Robotnik. R. 4, nr 43 (1920)

(1)

N r. 43 (151) L ublin, dnia 25 grudnia 1920. R o k IV .

TYGODNIK P O Ś W IĘ C O N Y SP R A W O M W A RST W P R A C U JĄ C Y C H . ' Organ Stow arzyszenia R obotników Chrześcijańskich. ■ ~ —

A dres R edakcji .i A d m in is tra c ji:

Krakowskie-Przedmieście 7, I piętro (Lokal Stow . R obotników Chrzęść.).

Redaktor przyjmuje:

w p o n ie d zia łk i, w to rki, środy i p iątk i od godz. 6— 7 w ieczo rem .

W p i l n y c h spraw ach re d ak cy jn y ch , ja k r ó w n ie ż w e w szystk ich k w estjach, o b c h o dzących o s o b i ś c i e re d ak to ra ,,R o b o tn ik a ”, n a le ż y się zw racać pod adresem :

Feliks K ozu b ow sk i, ul. Szopena 21, m. 12.

P w Z E D P Ł A T A W YN O SI : kwfcrtnl. z pr zesyłką 12 mk., dl a cz ło n k ów Sto w a rz y sz e ni a na prowincji z przea 9 mk.

C E N Y O G Ł O S Z E Ń : Z a wiersz petitowy 1-szpnltowy na o st at n ie j stroni© fl mk , na 1-ej stronie 8 mk., w t e k ś c i e 10 mk. Orobne o g ło sz en ia po 40 fen. za ka żd y wyraz.

A D M I N I S T R A C J A otwarta codz ien ni e od godz. 0 — 3 po poł. i od 5— 9 wieczorem z wyj ątk iem św ią t i niedziel.

P R A C Ą i Ł A D E M .

Od Wydawnictwa.

Z ch w ilą pow stania w naszem mieście Chrze- ścijańsko-Narodowego Stronnictw a Pracy dalsze w y daw anie „R o bo tnika44 jako organu Stow. Rob. Chrze

ścijańskich nie jest konieczne. W p raw dzie hasła, które nam przyśw iecały, są rów nież hasłam i Chrześc.-Nar. Stronnictw a Pracy; ale zadania, któ

re się przed niem otw ierają, śą innego rodzaju, a cele większe. W ra z ze zm ianą w arunków orga

nizacyjnych zm ienić się m usi poniekąd charakter pism a, które będzie nietylko organem stronnictw a, ale także jedną z trybun opinji narodowej. Z tych w zględów Z arząd Stow. Robotników Chrzęść, zaw ia

dam ia Szan. Czytelników , że „R o bo tnik44 jako or

g an Stow arzyszenia przestanie w ychodzić z dniem 1 stycznia 1921. O zm ianach w w ydaw nictw ie, jak rów nież o charakterze i zakresie nowego pism a po

inform uje kom unikat, który w swoim czasie zostanie w ydany.

Z a rz ą d Stow. Rob. Chrzęść.

Od Redakcji.

Niniejszy numer „R obotnika" jest w tym roku nu

merem przedostatnim . W d. 31. grudnia b. r. wyjdzie numer jeszcze jeden, a m ianowicie 44-ty. Będzie on zaw ierał dokończenie sprawozdania z wiecu Chrześc.- Nar. Stronnictw a Pracy, sprawozdanie ze Z jazdu przed

stawicieli tego stronnictwa w W arszaw ie, kom unikaty Z arządu naszego Stow arzyszenia i Zarządu Chiześc.- Nar. Stronnictw a Pracy, oraz spis treści, zawartej w 152 numerach „R obotnika" za czas od d. 4 listopada

1917 r. do d. 31 grudnia 1920 r.

U progu nowych zadań.

Po dw u latach bytu niepodległego Polska sta

nęła na punkcie zw rotnym . Dotychczasowy układ sił politycznych w Sejm ie przestał być wyrazem rzeczy

wistych stosunków. W szystkie prawie stronnictwa uzna

ły, że ogromne zadania, otwierające się przed pań

stwem, w ym agają przedstawicielstwa o wyrażnem o b li

czu po lityczntm i o zdecydowanej w oli działania. T ym czasem obecny Sejm żadnemu z tych w arunków nie odpow iada. Jest bezbaiw ny i bezduszny, rozbity na paitje, zaściankowo-małostkowy. Najważniejsze uchwały zapadają w nim często w iększością jednego lub paru głosów . Tak powzięto uchwałę w sprawie reformy rol

nej, tak zdecydowano o senacie. D w a lata ju ż niedługo m in ą od zw ołania tego Sejm u, który szumnie nazwa

no konstytuantą, a konstytucji jeszcze nie mamy. Z a w dzięcza mu natomiast Rolska mnóstwo ustaw, doryw czo skleconych i niem ożliwych do zastosowania. Ten chłopski Sejm uchw alił refoim ę rolną, ale nie chce chłopa obłożyć podatkam i; zasiadający w tym Sejm ie posłow ie z lewicy chętnie g łosują za kredytam i dla

r Wigilja więźnia.

W ig ilja !... G w ar m iejski pow oli ucicha...

W mgle śnieżnej żółtaw e m igoczą latarnie — T łu m spieszy do dom ów , mknie, tłoczy się, spycha I znika... W n e t spokój ulice ogarnie...

D o izby, ponuro sklepionej, przez kraty B'ask św iateł ulicznych i w rzaw a się wciska..

N a nędznym tapczanie, ohydnem i szmaty O tulo n, spoczyw a człek — num er z nazwiska.

W ig ilja !... T am radość — tu gorycz i skargi, T u żyw ot w ystępny cios prawa niwreczy.

...W zro k blj^snął złow rogo — zatrzęsły się wargi, Ju ż zionąć przekleństw em m iał po tw ór człowieczy.

W te m rygle .zgrzytnęły— w drzw iach klapa opadła, I głow a strażnika m ignęła z za kratek

W pól.świetle lam p nocnych, jak głow a w idziadła, A ręka do w nętrza poniosła — opłatek.

Podżwńgnął się w ięzień, dar chw ycił skw apliw ie I,— otw ór gdy zniknął — 011 m yślą pogonił W te lata, gdy życie w iód ł w pracy, uczciwie, N im upadł; więc na chleb łzę żalu uronił.

P rzy nędznem posłaniu ugiąw szy kolana, O czy m a pożerał opłatek, jak głodny.

I drżący, skruszony, tak przetrw ał do rana, A w arg i szeptały: „Niegodn 3 nn, niegodny! — A ż z klęczek odrodzon w stał sercem i duchem ,—

I chociaż tym samym w idziano go codzień

(Bo zmiany swej słowem nie zdradził, ni ruchem) P o k u tn ik to je d n ak był odtąd — nie zbrodzień...

bezrobotnych i za podw yżką pensji dla pracow ników państwowych; posłow ie z prawicy radziby wydatki ogra

niczyć, ale o reformach jakichkolw iek m yśleć nie chcą.

Tymczasem jednak życie nie czeka. Przeciwnie, idzie w ielkim i kroki. Jesteśmy w przededniu pokoju na wschodzie; lada dzień będziemy tam ustalać granice.

Nowe, wielkie zadania otw orzą się przed nam i: organi

zacja ziem nowonabytych, odbudow a obszarów zniszczo

nych, parcelacja gruntów dla byłych wojskowych, w yko

nanie reformy rolnej, popraw a kursu marki, urucho

mienie przemysłu, wynalezienie źródeł dochodu i t. d .i t.d . Do zrealizowania tych zadań Sejm nie wystarczy, nie wystarczą rów nież stronnictwa, o ile nie zostaną zasilone pracą społeczeństwa. Cały naród musi stanąć do pracy, Nietylko zawodowi działacze, nietylko poli

tycy, ale także (i to nadewszystko) lud musi być do nie

KOLEDZY i KOLEŻANKI! D nia 25 go g rucJma odbędzie się opłatek, w którym weźmie udział

_______________ J- E. Ks. Biskup Fulm an. Szczegóły w ogłoszeniu na stronicy 4-ej.

(2)

2. R O B O T N I K . . _{Nr. 43.}

wciągnięty. Lud roboczy w mieście i na wsi, inteligencja zarobkująca, mieszczaństwo polskie — wszystkie te warstwy ludności winny się znaleźć w jednym szeregu.

Trzeba zacząć budowę nowego życia od fundamen

tów. Niech będą reformy jak najszersze, ale niech je naród oprze na doświadczeniach przeszłości, niech je oprze na idejach chrześcijańskich i narodowych.

Życie nasze, polityczne i społeczne, domaga się gw ałtow nie odmiany. Wszyscy wyczuwamy, że jest źle i pragniemy zmiany na lepsze. Ale żyw ioły pracy i ładu nie m ogą dopuścić do tego, aby skrajne poglą

dy zw yciężyły,aby barbarzyństwo zapanowało nad kulturą.

Lewica nasza, zwłaszcza zaś jej skrzydło skrajne, t. j. socjaliści i tugutowcy, dążą wraz z żydam i do ujęcia steru rządów na stałe. R ząd W itosa i Daszyń

skiego, który przyszedł do władzy w momencie naj

cięższym dla Polski, utrzym a! się aż dotąd, bo go popiera lewica i wszyscy chłopi w Sejmie. W szelki in

ny rząd będzie zwalczany przez lewicę i chłopów, o ile na jego czele nie staną ludzie silni charakterem i po

litycznie wyrobieni. Tylko tacy potrafią zdobyć sobie posłuch i szacunek. Ale takich właśnie dzisiaj niema.

Przyniosą ich może czasy najbliższe.

I dlatego trzeba odmienić z gruntu nasze życie po

lityczne, trzeba mu dać ten podkład moralny, jaki dać może tyłko ideologja chrześcijańska. Demagogicznym hasłom lewicy, która często nie wie, do czego dąży, i która dlatego prowadzi kraj do przepaści — trzeba przeciwstawić hasła i czyny, podyktowane interesem całego narodu. Niepodobna stosować dłużej środków połowicznych, trzymać się dawnych metod, uparcie pa

trzeć w mroki.

Kto chce rządzić Polską dzisiejszą, Polską ludo w ą—

ten musi zapomnieć o tem, co było. Nałogi dawne tradycje przyw ilejów , klasowe — egoizmy, ciasny duch partyjności — wszystko to trzeba pozostawić na boku.

i o też w momencie obecnym, kiedy atmosferę polityczną zatruwa jad nienawiści partyjnych i kiedy całe życie wewnętrzne przedstawia obraz moralnego zdziczenia — najwdzięczniejsze pole do pracy powinny znaleźć organizacje o wyraźnej ideologji chrześcijań- sko-narodowej. Tylko one bowiem mogą stworzyć nowy typ obywatela, typ nowego człowieka" w Polsce.

One tylko mogą w płynąć na szerokie masy w duchu ideałów Chrystusowych, natchnąć je obywatelskiem po

święceniem, obudzić w nich sumienie społeczne i po

wołać wszystkich do wielkiej pracy około odrodzenia Rzeczypospolitej.

jesteśmy w tem szczęśliwein położeniu, że mamy nietylko ideologję chrześcijańsko-narodową, ale również stronnictwo tego samego kierunku, zdawna działające i liczebnie bardzo poważne. Jest to Chrześcijańsko - narodowe stronnictwo pracy, które w Sejm ie liczy 25 przedstawicieli, a w kraju opiera się na setkach organizacji.

Chrześcijańsko-narodowe stronnictwo pracy pow stało w łonie warstwy robotniczej i dla niej przedewszy- stkiem działało, a także w przyszłości za jedno z najw aż

niejszych zadań będzie uważać obronę robotników przed wyzyskiem ze strony kapitału. Ale stronnictwo to u- waża za robotników nie tylko tych, którzy pracują fi

zycznie, lecz wszystkich pracowników bez w yjątku.

Chrześcijańsko-narodowe stronnictwo potępia W alkę klas i w tem zasadniczo różni się jego polityka od po

lityki P. P. S. i N. P. R. Nie pogłębianie przeciwieństw klasowych, nie stwarzanie antagonizmów, ale ich usu

wanie, względnie łagodzenie — oto główne zadanie na przyszłość najbliższą. Stąd jasnem jest, że chrześć.-narod.

stronnictwo pracy musi jednoczyć możliwie szerokie warstwy pracujących, widząc we wszystkich odłamach społeczeństwa niezbędne części jednego organizmu, t. j. Rzeczypospolitej.

Dobro Ojczyzny, jej pomyślność i potęga — oto cel, który przyświeca stronnictwu. Cel ten wszakże nie

m ożliw ym jest do osiągnięcia, dopóki obywatele, pozba

wieni podstaw moralności, kierują się interesem pry

watnym, a nie publicznym. Ten opłakany stan rzeczy będzie trwał dopóty, dopóki rodzina i szkoła nie staną się z ducha nawskróś chrzęścijańskiemi, i nie w ydadzą pokolenia o silnym charakterze chrześcijańsko narodo

wym. Zanim to jednak przyjdzie, zanim nowy oby

watel, nowy człowiek pocznie budować lepszą przy

szłość O jczyźnie — trzeba wytężyć wszystkie siły, aby już teraz uratować, co się da, z tej powodzi zepsucia i anarchji, jak a zalewa nasze państwo. Pracy trzeba, pracy opartej na m iłjśc i i sprawiedliwości chrześci

jańskiej.

Pod temi hasłami idzie między szerokie warstwy chrześcijańsko-narodowe stronnictwo pracy. O s ią gnąwszy poważne rezultaty we wszystkich większych Środowiskach życia polskiego, zjednawszy sobie po

wszechne uznanie i szacunek — stronnictwo to znaj

dzie i w Lublinie podatny grunt do swego rozwoju, zwłaszcza, że od szeregu lat działa tutaj pokrewna mu ideowo organizacja Stow. Robotników Chrześcijańskich.

O ile jednak Stowarzyszenie nasze ograniczało się dotychczas niemal wyłącznie do pracy oświatowej i s p o łeczno - ekonomicznej, w życiu zaś politycznem brało udział tylko przygodnie — o tyle obecnie ludzie, któ

rzy się w niem zgrupowali, będą mieli wyraźny pro

gram i określone zadania na przyszłość.

Rzecz prosta, że program w zasadniczych tylko linjach może być pojęty jako podstawa do rozw inię

cia działalności politycznej, albowiem program każdego stronnictwa zależy w niemałym stopniu od w arunków , które w danej chwili istnieją.

Koledzy i Koleżanki!

Zapisujcie się na członków Chiześcijańsko-Narodo- wego Stronnictwa Pracy, które chce budować nowo

żytną, demokratyczną Polskę na zasadach narodowych i chrześcijańskich oraz bierze w obronę warstwę pracującą. Zapisy przyjmuje się w lokalu Stow*.

Robotników Chrzęść, w Lublinie, Krak.-Przedin. 7, I p.

W I E L K I W I E C

Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictw a Pracy w Lublinie.

Niedawno temu powstał u nas komitet organizacyjny Chrześcijań

sko-Narodowego Stronnictwa Pracy.

Kom itet ów, oparty z natury rzeczy o Stow. Rob. Chrześcijańskich, jako o instytucję istniejącą w L ub

linie od szeregu lat, a pokrewną duchem i działalnością wspom nia

nemu stronnictwu— przystąpił zaraz po utworzeniu się do zaznajomienia szerokiego ogółu pracowników z zasadami, które wyznaje, i z cela

mi, którym służy Chrzęść. Naród.

Stronnictwo Pracy.

W tym celu komitet zaprosił reprezentantów stronnictwa w S ej

mie, posłów: G dyka, Harasza i ks.

Kaczyńskiego, na wiec, który się odbył w niedzielę, dnia 19-go b. m.

o godz. 12-ej w południe, w sali

„Colosseum".

W iec Chrześc.-Narod. Stron. Pra

cy zgrom adził około 3000 uczestni

ków, w śród których ogrom ną więk

szość stanowili robotnicy i pracow

nicy różnych zawodów. Z agaił go dyr. działu handlowego w Stow.

Rob. Chrzęść, p. K u s s y k , który za

proponował na przewodniczącego red. K o zu b o w s k ie g o .

G dy zebrani propozycję przyję

li, red. Kozubowski podziękował za w ybór i zaprosił do prezydjum na asesorów pp.: Cytawę, Oszustow i - cza, W o jn ę i ks. W ojsę, na sekre

tarza zaś dyr. Zajączkow skiego, poczem w krótkich słowach wska

zał na to, że w nazwie stronnictwa można doszukać się haseł, które ono wypisało na swym sztandarze.

H asła te są: Bóg, Ojczyzna i praca.

Chrześc.-Nar. Stronnictwo pracy dą

ży do ugruntowania potęgi i po

myślności kraju na zgodnej, z Bo

giem i dla Boga podejmowanej pra

cy wszystkich obywateli.

Program stronnictwa, jego dzia

łalność wśród społeczeństwa i na

(3)

Nr. 43. R O B O T N I K . ^3.

gruncie Sejm u, ja k również zamiesz

czenia na przyszłość przedstawili w dłuższych-przemówieniach posło

wie: G dyk, H arasz i ks. Kaczyński, Pierwszy zabrał głos ks. K a c z y ń s k i. W bardzo rzeczowym i pięknym wyw odzie ks. poseł zo

brazow ał działalność chrześcijań- s k o n a ro d o w ą w śród robotników za czasów rosyjskich, a następnie w do

bie okupacji, poezem scharaktery

zował dalszy ciąg tej akcji na gru n cie Polski niepodległej. Zaznaczyw szy, że Chrzęść.-Naród. Stron. Pracy uw aża za robotników nietylko tych, co pracują fizycznie, ale wszystkich w ogóle pracujących, ks. poseł o m ó

w ił stosunek stronnictwa do naj

ważniejszych zagadnień politycznych doby ostatniej, a więc dci wyprawy kijowskiej, do kwestji W iln a i p o k o ju . W drugiej części swego prze

m ów ienia ks. Kaczyński wskazał na rolę inteligencji w pracy około uśw ia

dom ienia i zjednoczenia rozbitych na klasy obyw ateli, oraz na w ielką doniosłość zw iązków współdziel- czycti, przyczem stw ierdził, że na polu kulturalno - ekonomicznem or

ganizacje chrześcijańsko - narodowe ogromnie się sprawie robotników i narodu jako całości przysłużyły.

Po ks. Kaczyńskim przemówi!

poseł łódzki, p. H a r a s z . Przedsta

w ił on zebranym działalność stron

nictwa w Sejm ie i zabiegi około przyśpieszenia konstytucji. D użo miejsca pośw ięcił pos. Harasz se

natowi, podnosząc znaczenie jego, jako czynnika rozw agi, który może uzgodnić interesy całego narodu.

Następnie pos. Harasz om ó

w ił rolę narodu, sejmu, senatu i rządu w Rzeczypospolitej, podkre

ślił nieznany w krajach demokraty-

H A N N A B O S K A . 6)

J a r z ę b i n a .

Nagle, na skręcie dróżki uka

zały się dwie postacie; była to pa

nienka ze dworu i „dobry pan“ , któ

rego chłopak poznał na wiecu. B y

li tak zajęci rozm ow ą, że nie zoba

czyli W alka, który instynktownym ruchem skręcił w boczną miedzę.

Tam ukrył się pom iędzy zbożam i, patrzył i słuchał. Panienka ze dw o

ru i pan z miasta usiedli na kopcu granicznym i rozm aw iali dalej, nie wiedząc, że m ają świadka. ,,Dobry p a n “ patrzył na korale jarzębiny, ozdabiające sukienkę jego tow a

rzyszki i m ów ił trochę przyciszo

nym głosem: ,,Bardzo lubię jarzę

binę, bo mi ona ogromnie panią przypom ina. Jest smukła, wdzięczna, i skromna przytem. W jej koralach w y »ląd a pani jak ludzkie wcielenie tego drzewka, jak królow a jarzę-

biny “.

W a łe k uczuł, jak coś go ukłuło w serce...

„D o b ry pan“ ciągnął dalej: „1 py tam tylko, czyjaś ty królow o i gdzież ten rycerz, co cię w yzw olił?" „Ten co w alczy i pracuje dla Ojczyzny'* — odparła panienka i w yciągnęła obie

cznych fakt połączenia najwyższej władzy cywilnej i wojskowej w rę

ku jednej osoby i oświadczył, że jego stronnictwo jest za rozdziele

niem godności naczelnika państwa i naczelnego wodza. Z kolei prze

szedł pos. Harasz do przedstawie

nia roli Kościoła w Polsce i wska

zał na niebezpieczeństwo rozdziału Kościoła od państwa, którego d o m agają się partje lewicowe. Chrze- ścijańsko-narodowe stronnictwo pra

cy jest za jak najściślejszym zw iąz

kiem państw a z Kościołem, gdyż tylko w ten sposób m ogą być oca

lone od rozbicia dwa głów ne funda

menty każdego społeczeństwa: ro

dzina i szkoła.

G d y pos. Harasz skończył swe przemówienie,przewodniczący udzie

lił głosu posłowi G d y k o y pi, który przedstaw ił najważniejsze bolączki chwili obecnej: paskarstwo, przekup

stwo, egoizm chłopów , nadużycia w adm inistracji państwowej, rozwiel- możnienie się biurokracji, spadek na

szej waluty, ciągły wzrost długu i t. d. i t. d. N iem ałą część swoich w yw odów pośw ięcił pos. G dyk sprawie robotnicze], przyczem po d niósł rzetelne w ysiłki organizacji chrześcijańsko społecznych dla d o bra warstw pracujących, zwłaszcza zaś energiczną i ruchliw ą akcję po słów chrześc. - naród, stronnictwa pracy w dziedzinie ustawodawstwa robotniczego.

Przemów ienia wszystkich posłów oklaskiwano bardzo gorąco, nie szczędząc im uznania tam zwłaszcza, gdzie prelegenci piętnow ali walkę klas, naw ołując do zgodnej w spół

pracy wszystkich obywateli, — gdzie była mowa o Kościele i religji, lub gdzie potrącano o kwestje tak aktu-

ręce do pytającego. — O , panie H e n ryku, poco taić i cierpieć, czyż nie lepiej wiedzieć to, co szczęście dać może. Przecie... przecież to takie jasne, że jam niczyja, tylko pana, że kocham pana całą siłą swej du szy, a ja mam taką duszę, pro szę mi wierzyć, — że o każdem sło

wie wypowiedzianem przez pana myślę i. każde pamiętam... Przecież to jasne, bo mnie się wydaje, że bez myśli o panu żyćbyin nie ino- gła...“ W zruszenie nie pozw oliło jej dalej m ów ić. Patrzyła w twarz uko

chanego i nie broniła się, gdy ten schylił się nad nią, o b jął i przycis

nąwszy do piersi, ucałował jej g o rące, ponsowe usta.

Czy to ziemia jęknęła, hukiem armat wzruszona, czy to biedne ser

ce W a lk a spazm b ólu przeszedł?...

Cicho ju ż było w całej wiosce i we m łynie, gwiazdy błyszczały mocno na niebie, a chłopak ciągle jeszcze leżał na ziemi przy swym ogródku i objąw szy rękoma pień jarzębiny, płakał. L zy perliste spły

wały po ogorzałem obliczu; nieste

ty, nie przynosiły mu one ulgi: g o rycz i bunt, nagromadzone w sercu W a lk a , nie ustępow ały. „Z a dobre zamiary tylko złudzenie, tylko straszny zaw ód i męka. Nie pójdę

alne, jak: stosunek żydów do nas, w alka z komunizmem, paskarstwem i drożyzną.

Ponieważ sala „Colosseum" m u

siała być o godz. 2-ej opróżniona, red. K ozubow ski zaraz po przem ó

wieniach posłów poddał pod głoso

wanie dwie rezolucje, które wpty- nęły do prezydjuiu. Rezolucje były treści następującej:

1. Robotnicy i pracownicy różnych zaw odów , zebrani w liczbie 3,000 w Lublinie w dniu 19.X II na wiecu Chrześcijańsko-Narodowego S tron nictwa Pracy, w ysłuchawszy spra

wozdania posłów tegoż Stronnictwa:

Gdyka, Harasza i ks. Kaczyńskie

go, uw ażają program stronnictwa i działalność posłów za owocne i po żyteczne dla dobra całego narodu, w zyw ają posłów do w ytrw ania na zajętem stanowisku, przyrzekają im swe pjp a rcie > w yrażają całkowite zaufanie.

II. Robotnicy, zebrani w liczbie 3,000 na wiecu w Lublinie dnia 19,X II, po wysłuchaniu przem ów ień posłów: ks. Kaczyńskiego, G dyka i Harasza, uchw alają następujące rezolucje:

1) żąd ają od posłów, aby dążyli do ja k najszybszego zjednoczenia

W ileńszcyyzny z Rzeczpospplitą;

2) żadają od Sejm u, aby jak naj

prędzej uchw alił konstytucję z u- wzglęclnieniem senatu;

3) przeciw staw iają się z całą mocą zakusom tych, którzy chcą pozbaw ić naszą m łodzież nauki re

ligji w szkołach i przeprow adzić rozdział K ościoła od państwa;

4) w zyw ają rząd, aby z całą si

na wojnę, nie pójdę, nie pójdę! Ja będę się bił, aby oni m ogli spokoj

nie kochać? Nie chcę, nie chcę, nie pójdę!*1

Ję k w ydarł mu się z piersi. Przy

cisną! g łow ę do pnia, gdy nagle po

czuł, jak ziemia, widocznie hukiem armat wzruszona, zadrżała, a na czoło spadła mu kropla soku b o leśnie zranionej jarzębiny.

To matka ziem ia i opuszczona, lecz wierna kochanka, cierpiały nad tem, że w czystcm sercu ich w y

brańca zapanow ało niskie uczucie zawiści i zemsty. Z ziemi, czy z szu

mu drzewka dolatuje uszu chłopca cichy, lecz przejm ujący głos: Tyżeś to, ty,coś nadewszystko ziemię u ko chał, a nie chcesz iść jej bronić, dlatego, że cię zaślepione oczy nie w tw oją stronę zw róciły? K tóż ci zaw inił? .Nikt. A choćby i zaw inił — to cóż? D la zemsty nad bratem p o święcasz matkę? Takiś ty synu, takiś?

I znów ję k dobył się z ziemi i zapłakało drzewko. A W a łe k p ła kał także i jęczał wraz z niemi, lecz ju ż bez buntu i goryczy:

— Nie opuszczę cię, matko, nie opuszczę, ziemio rodzona, ty m oja, ukochana Polsko!

Koniec.

(4)

4. R O B O T N I K . Nr. 43.

łą popierał i przeprowadzał refor

my robotnicze;

5) dom agają się, aby rząd pro

w adził m ądrą politykę aprowiza- cyjną.

G d y red. K ozubow ski odczy

tyw ał ustęp o senacie, grupa socjat- kom unistów lubelskich z p. Szcze- panow skim (szefem w ydziału Po

mocy społecznej m. Lublina) na cze

le wszczęła wrzaski, próbując kar- czemnem swojem zachowaniem ster

roryzować znajdujących się na sali robotników narodowych i wytrącić przewodniczącego z rów now agi.

Próby te pozostały jednak bez sku

tku. A by przekonać warchołów, że ogromna większość zebranych jest za senatem, przewodniczący zw ró

cił się do nich z wezwaniem, aby na znak swych przekonań podnieśli ręce- do góry. Był to im ponujący w idok, gdy blisko 3000 ramion wzniosło się w górę, dokum entując niezbicie wolę ludu pracującego.

Bezsilni w swej wściekłości, m io tając obelgi i przekleństwa, ^tow a

rzysze" z P. P. S., niedoszli władcy polskiej Sow depji zaczęli wynosić się z sali „Colosseuin“, wówczas red. Kozubow ski, podziękowawszy zebranym za poważne zachowanie się w czasie obrad, zamknął wiec i w ezw ał obecnych do odśpiewania

„ R o ty ".

Dyskusja i wyjaśnienia ze stro

ny posłów zostały przeniesione do sali podom inikańskiej. O przebie

gu tego drugiego zebrania napisze

my' w numerze następnym.

Ks. Prof. Aleksander W ó y c ic k i.

SPRAWA ROBOTNICZA w POLSCE.

(D o k o ń cze n ie .)

M inister ten radził rządowi utw o

rzyć specjalną policję fabryczną, rozmieścić oddziały kozaków po centrach przemysłow ych, ponieważ dotychczasowe setki policjantów nie wystarczały do utrzym ania spokoju w fabryce. R ady te m iały swój sku

tek: na mocy ukazu z dnia 1 lute

go 1899 roku zwiększono policję fabryczną i w prow adzono ją wew- w nątrz fabryki. W y w o ła ło to niesły

chane oburzenie robotników , którzy w okresie rewolucyjnym (1905 — 1906) dali upust swemu uczuciu, wy

pędzając i zabijając policjantów , a jednocześnie dom agając się zupeł

nego zniesienia tej specjalnej ,,stra- ży.“ , tembardziej, że oprócz niej znaj

dow ało się wielu ukrytych szpiegów w śród m ajstrów i robotników .

T ak w jednym z raportów z ro

ku 1900, adresowanych z Warsza- szy, przedstawiono konieczność m ia

nowania w fabrykach ajentów taj

nych, wybranych przez żandarmerję m iejscow ą z pośród robotników lub innych osób, które, wszedłszy w b liż

sze stosunki z robotnikam i, i .ogly- by śledzić ich usposobienie i dzia

łalność.

Co więcej, sami przemysłowcy uciekali się do tych niegodnych spo

sobów postępowania, że utrzym y

wali swoim kosztem tajną policję w swych przedsiębiorstw ach, albo na ten cel wypłacali stałe sumy żan- darmerji miejscowej. Często też zda

rzało się, iż przemysłowcy wzywa

li kozaków dla własnego bezpie

czeństwa i rozmieszczali ich po fa

brykach nawet w czasie normalnym (Lyrardów ). O tem wszystkiem wie

dział robotnik i nabierał nienawiści do fabrykanta.

Tak okropnym był stosunek władz centralnycn i miejscowych, jak i samej inspekcji fabrycznej do naszej klasy robotniczej. By'ł to sto

sunek wrogi, nieludzki, dem oralizu

jący, pełen ucisku i gw ałtu. Nisz

czył on to wszystko, co w praw o

dawstwie ochronnem rosyjskiem m o

gło być dobrego.

Praw odaw stwo społeczne po winno było wytworzyć takie sto

sunki u nas, iżby robotnik czuł się w nich zadow olony, co do jutra za

bezpieczony i do pracy m aksym al

nie uzdolniony. W ów czas także prżem ysł polski zyskałby byl dla siebie potężny filar trwałości, a lb o wiem, jak wiadomo, dobry robotnik jest robotnikiem najtańszym.

Tymczasem takiej polityki spo

łecznej i takiego prawodawstwa ro

botniczego nie posiadaliśmy wcale.

Poziom kulturalny rzesz ludowych był niesłychanie niski. Tysiączne rzesze proletarjatu napływ ały do środowisk przemysłowych, ale tu nie znajdow ały ani szkół, ani urzą

dzeń społecznych, aDi zw iązków za

wodowych. ani żadnej w ogóle orga

nizacji, któraby stanow iła dla nich pomoc m oralną i materjalną, tudzież szkołę praktyczną, któraby ich uśw iadom iła co do praw i obow iąz

ków nowych, jako świeżo w ytw o

rzoną klasę społeczną. Masy te nie przeszły przez szkołę życia publicz

nego, która najskuteczniej chroni od mrzonek nieziszczalnych. Nikt nie w nosił św iatła do tych w ielo

tysięcznych zastępów pracow ni

czych. Nikt nie kierował rozwojem ich życia duchowego. Kierownictwo to zastąpiła im przewrotna propa

ganda socjalistyczna, która w wielu głowach robotniczych zostawiła najbłędniejsze i najzgubniejsze po

glądy.

W tak okropnych warunkach i wśród tak licznych przeszkód w zrastał i pracował przez całe pół- stulecie nasz stan robotniczy.

Dlaczego Niemcom żal Śląska?

Jak wiadomo, Niemcy usiłują wszelkimi sposobami, nie szczędząc sił i środków pieniężnych, zadać kłam praw dziw ej woli większości ludności górnośląskiej i za w szelką cenę utrzym ać G órny Ś ląsk przy Rzeszy Niemieckiej.

A walka ta będzie coraz to bar

dziej zawzięta, coraz też większych będzie w ym agała od społeczeństwa polskiego sił i środków.

Posłuchajmy, w jaki sposób pe

wien dziennik niemiecki obrazuje istotę walki plebiscytowej o Górny Śląsk. W odpowiedzi na pytanie, 0 co właściwie chodzi, wysuwa na

stępujące punkty:

1) Górny Ś ląsk posiada najpo

tężniejsze pokłady węglowe na świecie z zapasem 166 miljardów tonn, które mogą starczyć na prze

ciąg czasu 1,200 do 1,700 lat przy rocznej produkcji 50 miljonów tonn.

2) Górnośląski przemysł cynko

wy zajmuje pierwsze miejsce w ca

łej Europie.

3) Górnośląski wyrób żelaza wynosił w roku 1917 przy udziale 5,588 robotników 752,395 tonn.

4) Górnośląski przemysł cemen

towy wydał w roku 1913 4,226,002"

beczek 170* kilogram ow ych.

5) G órny Śląsk zajmuje w ybit

nie stanowisko w przemyśle oło

wianym i celulozy na rynku świa

towym.

6) Ogólna wartość produkcji na G. Śląsku wynosiła w roku 1916, nie włączając własnego spotrzebo- wania, 1 miljard 200 miljonów nik.

7) Górnośląskie urządzenia ko

munikacyjne i inne zakłady wraz z gmachami państwowymi mieszczą w sobie miljar-ly kapitału.

8) Górny Śląsk posiadał w r.

1913 735,417 hektarów ziemi rolnej, 288,978 hektarów łąk i pastwisk,, 381,563 hektarów lasu, 12.206 hek