T r e ś ć
■ o ~
Część ogólna.
W ia d o m o śc i o g ó ln e . . . . . . . . , I I I .
S to w a rz y s z e n ia zalic z k o w e i k re d y to w e . . . . . . . . . . . V .
I n n e sto w a rz y s z e n ia z a ro b k o w e i g o sp o d a rc z e . . . . . . . . . . V I I . B a n k k ra jo w y k ró le s tw a G a lic y i i L o d o m e ry i z W . K s ię s tw e m K ra k o w s k ió m . . . . . V II.
Z w ią z e k sto w a rz y s z e ń . . . . . . . . . . . . . . V II.
F u n d u s z z a o p a trz e n ia fu n k c y o n a ry u s z ó w s to w a r z y s z e ń z a ro b k o w y c h i g o sp o d a rc z y c h . . . . V I I I .
N e k ro lo g ia . . . . . . . . . . . . . . . . V I I I .
S p ra w o z d a n ie L u s tr a to r a . . . . . . . . . . . . . I X .
C zęść szczegółow a.
Szem atyzm Stowarzyszeń.
S to w a rz y s z e n ia zaliczk o w e i k re d y to w e . . . . . . . . . . . . . 1
I n n e s to w a rz y s z e n ia z a ro b k o w e i g o sp o d a rc z e : I . S to w a rz y s z e n ia sp o ży w cze . . . . . . . 3 4
I I . S p ó łk i ro ln ic z e . . . . . . . . . 3 6
I I I . S to w a rz y s z e n ia o c h ro n y w ła sn o ś c i ziem sk ió j . . . . 3 7 IV . S to w a rz y s z e n ia h a n d lu sk ó r . . . . . . . 3 7
V. S p ó łk i tk a c k ie . . . . . . . . . 3 9
V I. S p ó łk i p ro d u k c y jn e , h a n d lo w e i in n e z a ro b k o w e . . . . 4 0 V II. S to w a rz y s z e n ie k u celom h u m a n ita r n y m . . . . . 4 3 S p is sto w a rz y s z e ń p o w s ta ły c h w ro k u 1 8 8 9 . I. S to w a rz y s z e n ia z a lic z k o w e . . . . . . . 4 4 I I . I n n e sto w a rz y s z e n ia z a ro b k o w e i g o sp o d a rc z e . . . . 4 4
T a b e l e .
B ila n s y sto w a rz y s z e ń z a lic z k o w y c h i k re d y to w y c h . . . . . . . . • • . 4 6 S ta n z d n iem 3 1 . g r u d n ia 1 8 8 8 . p o ży czek z a c ią g n ię ty c h p rz e z T o w a r z y s tw a z a lic z k o w e . . . . • . 5 2 S ta ty s ty k a c z ło n k ó w S to w a rz y s z e ń z a lic z k o w y c h . . . . . . . . . . . . 5 4 B ila n s y in n y c h sto w a rz y s z e ń z a ro b k o w y c h i g o sp o d a rc z y c h . . . . . . . . . . 5 7
1SSS.
P i ę t n a s t y R o c z n i k
stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych w GaSicyi i W. Ks. Krakowskiem.
W iadom ości ogólne.
L iczba stow arzyszeń w roku 1887 (Czternasty Rocz
nik) w ynosiła:
zal. i kred. 185, spoż. 15, roln. 6, in n y ch 38, razem 244.
w r. 1888 p rz y b y ło :
zal. i k re d. 10, spoż. 1, roln. — , innych 8, razem 19.
razem 195, spoż. 16, roln. 6, innych 46, ogółem 263.
w r. 1888. ubyło:
zal. i k re d. 6, spoż. 4, r o l n . 1, innych 3, razem 14 *) zostało zal. 189, spoż. 12, roln. 5, innych 43. ogółem 249 2)
’) B e ł z , S p ó łk a p o ż .; B o r s z c z ó w , E sc o m p te u. Cr. G e s .;
B r z o s t e k , T ow . k re d . m . ; B u c z a c z , B a z a r k ó łk a r o ln .;
K a ł u s z , T o w . s p o ż .; P r z e m y ś l , T o w . h . s k ó r ; R o h a t y n , N a ro d n a ja t o r h . ; R y m a n ó w , T ow . k u ś n ie r z y ; R z e s z ó w , K a s a z a lic z .; S a m h o r , O k ru żn . n a ro d n . t o r h . ; S a- n o k , S p ó łk a ro ln ic z a ; T a r n o p o l , „ U n io n " , T o w . k re d . i o s z c z ę d .; T a r n o p o l , B a n k zw iązk . k r e d . ; T a r n ó w , K r a m to w a ró w do w y ro b u o b u w ia.
a) Z ty c h z a m y k a ły z a ro k 1 8 8 8 . ra c h u n k i 1 7 9 to w a rz y s tw z a lic z k o w y c h i 4 2 in n y c h , ra z e m 2 2 1 ; o trz y m a liśm y zaś w y k a z y od 2 1 4 s to w a rz y sz e ń . R e s z ta to w a rz y s tw , p o w s ta ły c h w c ią g u ro k u 1 8 8 8 . z a m k n ie ra c h u n k i z k o ń cem r o k u 1 8 8 9 .
3) 2 0 t o w a r z y s t w n i e w e s z ł y w ż y c i e : B r z e ż a n y , T o w . h a n d l. i k re d . ( 1 8 8 3 .) ; C h o d o r ó w , T o w . zalicz. (1 8 7 7 .);
D o b r o t w ó r , S p. & C r. V. ( 1 8 8 3 .) ; D o l i n a , T ow . zal.
( 1 8 8 3 .) ; D r o h o b y c z , m ieszcz. to w . zalicz. ( 1 8 8 1 .) ; D r o h o b y c z , Z a k ła d z a sta w . ( 1 8 8 1 .) ; K a ł u s z , H . u. G. V.
( 1 8 8 5 .) ; K r z e s z o w i c e , T ow . zal. (1 8 7 5 .) ; L w ó w , p ie r w sz y do m z a s ta w o w y ( 1 8 7 5 .) ; L w ó w , T ow . h r. k a t. k liru a rc h ie p . lw o w sk o i ( 1 8 7 5 .) ; L w ó w , S to w . poż. i oszczędn.
d la o c h ro n y w ła s n o ś c i n ie ru c h . ( 1 8 8 4 .) ; N o w y S ą c z , T o w . za l. ( 1 8 7 4 .) ; M a n a s t e r z y s k a , T o w . zal. ( 1 8 7 6 .) ; R a - d z i e c h ó w , K a s a zal. ( 1 8 8 3 .) ; R a w a r u s k a , T o w . zal.
( 1 8 7 6 .) ; U h n ó w, T o w . zal. m ie jsk ie ( 1 8 8 3 . ) ; U h n ó w , I T o w . zal. ( 1 8 8 3 ) ; W o j n i ł ó w , T o w . k re d . d la h . i p. (1 8 8 2 .);
Z b o r ó w , T o w . k r. ( 1 8 8 3 .) ; Ż u r a w n o , T o w . zal. (1 8 7 9 .) .
Od początku ruchu stowarzyszeń powstało praw nie w G alicyi i W . Ks. K rakow skiem tow arzystw :
zal, i kred. 268, spoż. 23, roln. 7, innych 72, razem 370.
ubyło „ _ 7 £ 2 „ U -4), „ 2 % „ 29 % „ 121 % zost. zal. i kr. 189, spoż. 12, roln. 5, innych 43, ogółem 249 *).
9 t o w a r z y s t w p r z e s t a ł y i s t n i e ć b e z l i k w i d a - c y i : B r o d y , T ow . zal. (1 8 7 3 .) ; B u r s z t y n , K a s a zal.
( 1 8 8 0 .) ; K r a k ó w , T ow . u rz ę d n . (r. ?); S a n o k , T o w . zal. u rz ę d n . ( 1 8 7 4 .) ; S o k a l , (r. ?) ; S z c z e r z e c , T ow . k re d . ( 1 8 8 2 .) ; T a r n ó w , (1 8 7 4 .) ; Ż ó ł k i e w , (r. ?) ; Z a- ł u c z e , T o w . zal. (1 8 8 0 .).
2 8 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y p o z a s ą d o w n i e : B e ł z , „ G eg. H ilfę " ( 1 8 8 2 .) ; B e ł z , S p ó łk a p o iy c z k . (1 8 8 3 .) ; B o r s z c z ó w , E s c o m p te -u . C red. G esell. ( 1 8 8 3 .) ; B r z o s t e k , T o w . k r. m iejsk . ( 1 8 8 5 .) ; B u c z a c z, T o w . zal. ( 1 8 7 4 .) ; B u s k , T o w . k re d . ( 1 8 7 7 .) ; J a r y c z ó w n o w y , T o w . k re d . ( 1 8 7 9 .) ; J e z i o r z a n y , T ow . k re d . ( 1 8 8 8 .) ; K a ł u s z , Sp. & C r.-V . ( 1 8 8 1 .) ; K o ł o m y j a , Cr. & V o rsch . V er. ( 1 8 8 3 .) ; K r a k ó w , Z w ią z e k k re d . ( 1 8 7 4 .) ; K r o ś c i e n k o , K a s a zal.
(1 8 7 9 .) ; O l e s z y c e , T o w . zal. ( 1 8 6 7 .) ; P o m o r z a n y , T o w . w z. k r. ( 1 8 8 3 .) ; P r z e m y ś l , T o w . zal. pow . ( 1 8 7 2 .) ; R o h a t y n , T o w . k re d . ( 1 8 8 2 .) ; R o h a t y n , S p ó łk a poż.
( 1 8 8 2 .) ; R z e s z ó w , K a s a zal. ( 1 8 8 5 .) ; S a m b o r , T o w . zal. kom . p rz e m . ( 1 8 7 0 .) ; S a m h o r , T o w . zal. „ J e d n o ś ć "
( 1 8 7 9 .) ; S k o l e , T o w . zal. „ M r ó w k a " ( 1 8 7 7 .) ; S o k a l , C r. & Sp. V. ( 1 8 8 1 .) ; S u s z y c a r y k o w a , T o w . zal.
( 1 8 7 5 .) ; S t r u s ó w , S to w . k re d . ( 1 8 7 3 .) ; T o p o r ó w , K a s a po ż. ( 1 8 8 3 .) ; T o p o r ó w , T o w . zal. ( 1 8 8 0 .) ; T ł u m a c z , T o w . zal. p o w . ( 1 8 7 5 .) ; Z u r a w n o , T o w . zal. ro ln e ( 1 8 7 5 .) . 1 5 t o w a r z y s t w l i k w i d o w a ł y s ą d o w n i e : B r o d y , C r. V. ( 1 8 7 9 .) ; B r o d y , Cr. u. V o rsch . G esell. ( 1 8 8 2 .) ; K o ł o m y j a , K a u f. Sp. & Cr. V. ( 1 8 8 1 .) ; K a m i o n k a s t r u m . , S p ó łk a poż. ( 1 8 8 1 .) ; K a m i o n k a s t r u m i ł o w a , K a s a w s p ó ln a ( 1 8 8 2 .) ; L w ó w , T o w . zal. ro ln e ( 1 8 7 4 .) ; L w ó w , „ U n ia " ( 1 8 8 2 ,) ; P o d w o ł o c z y s k a , G eg en s. Cr.
V . ( 1 8 8 3 .) ; P o m o r z a n y , T ow . zal. ( 1 8 8 1 .) ; P r z e m y śla n y , T ow . k re d . ( 1 8 8 3 .) ; S a m h o r , T o w . k re d . „ P o m o c "
( 1 8 7 9 .) ; S z c z e r z e c , H a n d . & Cr. G esell. ( 1 8 8 3 .) ; T a r n o p o l , B a n k zw iązk . k re d . ( 1 8 8 3 .) ; T a r n o p o l , „ U n io n "
T ow . k re d . i oszczęd. ( 1 8 8 4 .) ; Z ł o c z ó w , G eg. C r. V. (1 8 8 2 .) .
IY W edług czasu p o w s t a n i a n a s t ę p s t w o stow arzy
szeń je s t t a k ie :
W r. 1860 powstało stow.
1864 1865 1867 1868 1869 1870
" 1871 , 1872
„ 1873
„ 1874
„ 1875
„ 1876
1 1 1 2 1 2 5 4 3 5 18 11 12 do przeniesienia 66
z przeniesienia 66 W r. 1877 powstało stow. 13
33 1878 n 33 10
w 1879 n 33 6
n 1880 B 71 16
71 1881 n 33 20
n 1882 n 33 13
n 1883 33 71 19
33 1884 33 33 17
3) 1885 71 33 25
n 1886 71 33 13
33 1887 Tl 71 12
rt 1888 33 71 19
razem 249
W k o n k u r s : B i a ł y k a 7 t o w a r z y s t w p o p a d ł y
m i e ń , T o w . w z. k red . ( 1 8 8 3 .) ; B u s k , T o w . zal. ( 1 8 7 5 .) ; B u s k , Y o rsc h . C asse „G eg en s. H ilf e “ ( 1 8 8 1 .) ; L w ó w , G al. k a s a zal. ( 1 8 7 1 .) ; L w ó w , G al. z a k ła d z a st. i k re d . (1 8 7 7 .) ; L w ó w , T o w . k re d . m iejsk ie ( 1 8 7 4 .) ; T o p o r ó w , S p ó łk a k re d . (1 8 8 2 .).
*) 9 z l i k w i d o w a ł y : B u c z a c z , B a z a r k ó łk a ro ln . ( 1 8 8 7 .) ; K a ł u s z , T ow . spoż. ( 1 8 8 3 ) ; L w ó w , T o w . spoż. ( 1 8 7 5 .) ; R o h a t y n , N a ro d n a ja to rh o w la ( 1 8 8 6 .) ; R z e s z ó w , Sp.
m lecz. (1 8 8 6 .) ; S a m b o r , T ow . spoż. ( 1 8 7 8 .) ; S a m b o r , O k ru ż n a ja n a r o d n . to r h . ( 1 8 8 6 .) ; S t a n i s ł a w ó w , T o w . spoż.
1 p ro d . „U l.“ ( 1 8 7 4 .) ; T a r n ó w , C hrzęść. T ow . spoż. (1 8 8 6 .) . 2 p o p a d ł y w k o n k u r s : J a s ł o , S k ła d p ro d u k tó w k ó łe k ro ln . ( 1 8 8 4 .) ; K r a k o w i e c , T ow . spoż. ( 1 8 8 3 .) ; n ie w sp o m in a się t u o T o w a rz y s tw ie sp o ży w czó m w B u s k u , k tó r e b y ło p ry w a tn e m i k ró tk o is tn ie ją c e m p rz e d s ię b io rstw e m . 5) L w ó w , dom k o m iso w y (1 8 7 8 ) n i e w s z e d ł w ż y c i e .
S a n o k , S p ó łk a ro ln . ( 1 8 8 1 .) z l i k w i d o w a ł a .
6) 1 0 t o w a r z y s t w n i e w e s z ł y w ż y c i e : B r o d y , g al.
T ow . h a n d l. ( 1 8 8 3 .) ; K o m a r n o , T o w . h a n d l. s k ó r ( 1 8 8 2 .) ; K r a k ó w , T o w . o ch r. w ła sn . ziem . ( 1 8 8 2 . ) ; L w ó w , T o w . p o sł. ( 1 8 7 5 .) ; L w ó w , P ie r w s z a s p ó łk a m io d o w a ( 1 8 8 1 .) ; L w ó w , G al. to w . k o m iso w e ( 1 8 8 1 .) ; L w ó w , „ W z a j. p o m .“
( 1 8 8 1 .) ; L w ó w , S p ó łk a d la h a n d l. w iejsk . ( 1 8 8 2 .) ; L w ó w , T o w . z w ią z k . d r u k a r n i „ O g n isk o " ( 1 8 8 3 .) ; L w ó w , g a l. to w . d o sta w y w y ro b ó w s k ó rz a n y c h d la c. k. a rm ii (1 8 8 5 .).
5 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y p o z a s ą d o w n i e : L w ó w , T o w . do w y d a w n . k sią ż e k szk o ln . ( 1 8 7 4 ,) ; L w ó w , T o w . p ro d . szew có w „ P r a c a " ( 1 8 7 2 .) ; L w ó w , to w . p rzem . ( 1 8 7 4 .) ; R y m a n ó w , T o w . k u ś n ie rz y ( 1 8 8 4 .) ; S t a n i s ł a w ó w , S p ó łk a m a g a z . sz ew có w (1 8 7 7 .).
7 t o w a r z y s t w z l i k w i d o w a ł y s ą d o w n i e : L w ó w , T o w . m a g a z y n o w e g ra jz le ró w ( 1 8 7 3 .) ; L w ó w , G al. to w . h a n d l. ( 1 8 8 2 .) ; P r z e m y ś l , T o w . h a n d lu sk ó r ( 1 8 8 3 .) ; R u d k i , Sp. h a n d l. ( 1 8 8 1 .) ; S a n o k , T o w . h a n d lu sk ó r (1 8 8 4 .) ; S n i a t y n , (r. ?); T a r n ó w , K ra m to w a ró w do w y ro b u o b u w ia (1 8 8 3 .).
7 t o w a r z y s t w p o p a d ł y w k o n k u r s : J a r o s ł a w , T o w . h a n d l. s k ó r ( 1 8 8 1 .) ; L w ó w , T o w . p ro d . k ra w c ó w ( 1 8 7 1 .) ; L w ó w , T ow . p o słu g a c z y p u b l. ( 1 8 7 6 .) ; L w ó w , T o w . k ra w c ó w „ P o s tę p " ( 1 8 8 4 .) ! L w ó w , T o w . h. sk ó r ( 1 8 7 6 .) ; L w ó w , „ Z o rz a " s to la rz y ( 1 8 8 4 .) ; L w ó w , „ P r a c a "
k ra w c ó w (1 8 8 4 .) .
7) 31 to w a rz y s tw n ie w e s z ły w życie, 9 p r z e s ta ły is tn ie ć b ez lik w id a c y i, 3 4 z lik w id o w a ły p o z a są d o w n ie , 3 1 lik w id o w a ły są d o w n ie , 16 p o p a d ły w k o n k u rs .
W dwu sądach krajow ych (Kraków, Lwów) i dw u
n astu sądach obwodowych zarejestrow ane zostały stow a
rzyszenia w następującej lic z b ie :
W sądzie obwodowym w B rzeżanach zarejestr. 9 stow .
r t rt w Jaśle » 1 33
33 33 w Kołom yi n 21 rt
rt krajow ym w K rakow ie 33 19 33
33 33 we Lwowie 33 81 rt
rt obwodowym w Nowym Sączu 33 16 33
33 33 w Przem yślu 33 23 rt
rt 33 w Rzeszowie 33 16 33
33 33 w Samborze 33 19 rt
33 33 w Sanoku 33 7 rt
33 rt w Stanisław owie 33 18 rt
33 33 w Tarnopolu 33 21 n
33 33 w Tarnowie rt 18 9f
rt rt w W adow icach rt 11 rt
rt rt w Złoczowie 33 17 77
razem . 247 n ie re je s tro w a n y c h ... 2 ogółem . . 249 Z ogólnej liczby stow arzyszeń istniejących — zareje
strow ane z o s ta ły : o poręce nieograniczonój . . . . 1 1 0 o poręce o g r a n i c z o n e j ... 137 razem . . . . 247 n i e r e je s tr o w a n e ... . . 2 ogółem . . . . 249 czyli stow arzyszenia o poręce n i e o g r a n i c z o n e j sta n o wią 44T8°/0, o o g r a n i c z o n e j 5 5 0 2 °/0, a n i e r e j e s t r o wane 0 ‘80°/o ogólnej liczby istniejących stow arzyszeń.
Z tej liczby stow arzyszeń pow inny b y ły nadesłać zam knięcia rachunkow e 2 2 1 9), nadesłały zaś 214.
Stow arzyszenia te liczyły czło n k ó w :
a) zaliczkowe i kredytow e ... 121.228 b) i n n e ... 5.422 razem . . . 126.650 (W r. 1887: 122.666).
Posiadają kapitału własnego, a m ianowicie : w udziałach 10) ... 4,711.484-49 w funduszu rezerw ow ym 11) . . 855.314-70 razem . . 5,566.799-19 w r. 1887: 214 stow arzyszeń: 5,462.064-25
8) W w y k a z a c h n a sz y c h p o m in ę liś m y : O g ó l n y , r o l n i c z o ' k r e d y t o w y z a k ł a d d l a G a l i c y i i B u k o w i n / >
s p ó łk a z a re je s tr. z n ie o g r. p o rę k ą w l i k w i d a c y i , gdy^
z a k ła d te n , ch o cia ż p rz y ją ł fo rm ę s to w a rz y sz e n ia , p rz e c i0*
w g ru n c ie rz e c z y b y ł s p ó łk ą k a p ita ło w ą , a n ie s t o w a r z / sz e n ie m osobistóm i S p ó ł k ę m a g a z y n o w ą s t o l a r ^ l w o w s k i c h , g d y ż t a m a w szelk ie z n a m io n a sp ó łk i m a n d y to w e j.
9) K tó r e z a m y k a ły ra c h u n k i z a ro k 1 8 8 8 : 10) T o w . zaliczk. i k re d . 4 ,3 6 9 .9 7 0 ‘3 4
I n n e ... 3 4 1 .5 1 4 - 1 5
» ) 8 1 8 . ^ f 5 36.836
ra z e m 4 ,7 1 1 .4 8 4 * 4 9
y
K a p i t a ł y o b c e , którym i nasze stow arzyszenia roz
porządzały, pochodziły z w kładek oszczędności, pożyczek od osób pryw atnych, lokacyi funduszów publicznych i po
życzek od innych zakładów finansowych.
D z i a ł w k ł a d e k o s z c z ę d n o ś c i u trzym yw ały tylko stow arzyszenia kredytowe, spółki rolnicze i tow arzy
stw a ochrony własności ziemskich, z k tórych pierwsze zgro
m adziły z 31. grudnia 1888 kw otę . . . . 10,991.456-39 d r u g i e ... 123.266-59 razem . . . 11,114.722-98 a gdy w roku 1887 w kładki oszczędności
wynosiły ł ą c z n i e ... 9,995.933'—
więc wzrosły w r. 1888. o ... 1,118 789 98 P o ż y c z k i u o s ó b p r y w a t n y c h zaciągały tylko wyjątkowo niniejsze stow arzyszenia zaliczkowe (jak Tabl.
II. 99.976'26). Nadto stow arzyszenia m ające kupieckie sto sunki, m iały w obiegu weksle lub niezałatw ione rachunki za dostarczane tow ary, m atery ały i t. d. G d y je d n a k kw oty te są nieznaczne i w ogóle w interesach tego rodzaju zby t drobiazgowe — zestaw ienia są zbyteczne, przeto w R oczni
kach naszych w tym kierunku zestaw ień żadnych nie czynimy.
L o k a c y e f u n d u s z ó w p u b l i c z n y c h pochodziły od władz autonom icznych z łączną kw otą w sto w arzysze
niach zaliczkowych 121.432 zł. 11 ct.
P o ż y c z k i o d i n n y c h z a k ł a d ó w k r e d y t o w y c h stanow iły w ubiegłym roku po w kładkach oszczę
dności najw ażniejsze źródło, z którego stow arzyszeniom ka
pitały obce dochodziły i to w równej m ierze dla w szyst
kich rodzajów stowarzyszeń. Szczegółowe w ykazy nasze odnoszą się tylko do stow arzyszeń z a l i c z k o w y c h — znajdzie tam czytelnik dostateczny m atery ał do w łasnych spostrzeżeń. Chcąc jed n a k dać obraz ogólnego stosunku naszych instytucyi z innym i zakładam i k redytow ym i w y
pada jeszcze poczynić niektóre uw agi:
G a l i e y j s k a k a s a o s z c z ę d n o ś c i w e L w o w i e jest tym zakładem, do którego zawsze najchętniej i n ajp e
wniej stow arzyszenia nasze się udają. Stow arzyszenia w szystkich kategoryi (z dodaniem nieobjętych w ykazem Tabl. II.) w inny były Gal. K asie Oszczędności 31. grudnia 1888. łączną sumę 690.935 zł. 59 ct.
B a n k a u s t r o - w ę g i e r s k i . W edług Tabl. II. po
zostawały dłużne z dniem 31. g rudnia 1888. tej in sty tu cy i tylko 24 t o w a r z y s t w z a l i c z k o w y c h kw otę: 531.750 zł. 80 ct. w. a.
B a n k k r a j o w y udziela stowarzyszeniom k red y tu
^ p o ś re d n ie g o na weksle i sk ry p ty z dotacyi na ten cel O znaczonej, która w r. 1888. w ynosiła 500.000 zł. w. a.
Oprócz tego udziela B ank krajow y młodszym Towa- O s tw o in kredytu cenzuralnego (pośredniego), a Tow arzy- będącym zastępstw am i B anku dotacyę kasową. Ze- wienie tych kredytów , oraz stosunek tej in sty tu c y i
owarzystwaini podajem y poniżej.
K r a k o w s k i e m u T o w a r z y s t w u W z a j e m n y c h U b e z p i e c z e ń pozostały w inny stow arzyszenia zaliczkow e i inne w tym roku kwotę łączną 157.247 zł. 75 c t.
Z p r o w i n c y o n a l n y c h K a s o s z c z ę d n o ś c i akredytow ały nasze stow arzyszenia następujące K a s y : B o chnia, Jasło, K raków , Przem yśl, Ropczyce, Sam bor, T a r nopol i Tarnów z łączną kw otą 156.304 cł. 32 ct. Z k re dytu tego korzystały tylko stow arzyszenia zaliczkowe.
T o w a r z y s t w o z a l i c z k o w e w e L w o w i e zasi
liło w r. 1888. stow arzyszenia kredytem 74.052 zł. 40 ct.
wliczając w to i k redy t udzielony stow arzyszeniom nieza- liczkowym.
I n n e z a k ł a d y f i n a n s o w e tylko drobnym i kw o
tam i udzielały kredytu stowarzyszeniom. B an k „S lav ia“
w P radze praw ie zupełnie wycofał kapitał, dawniej w dość znacznej sumie lokowany u stowarzyszeń.
S tow arzyszenia zaliczkow e i kredytow e.
Z pozostałych z r. 1887. 185 tow arzystw zaliczko
wych u b y ło : 6 — r e s z t a ...179 w r. 1888. przybyło n o w y c h ... 10
razem więc istniało tow arzystw zaliczkow ych . 189 Pow inny b yły zam knąć rachunki za ro k 1888. 179 tow arzystw , a otrzym aliśm y zam knięcia rachunkow e od 173; co do sześciu podajem y cyfry z X IV R o czn ik a.
Liczba członków u 179 tow arzystw zaliczkow ych wzm ogła się w ostatnim roku o 3T 8 “/„ i w ynosi 121.228
z wpłaconym i u d z i a ł a m i ... 4,369.970‘34 i funduszem r e z e rw o w y m ... 818.477-95
razem w łasne funduszy . . . 5,188.448-29 Fundusze o b c e :
w w kładkach o s z c z ę d n o ś c i ... 10,991.456-39 w długach s t o w a r z y s z e ń ... 2,010.686'33
razem . . . 13,002.142-72 W skutku czego stosunek obcego do w łasnego k a p i
tału wynosił ja k : 2.50 : 1, podczas g dy w roku zeszłym był j a k : 2.41 : 1.
Pożyczek udzielono w ciągu r. 1888: 31,638.311 zł.
54 c t . , o 1,197.367 zł. 02 ct. m n ie j, ja k w roku po
przednim .
Do bilansu za r. 1888. pozostało u członków 17,082.194 zł. 68 ct.*), czyli o 607.469 zł. 92 ct. więcej, ja k z po
czątkiem roku.
*) D o d a ć do te g o s ta n p o ży czek u d z ie lo n y c h c z ło n k o m w s p ó ł k a c h ro ln ic z y c h i w to w a rz y s tw a c h o c h ro n y w ła s n o ś c i ziem sk iej 9 2 7 .5 7 0 zł. 17 c t -, o tr z y m a m y r a z e m 1 8 , 0 0 9 . 7 6 4 z ł. 8 5 ct.
V I Z cyfer powyższych widzim y, że
w przecięciu przypada na jedno tow arz., n a 1 członka o z ło n k ó w ... 677
u d z i a ł ó w ... 24.413-24 36'06 funduszu r e z e rw o w e g o ... 4.628 37 6 7 5 w kładek o s z c z ę d n o ś c i ... 61.404-73 9 0 6 7 k re d y tu bankowego i t. d... H .2 3 2 '8 8 16-58 udzielonych w r. 1888. pożyczek . 176.75035 269 21 ze sta n u pożyczek z 31. grudnia 1888. 95.43P25 140 90
"W interesie pożyczkowym utrzym yw ały się stow arzy
szenia w granicach właściwych ich sile i celom, a więc ze w zględu n a szczupły zakres interesu, udzielano przew a
żnie k r e d y t u w g r a n i c a c h o k r e ś l o n y c h i ta k : 63 to w a rz y stw nie przekraczały w udzielaniu kredytu kw oty 500 zł.
28 to w a rz y stw nie przekraczały kw oty 1.000 zł.
40 udzielały kredy tu nad 1.000 zł. aż do 5.000 zł.
8 udzielały kredytu do 10.000 zł.
11 tow arzystw nie m iały stałej norm y dla najw ięk
szej możliwej pożyczki dla jednego członka, u 2 urzędni
czych tow arzystw maximum kredytu stosowało się do w y
sokości rocznej płacy k lie n ta ; a 27 tow arzystw nie podały w ty m względzie dat potrzebnych. K rakow skie Tow arzy
stwo w zajem nego kredytu udziela znaczniejszych pożyczek, przechodzących granicę 10.000 zł.; jednakże i niektóre in n e tow arzystw a, które w regulam inach określają najw yż
szą kwotę, do której się członkom pożyczki udziela, prze
k raczają nieraz takow ą za osobną wszakże uchw ałą swej R ad y nadzorczej.
Pod względem ustanow ionych t e r m i n ó w s p ł a t y nie odstępują stow arzyszenia od norm y udzielania na te r
m iny krótkotrw ałe, przew ażnie do spłaty ratalnej w je dnym roku. K w ota rozpożyczona między członków praw ie 2 raz y w ciągu roku się obróciła. W szakże ze zestawień szczegółowych łatw o przekonać się można, jak ie tu różnice zachodzą i jak ie niektóre tow arzystw a m ałe m ają obroty, udzielając kilkuletniego, stałego, często hipotecznego kre
dytu, a inne znaczne czynią obroty, udzielając coraz chę
tn ie j 3-miesięcznego kredytu na podstawie eskontu weksli.
O czyw ista, że zazwyczaj i tu m askuje interes wekslowy w łaściw y interes rata ln y przy 3-m iesięeznych, tak u tar
ty c h ju ż 1 0 ° / 0- w y c h upłatach z kapitału.
I n t e r e s z a s t a w n i c z y prow adzą: Towarzystwo zaliczkowe w K o ło m y i, i B ank zaliczkowy w S tani
sławowie.
K o s z t y a d m i n i s t r a c y j n e w ynosiły w roku 1888:
330.082 zł. 66 ct., czyli w stosunku do kapitału obroto
wego : 1 73 °/0 ; w stosunku do sumy udzielonych w ciągu r o k u pożyczek: P 0 4 % , a 0-26% w stosunku do ogólnego ru c h u kasowego. W porów naniu z rokiem zeszłym widzimy pom yślniejszy stosunek w pierwszem zestawieniu o 0-14, w d ru g iem większy o 0'02 a w trzeciem ten sam ja k
w roku zeszłym.
Podajem y następnie tabelkę w yjaśniającą stosunek o d s e t e k p o b i e r a n y c h o d p o ż y c z e k .
1 «
£ e M S
Procent, ja k i pobierały
tow arzystw a zaliczkowe
(Z in sfu s s von D arlehen)
L iczba ich w r. 1887.
(Z a h l der Genossen- sch a ften im J a h re 1887)
Liczba ich w r. 1888.
(Z a h l der Genossen- Schaften im J a h re
1888)
K w ota udzielonych poży
czek w edług tój stopy p ro centow ej z r. 1888.
(Sum m ę der n a ch diesem Z in s fu ss e ertheilten Cre-
d ite im J . 1888)
I.
do (bis) 12%
1 2 - 9 %
1 2 - 8 „ 4 1
2
22.379-91
14.375-62\ 36.755-53
II.
do (bis) n %
u % 1 1 780} 780
i i i. do (bis) 10%
10 %
1 0 - 8 „ 24 14]
6Ji 20
253:268-95} 563-413’73
IV.
do (bis)
9%
o 9 °/o 9 | —8 „
9 - 8 „ 9 - 7 „ 8 J - 7 „
9 - 6 „ 8 1 - 6 1 „.
48
221 2 5 3 1 1 5
39
970.475-411 638.4-20-91 576.831-66 209.090-97 31.738-50 7.677-90 3,673.505-92
6,107.741-27
Y.
do (bis)
8%
8 % 8 - 7 „ 8 - 6 ,
75
61j l i i 76
l j
4,879.729 811
3,026.947-68} 9,156.663-12 l,249.985-63j
YI.
od i niżej (von u.
u n ter) n
7 % 7 - 6 ,
6 n 6 - 5 i „
* »
22
161 4 3 i l
25
3,806.310-821 2,589.507-85 8,398.806-04 776.196-—
7.631-94
. 15,578.452-65
4 tow arzystw a nie w ykazały stopy procent, od 194.505-24, 12 to w arzy stw nie w ykazały kw oty udzielonych po
życzek.
K olum na 6. tablicy I. zawiera potrzebny m atery ał do zestaw ienia s t o p y p r o c e n t o w e j o d w k ł a d e k o s z c z ę
d n o ś c i , z czego widzim y, że 3 —6 °/0 płaciły 2 to w arzy stw a; 4% 3 ; 4—5°/0 8 ; 4 - 6 % 2 6; 5% 52; 6 - 7 % 10;
6—8% 6 ; 6% 60; 7 % 4 ; 8 tow arzystw nie m iały wkładek oszczędności, a 1 nie podało stopy procentowej.
W r. 1888. żadno tow arzystw o nie w ykazuje s t r a t ; z y s k zaś o g ó l n y wynosi: 353.517 zł. 53 ct. co w sto
sunku do wpłaconych udziałów czyni 8 0 4 % . Rozkład zy
sków n a poszczególne stow arzyszenia w ykazuje odnośna tabela.
D y w i d e n d ę członkom za r. 1888. p rzy zn an o : 2 —7 % w 89 tow arzystw ach; 7— I0°/Ow 7 2 ; 11% w 1; 12°/«
w 3; 12,96°/0 w 1; 18% % w 1; ż a d n e j dyw idendy dały 10 tow arzystw , a 2 nie w ykazały ja k ą płaciły.
YII Inne stow arzyszen ia zarobkowe.
W szystkich niezaliczkowych stow arzyszeń było w roku 1887.: 59; w r. 1888. przybyło 9, ubyło 8, je s t ich zatem razem 60.
Z tych 60 tow arzystw zam ykały z końcem r. 1888.
rachunki 42 stow arzyszeń; weszły w życie lecz rachunków jeszcze nie zam ykały 17 sto w arzy szeń ; jedno (Tarnów
^Gwiazda") do stow arzyszeń zarobkow ych i gospodarczych nie powinno należeć.
Z ty ch tedy 60 — a właściwie 59 stow arzyszeń (bo
„Gwiazda" Tarnowska tu nie należy), m am y: spożywczych 11, spółek rolniczych 5, ochrony własności ziemskiej 4, surowcowych 11, tkackich 7, handlow ych i produkcyj
nych 21.
Z 11 s p ó ł e k s p o ż y w c z y c h tylko jed n a 1 w o w s k a N a r o l a T o r h o w l a je s t najwięcej rozw iniętą, inne są mniejsze, niedawno pow stałe.
S p ó ł k i r o l n i c z e w ykazują w r. 1888. nie bardzo pomyślne rezu ltaty — m ają one więcej cechy tow arzystw zaliczkowych aniżeli rolniczych.
Z uznaniem podnieść w ypada T o w a r z y s t w a o c h r o n y w ł a s n o ś c i z i e m s k i e j , szczególnie w Limanowej i Mielcu, które jakkolw iek powoli rozw ijają się — lecz sta
nowczo pomyślnie spełniają przyjęte na siebie zadanie — i oby — właśnie ku tym celom coraz więcej stow arzyszeń powstawało.
Do spółek s u r o w c o w y c h zaliczyliśm y 11 szew
sk ic h ; które oprócz D r o h o b y c z a , Tow. h. skór (naj
większe) istnieją w skrom nych granicach swych funduszy.
Z e s p ó ł e k h a n d l o w y c h i p r o d u k c y j n y c h Związkowa drukarnia we Lwowie najpom yślniej prosperuje.
B ank krajow y k rólestw a G alicyi i Lodom e- r y i wraz z W . Ks. K rakow skiem .
W r. 1884. zorganizow ał B a n k k r a j o w y K r ó l e s t w a G a l i c y i i L o d o m e r y i w r a z z W. Ks. K r a k o w s k i e m w myśl §§. 56—58 swego sta tu tu osobny oddział dla stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych, upo
sażając go kw otą 500.000 zł, K re d y t w ty m oddziale za
pewniony jest dla stow arzyszeń za o p ła tą , o 1 procent niższej prowizyi, od każdoczesnej stopy procentowej B anku.
W r. 1888. akredytow anych było w tym oddziale B anku 80 stow arzyszeń, które w ciągu roku 1888. zeskontow ały 3-694 sztuk weksli i skryptów na sumę łączną 1,598.322
?ł. 28 ct., a z dniem 31. grudn ia tegoż roku pozostały
^ in n y n a 631 weksli i skryptów k w o tę : 291.816 zł. 77 ct L istę kredytow ą dla tego oddziału ustanaw ia coro- C2lUe o s o b n y k o m i t e t c e n z o r ó w .
Oprócz kredy tu specyalnego (bezpośredniego), udziela ank krajow y stow arzyszeniom także kredy tu w drodze f^y k łego r e e s k o n t u w e k s l i — w sposób p rzy ięty dla lrmyeh klientów B anku.
^ ^ ogóle były stow arzyszenia w inny B ankow i w k r e - o s p e c y a l n y m i o g ó l n y m z dniem 31. g ru d n ia
1888. kw otę 546.363 zł. 72 ct. (wraz z dotacyą kasową u stowarzyszeń, będących zastępstw am i B anku).
W r. 1884. weszła również w życie organizacya Z a s t ę p s t w B a n k u k r a j o w e g o n a podstaw ie in stru k ey i, którą B an k w porozum ieniu ze Związkiem stow arzyszeń zarobkow ych i gospodarczych ułożył.
N a 51 zorganizow anych dotąd zastępstw , pow ierzył B ank krajow y 44 stowarzyszeniom, a m ianow icie: B i e c z , Tow. wzaj. k re d .; B o b r k a , Tow. zal.; B r z e s k o , Tow.
zal.; C i e s z a n ó w , Tow. zal.; D ą b r o w a , Tow. zal.; D e - l a t y n , B ank zal. „N adzieja"; D o b r o m i l , Tow. z a l.;
D r o h o b y c z , Tow. z a l.; G l i n i a n y , Tow. z a l.; J a s ł o , Tow. zal.; J a r o s ł a w , Tow. zal.; J a w o r ó w , Tow. zal.;
K a m i o n k a s t r u m i l o w a , P o w . Tow. zal.; K o ł o m y j a , Spółka handl. - roln. przem .; K r o s n o , Tow. z a l.; L i m a n o w a , Tow. z a l.; L w ó w , Pow iat. Tow. zal.; Ł a ń c u t , Tow. zal.; M a k ó w , Stow. pożyczk.; M i e l e c , Tow. z a l.;
M o ś c i s k a , Tow. zal.; N o w y S ą c z , K asa zal.; O ś w i ę c i m, Stow. poż. i oszczędn.; P o d h a j c e , Tow. z a l.; P r z e m y ś l , Tow. zal. rolne; P r z e m y ś l a n y , Tow. zal.; R a - d z i e c h ó w , Tow. zal.; R o h a t y n , Tow. zal.; R u d k i , Tow. zal.; R z e s z ó w , Tow. zal. i kred.; S a n o k , P o w ia t.
Tow. z a l.; S a m b o r , Tow. zal.; Ś n i a t y n , Tow. zaL; S o k a l , Tow. zal.; S t a n i s ł a w ó w , Spółka handl. ro ln .;
S t r y j , Tow. z a l.; T a r n o b r z e g , Tow. zal.; T a r n o p o l , B ank p o w ia t.; T a r n ó w , Tow. zal.; T ł u m a c z , Tow. kred.
„Oszczędność"; Z a l e s z c z y k i , Tow. zal,; Z b a r a ż , Tow.
zal.; Z ł o c z ó w , Tow. zal. i Ż ó ł k i e w , Tow. z a l.
Z w iązek stow arzyszeń.
W roku 1888/9. przystąpiły do Zw iązku stow arzyszeń 6 now ych stowarzyszeń, natom iast w ystąpiły 2, zlikw ido
wało 1, wykluczono 2 ; Związek liczył zatem w r. 1838/9 110 stow arzyszeń: Andrychów , Bełz, B iała („W zajem na pomoc“), Biecz, Bircza, Bochnia, Bolszowce, B obrka, B o r- szczów, Brzozów (Pow. tow. zal.), Cieszanów, Cieszyn 2 (Tow. oszcz. i zal. i Tow. prod. krawców), D ąbrow a 2 (Tow. zal. i Tow. handlu skór), Dobczyce, Dobrom il, D ro hobycz 2 (Tow. zal. i Tow. handlu skór), D ubiecko, G li
nian y (Tow. zal.), Glińsko (Tow. garncarzy), Głogów, Gor
lice, Grybów, Jaro sław (Tow. zal.), Jaryczów (K asa zal.), Jasło (Tow. zal.), Jaw orów , Jordanów , K ałusz, K am ionka strum . (Pow. Tow. zal.), Kańczuga, Kolbuszowa, K ołom yja 2 (Tow. zal. i Spółka handlowa), K om arno 2 (Tow. z a l.
i Tow. tkaczy), Kozowa, K raków (Tow. zal.), K rakow ieo (Stow. zal.), K rasiczyn, K rosno (Tow. zal.), K rynica, K u l i ków 2 (Kasa zal. i Tow. h. skór), Lim anow a 2 (Tow. zal.
i Tow. ochr. własn. ziemsk.), Lwów, 7 : (Tow. zal., T o w . urzędn. galic. dróg żel., I. Zw iązkowa d rukarn ia, Tow . urzędn. poczt., Tow. wzaj. kred., Pow. Tow. zal., T ow . kraj. dla handlu i przem.), Ł a ń c u t, 2 (Tow. zal. i T o w . dla handl. skór, sukna i wyrobów tkackich), Maków, M a - ryam pol, Mielec 2 (Tow. zal. i Tow. ochr. mn. w ła sn . ziemsk.), Mikołajów, Milówka, Mościska, N adw orna, N o w y Sącz 2 (Kasa zal. i sp. spoż. oszczędn.), Oświęcim, P ilz n o ,
VIII
Podgórze, Podhajce, Przem yśl 2 (Towarzystwo zaliczk. rolne i K a s a zal. rzemieśl. i rolników), P rzem yślany (Tow. zal.), Radłów , Radom yśl, R adym no 2 (Tow. powróźnioze i K asa zaliczk.), Radziechów, R ohatyn, Rożniatów, R udki (Tow.
zal.), Rzeszów (I. związk. garbarnia), Sam bor (Tow. zal.), Sąd o w a "Wisznia, Sędziszów 2 (Tow. wzaj. kred. i Tow- h a n d lu skór), Sieniaw a (Tow. zal.), Skałat, Skole, Śniatyn, Sokal, Sokołów, Stanisław ów (Bank zaliczkow y), Stryj (Tow. zal.), S ułkow ice, Szczerzec, Tarnobrzeg, Tarnów (Tow. zal.), Tłum acz (Oszczędność), Tyśm ienica, U strzyki dolne, W ykoty, Zakliczyn, Zakopane (Tow. zal.), Zaleszczyki Zbaraż, Zborów, Złoczów i Żółkiew.
Z arząd Z w i ą z k u stow arzyszeń : P a tr o n : Tadeusz D r. S k ałk o w sk i; zastępca P a tro n a : Adam Dr. Czyżewiez.
P rezes: W ojciech Biechoński; zastępca P rezesa: Wła
dysław Terenkoczy.
W ydziałow i: Bronisław Dr. Dulęba, B ernard Dr. Gold
m an , W ik to r D r. Lechowski, Teofil Merunowicz, ks. File- m on Reszecyłow icz, Narcyz U ltner i W ik to r W yszyński.
R ed akto r czasopisma „Związek*1: Teofil Merunowicz.
Sekretarz Z w iązku: A dolf K ornberger.
L u s tra to r: K onstanty H einrich.
R eferen t praw ny: F elicyan Skibiński.
A d jun kt i współpracownik redakcyi czasopisma
„Z w iązek 1*: W ładysław Żelechowski.
F undusz zaopatrzenia funkcyonaryuszów stow arzyszeń zarobkow ych i gospodarczych.
Po m yśli uchw ały V II. W alnego Zgrom adzenia dele
gatów Zw iązku Stow arzyszeń z d n ia 11. gru d n ia 1881.
założony został w r. 1882. f u n d u s z z a o p a t r z e n i a f u n k c y o n a r y u s z ó w s t o w a r z y s z e ń zarobkowych i gospodarczych. S ta tu t tego funduszu przyjęty został do wiadom ości c. k. N am iestnictw a uchw ałą z dnia 2. lutego 1882. 1. 7.441., a zm iany onego uchw ałą z dnia 5. stycznia 1885. do 1. 79.318. i z dnia 10. gru dn ia 1887. 1. 75.959.
U czestnik obowiązany jest płacić: 4 °/„ od stałej płacy m iesięcznej, 10°/„ od tan tjem y i rem uneracyi i 2O°/0 od podw yższenia p łacy ; drugie tyle płaci stow arzyszenie, w którego służbie uczestnik pozostaje. W ten sposób tw o
rzące się udziały stają się po 5 latach należenia do fundu
szu własnością członka, a w razie śmierci jego — własno
ścią żony i dzieci. U działy nie mogą być cedowane n a o s o b y trzecie; w w yjątkow ych tylko razach może bezżenny i b ezd zietn y członek wskazać zaraz przy w stąpieniu do fu nd uszu osobę spokrew nioną, jako ew entualną spadko
bierczynię.
L iczba członków z końcem roku 1888/9 wynosi 40.
Z arząd funduszu:
P rezes: T a d e u s z D r . S k a ł k o w s k i .
Z astępca Prezesa: W ł a d y s ł a w T e r e n k o c z y . Członkowie z grona W ydziału Zw iązku: B e r n a r d D r . G o l d m a n i T e o f i l M e r u n o w i c z .
Członkow ie z grona uczestników : A d o l f K o r n b e r g e r , F r a ń c i s z e k K u c z y ń s k i , W i k t o r Dr. L e c h o w- s k i , N a r c y z U l m e r i W i k t o r W y s z y ń s k i .
W edług V II. Zam knięcia rachunków z 30. czerwca 1889. należały do funduszu następujące stow arzy szenia:
1. Lwów, Tow arzystw o zaliczkowe z 5ma uczestnikam i 2. Nowy Sącz, K asa zaliczkowa . . z 2 „ 3. D ro h o b y cz, Tow arzystw o zaliczk. z 2 „ 4. R ohatyn, Tow arzystw o zaliczkowe z 3 „ 5. Bircza, Tow arzystw o zaliczkowe . z 1 , 6. Radziechów, Towarz. zaliczkowe . z 1 „ 7. Limanowa, Tow arzystw o zaliczk. z 1 „ 8. Ł ańcut, Tow arzystw o zaliczkow e. z 4 „ 9. Lwów, Tow arzystw o handlu skór z 1 „ 10. Lwów, Związek stow arzyszeń . . z 4 „ 11. B obrka, Tow arzystw o zaliczkowe z 1 „ 12. Drohobycz, Towarz. handlu skór z 1 „ 13. Lwów, Pow iat Towarz. zaliczkowe z 2 „ 14. Przem yśl, Przem yska K asa zalic.zk. z 1 „ 15. Stanisławów, B ank zaliczkowy . z 1 „ 16. Mościska, Tow arzystw o zaliczkowe z 2 „ 17. Gorlice, Tow arzystw o zaliczkowe z 3 „ 18. R udki, Towarzystwo zaliczkowe . z 2 „ 19. Gliniany, Tow arzystw o zaliczkowe z 3 „
Razem 19 tow arzystw z 40ma uczestnikam i, k tó ry c h udziały w ynosiły łącznie z dopisaną za r. 1888/9 7°/0 dywidendą 19.087 zł. 86 ct. w granicach od 29 zł.
65 ct. do 2.504 zł. 53 ct.
Fundusz zaopatrzenia m iał w r. 1888/9 czystego zy
sku 1.124 zł., k tóry pow stał z odsetek, wpisowego i odpi
sanych udziałów.
B ilans za rok 1888/9.:
S t a n c z y n n y : Lokacye 19.098 zł. 61 ct. w. a.
S t a n b i e r n y : U działy bez dyw idendy 17.673 zł.
42 ct. czysty zysk 1.124 zł. udział niepodniesiony 301 zł.
29 ct., razem 19.098 zł. 61 ct.
V I. W alne zgrom adzenie funduszu odbyło się dnia 8. gru d n ia 1888. we Lwowie przy udziale 12 delegatów , reprezentujących 15 towarzystw.
N ekrologia.
Z y g m u n t I s r a e l i , obywatel m iasta W adowic, czło
nek kom isyi rew izyjnej — stow arzyszenia oszczędnośoi i pożyczek w A n d r y c h o w i e — zm arł dnia 2. g ru d n ia
1888. r.
F l o r y a n M i c h n i o w s k i , właściciel pracow ni bron- zowniczej i kontrolor K asy zaliczkowej rzem ieślników i r o l
ników w P r z e m y ś l u — zm arł dnia 1. kw ietnia 1889.
A n t o n i Ż a b i c k i , zm arł dnia 22. m aja 1889. p rze
żywszy la t 70. B yły wychodźca polityczny i leg io n ista z r. 1848—od la t dwudziestu przeszło zam ieszkały w kraju>
brał czynny udział w rozwoju stowarzyszeń. B y ł prze#
wiele la t członkiem D yrekcyi Tow arzystw a zaliczkowego i Tow arzystw a spożywczego we Lwowie, wreszcie człon;
kiem wydziału Związku stow. zar. i gospod. Św. p. A nton1 Żabicki należał do tych niepospolitych ludzi, którzy w k»' żdem dżiałaniu swojem m ają zawsze na oku cele wyżs#**!
cele idealne — za mało jedn ak zważał n a siły, jakie#11 rozporządzał — gdy brał się do urzeczyw istnienia w najszj^' chetniejszej intencyi podejmowanych zam iarów — i to % nieraz w życiu narażało na gorzkie zawody. Mimo to ' dne przykrości niezdołały zamącić pogody um ysłu J 0^ , i w iary w zwycięztwo dobrej spraw y n ad wszelką niep1’^.
wością i nie zniechęcały Go do pracy ciągłej i w y trwa
IX
S p r a w o z d a n ie z lu s t r a c y i
przedłożone XV. walnemu zgromadzeniu delegatów Związku stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych.
W m y śl u c h w a ły w aln eg o zg ro m a d ze n ia z r.
1886. m am z a sz c z y t p rzed ło ży ć sp raw o zd an ie z p rz e d s ię w z ię ty c h lu stra c y j T o w arz y stw zw iązk o w y ch za czas m ego u rz ę d o w a n ia t. j. od d n ia 1. s ty c z n ia do 30. listo p ad a b. r.
p o m y śli ułożonego re g u la m in u p rzez p. P a tro n a , w e d le k tó reg o czyn no ść lu s tra c y jn a ro zd zielo n ą zo
s ta ła m iędzy p o d p isan eg o spraw o zdaw cy , a se k re ta rz a Z w iązk u , u łożyłem p la n po d ró ży n a ro k b ieżący , k tó ry u z y s k a ł a p ro b a tę p. P a tro n a .
S tosow nie do rzeczon ego p la n u p o d ró ży w y k o n a łe m w ro k u b ieżący m n a s tę p u ją c e lu s tra c y e :
I. T o w a rz y stw z a licz k o w y ch :
1. B e łz , 2. B ie c z , 3. B rzozów , 4. C ieszanów , 6. D o b ro m il, 6. D ro h o b y cz , 7. G orlice, 8. G łogów , 9. G ryb ów , 10. J a sło , 11. Ja w o ró w , 12. K a łu s z , 13.
K a m io n k a stru m iło w a , 14. K ro sn o , 15. K olbuszow a, 16. K o ło m y ja , 17. K o ło m y ja (S p ó łka h and lo w a), 18.
K o m a rn o , 19. K r y n ic a , 20. L im a n o w a , 21. L w ów (Tow . urzęd . kolej.), 22. L w ó w (Tow . zal. pow iat.), 23. L u b aczó w , 24. M ielec, 25. M ielec (o ch ro n a w łasn.
ziem .), 26. M ikołajów , 27. N o w y Sącz, 28. P rz e m y śl (K a sa zal. rzem . i rok), 29. P rz e m y śl (Tow . zal. rolne),
30. P rz e m y śl (Stow . b a n k . d la h a n d lu i p rzem ysłu), 31. R ad łó w , 32. R ad o m y śl, 33. R ad ziech ó w , 34. R o h a ty n , 35. R ozdół, 36. R o ż n ia tó w , 37. R u d k i, 38. S o
kal, 39. Sokołów , 40. S ta n isław ó w , 41. Szczerzec, 42.
Tarnów , 43. T y śm ien ica, 44. U s trz y k i dolne, 45. Z a kliczyn, 46. Z b a raż , 47. Z borów , 48. Złoczów .
I I . T o w a rz y stw a in n e :
49. N o w y Sącz (Tow. spożyw cze urzęd . kolejo
wych), 50. L im a n o w a (ochrona w łasn. ziem .), 51. D ro-
^°bycz (Tow. h a n d lu skór), 52. Sułk o w ice (T ow . ko-
*łi), 53. K o m a rn o (Tow . tk aczy ), 54. L w ó w (K or
i n a , Tow . d la h a n d lu i p rz e m y słu ), 55. T a rn o b rz e g zal., w sk u te k z g ło szen ia p rz y s tą p ie n ia do Z w ią-
**), 56. Ł u ż n a (Tow. tk a c z y n ien a leź ą c e do Z w iązku).
I I I . P o sp isa n iu n in iejszeg o sp ra w o z d a n ia :
^ 57. K u lik ó w (Tow . zal.), 58. L w ó w (Tow . w zaj.
), 59. L w ó w (Tow. urzęd. poczt.).
w , S e k re ta rz Z w ią z k u p. A d o lf K o rn b e rg e r p rze p ro -
** zaś lu stra c y e w n a s tę p u ją c y c h T o w a rz y s tw a c h : I. T o w a rz y stw a zaliczk o w e:
^ B ircza, 2. B ołszow ce, 3. B o b rk a , 4. B orszczów ,
^ roWa> 6. D u biecko, 7. J a ro s ła w , 8. J a ry c z ó w
n o w y , 9. Jo rd a n ó w , 10. K ozow a, 11. K ra k ó w , 12. Mo
ściska, 13. P ilzn o , 14. P o d g ó rze, 15. P o d h a jce , 16.
P rz e m y śla n y , 17. R a d y m n o , 18. Sądow a "Wisznia, 19. Sędziszów , 20. S ieniaw a, 21. Ś n ia ty n , 22. Z ak o pane, 23. Z aleszczyki.
I I . T o w a rz y stw a in n e :
24. Sędziszów (Tow. h a n d lu skór), 25. R ad y m n o (T ow . pow roźników ).
I I I . P o sp isa n iu n in iejszeg o sp ra w o zd a n ia p rz e p ro w a d z ił
p.
se k re ta rz n a stę p u ją c e lu s tra c y e :26. B o c h n ia , 27. D obczyce, 28. K a ń c z u g a , 29.
K ra sic z y n .
L u s tra to r zw iązk o w y w spó lnie z se k re ta rz e m przed sięw zięli zaś lu stra c y e w T o w arz j^ stw a c h :
1. G lin ia n y , 2. S try j.
P . U lm er, d y re k to r B a n k u zaliczkow ego w S t a n isła w o w ie z lu stro w a ł T o w a rz y stw a :
1. M aryam pol, N a d w o rn a , T łum acz.
w koń cu
P . S z u f a , d y re k to r T o w a rz y stw a zaliczkow ego w D ro h o b y c z u : I. zw iązko w ą g a rb a rn ię w R zeszow ie.
W y c ze rp u ją c e sp raw o zd an ie o tej lu stra c y i z o stało zam ieszczone w sw em czasie w o rg an ie „ Z w ią z e k “.
T y m spo sob em z lu stro w a ł w ro k u b ież ą c y m po dzień 30. listo p a d a :
I. lu s tr a to r zw iązk o w y 61 T o w arz y stw , I I . s e k re ta rz zw iązk o w y 31 T o w arz y stw ,
I I I . p. U lm er 3 T o w a rz y stw a i n a d to b r a ł u d ział p rz y lu stra c y i T o w a rz y stw a zaliczk o w eg o w T y - śm ienicy,
IV . p. S zufa je d n o T o w arzy stw o .
N a stęp u ją ce zaś T o w a rz y stw a n ie b ędą w cale lu stro w a n e z pow odu cichej lik w id a c y i:
1. K rak o w iec, 2. S k a ła t, 3. Skole, 4. D ą b ro w a (Tow. szew ców), zaś 5. B rzesk o (Tow . zaliczkow e z pow odu zg ło szenia w y stą p ie n ia ze Z w iązku).
S to so w nie do p o w ziętej u c h w a ły p o p rze d n ieg o ogólnego w aln eg o zg ro m a d ze n ia d e leg ató w , w sk a z a ł p. P a tr o n n a w stę p ie w sp o m n ian y m re g u la m in e m b iu ra , a b y k ażd e T o w arz y stw o w c ią g u ro k u było z lu stro w a n e.
"W" s k u te k teg o z o sta ły b y jeszcze do p rz e p ro w a d zen ia w ro k u bieżący m lu s tra c y e n a stę p u ją c y c h T o w a rz y stw :
X
I. P rz ez lu s tra to ra :
1. L w ó w (Tow. zal.), 2. C ieszyn (Tow. zal.), 3.
C ieszyn (Tow. kraw ców ), 4. Ł a ń c u t (T ow . zal.), 5.
Ł a ń c u t (Tow. h a n d lu skór), 6. Grlińsko (Tow. g a rn c a rz y ), 7. Ż ółkiew (Tow. zal.).
II. P rz e z S e k re ta rz a :
1. A n d ry chów , 2. B iała, 3. M aków , 4. M iló w k a, 5. O św ięcim , 6. S am bor, 7. W y k o ty , 8. L w ó w (D ru k a rn ia zw iązkow a.
S tosow nie do u d zielo n y ch in stru k c y j, częścią przez w aln e zg rom adzen ie deleg ató w , częścią zaś przez p. P a tro n a lub W y d z ia ł Z w ią z k u , sp isan o p rz y w sz y stk ic h lu stra c y a c h odp o w ied n ie re g u la m in e m ści
śle określo n e pro to k o ły , k tó re w k a ż d y m w y p a d k u udzielono n a m iejscu jeszcze do ty czący m D y re k c y o m do w iadom ości, ja k o te ź niem niej w w y p a d k a c h teg o w y m a g a ją c y ch , d o ty cz ą c y m B a d o m nadzo rczy m .
P o z a tw ie rd z e n iu p ro to k o łu ta k ie g o p rze z p. P a tro n a , w y c ią g i ty c h ż e udzielan o in sty tu c y o m T o w a rz y s tw a ak re d y tu ją c y m , a w ko ń cu um ieszczano tak o w e w czasopiśm ie zw iązkow em .
P rz y lu stra c y i T o w arz y stw zaliczk o w y ch w S try ju i M ościskach b ra ł u d z ia ł ta k ż e p. P a t r o n , zaś p rz y lu s tra c y i T o w a rz y stw a ko w ali w S u łk o w icach prezes Z w iązk u p. B iecho ńsk i.
O prócz lu stra c y j pow yżej w y k a z a n y c h b ra łe m u d z ia ł p rz y jed n e m n a d z w y c z ajn e m p osiedzen iu B a d y nad zorczej, tu d zież p rz y je d n e m n ad z w y c z ajn e m ogól- n e m zg ro m ad zen iu T o w a rz y stw a zaliczkow ego w S try ju ; p rz y tern o sta tn ie m w spólnie z prezesem W y d z ia łu p. B iech o ń sk im . N adto b y łem o b ecny d w u k ro tn ie n a p o sied zen iach B a d y nadzorczej T o w a rz y stw a zaliczko w ego w K ro śn ie , gdzie b rałe m u d z ia ł w d y sk u sy i n a d p ro je k tem z m ia n y sta tu tó w i p rze p ro w a d z iłe m tam ż e częściow ą re o rg a n iz a c y ę b u c h a lte ry i. N iem n iej też in - terw e n y o w ałe m d w u k ro tn ie p rz y p osied zen iach B a d y nadzorczej T o w a rz y stw a zaliczkow ego i T o w a rz y stw a o c h ro n y w łasn o ści ziem skiej w L im an o w ej.
W ko ń cu b ra łe m u d z ia ł p rz y p osied zen iu B a d y n ad zorczej T o w a rz y stw a zaliczko w eg o w Z ak lic z y n ie , zaś T o w arz y stw o tk a c z y w K o m a rn ie lu stro w a łe m d w u k ro tn ie n a ż ą d an ie p rezesa B a d y nad zorczej, t u dzież D y re k e y i. T ak że s e k re ta rz Z w ią z k u od w ied ził d w a T o w a rz y s tw a w ro k u b ieżący m d w u k ro tn ie , b ra ł u d z ia ł p rz y założeniu T o w arz y stw a zaliczkow ego w D u b ie c k u i w B a d y m n ie , w końcu uło ży ł n o w y s ta tu t i b r a ł u d z ia ł p rz y po siedzeniach k o m isy i u s ta now ionej do re o rg a n iz a c y i T o w a rz y stw a p rz e m y słu drzew n eg o w Z akopanem .
W p ra w d z ie czynność lu s tra to ra je s t ściśle o k re ślo ną reg u la m in e m w y d a n y m przez W y d z ia ł Z w iązku, n ie zaw sze je d n a k m iejscow e sto su n k i dopuszczają do całk o w iteg o zastosow ania się do tej in s tru k c y i. N iem al p rz y k ażd ej lu stra c y i w y p ad a ułożyć dopiero o dp o w ied n i system , a b y w te rm in ie ro zk ład em ja z d y o g ran ic zo n y m zrobić i do pełn ić to, co zasad a lu stra c y i w ym aga.
W s k u te k p rzed ło żo n y ch sp raw o zd ań z o d b y ty c h lu stra c y j, p ow ziął W y d z ia ł Z w iązk u u c h w a łę w y k lu c z en ia dw óch T o w a rz y stw ze Z w iązku, o czem szanow ne zg ro m ad zen ie b ęd zie m iało sposobność d e cydow ać. O prócz (4) T o w a rz y stw p o p rzedn io w y m ie n io n y ch , k tó re p rze p ro w a d z ają c ich ą lik w id a c y ę — w y k a z a ły przed sięw zięte lu stra c y e jesz c ze tr z y T o w a rzy stw a , k tó re w n ajb liższy m czasie p rz e s ta n ą fu n - gow ać, poniew aż m iejscow e w a ru n k i n ie sp rz y ja ją ich ro zw o jo w i; a n a d to praw d o p o d o b n ie dalsze trz y T o w a rz y stw a , b ęd ą m u sia ły p rzep ro w ad zić lik w id acy ę.
W ty c h trz e c h o s ta tn ic h m ieszczą się pow yżej w sp om n ian e dw a T o w a rz y stw a S zan ow n em u Z g ro m a d zen iu do w y k lu czen ia p rzed staw io n e.
N a to m ia st z p rzy jem n o ścią zazn a c z y ć w y p a d a , że je d n o T o w arzy stw o, k tó re od la t k ilk u ju ż z a li
czone było do lik w id u jący ch , p rzez zasto so w an ie się do w skazó w ek p rz y teg o roczn ej lu s tra c y i u d z ie lo n y ch odżyło w tak ie j m ie rz e , iż p. P a tr o n m ó g ł zalecić tak o w e in sty tu c y o m do a k re d y ta c y i. S ta g n a e y ę w ro zw oju sp o strzeg łem ty lk o w sześciu T o w a rz y stw ach, p rzy p isu ję je d n a k te n chw ilo w y zastój k lę skom ro ln y m , okolice te od la t k ilk u n a w ie d za jąc y m .
W je d n e m T o w arz y stw ie zau w aży ć się d a je znaczn e co fanie się w s ta n ie pożyczek, w s k u te k z n a czniejszego ru c h u w p o ż y czk ach w ło ściań sk ich B a n k u k ra jo w e g o ; w trz e c h T o w arz y stw ac h b ra k d o sta te cz n e j e n e rg ii D y re k e y i i B a d y nad zo rczej j e s t pow odem zasto ju, pom im o sp rz y ja ją c y ch w aru n k ó w , zaś d w a T o w a rz y stw a w y z y sk a ły w szelkie w a ru n k i i s ta n ę ły już n a szczycie sw ego rozw oju. W w ielu m iejscow o
ściach p o w sta ły p o w iatow e k a sy oszczędności, k tó re k o n k u re n c y ą sw oją n a rozw ój d o ty cz ą c y ch T o w a rz y stw u jem n ie w p ły n ęły .
W ogólności je d n a k p ro to k o ły lu stra c y jn e s tw ie r d zają n o rm a ln y rozw ój T o w arz y stw zw iązk o w y ch . Z p rzy jem n o ścią ju ż n a tern m iejscu podnieść w y p a d a , źe now opow stałe tr z y T o w arz y stw a, w m ały c h m ia ste c z k ac h położone, k iero w a n e d o tąd jeszcze przez lud zi niefacho w ych, rozw ojem sw oim p raw d z iw ie im p o n u ją . n
S zczeg ó ln iejszą baczność z w ra ca łem n a T o w a rz y s tw a m ag a z y n o w e i p ro d u k cy jn e . J u ż m a ła ilość ich n a le ż ą ca do Z w iązk u w skazuje, źe T o w a rz y s tw a t 0 n ie p o trafiły d o tą d zająć po w ażniejszego s ta n o w is k 8, i n ie zd o łały w p ły n ą ć n a rozw ój eko n o m iczn y k r a j11’
pom im o d a n y c h w a ru n k ó w i k o niecznej p o trz e b y . S p ółk a h an d lo w a w K ołom yi, tu dzież T o w a r0/ ” stw o o ch ro n y w łasności ziem skiej w M ielcu pom i111^' iż w e d łu g s ta tu tu m o g ą ta k ż e in n e czy n n o ści z8^
tw iać, o p e ru ją fa k ty c z n ie je d y n ie ja k o T o w a rz /8 zaliczkow e.
Z T o w a rz y stw spożyw czy ch ty lk o s to w a rz /s 0 £ 10 u rzęd n ik ó w i słu g s ta c y i kolejow ej w N ow ym ro zw ija się p raw idło w o i odp o w iad a sw em u za^0^0 w reszcie T o w arzy stw o h a n d lu sk ó r w D r o h o b y
