1
SPIS ZAWARTOŚCI
TECZKI ąS 5 5 I <SL
I./l. Relacja \J
l/2.Dokumenty(sensu stricte} dotyczące osoby relatora 1/3 .Inne materiały dokumentacyjne dotyczące delatora — II.-Materiały uzupełniające relację-
III/1 .Materiały dotyczące rodziny relatora —
III/2.Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —- III/3.Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4.Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —
III/5.Inne... • IV. Korespondencja -~
V. Nazwiskowe karty informacyjne :
V
VI. Fotografie —
2
3
Irena Królikowska
Warszawa lo,ul.Sempołowskiej 3 m.25< Warszawa,dnia , . .1967r•
A N K I E T A
v Zamierzam napisać pracę o losach kombatantek po wojnie. Jako jed
na spośród Was,pra/oię poznać historię Waszego życia,która pomoże mi zbadać wpływ służby wojskowej kobiet na ich późniejszą pozycję w społeczeństwie i ro
dzinie .Pjęps zę więc uprzejmie o szczerą odpowiedź na postawione niżej pytana^
ewentualni dołączenie na osobnej kartce swego życiorysu.Jeżeli pragniecie po
zostać nie zno.no,ankiety można nie podpisywać lub podać tylko wybrarjy pseudonim.
Mile widziane wszelkie zdjęcia,które po wykorzystaniu, na życzenie adresatki, mogą być zwrócone.
Z góry dziękuję za współpracę.
1. To d-emobilizacji osiedliłaś się: / pdpowiednie podkreśl/
w mieście stołecznym, ? _
w miećcie wojewódzkim, w mieście powiatowym, w małym miasteczku, na fysi,
w osiedlu.
_ Dlaczego. p rzez *kres w*jny n ie rn^jąc a ik a g * b l i s k i eg* *dm alazła*
.rodzinę aj-lejf.^, ktrira wrouil a ze Związku Radzieckiego i se ią ga ęła » i ę aa wiej 5* kffi. od Kii as ta
2. Opisz pokrótce warunki, w jakich odbywał się Twój start życiowy po zdemobi-
I lissowaniu: p» ©siedleaiu się kom. M .O . Kuduk Aleksy i p o r, U .B . utrudniał :«i życie i inay* wyw»zil meble inwentarz' gywy i Martwy z w i*s k i.k to się sprzeciwia
zamykali terz i mego męża który stawił czoło , zmuszeni byliśmy wyjechae bez niczeg esiedliłam się aa Solnym 3 1 . w listopadzie wynajęłam pak oj w starym d*«iu w ty^
! czasie szukała® innego mieszkania ja k * suplokator wyrzucono mię a & ulicę a na w alizki posadź «n@ 2 le t . dziecko tak/postąpiła Miejska Rada a^w z as i aa dans nie mieszkanie bez ©kien p* wyjerzdzających żydach d* Palestyny « buntowałam się życi ciem widząc n ie aa »iejscach swoich l u d z i • ,R*zp*ezęłaa ciężką^feaeę .epołeczaą w Zakładzie pracy i Mieście .P* 5-ciu latach zastałam przeniesiona na.Przew , L K . d*
P*w*przez 3 miesiące dojerzdzała© 1 7 , k * . zimą mając 2-je Maleńkich dzieci brak
• mieszkania p* iuterwęcji kem. p#w. otrzymałam mieszkanie lecz zawód mię spotkał
• z*stałam wyzwana świnią że aa hama się spr*wadz#M Musiałam wezwać k .0 * n a co zosia- : łam przeproszona ale krzywda p rze st a je . postąpili oficerowie ja d . w * j . i ich^ z*ny
Na karzdym kr*ku spotykał ffiię zawód nie tak jak p® wojnie nam mewi®E0 dostaniecie pomoc,mieszkania, pracę , pomoc ro dzinie} pytam gdzie t® jest czy ktosswspomai
czy kt*s zapyta jak żyjesz jakie masz mieszkanie , pozostaje tylk* wspomnienie*,
pruk • L'vtiV. 'i ,) r> . £ f; 0 r. 6?- 0XU -?^ t>V. ij~, Q&. 6 f-.
4
- 2 -
3. Start ten wydatnie ułatwiła Ci : rodzina, przyjaciele, jnńntwa,
społeczeństwo,
instytucje społeczne, radziłaś sobie całkowicie samodzielni^* /odpowiednie podkreśl/
4 .Czy rozpoczęłaś naukę po zdemobilizowaniu:
tak,
- n i e _ . ______
Jeżeli tak , to dlaczego uważałaś to za konieczne:
5« Rozpoczęłaś naukę - dokształcanie się:
- już v/ roku 1945,
- kilka lat później,/kiedy/
- kilkanaście lat później,
- wcale nie uczyłaś się, f
6* Jeśli rozpoczęłaś naukę, to czy:
-ukończyłaś szkołę podstawową,
" " zawodową,
" - ” . średnią ogólnokształcącą,
" •" •• zawodową, - wyższą.
7 . Co zadecydowało o takim wyborze: p r-LC*wac z p*w#du ciężkich warimk*w n ie zdycyd*w«Lł*® się uezyc .
Jeżeli przerwałaś naukę, to podaj przyczyny tej decyzji / ile klas ukończy
łaś': y k i , ®zk»ły pedsta.w9w*j 2 k l . giiua*zjiuia 1 rtk szkały fiH a *s*w ej,
8* Podaj zawód , w jakim pracujesz: Ref eraat pasz i M at. Bud«wlaJL ych
a/ Ile zarabiasz / jakie masz gospodarstwo/ : zl .
b/Jakie po śi.”< łasz mieszkanie: sredaie p #trze b »e re»*n tu k apitału eg#
c/ Czy posiadasz: Telefon,
radio, ! " ' <
Telewizor, adapter, pralkę, lÓdowkę, odkurzacz, innej
5
“ 3-
9« Czy lubisz swoją pracę: j^alc1 nie •
Dlaczego tak jest? «a* d®czynienia z .-raLaikaMi z ludzMi ciężkiej pracy i z tysd « • Kią rozumieją c® Mię' lubią z ktarymi mam w.sp®lay język a j«t rezumię ich c ie r p ie n ia .-
10. Czy fakt ,że byłaś żołnierzem:
- ułatwiał Ci - załatwianie spraw osobistych w urzędach, - otrzymanie pracy,
- dostanie się do szkoły, < -
-otrzymania mieszkania, “ ~
. - awans w pracy, J
- nie miał żadnego wpływu, - utrudniał,
- nie przyznawałaś się do tego.
Podaj ciekawsze przykłady ilustrujące powyższą odpowiedź:
Jestem p®r. 1-szej Armji T. Kasciuszki w szeregi wstąpił** 194-3 r . w Sielcach 3i«t.ł®muty Z®st*łam zde®®biliz®wan«i 1 . X. 194-6 r. Nikt faie wsp®mina nawet
w dniu W*jska P®lskieg® marnej karteczki • wspusnieniu k*rpadantek byłej w*jny sam ja* utrzymaniu 2 c®rki i męża liczący 57 lat pa kontuzji w w *jaę nie zawsze m®że prac®wac b® dla ńieg® pracy niema 7 miesięcy ■p® K*w.itet*ch ,Zatrudnieniacl aż wres®ie jak* palacz za 9** zło taka p®m®c a dlaczeg® z ®gł*szen w gazetach poszukują pracownik®w w kilku zakładach we-Wr©cławiu,Swidniey i innych ®dp®wied
’■* ZaBłie jsc®wych nie przejmujemy"ZBOWID pomaga tym tym c® mają pęnsę p® 3*®* t . a pracę dlatych ©» się nudzą w d®»u a ja jak® ż®łnierz ranna aa f r a n c ie i jpąż m®gę wyżys za 1.5®* zł* dac utrzymanie ubrać, ®płacie mieszkanie ,gaz ^sw iatł®
•grzać i posiudz dziesies w nauce jakie są wymagania * A czy wart® zwr®cic się d® E*ges, D® Prze?/. P®w. Rady .p®d drzwiami p®ł dnia .d® M iej. Przew. lub sekre tarza na g®rący ®biad p®szli lub w terenie a przepustka dla isie par^ rainut.
w Zakładzie pracy nie®a funduszy , jak k*®s umrze lub zacłi»ruje dług®. Jednsstka ę®B*ga r*dzin®w w®-jsk#wy® a my ich nie ®bch*dzi»y.tak jest w Z ąbk •wicach S I.
jest Bis tylk® dwie kt®re przeszli ten szlak b®j*wy , 11. Czy służba wojskowa wyrobiła w Tobie:
- poczucie własnej godności: Tak, nie*
- odwagę: tak; nie• ' f
. I 'r - wytrwałość w dążeniu do celu: tak, nie • - - - Czy możesz poprzeć to jakimiś przylcłądami:
rJie uniżyła* się url®p spędza® d®rabia* s®bie na utrzymanie u r*lnik»w przy.
wiosennych pracach , żniwach ,wyk®pkach za 22 lat pracy niewiea jak wygląda
uriap , wczasy , wycieczki, wyjazdy ,'syaat*ria aiia® zł eg® stanu zd r#wia-re*»aty z 1 sta^.y ,wzr®k -nie m®gę nyslec- że ®i c®s d®lega z p®w*du warunk®w ,
6
- 4 -
12. Czy jesteś zadowolona ze swych osiągnięć; - osobistych tak . nie.
- zawodowych ""tak , nie*
- społecznych tak , nie.
- naukowych tak , nie • - małżeńskich tak , nie • - towarzyskich tak f nie*
13* Czy utrzymujesz więź z kombatant kami :
— lały. nie*.
Dlaczego:
Mą® ribrics przyjaciółki ktere przeszły zeauaą frent i całą wtjmę Gieraia Niewczas /Mączka/ -Waada , Jadwiga Pep*wska /Rzepecka/kt• ra •dznacz#«a. za Lenin# krzyrze*
Y iltuti V.g k l . z I-j Dywizji k#rap. flizyjerek *d pierwszych dni złączyła nas przyjazn a teraz łączą nas wspsumienia .
14* Opisz swoje osiągnięcia w pracy:
• . i ' • J . o ■ • - L > . _L. •
15, Napisz , kiedy wyszłaś zamąż, czy małżeństwo jest udane, ile nasz dzieci, w jakim wieku:
1938 r wyszłam zaatąż -małżeństw* zgedne- dwie cerki Krystyna 2® lat
Terenia 16 lat « ■ l/ f- ‘ “ ‘ J- .
' I v . . , r " : r , (
: . ■ I • * - - -
• l. ■ - ' . ■ - ; \ - ■zs
16. Podaj,gdzie uczą się /uczyły się^/ Twoje dzieci:
Krystyna -trzeci r»k Wydzał architektura £*xe we Wrscławiu Terenia 1» klasa
•g e ln ia k .
- Jak kierowałaś ich losami: e ' . rf
' . . ' • f - - ; ' f - f .. V ■ / v V
- Czy nie zawiodły pokładanych w nich nadziei:
Nie wiedziały r«sk*szy żyły w biedzie nie uczyłam ich kłamstwa dając i *
wskazawki sweg# życia , uczyła® pracaw&c »d malwnkesci , są wz*r#wyai uczniaai.
7
17. Czy Twoja rodzina szczyci się tym, że "byłaś żołnierzem*
- tak, bardzo, - tak,
-jest obojętna, - nie*
Zilustruj to przykładami: - •
Oenią se-ię za t». tak jak kiedyś ba frencie stawiała* czełe przed wregie® tak dzis stawiała czełe przed biedą -przed walką za nich arzeby nie zeszły na zł-:Ł drągę -dseeniają asie zaw y rezun ienie i zg»d<|.
18* Czy swoją przeszłość żołnierską wspominasz z przyjemnością, czy z niechę
cią* z przyjesnaseią
Dlaczego tak jest*
ffiiałaH ta® radesc żyei®. zrezucienis , zgedę wspelną aił»sc,niefiłsz-ywy usuiech i piękne słsneczBe dnie w sweiwt wspelnym eteszeniu,-
a / czy uważasz, że służba wojskowa wpłynęła ujemnie na Twoją kobiecość?
i e p r z y z n a jg s i ę d» t.e g a . -d ez** ł*#-ł?* zc2*$*w tó «i-* ---i u b ł i f r e s la a '
Podaj przykłady*
Ludzie ktnrzy nie .przeszli walk b* jawy eh nigdy nie uwierzą dyskusja nie daje
rezultatew • ,
b/ czy uważasz, że służba wojskowa da2a Ci jakieś szanse życiowe ? ' Podaj przykłady*
tak nauczyłam się śyc -walćzyc bye szczery® sprawiedliwym - sta© w ebrenie kemu dzieje się krzywd-*- tępiąc złe.
c/ czy ktoś Ci wytykał w sposób przyłay okres służy wojskowej?
Podaj przykłady*
w duz* razmewoich nie' cenią walk kebiet -a *edal e de stawał i na piękne ecz y*
8
- 6 -
19. Czy Twoja córka /dzisiejsza młodzież/ byłaby , Twoim zdaniam, zdolna pójść w Twoje ślady, gdyby zaszła tego potrzeba?
tak
2o. Podaj:
a/ Ile miałaś lat .w chwili mobilizacji:
18 -cle
b/ Jałcie miałaś wykształcenie?
7 klas szk®ły p®dstaw®wej dwie klasy giaoiazjuK c/ Gdzie mieszkałaś przed wojną:
- miasto stołeczne, - miasto wojewódzkie,
— miasto powiatowe, - miasteczko,
-v4eś, ' ,•
- osiedle.
d/Gdzie mieszkałaś przd mobilizacją?
Uz beki sta. a- k®szkupir. p»w. urgięez
e/ Gdzie pracowałaś?
w szpitalu j*k® pielęgniarka
f / W jakim stopniu wojskowym opuściłaś wojsko?
porucznik
g/ Jakie otrzymałaś odznaczenia i kiedy?
9 medali 3* krzyfcże ®dziiakę Grunwaldu, dyplosy i_® dz«acze&i*
21. Czy chciałabyś coś jeszcze od siebie dodać:
Obecnie •pisuję życie w walkach. .Rewnaczesjsie serdecznie dziękuję za ankietę * że p*dane w aej pytania ss®gły mi dac ulgę żyei®wą przed kt®rą..»*g>aBi wyznać' sw©~i b®l, kryty tyle lat p®dzieli© się z radsseią i przykrssciami »
Jeszcze raz dziękuję Ci sa udzielenie pomocy w tej pracy.
9
10
ZSRR-LWP
CZERWONOGRODZKA JaninaV
Źródło informacji:
Ankieta anonimowa z 1967r cudtta,- SI-3,00 ZĄblooujaz. Siakie,
u t Stcszrcą. Ą
łOOj- ĄttfhoifcgUlO/
11
12
1. Armia W P Czerwonogrodzka Janina
- wstąpiła do wojska polskiego organizowanego przez gen.. Berlinga..
Źr. Maria Wójcik, Kobiety - żołnierze 1. i 2. Armii W P - biografie i wspomnienia, s. 120,124
K.Wojt. 2011
