T r e ś ć ,
C zęść ogólna.
W iadom ości ogólne I I I
Stow arzyszenia zaliczkowe i kredytow e V
In n e stow arzyszenia zarobkow e i gospodarcze . . • • . . . . . . V
B ank krajow y królestw a G alicyi i Lodom eryi z W. K sięstw em K rakowskióm . . . . . . V
Związek stow arzyszeń . . . . . • • • • • • • • • VI
Fundusz zaopatrzenia funkcyonaryuszów stow arzyszeń zarobkow ych i gospodarczych . . . . . . V I
Spraw ozdanie z czynności W y d zia łu Związku V III
Spraw ozdanie L u stra to ra . X II
C zęść szczegółowa.
S z e m a t y z m s t o w a r z y s z e ń .
Stow arzyszenia zaliczkowe i kredytow e 1
In n e stow arzyszenia zaliczkowe i k redytow e: I. S to w a r z y s z e n ia spożywcze . . . . . . 36
II. Spółki rolnicze . . . . . . . . . 38
II I. S to w a r z y s z e n ia o c h r o n y w ła s n o ś c i z ie m s k i 4j . . . . . 39
I V. S to w a r z y s z e n ia h a n d lu s k ó r . . . . . . . 40
V. Spółki tkackie . . . . . . . . . 41
VI. Spółki p ro d u k cy jn e, handlow e i inne zarobkow e . . . . 43
V II. S to w a r z y s z e n ie ku c e lo m h u m a n i t a r n y m . . . . . 45 a S pis s to w a r z y s z e ń p o w s ta ły c h w r o k u 1890. I. S to w a r z y s z e n ia z a lic z k o w e . . . . . . . 45 a II. In n e stow arzyszenia gospodarcze i zarobkow e . • . . 45 a T a b e l e . B ila n sy stowarzyszeń zaliczkow ych i kredytow ych 46 S tan z dniem 31. grudnia 1889. pożyczek zaciągniętych przez T ow arzystw a zaliczkowe . . . . • • • 52
S ta ty sty k a członków Stow arzyszeń zaliczkow ych . , • • 56
B ilansy in n y ch stowarzyszeń zarobkow ych i gospodarczych 57
W ...
I B S © .
S zesnasty Rocznik
stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych w Galicyi i W. Ks. Krakowskiem.
W iadom ości ogólne
Liczba stowarzyszeń w r. 1888 (Piętnasty Rocznik) Wynosiła:
zal. i kred. 189, spoź. 12, roln. 5, innych 48, razem 2 9.
w r. 1889 pr zybył o:
zal. i kred. 17, spoż. 2, r oln. — innych 9, ra z em 28 razem 206, spoź 14, roln. 5, innych 52, ogółem 277
w r. 1889. ubyło:
zal. i kred. 8, spoż. — r oln. — innych___5, ra z em 131) zostało zal. 198, spoż. 14, roln. 5, innych 47, ogółem 264
Od początku r uchu stowarzyszeń powstało prawnie w Galicyi i W. Ks. Krakow skiem towarzystw :
zal. i kred. 285. spoż. 25, roln. 7, innych 81, razem 398.
ubyło , 87,2) „ l l , 3) „ V ) , 34,5) „ 1346) zost.zal. i k r .198, spoź. 14, roln. 5, innych 47, razem 264.7)
*) C i e s z a n ó w , Tow. kred m iejskie; D ę b i c a , Tow. kred. I dla handlu i p rzem .; K a m i o n k a s t r u m . , Tow zal.
dla roln. k. p. r ę k .; K a m i o n k a s t r u m . , Tow. kred.;
K o ł o m y j a , spółka mag. szewska; K o ł o m y j a , Tow.
garnc.; K o ł o m y j a , sp mag. kowalska; K o ł o m y j a , Zakład dla oświetlenia gazowego; L u b a c z ó w , Tow. zal.;
P o d h a j c e , Tow. handlu sk ó r; R ó ż n i a t ó w , Tow. zal.;
8 a m b o r, Sp u. Cr. Y e r.; S i e n i a w a , Tow. kred. miejskie.
2) 21 t o w a r z y s t w n i e w e s z ł y w ż y c i e : B r z e ż a n y , Tow. handl. i kred. (1883.); C h o d o r ó w , Tow. zalicz.
(1887); D ę b i c a , Tow. kr. dla h. p. (1886.); D o b r o t wór , Sp. & Cr. V. (1883 ); D o 1 i n a , Tow. zal (1883.); D r o h o b y c z , mieszcz tow. zalicz. (1881.) D r o h o b y c z , Zakł.
zast. (1881.) K a ł u s z ^ H. u. G V. (1885.); K r z e s z o w i c e , Tow. zal. (1875.); L w ó w , pierwszy dom zasta- wowy (1875.); L w ó w , Tow. hr. kat. kliru archiep. Iwo- wskoi (1 8 7 1 ); L w ó w , Stow. poż. i oszczędn. dla ochro
ny własności nieruch (1 8 8 4 ); N o w y S ą c z , Tow. zal.
(1874.); M a n a s t e r z y s k a , Tow. zal. (1876.); R a - d z i e c h ó w , K asa zal. (1883.); R a w a r u s k a , Tow. I
W edług czasu p o w s t a n i a n a s t ę p s t w o sto warzy szeń je s t t aki e:
zal. (1876.); U h n ó w , Tow. zal. miejskie (1883.); U h n ó w , T ow .zal.(1883.); W o j n i ł ó w , Tow. kred. dlah. i p. (1882.);
Z b o r ó w , Tow. kr. (1883.); Ż u r a w n o , Tow. zal. (1879.).
9 t o w a r z y s t w p r z e s t a ł y i s t n i e ć b e z l i k w i d a c y i : B r o d y , Tow. zal. (1873.); B u r s z t y n , K asa zal. (1880.); K r a k ó w , Tow. urzędn. (r. ?);
S a n o k , Tow. zal. urzędn. (1874.); S o k a l , (r. ?);
S z c z e r z e c , Tow. kred. (1882.); T a r n ó w , (1874.);
Ż ó ł k i e w , (r. ?); Z a ł u c z e , Tow. zal. (1880.).
34 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y p o z a s ą d o wn i e : B e ł z ;)Geg. Hilfe" (1882 ); B e ł z , Spółka pożyczk.
(1883.); B o r s z c z ów, Escompte- u. Cred. Gesell. (1883.);
B r z o s t e k ; Tow, kr. miejsk (1 8 8 5 ); B u c z a c z , Tow.
zal. (1874.); B u s k , Tow. kred. (1877.); C i e s z a n ó w , Tow kr. miejskie (1881.); J a r y c z ó w n o wy , Tow.
kred. (1879.); J e z i e r z a n y , Tow. kred. (1888.); K a ł u s z , Sp. &. Cr.-Y. (1881.); K a m i o n k a s t r u m . Tow. zal. dla roln. przem. i handlu (1878.); K a m i o n k a s t r u m , , Tow. kred. (1880); K o ł o m y j a , Cr. &. Yorseh.
Yer. (1883.); K r a k ó w , Związek kred. (1 8 7 4 ) ; K r o ś c i e n k o , Kasa zal. (1879.); L u b a c z ó w , Tow. zal.
(1869.); O l e s z y c e , Tow. zal. (1867.); P o m o r z a n y , Tow. wz. k r. (1883 ); P r z e m y ś l , Tow. zal. pow.
(1872.); R o h a t y n , Tow. kred. (1882.); R o h a t y n , Spółka poż. (1882.); R ó ż n i a t ó w , Tow. zal. (1884.);
R z e s z ó w , K asa zal. (1885.); S a m b o r , Tow. zal. kom.
przem. (1870.); S a m b o r , Tow. zal. „Jedność" (1879.);
S a m b o r , Sp. u. Cr. Yer. (1886 ); S k o l e , Tow. zal.
„Mrówka11 (1877.); S o k a l , Or. & Sp. Y. (1 8 8 1 ); S u- s z y c a r y k o w a , Tow. zal. (1875.); S t r u s ó w , Stow.
kred. (1873.); T o p o r ó w , K asa poż. (1883.); T o p o r ów, Tow. zal. (1880.); T ł u m a c z , Tow. zal. pow.
(1875.); Z u r a w n o , Tow. zal. (1875.).
16 t o w a r z y s t w l i k w i d o w a ł y s ą d o w n i e ; B r o d y , Cr. Y. (1879); B r o d y , Cr. u. Yorsch. Gesell. (1882.);
K o ł o m y j a , Kauf. Sp, & Cr. Y. 1881.); K a m i o n k a s t r u m i ł o w a , Spółka poż. (1881.); K a m i o n k a s t r u - m i ł o w a , Kasa wspólna (1882.); L w ó w , Tow. zal. rol
ne (1874.); L w ó w , „U nia11 (1882.); P o d w o ł o c z y s k a,
IV
r. 1860 p o w s t a ł o s t o w . 1 z p r z e n i e s i e n i a 78
77 1864 77 n 1 W r. 1878 p o w s t a ł o s t o w . 9
77 1865 77 77 1 n 1879 77 77 6
n 1867 77 71 2 D 1880 77 77 14
j) 1868 77 Ił 1 77 1881 77 77 19
77 1869 77 77 1 77 1882 n 77 12
77 1870 n 99 5 77 1883 77 77 19
7? 1871 77 77 4 77 1884 77 77 16
77 1872 77 77 3 77 1885 77 ił 25
łł 1873 w 77 5 77 1886 77 77 10
77 1874 77 77 18 7? 1887 77 7? 10
77 1875 77 77 11 77 1888 77 !ł 18
7) 1876 77 n 12 77 1889 77 77 28
77 1877 77 77 13 r a z e m 264
d o p r z e n i e s i e n i a 78
Gegens. Cr. V 1883.); P o m o r z a n y , Tow. zal. (1881.);
P r z e m y ś l a n y , Tow. kred. (1883 ); S a m b o r , Tow.
kred., „Pomoc" (1879.); S i e n i a w a . Tow. kr. miejskie (1880.); S z c z e r z e c , Hand. &. Cr. Gesell. (1 8 8 3 );
T a r n o p o l , Bank związk. kred. (1883.); T a r n o p o l ,
„Union" Tow. kred. i oszczęd. (1884.); Z ł o c z ó w , Geg.
Cr. Y. (1882.).
7 t o w a r z y s t w p o p a d ł y w k o n k u r s : B i a ł y k a m i e ń , Tow. wz. kred, (1883.) ; B u s k , Tow. zal. (1875.);
B u s k , Yorsch. Casse „Gegens Hilfe" (1 8 8 1 ); L w ó w , Gal. kasa zal. (1871.); L w ó w , Gal. zakład zast. i kred.
(1887.); L w ó w Tow. kred.m iejskie (1874.); T o p o r ó w , Spółka kred. (1882.).
9 z l i k w i d o w a ł y ; B u c z a c z , B azar kółka roln (1887.); K a ł u s z , Tow. spoż. (1883.); L w ó w , Tow.
spoż. (1875.); R o h a t y n , Narodnaja torhowla (1886.);
R z e s z ó w , 8p. mlecz (1886.); S a m b o r , Tow. spoż.
(1878.); S a m b o r , Okrużnaja narodn. torh. (1886.);
S t a n i s ł a w ó w , Tow. spoż. i prod. „Ul." (1874.); T a r n ó w , Chrzęść. Tow. spoż. (1886.).
2 p o p a d ł y w k o n k u r s : J a s ł o , Skład produktów kó łek roln. (1884.); K r a k o w i e c , Tow. spoż. (1883.);
nie wspomina się tu o Towarzystwie spożywczem w B u- s k u , które było prywatnem i krótko istniejącem przed
siębiorstwem.
L w ó \ , , dom komisowy (1878.) n i e w s z e d ł w ż y c i e . S a n o k , Spółka roln. (1881.) z l i k w i d o w a ł a .
14 t o w a r z y s t w n i e w e s z ł y w ż y c i e ; B r o d y , gal. Tow. handl. (1883.); K o ł o m y j a , Spółka mag.
szewska (1887.); K o ł o m y j a , Tow. garnc. (1882 );
K o ł o m y j a , Spółka mag. kowalska (1887.); K o ł o m y j a , Zakład dla oświetlenia gazowego (1 8 8 8 ); K o m a r n o , Tow. handl. skór (1882.); K r a k ó w 5 Tow, ochr własn. ziem. (1882.); L w ó w , Tow. posł. (1875.);
L w ó w , Pierw sza spółka miodowa (1881.); L w ó w , Gal.
tow. komisowe (1881.); L w ó w , „W zaj. pom “ (1 8 8 1 );
L w ó w , Spółka dla handl. wiejsk. (1 8 8 2 ); L w ó w , Tow.
związk. drukarni „Ognisko" (1883.); L w ó w , gal. tow.
dostawy worobów skórzanych dla c. k. armii (1885.).
6 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y po z a s ą do w n i e : L w ó w , Tow. do wydawn. książek szkoln. (1874 ): L w ó w Tow. prod. szewców „P raca" (1872.); L w ó w , Tow. przem.
(1874.); P o d h a j c e , Tow. h. skór (1886.); R y m a n ó w , Tow. kuśnierzy (1884.); S t a n i s ł a w ó w , Spółka magaz.
szewców (1887.).
7 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y s ą d o w n i e ; L w ó w Tow. magazynowe grajzlerów (1873 ); L w ó w , Gal. tow.
handl. (1882.); P r z e m y ś l , Tow. handlu skór (1883.);
R u d k i , Sp. handl. (1881.); S a n o k , Tow. handlu skór
W dwu sądach krajowych (Kraków, Lwów), i dwu- n a stu sądach obwodowych zarejestrow ane zostały stowa- rzyszenia w następującej liczbie:
W sądzie obwodowym w Brzeżanach zarejestr. 10 stow.
» w Jaśle » 1 77
77 łł w Kołomyi B 20 77
77 krajowym w Krakowie n 21 77
77 łł we Lwowie » 31 77
77 obwodowym w Nowym Sączu n 16 n
77 77 w Przem yślu B 24 77
77 77 w Rzeszowie I) 18 77
77 77 w Samborze V 17 77
77 77 w Sanoku n 7 77
77 77 w Stanisławowie B 22 77
77 99 w Tarnopolu B 27 77
77 77 w Tarnowie I, 18 77
łł łł w Wadowicach B 15 77
77 77 w Złoczowie B 15 >ł
nierejestro w an y ch ... 2
ogółem . . 264 Z ogólnej liczby stow arzysseń istniejących — zareje
strowane zostały: o poręce n ieo g ra n ic z o n e j... 104 o poręce ograniczonej .
razem nierejestrow ane . . . .
158 262 2 o g ó ł e m ... 264 czyli stowarzyszenia o poręce n i e o g r a n i c z o n e j stano
wią 88-98°/0, o o g r a n i c z o n e j 60-24#/o, a n i e r e j e s t r o w a n e 0-78% ogólnej liczby istniejących stowarzyszeń.
Stowarzyszenia te liczyły członków :
a ) zaliczkowe i k r e d y t o w e ...132.196
b ) i n n e ...• . • ... 6.176 razem . . 138.372 (W r. 1888: 126.650).
Posiadają k ap ita ła własnego, a m ianow icie:
w udziałach 8) ... 4,874.480'10 w funduszu rezerwowym 9) . 981.961-48 razem . . 5,856.441-58 w r. 1888: 249 stow arzyszeń: 5,566.799-19
(1884.); Ś n i a t y n , (r. ?); T a r n ó w , Kram towarów do wyrobu obuwia (1883.).
7 t o w a r z y s t w p o p a d ł y w k o n k u r s : J a r o s ł a w . Tow. handl. skór (1881.); L w ó w , Tow. prod. krawców (1871.); L w ó w , Tow. posługaczy publ. (1876.); L wó W, Tow. krawców „Postęp" (1884.); L w ó w , Tow. h. skór (1876.); L w ó w , „Zorza" stolarzy (1884.); L w ó W .
„P raca" krawców (1884.).
®) 36 towarzystw nie weszły w życie, 9 przestały istni®^
bez likwidacyi, 40 zlikwidowały pozasądownie, 33 likw i
dowały sądownie, 16 popadły w konkurs.
7) W wykazach naszych pominęliśmy: O g ó l n y , r o l n i c 00 k r e d y t o w y z a k ł a d d l a G a l i c y i i B u k o w i 11^
spółka zarejest. z nieogr. poręką w l i k w i d a c y i , zakład ten chociaż przyjął formę stow arzyszenia, PrZ0
V
K a p i t a ł y o b c e , którym i nasze stowarzyszenia rozporządzały, pochodziły z wkładek oszczędności, poży
czek od osób pr ywa t nyc h, lokacyi funduszów publicznych i pożyczek od innych zakładów finansowych.
W szczególności zasilane bywały stowarzyszenia kre
dytem większym w Banku austro-w ęgierskim , Banku k ra j owym, Galie. Kasie oszczędności, Tow. W zajemn. Ubezp.
w Krakowie i Tow. zal we Lwowie.
Stow arzyszenia zaliczkow e i ktedytow e.
Z pozostałych z r. 1888 189 towarzystw zaliczko
wych ubyło: 8 — r e s z t a ... 181 w r. 1888. przybyło n o w y c h ... 17 razem więc istniało towarzystw zaliczkowych . 198 Liczba członków u 182 towarzystw zaliczkowych, które zamykały rachunki z 81 grudnia 1889, wzmogła się w ostatnim roku o 10.968 i wynosi . . . . 132.196-—
z wpłaconymi u d z ia ła m i... 4,511.271'—
i funduszem rezerwowym ... 937.300 92 razem własne f u n d u s z y ... 5,448.571'92
Funduszy obce:
w wkładkach oszczędności ... 12,347.602-82 w długach sto w arzy szeń... 2,751.850*50 r a z e m. . . 15,099 453'32 W skutku czego stosunek obcego do własnego k a p i
ta łu wynosił j a k : 2. 77: 1, podczas gdy w roku zeszłym był jak : 2.50: 1.
Pożyczek udzielono w ciągu r. 1889: 45,443.953 zł.
75 ct., o 13,805.642 zł. 21 ct. więcej ja k w roku po przednim.
Do bilansu za r. 1889. pozostało u członków 19,550.515 zł. 10 ct. *), czyli o 2,468.320 zł. 42 ct więcej jak z po
czątkiem roku.
Inne stow arzyszen ia zarobkowe.
W szystich niezaliczkowych stowarzyszeń było w roku 1888: 6 0 ; w r. 1889. przybyło 11 ubyło 5, je s t ich zatem
^ z em 66.
Z tych 66 towarzystw zamykały z końcem r. 1889.
•^chunki 45 stow arzyszeń; weszły w życie lecz rachunków
cież w gruncie rzeczy był spółką kapitałową a nie sto
warzyszeniem osobistem i S p ó ł k ę m a g a z y n o w ą s t o l a r z y l w o w s k i c h , gdyż ta ma wszelkie znamiona spółki komandytowej.
8) Tow. zalicz, i kred. 4,511.271 — 9) 937.310 92 I n n e ... 363.209T 0 44.650'56 razem . . 4,874.480 10 981.961-48 ) Dodać do tego stau pożyczek udzielonych członkom
w spółkach rolniczy i w towarzystwach ochrony własności ziemskiej otrzymamy razem 20,619.562 zł. 71 ct.
jeszcze nie zamykały 20 stow arzyszeń; jedno (Tarnów
„Gwiazda") do stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych nie powinno należeć.
Z tych tedy 66 — a właściwie 65 stowarzyszeń (bo
„Gwiazda" Tarnowska tu nie należy), mamy: spożywczych 13, spółek rolniczych 5, ochrony własności ziem skiej 5, surowcowych 10, tkackich 9, handlowych i produkcyj
nych 23.
Z 13 s p ó ł e k s p o ż y w c z y c h tylko jed n a l w o w s k a N a r o d n a T o r h o w l a je s t nawięcej rozw inięta, inne są m niśjsze, niedawno powstałe.
S p ó ł k i r o l n i c z e wykazują w r. 1889. nie pomyśl- rezultaty m ają — one więcej cechy towarzystw zaliczko
wych aniżeli rolniczych.
Z uznaniem podnieść wypada T o w a r z y s t w a o c h r o n y w ł a s n o ś c i z i e m s k i e j , szczególnie w Limanowej i Mielcu, które jakkolw iek powoli rozwijają się — lecz sta nowczo pomyślnie spełniają przyjęte na siebie zadanie — i oby — właśnie ku tym celom coraz więcej stow arzyszeń powstawało.
Do spółek s u r o w c o w y c h zaliczyliśmy 10 szew
skich; które prócz D r o h o b y c z a , Tow. handlu skór (największe) istnieją w skromnych granicach swych fun
duszy.
Z e s p ó ł e k h a n d l o w y c h i p r o d u k c y j n y c h Związkowa druk arnia we Lwowie najpom yślniej prosperuje.
B ank krajow y k rólestw a G alicyi i Lodo- m eryi w raz z W. Ks. K rakowskiem .
W r. 1884. rorganizow ał B a n k k r a j o w y K r ó l e s t w a G a l i c y i i L o d o m e r y i w r a z z W. Ks . K r a k o w s k i e m w myśl §§. 56 — 58 swego sta tu tu osobny oddział dla stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych, upo
sażając go kwotą 500.000 zł. Kredyt w tym oddziale za
pewniony je s t dla stowarzyszeń za o p ła tą , o i procent niższej prowizyi, od każdoczesnej stopy procentowej Banku. W r. 1889. akredytowanych było w tym dziale Banku 76 stow arzyszeń, które w ciągu roku 1889. zeskon- towały 3.399 sztuk weksli i skryptów na sumę łączną 1,437.400 zł., a z dniem 31. grudnia tegoż roka pozo
stały winny na 760 weksli i skryptów kwotę: 375.442 zł.
15 ct.
Listę kredytową dla tego oddziału ustanaw ia coro
cznie o s o b n y k o m i t e t c e n z o r ó w .
Oprócz kredytu specyalnego (bezpośredniego), udziela Bank krajowy stowarzyszeniom także kredytu w drodze zwykłego r e e s k o n t u w e k s l i — w sposób przyjęty dla innych klientów Banku.
W ogóle były stowarzyszenia winny Bankowi w kre
dycie s p e c y a l n y m i o g ó l n y m z dniem 31. gr undni a 1889. kwotę 764.072 zł. 62 ct. (wraz z dotacyą kasową u stow arzyszeń, będących zastęp stw am i Banku).
W r. 1884. weszła również w życie organizacya Z a s t ę p s t w B a n k u k r a j o w e g o na podstaw ie instrukcyi,
VI
Na 52 zorganizowanych dotąd zastępstw , powierzył Bank krajowy 45 stowarzyszeniom, a m ianowicie: B i e c z , Tow, wzaj. kred.; B o b r k a , Tow. zal. ; B r z e s k o , Tow.
z a l.; B r z e ż a n y , Pow. tow. z a l.; C i e s z a n ó w . Tow.
z a l.; D ą b r o w a , Tow. zal.; D e l a t y n , Bank zal. „Na
d zieja"; D o b r o m i l , Tow. z a l.; D r o h o b y c z , Tow. zal.;
G l i n i a n y , Tow. zal.; J a s ł o , Tow. zal.; J a r o s ł a w , Tow. z a l.; J a w o r ó w , Tow. zal. ; K a m i o n k a s t r u m i - ł o w a , Pow. Tow. z a l.; K o ł o m y j a , Spółka handl. roln.
przem .; K r o s n o , Tow. zal.; L i m a n o w a , Tow. zal.;
L w ó w , Powiat. Tow. z a l.; Ł a ń c u t , Tow. z a l.; M a k ó w , Stow. pożyczk.; M i e l e c , Tow. z a l.; M o ś c i s k a , Tow.
zal.; N o w y S ą c z , Kasa z a l.; O ś w i ę c i m , Stow. poż.
i oszczędn.; P o d h a j c e , Tow. zal ; P r z e m y ś l , Tow.
zal. ro ln e; P r z e m y ś l a n y , Tow. z a l.; R a d z i e c h ó w , Tow. z a l.; R o h a t y n , Tow. zal.; R u d k i , Tow. z a l.;
R z e s z ó w , Tow. zal. i k red .; S a n o k , Powiat. Tow. zal.;
S a m b o r , Tow. zal.; Ś n i a t y n , Tow. zal.; S o k a l , Tow. z a l.; S t a n i s ł a w ó w , Bank zaliczkowy; S t r y j , Tow. z a l.; T a r n o b r z e g , Tow. z a l.; T a r n o p o l , Bank pow iat.; T a r n ó w , Tow. z a l.; T ł u m a c z , Tow. kred.
„Oszczędność"; Z a l e s z c z y k i , Tow. z a l.; Z b a r a ż , Tow.
zal.; Z ł u c z ów , Tow. zal. i Ż ó ł k i e w , Tow. zal.
którą. Bank w porozum ieniu ze Związkiem stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych ułożył.
Z w iązek stow arzyszeń.
W roku 1889/90 przystąpiły do Związku stowarzyszeń 4 nowe stowarzyszenia, zlikwidowało 2, wykluczono 1 ; Związek liczył zatem w r. 1889/90 111 stow arzyszeń: An
drychów, B ełz, Biała ( „Wzaj emna pomoc"), Biecz, Bircza, Bochnia , Bołszowce , Bobrka , Borszczów, Brzeżany (Pow.
Tow. zal.) Brzozów, Cieszanów, Cieszyn 2 (Tow. oszcz. i zal. i Tow. produk. krawców), Dąbrowa, Dobczyce, Dobro- mil, Drohobycz 2 (Tow. zal. i Tow. handlu skór), Dubiecko, Gliniany (Tow. zal.), Glińsko (Tow. garncarzy), Głogów, Gorlice, Grybów, Jarosław (Tow. zal.), Jaryczów (Kasa zal.), Jasło (Tow. zal.), Jaworów, Jordanów , Kałusz, K a
mi onka strum . (Pow. Tow, zal.), K ańczuga, Kolbuszowa, Kołomyja 2 (Tow. zal. i Spółka handlowa), Komarno 2 (Tow. zal. i Tow. tkaczy), Kozowa, Kraków (Tow. zal ) , Krakowiec (Stow. zal.), Krasi czyn, Krosno (Tow. zal.), Kry
nica, Kulików 2 (Kasa zal. i Tow. handlu skór), Limanowa 2 (Tow. zal., Tow. ochr. wł. ziemsk.), Lwów 7 (Tow. zal., urzędn. galic. dróg żel., I. Zwi ązkowa dr ukar ni a, Tow.
urzędn. poczt., Tow. wz. kred., pow, Tow. zal., I. gal. Tow dla kraj. przem ysłu tkackiego), Łańcut 2 (Tow. zal. i Tow.
dla handlu skór, sukna i wyrobów tkackich), Maków, Ma- r y a mp o l , Mielec 2 (Tow. zal. i Tow. ochr. mn. własn.
ziemsk.), Mikołajów, Mi l ówka, Mościska, Nadworna, Nowy Sącz 2 (Kasa zal. i spółka spoż. oszczędn.), Oświęcim, Pi l zno, Podgórze, Podhaj ce, Przem yśl 2 (Tow. zal. rolne i kasa zal. rzem ieśl. i rolników), Przem yślany (Tow. zal.), Radłów, R adom yśl, Radymno 2 (Tow. powroźnicze i kasa
zal.), Radziechów, Rohatyn, R u d k i , Rzeszów (I. związkowa garbarnia), Sambor (Tow. zal.), Sądowa Wi s z n i a , Sędzi' szów 2 (Tow. wz. kr. i Tow. handlu skór), Sieniawa (Tow.
zal.), S k ałat 2 (Pow. Tow. zal. „Praca" i Tow. zal. kredy
towe), Śniatyn, Sokal, Sokołów, Stanisławów 2 (Bank zal.
i Tow. wz. kred. mieszczan), Stryj (Tow. zal.), Sułkowice, Szczerzec, Tar nobr zeg, Tarnów (Tow. zal.), Tłumacz (Oszczędność), Tyśm ienica, U strzyki dol ne, Wykoty, Z akli
czyn , Zakopane (Tow. zal.), Z aleszczy ki, Zbaraż, Zborów.
Złoczów 2 (Tow. zal. i kasa zalicz.), Żółkiew.
Z arząd Z w i ą z k u stow arzyszeń:
Prezes : Stanisław Szczepanow ski; zastępcy Prezesa : Biechoński Wojciech i Terenkoczy W ładysław.
Członkowie W ydziału: Dr. Boroński Lesław, (sekre
tarz) Dr. Czyżewicz Adam , Dr. Lechowski W iktor, hr. Po- tulicki F ranciszek, ks. Reszetyłowicz F ilem on, Dr. Skał- kowski T adeusz, Zima Franciszek.
Zastępcy członków W ydziału : Dr. D ulęba Bronisław, Merunowicz Teofi l , Ulm er Narcyz.
R edaktor czasopisma „Związek": Merunowicz Teofil.
Sekretarz Związku: K ornberger Adolf.
L u s tra to r: H einrich K onstanty.
Referent praw ny: Skibiński Felicyan.
Fundusz zaopatrzenia fun kcyonaryuszów stow arzyszeń zarolbkowycń i gospodarczych.
Po myśli uchwały W alnego Zgrom adzenia delegatów Związku Stowarzyszeń z dnia 11. grudnia 1881. założony został w r. 1882. f n n d u s z z a o p a t r z e n i a f u n k c y o n a r y u s z ó w s t o w a r z y s z e ń zarobkowych i gospodar
czych. S ta tu t tego funduszu przyjęty został do wiadomości c. k. N am iestnictw a uchwałą z dnia 2. lutego 1882.1. 7.441., a zmiany onego uchwałą z dnia 5. stycznia 1885. do 1.
79.313, i z dnia 10 grudni a 1887. 1. 75.959.
U czestnik obowiązany je s t p łacić: 4% od stałej płacy m iesięcznej, 10% od tantjem y i rem uneracyi i 2 0 % od podwyższenia płacy; drugie tyle płaci stow arzyszenie, w którego służbie uczestnik pozostaje. W ten sposób two
rzące się udziały stają się po 5 latach należenia do fun
duszu własnością członka, a w razie śm ierci jego — w ła
snością żony i dzieci. Udziały nie mogą być cedowane na osoby trz e cie ; w wyjątkowych tylko razach może bezźenny i bezdzietny członek wskazać zaraz przy w stąpieniu do funduszu osobę spokrew nioną, jako ew entualną spadko
bierczynię.
Liczba członków z końcem r oku 1889/90 wynosi 38.
Zarząd funduszu:
P re ze s: T a d e u s z D r . S k a ł k o w s k i
Zastępca P re ze sa : W ł a d y s ł a w T e r e n k o c z y . Członkowie z grona W ydziału Zwi ązku: B e r n a t Dr . G o l d m a n i T e o f i l M e r u n o w i c z .
Członkowie z grona uczestników : A d o l f K o r n b o r
g e r , F r a ń c i s z e k K u c z y ń s k i , W i k t o r Dr. L e c h o ^ s k i , N a r c y z U l m e r i W i k t o r W y s z y ń s k i .
YII
W edług VIII. zam knięcia rachunków z 30. czerwca 1890. należy do funduszu następujące stow arzyszenia:
1. Lwów, Towarzystwo zaliczkowe z 5ma uczestnikam i 2. Nowy-Sącz, Kasa zaliczkowa . . . z 2 „ 3. Drohobycz , Towarzystw zaliczk. . z 2 „ 4. Lwów, Towarzystwo wzaj. kred. . z 1 „ 5. Rohatyn, Towarzystwo zaliczkowe z 3 „ 6. Bircza, Towarzystwo zaliczkowe . z 1 „ 7. Radziechów, Towarz. zaliczkowe . z 1 „ 8. Ł ańcut, Towarzystwo zaliczkowe . z 3 „ 9. Lwów, Związek stowarzyszeń . . z 3 „ 10. Bobrka, Towarzystwo zaliczkowe . z 1 „ 11. Drohobycz, Towarz. handlu skór . z 1 „ 12. Lwów, Powiat. Towarz. zaliczkowe z 2 „ 13. Przem yśl, Przem yska Kasa zaliczk. z l „ 14. Stanisławów, B ank zaliczkowy . . z 1 „ 15. Mościska, Towarzystwo zaliczkowe z 2 „ 16. Gorlice, Towarzystwo zaliczkowe . z 3 „
do przeniesienia 32ma uczestnikam i
z przeniesienia 32ma uczestnikam i 17. Rudki, Towarzystwo zaliczkowe . z 2 „ 18. Gliniany, Towarzystwo zaliczkowe z 3 „ 19 Krynica, Stow. pożycz. „Wzaj. pom.“ z 1________________
Razem 19 towarzystw z 38ma uczestnikam i, których udziały wynosiły łącznie z dopisaną za r. 1889/90 6 % dywidendą 22.318 zł. 53 ct. w granicach od 11 zł.
40 ct. do 2.864 zł. 09 ct.
Fundusz zaopatrzenia m iał w r. 1889/90 czystego zy
sku 1.292 zł. 68 ct- który powstał z ode se te k , wpisowego i odpisanego udziału.
Bilans za rok 1889/90:
S t a n c z y n n y : Lokacye 22 455 zł. 43 ct. w. a.
S t a n b i e r n y : Udziały bez dywidendy 21.162 zł.
75. ct. czysty zysk 1.292 zł. 68 ct., razem 22.455 zł. 43 ct.
VII. W alne zgrom adzenie funduszu odbyło się dnia 30. listopada 1889. we Lwowie przy udziale 10 delegatów, reprezentujących 12 towarzystw.
V I I I
Sprawozdanie Wydziału z czynności Związku stowarzyszeń
za czas od 1. grudnia 1889 do 1. grudnia 1890.
D o n io słe uchw ały, pow zięte przez zeszłoroczne w aln e zgro m ad zen ie d eleg atów , w y m a g a ły w p ie rw szym rzęd zie zajęcia się n iem i i w p ro w a d z e n ia ich w źyoie. Z m ien io ny s ta tu t Z w iązk u p o trz e b o w a ł z a tw ie rd z e n ia c. k. N a m ie stn ic tw a i M in iste rstw a spraw w e w n ętrzn y c h , co uzy sk an o u c h w a łą z d n ia 28. s ty c zn ia 1890 nr. 1.543.
Szczególną u w ag ę p rz y k ła d a ł W y d z ia ł do sz y b k ieg o z a ła tw ie n ia sp raw y B a n k u zw iązkow ego, w m y śl u c h w a ły X V . w alnego zgro m ad zenia. W ty m celu zo s ta ł w y p raco w an y p ro je k t s ta tu tu , k tó ry b y ł d y s k u to w a n y n a dw óch po sied zen iach W y d ziału . S ta tu t te n z o sta ł n a stę p n ie ro z e sła n y w szy stk im T o w arzy stw o m zw iązk ow y m z w ezw an iem o p oczy n ien ie uw ag, k tó re b y ły znow u p rze d m io te m o b rad je d n e g o p o siedzenia W y d z ia łu .
T a k w y p ra c o w a n y s ta tu t zo stał p rzed ło żo ny n a d z w y czajnem u w aln em u zg ro m ad zen iu d eleg ató w , od b y te m u d n ia 29. m arc a b. r. w e L w o w ie, i je d n o g ło ś n ie p rz y ję ty , z w ezw aniem ja k n a jp rę d sz e g o w p ro w a dzen ia w życie tej in sty tu c y i. O d tąd sp ra w a ta o d d an ą z o sta ła osobnem u k om iteto w i z a ło ż y c ie li; tu z a z n a czyć je d n a k n ależy , że jed n o m y śln o ść o k a z a n a p rzy u ch w alen iu s ta tu tu B a n k u , ja k o te ż w y n ik su b sk ry p c y i ze s tro n y T o w a rz y stw zw iązk o w y ch, k tó re n a p ie rw sze w ezw anie z d e k la ro w a ły k w o tę w yższą a n iżeli b y ła p re lim in o w a n ą , je s t najlepszem św iad ectw em odczutej p o trz e b y tak ie j in sty tu c y i, a b ard ziej jeszcze je s t n o w ym dow odem , że sto w a rz y sz en ia nasze, k tó re pod hasłem łączn ości p o w stają i ro z w ija ją się, n ie z a tr a cają tej dew izy w sp ra w ac h o g ó ln y ch .
C hcąc zasiąg n ąć z d a n ia n a jb a rd z ie j k o m p ete n tn eg o w sp ra w ie k re d y tu w łościańskiego, zap ro sił W y d z ia ł do w spółudziału w o b rad a c h i do w y ra ż en ia sw y ch z a p a try w a ń , posłów s ta n u w ło ściań sk ieg o w raz z posłem p. Ż ard eck im . S p ra w a ta b y ła p rzed m io tem o b rad je d n e g o p o sied zen ia W y d z ia łu , a w y n ik i ty c h o b rad p rzed ło żo n e będą p rzy o d n o śn y m p u n k c ie po
rz ą d k u d zie n n e g o dzisiejszego zg rom ad zen ia.
Co ra z b a rd z iej u czuw ać się d aje p o trz e b a zm ia n y u sta w y , n a p o d sta w ie k tó rej T o w arz y stw a nasze i s t n i e j ą ; w ty m celu zw o łał W y d z ia ł osobną a n k ie tę, k tó ra zajęła się p rz e d e w sz y stk ie m ułożeniem kw estyo- n a ry u sz a dla T o w arz y stw zw iązk ow y ch , chcąc w te n sposób za sią g n ąć ich z d a n ia co do n ajw a żn ie jsz y c h
postulatów , m ają cy c h znaleść w y raz w zam ierzo n ej zm ianie u staw y. M iarą w ażności tej zm ian y , m o g ącej w iele zaw aży ć n a szali dalszego ro zw o ju sto w a rz y sz eń i silniejszego ich u g ru n to w a n ia , je s t rów n ież ta o k o liczność, że ta k w y tra w n y zn aw ca i z a słu ż o n y n a ty m polu p ra c y m ąż, ja k im je s t dr. T adeu sz S kał- kow ski, b io rący ta k ż e u d z ia ł w w spo m nianej ankiecie, u w ażał za stosow ne p rzedłoży ć S ejm ow i w n io sek o w ezw anie rz ą d u do zm ia n y tej u sta w y .
P o za tem i sp ra w am i oficyalnem i n ie o m ieszkał W y d z ia ł zam an ifesto w ać sw e o b y w atelsk ie s ta n o w i
sko w sp ra w ac h publiczn ych, biorąc u d z ia ł w p o g rze
bie A d am a M ickiew icza przez osobną d ep utacyę.
O dn o śn y ok ó ln ik , w z y w ający sto w a rz y sz en ia do o d d an ia czci pam ięci w ielkiego P o e ty , z a w ie ra ł ró w nież w ezw anie do sk ro m n y c h ofiar n a fu n d a c y ę p a m ią tk o w ą im ie n ia A d a m a M ickiew icza.
P o d w zględem rozw oju T o w arz y stw z a zn a c z y ł się ro k u b ieg ły bardzo d o d a tn im re z u lta te m , k tó ry tem b a rd z iej m oże zadow olić, że ta k z n a cz n y w z ro st k a p ita łó w w ła sn y ch i obcych o k azu je się nie w sk u te k p o w sta n ia n o w y ch stow arzy szeń, lecz w sk u te k ro zw o ju czyn no ści istn ie ją c y c h T o w arz y stw . J a k k o lw ie k bo w iem W y d z ia ł n ie zapoznaje p o trz e b y z a k ła d a n ia n o w ych T o w arz y stw , szczególnie w m iejscow ościach będ ący ch sied zibą w ładz p o lity c z n y c h i sądo w y ch, oraz m ają cy c h o dp ow ied nie osobistośoi do k iero w n i
ctw a T o w a rz y stw a — je d n a k w ięk szą w ag ę k ład zie n a odpow iedni rozw ój i w zro st ju ż istn ie ją c y c h sto w arzyszeń.
Rezultaty te przedstawiają się w następujących cyfrach:
w r. 1888. w r . 1889.
L ic zb a członków Tow .
zaliczkow ych . . . 121.228 132.196 -f- 10.968 L ic zb a członków in
n y c h śtow . zarób. . 5.422 6.176 -j- 754 razem 7 126.650 138.372 - j- 11.722 Tak znacznego wzrostu liczby członków, bo w y
noszącej 9 25 °/0 w stosunku do wysokości zeszło
rocznej liczby, nie wykazały Towarzystwa od roku 1882.
P o ró w n u ją c zaś pojedy ńcze r u b ry k i bilansów , do-t cho dzim y do n a stę p u ją c y c h re z u lta tó w :
I X
^ d z ia ły człon-
k ó w T o w .z a l. 4.369.970-34 4.511.271- \- 141.400-66 U działy czło n
kó w innych.
sto w arzy szeń 341.514-15 363.209-10-}- 21.694-95 razem . 4,711.484-49 4,874-480-10 + 162.995-61 U undusz re z e r
w ow y Tow .
zaliczk ow ych 8 1 8 .4 7 7 9 5 9 3 7 .3 0 0 9 2 + 1 1 8 .8 2 2 -9 7 U undusz re z e r
w ow y in n y c h
sto w a rz y sz eń 36.836-75 44.650-56 -j- 7.813-81 razem . 855.314-70 981.951-48 + 1 2 6 . 6 3 6 7 8 O gół z atem fun duszó w w ła sn y c h w y n o si u sto w arzy szeń w sz y stk ic h k a te g o ry j :
w u d z i a ł a c h ... 4,874.480-10 w fu n d u szach rez e rw o w y c h . 981.951-48 czy li razem . . 5,856.431-58 a że w ro k u p o p rze d n im w y n o sił 5,566-799-19
zw ięk szy ł się p rze to o . 289.632-39 Szczególnie p o cieszający m j e s t o b jaw w z ro stu funduszów rez e rw o w y c h , św iad czy b ow iem o zastoso
w an iu się zarządó w T o w a rz y stw do k ilk a k ro tn ie po- W ziętych przez w aln e z g ro m a d ze n ie u chw ał, a b y fu n dusze te o ile m ożności zw ięk szać i a b y n o rm a ic h Wysokości b y ła z a sto so w a n ą n ie do u d ziałó w , lecz do k a p ita łu ob roto w ego . W y d z ia ł Z w ią z k u czuw a n a d W ykonaniem ty c h u c h w a ł z g ro m a d z e ń o g ó ln y ch i d la tego zaleca ta k ż e p p . lu stra to ro m , a b y n a okoliczność
^ z w ra c a li u w a g ę k iero w n ik ó w T o w arz y stw .
F u n d u s z e o b c e , ja k ie m i T o w a rz y s tw a rozpo- f zą d za ły , p rz e d sta w ia ją się j a k n a s tę p u je :
W k ł a d k i o s z c z ę d n o ś c i u T o w a rz y s tw z a liczkow ych w y n o siły w r. 1889. . . 12,347.602-82 gdy w ro k u 1888 p rz e d s ta w ia ły sum ę 10,991.456-39
a w z ro sły p rze to o . 1,356.146-43
°° j e s t n a jle p sz y m dow odem z a u fa n ia , ja k ie T o w arz y - sW a n a sze z d o b y ły u szerszej p u b lic z n o ści.
T u n a d m ie n ić w y p a d a , że ro k u b ie g ły n ie z a h a c z y ł się b y n a jm n ie j o bfitością k a p ita łó w , ow szem
^ o s ta tn ic h m iesiącach n a w e t o b jaw ił się n a d z w y czajny b ra k g o to w y c h p ien ię d zy , z po w od u w cześn iej
s z o ze sk o n to w a n ia n a le ż y to śc i p ro p in a c y jn e j, ta k
^ te s ty tu c y j fin an so w y ch j a k te ż u osób p ry w a tn y c h . Pływ w y p ła c o n y ch k a p ita łó w z p o w o d u z n ie sien ia
^hę-a p ro p in a c y i będzie się m ó g ł objaw ić, i spodzie-
^ W a r n y się, że się o b jaw i z n ak o m icie, d o p iero w bie- r oku t. j. w n a s tę p n e m z e sta w ie n iu ra c h u n -
°*em .
. D łu g i z a c ią g n ię te p rze z T o w a rz y s tw a zaliczkow e J h o s iły :
J r °k u 1889 ... 2,751.850-50
*oku 1888 ... 2,010.686-33 0 Uu a io j-Biu w y n ik a ró w n ież w z ro st o 741.164-17 I
w r. 1888. w r. 1889. u in n y c h sto w a rz y sz eń w ro k u 1889. 311.827-69
„ „ „ 1888. 270.967-90
w zro st o . . 40.859-79 Z ogólnej te j sum y p rz y p a d a n a :
w r. 1888. w r . 1889.
B a n k a u s tro -w ę g ie rsk i . . 5 3 1 .7 5 0 8 0 931.832 06 G a lic y jsk ą K a s ę oszczędności 690.935*59 698-971-80 B a n k k ra jo w y . . . . 546.363'72 764.072 62 Tow . w zaj. ubezp. w K ra k o w ie 157.247-75 187.377-83 Tow . zaliczkow e w e L w o w ie 74.052"40 78.477-67 z czego się okazu je, że w sz y stk ie in sty tu c y e fin an so w e, z k tó re m i T o w a rz y s tw a nasze p ozo stają w sty czn o ści, p o d n io sły w ysokość u d zielon eg o k re d y tu .
Z w y żk a ta j e s t n a jw ię k sz ą u a u stro -w ę g ie rsk ie g o B a n k u ; okoliczność tę n a le ż y ró w n ież u w ażać ja k o o bjaw d o d a tn i, g d y ż je s t dow odem , że sfery p o z a k ra - jow e coraz c h ę tn ie j w ch od zą w s to su n e k z n aszem i T o w arz y stw am i i że B a n k te n , do n ie d a w n a n ie z b y t c h ę tn y n a sz y m sto w arzy szen io m , z a cz y n a sp ra w ie d li
w iej oceniać ic h zdolność k red y to w ą .
W y p ró b o w a n a życzliw o ść gal. K a s y oszczędności d la sto w a rz y sz eń z n a la z ła no w e św iad ectw o w d zia
łaln ości te j in s ty tu c y i w ro k u u b ie g ły m — pom im o bow iem s p ła t ra c h u n k ó w bieżących i d łu g ó w ze s k r y ptów , og ó ln a w yso kość s ta n u p o życzek n ie z m n ie j
szy ła się, ow szem w y k azu je ta k ż e zw y żkę ; co d o w o dzi, że o ile sp łaco n e z o sta ły zob o w iązan ia sk ry p to w e , z astąpio no j e k re d y te m w ek slow y m . W c ią g u ro k u dośw iadczył Z w ią z ek życzliw ości tej in s ty tu c y i, g d y k ilk a k ro tn ie p o trzeb o w an o d la n ie k tó ry c h m łod szy ch T o w a rz y stw w y ro b ić k r e d y ta ; w ty c h w y p a d k a c h gotow ość gal. K a s y oszczędności je s t p raw d z iw ą i cen ną pom ocą.
R ó w n ież B a n k k ra jo w y w y k a z u je p o w ażn ą zw y żk ę w p rz e c iw sta w ie n iu do ro k u u b iegłeg o, co i z teg o w zg lęd u j e s t d la T o w a rz y s tw k o rz y stn e m , że z n aczn a część te j su m y je s t o p ro ce n to w a n ą po 4 od sta, k tó ra to sto p a n ie u le g ła z m ia n ie n a w e t p rz y podw y ższen iu s to p y p ro cen to w ej p rze z B a n k a u stro - w ęgierski, b ę d ą cy d o ty ch c z a s re g u la to re m w y soko ści p o b ieran eg o p ro ce n tu .
P rz y ję ty m zw y c z a je m i w e z w a n y do teg o , p rz e d łoży ł W y d z ia ł lis tę k re d y to w ą d la sto w a rz y sz e ń n a ro k n a s tę p n y , ta k B a n k o w i k ra jo w e m u ja k o te ż gal.
K a sie oszczędności.
Ś ciśle o k reślo n a g r a n ic a k r e d y tu b ezpo śred niego p rzez B a n k k ra jo w y n a 5 00.000 zł. sta w ia W y d z ia ł w tru d n e m p o ło żen iu ro z d z ia łu tej su m y n a ta k z n aczn ą i ciągle w z ra s ta ją c ą c y frę T o w arz y stw , z a słu g u ją c y ch n a p rz y z n a n ie im teg o k re d y tu . Z je d n e j s tro n y p o m in ię te p rz y daw n ej a k re d y ta c y i m łodsze T o w a rz y stw a , ro zw in ą w sz y sw ą czy nn ość i n a g ro m a dziw szy p o w a ż n y k a p ita ł w łasn y , d o m ag a ją się ob ecnie tego k r e d y tu ; z d ru g ie j stro n y T o w arz y stw a, p o sia d a jąc e p ie rw o tn ie n is k i w y m iar, w zm ogły się do te g o sto p n ia , iż ż ą d an ie p o d w y ższen ia tego k re d y tu j e s t z u p e łn ie u s p ra w ied liw io n e ; — ty m c z ase m m ając do d y sp o z y cy i zaw sze
X je d n ą i tą sam ą w ysokość su m y i chcąc słu szn y m ż ą d an io m zadość u czy n ić, n a le ż a ło b y c h y b a k r e d y t te n odjąć je d n y m , a b y go u d zielić d ru g im . W o b ec tej tru d n o śc i u c h w a lił W y d z ia ł lis tą k re d y to w ą z u w z g lę d nien iem w sz y stk ic h z a słu g u ją c y c h n a p o p a rc ie ż ą dań, s ta w ia ją c rów n o cześnie p ro śb ą do B a n k u k r a j o w ego, a b y d o ta c y a d o ty ch c z a so w a b y ła p o d w y ższoną, tu d zież, a b y w ysokość a k re d y to w a n e j su m y m o g ła b y ć w y ż sz ą od sum y p relim in o w a n e j, g d y ż z d a rz a sią cząsto, że a k re d y to w a n e T o w a rz y s tw a n ie k o rz y s ta ją w zupełn ości, albo b a rd z o m ało z p rz y z n a n e g o im k re d y tu .
B o pow yżej w y k a z a n e j su m y k a p ita łó w obcych u T o w arz y stw zaliczk o w y ch, a m ian o w icie w w k ła d k a c h
oszczędności . . . 12,347.602-82
a w d ł u g a c h ... 2 ,7 5 1 .8 5 0 5 0 raz e m . 15,099.453-32 n a le ż y doliczyć zo b o w ią za n ia in n y c h sto w a rz y sz eń , po ch odzące b ądź z w k ła d e k oszczędności, b ąd ź z z a c ią g n ię ty c h d ługów , k tó re w y n o sz ą o g ó ln ą k w o tę 1,216.633-74, ta k że o g ó ln y s ta n fu n d u szó w o b cych, ; w c ią g n ię ty c h przez T o w a rz y stw a do o b ro tu , w y n o si w ro k u 1889... 16,316.087 06 podczas g d y w ro k u 1888 w y n o sił . 14,111.029-24 zw ięk szy ł się z a te m o . . . . 2,205.057-82 P o ró w n u ją c tę o sią g n ię tą zw y żk ę k a p ita łu obcego ze w zrostem k a p ita łu w łasn eg o , w id zim y ró w n o m ie rn y sto su n ek ty ch ż e , u trz y m u ją c y się s ta le j a k 2 -5 :1 , k tó ry w ty m ro k u doszedł u T o w a rz y s tw zaliczk o w y ch do c y fry 2 -7 7 :1 . T a k k o rz y s tn y sto su n e k k a p ita łó w je s t d o d a tn ie m zn a m ien ie m n a szy c h sto w a rz y sz eń , k tó re n ie dla pozoru g ro m a d z ą w łasn e zasoby, j a k to się d zieje u w ielu T o w a rz y s tw z a g ra n ic z n y c h , lecz g ru n tu ją n a tern sw oją eg zy ste n ey ę . U n a s u d z ia ły członków m ają n ie ty lk o sta n o w ić p o d staw ę do osią
g n ię c ia k a p ita łu o b ro to w eg o T o w arz y stw a, ale p r z y u czają p o jedy ńczeg o c z ło n k a do oszczędności i g ro m a d z e n ia zasobów , w p ły w a ją c y c h n a z w ię k sz e n ie je g o a k re d y ta c y i, bo św iad czą o je g o zap o b ie g liw o śc i. N ie ta k k o rz y s tn y s to su n e k ty c h k a p ita łó w zach o d zi u T o w a rz y stw p ro d u k c y jn y c h i h a n d lo w y c h , ja k o to spółek tk a c k ic h , T o w a rz y stw h a n d lu sk ó r i t. p., gd zie sp o strzeg ać się d a je o d m ie n n a te n d e n c y a w g ro m a d z e n iu k a p ita łó w u d ziało w y ch , a co u w a ż a ć n a le ż y za je d n ą z przy czy n , d la czego te T o w a rz y s tw a ta k m ało się ro zw ijają. W y d z ia ł Z w ią z k u z w ra c a ł ju ż u w a g ę ty c h sto w a rz y sz e ń n ie je d n o k ro tn ie n a tę okoliczność, bo sądzi, że d o póki sam i czło n ko w ie n ie dołożą s ta r a ń do g ro m a d z e n ia pew nych zasobów , co będ zie dow odem ic h p rz e św ia d c z e n ia o ży w o tn o ści in te re su , d o p ó ty n ie m o żn a m ie ć n a d z ie i p o z y sk a n ia d o sta te c z n y c h k a p ita łó w obcy ch, a tern sam em ro zw o ju ty c h spółek.
O dpow iednio do w z ro stu funduszów , u z y s k a n y c h do o b ro tu , w z m o g ły się w ie rz y teln o śc i T o w a rz y s tw i w y k a z u ją p o w ażn ą z w y ż k ę 2,468-320-42; g d y bow iem
s ta n p o ży czek u d z ie lo n y ch członkom w y n o sił w roku
1888. 17,082.194-68
p rz e d sta w ia w ro k u u b ie g ły m sum ę . 19,55O .5l5T 0 T o w iększe z a p o trze b o w an ie k re d y tu p rzez człon
ków , a w z g lę d n ie w yższą sum ę u d z ie lo n y ch pożyczek, n a le ż y , z d a w a ło b y się n a p ierw sz y r z u t oka, p rzy p isać k lęsce ro ln iczej, j a k a n a w ie d z iła k ra j n a sz w roku u b ie g ły m ; g d y je d n a k p rz y p a trz y m y się poszczegól
n y m pozycyom tej zw y żk i, p rz y jd z ie m y do p rz e k o n a n ia, że n a s tą p iła ona p rze w aż n ie u sto w a rz y sz eń za
chod niej części k ra ju , g d z ie k lę sk i tej w cale n ie było, albo b ardzo m ało d a ła się uczuć, ja k n iem n iej u sto w arzy szeń , k tó re w lic z b ie sw y ch członków m ają m niej ro ln ik ó w a n iż e li lu d zi zaw odów ręk o d z ieln icz y c h i przem y sło w y ch , t. j. m ieszk ań có w m iast.
Z tą d w n io sk o w ać n ależy, że w zm ożenie się s ta n u zaliczek n a stą p iło w znaczn ej m ierze z pow odu ż y w szego nieco ru c h u przem y sło w eg o i han d lo w eg o , k tó ry się stanow czo o bjaw ia, ja k k o lw ie k dziś jesz c ze cyfrow o o zn aczyć się n ie da.
W k ażd y m ra z ie w zm ożenie się fu n d u szó w o b ro to w y c h T o w a rz y s tw z aliczk o w y ch o d w a i pół m iljon a a in n y c h sto w a rz y sz e ń o 150 ty się c y św iad czy o u z n a n ej przez ogół k o n ieczn o ści
szeń, oraz d a je m ia rę u słu g łec z e ń stw u .
B iu ro Z w ią z k u w y k a z u je w ty m czasie 1.221 z a ła tw io n y c h ex h ib itó w .
Z n a c zn a ilość ż ą d a ń p rz e sła n ia d ru k ó w z n a k ła d u zw iązkow ego św ia d cz y o co ra z w iększej j e d n o lito ści p ro w a d z e n ia ra c h u n k ó w ; je s t w ięc nad zieja, że ta ro zm aito ść sy stem ów , p a n u ją c a do nied aw n a w rac h u n k o w o śc i sto w a rz y sz eń , u s tą p i m iejsca w zorom p rzez Z w ią z ek zalecan y m . Z k ońcem ro k u zap ro w a
d zają tę rach u n k o w o ść jeszcze d w a T o w a rz y stw a zw iąZ' k ow e, d o ty ch c z a s zach o w u jące się n a jo d p o rn iej w tej s p ra w ie ; spodziew ać się w ięc n ależy, ty ło ' le tn ie u siło w a n ia Z w ią z k u w ty m k ie ru n k u bętU u w ień czo n e p o ż ą d an y m sk u tk ie m . W sied m iu w y p a d ' k a c h ud zielon o in fo rm a c y i w sp ra w ie zało żen ia w y c h s to w a rz y s z e ń , z w ra c a ją c p rz y tern u w a g ę J*8 w a ru n k i, ja k ie p o w in n e zach odzić, a b y p ro je k to w a ^ 0 T o w a rz y s tw a o d p o w ia d a ły sw ojem u za d an iu . Co ^ w ięcej bow iem m am y p rzy k ła d ó w , iż założone w » 10' o d p o w ie d n ic h m iejscow ościach sto w a rz y sz en ia , tudm 0^
ta k ie , k tó re albo n ie m ia ły lu b n ie b y ły w m ożnoś01 p o z y sk a n ia o d p o w ied n ich do z a rz ą d u osób, zaszk0^
d z iły raczej id e i n a sz y c h sto w a rz y sz eń . K ilk a tak i°
T o w a rz y stw zlik w id o w ało sw e c z y n n o śc i w r ° u b ie g ły m lu b są w tra k c ie lik w id a c y i, co u w ażać ° 8 leż y za n a jle p sze ro zw ią z a n ie ty c h n ie u d a ły c h u s iło ^ 8 ^
N ie je d n o k ro tn ie ju ż z w ra c a ł Z w iązek uw ag?
b ra k sił n a le ż y c ie u k w a lifik o w a n y o h do u rz ę d o ^ 8^
p rz y T o w a rz y s tw a c h zaliczk o w y ch , z tą d tru d n le c e n ia o d p o w ied n ich osób co ra z liczn iejszy m
X I Ulom sto w arzy szeń . P o m im o teg o zalecono T o w a rz y stwom k ilk u fu n k cy o n a ry u szó w , k tó rz y o d b y li po
przednio p ra k ty k ę w T o w a rz y stw ie zaliczk ow em w e L w ow ie.
B a d a jąc p rz e s y ła n e do Z w iązk u z a m k n ięc ia r a chunków , ja k o te ż w sk u te k sp o strz eż e ń p o c z y n io n y c h przy lu strac y a c h , u w ażan o za sto so w n e w 10 w y p a d kach u d zielić szczeg ó łow y ch in fo rm a c y j w sp ra w ie m an ip u la c y i b iurow ej i w sp ra w ie p ro w a d z e n ia r a
chunkow ości, a d la p ięciu T o w a rz y s tw z e sta w iło b iu ro Z w iązk u roczne z a m k n ięc ie rac h u n k ó w .
D o Z w iązk u p rz y s tą p iły c z te ry no w e sto w a rzy sz e n ia :
P o w ia to w e T ow . zaliczk o w e w B r z e ź a n a c h ; Tow . zaliczkow e i k re d y to w e w S k a la c ie ; Tow . w zajem n ego k re d y tu m ieszczan w S ta n i
sław ow ie ;
K a sa z a liczk o w a w Z łoczow ie.
I w b ieżący m ro k u m u siało b iu ro Z w ią z k u spo
rząd zać liczne re k u rs a p rze c iw coraz to n o w szy m ż ą d aniom w ład z sk a rb o w y ch , u k tó ry c h n ie u s ta ła jeszcze dążność do o p o d a tk o w a n ia sto w a rz y sz e ń z aliczk o w y ch W edług o gó ln y ch z b y t u c ią ż liw y c h przepisów , z zu- pełnem pom inięciem u sta w , sp e cy a ln ie d la sto w a rz y szeń w y d a n y c h , a p rz y z n a ją c y m i m — j a k w iadom o — pew ne ulgi. D o w y d a n ia zaś orzeczen ia, iż s to w a rz y szenie nie m a p ra w a do p rz y z n a n ia m u u sta w o w y c h Ulg p o d a tk o w y c h , słu ż ą ty m w ładzom n a jro z m a itsz e pow ody. Z aw sze jeszcze sto su n e k z B a n k ie m k ra jo w ym , a w szczególności tru d n ie n ie się je g o z a stę p stw em , w y w o łu je u ty c h w ład z o rzeczenie, że sto w a rzy sz e n ia w sk u te k te g o tru d n ią się in te re s a m i z nie- członkam i, a p rze to n ie m ają p ra w a do u lg po d a
tk o w y ch . N a od nośne re k u rs a n ie m a d o ty ch czas stan o w czy ch decyzy j. R ó w n ie ż i s p ra w a p rz y jm o w a n ia p o ręk i od n ieczło n k ó w , ja k k o lw ie k n a le ż a ło b y j ą W skutek w y d a n y c h ro zp o rz ą d ze ń m in is te rs tw a s k a rb u i zło żo n y ch w R a d z ie p a ń s tw a u rzę d o w y ch o św iad czeń p. M in istra sk a rb u , u w ażać ra z ju ż za stan o w czo ro zstrz y g n iętą , d a ła jesz c ze pow ód, iż k ilk u n a s tu s to w arzyszeniom doręczo n o w e z w a n ia do d e k la ro w a n ia się do o p łac a n ia p o d a tk u zaro b ko w eg o . W re sz c ie W bieżący m ju ż ro k u p rz y s z ły w ład ze sk a rb o w e do howego p om ysłu, a b y ty lk o sto w a rz y s z e n ia p o d cią
gnąć pod ogólne p rz e p isy p o d atk o w e, o trz y m a liśm y
^owiem k ilk a w ezw ań do d e k la ro w a n ia się do po- 'W ku zaro b k o w eg o z p o w o du tru d n ie n ia się h a n d le m
^alnościam i. D o ta k ie g o orzeczen ia d o szły w ładze SW b o w e n a p o d sta w ie m y ln ej in te r p re ta c y i ty c h
^ e p i s ó w s ta tu tó w , k tó re n a b y w a m e i sp rz e d a ż re a l-
^°ści c z y n ią zaw isłem i od u c h w a ły o g ó ln y ch zg ro m a- 2eń, ja k k o lw ie k z ty c h p rze p isó w w ż a d e n sposób
^"W nio sk ow ać n ie m ożna, a b y n a b y w a n ie lu b sp rz e
daż rea ln o ści b y ły celem s to w a rz y s z e n ia i a b y ono czynno ści te w y k o n y w a ło sposobem z a ro b k o w an ia .
W k o ń c u zazn a c z y ć n ależy , że ze s tro n y w ładz rzą d o w y ch s p o tk a ły w ty m ro k u nasze sto w a rz y sz e n ia najnow sze żą d an ia , a m ian o w icie w iele sto w a rz y sz e ń o trz y m a ło w ezw an ia, a b y sw y c h fu n k c y o n a ry u sz ó w zab ezp ieczały w p o w ia to w y c h k a sac h chorych. Z po w odu d ążno ści rząd u , a b y d o ty czącą u sta w ę ro zsz e rz y ć n a n a jw ię k sz ą ilość p rac o w n ik ó w n a n a jro z m a itsz y c h polach , d o ty ch czas w n iesion e re k u rs a n ie od
n io sły w M in iste rstw ie s p ra w w e w n ę trz n y c h p o ż ą d a n ego s k u tk u , w sk u te k czego m uszą się s to w a rz y sz e n ia p rzeciw tem u obow iązk ow i w in n y sposób b ro n ić.
Sprawozdania naszego nie możemy zakończyć bez rzutu oka na teraźniejszą chwilę ważną dla eko
nomicznego odrodzenia kraju, jaka zapanowała pod wpływem ożywczych słów ludzi czynu, a wytworzoną została sposobnością pozyskania środków do podjęcia żywszej akcyi, oraz tym prądem objawiającym się niemal u w szystkich: że raz przecie trzeba przystąpić do czynu!
"W" ekonomicznym rozwoju naszego kraju zazna
czyły już Towarzystwa zaliczkowe swe stanowisko nietylko własną działalnością i osiągniętemi rezulta
tami, ale także usiłowaniem rozbudzenia tego ruchu wśród najszerszych warstw społeczeństwa. W szystkie niemal stowarzyszenia produkcyjne i handlowe, jak spółki tkackie, Towarzystwa handlu skór, Towarzy
stwa ochrony i tem podobne, a naw et szkoły prze
mysłowe lub zawodowe , były inicyowane i zakładane przez te Towarzystwa, lub też przy ich pomocy, a co najmniej przez osoby stojące na czele tych sto
warzyszeń.
Praca w tym kierunku podjęta, jakkolw iek małe jeszcze wydała owoce, ale już poczęta, zaznacza się co raz silniej i ma wszelkie znamiona trwałości, bo pochodzi z d o ł u t. j. przy współudziale tych, którzy stanowią rdzenną podstawę naszej przyszłości: ludzi pracy.
W chwili, gdy pominiętą została sposobność podjęcia intenzywniejszej pracy na polu ekonomicznego odrodzenia z g ó r y , powinniśmy tem silniej zaznaczyć, że pragniem y postępu, działania i rozbudzenia z m ar
twoty, że więc idziemy za hasłem ludzi czynu i że tem silniej kroczyć będziemy drogą raz obraną — drogą wspólnej pracy, opartej na wzajemności i łączno
ści, która jedynie nam pozostała dla dźwignięcia się z upadku i stworzenia lepszego bytu, tej podstawy lepszej naszej przyszłości!
L w ów , d n ia 3. g ru d n ia 1890.
W ła d y sła w Tererikoczy,
z a s tę p c a P re z e s a Z w iązk u sto w . z a ró b , i g osp.
X I I
Spraw ozdanie lustratora
przedłożone XYI. walnemu zgromadzeniu delegatów Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Ś w ie tn e Z g ro m a d z e n ie !
S to so w nie do u c h w a ły w aln ego z g ro m a d z e n ie d e le g a tó w Z w iązk u z 1886 ro k u , o raz w m yśl is tn ie ją c e g o re g u la m in u d la lu s tr a to r a zw iązkow ego m am
z a sz c z y t przed łożyć sp ra w o zd a n ie z m ojej czy n n o ści, tu d z ie ż z p rzep ro w ad zo n y ch lu s tra c y i za czas od 1.
s ty c z n ia do d n ia 24. listo p a d a 1890.
W ro k u bieżący m czynność m o ja n ie o g ra n ic z a ła się w yłączn ie n a lu stra c y a c h . P o w o ła n y b ow iem do re d a k c y i s ta tu tu założy ć się m ająceg o B a n k u z w ią z
kow ego, a n a stę p n ie n a s e k re ta rz a k o m ite tu w y k o naw czego założy cieli rzeczon ego B a n k u , z n a cz n ą część czasu pośw ięciłem p ra c y około w y k o n a n ia p rz e d w stę p n y c h czyn no ści z zało żen iem tej in s ty tu c y i połączonych.
Niemnićj jednak jak poniższe zestawienie świad
czy, nie zaniedbałem właśoiwego mego urzędowania.
Odwiedziłem bowiem w bieżącym roku następujące Stowarzyszenia m ianow icie:
I. T o w a rz y stw a z a licz k o w e:
1. B e łz , 2. B rzo zów , 3. C ieszanów , 4. C ieszyn, 5. D ą b ro w a (d w u k ro tn ie), 6. D ob ro m il, 7. D u b ie c k o , 8. G łogów , 9. G o rlice (d w u k ro tn ie), 10. J a s ło , 11 Ja w o ró w , 12. K o m arn o , 13. K ro sn o (d w u k ro tn ie ), 14.
L im a n o w a, 15. L w ó w (Tow. w zajem neg o k re d y tu ), 16. Ł a ń c u t, 17. M aków , 18. M ielec, 19. M iko łajów , 20. P ilzn o , 21. P o d g ó rze, 22. P rz e m y śl (kasa zalicz, rzem ieśl. i ro ln ik ó w , d w u k ro tn ie ), 23. P rz e m y śl (T. Z.
ro ln e ), 24. R ad o m y śl, 25. R a d y m n o , 26. R ó ż n ia tó w , 27. R u d k i. 28. S am b o r, 29. S ąd o w a W isz n ia , 30. S ie n iaw a, 31. Ś n ia ty n , 32. S o k a l (d w u k ro tn ie ), 33. S o kołów , 34. S t r y j , 35. Szczerzec, 36. T a rn ó w (dw u
k ro tn ie ), 37. Z ak lic z y n , 38. Z b a raż , 39. Z borów , 40.
Z łoczów (T. Z.), 41. Złoczow (k asa zaliczkow a).
I I . S to w a rzy sz e n ia p ro d u k c y jn e spożyw cze i i n n e : 42. Ł a ń c u t (Stow . h a n d lu skór), 43. L im a n o w a (Tow. ochr. w łaśó. ziem sk.), 44. M ielec (T ow . o ch r.
w łasc. ziem sk.) 45. N ow y S ącz (Tow . spoź. u rzęd . k o lejow ych ), 46. R zeszów (I. Z w iązk o w a g a rb a rn ia ).
I I I . S to w a rz y s z e n ia do Z w iązk u n ie n a le ż ą c e : 47. S try j (S p ar u n d C re d it-V e re in ).
P o niew aż u 6 S to w a rzy sz e ń b y łem po d w a r a z y zaś w Z w iązkow ej g a r b a r n i w R zeszow ie 4 raz y , p rze to odw idziłem w ogó lno ści sto w a rz y sz en ia 56 ra z y .
Z pow yż w y k a z a n y c h sto w a rz y sz eń z lu s tro w a łem 42 — zaś w 5 -ciu in te w e n io w a łe m w y łą c zn ie
w sp raw ie zało żen ia B a n k u zw iązkow ego, a w o g ó l
n ości in te rw e n io w a łe m w tej sp raw ie, p rzy sp osobno
ści posied zeń o d n o śn y ch ra d n a d z o rc z y c h w 26 T o w a rz y stw a c h .
S e k re ta rz Z w iązk u p. K o rn b e rg e r p rze p ro w a d z ił lu stra c y e w n a stę p u ją c y c h S to w a rz y s z e n ia c h :
I. T o w a rz y s tw a z a lic z k o w e :
1. A n d ry ch ó w , 2. B ia ła , 3. B o b rk a , 4. B o ch n ia, 5. B ołszow ce, 6. D obczyce, 7. K a ń c z u g a (d w u k ro tn ie), 8. M osciska, 9 O św ięcim , 10. P rz e m y ś la n y (dw u
k ro tn ie ), 11. P o d h a jc e , 12. Sędziszów . 1 3. S k a .ła .t . 1 4-
Z ółkiew .
I I . S to w a rz y sz e n ia p ro d u k cy ji 15. S ędziszów (Tow . h a n d lu s
(T ow . kow ali, d w u k ro tn ie ), a gdy ooiMouarz z w ie u z n 3 T o w a rz y stw a d w u k ro tn ie , lic z b a przez nieg o z w ie d z o n y c h T o w a rz y stw w y n o si 19.
R e fe re n t p ra w n y z lu stro w a ł T o w arz y stw o z a liczk ow e 1. w T a rn o b rz e g u .
P . T eren k o c z y , d y re k to r T o w a rz y s tw a zaliczko- kow ego w e L w o w ie z lu s tro w a ł T o w arz y stw o z a licz ko w e 1. w B ircz e j.
P . U lm er, d y re k to r B a n k u zaliczkow ego w S t a n isła w o w ie p rz e p ro w a d z ił lu stra c y e w n a s tę p u ją c y c h T o w a rz y s tw a c h z a lic z k o w y c h :
1. K o ło m y ja , 2. N a d w o rn a , 3. T łu m a c z , 4. T y - śm ienica.
Z lu stro w a n o z a te m w bieżący m ro k u w ogólno
ści 69 S to w arzy szeń .
J a k k o lw ie k d la w y k o n a n ia lu s tra c y i n ie d adzą się u ło ży ć szczegółow e p rze p isy , albow iem n iem a l w k a ż d y m poszozególnym w y p a d k u p o stęp o w an ie lu s tr a to r a zastosow an óm b y ć w in n o do okoliczności i osób in s ty tu c y ą k ie r u ją c y c h , to nie m niej je d n a k trz y m a łe m się p rz y m o ich lu stra c y a c h trz e c h g ł° ' w n y c h zasad. W szczególności, b ad a m p r z e d e w s z j' s tk ie m m an ip u la c y ę k asow ą p rzez sz k o n tro k a sy 1 sp ra w o zd a n ie p o szczeg ólny ch d ziałó w ra c h u n k o w y c h ’ poczem p rz y stę p u ję do z b a d a n ia in te re só w o d n o śn c g 0 S to w a rzy sz e n ia , o ile ta k o w e są zdrow e, o p a rte ^ u sp ra w ie d liw io n y c h p o trz e b a c h k lie n te li i o il0 p o w ięd n ie b e z p ie c z e ń stw o p rze d staw ia ją.
