DODATEK DO MIESIĘCZNIKA „CHOWANNA“
HI
Śląsk Zaolzański wrócił do Polski.
Krzywda wyrządzona przed 20-tu laty ludności polskiej na Śląsku Zaolzańskim została przekreślona. Zdecydowana postawa 'Polskiego Rządu, Polskiej Armii i całego Narodu sprawiła, że sprawiedliwości dziejowej stało się zadość: pra
stara dzielnica piastowska, która z podziwu godną nieugię- tością wytrwała do ostatka przy polskości, święci teraz rado
śnie dzień swego połączenia się ze swą wielką Macierzą.
Przed szkolnictwem polskim stają obecnie nowe zadania.
Miejsce dotychczasowej wynaradawiającej naszą młodzież szkoły czeskiej musi zająć szkoła polska, o którą ludność tam
tejsza przez tyle lat walczyła nieustępliwie, niestety, ze zbyt nikłym rezultatem.
W następnym numerze „Spraw Szkolnych" postaramy się zamieścić pewną ilość wiadomości, dotyczących tego zagad
nienia.
Redakcja.
Mgr Stanisław Glücksmann,
kier. ogniska metod, fizyki w Chorzowie.
Przyczynki do wykorzystania radia (wzmacniacza) w szkole.
Zachęcony przez wizytatora szkoły podjąłem się opraco
wania tego tematu na podstawie częściowych prób przeprowa
dzonych w Państw. Gimnazjum Mat.-Przyrodniczym w Cho
rzowie.
Mam pisać o rzeczy znanej, a jednak ciągle aktualnej, bo zawsze i wszędzie staramy się o to, by życie szkolne nie było ani monotonne ani nużące, lecz pełne treści, urozmaicone i miłe.
Jednym z głównych czynników mogących młodzież poży
tecznie rozerwać, a równocześnie uczyć — jest zastosowanie nowych zdobyczy techniki z dziedziny radia, to jest wzmac
niacza. Szkoła ma przed sobą dwie możliwości. Pierwszą jest nabycie normalnego aparatu odbiorczego, co daje ograniczone możliwości głównie odbioru programowych audycji. Dla mło
dzieży ta forma nie przedstawia dużej atrakcji, gdyż słucha
cze nie mają żadnego upustu dla swej aktywności, poza tym większość z nich przekłada słuchanie własnego radia i geo
grafię radiową (poszukiwanie stacji), co też jest formą aktyw
ności indywidualnej. Drugą drogą jest stworzenie w szkole własnego wzmacniacza.
Wzmacniacz taki jest u nas pomyślany w ten sposób, że z jednej strony służy do mikrofonizacji zakładu, z drugiej zaś jako pomoc naukowa i aparat radiowy odbiorczy. Całe urządzenie stanowi pełne studio, skąd można używać mikro
fonu, czy adaptera (płyty), czy aparatu odbiorczego. Tego wzmacniacza można zatem używać tak do mikrofonu i adap
tera, jak też aparatu odbiorczego i pomocy nauczania (nau
kowej).
Postaram się po krotce zdać sprawozdanie z użytku apa
ratu przy wyżej wymienionych elementach.
Użycie mikrofonu.
1. Sprawa użycia mikrofonu mogła by się wydać „luksu
sem“, jeżeli jednak rozważy się różne możliwości, to dojdziemy do wniosku, że jest to z jednej strony pierwszorzędny środek pracy wychowawczej, a z drugiej wielka pomoc w organizacji życia wewnętrznego szkoły.
O „luksusie“ mogła by być mowa, gdyby się chciało za
opatrzyć w głośniki wszystkie sale szkolne, w wypadku umiar
kowanego rozmieszczenia 3—4-ch głośników odpada pojęcie zbytku, a pojawia się pojęcie, że radio jest dobrą pomocą szkolną. Podaję, jakie jest zestawienie głośników w Państw.
Gimnazjum w Chorzowie: Jeden głośnik dynamiczny 12 Watt (10 Ohmów oporu) umieszczono tak, że zasięgiem obejmuje cały dziedziniec (boisko szkolne), 2-gi — 6 Watt (3 Ohm oporu) znajduje się w auli, 3-ci — 5 Watt (3 Ohm oporu) jest umieszczony na korytarzu, gdzie młodzież gromadzi się pod
czas przerwy przy nieodpowiednich warunkach atmosferycz
nych, a 4-ty, mały głośnik, włączony do gniazdka o 200 Ohm.
oporu, umieszczony jest w studio, celem kontroli.
Jako pomoc w życiu wewnętrznym szkoły wykorzystuje się mikrofon wtedy, gdy zachodzi potrzeba szybkiego powia
domienia młodzieży o pewnych zarządzeniach Władz, a ze
względu na spóźnioną porę kurenda nie mogłaby tego uczynić.
Z powodzeniem można podawać uczniom komunikaty i pole
cenia Dyrektora lub Grona Nauczycielskiego. Wystarczy mło
dzież pouczyć, że na umówiony znak należy zciszyć rozmowy, aby wysłuchać, co podaje „nasze radio“. Dalej zamiast szu
kać ucznia podczas pauzy na- podwórzu, to można przywołać go przez mikrofon do oznaczonego miejsca. Z powodzeniem można zaznajamiać młodzież przez mikrofon z komunikatami bibliograficznymi, oraz wskazywać na najnowsze wydawnic
twa. Podaje to bądź nauczyciel, bądź uczeń-speaker. Dla nau-
czyciela gimnastyki wygodniej jest prowadzić gimnastykę po
ranną lub zespołową ze studia normalnym tonem, zamiast wiel
kiego natężania głosu na dużym dziedzińcu. Można ogłaszać i organizować zespoły na zajęcia popołudniowe, lub te zajęcia w razie potrzeby odwoływać.
Mikrofon nadaje się zupełnie dobrze jako środek pracy wychowawczej, czy to przez zwracanie uwagi ogółowi na waż
niejsze artykuły, czy odpowiednie czasopisma, znajdujące się w czytelni naukowej, czy przez przypominanie krótkimi pre
lekcjami o pewnych rocznicach, które mogły by ujść uwadze uczniów ze względu na to, że się ich nie obchodzi uroczyście.
Można zachęcać uczniów pewnej klasy wobec wszystkich (spotęgowanie ambicji klasy) do wzmożonego wysiłku na polu
pracy zespołowej i indywidualnej, w celu uzyskania I-go miej
sca w „Olimpiadzie klas", lub nawoływać do poprawnego zacho
wania się całej klasy lub pojedynczych uczniów (robi to prezes samorządu lub wójt gminy klasowej). Z drugiej strony — naj
ważniejszy czynnik wychowawczy widzę w tym, że można życie młodzieży uaktywnić przez zorganizowanie realnych występów zespołowych lub indywidualnych. Pozwólmy wy
stąpić młodzieży. W pierwszym rzędzie ogłaszają zarządzenia samorządu, następnie chcą mieć kącik sportowy celem poda
wania wyników zawodów nie tylko szkolnych, lecz także poza
szkolnych, wreszcie chcą coś realnego zrobić — zaproduko- wać się kolegom całego Zakładu. Występy uczniów mogą mieć dwojakie oblicze: będą to poważne występy, jak śpiew, gra na intsrumentach, recytacja czy deklamacja; albo występy, napełnione humorem, jak podanie i opowiadanie przygód, opo
wiedzenie dowcipów z niwy szkolnej itp. Będą to występy zespołowe lub solowe.
Ochotnicy do jednej i do drugiej kategorii produkcji znajdą się na pewno, dlaczego nie mamy pozwolić im się wyżyć?
Ważnym jest i to, że już tu, na ławie szkolnej, młodzież przy
zwyczaja się do występów przed mikrofonem. Spytajmy jesz
cze młodzieży, kto u nich chce wziąć udział w radiofoniczności głosu, a przekonamy się, że uczestników będzie bardzo dużo;
jeśli jeszcze urządzi się tę próbę jako zawody z nagrodami, ufundowanymi przez samorząd, to już powodzenie konkursu jest zapewnione. Można wysunąć pytanie: kiedy to wszystko robić? Występy młodzieży mogą się odbywać bądź na pauzie wielkiej, bądź też samorząd organizuje występ po południu.
Podawanie komunikatów, zarządzeń, ogłoszeń powinno się odbywać na pauzach, lub jeśli jest sprawa, dotycząca wszyst
kich i bardzo pilna, to można na zarządzenie Dyrektora zgro
madzić młodzież w ciągu 4—5 minut w punkcie zbornym w celu podania odpowiednich zarządzeń.
Użycie adaptera (nagrywanie z płyt).
Użycie adaptera jest możliwe dość często, zwłaszcza przy nagrywaniu płyt rano przed nauką, gdy młodzież gromadzi się w Zakładzie. Jeśli nam dorosłym miło jest rozpoczynać pracę w nastroju pogodnym, to czyż nie jest wskazanym nadawać z płyt przez 5—10 minut dla młodzieży muzykę radosną — wesołą, a jednak wartościową? Również podczas gimnastyki porannej, która przypada najczęściej na pierwszą pauzę, lepiej założyć płytę z komendami do tych ćwiczeń (a takie są w han
dlu) i obsługiwać przez radio, niż męczyć wychowawcę fizycz
nego. Uczniowie przyzwyczają się do rygoru wewnętrznego -— do wewnętrznej dyscypliny i sami bez zbytniego dozoru
przeprowadzą gimnastykę. Będzie to trudno z początku, bo zawsze się znajdą jednostki, które będą psuły porządek, lecz apelami prezesa samorządu da się sprawę uregulować, i odtąd gimnastyka ta będzie się odbywać sprawnie. Nauczyciel wy
chowania fizycznego może lepiej kontrolować wykonanie roz
kazów, jeśli studio tak umieszczono, by okna przypadały na dziedziniec (boisko). Z obserwacji pauz i lekcji twierdzę, że dużą rolę odprężającą w czasie pracy szkolnej odgrywa mu
zyka i śpiew, z płyt dobrze dobranych, nadawanych podczas przerw; młodzież z pewnym zadowoleniem opuszcza kory
tarze i udaje się na podwórze, gdzie lepiej słychać audycje.
Zbyt częste audycje nie są wskazane, bo przyczynią się do
»powszechnienia i przesytu, nie należy też ograniczać się do muzyki tylko poważnej — klasycznej, ogół młodzieży nie jest do niej ani przygotowany, ani przyzwyczajony i to ją nuży.
Śmiało i ku zadowoleniu uczniów można nadawać muzykę — wesołą, lekką — a między tą dyskretnie wplatać muzykę po
ważną. Oczywiście — przed puszczeniem płyty — speaker zapowiada przez mikrofon tytuł dzieła i autora; można się też urządzić wygodniej i wywieszać tygodniowy program na widocznym miejscu. Zalecałbym również użycie adaptera pod
czas uroczystości lub imprez szkolnych, jak tip. podczas świąt państwowych, narodowych przy nagraniu hymnów, przy rów
noczesnym śpiewie uczniów, czy w dniach żałoby narodowej przez nagranie marsza żałobnego, bo to bardzo silnym echem odbija się u młodzieży i odpowiednio ją nastraja.
Zupełnie dobrze nadaje się wzmacniacz do wyeliminowa
nia gramofonu, bo z adapterem jest złączony silnik do poru
szania płyt, obracający się w tempie nagrywania płyt (78 obro
tów na minutę).
Użycie wzmacniacza jako odbiornika
radiowego.
Do tego wzmacniacza wystarcza mala dostawka — aparat detektorowy (z wyłączeniem detektora) lub sam obwód drga
jący, cewka (na Katowice 60 zwojów), kondensator (500 cm), który włącza się w gniazdka mikrofonu i anteny (może być pokojowa). Odbieramy tym aparatem audycje radiowe i prze
syłamy do miejsca zainstalowania głośników. Wykorzystanie tego aparatu radiowego jest powszechnie znane, czy podczas audycji radiowych dla szkół, czy innych ważnych audycji Polskiego Radia, jak np. przemówienia Głowy Państwa — czy członków Rządu. Jeśli audycje odbywają się w godzinach przedpołudniowych, to dyrektor daje zarządzenie przez mikro
fon i wtedy nie ma żadnych trudności zgromadzania mło
dzieży; jeżeli audycje odbywają się w godzinach popołudnio
wych, to prezes samorządu zaprasza uczniów na oznaczoną godzinę do świetlicy, gdzie znajdzie się głośnik, przeniesiony z korytarza, i tu zebrani i zainteresowani wysłuchują audycji.
A czy dzisiejsze świetlice uczniów, jako miejsce rozryw
kowe, dadzą się pomyśleć bez radia? Oczywiście im więcej urozmaicimy im czas czy przez audycje radiowe, czy z płyt adapterem, tym więcej uczniów zgromadzimy i tym mniej będziemy ich widzieć na ulicach. A dlaczego nie mamy uprzy
jemnić czasu uczniom, czekającym na pociąg, muzyką i śpie
wem? Chcący uczyć się w tym czasie mogą wykorzystać czy
telnię naukową.
Wzmacniacz jako pomoc nauczania.
Ten sam aparat w wielu wypadkach służy jako pomoc naukowa, czy to przy omawianiu telefonów i indukcji, radia, czy komórki fotoelektrycznej, czy wreszcie jako samo urzą
dzenie wzmacniające (pokaz samej instalacji). Na ten temat tu nie będę pisał, bo tę sprawę szeroko opisują czasopisma fachowe (np. „Fizyka i Chemia w Szkole“).
Strona organizacyjna.
Skoro uda się uzyskać aparaturę, obojętne czy montowano ją we własnym zakresie, czy specjalnie zakupiono, to usta
lamy spośród uczniów 2 lub 3-ch, interesujących się radiofonią, do obsługi studia. iBędą oni zarówno speakerami jak i techni
kami radiowymi. Zapoznajemy ich z ogólną budową (sche
mat) i zasadą działania, oraz uczymy ich obchodzenia się z aparaturą. Oni są odpowiedzialni za funkcjonowanie apa
ratu i jego całość. Dalej uczymy ich, jak należy ustawiać się przed mikrofonem, w jakiej odległości i jakim tonem mówić (wolno, wyraźnie i z odpowiednią tonacją). Nad sprawnym funkcjonowaniem potrzebna jest nadto opieka ze strony Grona Nauczycielskiego. Możliwe — że wśród grona znajdą się jed
nostki — niechętne nowościom — pociągającym za sobą pewne obowiązki, którzy zajmą postawę: „nihil novi“ i osądzą, że wysiłek da niewielki pożytek. Pewnie, że bezpośrednich wyni
ków tu nie dostrzeżemy, bo wychowanie i nauczanie są tymi dziedzinami życia, gdzie pracę przeciąga się na długi okres czasu, zanim dojdzie się do wyników. Ilość prac, obciążają
cych grono, nie musi być wielka, wystarczy pozyskać „opie
kuna organizacyjnego“, który obejmie nadzór nad całością.
W pierwszym rzędzie podlega mu sprawa programowa. Jeśli
„radio“ ma naprawdę dobrze funkcjonować, to studio musi
mieć z góry ustalony program, przynajmniej na jeden tydzień.
Nie powinno się nadawać elementów, które nie -byłyby skon
trolowane i odpowiednio rozmieszczone w czasie. Można tak sprawę przedstawić: uczeń lub zespół, chcący zaprodukować jakiś utwór, czy muzyczny, śpiewaczy lub recytatorski, — zwraca się do nauczyciela tego przedmiotu; -ten, po zaznajo
mieniu się i ewentualnych poprawkach, zgadza się i donosi o tym sam, lub przez ucznia opiekunowi organizacyjnemu, samo zaś zgłoszenie idzie do teczki studia i czeka swojej kolejki, o której zawiadamia się autora na kilka dni wcześniej w celu przeprowadzenia próby. Opiekun organizacyjny ustala pro
gram z uczniami (3—4-ch), którzy stanowią sekcję progra
mową. Oczywiście program może być zmieniony w koniecz
nym wypadku, zależnie od potrzeb lub aktualności.
Fundusze.
Sprawa funduszów jest najtrudniejsza.
Radiofonizacja szkół jest dziedziną, w której nie powinni
śmy się spóźniać lub zostawić rzeczy odłogiem, która jednak w kolejności załatwień ze źródeł skarbowych musi zejść na dalszy plan wobec potrzeb budowlanych, potrzeb zaopatrzenia pracowni i zakupu lektur. Załatwioną być może zbiorowym wysiłkiem społeczno-szkolnym samorządu — zwłaszcza w tych szkołach, gdzie istnieje zryczałtowana -wkładka i gdzie zawia
dywanie wspólną kasą zostawiono decyzji władz samorządo
wych, — które najlepiej znają rzeczywiste potrzeby, żywot
ność i tytuły organizacji i spraw do większych czy mniejszych zapomóg. — Przy dobrej woli mogą władze samorządu posta
wić sobie za cel -w tym roku, czy w dwóch latach, ufundowa
nie szkole wzmacniacza.
Wzmacniacz taki przy odpowiedniej kombinacji i wyko
nany we własnym zakresie (samą aparaturę można złożyć w szkole według odpowiedniego schematu) nie przekroczy kwoty 700—800 zł ze wszelkimi dodatkami, tj. z doprowadze
niem przewodów (kablów, odpowiednio opancerzonych i o od
powiednim oporze) z trzema głośnikami średniej mocy i jed
nego o wielkiej mocy, szafą z biurkiem, rozdzielnią z motor
kiem synchronicznym do reprodukcji płyt przez adapter. Tak sprawa została postawiona -w Państw. Gimnazjum Mat-em.- Przyrod. w Chorzowie i samorząd uczniów w roku szkolnym 1937/38 ufundował taki wzmacniacz. Samorząd sam, przy dyskretnej inicjatywie p. Dyrektora Skrzyńiarza, wysunął taką myśl i w ciągu trzech miesięcy zrealizował ją. Drugą możliwością zdobycia środków pieniężnych jest pomoc Rady Rodzicielskiej, która zawsze rozporządza funduszami ze skła
dek czy z zabaw i na pewno nie odmówi, jeśli przedstawi się
kilka realnych argumentów, popierających taką akcję, tym więcej, że według instrukcji władz szkolnych Rady Rodziciel
skie są już odciążone od świadczeń na gabinety i urządzenia pracowni. Oczywiście cały montaż wszelkich połączeń oraz wbudowanie motorka i układ rozdzielni winno się wykonać we własnym zakresie (szkoła sama), a tylko montaż samego wzmacniacza trzeba dać do wykonania technikowi radiowemu.
Na zakończenie podaję schemat wzmacniacza, który został wykonany przez p. Voltyna, resztę z podaniem planów zmon
towaliśmy z Panem Dyrektorem Skrzyniarzem (z wyjątkiem szafy).
Zaznaczam, że chętnie służę demonstracją i wskazówkami w Ognisku fizyki przy Państw. Gimnazjum Matem.-Przyrod.
w Chorzowie II.
Schemat wzmacniacza.
Ą F.f. AL. li. FUiM
Oznaczenia: M — mikrofon, A — adapter, Rn — opory, Cn — pojemności, Z — ziemia, W. pot — wyłącznik potencjomctryczny, B — bezpiecznik, Dł — dławnik, G — głośnik wielki 10 Ohmów oporu o mocy 12 Watt, gm — głośnik mały, 3 Ohiny oporu o mocy 5 Watt, ga — głośnik średni, 3 Ohmy oporu o mocy ß Watt, Za —
gniazdko zaporowe na 2U0 Ohm oporu do demonstracyj.
Lampy i ich dane charakterystyczne można znaleźć w cennikach F-my Philipsa.
Wielkość elementów składowych podam na żądanie prze
słane. — Szafka jako pomieszczenie całego urządzenia jest pomysłu P. Dyrektora Skrzyniarza.
Podobnie można wykorzystać aparat radiowy, jeśli ma urządzenie na adapter. Wtedy oczywiście musi być silniejszy aparat i odpada możliwość korzystania z mikrofonu.
Dobór płyt.
W całej akcji za najważniejszą rzecz — warunkującą po
wodzenie, pozyskanie miru i prawa obywatelstwa w życiu szkoły uważam jakość i solidarność wykonania dobieranych płyt do reprodukcji muzycznych. Z góry powiedzieć sobie trzeba, że będą to płyty w cenie od 12—25 złotych — używa
nie innych — mniej wartościowych pod względem jakości — jest niecelowe i zraża młodzież. Lepiej mało dawać, lecz za to rzeczy o dużej sile i ekspresji artystycznej. Dlatego organi
zatorom „własnego studia“ podaję płyty podług wyboru, doko
nanego przez prof. Markla, naucz, muzyki i śpiewu w Państw.
Girnn. Mat.4Przyrod. w Chorzowie.
Podział płyt:
1. Płyty rozrywkowe na pauzy, 2. płyty okolicznościowe (święta państwowe, narodowe i żałoby), 3. płyty gimnastyczne (z rozkazami i bez rozkazów), 4. płyty jako pomoc naukowa.
iPrzy nabywaniu płyt zaleca się nabywanie płyt pod nr 2, 3, 4 i 5 tylko w lepszym wykonaniu, a tym samym droższych, zaś płyty nr 1 sama młodzież przyniesie i wypożyczy dla stu
dia na jakiś czas.
Firmy: „Odeon“, „Columbia“, „His Master's Voice".
Zestawienie płyt.
1. 'Rozrywkowe: Rose Marie — Potpourri, cz. Ii II;
Uśnij sc mi, uśnij; Koraliki; Piosnka żołnierza; Pieśń do gwiazd; Paganini — Potpourri; Krysia Leśniczanka; Melo
die cygańskie; Polska krew; Chińska Serenada; W sklepie zegarów; Rapsodia węgierska; Wiązanka humorystyczna;
Hrabina — Potpourri; Menuet Paderewskiego; Japoński ta
niec z latarniami; Podkóweczki dajcie ognia; Wiązanka ober- tasów; Kujawiak; Krakowiaki; Kwiaty Polskie; Polskie we
sele ludowe; Polskie zaręczyny ludowe; Polskie poprawiny ludowe; Krakowskie wesele (humor); Wesele kieleckie; We
sele podhalańskie; Capstrzyk liliputów (Yosziwara); Sere
nada list.; O sole mio (Kiepura).
2. Okolicznościowe: Hymn państwowy; Marsz żałobny;
Wiązanka legionowa; Warszawianka; Rota; Polska husaria pod Wiedniem.
3. Koncertowe: Moniuszko: Bajka (uwertura); Gou
nod: Faust — chór żołnierzy; Karłowicz: Rapsodia litewska;
Liszt: Rapsodia węgierska; Dworzak: Taniec słowiański;
Chopin: Polonez Es-moll; Schubert: Ave Maria; Bizet: Poła
wiacze pereł (aria Gigli); Lunatyczka (Tito Schippa); Cho
pin: Nokturn Fis-dur, Walc Des-dur; Moniuszko: Hrabina, Halka: Uwertura, Mazur, Gdyby rannym słonkiem, Chór gó
rali, Tańce góralskie, Szumią jodły, Modlitwa; Chopin: Po
lonez As-dur, Polonez A-dur; Noskowski: Polonez elegijny;
Moniuszko: Straszny dwór; Noskowski: Skowroneczek śpiewa.
4. Gimnastyczne: Kurs gimnastyczny, cz. I i II; Kurs gimnastyczny, cz. III i IV; Niech żyje sport (Marsz).
Pomoce naukowe:
Pan Tadeusz: Księga I — gospodarstwo; Księga XI — rok 1812; Koncert Jankiela, cz. 1 i 2; Księga IV — puszcza litewska, cz. li 2; Pani Telimena (anegdota peters
burska, cz. 1 i 2); Pożegnanie Zosi z Tadeuszem, cz. 1 i 2.
Dziady: Fragment III cz. — opowiadanie Sobolewskie
go, cz. li 2; a) Pieśń Konrada z III cz., b) Pieśń żołnierska;
Śmierć pułkownika; Wielka improwizacja, cz. li 2; Wielka improwizacja, cz. 3 i 4.
Inne utwory: Księgi pielgrzymstwa, cz. li 2; Redu
ta Ordona, cz. 1 i 2; Roman ty czność; Pożegnanie (led worn cię poznał) Z. Krasiński; Oda do młodości; Do Matki Polki;
Sonety Krymskie, cz. 1 (żegluga), cz. 2 (pielgrzym).
Juliusz Słowacki: Balladyna, cz. 1 i 2; Anhelli — rozdział X, cz. li 2; Testament mój; Smutno mi Boże (hymn).
Henryk Sienkiewicz: Ogniem i mieczem (Śmierć Longinusa Podbipięty, cz. 1 i 2); Pan Wołodyjowski (Śmierć Wołodyjowskiego, cz. 1 i 2).
Zygmunt Krasiński: Nieboska komedia (dialog Pankracy-iMąż), cz. 1 i 2.
Stefan Żeromski: Fragment z „Popiołów", cz. 1 i 2.
Adam Asnyk: a) Do młodych, b) Daremne żale;
a) Ucisz się serce, b) Wy się skarżycie.
Piotr Skarga: O miłości ku ojczyźnie (kazanie II);
0 zgodzie domowej (kazanie III); Chłopskie serce (Konopnic
ka M.); Dzieje duszy („deszcz jesienny") (L. Staff); Jacek 1 osieł: a) Żółw i zając, b) Żaby i ich króle (Morawski);
Zemsta (akt I, scena 2, cz. 1 i 2 (Al. hr. Fredro); Przed sądem (M. Konopnicka); Dzwony (M. Konopnicka).
Kronika.
Z działalności T-wa Przyjaciół Młodzieży Akademickiej.
W dniu 1 września br. odbyło się w Katowicach doroczne ple
narne zebranie Wojewódzkiego Komitetu Towarzystwa Przyjaciół Młodzieży Akademickiej pod przewodnictwem Prezesa tego Komi
tetu Wojewody Grażyńskiego. Obecni wysłuchali sprawozdania z ogólnej działalności Komitetu, sprawozdania skarbnika i Komisji Rewizyjnej, które przyjęto do wiadomości i udzielono Zarządowi absolutorium.
Ze sprawozdań tych wynika, iż w ciągu trzech lat swego istnie
nia Komitet udzielił pomocy śląskiej młodzieży akademickiej w 1.297 wypadkach na ogólną sumę 197.983‘50 zł. Nadto przekazano 20.000 zł do dyspozycji Rady Naczelnej Towarzystwa w Warszawie.
Od dnia 1 stycznia br. wydano dotychczas 52.090 zł, na którą to sumę złożyły się wydatki na stale stypendia miesięczne, na zasiłki doraźne, subwencje na budowę Domów Akademickich, na biblioteki studenckie, na kuchnię akademicką itp.
W roku bieżącym niezależnie od subwencji Skarbu Śląskiego, która wynosi 50 tysięcy złotych, będzie Komitetowi przekazana suma w wysokości około 120.000 zł z funduszu zebranego w drodze zbiórki społecznej przez Komitet Obywatelski Pomocy Polakom Zagranicą i Uczącej się Młodzieży Śląskiej. Z tego samego źródła ma być przyznana na stypendia dla uczniów śląskich szkół średnich suma około 45.000 zt, której podziału dokona specjalna Komisja Rozdziel
cza, utworzona przy Wojewódzkim Komitecie Towarzystwa Przy
jaciół Młodzieży Akademickiej w Katowicach.
W dalszym ciągu zebrania dokonano wyboru dwóch wice
prezesów Komitetu (którymi zostali pp.: Naczelnik M. Zawidzki i Prez. A. Kocur), oraz skarbnika (Dyr. M. Bajer) i sekretarza (Marsz.
Wł. Dąbrowski). Nadto dokonano wyboru członków Komisji Finan
sowej i Rewizyjnej. Wysokość miesięcznych stypendiów dla akade
mików w r. 1938/39 ustalono na 50 zł miesięcznie, z tym, że sty
pendia te będą wypłacane nie przez 7 miesięcy w roku (jak dotych
czas), ale przez 9.
Poza tym postanowiono przyjść z pomocą Związkom Akademi- ków-Ślązaków w sprawie zaopatrzenia bibliotek studenckich w nie
zbędne dzieła naukowe i wreszcie okazywać młodzieży wydatniej
szą pomoc w zakresie opieki lekarskiej i sportowej.
Pod koniec omówiono sprawę przyjmowania do Towarzystwa nowych członków z terenu województwa śląskiego.
Z prac Śląskiego Komitetu Okręgowego T. P. B. P. S. P.
Zadaniem Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych jest — jak wiadomo — budowa gmachów szkolnych, wzgl. pomoc w tym zakresie przez udzielanie na ten cel pożyczek i subwencji. Na terenie województwa śląskiego koszta budowy
szkół ponosi w całości Skarb Śląski, który w ostatnich 5 latach przeznaczył na ten cel około 90 milionów zł, tj. około 25% ogólnych wydatków budżetowych. Wobec tego działalność Komitetu Okręgo
wego Śląskiego ograniczała się dotąd do zaopatrywania szkół po
wszechnych — przede wszystkim nowych — w pomoce naukowe i urządzenia. W okresie pięciolecia swego istnienia wydał Komitet Śląski na ten cel 268.169*83 zł, zaopatrując szereg szkół w pomoce takie, jak podręczniki szkolne, biblioteki, wyposażenie pracowni do nauki robót ręcznych, wzgl. narzędzia, wyposażenie świetlic szkol
nych, obrazy do różnych przedmiotów nauczania, komplety do nauki przyrody martwej, mapy, radioodbiorniki, narzędzia ogrodnicze itp.
Akcja ta. uzgadniana była z takąż samą akcją Urzędu Wojewódzkie
go, samorządów i społeczeństwa. Nadto zorganizowano dla nauczy
cielstwa kursy wyrobu niektórych pomocy naukowych.
W ubiegłym roku administracyjnym wyniosły dochody Śląskie
go Komitetu Okręgowego 162.587*44 zł, wydatki zaś 92.328*41 zl.
Program prac Śląskiego Komitetu Towarzystwa idzie w kierunku pozyskania jak największej liczby członków, by móc nasilić akcję na terenie Śląska oraz przyczynić się do budowy szkół na kresach.
Rozstrzygnięcie konkursu dla uczestników Kursów Samokształce
niowych.
Wydział Oświecenia Publicznego ogłosił w marcu br. konkurs dla wyróżniających się w pracy uczestników Kursów Samokształce
niowych, prowadzonych przez Oddział Oświaty Pozaszkolnej na tere
nie świetlic i zespołów młodzieży pozaszkolnej.
Uczestnicy konkursu poddali się egzaminom, przeprowadzonym przez inspektoraty szkolne w miesiącu czerwcu. W wyniku konkur
su przyznano szereg nagród, a mianowicie stypendia do Szkoły Pracy Społecznej, do Szkoły Szybowcowej w Goleszowie (dwa te stypendia przyznał Zarząd Okręgowy L. O. P. P., jedno Wydział Ośw. Publ.}, na kurs motorowego przysposobienia wojskowego w Warszawie, oraz udział w wycieczce do Gdyni. Część miejsc w wycieczce przyznano również kierownikom kursów, rekrutującym się spośród nauczycieli.
Ogółem przyznano 80 nagród.
Kursy robotnicze w Cieszynie.
W miesiącach letnich odbyły się w Szkole Pracy Społecznej w Cieszynie kursy dla górników i hutników, którzy na kursach tych spędzili swój czas urlopowy. Kursy obejmowały w swym pro
gramie wykłady o współczesnych zagadnieniach społecznych, poli
tycznych i gospodarczych oraz wykłady z zakresu ustawodawstwa pracy. Oprócz wykładów urządzano wycieczki i zajęcia sportowe.
Kursy były przeznaczone dla członków Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i Zjednoczenia Polskich Związków Zawodowych i orga
nizowane były przy współpracy wymienionych organizacji.
Nabytki
Biblioteki Instytutu Pedagogicznego w Katowicach
Crozet L.
w czerwcu 1938 r.
Praktyczny podręcznik sygnatura
bibliotekarza Lwów 1938 7101
Bedyńska A. Licea zawodowe Lwów 1938 7102
Kunicka J. Kłamstwo dziecięce — przy
czyny i zapobieganie Warszawa 1938 7103 Barahura W. Wychowanie w internacie Lwów 1938 7108 Jasiński W. 0 katolicką szkołę w Polsce Poznań 1938 7118 Bonczyk N. Góra Chełmska, wyd. 11 Katowice 1938 7121
— Wiejskie uniwersytety
ludowe Warszawa 1938 7135
Pieter J. Karność w szkole Lwów 1938 7130
Mączkowska T. Z dziejów szkolnictwa żeń
skiego w Warszawie Warszawa 1938 7137
Sztaudynger J. Marionetki Lwów 1938 7139
Schreiber I. Dyskusja jako metoda
nauczania Kraków 1937 7142
Zeddies A. Menschenkenntnis und Men
schenbehandlung, wyd. VI Hamburg 1935 7145 Szuman St. Rozwój myślenia u dzieci
w wieku szkolnym Lwów 1938 7021 Pawłowski St. Geografia jako nauka
i przedmiot nauczania Lwów 1938 7032 Descartes R. Namiętności duszy Warszawa 1938 7033 Nawroczyński B. Polska myśl pedagogiczna Lwów 1938 7034 Dewey J. Filozofia a cywilizacja Warszawa 1938 7042 Bronikowski W. Szkoła rolnicza Mieczysła
wów, 35 lat pracy (1912—
1936) Warszawa 1938 7043
Majewski D. Kola byłych wych. szkól
powszechnych Piotrków 1937 7049 Wśród problemów szkoły
i wychowania Poznań 1937 . 7050
We wrześniu i październiku 1938 r.
Ujma Bronisław Plan pracy kierownika
szkoły Warszawa 1938 7150
Rytlowa Józefa Ćwiczenia słownikowe
w szkole powszechnej Warszawa 1938 7151 Nowak J. Uroczystości i obchody
szkolne Warszawa 1938 7152
sygnatura
Krystynowski J. Młodzież mówi... Lwów 1938 7154 Foerster F. W. Stare i nowe wychowanie Katowice 1938 7155 Foerster E. W. Światło wiekuiste a ziem
skie ciemności Katowice 1938 7156 Rubczyńslci W. Problem kształtowania cha
rakteru Poznań 1938 7174
Hertz A. Socjologia współczesna Warszawa 1938 7175 Kiernas B. Jak zużytkować puszki bla
szane Poznań 1938 7176
Krawczyk M. Podstawy wych. fiz. w szk.
powsz. Lwów 1938 7181
Kelley, Truman L. Crossroads in the mind of
man California 1928 7182
Jesionowski A. Plebiscyt i powstania ślą
skie w polskiej literaturze
pięknej Katowice 1938 7188
Gródecki R. Rozstanie się Śląska z Pol
ską w XIV wieku Katowice 1938 7189 Thurstone L. L. The vectors of mind
Ludwik Krzywicki
Chicago 1935 Warszawa 1938
7197 7198 Freylichówna J. Ideal wychów, szlachty pol
skiej w XVI i początku
XVII wieku Warszawa 1938 7199
Meili R. Psychologische Diagnostik München 1937 7201 Becker M. Graphologie der Kinder
schrift Heidelberg 1930 7202
Schreiber I. Praca domowa ucznia Kraków 1938 7206 Inglot S. Historia społeczna i gospo
darcza średniowiecza Lwów 1938 7207 Szuman S.,
Brzychczy K.
Rozwój kolorystyki w sztu
ce dziecka Warszawa 1938 7208
Meyer Edith Ordnen und Ordnung bei drei- bis sechsjährigen
Kindern München 1934 7213
Burkersrode J., Rle K.
Charakterbeurteilung von Kindern und Jugendlichen auf Grund typologischer
Betrachtungsweise Leipzig 1933 7214 Grassl Erich Die Willensschwäche Leipzig 1937 7215 Ast Max Der Schulmusikunterricht,
wyd. Ill Breslau 1929 7216
Diekermann W. Der Musikunterricht in der
Volksschule Breslau 1929 7217
Mu chow M. Psychologische Probleme
der frühen Erziehung Erfurt 1929 7223 Graewe H. Untersuchung der Entwik-
klung des Zeichnens Halle 1932 7224
99
Piaget J. La construction du reel sygnatura
chez Tenfant Paris 1937 7225
Busse H. H. Kinder fragen den Lehrer Leipzig 1930 7226 Waismann F. Einführung in das mathe
matische Denken Wien 1936 7227
Weygandt W. Der jugendliche Schwach
sinn Stuttgart 1936 7228
Scheidt W. Grundlagen einer neurolo
gischen Psychologie Jena 1937 7229 Mocarski Z. 0 potrzebie wyższego szkol
nictwa na Pomorzu Toruń 1938 7239 Stahl W. Geschichte des Schulgesang
unterrichts Stuttgart 1913 7231 Retinger J. H. Polacy w cywilizacjach
świata do końca wieku
XIX-go Warszawa 1937 7232
Statystyka szkolnictwa
1936/37 Warszawa 1938 7233
Miller R. Praca domowa ucznia Warszawa 1937 7235 Kukieł M. Wojna 1812 roku Kraków 1937 7236 Pawłowski B. Historia wojny polsko-
austrjackiej Warszawa 1935 7237 Gröber K. Kinderspielzeug aus alter
Zeit Berlin 1928 7239
Łaciak Teofil Karność w wychowaniu do
mowym Katowice 1938 7240
Metallmann J. Wprowadzenie do zagad
nień filozoficznych Kraków 1939 7241 Witwicki. W. Pojęcie inteligencji Warszawa 1938 7269 Knot A. Dzieje szkolnictwa wojsko
wego w Polsce Lwów 1938 7271
Wielopolska M. Obyczaje towarzyskie Lwów 1938 727%
Czarnowski S. Kultura Warszawa 1938 7285
Krawczy- kowski Fr.
Lekcje ćwiczeń cielesnych w kl. I, II, III i IV szkoły
powszechnej Warszawa 1938 7287 Przybylski A. Wojna Polska 1918—1921 Warszawa 1930 7288 Posadzy L. Poglądy pedagogiczne Ada
ma Mickiewicza Poznań 1938 7295 Rudawski L. Zarys metodyki zajęć ręko
dzielniczych Poznań 1938 7296
Kaczorowski St. Logika tradycyjna Lwów 1938 7300,
KOMUNIKAT
w sprawie organizowanych przez Instytut Pedagogiczny w Kato
wicach ognisk metodycznych dla nauczycieli szkół powszechnych.
I. C e 1 ognisk:
Ogniska metodyczne, organizowane przez Instytut Pedagogiczny dla nauczycieli szkól powszechnych mają na celu:
1. rozszerzanie i pogłębianie wiadomości rzeczowych i umiejęt
ności metodycznych nauczycielstwa,
2. wymiana myśli uczestników ognisk, dzielenie się wzajemnie swoimi doświadczeniami,
3. pobudzenie do samodzielnej i twórczej pracy w zakresie danego przedmiotu,
4. udzielenie pomocy w pracy samokształceniowej uczestników.
II. Organizacja pracy:
Powyższe cele osiąga się przez urządzanie cyklu konferencyj w ciągu roku, których przedmiotem jest:
1. omawianie aktualnych zagadnień z zakresu dydaktyki danego przedmiotu przez kierownika ogniska lub specjalnie zaproszonych prelegentów,
2. dyskusja,
3. informowanie uczestników ogniska o aktualnych wydawnic
twach z zakresu danego przedmiotu, pomocach naukowych i sposo
bach ich użycia,
4. lekcje pokazowe, demonstrujące omawiane zagadnienia (tylko lekcje typowe).
III. Członkowie ognisk:
Członkiem ogniska może być każdy(a) nauczvciel(ka), który (a) zgłosi swój udział na piśmie do instytutu Pedagogicznego i zobowiąże się do regularnego udziału w konferencjach ogniska.
Zgłoszenia należy skierować do Instytutu Pedagogicznego w Ka
towicach, ul. Szkolna 9, najpóźniej do dnia 15 listopada 1938 r.
Osobom przyjętym do ogniska będą doręczane karty uczestnictwa na pierwszym zebraniu ogniska. Kartę tę należy przedkładać do pod
pisu Kierownikom ognisk podczas każdej konferencji ogniska.
Udział w ognisku jest bezpłatny.
IV. Plan konferencyj:
Przewiduje się zorganizowanie w bieżącym roku szkolnym po 3 konferencje w każdym ognisku według następującego planu:
Religia: Katowice 20 XIi 1938, 24 I, 21 II 1939 o godz. 15.30; śpiew:
Katowice 13 XII 1938, 17 I, 14 II 1939 o godz. 15.30 w Instytucie Ped,, Szkolna '9; psychologia szk.: Katowice 9 XII 1938, 20 I, 17 11 1939 o g.
15.30 w Instytucie Ped., Szkolna 9; gospodarstwo domowe: Katowice 19 XII 1938, hi I, 20 II 1939 o godz, 15.30 w szkole.powsz. nr 3, ul. Sza- franka 5; język polski: Lubliniec 9 XII 1938, 27 1, 24 11 1939 o godz.
15.30 w szkole powsz. nr 2; historia: Lubliniec 12 XII 1938, 16 I, 13 11
1939 o godz. 15.30 w szkole powsz. nr 2; ćwiczenia cielesne: Lubliniec 19 XII 1938, 23 I, 20 11 1939 o godz. 15.30 w szkole powsz. nr 2; mate
matyka: Tarn. Góry 14 XII 1938, 18 L, 15 II 1939 o godz. 15.30 w szkole powsz. nr 1; fizyka i chemia: Tarn. Góry 16 XII 1938, 20 I, 17 II 1939 o godz. 15.30 w szkole powsz. nr 1; zajęcia prakt: Tarn. Góry 15 XII 1938, 19 I, 16 II 1939 o godz. 15.30 w szkole powsz. nr 1.
Uwaga: Ognisko psychologii szkolnej dostępne jest tylko dla absol
wentów kursu psychologii szkolnej przy Instytucie Pedagogicznym.
Katowice, dnia 31 X 1938 r. ' Dyrektor Instytutu Pedag.:
(—) E. Czernichowski.
Drukiem Pawła Mitręgi w Cieszynie.
