c h n a z a s a d z i e z m i e n i o n e j K o n s t y t u c j i p o r o z w i ą z a n i u c i a ł u s t a w o d a w c z y c h . Z a t e r n p r a w e m r z ą d u o ś w i a d c z y ł s i ę Z w i ą z e k L , N . , j a k i w s z y s t k i e i n n e k l u b y p r ą w i c y . N i e s t e t y j e d n a k , a ż e b y r z ą d o w i d a ć t o p r a w o , p o t r z e b a b y ł o u c h w a ł y 2 / 3 g ł o s ó w S e j m u , c h o d z i ł o b o w i e m o d o k o n a n i e z m i a n y o b o w i ą z u j ą c e j K o n s t y t u c j i .
O t e n s z k o p u ł r o z b i ł y s i ę u s i ł o w a n i a z m i a n y o r d y n a c j i w y b o r c z e j n a t e j d r o d z e , W g ł o s o w a n i u d r y g i e m n a p l e n u m S e j m u k l u b C h , N a r , g ł o s o w a ł z c a ł ą p r a w i c ą z a w ł ą c z e n i e m d o t y c h d e k r e t ó w o r d y
Walczmy z bezwstydem.
W ł a d z e k o ś c i e l n e d j e c e z j i g n i e ź n i e ń s k i e j i p o z n a ń s k i e j , o g ł o s i ł y w l i p c u r , b , o k ó l n i k ^ d o t y c z ą c y b e z w s t y d n y c h d z i s i e j s z y c h s t r o j ó w k o b i e c y c h , W o - k ó l n i k u t y m p r z y p o m i n a j ą w ł a d z e k o ś c i e l n e k o b i e t o m p o l s k i m d a w n e p r z e s t r o g i i u p o m n i e n i a , k t ó r e s o b i e j e d n a k z n a c z n a i l o ś ć k o b i e t z l e k c e w a ż y ł a i n i e w a h a s i ę w c h o d z i ć w n i e p r z y z w o i t y m u b r a n i u d o D o m ó w B o ż y c h , n a w e t p r z y s t ę p o w a ć d o S t o ł u P a ń s k i e g o ,
W o b e c t e g o w ł a d z o m k o ś c i e l n y m n i e p o z o s t a j e n i c i n n e g o , j a k c h w y c i ć s i ę ś r o d k ó w , j a k i e d a j e d y s c y p l i n a k o ś c i e l n a .
Z a r z ą d z a j ą z a t e m w ł a d z e k o ś c i e l n e , i ż d o z w o l o - n e m j e s t w c h o d z i ć d o k o ś c i o ł ó w n a n a b o ż e ń s t w a , p r z y s t ę p o w a ć d o S a k r a m e n t ó w ś w i ę t y c h , l u b b r a ć u d z i a ł w o r s z a k u w e s e l n y m t y l k o w u b r a n i u , w z g l ę d n i e w s u k n i , m a j ą c e j p o d s z y j ą l e k k i e t y l k o w y c i ę c i e , a r ę k a w y , s i ę g a j ą c e c o n a i m n i e j d o ł o k c i ; o d d o ł u z a ś , m a m i e ć s u k n i a d ł u g o ś ć s i ę g a j ą c ą p o n i ż e j k o l a n i t a k ą s z e r o k o ś ć , a b y u m o ż l i w i ł a s w o b o d n e i p r z y z w o i t e k l ę k a n i e .
n a c j i w y b o r c z e j , l e c z o d n o ś n y p u n k t n i e u z y s k a ł 2 / 3 g ł o s ó w . G d y z a ś w d a l s z y c h g ł o s o w a n i a c h n a d o d p o w i e d n i m a r t y k u ł e m K o n s t y t u c j i , c z ę ś ć p r a w i c y w s t r z y m a ł a s i ę o d g ł o s o w a n i a z p o w o d u w y ł ą c z e ń z t y c h d e k r e t ó w i o r d y n a c j i w y b o r c z e j i u s t a w o d a w s t w a s o c j a l n e g o , p r a w o d e k r e t o w a n i a u p a d ł o ,
W g ł o s o w a n i u t r z e c i e m w S e j m i e p o d d a n y b y ł n a j p i e r w p o d g ł o s o w a n i e u s t ę p o d e k r e t o w a n i u b e z w y ł ą c z e n i a o r d y n a c j i w y b o r c z e j . N i e ( o s i ą g n ą ł o n w s z a k ż e p o t r z e b n y c h 2 / 3 g ł o s ó w . N a s t ę p n i e p o d d a n o p o d g ł o s o w a n i e u s t ę p o d e k r e t o w a n i u z w y ł ą c z e n i e m o r d y n a c j i w y b o r c z e j . G d y b y t e n w n i o s e k n i e p r z e s z e d ł , o d d a n o b y w d a l s z y m c i ą g u p o d g ł o s o w a n i e t r z e c i i o s t a t e c z n y w n i o s e k w s p r a w i e d e k r e t o w a n i a z w y ł ą c z e n i e m o r d y n a c j i w y b o r c z e j i u s t a w o d a w s t w a s o c j a l n e g o .
O c z y w i ś c i e , i ż w t y c h w a r u n k a c h k l u b C h , N a r . n i e m i a ł i n n e j d r o g i , j a k t y l k o g ł o s o w a ć z a z a s a d ą p r a w a d e k r e t o w n i a c h o c i a ż b y z w y ł ą c z e n i e m o r d y n a c j i w y b o r c z e j .
T a k s i ę t e ż s t a ł o . N i e n a l e ż y w s z a k ż e t r a c i ć n a - d z i e j i — z a k o ń c z y ł s w e w y j a ś n i e n i a p o s e ł Ż ó ł t o w s k i
— ż e w j e s i e n i w i ę k s z o ś ć o p i n j i s e j m o w e j d o j r z e j e d o m y ś l i , ż e o r d y n a c j a w y b o r c z a w i n n a b y ć z m i e n i o n a w d r o d z e z w y c z a j n e g o r o z p o r z ą d z e n i a r z ą d o w e g o n a p o d s t a w i e u c h w a ł y S e j m o w e j .
O s o b y , n i e s t o s u j ą c e s i ę d o p o w y ż s z y c h p r z e p i s ó w , b ę d ą z k o ś c i o ł a w y p r a s z a n e , j a k o n a r u s z a j ą c e ś w i ę t o ś ć k o ś c i o ł a i g o r s z ą c e o b e c n y c h .
P o d o b n e r o z p o r z ą d z e n i a w y d a ł y p r a w i e w c a ł y m ś w i e c i e , k a t o l i c k i e w ł a d z e k o ś c i e l n e . N a d r z w i a c h k o ś c i o ł ó w w e F r a n c j i i w e W ł o s z e c h w i d a ć : „ O s t r z e ż e n i e d l a k o b i e t " , o t e j s a m e j t r e ś c i ,
T y m z a k a z e m , K o ś c i ó ł s p e ł n i ł s w o j ą p o w i n n o ś ć i s p o ł e c z e ń s t w o k a t o l i c k i e j p r z y j m u j e t e n z a k a z z w d z i ę c z n o ś c i ą , a k o b i e t y p o l s k i e w i n n y s i ę d o n i e g o z a s t o s o w a ć w s w y c h s t r o j a c h n i e t y l k o i d ą c d o D o m u B o ż e g o , a l e i n a u l i c y , w d o m u i w t o w a r z y s t w i e .
U b o l e w a ć z a i s t e p o t r z e b a i d z i w i ć s i ę n a l e ż y n a d g ł u p o t ą n i e w i a s t p o l s k i c h , ż e m a ł p u j ą d z i s i e j s z ą b e z w s t y d n ą m o d ę , k t ó r a j e s t w y m y s ł e m b o l s z e w i c k o - ż y d o w s k i m .
M o d a n o w o c z e s n a t o p r z e c i e ż w y r a ź n a p o r n o g r a f j a : b e z w s t y d , w c a l e m t e g o s ł o w a z n a c z e n i u , t o j e d e n z o b j a w ó w p o w o j e n n e j r o z w i ą z ł o ś c i o b y c z a j ó w ,
S tr , 2 . Z I E M I A P O M O R S K A Nl 9 4 .
k tó r ą r ę k a b o ls z e w ic k a o b c e w p r o w a d z ić , ja k o n o w ą
„ c y w iliz a c ję " w c h r z e ś c ija ń s k ie s p o łe c z e ń s tw o b y je o d c h r z e ś c ija n ić i n o w y p o g a ń s k i z a p r o w a d z ić ła d .
T e j p u b lic z n e j d e m o r a liz a c ji, u p r a w ia n e j n ie s te ty i p r z e z k a to lic k ie k o b ie ty , m u s z ą w y p o w ie d z ie ć w a l k ę n ie ty lk o w ła d z e k o ś c ie ln e , a le i c a łe s p o łe c z e ń s tw o .
K o b ie ta p o ls k a m u s i z r o z u m ie ć , ż e n ie w o ln o , n a w e t w „ im ię m o d y " c h o d z ić p ó łn a g o i w y s ta w ią ć s w o je c ia ło n a p o k a z p u b lic z n y .
N ie c h to r o b ią o p a s łe ja k lo c h y R y f k i ż y d o w s k ie i u lic z n ic e , a le k o b ie ta p o ls k a p o w in n a s ię w s ty d z ić n a ś la d o w a ć b o ls z e w ic k o - ż y d o w s k ą m o d ę i s z e r z y ć w te n s p o s ó b r o z p u s tę .
M a tk a -P o lk a , m u s i o d w a ż y ć s ię , p o w ie d z ie ć c ó r c e s w o je j, ż e n ie w o ln o u b ie r a ć s ię n ie p r z y z w o ic ie .i z b y t k r ó tk o , n a ś la d u ją c d a m y p ó łś w ia tk a .
M u s z ą w s z y s c y , z d r o w o m y ś lą c y P o la c y z e r w a ć z to łs to jo w s k ą z a s a d ą : „ n ie p o p ie r a n ia s ię z łe m u " , ta k c o s ię ty c z y b e z w s ty d n e j m o d y ja k o i w s z e lk ie j p o r - n o g r a f ji, c z y to w s z tu c e , c z y d r u k u .
Jakie będziemy mieli urodzaje?
D o p ie r o p o d o k o n a n iu o m ło tó w b ę d z ie m y w m o ż
n o ś c i o c e n ić ś c is łe w y n ik i te g o r o c z n y c h z b io r ó w . N a r a z ie r e z u lta ty z n a n e s ą ty lk o w p r z y b liż e n iu .
O s ta tn ie o b lic z e n ia G łó w n e g o U r z ę d u S ta ty s ty c z n e g o , s p o r z ą d z o n e n a p o d s ta w ie s p r a w o z d a ń k o r e s p o n d e n tó w r o ln y c h z k o ń c a lip c a b , r, w y k a z u ją , iż te g o ro c z n e z b io ry z b ó ż , z w y ją tk ie m ż y ta , b ę d ą ta k ie s a m e lu b n ie w ie le n iż s z e o d z b io r ó w z e s z ło r o c z n y c h . Z b ió r ż y ta n a to m ia s t p r z e w id y w a n y je s t g o r s z y , n iż w r o k u u b ie g ły m , k w a lif ik a c ja s ta n u ż y ta je s t b o w ie m n iż s z a o d p ó ł s to p n ia o d z e s z ło r o c z n e j w ty m s a m y m c z a s ie .
W lic z b a c h b e z w z g lę d n y c h p r z y p u s z c z a ln y z b ió r z b ó ż , o ile n ie b ę d z ie n ie p r z e w id z ia n y c h z m ia n n a g o r s z e , w y r a ż a s ię w s p o s ó b n a s tę p u ją c y :
P s z e n ic y — 1 5 m iljo n ó w q u in ta li, 9 5 p r o c , z b io r ó w r , u b ,, 8 9 p r o c , z b , p r z e d w o j.
Ż y ta — 5 1 m iljo n ó w q u in ta li, 7 8 p r o c , z b io ró w r , u b ,, 1 0 1 p r o c , z b , p r z e d w o j.
O w s a — 3 1 m iljo n ó w q u in ta l! , 9 4 p r o c , z b io ró w r , u b ,, 1 1 0 p r o c z b , p r z e d w o j.
O b lic z e n ia p o w y ż s z e , s z a c o w a n e n a p o d s ta w ie k w a lif ik a c ji s ta n u z a s ie w ó w p r z e d r o z p o c z ę c ie m ż n iw , n ie m o g ą b y ć u w a ż a n e z a ś c is łe i m o g ą u le c d o ś ć z n a c z n y m n a w e t z m ia n o m .
O k o p o w e n a s k u te k n a d m ia ru w ilg o c i w y k a z y w a ły n a p o c z ą tk u lip c a s ta n ś r e d n i lu b n iż s z y o d ś r e d n ie g o , je d n a k ż e p r z y s p r z y ja ją c y m d a ls z y m p r z e b ie g u p o g o d y s ta n te n m o ż e u le c p o p r a w ie .
D a n e c y f r o w e , d o ty c z ą c e p r z y p u s z c z a ln e g o z b io r u o w o c ó w , n ie z o s ta ły je s z c z e u s ta lo n e . U r o d z a j ja b łe k je s t m ie r n y i p r o d u k c ja b ę d z ie p r z y p u s z c z a ln ie z n a c z n ie n iż s z a , n iż w r o k u u b ie g ły m . U r o d z a j g r u s z e k z a p o w ia d a s ię d o b r z e .
N a d m ia r o p a d ó w a tm o s f e ry c z n y c h o r a z z n ik o m a ilo ś ć s ło ń c a w m a ju i c z e rw c u r , b , w p ły n ę ły u je m n ie n a r o z w ó i z b ó ż . N a d m ia r w ilg o c i' d a w a ł s ię o d -
O d z n a c z e n ie w m a s o n e r ji w M e k s y k u i w ... P o ls c e .
R z y m s k i „ C o r r ie r e d T ta łia " d o n o s i, iż p , C a lle s , p r e z y d e n t: M e k s y k u , o tr z y m a ł n a jw y ż s z e o d z n a c z e n ie m a s o ń s k ie z a s w o ją d z ia ła ln o ś ć „ k u ltu ra ln ą " . W r ę c z e n ie o r d e r u o d b y ło s ię ,a r z a d k ą o k a z a ło ś c ią w „ s a li z ie lo n e j" p a ła c u n a r o d o w e g o w M e k s y k u , W im ie
n iu N a jw y ż s z e j R a d y ló ż r y tu s z k o c k ie g o p r z e m ó w ił w te s ło w a p , M a n u e l R o ja s r
„ L o ż e , k tó r y m m a m z a s z c z y t p r z e w o d n ic z y ć , n ie u d z ie liły n ig d y je s z c z e n ik o m u te g o n a jw y ż s z e g o o d z n a c z e n ia , Z n a n e s ą je d n a k n a d z w y c z a jn e z a s łu g i,
J . I . K R A S Z E W S K I .
Morituri
( C ią g d a ls z y ) .
_ _ C a ły d w ó r ją w ie i p a m ię ta . W y r o s te k L e o n Z e m b r z y ń s k i b y ł p r z y k s ię c iu s z a m b e la n ie . K s ią ż ; g o n ie lu b ił, m ia ł d o n ie g o ta k ą ja k ą ś o d r a z ę , ż e c o d la in n y c h b y ł d o b r y , to n a n ie g o b u r c z a ł i p o k o ju m u n ie d a w a ł. R a z te d y , a d o s k o n a le to w ie m , b o b y ło b a r d z o g ło ś n e i k s ią ż ę s a m s w e j p o p ę d liw o ś c i m o c n o p o te m ż a ło w a ł — r a z , g d y w ie le b y ło g o ś c i, k s ię ż n a n ie b o s z c z k a w o ła ) te g o Z e m ib r z y ń s k ie g o , k a ż ę m u iś ć d o p o k o ju k s ię c ia i p r z y n ie ś ć s o b ie lis t, le ż ą c y ta m n a s to lik u . Z e m b r z y ń s k i id z ie , lis t z n a jd u je , i le d w ie g o s ię tk n ą ł, a ż c z u je , ja k g o k to ś w g ę b ę tr z a s
n ą ł. O b r a c a s ię , — to b y ł k s ią ż ę , k tó r y s ą d z ił, ż e te n s ię s k r a d a c z y ta ć c u d z e lis ty . D o p ie r o Z e m b r z y ń s k i w k r z y k i r o z ja ś n ia r z e c z . C h ło p ie c to ta k d o s e r c a w z ią ł, ż e i k s ię c iu s ię p o s ta w ił b a r d z o o s tr o , i o f ia r o w a n y c h p ię ć d z ie s ię c iu d u k a tó w n ie p r z y ją ł, i te g o ż d n ia w ś w ia t p o s z e d ł. K s ią ż ę s ię te r n z g ry z ł b a r d z o , b o c z u ł, ż e g o p o k r z y w d z ił, a n o r a d y n ie b y ło , ja k w w o d ę w ip a d ł. Z o b a c z y w s z y te g o Z e m b r z y ń s k ie g o a p o s ły s z a w s z y n a z w is k o , d o p ie r o m c a łą s o b ie h i- , s to r ję p r z y p o m n ia ł, A to m w d o m u , te n s a m , C z e k a łe m ty lk o , c z y n ie w y jd z ie . N a r e s z c ie w y s u n ą ł s ię ,
Z a g r a n ic z n e d z ie n n ik i d o n io s ły n ie d a w n o , ż e w R z y m ie , w M e d jo la n ie i w B e r lin ie s p a lo n o n a p la c a c h p u b lic z n y c h m n ó s tw o k s ią ż e k i r y c in n ie m o r a l n y c h , Z r o z u m ia n o ta m , ż e m ło d e p o k o le n ie , m u s i b y ć s iln e f iz y c z n ie i m o r a ln ie , a n ie w y c h o w a n e w b a g n ie z e p s u c ia .
W e W ie d n iu p o c ią g n ię to d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j 2 1 w y d a w c ó w r y s o w n ik ó w i d r u k a r z y , o r a z h a n d la r z y i a je n tó w lite r a tu r y n ie m o r a ln e j,
W C z e c h o s ło w a c ji o p r a c o w a n y f ^ z o s ta ł p r o je k t p r a w a k a r n ę g o , w k tó r e m 2 6 8 p a r a g r a f p r z e w id u je k a r ę o d 1 4 d o 1 6 m ie s ię c y a r e s z tu a lb o o d p o w ie d n ią k a r ę p ie n ię ż n ą z a s z e rz e n ie , w y s ta w ia n ie , p r e n u m e r o w a n ie b r u d n e j i n ie m o ra ln e j lite r a tu r y ,
W P o ls c e ty lk o , w P o ls c e k a to lic k ie j m a ło c o s ię d o tą d n a te r n p o lu r o b i, to te ż n a w y s ta w a c h s k le
p o w y c h w id z i s ię r y c in y i f ig u r y b e z w s ty d n e i n ik t p r z e c iw te m u n ie p r o te s tu je , a w y c h o w a w c y n a s z e j m ło d z ie ż y , ja k o te ż i w ła d z e p a ń s tw o w e , z a c h o w u ją s ię w te j s p r a w ie b ie r n ie .
| c z u w a ć w c a ły m k r a ju iz w y ją tk ie m w o je w ó d z tw a w r - I le ń s k ie g o , n o w o g r ó d z k ie g o i p o le s k ie g o . G r a d y i u le w y z a z n a c z a ły s ię s p e c ja ln ie w w o je w ó d z tw ie ta r n o p o ls k ie m i I w o w s k ie m , k r a k o w s k ie m , łó d z k ie m i w a r -
s z a w s k ie m ,
„ D z ie n n ik P o z n a ń s k i" o g ła s z a w y w ia d z p r e z e s e m W ie lk o p o ls k ie j I z b y R o ln ic z e j, p , S z u lc z e w s k im , d o ty c z ą c y te g o r o c z n y c h u r o d z a jó w . P , S . o ś w ia d c z y ł:
„ T e g o r o c z n y u r o d z a j n a te r e n ie W ie lk o p o ls k i r ó w n a s ię n a jz u p e łn ie j u r o d z a jo m z e s ło r o c z n y m , — W ię k s z e z b io r y d a d z ą z b o ż e ja r e , m n ie js z e n a to m ia s t o z im a . O s ta tn ie o p a d y a tm o s f e ry c z n e d o s k o n a le p r z y c z y n iły s ię d o u r o d z a jó w g le b p ia s z c z y s ty c h , n a k tó r y c h o b e c n y s p r z ę t p r z e w y ż s z y z n a c z n ie s p r z ę t z ty c h ż e s a m y c h te r e n ó w w r o k u z e s z ły m . Z a to z n a c z n ie m n ie j z b ie r z e m y z ie m n ia k ó w , g d y ż m o ż n a p r z y ją ć , ż e z b ió r ic h b ę d z ie m n ie js z y o d z e s z ło r o c z n e g o o je d n ą tr z e c ią . U r o d z a j n a b u r a k i c u k r o w e je s t ta k i s a m , ja k i b y ł w r o k u u b ie g ły m , b o a c z k o lw ie k w n ie
k tó r y c h p o w ia ta c h b u r a k i s ą n ie c o g o r s z e , je d n a k ż e o g ó ln y o b s z a r , z a s a d z o n y w ty m r o k u b u r a k a m i, je s t w ię k s z y ,,,.
M o ż liw o ś c i e k s p o r to w e p r z e d s ta w ia ją s ię ja k n a j le p ie j, I to n ie ty lk o z te g o w z g lę d u , ż e m a m y u r o d z a j, le c z i z te g o p o w o d u , ż e n a p o ls k ie z b o ż e b ę d z ie n a r y n k a c h z a g r a n ic z n y c h d u ż y p o p y t, g d y ż ja k w ia d o m o , n a o g ó ł w ty m r o k u , w ś r o d k o w e j E u r o p ie , ja k i w K a n a d z ie , z b io r y s ą s to s u n k o w o m iz e r n e . S ła b y u r o d z a j m . i. s p o w o d o w a ł, iż w N ie m c z e c h n p , c e n tn a r ż y ta k o s z tu je 2 4 z ł,, g d y ty m c z a s e m u n a s ty lk o 1 4 ,5 0 z ł. J e ż e li c h o d z i o ilo ś ć e k s p o r tu , to w y w ie ź ć b ę d z ie m y m o g li w r o k u b ie ż ą c y m ty le , c o w u b ie g ły m . P s z e n ic y z a ś z n a c z n ie w ię c e j. N a jle p s z y m r y n k ie m d la n a s z e g o e k s p o r tu z b o ż a s ą w z a s a d z ie N ie m c y , je ż e li c h o d z i s p e c ja ln ie o w o je w ó d z tw a z a c h o d n ie . P o w ie d z ia łe m w z a s a d z ie ,, g d y ż w p r a k ty c e , k ie d y o b e c n ie N ie m c y n ie z n io s ły je s z c z e w w o z o w y c h c e ł n a z b o ż e , e k s p o r t w ty m k ie r u n k u n ie b ę d z ie n a m k a lk u lo w a ł.
k tó r e P a n p o ło ż y ł w c h a r a k te r z e - P r e z y d e n ta r e p u b li
k i. W k r ó tk im c z a s ie r o z w ią z a łe ś P a n p o w a ż n e , c ię ż k ie i n ie b e z p ie c z n e p r o b le m y ' le p ie j, n iż b y p o tr a f ił k to k o lw ie k in n y , w y p o s a ż o n y w ła d z ą , w y k o n a w c z ą . P o w ia d o m im y ' in n e N a jw y ż s z e R a d y ś w ia ta i f n n e lo ż e m a s o ń s k ie , o ty m a k c ie u r o c z y s ty m , k tó r y je s t p u b lic z n y m u z n a n ie m d la P a ń s k ie g o d z ie ła , o d p o w ia d a ją c e g o s z c z e g ó ln ie n a s z y m p a tr jo ty c z n m w y s iłk o m " , A w ię c p r e z y d e n t C a lle s ,, z k tó r y m ta k s y m p a - tu z u je n a s z a P A T , d o s tą p ił n a jw y ż s z e g o o d z n a c z e n ia
ja m u d r o g ę z a c h o d z ę , te n s a m .. C h c ia łe m g o z a c z e p ić , a l e m i z a m k n ą ł z r ę c z n ie , f ju ż s ię w ię c e j n ie p o k a z a ł... O tó ż s ą d z ę , ż e to n t u n ie je s t b e s k o z e r y . B o ż e s a m Z e m b r z y ń s k i, p r z y s ię g n ę , a le ja k s ię d o s ta ł d o m e c e n a s a , p o c o tu p r z y b y ł, a p o d f e e g a d o in te r e s u ? C o o n w te r n m a ? T u s ę k ,
W s z y s c y z a m ilk n .
— M m e s ię z d a je — o d e z w a ł s ię p o c h w ili k s . S e r a fin , — ż e a s in d z ie jo w i s ię tr o c h ę ś n i. N a jp r z ó d Z e m b rz y ń s k ic h m o ż e b y ć n a ś w ie c ie d o s y ć , p o w tó r e , g d z ie , — c o , — te n s a m , tu ta j? i ja k b y ś g o ty p la ta c h ty łu z a r a z ta k p o z n a ł? T o im a g in a c ja .
— M o ż e i im a g in a c ja — o d p a r ł W in c e n to w ic z ,
— a ż e m i to w e łb ie u tk w iło i ż e , n a d o b r ą s p r a w ę , n a le ż a ło b y d o tr z e ć i d o w ie d z ie ć s ię , to te ż p r a w d a . K tó ż g o m o ż e , w ie d z ie ć ? A je ś li to te n s a m i te r a z s ię m ś c i s w e g o p o lic z k a i p o d ju d z a i s z k o d z i?
— G d z ie ż b y w s e r c u lu d z k ie m , u c h r z e ś c ija n in a p a s k u d n a ta k a z e m s ta ta k d łu g o m ie s z k a ć m o g ła — o d e z w a ł s ię k s . S e r a f in , — n ie w ie r z ę . „ A o d p u ś ć n a m n a s z e w in y , ja k o i m y o d p u s z c z a m y " c o d z ie ń m ó w ią c , c z y m o ż n a d z ie s ią tk i la t k a r m ić p ie r s i tę ż m iję ?
— C o m w id z ia ł, c o s ły s z a łe m , to w a m m ó w ię — d o d a ł W in c e n to w ic z , — a je ś l b a ła m u c ę , n ie u p ie r a m s ię . T y lk o m n ie to n a z w is k o Z e m ib r z y ń s k ie g o ś w i d r u je i tw a rz , c h o ć z e s ta rz a ła , d a lip a n ta s a m a . J a g o d o b r z e p a m ię ta m , lis o w a to w y g lą d a ł, o c z y w e łb ie , p o n u r y .
w m a s o n e r ji, A tr z e b a p r z y z n a ć , ż e z a s łu ż y ł s ię je j b a r d z o . R o z p ę ta ł n ie b y w a łą w ś w ie c ie c y w iliz o w a
n y m w o jn ę r e lig ijn ą , p o z a m y k a ł k o ś c io ły , w y g n a ł i u w ię z ił d u c h o w ie ń s tw o k a to lic k ie , k a z a ł z a m o r d o w a ć b is k u p a w w ię z ie n iu i t, d .
W o ln o m u la r s tw o p o ls k ie z a „ w ie lk i c z y n " — r e w o lu c ję m a jo w ą r ó w n ie ż s p o tk a ła n a g r o d a z e s tr o n y je g o w ła d z n a c z e ln y c h . J a k d o n o s i a je n c ja C E P S , w B u k a re s z c ie o d b y ł s ię w ty c h d n ia c h m ię d z y n a r o d o w y k o n g r e s o r g a n iz a c ji m a s o ń s k ic h . N a k o n g r e s ie ty m s p e c ja ln ie w y r ó ż n io n o d e le g a tó w p o ls k ic h o r a z s tw ie r d z o n o , ż e w o ln o m u la r s tw o o d g r y w a d z iś w y b itn ą r o lę w P o ls c e , g d z ie c z ło n k a m i ló ż m a s o ń s k ic h je s t s z e r e g z n a k o m ity c h c z ło n k ó w o b e c n e g o r z ą d u .
S z e r e g w y b itn y c h p o lity k ó w i w o js k o w y c h n a le ż ą c y c h d o ló ż m a s o ń s k ic h w P o ls c e , z o s ta ło p o s u n ię ty c h w s z c z e b la c h h ie r a r c h ji m a s o ń s k ie j. S z c z e g ó ln ą p o c h w a łę o tr z y m a ł r e d a k to r „ G ło s u P r a w d y " , p , W o jc ie c h S tip iń s k i.
NaniaM Piłsudski taluie żjdi!
P is m o ż y d o w s k ie „ N a s z P r z e g lą d " (z d n , 1 0 , b m ,) d o n o s i, ż e p o d c z a s u r o c z y s to ś c i le g jo n o w y c h w K ie l
c a c h , g d y m a r s z a łe k P iłs u d s k i w y s z e d ł n a u lic ę , p r z e d s ta w ił m u s ię in w a lid a ż y d o w s k i z M ie c h o w a .,.
M a r s z a łe k u c a ło w a ł g o w c z o ło .
R o z k o s z n e ! A m o ż e b y p a n , p a p ie m a r s z a łk u , u c a ło w a ł ty c h , k tó r z y p o d c z a s r e w o lty m a jo w e j s ta li n ie z ło m n ie n a g r u n c ie p r a w a i k o n s ty tu c ji, w ie r n i p r z y s ię d z e ż o łn ie r s k ie j? J e s t ic h c a ły le g jo n : g e n e r a ł M a lc z e w s k i, g e n . R o z w a d o w s k i, g e n , S ta n . H a lle r , p u łk , P a s z k ie w ic z , p u łk , A n d e r s i ty lu , ty lu in n y c h . N ie , p a n w o li u c a ło w a ć ż y d a ! N o , z r e s z tą n ie w ia d o m o , c z y ta m ty m z a le ż y n a p o c a łu n k u p a n a ?
C h y b a — n ie ! (r)
Ipadek po i. u. 1. aMuie (olaki
D o W a r s z a w y p r z y je c h a ł k s , d r , K r u c z y k , k tó r e
g o ś p , k s , a r c y b is k u p C ie p la k u s ta n o w ił s w y m g e n e r a ln y m s p a d k o b ie rc ą , p o z o s ta w ia ją c m u s u m ę o k o ło 4 0 .0 Ó O d o la r ó w , K s , A r c y b is k u p C ie p la k z e w z g lę d ó w f o r m a ln y c h p r z e p is a ł te n m a ją te k n a r z e c z k s . d r . K r u c z k a , p r o s z ą c o r o z d z ie le n ie g o n a c e le s p o łe c z n e . Z e w z g lę d u n a to , ż e D o s to jn y z m a r ły n ie z d ą ż y ł w s z c z e g ó ła c h w y r a z ić s w e j o s ta tn ie j w o li, k s , d r , K r u c z k a o d b y ł k o n f e r e n c ję z p r z e d s ta w ic ie la m i w y ż s z e g o d u c h o w ie ń s tw a , c e le m u s ta le n ia ś c is ły c h z a s a d p o d z ia łu . W te j ta k ż e s p r a w ie u d a s ię k s , d r . K r u c z k a d o R z y m u d la u z y s k a n ia p o tw ie r d z e n ia p o d z ia łu p r z e z O jc a Ś w ię te g o ,
Układy pokko-Diemieiliie lozwijaio siu pomnluie.
W r a m a c h r o k o w a ń g o s p o d a r c z y c h z N ie m c a m i o p r a c o w a n y c h z o s ta ło 9 w a ż n y c h u m ó w k o le jo w y c h . C z te ry d o ty c z ą k o m u n ik a c ji s ą s ie d z k ie j, je d n a p r z y s tę p u d o W is ły w K o s z e n ie w ie , d w ie—tr a n z y tu p r z e z K lu c z b o rk i d w ie k o le jo w e g o tr a n z y tu i b e z p o ś r e d n ie j k o m u n ik a c ji m ię d z y p a ń s tw a m i z a c h o d n ie m i a P r u s a m i W s c h o d n ie m i o r a z m ię d z y N ie m c a m i a p a ń s tw a m i n a w s c h ó d o d P r u s W s c h o d n ic h p o ło ż o n e m i.
P ię ć p ie r w s z y c h u m ó w z o s ta ło ju ż p o d p is a n y c h p r z e z p e łn o m o c n ik ó w s tr o n o b u . P o d p is a n ie o s ta tn ic h c z te r e c h u z a le ż n io n e z o s ta ło p r z e z s tro n ę n ie m ie c k ą o d u k ła d u o k o n k u r e n c ji p o r tó w b a łty c k ic h . U k ła d te n je d n a k w y m a g a je s z c z e s tu d jó w i d la te g o s f in a liz o w a n ie ty c h s p r a w z o s ta ło o d ło ż o n e n a p ó ź n ie j, W r o k o w a n ia c h ty c h , w y m a g a ją c y c h d u ż e g o n a k ła d u p r a c y , b r a li u d z ia ł i r a m ie n ia p o ls k ie g o M in is te r s tw a K o le i n a c z e ln ik w y d z ia łu C h o d k ie w ic z ja k o p r z e w o d n ic z ą c y k o m is ji k o le jo w e j, k ie r o w n ik r e f e r a tu tr a k to w e g o p . d r . K le c h n io w s k i i k ie r o w n ik r e f e r a tu ta r y f p o ls k o - n r e m ie c k ic h p . d r . Z a w o js k i a z r a m ie n ia d e p a r ta m e n tu r u c h u c z ę ś c io w o p p . in ż , F r a n k i in ż . G r o n o w s k i,
■■■■BaBEaBsaMBimmRraBicaBKaMRnaHBanaHBBaBBaHBBHBBBH
— A le c z e g o ż e ś s ię w ię c e j d o w ie d z ia ł? — s p y ta ł B u r s k i — b o to je s t ty lk o a n e g d o tk a .
— N o ź le , b a r d z o , s ły s z ę , ź le , r o z je ż d ż a ją s ię z n ic z e m — r z e k ł W in c e n to w ic z , — M ó j o jc z e , a g d y b y m ja g e n e r a ło w i tę h is to r ję o p o w ie d z ia ł? h ę ?
— C ó ż to p o m o ż e ?
— N u ż o n ta m s z k o d z i?
— C z y ż c o n a to p o r a d z is z ? C z ło w ie k a , c o la t ty le n o s iłs ię z z e m s tą , ja k d z iś p o p r a w ić i u p a m ię ta ć ?
Z a m ilk li w s z y s c y ,
— B o g u to z d a jm y — d o d a ł k s ią d z i, — a p o m y ś l
m y le p ie j, c z y b y ś m y , i n a s i z n a jo m i, i f a m ilja , n ie m o g li ic h r a to w a ć ,,.
— Ż e b y to n ie ta k ic h s u m p o tr z e b a b y ło — o d e z w a ł s ię ło w c z y , — ja , c o m ta k ż e u c iu ła ł tu z ic h ła s k i„ d a łb y m c h ę tn ie ,
— J a n ic n ie m a m — r z e k łB u r s k i, — a le w P ło c k im m a m z n a jo m y c h , c o r u b le k o r c a m i m ie r z ą ; p o je c h a łb y m , m o ż e b y n a m o je s ło w o p o ż y c z y li,.,
— I z p o d s e r c a n ik t n ie p o ż a łu je — r z e k ł W in c e n to w ic z , — d a m y o s ta tn ie , ja k B ó g m iły ,,. G o z d o w - s k i p e w n ie te ż tr z o s a w y tr z ą ś n ie , a le ta m n ie w ie b c o je s t, b o p r z y s m a k i lu b ił,,. J e d n a k , n ie c h s ię s o b ie ś m ie ją , te g o Z e m b r z y ń s k ie g o n ie u ta ją .
I ta k s ię s p a ć r o z e s z li.
( C ią g d a ls z y n a s tą p i.)
