P ro le ta riu s z e w s z y s t k i c h k r a j ó w
ł ą c z c i e s i ę !
N R 300 (671) R O K I I I
T r y b u n a O rg a n K C
P o ls k ie j Z je d n o c z o n e j P a r t ii R o b o tn ic z e j
W A RSZAW A — W TOREK 31 P A Ź D Z IE R N IK A 1950 R. W Y D A N IE F
W całym kraju wymiana
Robotnicy łódzcy witają reformę
W Y J A Ś N IE N IE
Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i M inistra Finansów
z dnia 29 października 1950 r. do instrukcji wydanych w związku ze zmianą systemu pieniężnego
1. W p rz y p a d k u , gd y p ra c o w n ik p o b ra ł odszkodow anie za c z y n ność k tó rą w e d łu g oko liczn ości m ó g ł w y k o n a ć d o p i e r o p o d n . 28 p a ź d z i e r n i k a b r. (np. ry c z a łt za służbow e prze niesie nie się do in ne go m ie js c a pra cy), lu b gd y w y je ż d ż a ją c na u rlo p lu b w delegację słu żbo w ą p o b ra ł w d n ia ch 27 lu b 28 b r. po bo ry p r z y pa dające do w y p ła ty w d n iu 30 w zg l. 31 bm . p ra c o w n ik t a k i m o że na in d y w id u a ln e po da nie uzyskać za zgodą M in is tr a lu b D y r e k to ra N aczelnego C Z P lu b in n e j w ła ś c iw e j w ła d z y na drzę d n e j, k tó re m u (k tó re j) d a n y z a k ła d p ra c y podlega, p ra w o w p ła c e n ia do k a s y z a k ła d u p ra c y w d n iu 30 i 31 bm . k w o ty p o b ra n e j w z ło ty c h dotychczaso w ych i o trz y m a n ia w zam ian k w o ty p ra c o w n i
k o w i na le żn e j w n o w y m pien iąd zu.
2. W p rz y p a d k u , g d y p ra c o w n ik — b io rą c u d z ia ł w zorg an izo
w a n y m g ru p o w o z a ku p ie to w a ró w p ie rw s z e j p o trz e b y — w p ła c ił do p rz e d s ię b io rs tw a h a nd low eg o lu b do in s ty tu c ji społecznej (np. Z w ią z k u Zaw odow ego) k w o tę przeznaczoną na z a k u p ty c h to w a ró w (np. w ęgla, k a r t o f li itp .) w in ie n od p rz e d s ię b io rs tw a lu b przez in s ty tu c ję społeczną (Z w ią z e k Z a w o d o w y ) o trz y m a ć ta k ą ilość to w a ru , ja k a w y n ik n ie z po d zie le n ia k w o ty w p ła c o n e j w z ło ty c h do tychczaso w ych przez cenę je d n o s tk o w ą to w a ru , w y rażo ną w zło ty c h dotychczasow ych. W p rz y p a d k u , g d y p rz e d s ię b io rs tw o (lu b in s ty tu c ja np. Z w ią z e k Z a w o d o w y ) nie będzie m o g ła spe łn ić p rz y ję te g o o b o w ią z k u do staw y to w a ru , p ra c o w n ik w in ie n o trz y m a ć z p rz e d s ię b io rs tw a (lu b in s ty tu c ji), k tó re p o d
ję ło się dfcstawy, z w ro t w p ła c o n e j k w o ty w e d łu g s tosu nku: 100 z ł dotychczasow ych ró w n a się 3 (trz y zło te ) w n o w y m pieniądzu.
Z ty c h sam ych u p ra w n ie ń k o rz y s ta ją in s ty tu c je społeczne np.
K o m ite ty R o d z ic ie ls k ie S zkół, o ile zebrane pieniądze w p ła c iły na poczet należności za zam ó w io ne to w a ry do k a s y prz e d s ię b io rs tw a hand low eg o do d n ia 28 bm . w łącznie.
Szczere u z n a n ie i p e łn e z ro z u m ie n ie , z ja k im lu d z ie p ra cy m ia s t i w s i p r z y ję li w n ie d z ie lę ogłoszenie u s ta w y o re fo rm ie syste m u pieniężnego, w p o n ie d z ia łe k z n a la z ło w łą - ś c iw y o d d ź w ię k w z w ię k s z o n e j w y d a jn o ś c i p ra c y w p rz e m y śle, r>a k o le ja c h , w in s ty tu c ja c h fin a n s o w y c h , w h a n d lu u sp o łe c z n io n y m . R o b o tn ic y w y ra ż a ją za d o w o le n ie z tego, że o strze re fo rm y w y m ie rz o n e w s p e k u la n ta m ie js k ie g o i w ie j skiego, p o w a ż n ie o g ra n ic z a m o ż liw o ś c i p o d r y w a n ia p o r z ą d k u na r y n k u to w a ro w y m . W lic z n y c h za k ła d a c h p ra c y r o b o tn ic y d a ją w y r a z z a d o w o le n iu z p o w o d u z a o s trz e n ia k a r p rz e c iw k o s p e k u la n to m w a lu t o w y m . C o ra z pow szechniejsze je s t z ro z u m ie n ie , że n o w a r e f o r m ą je s t p o tę ż n y m ś r o d k ie m , słu ż ą c y m dalszem u ro z w o jo w i p o tę g i g ospodarczej P o ls k i L u d o w e j oraz w z m o c n ie n iu naszej p o z y c ji w h a n d lu m ię d z y n a ro d o w y m .
pieniędzy przebiega szybko i sprawnie
pieniężną nowymi zobowiązaniami produkcyjnymi
z ja k im lu d z ie n r a - nro w a dzon o m v n ła tv j , * *3 •/
W Y J A Ś N IE N IE
Przewodniczącego Państwowej Kom isji Planowania Gospodarczego z dnia 29 października 1950 r.
do Instrukcji Rady M inistrów z dnia 28 października 1950 r. w sprawie wypłat w nowym pieniądzu
wynagrodzeń za pracę
1. G d y w czasie po m ię dzy 20 p a ź d z ie rn ik a b r., a 28 p a ź d z ie r
n ik a b r, w łą c z n ie w y p ła c o n o p ra c o w n ik o m zaległe w y n a g ro d z e n ia lu b re s z ty w y n a g ro d z e ń z t y t u łu u m o w y o pracę, k tó re na le ża
ło w y p ła c ić p r z e d d n i e m 1 p a ź d z i e r n i k a br., to k w o ty te t r a k t u je się ja k zob ow iązania, o k tó r y c h m o w a w ro z d z ia le I I I , p u n k t 2, ustęp b), P R M , tzn. dopłaca się p ra c o w n ik o w i ty le ra z y po dw a grosze, ile z ło ty c h dotychczaso w ych s ta n o w i zaległość w y p ła c o n a w czasie pom ię dzy 20 a 28 p a ź d z ie rn ik a b r.
3. Z d a rz y ły się p rz y p a d k i, że w ła ś c ic ie le w a rs z ta tó w rz e m ie ś l
n iczych , s k le p ó w oraz posiadacze gospo da rstw a bogatego w y p ła c il i po ogłoszeniu re fo r m y p ie n ię ż n e j, a w ię c w d n iu 29 bm., p rz e d te rm in o w o w d o tychczaso w ym p ien iąd zu, w y n a g ro d z e n ie należne p ra c o w n ik o w i w t e r m i n i e p ó ź n i e j s z y m . W ty c h p rz y p a d k a c h na le ży uznać, że p ra c o w n ik o trz y m a ł t y lk o je d n ą trz e c ią na le żnej je m u k w o ty . Pozostałe d w ie trz e c ie w ła ś c ic ie l w a rs z ta tu , s k le p u lu b gospodarstw a w ie js k ie g o , ob o w ią za n y je s t d o p ła c ić p ra c o w n ik o w i w t e r m i n i e w e d ł u g u m o w y , p rz y zasto sow a niu p rz e lic z e n ia w g sto su n ku 100 z ł dotychczaso
w y c h — 3 z ło te w n o w y m p ien iąd zu.
(K o r. w ł.). — W łó d z k ic h fa b ry k a c h , gdzie u tw o rz o n o czyn ne od samego ra n a p u n k ty w y - m ia n j', s p e c ja ln i p e łn o m o cn icy z b ie ra li pieniądze, ab y je w y m ie n ić w sposób z org an izow a
ny. O becnie w Ł o d z i czynn ych je s t 129 p u n k tó w w y m ia n y .
W w ie lu zakładach p ra c y na z eb ran iach in fo rm a c y jn y c h , o - b ja ś n ia ją c y c h ustawę, r o b o tn i
cy, ab y dać w y ra z sw em u u - z n a n iu d la r e fo rm y w a lu to w e j, sa m o rz u tn ie p o d ję li no w e d o d a tk o w e zob ow iąza nia w r a m ach C zynu P aźd zie rniko w e go.
W Z P B im . D z ie rżyń skie g o p rz ą d k a A n ie la S m a k o ś w ia d czyła:
— M u s im y uczcić to w ie lk ie p o lity c z n e i gospodarcze w y d a rzenie, k tó re je s t ciosem w spe k u la n tó w i d la te g o zo b o w ią z u ję się podnieść s w o ją bazę o 1 proc. S iadem je j poszła A d e la K ie łb asa, k tó ra p o s ta n o w iła w ra m a c h C zyn u P a ź d z ie rn ik o w e go podnieść swą p ro d u k c ję ze
i 115 na 118 proc. E ugeniusz G ro m ak z te j sam ej f a b r y k i p o s ta n o w ił d la uczczenia r e fo rm y podnieść swą w y d a jn o ś ć o 2 proc. — R obię to — p o w ie d z ia ł
— gdyż zda ję sobie spraw ę, ja k po w ażnie tr w a ła w a lu ta w z m a cnia naszą go spo da rkę i m y, ro b o tn ic y , m u s im y ró w n ie ż czynem p rz y ło ż y ć się do je j dalszego w z m a c n ia n ia .
W Z P B im . 1 M a ja oraz Z P B im . H a n k i S a w ic k ie j ro b o tn ic y p o d ję li zo b o w ią za n ia d la ucz
czenia re fo r m y w a lu to w e j. M . in . Z M P -ó w k a A lic ja F r y d ry c h z Z P B im . H a n k i S a w ic k ie j w ś ró d b u rz y o k la s k ó w o - św iadczyła, że podniesie w y d a jn o ś ć o 10 p ro c. (bg)
❖
W p ie rw s z y m d n iu re a liz a c ji r e fo rm y w a lu to w e j w c a ły m k r a ju od sam ego ra n a in s ty tu c je fin a n s o w e p rz y s tą p iły do w y m ia n y p ie n ię d z y . W lic z n y c h stołe cznych i p ro w in c jo n a ln y c h z a k ła d a c h p ra c y p rz e - swą
prow adzono w y p ła ty w y n a g ro dzeń oraz zalic z e k i w y ró w n a ń p rz e w id z ia n y c h w u sta w ie . T y siące o b y w a te li d o k o n a ły w y m ia n y p ie n ię d z y in d y w id u a ln ie . O ż y w io n ą d zia ła ln o ść p rz e ja w ia ły r a d y z a k ła d o w e i sze
r o k i a k ty w z w ią z k o w y , w y ją - śniają c m asom p ra c u ją c y m zna - czenie r e fo rm y i sens poszcze
g ó ln y c h zarządzeń. S e tk i a k ty w is tó w z w ią z k o w y c h b r a ły u - d z ia ł m. in . w p rz e lic z a n iu cen to w a ró w w h a n d lu uspołecznio
nym .
P odw yższenie cen w ó d k i spot k a ło się ze szczególnym uzn a
n ie m w ś ró d k o b ie t, k tó re w id zą w ty m zarządzeniu skuteczny środ ek z w a lcza n ia n a dm ierne go a lk o h o liz m u .
S e tk i p u n k tó w w y m ia n y , u - | ru c h o m io n y c h w e w s z y s tk ic h m iastach, u m o ż liw iły zaopatrzę nie znacznej części z a k ła d ó w p ra c y w no w e pien iąd ze na w y p ła tę w y n a g ro d z e ń — jeszcze w godzinach p rz e d p o łu d n io w y c h . N a jw ię c e j p u n k tó w w y m ia n y , bo 493 u ru c h o m io n o w K a t o w i
cach, v / w o j. k a to w ic k im ogó
łe m ok. 1500 p u n k tó w . O ko ło 200 p u n k tó w p o w s ta ło w łó d z k ic h za k ła d a c h pra cy, po n a d to zaś b lis k o 100 p u n k tó w — w sam ym m ieście. NaleŻ3rcie p o in s tru o w a n y personel in s ty tu c ji fin a n s o w y c h o b s łu g iw a ł z g ła szających się s p ra w n ie i szybko.
W W a rs z a w ie liczn e p u n k ty w y m ia n y k o n tro lo w a n e b y ły o - sobiście przez m in is tr a F in a n - sów, IC. D ą b ro w skie g o . W n a j
w ię k s z y m p u n k c ie — w B a n k u In w e s ty c y jn y m u ru c h o m io n o 25 kas. W B a n k u R zem iosła , i H a n
d lu cz y n n y c h b y ło 13 kas, k tó re o b s łu g iw a ły p rz e c ię tn ie po 300 in te re s a n tó w na godzinę.
P ew nego m ężczyznę, w y m ię - m ającego in d y w id u a ln ie 1 m iln . 2S3.760 z ł żegnano o k rz y k a m i:
„ M y zna m y tego w ę g la rz a - spe k u la n ta !“
Ob. F ra n c is z k a S a m o ra j z W łoch pod W arszaw ą, w y m ie n ia ją ca w kasie P K O p rz y u l. M a r s z a łk o w s k ie j 124 — sum ę 1,5 m iln . zł, tłu m a c z y o b łu d n ie : „T o m o ja ro d z in a p o s ła ła m n ie , że
b y im w y m ie n ić -p ie n ią d z e . T r o chę h a n d lu je m y , to sobie u s k ła d a liś m y “ .
W śród o cze kujących w k o le j
ności na w y m ia n ę k r ę c ili się za a fe ro w a n i i p o d e n e rw o w a n i spe
k u la n c i, u s iłu ją c ro z d z ie lić swo je m ilio n y m ię d z y osoby trzecie .
U sp ołe cznion y a p a ra t h a n d lo w y , po d o k o n a n iu w cią g a n ie d z ie li i w no cy na p o n ie d z ia łe k pełnego p rz e lic z e n ia n o w y c h cen, od w czesnych godzin p o ra ń riy c h p ro w a d z ił n o rm a ln ą sprze
daż a r ty k u łó w spożyw czych p ie rw s z e j po trze b y. Z god nie z ogłoszonym i w n ie d z ie lę zarzą
dze niam i, w p o n ie d z ia łe k od r a na sprzedaw ano za stare p ie n ią dze a r ty k u ły żyw n ościo w e p ie r w szej p o trz e b y , ja k pieczyw o, na b ia ł, w a rz y w a , mięso, tłuszcze itd . P ew ne z akłóce nia p o w s ta ły w szeregu m ia s t w d e ta lic z n y m h a n d lu pa pierosa m i, gdyż p o szczególni k io s k a rz e p ró b o w a li sp e k u lo w a ć p rz y sprzedaży za stare pieniądze. J e d n a k w cią gu d n ia przeszkody te zosta ły u su nięte.
H u rto w n ie c e n tra li
czej szły na rę k ę p ry w a tn y m pie ] kas spó łd zielczych w d u ż y m sto karzo m , k u p u ją c y m w po niedzia i p n iu p rz y c z y n ia się do od cią że- łe k m ą k ę i u d z ie la ły im je d n o - ; n ia p u n k tó w w y m ia n y w g m i- dn io w eg o k r e d y tu tow a row ego , | nach i przyśpiesza w y m ia n ę p ie b y u m o ż liw ić zao pa trze nie się | niędzy. P re z y d ia G m in n y c h R ad w niezbędną ilość m ą k i na w y -
j
N a ro d o w y c h do p rz e p ro w a d z e - p ie k chleba. j n ia w y m ia n :/ zaangażow ały c a -W p rz e c iw ie ń s tw ie do h a n d lu 1 personel, gdyż opróc:: te j uspołecznionego, lic z n e skle py i p ra c y m u s ia ły one p rz y ją ć duże p ry w a tn e b y ły w godzinach ra n : EUmy Piem ęazy, w p ła c a n y c h n y c h z a m kn ię te . W n ie k tó ry c h IS “ “ " ? na J Podafek g ru n to w y , w y p a d k a c h w ła ś c ic ie le skle pó w
j
1 na d ru g i bannow e.o d m a w ia li p rz y jm o w a n ia s ta - I ® n a s ile n iu w p ła t śv/iadczy ry c h p ie n ię d z y p rz y sprzedaży i P rz y k ła d g m in y S zym an ów w p o d s ta w o w y c h a r ty k u łó w spo
żyw czych.
N a te re n ie całego k r a ju , w w ie lu z a kła d a ch p ra c y p ra c o w n i cy i ro b o tn ic y o trz y m a li w d n iu
_ i pow . sochaczew sliim , gdzie w cią gu p o n ie d z ia łk u w p ły n ę ło po i n a d 6 m ilio n ó w z ło tych . R ó w
nież do P re z y d iu m G R N w Cho d a k o w ie w p ła c o n o pow ażną su -
on 1 , • . , i m ę 2,5 m ilio n a zł. P rzeciętne
.0 p a ź d z ie rn ik a b r. w y p ła ty za ; w p ła ty w ty c h g m in a ch w y n o - ro b k o w w n o w y m u s ta b iliz o w a - s iły w o s ta tn ic h d n ia c h 3CU — n y m z ło ty m p o ls k im . We w s z y - 503 ty s ię c y zł. O cią g a ją cy się strach fa b ry k a c h i w iększych prze d ty m z a m o ż n ie js i c h ło p i w p rz e d s ię b io rs tw a c h zorg an izow a cią gu n ie d z ie li i p o n ie d z ia łk u na została ró w n ie ż w y m ia n a j w p ła c ili w s z y s tk ie sw o je na le ż- s ta ry c h p ie n ię d z y na nowe. nośei. N p. s o łtys g ro m a d y D rze W iększość k o p a lń i przedsię j w ic z N o w y od 3 bo ga tych c h ło - b io rs tw p o d le g ły c h M in is te r
s tw u G ó rn ic tw a d o k o n a ło w y p ła ty z a ro b k ó w p ra c o w n ic z y c h
w d n iu 30 p a ź d z ie rn ik a br. G ó r
n ic y Ś lą ska G órnego i D olnego ju ż w d n iu 29 bm . o trz y m a li w y n a g ro d z e n ia w n o w y c h p ie n ią dzach. H u tn ic y Ś ląska o trz y m y w a li w y p ła ty w d n iu 30 p a ź d z ie rn ik a b r.
W iększość fa b r y k na te re n ie
p ó w o trz y m a ł w cią gu n ie d z ie li 147.030 zł. należności p o d a tk o w y c h . „P rz y c h o d z ili do m nie z p ie n ię d z m i n a w e t w nocy. A po p rze d n io trz e b a b y ło w ie le ra z y do n ic h chodzić, ao y zap ła
c ili to co p o w in n i“ — s tw ie rd z ił on m . in.
D o p u n k tó w w y m ia n y na o - g ó ł nie zgłaszali się bogacze i spe kulanci, gd yż o b a w ia li się
spo zyw -
Aktywny udział organizacji partyjnej w akcji wymiany
P o n ie d z ia łe k ran o.
W K o m ite c ie D z ie ln ic o w y m P Z P R na W o li w W a rsza w ie p o d n io s ły n a s tró j. C a ły a k ty w p a r ty jn y d z ie ln ic y je s t z m o b ili
z o w a n y od n ie d z ie li od wcze
snego rana.
3. G d y s t a ł a , r e g u l a m i n o w a , p e r i o d y c z n i e n a l e ż n a p r e m i a je s t z re g u ły w e d łu g u m o w y lu b z w y c z a ju w y p ła c a n a p ra c o w n ik o m o d d z ie ln ie i w in n y c h te rm in a c h n iż u - posażenie zasadnicze, to ta k ą p re m ię t r a k t u je się ta k , ja k g d y b y s ta n o w iła s a m o i s t n e w y n a g r o d z e n i e i do w y p ła t z t y tu łu ta k ie j p re m ii stosuje się p o s ta n o w ie n ia p. 8 In s t r u k c ji R a d y M in is tr ó w z dn. 28 bm ., w s p ra w ie w y p ła t w n o w y m p ie n ią d z u w y n a g ro d z e ń za pracę, tzn. ob licza się w y ró w n a n ie za ilo ś ć d n i k a le n d a rz o w y c h dzielą cych dzień 1 lis to p a d a b r. od d n ia na stępn ej w y p ła ty p re m ii po re fo rm ie , d o k ła d n ie w te n sam spo
sób, ja k to d la w yn a g ro d ze ń p rz e w id z ia n e je s t w p. 8 w s p o m n ia n e j in s tr u k c ji i p rz y zastosow aniu tego samego p rze licze n ia , w s to s u n k u 100 z ł do tychczasow ych — d w u m z ło ty m w n o w y m pie n iąd zu. I w ty m p rz y p a d k u o b o w ią z u je zasada, że w y ró w n a n ie n ie może b yć w y p ła c o n e za okres dłuższy n iż 15 d n i k a le n d a rz o w ych .
W n ie d z ie lę na posiedzeniu p le n u m K o m ite tu D z ie ln ic o w e go ułożono p la n d z ia ła n ia . Z go
d n ie z ty m p la n e m w p o n ie d z ia łe k ra n o o d b y ły się n a ra d y in s tr u k to r ó w i a g ita to ró w . Część to w a rz y s z y ro z je c h a ła się po zakład ach p ra c y i in s ty tu c ja c h , aby zbadać ja k przebiega a k c ja p rz y g o to w a ń do w y m ia n y p ie n ię d z y i w y p ła t, i w ra z ie po
trz e b y dopom óc ra d ą i w s k a z ó w k ą .
W ie le tro s k i, I słusznie, w y k a z a ł K o m ite t D z ie ln ic o w y d la s p ra w y n o rm a ln e g o fu n k c jo n o w a n ia s k le p ó w spożyw czych WSS. W p o n ie d z ia łe k od same
go ra n a cała g ru p a to w a rz y s z y p rz e p ro w a d z iła lu s tra c ję s k le p ó w spożyw czych na te re n ie d z ie ln ic y , p iln u ją c , b y o tw a rc ie n a s tą p iło w godzinach prze p iso w y c h .
W Y J A Ś N I E N I E
Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego z dnia 30 października 1950 r.
do Instrukcji wydanych w związku ze zmianą systemu pieniężnego
1. P o s ta n o w ie n ia § 6 I n s t r u k c ji R a d y M in is tr ó w z d n ia 28 paź
d z ie rn ik a b r. w s p ra w ie w y p ła t re n t, e m e ry tu r, zaopatrzeń i s ty p e n d ió w w z w ią z k u ze z m ia n ą system u pieniężnego,, o b o w ią z u ją ró w n ie ż M in is te rs tw o K u lt u r y i S z tu k i, w o d n i e s i e n i u d o s t y p e n d y s t ó w w y ż s z y c h s z k ó ł a r t y s t y c z n y c h .
2. P ra c o w n ik , k t ó r y p o b ra ł pożyczkę ze ś ro d k ó w p ra co w n icze j k a s y po życzkow o - zapom ogow ej, w in ie n pożyczkę tę spłacić w n o w y m p ie n ią d z u w g r e la c ji 100 z ł p o ż y c z k i w z ło ty c h d o ty c h czasow ych ró w n a się 3 zło te w n o w y m pien iąd zu.
3. N a uczycie le szkół p o d s ta w o w y c h i szkół ś red nich, d la k tó r y c h p o b o ry za m i e s i ą c l i s t o p a d b r. przesłane zosta ły p rz e k a z a m i p o czto w ym i, w y s ta w io n y m i w z ło ty c h dotychczaso - w y c h , k tó ry c h w y p ła ta n a s tą p i do r ą k na uczyciela p o d n . 29 bm ., t j. w re la c ji 100 z ł do tychczaso w ych ró w n a się 1 z ł w n o w y m p ie n ią d zu , o trz y m a ją ze ś ro d k ó w M in is te rs tw a O ś w ia ty i do d n.
10 1 i st o p a d a br. w y ró w n a n ie , obliczone w e d łu g r e la c ji dw a z ło te no w e za każde przekazane ja k w y ż e j 100 z ł dotychczaso
w y c h .
Rady narodowe i ich komisje w ak<*ji zw iązanej ze zmianą
systemu pieniężnego
K o m ite t D z ie ln ic o w y , pozo s ta ją c y w s ta ły m k o n ta k c ie z D z ie ln ic o w ą Radą N a ro d o w ą czuw a n a d u ru c h o m ie n ie m p u n k tó w w y m ia n y i s ta ra się o zw iększen ie ic h ilo ś c i.
*
Id z ie m y do je dn ego z w ię k szych z a k ła d ó w p ra c y na W o li
— do G a zo w n i W a rs z a w s k ie j.
„ I ia llo , uw a g a ! C elem um oż
liw ie n ia p ra c u ją c y m ro b ie n ia z a k u p ó w n o w y m i p ie n ię d z m i w y p ła ta odbędzie się d z is ia j — 30-go z a m ia st 31-go.
W y m ia n a p ie n ię d z y s ta ry c h na n o w e będzie się o d b y w a ła na oddziała ch. P o s ia d a ją c y sta
re pien iąd ze oddadzą je sw e m u d e le g a to w i. N o w e p ien iąd ze bę
d ą w y p ła c o n e przez tego samego de le gata ".
K o m u n ik a t te n n a d a je m y co d w ie g o d z in y — in fo r m u je nas to w . P le w ic k i, s e k re ta rz pod
s ta w o w e j o rg a n iz a c ji p a r ty jn e j w G a z o w n i W a rs z a w s k ie j.
W c z o ra j od wczesnego ran a z a in s ta lo w a liś m y u siebie sztab“ . O d ra n a do w ieczora e g z e k u ty w a p a r ty jn a i ra d a
z akład ow a d z ia ła ły . O d b y liś m y zeb ran ie z d y re k to re m na czel
n y m i razem o p ra c o w a liś m y do k ła d n y p la n , ja k na z akład zie p rz e p ro w a d z ić w y m ia n ę p ie n ię dzy i w y p ła tę . S zybko z m o b ili
zow ano całą a d m in is tra c ję . K r ó tk ie w y ja ś n ie n ia i w s z y scy z a b ra li się do p rz e lic z e n ia lis ty płac. M ożn a pow iedzieć, żę r o b ili to b a rd z o spraw nie.' Ju ż w n ie d z ie lę o godz. 18-ej G a
z o w n ia W a rsza w ska zgłosiła do b a n k u sum ę p o trze b n ą do w y p ła ty . Z d a w a liś m y sobie spraw ę, że w ro g ie e le m e n ty n ie z a w a h a ły b y się w y k o r z y stać b ra k u sp ra w n o ści z naszej s tro n y d la ro z s ie w a n ia ró ż n y c h b re d n i.
N a s p e c ja ln y m z e b ra n iu a k ty w u p a rty jn e g o , a k ty w u Z M P i r a d y z a k ła d o w e j e g z e k u ty w a z a z n a jo m iła to w a rz y s z y z u - c h w a łą R a d y M in is tr ó w i k o m u n ik a te m N a rod ow e go B a n k u P olskie go. T ow a rzysze za
d a w a li n a z e b ra n iu p y ta n ia , i na każde z p y ta ń o tr z y m a li w y cze rp u ją ce od po w ie dzi.
22 a g ita to ró w rozeszło się na o d d z ia ły i w ro z m o w a c h in d y
w id u a ln y c h w y ja ś n ia ło p ra c o w n ik o m sens u c h w a ły R a dy M i
n is tró w .
W szystko w p o rz ą d k u — i n fo r m u ją nas a g ita to rz y — p ra c o w n ic y G azo w ni z zadow ole
n ie m p r z y ję li re fo rm ę . R e fo r
m a, ja k p io ru n , u d e rz y ła w spe k u la n tó w i w ro g ó w s o c ja liz m u
—■ m ó w ił to w a rzysz S zym ań ski
— dobrze to rb ź u m ie ją nasi r o b o tn ic y .
„W ła ś n ie d o w ia d u je m y się, że ju ż są now e pieniądze do w y p ła ty . N a w e t n ie zaczekam y na zm ia nę i ju ż d a je m y n o w y k o m u n ik a t, że w y p ła tę rozp oczy
n a m y “ — spieszy się to w . C hle w ie k i.
„D o b rz e , że dziś w y p ła ta — w trą c a obecny p rz y ro z m o w ie r o b o tn ik tow . M ie rz e je w s k i. — P rz y le c ia ła żona ran o, że nie m a dosyć pien ięd zy na pieczy
w o d!a dzieci. M ó w iłe m je j, że d z is ia j jeszcze pieniądze będą—
no, i są“ .
W y p ła ta o d b y w a się w G a
z o w n i W a rs z a w s k ie j s p ra w n ie d z ię k i w y s iłk o m o rg a n iz a c ji pa r ty jn e j.
E L Ż B IE T A M IN K
W a rs z a w y i w o j. w a rszaw skieg o ] u ja w n ić prze d o p in ią p u b lic z n ą do ko n a ło w y p ła t w n o w y c h p ie - swy ch du żych zapasów g o tó w -
niądzach. ^ ---
W Szczecinie za ró w n o w p o r
cie, ja k i w w ię k s z y c h za k ła d a c h p ra c y d o k o n y w a n o w y p ła t w no w y c h pie n ią d za ch oraz p rz e p ro w adzono w y m ia n ę s ta re j g o tó w k i n a now ą.
O f i a r n a p r a c a N a r o d o w e g o B a n k u
(d) K a n c e la ria R a dy P ań stw a w y s to s o w a ła do w s z y s tk ic h ra d n a ro d o w y c h o k ó ln ik w s p ra w ie ic h u d z ia łu w a k c ji zw ią za n e j ze zm ia ną system u pieniężnego.
O k ó ln ik stw ie rd za , iż do re a liz a c ji te j do n io słe j r e fo rm y na leży m o b iliz o w a ć nie ty lk o p re z y d ia rad, ich w y d z ia ły i re fe r a ty , ale także sieć k o m is ji oraz a k ty w społeczny rad.
N a jw a ż n ie js z y m zadaniem ko m is ji ra d je s t c zuw an ie nad s p ra w n y m prze biegiem w y m ia n y pien ięd zy, p rz e c iw d z ia ła n ie
w yp acze nio m u c h w a ł i zarzą
dzeń w ła d z naczelnych w w y p ła c a n iu z a ro b k ó w i należności p ra c o w n ic z y c h , lu b w spłacie zobow iązań ch ło p ó w m ało i śre
d n io ro ln y c h wobec bogaczy w .iejskich, k o n tro lo w a n ie czy ce n y p o bieran e za p ro d u k ty są zgodne z c e n n ik ie m urzę do w ym .
W szczególności k o m is je f i nansów, b u dże tu i p la n u oraz k o m is je h a n d lu r a d n a ro d o w y c h w in n y w s p ó łd z ia ła ć w o r g a n iz o w a n iu p u n k tó w w y m ia n y g o tó w k i, ja k i k o n tr o li placó
w e k sieci h a n d lo w e j.
W arszaw a śpi. Ś pią s p o k o jn ie s e tk i ty s ię c y lu d z i p ra c y , k tó rz y z p e łn y m z ro z u m ie n ie m i za d o w o le n ie m p o w ita li w y m ia n ę pieniądza. N ie s p o k o jn y sen m a ją t y lk o s p e k u la n c i. N ic dziw nego.
D la n ic h re fo rm a w a lu ty to do
t k liw y cios, w ic h m a c h in a c je to w a ro w e i w a lu to w e .
O k n a gm achu c e n tra li N a ro dowego B a n k u P olskie go p rz y u l. Jasn ej ja rz ą się ś w ia tła m i.
T u lu d z ie n ie śpią. T u , ta k ja k w e d n ie w re pra ca. O d p o w ie d z ia ln a praca.
M ło d a Z M P -ó w k a G a b rie la P ilic h z w p ra w ą p rz e lic z a pacz
k i b a n k n o tó w . N a jle p s z a lic z a r - k a N B P , z a jm u ją c a od ro k u pierw sze m ie js c e w e w s p ó łz a w o d n ic tw ie w ty m d z ia le p rz e lic z y ła dziś o ko ło 20 ty s ię c y b a n k n o tó w oraz s p ra w d z iła 3 tysiące. N o rm a dzien na w y n o s i 9 ty s ię c y prz e lic z o n y c h , bądź sp ra w d zo n ych b a n k n o tó w .
— T o m ó j n a jle p s z y w y n ik ż y c io w y — m ó w i G a b rie la P i
lic h — na p rz e s trz e n i trz e c h la t p ra c y w b a n k u . A m b ic ją m o ją b y ło dziś, ab y w s z y s tk ie w p ły w y zo s ta ły przeliczone, ab y na ju t r o n ie pozostały żadne zale
głości. C el te n osiągnęłam . W ła d y s ła w M e n tra k p ra c u je w b a n k o w o ś c i od 1933 ro k u . P rzed w o jn ą i bezpośrednio po w o jn ie b y ł fiz y c z n y m p ra c o w n i
k ie m , w r o k u 1946 w y s u n ię ty zo s ta ł na s ta n o w is k o k a s je ra i p o zostaje na n im do dziś. W ła d y s ła w M e n tra k je d e n z n a jle p szych k a s je ró w N B P n ie z a w ió d ł w d n ia c h w ie lk ie j r e fo r m y. K asa po p ra c y w d n iu 30 p a ź d z ie rn ik a została w p e łn i p rz y g o to w a n a do d n ia n a s tę p nego.
K a s je r ob. J e rz y R o g o ziń ski o b s łu ż y ł d z is ia j przeszło 400 osób, g d y p rz e c ię tn ie o b s łu g u je się 200. P ra c u je w ła ś n ie n a d r a p o rte m k a so w ym . B ędzie je sz
cze p ra c o w a ł do 2 w nocy. R a
no s ta w i się do dalszej p ra c y na s w y m stanow isku.
S karb ie c. P otężne m u ry , w ie l k ie s ta lo w e d rz w i. P rz y ścia
nach w o r k i, s k rz y n k i z p ie n ię d z m i. S tąd p ły n ą pien iąd ze d o k ilk u d z ie s ię c iu p u n k tó w w y m iany^ p ie n ię d z y n a m ieście, do p u n k tó w w y m ie n n y c h w za k ła dach p ra c y . T u przynoszone są w o r k i s ta ry c h p ie n ię d z y . T u w s k a rb c u p ra c u ją m ię d z y in n y m i to w . W a c ła w C ie s ie ls k i i C zesław K o z a k . O b a j n ie o - puszczają p o d z ie m i b a n k u ju ż od 48 godzin. N a p ro p o z y c ję od
p o czyn ku , z astą pie nia ic h na
k ilk a godzin przez in n y c h , o b a j o d p o w ia d a ją od m ow nie .
— R obotę trz e b a d o p ro w a d z ić d o końca. P iln u jc ie in n y c h k ó łe k w w ie lk im m ech an izm ie w y m ia n y p ien iąd za. M y n ie za
w ie d z ie m y .
Z ało ga N a rod ow e go B a n k u P olskie go p ra c u je bez w y tc h n ie nia. W szędzie p a n u je w z o ro w y ry g o r i po rząd ek. A le czasem z d a rz a ją się s y tu a c je tru d n e . Z a b ra k ło lu d z i do za ła d u n k u w o rk ó w z b ilo n e m . Do p ra c y
z a ł o g i
P o l s k i e g o
s ta n ę li d w a j na c z e ln ic y w y d z ia łó w c e n tra li N B P O lszew s k i i C h o liń s k i. P ra c o w a li bez p rz e rw y 19 godzin. W y ła d u n e k n a s tą p ił w te r(n in ie . W szystkie p u n k ty w y m ia n y p ra c o w a ły bez przestoi.
T a k ja k lu d z ie z c e n tra li N B P p ra c u ją w całej Polsce załogi o d d z ia łó w ba nko w ych.
B a n k o w c y m a ją po w a żny w k ła d w to, że n o w y pien iąd z szybko i s p ra w n ie dociera do lu d n o ści. K . S T R Z E L E C K I
Z całego k r a ju , z K opalń, fa b r y k , h u t, in n y c h z a k ła d ó w p ra cy n a p ły w a ją do C R Z Z lic z n e m e ld u n k i o p e łn y m re a liz o w a - n iu u c h w a ły C R ZZ , w z y w a ją c e j w s z y s tk ie o g n iw a z w ią z k o w e do u d z ia łu w a k c ji w p ro w a d z a n ia nowego system u pieniężnego.
Już w n ie d z ie lę do O k rę g o w y c h i P o w ia to w y c h R a d Z w ią z k ó w Z a w o d o w y c h , do ra d z a k ła d o w y c h i k ó ł z w ią z k o w y c h m aso
w o zgłasza li się z w ią z k o w c y i w y ra ż a li p e łn ą gotow ość a k ty w n i j p ra c y . W p o n ie d z ia łe k w e w s z y s tk ic h za k ła d a c h p ra c y o r ga nizacje z w ią z k o w e b r a ły czyn n y u d z ia ł w o rg a n iz o w a n iu s p ra w n e j w y m ia n * pien ięd zy, k tó rą z a jm u ją się m ężo w ie zaufa n ia oraz a k ty w iś c i z w ią z k o w i, sp e c ja ln ie d e le g o w a n i przez r a d y zakład ow e .
Jednocześnie O k rę g o w e i P o
w ia to w e R a d y Z w ią z k ó w Z a w o do w y c h w s p ó łd z ia ła ją wszędzie z R a d a m i N a ro d o w y m i, c zuw a
ją c y m i na d s p ra w n ą re a liz a c ją zarządzeń, do tyczących o c h ro n y r y n k u i rzesz k o n s u m e n tó w przed p ró b a m i n ie u czciw o ści i s p e k u la c ji. S pe cja lne rob otnicze e k ip y w e w s z y s tk ic h m ia s ta c h i osiedląch ro b o tn ic z y c h pom aga
ją p e rs o n e lo w i s k le p ó w w o rg a n iz o w a n iu sprzedaży i p rz e lic z e n iu cen.
W e w s z y s tk ic h n ie m a l g m i
nach w ie js k ic h w y m ia n ę pie n ię
dzy rozpoczęto w p o n ie d z ia łe k j w icu^icii się o w y m ia n ie oso- od 9 rano. P u n k ty w y m ia n y p ra
j
biście o d w ie d z a ł ty c h r o b o tn i-• w a ł y s p ra w n ie i bez żadnych i k ó w , s ta ra ją c się zm usić ic h do p rz e rw , w zb u d za ją c u ch ło p ó w i p rz y ję c ia należności w s ta re i
1.300 g m in n y c h 1 w a lu c ie .
k i. Z o k o lic po dw a rs z a w s k ic h bogacze u d a w a li się przew ażnie do B a n k u R olnego w W arsza
w ie.
P ra w d z iw ą sensację w z b u d z ił tu je d e n z bogaczy, k t ó r y p ie niądze p rz y w ió z ł w s p o ry m w o r k u . C zekający w ra z z n im na w y m ia n ę z ir o n ią i szyde rstw em m ó w ili o „ w o r k u k u ła k a “ .
J an W ró b e l — ch ło p z pow . B o ch n ia oś w ia d c z y ł: „ B ie d n i i ś re d n i c h ło p i z u z n a n ie m p r z y j
m u ją zm ianę pieniędzy. O dczu
w a liś m y stale n a p ó r bogaczy i s p e k u la n tó w na to w a ry p rz e m y s ło w e . M im o p ra c y k o m ite tó w cz ło n k o w s k ic h i g m in n y c h ra d k o n t r o li nie m o g liś m y za
pobiec w y k u p y w a n iu ty c h to w a ró w przez bogaczy, bo p o s ia d a li o n i dużo g o tó w k i“ .
T a k samb sądzi StanisiSW a A r k a ze w s i Prace Duże w pow . g ró je c k im . „Z m ia n a p ie n ię d z y — p o w ie d z ia ła ona — zniszczy różne s pe kulacje bo
gaczy i s p e k u la n tó w , k tó rz y w z b o g a c ili się n a naszej k rz y w dzie“ . W gro m a d z ie P race D u że je s t bogacz — Z b ig n ie w M y s z k ie w ic z , k t ó r y — ja k s tw ie r dza ob. A r k a , n ie c h c ia ł z a p ła cić b ie d n y m c h ło p o m za pracę na je go g o s p o d a rs tw ie w o k re sie ż n iw . T e n bogacz z g ło s ił do w y m ia n y przeszło 100.000 zł.
P o d o b n y w y p a d e k z d a rz y ł się ró w n ie ż w g ro m a d z ie T a rc z y n , pow . g ró je c k ie g o . O p o w ia d a ł o n im J. B u rd o w . S ta n is ła w H u le w icz, posiadacz 2 0 -h e k ta ro - wego go spo da rstw a , jeszcze w d n iu 28 bm . o d m a w ia ł r o b o tn i
k o m z a p ła ty za pracę, tłu m a cząc się b ra k ie m p ie n ię d zy.
G d y 29 bm ., w n ied zielę, do
w ie d z ia ł się o w y m ia n ie ,
pełne uznanie.
Odpowiadamy na pytania czytelników
Do r e d a k c ji naszej i do w ie lu in s ty t u c ji n a p ły w a w ie le p y ta ń i p ró śb o w y ja ś n ie n ia zw iązane z zasadam i i sposo
bem p rz e p ro w a d z e n ia r e fo rm y system u pieniężnego.
O d p o w ia d a m y i bę d z ie m y na ty m m ie js c u o d p o w ia d a li na te p y ta n ia , k tó re in te re s o w a ć m ogą w iększe g ru p y o b y w a te li.
W ja k ic h z akład ach p ra c y na le ży zorg an izow ać w y m ia n ę z b io ro w ą za p o ś re d n ic tw e m m ężów z a u fa n ia , a w ja k ic h zakład ach p ra c y z o rg a n i
zow ać na le ży spe cja lne p u n k -
cza g ru p ę osób, k tó re zb io rą od m ężó w z a u fa n ia pieniądze p ra c o w n ik ó w , udadzą się do p u n k tu w y m ia n y , w y m ie n ią pieniądze, zw ró c ą now e p ie niądze m ężom z a u fania, a c i z k o le i w y p ła c ą * je ro b o tn ik o m i p ra c o w n ik o m w e d łu g stosun
k u 1 z ło ty n o w y za 100 z ło ty c h s ta ry c h . D z ię k i te j procedurze p ra c o w n ic y osobiście n ie p o trz e b u ją tra c ić czasu na je ż dże nie do p u n k tó w w y m ia n y , na oc z e k iw a n ie k o le jn o ś c i itd . P on ad to system w y m ia n y zbio ro w e j u ła tw ia i przyśpiesza pra cę p u n k tó w w y m ia n y , pracę ty w y m ia n y , k tó re za p o sre d - k a s je ró w , m a n ip u la c je p ie n ię ż - n ic tw e m m ężów z a u fa n ia w y - ! ne itd .
m ie n ia ją pien iąd ze na m ie jscu?
W y m ia n ę z b io ro w ą na le ży zorg an izow ać w e w s z y s tk ic h bez w y ją tk u za k ła d a c h pra cy.
Z a k ła d y , k tó re dotychczas w y m ia n y ta k ie j n ie zo rg a n iz o w a ły , p o w in n y to z ro b ić n ie zw łocznie, n a jd a le j do d n ia 31 p a ź d z ie rn ik a . M a ona na celu u ła tw ie n ie i przyśpieszenie w y m ia n y -s ta ry c h p ie n ię d z y na now e. P ra c o w n ic y s k ła d a ją pie niądze na ręce m ężów z a u fa n ia w yzn aczo nych przez Radę Z a k ła d o w ą .
Rada Z a k ła d o w a wyzna<
N a to m ia s t w zakład ach d u żych z a tru d n ia ją c y c h po w yże j 500 p ra c o w n ik ó w p o w in n y być zorg an izow an e specjalne p u n k t y w y m ia n y przeznaczone t y l k o i w y łą c z n ie d la p ra c o w n i
k ó w ty c h zakład ów . R ó w nież i w ty c h zakładach pieniądze są zbiera ne od p ra c o w n ik ó w przez m ężów z a u fania, k tó rz y d o k o n u ją w y m ia n y w e w ła s n y m pu nkcie.
O Dlaczego w k ła d y oszczędno
“ ściow e są p rze licza ne w ic h p e łn e j w a rto ś c i, to znaczy 3 n o
w e zło te za 100 s ta ry c h z ło tych , n a to m ia s t g o tó w k a p rz e c h o w y w a na w dom u je s t w y m ie n ia n a w stosunku 1 z ło ty n o w y za 100 z ło ty c h starych?
J e d y n ą fo rm ą oszczędności za
lecaną i p o pieran ą przez p a ń stw o je s t s k ła d a n ie oszczędności na książeczki oszczędnościowe.
P a ń stw o m a m ożność ob racania ty m i p ie n ię d z m i i w y k o rz y s ta n ia ic h w n a jb a rd z ie j pożytecz
n y d la g o s p o d a rk i n a ro d o w e j sposób.
W trosce o to, b y lu d z ie pra cy, k tó rz y z p e łn y m z a u fa n ie m g ro m a d z ili swe oszczędności w e d łu g zaleceń w ła d z p a ń s tw o w y c h , to znaczy s k ła d a li je w in s ty tu c ja c h oszczędnościowych, n ie p o n ie ś li żad nych s tra t, u - c h w a ła p rz e w id u je , że w s z y s tk ie w k ła d y oszczędnościowe zostają przeliczane na n o w y pie n ią d z w e d łu g ich p e łn e j w a rto ś c i, w ty m sam ym stosu nku w ja k im zostaną prze liczo ne w s z y s tk ie w y n a g ro d z e n ia za pra cę oraz ceny, to znaczy 3 z ło te n o w e za 100 z ło ty c h s ta ry c h . N a to m ia s t te osoby, k tó re n ie o d d a w a ły sw ych oszczędności do dysp ozy
c ji pa ństw a , n ie m ogą z tego p r z y w ile ju k orzystać.
Chłopi - nie dajcie się oszukiwać kułakom i wydrwigroszom!
W nied zielę i p o n ie d z ia łe k zauw ażono w e w s ia c h k u ła k ó w i spe
k u la n tó w p rz y b y ły c h z m ia s t, k tó r z y w y k u p y w a li od m a ło r o l- n y c h i ś re d n io ro ln y c h c h ło p ó w in w e n ta rz p o cenach w e d łu p s ta - ry c h z ło ty c h . K o r z y s ta li o n i z tego, że n ie do w s z y s tk ic h c h ło p ó w d o ta rła w iadom ość o z m ia n ie system u pieniężnego.
T a k ie tra n s a k c je trz e b a u n ie w a ż n ia ć , o d b ie ra ć k u ła k o m p r o - d u k ty n a b y te w sposob oszukańczy. Z w ra c a ć je os z u k a n y m c h ło pom . W y d rw ig ro s z y szw e n d a ją cych się po w s ia c h w celach u p ra w ia n ia oszustw — przepędzać.
Gm inne spółdzielnie są zaopatrzone w nowe pieniądze
Od p o n ie d z ia łk u ra n o w s z y s t
k ie G m in n e S p ó łd z ie ln ie w ca
ły m k r a ju zaopatrzone są w no w e pien iąd ze na w y p ła tę za zboże, z ie m n ia k i, trz o d ę c h le w ną, żyw iec, za w s z e lk ie do sta
w y z k o n tr a k ta c ji i na in n e ob
r o ty s p ó łd z ie ln i.
N o w e pien iąd ze - spó łd zielnie o trz y m a ły w b a n k n o ta c h i w bi ło n ie .
G m in n e s p ó łd z ie ln ie zaopa
trz o n e są ró w n ie ż w dostatecz
ną ilość to w a ró w .
Sklepy będą otw arte 1 listopada dzięki inicjatyw ie pracow ników
handlu uspołecznionego
(f) Z m ia n a system u p ie n ię ż nego w y m a g a ła w n ie d z ie lę , 29 p a ź d z ie rn ik a , z a m k n ię c ia ty c h skle pó w , k tó re n o rm a ln ie o - t w a r te są w d n i św iąteczne.
P e łn e z a k u p y za n o w e p ie n ią dze m o g ły b y ć d o k o n y w a n e prze z ś w ia t p ra c y w d n iu n a stę p n y m , w m ia rę w y p ła t za
ro b k ó w .
W z w ią z k u z ty m w d n iu 30 bm . delegacje p ra c o w n ik ó w h a n d lu uspołecznionego z te re n u W a rs z a w y z ło ż y ły n a ręce m in is tr a H a n d lu W e w n ę trz n e - go re z o lu c ję , w k tó r y c h w y s tę
p u ją z In ic ja ty w ą o tw a rc ia skle p ó w w d n iu 1 lis to p a d a b r. d la u ła tw ie n ia z a k u p ó w lu d z io m pra cy.
D o cen iając tę in ic ja ty w ę m i
n is te r H a n d lu W ew n ętrzne go w y r a z ił zgodę i p o le c ił o tw a r cie skle pó w w d n iu 1 lis to p a da b r. w c a ły m k r a ju w g o d z i
nach od 8 do 19.
D la u m o ż liw ie n ia p ra c o w n i
k o m h a n d lu w zięcia u d z ia łu w tr a d y c ji od w ie dza nia w t y m d n iu g ro b ó w z m a rły c h , p ra ca w sklepach m a b y ć z o rg a n iz o w a na n a zm ia ny.
--- --- :--- — --- - — J __________ go re z o lu c je , w k tó r y c h w y s tę - w a n a n a zm ia ny.
