1 8 7 5
Stowarzyszeń
zarobkowych i gospodarczych
w Galicyi i W. Ks. Krakowskiem.
Z e b r a ł i o g ł o s i ł
D r . A L f r e d Z g ó r s k i ,
c z ł o n e k W y d z i a ł u . Z w i ą z k u S t o w a r z y s z e ń z a r o b k o w y c h i g o s p o d a r c z y c h d l a G a l i c y i i W . Ks. K r a k o w s k i e g o i c z ł o n e k D y r e k c y i T o w a r z y s t w a z a l i c z k o w e g o w e L w o w i e , S t o w . z a r . z n i e o g r . p o r .
L W O W .
Nakł ade m autora*
Z I. Związkowej d ru k arn i, Stow arzyszenia zarej. z nieogr. po ręk ą.
1 0 7 6 .
Treść,
C zęść ogólna.
Wiadomości ogólne . . . . .
Związek stowarzyszeń . . . . .
Stowarzyszenia zaliczkowe i kredytowe Stowarzyszenia gospodarcze (spożywcze)
Stowarzyszenie zarobkowe (produkcyjne, handlowe i inne) Statystyka członków stowarzyszeń
Literatura . . . .
C zęść szczegółow a.
Stowarzyszenia zaliczkowe i kredytowe Stowarzyszania gospodarcze (spożywcze)
Stowarzyszenia zarobkowe (produkcyjne, handlowe i inne)
Tabele.
Bilanse stowarzyszeń zaliczkowych i kredytowych Bilanse stowarzyszeń gospodarczych (spożywczych)
Bilanse stowarzyszeń zarobkowych (produkcyjnych, hanlowych i innych) Statystyka członków stowarzyszeń . . . . .
Str.
3 4 5 7 7 7 8
16 23 24
26 30 30 32
S o -* < =
S p r o s t o w a n ia o m y łe k .
Str. 14 . szp. 2 w. 10 z góry za m .: Pław iński — czyt.: P ła w n ic k i 22
.
23.
2 w. 4 z „ p o słow ie: „Stowarzyszenie to“ opuścić: n ie 2 w. 2 u dołu „Stowarzyszenie to“ n ie
Drugi Bocznik (1875.)
Stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych w Galicyi i W. Ks. Krakowskiem.
Wiadomości ogólne.
W październiku roku zeszłego wydałem pierwszy rocznik naszych stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych*). Liczba stowarzyszeń, k tó rą wtedy wykazać mogliśmy, w ynosiła: 77, a mianowicie zaliczkowych i kredytow ych: 67, spożywczych: 3, produkcyjnych i handlow ych: 6, m agazynow e: 1; — dziś liczym y stowarzyszeń 89, a to : zaliczkowych i kredytow ych:
79, spożywczych: 3, produkcyjnych: 7. Że zaś jedno stow a
rzyszenie, T o w a r z y s t w o g r a j z l e r ó w d l a w s p ó l n e g o z a k u p n a t o w a r ó w w e L w o w i e , likwidowało, przybyło w ciągu roku towarzystw zaliczkowych: 12, handlowych: 1, razem : 13**). Pod koniec roku 1875. i w roku 1876. dotąd nowo założone stowarzyszenia są n a stę p u ją c e : Brody; Delatyn;
G liniany; Kom arno; Lwów, Towar, hr.-kat. kliru i Dom za- stawowy ; Rawa r u s k a ; R ym anów ; S ta re m ia sto ; Ś n ia ty n ; Tłumacz, pow iatow e; W ykoty — i lwowskie Towarzystwo h an dlu skór. ***)
W ogóle zatem pow stały następujące stowarzyszenia:
W r. 1860: Lwów, Stow. wzaj. pom. rękodz. mieszez. 1
„ 1864: B r z e ż a n y ...1
„ 1865: Lwów ( u r z ę d n i c y ) ... 1
„ 1 8 6 7 : O l e s z y c e ...1
„ 1868: Przem yśl (dla samodz. rzemieśln.), T a r
nów p o w ia to w e ...2
„ 1870: Dąbrowa, Gorlice, Kraków, Lwów urzęd.
kol. K arola • Ludw., Lubaczów, Rzeszów, Sam bor spożywcze, Toporów . . . . 8
*) Jako dodatek do Związku Nr. 43.
**) W miejsce Towarzystwa urzędników w Sokalu, które bez śladu zaginęło, przyjęliśmy Tow. pow. Łańcut, które pójdzie niezawodnie śla
dem Przemyślańskiego i zorganizuje się, jako samodzielne towarzystwo.
*'**) Zarejestrowana w r. 1875. „Pierwsza spółka posługaczy publi
cznych, Stow., zar. z ogr. por.“, nie weszła w życie, i dla tego ze spisu ją opuszczamy; natomiast wprowadzamy nowe towarzystwo zarejestro
wane w r. b . : „Stowarzyszenie posługaczy publicznych miasta Lwowa, Stow. zar. z ogr. por.*
W r. 1871: Lwów, Tow. zal , K asa zal., Tow. prod.
k ra w c.; Sambor, przem ysł, zaliczk .; Sa
nok; S ta n i s ła w ó w ... 6
„ 1872: Lwów, I. Związkowa D rukarnia, „Praca*
Tow. prod. szewc., Ł ańcut, Przem yśl po
wiatowe, Przem yślany, Sam bor komis.
przem. zal... 6
„ 1873: Jarosław , Kraków wzaj. kred., Lisko, R oz
dół, Tyśmienica ... 5 W r. 1874: B iała, Bobrka, Brzesko, Buczacz, D roho
bycz, Gródek, Jasło, Kałusz, Kolbuszowa, Krosno, L is z k i; Lwów, urzędn. dróg żel., zal. ro ln e, właśc. realn., kredyt.-m iejsk., przemysłowe, do wydawn. dzieł szk o ln .;
Mielec, Nowy Sącz; Przemyśl, urzędnicy;
Sanok, urzędnicy; S okal; Stanisławów, urzędnicy, „U l* ; Strzyżów, Szczerzec, Tarnopol, Tarnów (urzędn.), Zabłocie, Z baraż ... 30
„ 1875: B usk, Cieszanów, D elaty n, K ołom yja, Lwów Tow. hr.-kat. kliru, pierwszy dom zastawowy, spożywcze; Mościska, P rze
myśl rolne, R ohatyn, Rudki, Rymanów, Suszyca rykowa, Tłum acz „Oszczędność*, powiatowe, Złoczów i Żurawno . . . . 1 7
„ 1876: Brody, Gliniany, Komarno, Lwów Tow.
posł. publ., Tow. hand. skór, Rawa ruska, Śniatyn, Starem iasto i W ykoty . . . 9
Niewiadomo nam, kiedy pow stały:
Spółki urzędnicze w Krakowie i Żółkwi 2 razem . . 8 9 Z tych stowarzyszeń je st zarejestrow anych:
W sądzie k o ł o m y j s k i m : Ś n i a t y n ...1
„ k r a k o w s k i m : B iała, Brzesko, Kraków 2, Liszki, Z a b ł o c i e ...6
1*
W sądzie l w o w s k i m : Cieszanów,, Gródek, Lwów zaliczkowych 9 , spożywcze 1 i zarobko
wych 6, Lubaczów, Rawa ruska, Sokal i S zczerzec... 22
„ n o w o s ą d e c k i m : Gorlice, Nowy Sącz . 2
„ p r z e m y s k i m : Jarosław , Krosno, Mości
ska, Przem yśl 3, Rymanów, Sanok 2 . . 9
„ r z e s z o w s k i m : Rzeszów, Strzyżów . . 2
„ S a m b o r s k i m : Drohobycz, Kałusz, Ko- marno, Rozdół, Rudki, Sam bor 3, S ta r e - miasto, Suszyca rykowa, W ykoty i Zurawno 12 a s t a n i s ł a w o w s k i m : Buczacz, D elatyn,
Kołomyja, Stanisławów 3, Tłum acz 2, Ty- ś m i e n i c a ... 9
„ t a r n o p o l s k i m : Tarnopol, Z baraż . . 2 s t a r n o w s k i m : D ąbrow a, Jasło, Kolbu
szowa, Mielec, T a r n ó w 5
„ z ł o c z o w s k i m : Bobrka, Brody, Busk, Gli
niany, Rohatyn, Z ł o c z ó w ... 6 razem . . 7 6 N i e r e j e s t r o w a n e : B rz e ż a n y , Kraków (urzędnicy), Lisko, Lwów: ręk. mieszcz., urzędu, kolei Kar.-Ludw., „Praca"
Tow. prod. szewców; Ł ańcut, Oleszyce, Przem yśl dla sam o
dzielnych rzemieślników, Przem yślany, Tarnów urzęd., Topo
rów, Ż ó ł k i e w 13
ogółem . . 89 Z p o r ę k ą n i e o g r a n i c z o n ą : B iała, Bobrka, B rze
sko, Buczacz, Busk, Cieszanów, Dąbrowa, Delatyn, Drohobycz, Gliniany, Gorlice, Gródek, Jarosław , Kałusz, Kolbuszowa, Ko
łomyja, Komarno, Kraków, Lwów (Towarzystwo, Kasa, urzędu., urzędn. kolej., kredyt, miej., hr.-kat. kliru, pierwszy dom za- stawowy, Przemysłowe, I. Związk. druk., Tow. prod. krawc., handlu skór), Lubaczów, Mielec, Mościska, Nowy Sącz, Przem yśl (rolne, powiatowe, urzędn.), Rawa ruska, Rohatyn, Rozdół, Ry
manów, Sambor 2, Sanok, Śniatyn, Stanisławów (Bank zal.), Stare- miasto, Strzyżów, Suszyca rykowa, Szczerzec, Tarnów (powia
towe), Tyśmienica, W ykoty, Zabłocie, Zbaraż, Złoczów . 55 Z o g r a n i c z o n ą ; Brody, Jasło, Kraków (wzaj. kred.), Krosno, Liszki, Lwów (dla rolnictwa, właśc. realn-, spożywcze, Tow. do wyd. książ. szkoln., posług, publ.), Rudki, Rzeszów, Sanok urzędn., Sam bor spożywcze, Sokal, Stanisławów urzędn.
i „U ł“, Tarnopol, Tłumacz 2, Ż u r a w n o ...21 N i e r e j e s t r o w a n y c h ... 13 razem . . 89 Stosunek zatem towarzystw o nieograniczonej poręce do towarzystw o ograniczonej poręce był w roku bież. ja k 55 : 21, w zeszłym ja k 43 : 20, zaś rejestrow anych do niereje
strowanych obecnie jak 76 : 13, w r. 1874: ja k 62 : 15.
Z tej liczby stowarzyszeń powinno było nadesłać zam knięcia i’achunkowe towarzystw 74, nadesłało zaś 68.
Stow arzyszeuia te liczyły c z ło n k ó w ... 33.736 (W roku 1874: 14.001.)
Posiadają k apitału w łasnego:
a mianowicie w udziałach . . . . 1,196.773 zł. 99 ct.
w funduszu rezerwowym . . . . 88.209 „ 45 „ Razem . . 1,284.983 „ 44 „
(W roku 1874: 41 stowarzyszeń 780.026 zł. 89 ct.) K ap itału obcego ... 2,533.484 zł. 46 ct.
Stosunek zatem k ap itału obcego do własnego był ja k 1-97 : 1 (w r. 1874: ja k P 5 8 : 1.)
Przychód ogólny w ty c h ’ stow arzysze
niach wynosił . . . . 10,845.786 zł. 99*/, ct.
R o z c h ó d ... 10,743.522 „ 5 5 ‘/, * Gotówka z dnia 30. grudnia 1875 102.264 „ 4 4 „ Ogólny ruch kasowy . . . : 21,691.573 zł. 99 ct.
(W roku 1874: 9,364.073 zł. 84 ct.)
Ograniczamy się n a podaniu tych suchych cyfr — one za nas niech mówią, a my, dalecy od wszelkiej chełpliwości, pracujm y ta k dalej, a wytrwale — dla dobra naszej Ojczyzny 1
Związek Stowarzyszeń.
Moralnym łącznikiem naszym m a być — Związek sto
warzyszeń. Długo czekaliśmy n a to, aby się nim sta ł — a że się nim ta k długo nie stał, wina w nas leżała — gdyż nie wyszedł on, jako owoc naszej pracy, ale — przyznajm y, był sztuczną jedynie i na prędce p rzyrządzoną ozdobą naszej budowy.
W alne Zgromadzenie Związku dnia 10. i 11. czerwca b. r.
tam ę temu, zdaje się, położyło. Może z e ń wyjść organizacya zdrowa i pożyteczna, ale baczyć ciągle musimy, aby P atro n at i W ydział czuł, ja k ciężki wziął na siebie obowiązek.
My zaś owoców z tej pracy nie spodziewamy się dziś — dziś zaledwie zasiew — owoce później, w przyszłości czekać nas powinny.
Liczba Towarzystw do Związku przystępujących wzmaga się. W roku zeszłym było ich 21; obecnie 35*), a m ianowicie:
B iała, Bobrka, Busk, Dąbrowa, D elatyn, Drohobycz, Gliniany, Gorlice, Gródek, Kołom yja, Lwów (Towarzystwo zaliczkowe, Kasa zaliczkowa, Tow. urzędn. galic. dróg żelaznych, zaliczk.
rolne, spożywcze, przemysłowe, I. Związk. druk., Tow. prod.
krawców), Mielec, M ościska, Przem yśl ro ln e, Rohatyn, R oz
dół, Rudki, Sambor przem ysł. - zaliczk. i spożywcze, Sokal, Stanisławów B ank zal. i spożywcze, Szczerzec, Tarnów powia
towe, Tłum acz „Oszczędność", Tyśmienica, Zbaraż, Złoczów**).
Skład zarządu Związku po wyborach dnia 11. czerwca b. r. był n astępąjący :
P a tro n : Dr. P io tr Gross.
Zastępca P atro n a: Dr. Tadeusz Skałkowski.
W ydział: Józef Pajączkowski (prezes), Dr. Karol Mały (wiceprezes), Antoni Źabicki (sekretarz), Juliusz Ross, Tadeusz Romauowicz i Dr. Alfred Zgórski (członkowie), Adolf Aleksan
drowicz, D r. B ernard Goldm ana i D r. W ładysław Zajączkow
ski (zastępcy). Sekretarz b iu ra: Szczepan W icherek.
W ydział krajowy udzielił na cele orgauizacyi Związku subwencyą w kwocie 1.000 zł. Fundusz ten przy wpływach z wkładek od stowarzyszeń na razie wystarczyć powinien, aby praca nasza szła szybkim, a pewnym krokiem.
*) Patrz sprostowanie str. 2.
**) Oprócz tego przystąpiły lub zgłosiły się w ciągu roku bież.
do Związku następujące Towarzystwa: Jasło, Kałusz, Komarno i Wykoty.
Stow arzyszenia zaliczkow e i kredytowe.
Stosunkowo najwięcej rozw ijają się u nas stowarzyszenia zaliczkowe i kredytowe *). Postęp tychże z wielu względów nazwać możemy pomyślnym, choć nie świadczy on dobrze o społecznym naszym rozwoju, zwłaszcza, źe innego rodzaju stowarzyszenia, ja k spożywcze, produkcyjne i handlowe leniwo tylko postępują.
Liczba członków w stowarzyszeniach zaliczkowych i k re dytowych wzmogło się z 13495 5) na 36.156 3), a gdyby naw et odliczyć 15.133 członków Towarzystwa kredytowego miejskiego, to jeszcze pozostałoby 21.033 czyli wzrost wy
nosi: 64-19% .
Podobnie wzmógł się kap itał własny, a mianowicie:
udziały z 708.046-26 na 1.155.282-61.
fundusz rezerwowy z 41.587-97 na 86.473'68;
czyli ogółem k ap itał własny z 749.634-23 na 1,241.756*29.
Poruczony zaś k ap itał obcy wzmógł się z 1,838.585 51 na 2,472.161-18, ta k iż stosunek obcego k ap itału do własnego był jak 1-99 : 1 (w r. 1874. ja k l -58 : 1).
Obce kap itały pochodziły w większej części od szerokiej publiczności — gdyż banki i inne zakłady kredytowe nie wiele otw ierały Towarzystwom kredytu.
Towarzystwo W zajem nych Ubezpieczeń w Krakowie udzielało pożyczek, w chwalebuem uwzględnieniu potrzeby rozwoju naszych stowarzyszeń, przew ażanie młodszym towa
rzystwom. Z zam knięcia rachunków tego Towarzystwa okazuje s i ę , że dnia 31. grudnia 1875. stan udzielonych naszym sto
warzyszeniom pożyczek przez Krakowskie Towarzystwo wy
nosił: 202.246 zł. 50 et.*).
D rugą krajow ą instytucyą działającą w tym samym kie
runku, je st Galicyjska K asa Oszczędności we Lwowie. D nia 31.
grudnia 1875. było 15 towarzystw winno tej instytucyi kwotę 111.800 zł. 5).
') Dopiero podczas druku otrzymaliśmy statut T ow arzystw a zaliczk ow ego w K ętacli
stow. zar. z nieogr. poręką.
Rok założenia: 1875.
Statut z dnia 19 grudnia 1875., zarejestrowany w sądzie krajowym w Krakowie uchwałą z dnia 21. stycznia 1876. 1. 1215.
Udziały członków wynoszą najmniej po 10 zł. i wpłacać je można ratami m iesięcznemi najmniej po 1 zł. w. a.
Rada zawiadowcza składa się z 9 członków ; obecny p rezes".
Henryk Dołkowski.
Dyrekcya składa się z 3 członków ; obecni członkowie D yrek cyi:
Zygmunt Kłodziński, Józef Kuce i Tomasz Jasiński.
Dotąd zapisało się do Towarzystw 41 członków z udziałami w kwocie 2350 zł. — Rada gminna przystąpiła do tego stowarzyszenia z udziałem 1,000 zł. Czynność rozpoczyna Tow. d. 1. października b. r.
Z powodu późnego nadesłania statutu Towarzystwa tego nie mogliśmy przyjąć do spisu szczegółowego.
’) w 35. towarzystwach — 8 nie nadesłało wykazów
’) w 61. towarzystwach — 6 nie nadesłało wykazów.
*) z której to kwoty przypada na Towarzystwo wzajemnego kredytu : 101.000 zł. na Towarzystwo zaliczkowe rolne we Lw ow ie; 39'100 zł na resztę towarzystw 63.146 zł. 50 ct.
“) a m ianow icie: Sanok: 10.000; Stanisław ów : 5.000 ; Zbaraż : 3.000 T yśm ienica: 6.000; G orlice: 10.000; L w ó w : 40.000; Drohobycz : 10.000; Szczerzec: 2.000; M ielec: 2.000; Gródek: 3.000; B iała:
Bank narodowy, o ile z nadesłanych sprawozdań stow a
rzyszeń widoczna, nie je st dotąd zbyt przystępny dla n a
szych towarzystw.
Towarzystwo zaliczkowe lwowskie z kwotą 23.000 zł., kilka towarzystw za pośrednictwem lwowskiego w nieznacz
nych kwotach, na kilka tysięcy Towarzystwo k rakow skie; — w drodze reeskontu Towarzystwo Wzajemnego K redytu w K ra
kowie i filia tegoż we Lwowie, Towarzystwo zaliczkowe rolne we Lwowie i Towarzystwo przemysłowe lwowskie; Tow arzy
stwo w B rz e sk u 8) zaś i Białej za żyrem prywatnem korzy
stały wprawdzie z kredytu w B anku narodowym, ale kredyt ten dotąd je s t niedostateczny, a często przez żyro obdrożany.
S tąd też słusznie objawiły stow arzyszenia na Zgromadzeniu Związku życzenie, aby P a tro n a t poczynił kroki celem ułatw ie
nia stowarzyszeniom kredytu w Banku narodowym, iako n aj
tańszym (4*/,— 5% ).
W prowineyonalnych kasach oszczędności korzystały nasze stowarzyszenia z kredytu i choć niektóre, ja k Kasa oszczędności sam borska, czyniły uznania godne ułatw ienia n a szym stowarzyszeniom, wszelako kasy te sam e są jeszcze dość niezamożne, aby stowarzyszenia w potrzebny k a p ita ł obrotowy dostatecznie zaopatrywać mogły.
W innych krajow ych zakładach mało korzystały z k re dytu nasze stowarzyszenia. W prawdzie udzielał niektórym stowarzyszeniom kredytu Z akład kredytowy włościański i inne zakłady, ależ kredyt ten był za drogi (bo kosztował do 10% ), aby m ógł być dla stowarzyszeń pożytecznym.
Natom iast w spierały się stowarzyszenia wzajemnie, zwła
szcza udzielało innym towarzystwom k red y tu : Towarzystwo wzaj. kredytu w K rak ow ie, Towarzystwo zaliczkowe lwow
skie T), Samborskie i stanisławowskie, podnieść zaś musimy, że stowarzyszenia te bacznie śledziły potrzeby stowarzyszeń spo
żywczych i produkcyjnych, które bardzo m ało m ają sposobno
ści korzystania z kredytu bankowego.
Mało bardzo lokowały w naszych Towarzystwach władze autonomiczne. Z uznaniem podnieść jedynie musimy, że R ada król. stół. m. Krakowa otworzyła tam tejszem u Towarzystwu zaliczkowemu kredyt na 5°/0 i 6°/0 do wysokości 84.000 z ł . — Inne Rady gminy, ja k Samborska, także zasilały nasze T o
warzystwa — działo to się jedn ak tylko wyjątkowo. Rady powiatowe również tylko wyjątkowo lokowały w Towarzy
stwach naszych zbędne fundusze — wyjąwszy m ałoznacznych zapomóg dla nowo zakładających się stowarzyszeń, — a W y
dział krajow y dotąd zasilał jedynie i wyjątkowo Tow. zal.
dla roln. i przem. roln. we Lwowie i lwowską filją krakow
skiego Towarzystwa wzajemnego kredytu. Spodziewać się je dnak należy, że tak W ydział krajowy, ja k i inne władze au tonomiczne — działając zgodnie z inteneyam i Sejmu k ra jo wego, będą nadal raczej w naszych, na wzajemności opartych, stowarzyszeniach lokowały swoją gotówkę, niż w bankach i innych, na zysk obliczonych, instytucyach pieniężnych.
4.800; Busk; 1.500; Złoczów: 1.500: Przemyśl; 4.000; Rohatyn:
1.000: razem 103.800 złr. Oprócz tego reeskon* owała Gal. Kasa;
Oszczędności weksli Towazystwa zal. lwow. w k w ocie: 8.000 złr.
*) z kwotą 2.400 zł.
’) któremu 7 towarzystw było winno dnia 31. grudnia kwotę 7 300 zł. w. a.
Ze szczegółowych wykazów przekonać się m ożna, że niektóre Towarzystwa bardzo wiele jednak m iały cudzych pieniędy w obrocie — wszak są to przeważnie w kładki oszczę
dności. Z estaw ienie, które tu podajemy uwidoczni ten stosunek:
Z u p e ł n i e obcego kapitału n i e posiadały T ow arzystw a:
Kolbuszowa; Lwów, Stow. oszcz. i kred. urzędn. kolei Kar.- L udw .; Rozdół; Sanok, urzędnicy; Stanisławów, urzędnicy;
razem tow arzystw 5.
M n i e j , ja k 1 r a z tyle obcego, ile własnego posiadały Tow arzystw a: Brzesko: [ 0 - 7 :1 ] ; B rzeżany [ 0 - 7 :1 ] ; Buczacz [0"01 : 1]; Cieszanów [0 6 6 : 1 ] ; Kołom yja [0-35 ; 1]; Kraków [0 - 7 :1 ] ; Liszki [0'52 : 1]; Lwów, urzędnicy [0-16: 1]; Lwów, kred. właśc. realn. [0 - 5 2 :1 ] ; Lwów, Tow. wzaj. pom. ręk.
[ 0 - 4 : 1 ] ; Przemyśl, urzędnicy [0"01 : 1]; Tłumacz, powiatowe [0 - 2 6 :1 ] ; Toporów [0*68 : 1]; Zabłocie [0 -4 3 :1 ]; Źurawno [0 '2 6 :1 ] ; i Stanisławów „U l“ [0-2 2 : l ] ; Lwów, D ru k arn ia [0 -3 1 :1 ]; Lwów, książkowe [0 -7 2 :1 ]; Lwów, „P ra ca“ [0*93:1];
razem towarzystw 19.
Mniej, jak 2 r a z y tyle, ile własnego k apitału posiadały Towarzystwa: Busk [1 -5 :1 ]; Drohobycz [1-9 :1 ]; Jasło [1 *9:1];
Jarosław [1 .7 9 :1 ]; Kraków, wzaj. kred. [1 .9 :1 ]; Przem yślany [1 "75 : 1]; Sokal [D89 : 1]; Strzyżów [P 8 5 : 1]; Tłumacz,
„Oszczędność" [ 1 0 9 : 1 ] ; Zbaraż [1 -4 4 :1 ];
razem towarzystw 10.
Mniej, ja k 3 r a z y tyle, ile własnego kapitału posiadały Tow arzystw a: Delatyn [2.2 : 1]; Gorlice [2-18 : 1]; Gródek [2"9 : 1]; Krosno [2'7 : 1]; Lisko [2-19 : 1]; Lwów, Tow. zal.
[2-04 : 1]; Lwów Tow. zal. dla roi. [2*3 : 1]; Lubaczów [2‘13 :1];
Mielec [2"45 : 1]; Sambor, komisowe [2"8'2 : 1]; Stanisławów, B ank zal. [2-21 : 1]; Szczerzec [2"68 : 1]; Tarnów [2’64 : 1];
Złoczów [2-39 : 1]; i Sam bor spożywcze [2-24 : 1]; Lwów przemysłowe [2"36 : 1] razem tow arzystw 16.
M niej, ja k 4 r a z y , tyle ile własnego kapitału posia
dały Towarzystwa: B iała [3.1 : 1 ]; Lwów, gal. kas. zal. [3-08 : 1];
Lwów, Tow. kred. miejs. [3’66 : 1]; Ł ańcut [3 9 : 1]; Mielec [3-9 : 1]; Przemyśl, rolne [3*8 : 1]; Rzeszów [3*48 : 1]; Ty- śmienica [3-07 : 1] razem towarzystw 8.
Mniej, jak 5 r a z y tyle ile własnego kapitału posiadały Towarzystwa: Dąbrowa [4-9 : 1]; Rudki [4'11 : 1]; Sambor
[4-79 : 1] razem towarzystw 3.
Mniej, jak 6 r a z y tyle, ile własnego kapitału posiadały Towarzystwa: B obrka [5*9:1]; Lwów, Tow. urz. gal. dr. żel.
[5 -4 9 :1 ]; razem towarzystw 2.
Więcej, ja k 6 r a z y tyle obcego, ile własnego k apitału posiadały Towarzystwa: Lwów, krawcy [7’2 7 : 1 ]; Rohatyn [8-6 5 :1 ]; Sanok [ 8 1 5 : 1 ] ; Tarnopol [1 0 -6 :1 ]; W ykoty [U 7:1];
razem towarzystw 5.
Pożyczek udzielono w ciągu r. 1874. około 2 1/, miliona w r. 1875: 7,071.385-39.
Stan zaś pożyczek (portfeuille) d. 31. grudnia 1874.
by ł: 1.838.585-51, dnia 31. grudnia 1875. zaś: 3,717.422-34.
Czystego zysku osiągnęły nasze tow arzystw a zaliczkowe i kredytow e; 114.204-92. (w r. 1874: 55.616-52).
Rozdział tego zysku był jeszcze w niejednem stowarzy
szeniu nieprawidłowy, gdyż rozdawano po 20°/0, 2 5 °/0 i 30°/„
dywidendy — należy przeto obniżać stopę procentową od udzie
lanych kredytów, co też w niejednem już stowarzyszeniu uczy
niono — i nie dążyć do osiągnięcia zbyt wysokiej dywidendy, co wcale nie jest naszym celem i co słusznie W alne zgro
madzenie Związku zganiło.
S traty stosunkowo są zupełnie nieznaczne — straciło bowiem Towarzystwo kred. wł. realn. we Lwowie 454-83
i spółka rolnicza w Tarnopolu 1529-68
razem 1.984*51 wykazana zaś s tra ta w Kołomyji (235 zł. 18 ct.) nie je s t właściwą s tr a tą ; gdyż bilans za r. 1875. nie je s t zupełnie odpowiednio zestawiony — policzono bowiem n a rachunek s tra t wszelkie koszta ruchomości i założenia, co tylko czę
ściowo (n. p. 1 0 '/o rocznie) um arzać należy.
W udzielaniu kredytów członkom wystrzegać winniśmy s i ę , aby stowarzyszenia nasze nie straciły cechy stowarzyszeń ludzi pracy, ludzi niezamożnych, nie szukających i nie p o t r z e
b u j ą c y c h wielkiego, lecz częstego, łatwego, a taniego k re dytu. Jed yn ą też n a większą skalę instytucyą je s t między nam i Towarzystwo kredytowe m iejskie, które jed n ak nie weszło dotąd ze stadium tw orzenia się. W iększych kredytów udziela Towarzystwo wzajemnego k red y tu , hojnie wyposarzone przez Towarzystwo W zajemnych ubezpieczeń — a zresztą dotąd ro bią nasze towarzystwa dość skromne interesy, co i n a przy
szłość zalecać im należy. W ielką bowiem je st nieraz dla członków naszych zarządów p o k u są , aby stanąć n a czele wielkich instytucyi finansow ych!
Pod względem wewnętrznej organizacyi stowarzyszenia tylko w głównych zarysach są jednolite. Zestaw ienia szcze
gółowe wykazują, iż ta k pod względem p oręk i, ja k i pod względem wysokości i sposobu tworzenia udziałów — pod względem składu zarządów i praw a głosowania członków, za
chodzą znaczne, czasem nawet niezupełnie z duchem naszych instytucyi zgodne różnice. W niejednym statucie czuć naw et pewien odcień form zakładów akcyjnych.
W iększa jedn ak łączność w Związku niezawodnie z cza
sem te niewłaściwości usunie.
Lecz nie możemy pominąć tu milczeniem, że zupełnie nie- właściwem jest, aby w stowarzyszeniach ta k ic h , ja k nasze, dyrektor był stale w yb rany m , ja k to się stało w Tow arzyst
wie zaliczkowem krakowskiem. W naszych towarzystwach nie powinno nawet być dyrektorów, ale dyrekeye, a i to przekona
nie wyraziło walne zgromadzenie Związku.
Na tern tu miejscu podnieść nam w ypada, że c. k. Mi
nisterstwo rolnictwa w ysłało do nas k o m isarza, który m iał z b a d a ć nasze stosunki kredytowe. Że zaś ten rządowy ko
m isarz chciał nakłonić nas do przyjęcia innego system u w naszych organizacyach, mianowicie systemu R aiffeisena, więc też nie wiadomo n am , jak i był cel w ł a ś c i w y tego m inistery- alnego poselstwa.
W każdym razie, prócz Dyrekcyi Towarzystwa zalicz
kowego Tarnowskiego, żadne inne stowarzyszenie za zm ianą obecnego system u się nie wyraziło. I lepiej — pracujm y, postępując drogą u ta r tą , a nie chwytajmy się teoretycznych nowostek, dla których i czasu trac ić nie w a rto !
W końcu m e możemy przem ilczeć, że W ydział krajow y dalej prowadzi narady z osobną a n k ie tą , zbadać m ającą
nasze stosunki kredytowe. N arady te w obec wniosków D ra Zyblikiewicza powinny w krotce doprowadzić do ściśle o k re
ślonych rezultatów.
O sprawie podatkowej — wolimy nie mówić. Jeżeli bowiem c. k. rząd nie zechce wkrótce zrozumieć interesu państw a i ludności — to będziemy może w krotce musieli zaznaczyć, iż znaczna część stowarzyszeń zgłosi likwidacyą — a tysiące członków swoich popchnie w zupełną ruinę i nieu
błaganą lichwę. Przypuszczać jed aak należy, że w XIX. stuleciu znajdą się w środku Europy, w Austryi, ludzie, którzy potrafią obecnych adm inistratorów skarbu państwowego oświecić, że ru ina ta k a nie może powiększyć dochodów państwowych. Dla tego z wszelką otuchą oczekujemy zebrauia Rady Państwa, która dla naszych stowarzyszeń uchwali osobną ustawę po datkową, aby nie zabierano nam jak, dotąd, każdy zaoszczę
dzony, a naw et część dopożyczonego grosza.
S tow arzyszenia gospodarcze (spożyw cze).
Liczba stowarzyszeń spożywczych nie powiększyła się od zeszłego ro k u , a rozwój istniejących jest bardzo powolny.
Dwa stowarzyszenia (Sambor i Stanisławów), k tó re, jak i w zeszłym roku, nadesłały sprawozdania, liczą 324 członków (w r. 1874. 298). Fundusze własne wynoszą: 2911.06 (w r.
1874.: 2095*23); obce, przeważnie należytości za towary, wy
noszą 4009.22 (w r. 1874.: 2724 70). Towarów sprowadzono i sprzedano za 36.319 zł. a. w.
Lepsze interesa robiło Towarzystwo spożywcze w Sambo
rze — „Ul" w Stanisławowie zdaje się cierpić z powodu braku odpowiedniego lokalu. Towarzystwo zaś spożywcze lwowskie było dotąd źle k ierow ane, żywić można jednak niepłonną nadzieję, że po zaprowadzonych zm ianach n a wal- nem zgromadzeniu dnia 3. i 13. lipca b. r. w statucie i za
rządzie — stowarzyszenie to w krotce odpowie słusznym wy
maganiom , jak ie stawiać do niego możemy.
S tow arzyszenia zarobkowe.
T utaj zaliczam y wszelkiego rodzaju stow arzyszenia pro dukcyjne, handlowe magazynowe i inne. Stowarzyszeń takich mamy dotąd 7, t. j. o jedno więcej niż zeszłego roku. Liczba ta jednak jest jeszcze nader skromną, nie taim y bowiem prze
konania, iż w tym kierunku nie wiele jeszcze zrobiliśmy.
Lecz z drugiej strony uwzględnić należy, że prowadzenie stowarzyszeń produkcyjnych je st trudniejsze, niż zaliczkowych i kredytowych.
Najlepiej rozwija się Z w i ą z k o w a d r u k a r n i a , k tórą śmiało zaliczyć możemy do pierwszorzędnych zakładów euro
pejskich. Nie pozostawia bowiem nic do życzenia ta k pod względem elegancyi i wytworności dostarczonych robót, jak i ścisłości i rzetelności ze strony kierującego zarządu.
Przedsiębiorstw a, jak ie podejmuje T o w a r z y s t w o p r z e - m y s ł o w e , rokują m u świetną przyszłość, byle członkowie zechcieli przejąć się tą niezbitą praw dą, iż bez poświęcenia i wytrwałości niczego dokonać nie można i że każdy z nich spełni dopiero wtedy swój obowiązek w obec stowarzyszenia, gdy nie będzie samolubnie obawiał się poświęcić swej pracy
lub k apitału — w przeciwnym bowiem razie s a m e przedsię
biorstwa iść nie mogą.
T o w a r z y s t w o d o w y d a w a n i a d z i e ł s z k o l n y c h i n a u k o w y c h dostarczyło dowodu, że na wydawnictwie k sią
żek nie potrzeba koniecznie tracić — zdaje się je d n a k , iż to jedyny owoc jego is tn ie n ia , gdyż podobno w krotce m a się dobrowolnie rozwiązać i likwidować.
T o w a r z y s t w o p r o d u k c y j n e k r a w c ó w nie rozwi
ja się. Przyczyny tego są n astęp u jące: niesnaski w zarządzie, udzielanie znacznych kredytów („borgu") i zawisłość od je dnej tylko firmy, dostarczającej towarów sukiennych Wszelkie inne braki są wynikiem tych trzech głównych grzechów stowa
rzyszenia.
„ P r a c a " t o w a r z y s t w o p r o d u k c y j n e s z e w c ó w , choć skrom nie, jednak rzetelnie kierowane, pracuje z pożyt
kiem dla członków i publiczności.
Nowo założone 2. stowarzyszenia: S to w a r z y s z e n i e p o s ł u g a c z y p u b l i c z n y c h w e L w o w ie i T o w a r z y s tw o h a n d l u s k ó r m ają na celu interes zdrowy i pewny a pierwsze kroki tych stowarzyszeń k ażą im dobrą przyszłość rokować.
Żałować więc należy, że stowarzyszenia podobne liczniej nie powstają, zwłaszcza, że o zakładaniu ich nie m yślą ludzie na prowincyi, przez co nasz p r z e m y s ł d o m o w y znacznie podnieść by zdołano.
W szczegółowych zestawieniach uwidocznione są cyfrowe rezultaty, jakie stowarzyszenia te w roku 1875. w porównaniu z zeszłym osiągnęły — tam więc czytelników odsełamy.
Statystyka członków.
Na 74 stowarzyszeń, które 31. grudnia 1875. rachunku zestawiały, posiadam y wykazy odnośne do statystyki człon
ków od 32. W szystkie (68) stowarzyszenia liczą członków: 36.726.
Z tej liczby jednak potrącam y za Towarzystwo kredytow e m iejskie: 15.133, gdyż członkowie tego szeroko rozgałęzionego stowarzyszenia nie mogą tej czuć wspólności i łączności in te resów, jakiej się przy innych stowarzyszeniach domagamy.
Nie przyjęliśm y także do zestawień statystycznych człon
ków 5. stowarzyszeń działu t r z e c i e g o : 246., gdyż członko- kowie tych stowarzyszeń, czysto f a c h o w y c h , należą do jednej przeważnie klasy społecznej.
Na pozostałych więc 69 stowarzyczeń wypada członków:
21.357.
Nasz wykaz zaś obejmuje 32 stowarzyszeń z liczbą członków: 10.681.
W edług obliczeń na st. 32. przewyższają w stowarzysze
niach naszych rolnicy, jest ich bowiem 10681:
z m niejszych posiadłości 4742 czyli 44-39°/n
z większych posiadłości 331 „ 3'10°/n
Razem 5073 czyli 47-49°/0 Gdy jed n ak mam y jeszcze 5 towarzystw, *) przeważnie dla rolników założonych — a w innych wykazem nie objętych także silnie zajęcie to je st zastąpione, przeto śm iało twierdzić możemy, że w stowarzyszeniach naszych połowa je st rolników, co zresztą zupełnie stosónkom ekonomicznym k ra ju naszego
*) Oleszyce, Rymanów, Staremiasto, Suszycza rykow a, Toporów i Wykoty.
rolniczego odpowiada. Rzemieślników mamy nie spełna 2 5 °/0, kupców i handlarzy 4 1°/0 z ogólnej liczby członków naszych stowarzyszeń.
Umysłowo pracujących mamy blisko 2 0 y o między człon
kam i naszych stowarzyszeń — cyfra ta naw et nieco może jest w yższą, jeśli uwzględnimy *) 8 tow arzystw przeważnie urzęd
niczych, których członków nie objęliśmy wykazem VII. (sta
tystyka członków) właśnie dla tego, że wszyscy niem al m ają jednego rodzaju zajęcie.
Literatura.
Na polu nauki i lite ratu ry najm niej może dotąd u nas dla sprawy stowarzyszeń zdziałano. Zaledwie kilka nazwisk
**) Kraków, Lwów, Spółka zaliczk. urzędn.; Tow. zal. urzędn. i sług gal. dróg, żel.; Stow. oszcz. i kred. urzędn. i służby c. k. u. kol.
Kar. L u d w .; Sanok, Stanisławów, Tarnów, Żółkiew.
wymienić możemy, z którem i łączą się pewne prace literackie na tern polu. Tadeusz Romanowicz (przeważnie w „Dzien
niku polskim "), Teofil Merunowicz (przeważnie w „Gazecie narodowej"), Dr. Tadeusz Skałkowski, Antoni Żabicki, Ja n Lang, i au to r niniejsżej pracy (w „Związku") a wreszcie Prof.
Piętak, oto cały już poczet osób piszących dla i o stowarzy
szeniach zarobkowych i gospodarczych. Zaiste dość skromny szereg, naw et w obec prac w księstwie i królewstwie — nie mówiąc już o Niemczech.
Mimo to jednak wzmaga się liczba czytelników pism a naszego fachowego „Związek", którego obecnie trzeci rocznik wychodzi.
Chętnym zatem do pracy przypominamy, że już czas aby nauk a i um iejętność zajęły się spraw ą naszych sto
warzyszeń.
Pisałem we Lwowie, w sierpniu r. 1876.
I. Stowarzyszenia zaliczkowe i kredytowe.
Biała.
1. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z duia 29. czerwca 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym w Krakowie uchw ałą z dnia 13. listop. 1874. liczba 32.201.
Udziały członków wynoszą najm niej 20 zł. w. a.; n a j
niższa miesięczna w kładka na udział wynosi: 1 zł.
R ada zawiadowcza składa się z 9 ezłonków; obecny prezes R ady: Frańciszek Knihinicki.
Dyrekcya składa się z 2 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Frańciszek W yspiański i Antoni M ałecki, który przy końcu roku u stąp ił — zastępuje go p. Bucki.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 20. lutego 1876*).
Stowarzyszenie to należy do Związku stow. zarobkowych i gospodarczych; delegat obecny na walnem zgromadzeniu Związku: Frańciszek W yspiański.
Bobrka.
2. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieog. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 21. grudnia 1873.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Złoczowie uchw ałą z dnia 4. m arca 1874. 1. 1481.
Udziały członków wynoszą od 10 zł. do 200 zł.; najniższa miesięczna w kładka na udział wynosi: 25 ct. w. a.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków; obecny prezes R ady: Feliks Józefowicz.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D y
rekcyi: Jakób Czarnik, W ładysław Międlicki i W acław Czerny.
Walne Zgromadzenie odbyło się dnia 5. m arca 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat na walnem zgromadzeniu Z w iązku: Jakób Czarnik.
T 5 r o < I y .
3. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z ogr. poręką.
Ukonstytuowało się w lipcu 1876.; o zarejestrow anie po
dano do sądu obwodowego w Złoczowie.
*) Wspominamy tylko o tych zgromadzeniach, na których zatwier- | dzono bilans.
Prezes Rady zawiadowczej: Antoni W itosławski.
Członkowie D yrekcyi: Kazimierz Bronisław W itosławski, Ja n Blonarowicz i Edm uud Hauswald.
Stowarzyszenie czynności swoje rozpocznie po zarejestro
waniu firmy.
Brzesko.
4. Towarzystwo zaliczkowe, spółka zarej. z odp.
nieograniczoną.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 23. listop. 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym w Krakowie uchw ałą z duia 8. stycznia 1875. liczba 339.
Udziały członków wynoszą od 5 zł. do 1000 zł., n a j
niższa wkładka m iesięczna na udział w ynosi; 50 ct.
Członek z udziałem od 5 — 50 zł. m a na waln. zgro
madzeniach 1 głos; od 51 — 150 2 gł.; od 151— 300 zł. 3 głosy;
od 301 — 500 zł. 4 głosy; 501— 750 zł. 5 głosów; od 751—
1000 zł. 6 głosów.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków; obecny P re z e s : Tytus Dobrzyński.
D yrekcya składa się z 3 członków ; obecni członkowie Dyrekcyi: J a n Gotz, W ładsław R otter i Ignacy Kubasiewicz.
W alne zgromadzenie odbyło się 24. stycznia 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Brzeżany.
5. Miejskie Towarzystwo pożyczkowe.
Rok założenia: 1864.
S ta tu t z dnia 29. m aja 1864.
Udziały członków wynoszą najmniej 25 zł., najwięcej 100 z ł . , przyczem jednak zastrzeżono, że rocznie więcej ja k 25 zł. składać nie wolno, najniższa tygodniowa wkładka 5 ct. w. a.
K om itet składa się z przewodniczącego, kasyera, kon- trolora (zarazem sekretarza) i 4 wydziałowych.
Obecny zarząd : prezes: K arol Merł, k a s y e r : Józef Newe, kontrolor: J a n Janiszewski.
2
— 10 —
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 6. lutego 1876.
Stowarzyszenie to należeć nie może do Związku stowa
rzyszeń zarobkowych i gospodarczych
Budzacz.
6. Towarzystwo zalicz, stow. zar. z niegr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 28. grudnia 1873.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Stanisławowie uchw ałą z dnia 21. stycznia 1874. 1. 378.
U działy członków wynoszą od 10 zł. do 500 zł., naj
niższa tygodniowa w kładka na udział w ynosi: 15 ct., miesięczna:
50 ct.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków ; obecny prezes: Dr. K arol Menkes.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie dyrekcyi: ks. M arceli Chmura, Józef Mierzwiński i Bronisław Spolski.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
liusli'.
7. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1875.
S ta tu t z dzia 25. lutego 1876.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Złoczowie uchw ałą z d. 8. m aja 1875. 1. 4097.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 2000 zł.; n a j
niższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 2 zł.
R ada zawiadowcza składa się z 12 członków; obecny P re z e s: Jakób Szotginia.
Dyrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Filemon Michałowski, K arol Sawicz i Rudolf Gross- mann.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 16. m arca 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku Stowarzyszeń z a robkowych i gospodarczych ; delegat obecny na walnem zgro
m adzeniu Zw iązku: Filem on Michałowski.
Cieszanów,
8. Towarzystwo zaliczkowe, Stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1875.
S ta tu t z dnia 11. kw ietnia 1875. zarejestrow any w sądzie obwodowym we Lwowie uchw ałą z dnia 15 m aja 1875. 1. 26.640 Udziały członków wynoszą od 5 zł. do 50 zł. Najniższa w kładka miesięczna na udział w ynosi: 50 ct.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków.
D yrekcya składa się z 3 członków ; obecni członkowie D yrekcyi: J a n Sander, Franciszek Lisowski i M ichał Gilewicz.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Dąbrowa.
9. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1870.
Pierw otny sta tu t z dnia 26. lipca 1870. — zmieniony z dnia 24. sierpnia 1874-.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Tarnowie uchw ałą z dnia 24. września 1874. 1. 17.778.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 200 zł.; n aj
niższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 50 ct. w. a.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków; obecny Prezes: Mieczysław Rogaliński.
D yrekcya składa się z 2 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Adolf Kukieł i Dr. Antoni Zaręba.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 16. m arca 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat obecny n a walnem zgro
madzeniu Zw iązku: Adolf Kukieł.
Debityii,
10. Bank zaliczkowy „Nadzieja" stow. zar. o nieogr.
poręce.
Rok założenia: 1875.
S ta tu t z dnia 1. lutego 1875.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Stanisławowie uchw ałą z dnia 31. m arca 1875.
1. 3.108.
Udziały członków wynoszą od 10 zł. do 500 z ł.; n a j
niższa w kładka miesięczna n a udział wynosi: 50 ct. w. a.
R ada zawiadowcza składa się z 7 członków i 3 za
stępców; obecny P rezes: Leon Krokowski.
Dyrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D y
rekcyi: ks. Józef Bohdan, Józef Dąbrowski, Benjamin L autm ann.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 30. stycznia 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych.
Drohobycz.
11. Towarzystwo zaliczkowe stow. zar. z nieogr. por
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 15. m arca 1874.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Samborze uchw ałą z dnia 29. Kwietnia 1874.
1. 7.984.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 500 zł.; najniższa w kładka na udział w ynosi: 50 ct.
R ada zawiadowcza sk ład a się z 15 członków; obecny P rezes: M aksymilian Wolski.
D yrekcya składa się 3 członków. Obecni członkowie D yrekcyi: Dr. W ładysław Wolski, Frańciszek Pfłanzer, Jan Niewiadomski.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 19. m arca 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń z a robkowych i gospodarczych; delegat obecny na zgromadzeniu Zw iązku: Frańciszek Pfłanzer.
— 11 —
C j r l i n i a n y .
12. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nie- ogr. por.
Rok założenia: 1876.
S ta tu t z dnia 19. kw ietnia 1876.; zarejestrow any w sądzie krajow ym we Lwowie uchw ałą z dnia 3. czerwca 1876. 1. 4.520.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 500 zł.; naj
niższa miesięczna w kładka n a udział wynosi: 50 ct. w. a.
Obecny prezes Rady zawiadowczej: ks. Leonard Aleks.
Wierzchowski.
D yrekcya składa się z 3 członków ; obecni członkowie D yrekcyi: ks. Filemon Reszytołowicz, J a n Bałtarow icz i U dalryk Vogelsinger.
Stowarzyszenie to należy do Związku Stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych ; delegat obecny na walnem zgro
madzeniu Z w iązk u: Rudolf Korber.
Oorliee.
13. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieogr. por.
Rok za ło ż en ia: 1870.
Pierw otny sta tu t z dnia 29. 1870.; zmieniony z dnia 16. m aja 1874.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Nowym Sączu uchw ałą z dnia 2. m aja 1874. 1. 1.722.
Udziały członków wynoszą najmniej 20 zł., powyżej 20 zł.
są nieograniczone; najniższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 50 ct. w. a.
R ada zawiadowcza sk ład a się z 5 członków i 3 zastępców obecny Prezes: Ju lian Błoński.
D yrekcya składa się 3 członków ; obecni członkowie Dyrekcyi: Feliks Skrochowski, Franciszek Sczepanowski i Woj ciech Biechoński.
Walne Zgromadzenie odbyło się w lutym 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za robkowych i gospodarczych; delegat obecny na Zgomadzeniu Związku: Wojciech Biechoński.
Gródek,
14. Powiatowe Towarz. kasy zaliczkowej w Gródku, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założonia: 1874.
S ta tu t jz”dnia 15. listopada 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia
U działy członków wynoszą od 10 zł. do 300 zł. n aj
niższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 50 ct. w. a.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków ; obecny prezes: W ilhelm Fangór.
Dyrekcya składa się z 3 członków, obecni członkowie D yrekcyi: Franciszek Gering, Bazyl Dmuchowski W ładysław Świeszczowski.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 18. kw ietnia 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat obecny n a walnem zgro
m adzeniu Związku: W ładysław Swiszczowski.
»Tarosław.
15. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. ż nieogr.
poręką.
Rok założenia: 1873.
S ta tu t najnowszy z dnia 2. kw ietnia 1875.; zarejestro
wany w sądzie obwodowym w Przem yślu uchw ałą z duia 30. Czerwca 1875. 1. 7814/9327.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 1000 zł.
Głos na walnych zprom adzeniach m ają tylko ci człon
kowie, którzy przynajm niej najniższy udział w zupełności wpłacili. Obecny Prezes Rady zaw iadow czej: Zygm unt Dęm bowski.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: K azim ierz Zaklika, Ksawery Niewiadomski i Wale- ry an Baczyński.
Zgromadzenie odbyło się dnia 31. m arca 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Jasło.
16. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z ogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z d. 17. lipca 1874.; zarejestrow any w sądzie obwo
dowym w Tarnowie uchw ałą z dnia 17. września 1974 1. 17.657 Udziały członków wynoszą najm niej 20 zł., najwyżej 1000 zł., miesięczne wkładki n a udział ustanaw ia Dyrekcya w stosunku do wysokości deklarowanego udziału. Odpowie
dzialność członków sięga w myśl § . 7 6 ustaw y z dnia 9. kw.
1873. Nr. 70 Dz. p. p.
R ada zawiadowcza składa się z 12 członków i 6 zastępcó w obecny P rezes: Stanisław Kotarski.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Dr. Stanisław Biesiadecki, J a n Oberlender, i A nton Kloczkowski.
W alne zgromadzenie odbyło się duia 23. m arca 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Kałusz.
17. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nie- ogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 14. czerwca 1874.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Samborze.
Udziały człon, wynoszą od 20 zł. do 500 zł. dla włościan i rzem ieślników : 5 zł.; deklarowany udział wpłacić należy najpóźniej w ciągu jeduego roku.
R ada zawiadowcza składa się z 7 członków.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: J a n Schlesinger, K onstanty Rudnicki i Szczepan Gródecki.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 6. sierpnia 1876.
na którem stowarzyszenie p o n ow n i e się zorganizowało— gdyż, dotąd było nieczynne.
— 12 —
Stowarzyszenie to zastrzegło sobie w statucie prawo za
kładania filii w sąsiednich powiatowych m iastach.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Kolbuszowa,
18. Towarzystwo zaliczkowe, „Szczęść Boże“ stow.
zar. z nieograniczoną poręką.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 8. grudnia 1874.; zarejestrow any w sądzie obwodowym w Tarnowie uchw ałą z dnia 15. lipca 1875. liczba 8.849.
Udziały członków wynoszą od 24 zł. do 300 zł.; najniższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 1 zł. w. a.
R ada zawiadowcza składa się z 12 członków ; obecny P rezes: Józef Gaweł.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Ja n Leśniowski, Józef Buczek, Dawid Goldzahler.
W alne zgromadzenia odbyło się dnia 19. lutego 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Kołomyj a.
19. Towarzystwo zaliczkowe stow. żar. z nieogr.
poręką.
Rok założenia: 1875.
S ta tu t zarejestrow any w sądzie obwodowym w S tanisła
wowie uchw ałą z dnia 20. października 1875. 1. 11.778.
U działy członków wynoszą od 20 zł. do 500 zł. i mogą być w 20 miesięcznych ra ta ch wpłacone.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków; obecny P rezes: Grzegorz Zadurowicz.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Jakób Asłan, Bilski Antoni i Gustaw Liebbardt.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 26. lutego. 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat obecny na W alnem zgro
madzeniu Związku: P io tr Szybalski.
Komarno.
20. Towarzystwo zaliczkowe na powiat sądowy Komarzański stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1876.
S ta tu t z dnia 11. czerwca 1876. zarejestrow any w sądzie obwodowym w Samborze uchw ałą z dnia 30. czerwca 1876.
1. 9571.
Udziały członków wynoszą po 10 zł.; najniższa miesięczna w kładka na udział wynosi: 50 ct.
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków; obecny Prezes: O ttokar Ansion.
D yrekcya skład a się z 3 członków; obecni członkowie D yrekcyi: Antoni Górski, J a n W ierzbicki i M ń h ał Tarnaw ski
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Kraków
21. Towarzystwo zaliczkowe, Spółka zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1870.
S ta tu t pierw otny z dnia 15. paźdz. 1869., zmieniony z dnia 19. kw ietnia 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym w Krakowie uchw ałą z dnia 25 kw ietnia 1874.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 1000 zł. Członek z udziałem do 100 zł. m a na walnem zgromadzeniu 1 głos—
do 200 zł. 2 głosy — do 500 zł. 3 głosy — do 750 zł. 4 g ł . — do 1000 zł. 5 głosów. Najm niejsza w kładka m iesięczna n a udział w yn osi: 2 zł.
R ada zawiadowcza składa się z 24 członków; obecny P re z e s : Dr. Maksymilian Machulski.
D yrekcja składa się z 3 członków, z których dyrektor jest stale wybrany — dwaj inni członkowie n a przeciąg la t 3;
Obecni członkowie D yrekcyi: Józef Kiciński, Nikodem Lenczewski i Ignacy Nowicki.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 26. m arca 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
22. Towarzystwo wzajemnego kredytu stow. zar.
z ogr. por.
Rok założenia: 1873.
Nowy sta tu t z dnia 20. lipca 1874. zarejestrow any w k ra kowskim sądzie krajowym uchw ałą z dnia 24. lipca 1874.
1. 21.256.
Udziały członków wynoszą od 100 zł. do 10.000 zł.
z których każde 500 zł. udziela członkowi 1 głosu na W al
nych Zgromadzeniach.
Zarząd stowarzyszenia stanowi R ada zawiadowcza i D y
rekcya Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń w Krakowie.
Obecni członkowie Dyrekcyi: H enryk hr. Wodzicki, H en
ry k Kom ar i H enryk Kieszkowski.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 30. m aja 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Filia tegoż Towarzystwa we Lwowie znajduje się obok Reprezentacyi Tow. W zajemnych Ubezpieczeń.
F irm u ją : Dr. P iotr Gross, Karol Klipunowski i W iktoryn Łonicki.
23. Spółka zaliczkowa i oszczędności I. ogóln. Sto
warzyszenia urzędników austr. węg. monarchii.
Rok założenia:?
Spraw ozdania szczegółowego nie otrzymaliśmy.
— 13 —
Krosno.
24. Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z ogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 14. lutego 1874. zarejestrow any w sądzie obwodowym w Przem yślu uchw ałą z dnia 6. m aja 1874.1. 5.224
Udziały członków wynoszą od 10 zł. do 1000 zł., n aj
mniejsza miesięczna wkładka na udział wynosi: 1 zł.
Odpowiedzialność członków sięga w myśl §. 76. ustawy z dnia 9. kwietnia 1873. Nr. 70. D. p. p.
R ada zawiadowcza składa się z 12 członków; obecny P re z e s: Stanisław Staromiejski.
Dyrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie Dyrekcyi: Wojciech Pick, Józef Jasiński i Klemens Zieleniecki.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 2. m arca 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Lisko.
25. Towarzystwo zaliczkowe.
Rok założenia: 1873.
S tatu t potwierdzony przez c. k. Namiestnictwo uchw ałą z dnia 29. m arca 1873. 1. 12.801.
Udziały członków wynoszą od 10 zł. do 100 zł.; najniż
sza miesięczna w kładka na udział wynosi: 20 ct.
R ada zawiadowcza zkłada się z 9 członków: obecny P rezes: Józef Studziński.
D yrekcya składa się z 2 członków; obecni członkowie Dyrekcyi: Antoni Horniatkiewicz i J a n Jankiew icz.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 20. m aja 1S76.
Stowarzyszenie to nie może należeć do Związku stowa
rzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
L i s z k i .
26. Związek zaliczkowy, stow. zarej. z odp. ogran.
Rok założenia 1874.
S ta tu t z dnia 5 i 26 lut. 1874. zarejestrow any w k ra jowym sądzie krakowskim uchw ałą z dnia 5. m arca 1874.
1. 6.907.
Udziały członków wynoszą najm niej 20 zł. wszak wolno mieć większe lub więcej udziałów ; każdych 200 zł. udziału dają członkowi 1 głos — wszelako jeden członek nie może mieć więcej, ja k 5 głosów. Odpowiedzialność członków sięga w myśl §. 76 ustawy z dnia 9. kwietnia 1873. 1. 70 D. p. p.
N ajm niejsza w kładka n a udział w y n o si: 1 zł.
R ada zawiadowcza składa się z 8 członków i 4 zastępców D yrekcya składa się z 3 członków, obecni członkowie D yrekcyi: ks. W. Oprzędek, A. Milieski i J. Skirliński
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
Lwów.
27.
Towarzystwo zaliczkowe, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia: 1871.
Pierw otny s ta tu t z dnia 9. lutego 1871, zmieniony z dnia 7. grudnia 1873., ostatecznie z dnia 5. kw ietnia 1876.
zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie, uchw ałą z dnia grudnia 1873. 1. 73.681.
Udziały członków wynoszą od 20 zł. do 500 zł.; najniższa miesięczna w kładka na udział w y n o si: 50 ct.
R ada zawiadowcza składa się z 21 członków ; obecny Prezes R ady: Alfred Młocki.
D yrekcya składa się z 3 członków, obecni członkowie D yrekcyi: Józef Pajączkowski, Antoni Zabicki i Dr. Alfred Zgórski.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 5. kwietnia 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat obecny na walnem zgro
m adzeniu Związku: Dr. Alfred Zgórski.
28. Towarzystwo Galicyjskiej kasy zaliczkowej we Lwowie, stow. zar. z nieogr. por.
Rok założenia 1871.
Pierwotny sta tu t z dnia 6. września 1871. zmieniony z dnia 20. listopada 1873.; zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia 9. stycznia 1874. do 1. 1.460.
Udziały członków wynoszą od 25 zł. do 5 0 0 ; zł. najniższa w kładka miesięczna wynosi: 50 ct-
R ada zawiadowcza składa się z 9 członków ; obecny Prezes Rady zawiadowczej: hr. H enryk Łączyński.
D yrekcya składa się z 2 członków; obecni członkowie D y rek cy i: Julian Thilsch i A leksander Pilarski.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 30. kw ietnia 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; delegat obecny na walnem zgro
m adzeniu: Feliks Piątkowski.
29. Lwowska spółka zaliczkowa stowarz. urzędników stow, zar, z nieogr. poręką.
Rok założenia: 1865.
Z początku istn iała ta spółka, jako konsorcyum zalicz
kowe I. ogóln. stow. urzędników Austro-węgierskiej Monarchii.
Jako odrębne stowarzyszonie ukonstytuowane n a podstawie statu tu z dnia 20. i 21. lutego 1874.; zarejestrow ane w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia 19. czerwca 1874. do 1. 33.777.
Udziały członków wynoszą po 50 zł, dla pisarzy z płacą dzienną i sług po 10 zł.; ilość udziałów dla jednego członka ogra
niczona n a razie uchw ałą walnego zgromadzenia z dnia 23.
lutego 1876. do 40. Jednakże każdy członek m a jeden tylko głos, *) wyjąwszy gdy od innego pełnomocnictwem głos m a przelany. Więcej jak 2 pełnom ocnictwa mieć nie wolno. N aj
niższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 1 zł.
R ada nadzorcza składa się z 5 członków i 2 zastępców;
obecny Prezes R ady: Ja n Siegl.
*) Uwagę tg czynimy przy tych tow., przy których, sq,dz:jc po liczbie udziałów, mniemaćby można, iż członek może mieć w i ę c e j głosów.
14 —
D yrekcya składa się z 15 członków; obecny Prezes Dy- re k c y i: W incenty Hubrich, tegoż za stę p ca: W incenty B urghard.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 25. lutego 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
30. Towarzystwo zaliczkowe urzędników i sług gal.
dróg żelaznych, stow. zar z nieogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 27. grudnia 1873. zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia 6 lutego 1874. do 1. 5558.
Udziały członków wynoszą po 50 zł., jeden członek może posiadać najwięcej 20 udziałów. Każdy członek m a na Zgro
madzeniach tylko 1 głos, oprócz tego może zastępować 1 głos, dany mu przez pisemne pełnomocnictwo. Najniższa miesięczna w kładka na udział wynosi: 1 zł.
R ada zawiadowcza składa się z 15 członków i 5 zastęp
ców; obecny Prezes R ady: Antoni Petzolt.
D yrekcya składa się z 3 członków; obecni członkowie Dyrekcyi: Józef Przy by sławski, Józef Justow ski i Ja n Czaj- kiewicz.
W alne zgromadzenie odbyło się dnia 30. m arca 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych.
31. Towarzystwo zalicz, dla rolnictwa i przemysłu rolniczego stow. zar. z ogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 18. czerwca 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia 9. sierpnia 1874.1. 39.867.
U dział każdego członka wynosi 200 z ł.; udziałów takich posiadać może jeden członek najwięcej 5 0 .; udział spłacać można w półrocznych ra ta ch po 50 zł.
Członkowie odpowiadają 5krotną kwotą udziałów. — Za pierwszych 10 udziałów m a każdy członek 1 głos, za każdych dalszych 10 udziałów dalszy g ło s — jednakowoż żaden członek nie może mieć więcej ja k 5 głosów.
R ada zawiadowcza składa się z 12 członków: obecny P rezes: Kazimierz hr. Krasicki.
Dyrekcya składa się z 3 członków, obecni członkowie D yrekcyi: 'Józef Pajączkowski, Jakób W iktor i Maciej Ku- naszowski.
W alne Zgromadzenie odbyło się dnia 26. lutego 1876.
Stowarzyszenie to należy do Związku stowarzyszeń za
robkowych i gospodarczych; obecny delegat na walnem zgro
madzeniu Zw iązku: Józef Pajączkowski.
32. Stowarzyszenie kredytowe właścicieli realności stow. zar. z ogr. por.
Rok założenia: 1874.
S ta tu t z dnia 7. kw ietnia 1874.; zarejestrow any w sądzie krajowym lwowskim uchw ałą z dnia 26. czerwca 1874. do 1. 34.919.
Udział każdego członka wynosi 50 zł., ilość udziałów je st nieograniczoną, wszelako nie może przenosić połowy sumy udziałów wszystkich członków; każdy członek m a n a zgrom a
dzeniu tylko 1 głos i głosuje osobiście. Najniższa w kładka miesięczna na udział wynosi: 5 zł. Odpowiedzialność członków sięga w myśl §. 76. ustawy z dnia 9. kw ietnia 1873. do 1. 70.
Dz. p. p.
R ada zawiadowcza składa się z 15 członków, obecny Prezes: F eliks Płowiński.
D yrekcya składa się z 6 członków, obecni członkowie D yrekcyi: Frańciszek Kozłowski, H enryk Glizelli i M ichał Kossak.
W alne zgromadzenie odbyło się w lutym 1876.
Stowarzyszenie to nie należy do Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
33. Towarzystwo kredytowe miejskie spółka zar.
o poręce nieograniczonej.
Rok założenia: 1874.
Pierw otny sta tu t (poręka ograniczona) z dnia 19. kwietnia 1874; zmieniony (poręka nieograniczona) z dnia 2. października 1874; zarejestrow any w sądzie krajowym we Lwowie uchw ałą z dnia 29. m aja 1874. do 1. 30.826 i 30. października 1874.
do 1. 57.846. Najniższy udział członka wynosi 10 zł., wysokość jego wzmaga się jed n ak w stosunku do udzielonej pożyczki, lecz ostateczną jego wysokość określa Dyrekcya. Do głosu uprawniony je s t członek, który subskrybował 200 zł., lub za
ciągnął pożyczkę hipoteczną przynajm niej 2000 zł., każdych następnych 200 zł. subskrybowanego udziału daje 1 głos; n ik t nie może mieć więcej ja k 5 głosów. N ajniższa m iesięczna w kładka na udział wynosi: 1 zł.
Towarzystwo udziela pożyczek hipotecznych i wydaje listy dłużne, kotowane n a giełdzie wiedeńskiej w myśl uchwały M inisterstwa S karbu dnia 30. września 1875. do 1. 4337 i 19.
listopada 1876. 1. 4875.
W ykaz po dzień 30. czerwca 1876
hipotek miejskich i wiejskich i ich wartości, tudzież pożyczek w listach dłużnych na tychże ubezpieczonych i wypłaconych.
Ilość W artość
h i p o t e k
miejskich wiejskich miejskich wiejskich Razem
55 34 187.020 — 666.416 -*• 853.436 —
Pożyczki hipoteczne Listy dłużne
ubezpieczone
wypłacone i na rachunek hipot.
pożycz, udzielone zaliczki
wystawione Z tych w obieg puszczone
336.585 41 90.885 41 300.000 — 54.300 —
