JO Z E F PISZ C ZE K , FR A N C ISZ EK B IA LO U S
O ZNA CZA NIE M A G N E Z U ŁATWO D O S T Ę P N E G O DLA R O Ś LIN W G L E B A C H L E K K IC H
Z K atedry G leboznaw stw a i K atedry M ikrobiologii Rolnej W SR w Szczecinie
W literaturze naukowej ostatnich czasów spotykam y coraz więcej p ra c
stw ierdzających niedobór magnezu, w glebach (zw łaszcza w kwaśnych
glebach piaskowych) i naw ołujących do naw ożenia naw ozam i m a g n e z o w y m i
Również gleby orne woj. szczecińskiego w yka zują w bardzo dużym procencie niedobór tego pierw iastka. W stępne b a d a n ia [5] w ykazują b o wiem, że w grupie gleb lekkich do gleb o odpowiedniej zasobności wr m a g nez m ożna zaliczyć tylko około 30% gleb wytw orzonych z gliny zwałowej, lekkich, około 10% szczerków (gleb piaskowych gliniastych) i szczerków
pylastych oraz około 7% gleb piaskowych słabogliniastych, pylastych.
W glebach piaskowych luźnych i słabogliniastych nie spotkano w żadnym przypadku odpowiedniej zasobności w m ag n e z dostępny dla roślin. Reszta gleb lekkie:' woj. szczecińskiego w ykazuje niedostateczną, rzadziej średnią
zasobność w m ag n ez i w e dług danych z literatury pow inna reagow ać
zw yżką plonów na naw ożenie m agnezem .
W ostatnich latach wiele prac poświęcono metodyce oznaeżania m a g n e zu łatwo dostępnego dla roślin w glebach. P ra c e te idą w. dwu kierunkach: pierwszy z nich poszukuje najlepszej m etody chemicznej, drugi zaś biolo gicznej.
Z u w agi na w y ra ź n y niedobór m ag n e z u w glebach lekkich woj. szcze cińskiego wyłoniła się potrzeba szybkiego i zakrojonego na szerszą skalę zbad an ia tych gleb. W ypróbow ano w tym celu kilka metod, z których n a j odpowiedniejszymi z wielu w zględów okazały się m etoda biologiczna N i klasa (posłu g u jąca się grzybem A spergillus niger) oraz m etoda chemiczna Schachtschabela.
P rz y pomocy obu tych metod zba d an o do tej pory kilkadziesiąt profili gleb lekkich woj. szczecińskiego. M im o szczupłego jeszcze m ateria łu do- dotychczasowe wyniki już w ykazują pew ne ch arakterystyczne pra w id ło wości i tendencje o ra z n a s u w a ją pewne uwagi.
120 Józef Piszczek, Franciszek Białous
T a b l i c a 1 Zasobność g le b le k k ic h województwa s z c z e c iń s k ie g o w magnes ła tw o dostęp n y dla r o ślin
wg metody N i k l a s 'a 1 S c h a c h te c h a b e la
Abundance o f magnesium e a s i l y a v a i l a b l e t o p l a n t s i n l i g h t s o i l s o f Sssczecin v o iv o d e sh ip (d e te rm , by N ik la s and S c h a c h tsc h a b e l m ethods) M iejscowość 1 g le b a L o c a tio n and s o i l G łębokość Depth cm pH 1 n KC1 Metoda N ik la s 'a
N ik la s method Metoda S c h a ch tec h a b ela S c h a c h tsc h a b e l method waga g rz y b n i Otycel. w eight mg wycena zaso b n o ści e v a l u a t . abundance Mg ng/lOOg g leb y s o i l wycena z a so b n o ści e v a l u a t. abundance B abigoszcz p ia s e k s ła b o g l i n i a s t y na luźnym p ia sk u s l i g h t l y 1оащу on lo o s e sand 0 -20 30-50 7 0-80 4 ,3 0 4 ,4 0 4 ,9 0 110 0,0 1 0 ,01 z ł a - poor z ło - poor z ła - poor 2 ,0 0 ,6 0 ,4 z ła - poor z ł a - poor z ła - poor S z c z e c in 43 p ia s e k s ł a b o g l i n i a s t y s l i g h t y loamy 3and 5-15 50-60 32-90 4 ,9 7 5,1 1 5 ,0 8 100 0.015 363 z ł a - poor z ła - poor z ła - poor 2 ,1 1 5 3 ,9 z ła - poor z ł a - poor średnia-m edium Ognica 135 p ia se k s ł a b o s l i n i a s t y s l i g h t l y 1оащу s a n i 5-15 30-45 60-70 5,44 4 ,6 8 5 Д З 416 523 0,0 1 z ła - poor ś re d n ia medium z ł a - poor ą 2 ,9 2 ,6 0 ,9 średnia-m edium średnia-m edium z ł a - poor Goleniów 21 p ia se k g l i n i a s t y le k k i l i g h t loenc' send 5-15 . 50-65 100-110 7 ,0 0 6 ,2 9 5,91 543 ś la d 0 ,7 6 ś r e d n ia medium z ła - poor z ła - pocr 2 ,8 1 ,4 M średnia-m edium z łe - poor z ł a - poor B odzencln 11 p ia se k g l i n . l e i * i l i g h t loamy sand 0-2 0 30-40 4 ,7 0
4 ,6 9 666733 ś r e d n ia medium śred n ia medium 3 ,91 ,5
średnla-m edium z ł a - poor Marszewo 108 p ia se k g l i n . l e k k i p y la sty l i g h t loamy sand ( 2 H M 0 0 ,1 - 0 ,0 2 mm) 0-2 0 35-45 110-130 5 ,7 1 4 ,6 3 4 ,9 3 663 618 716 ś r e d n ia medium śre d n ie, medium do b ra - liig h 3 .9 2 ,0 5 .9 ś r e d n ia - medium z ł a - poor do b ra - h ig h Pen sln o 82 p ia s e k g l i n . тосцу p y la s ty loamy sand (10-20% c la y p a r t . , 25“ 40% 0 0 ,1 -0 ,0 2 mm) 5-15 30-40 65-75 5,4 5 4,8 1 4 ,7 0 360 443 443 z ł a - poor z ł a - poor z ł a — p oor 4 ,5 7 ,9 1 3 ,2 średnla-m edium do b ra - h ig h do b ra - hig h Biebrówek I p ia se k s ła b o g l i n i a s t y s l i g h t y 1оащу aand 0 -20 4 ,8 2 360 z ł a - poor 2 ,7 średnla-m edium Biebrówek I I p ia se k s ł a b o g l i n i a s t y s l i g h t y loany sand 0 -2 0 4 ,9 1 é la d z ł a - po o r 2 ,1 z ł a - poor S ta rg a rd 26 z g lin y z w a ł., le k k a from b o u ld e r loam , l i g h t 5-15 30-45 70-80 4 ,6 9 5,4 6 5 ,8 0 117 105 543 s i a - poor z?:a — pc^r é re d n ia medium 6 ,1 5 ,8 9 ,3 średnla-m edium średnla-m edium d o b ra - h ig h Chociwel 103 z g lin y z w a ł., le k k a from b o u ld e r loam , l i g h t 5-15 30-40 60-70 4 ,2 0 5,2 2 4 ,0 3 860 953 d o b ra - h ig h d o b ra - h ig h • 7 ,2 1 4 ,9 1 2 ,7 d o b ra — h ig h d o b ra - h ig h d o b ra - h ig h Iń sk o 59 z g lin y z w a ł ., le k k a from b o u ld e r loam , l i g h t 5-15 40-50 6 0-70 4 ,8 1 4 ,0 0 4 ,0 4 453 334 383 z ła - poor z ł a — p oor z ł a — poor 3 ,2 n z ł a — poor z ł a - poor d obra — h ig h S z c z e c in 16 z g l i n zw ał. l e k . from b o u ld e r loam , l i g h t 5 -1 5 3CM0 4 ,9 75 ,1 1 0 ,0 5416 z ł a - poor z ł a — poor ś re d n ia -a e d iu m z ł a - poor
Oznaczanie magnezu łatwo dostępnego dla roślin w glebach lekkich 121
N ajbardziej charak tery sty c zn y m a te ria ł liczbowy z przeprow adzonych do tej pory b a d a ń zebrany jest w tablicy 1. Wyniki dotychczasowe w y k a zują w zasadzie w y ra ź n ą rów noległość obu metod przy wycenie z a so b n o ści gleb w m a g n e z łatwo dostępny dla roślin. W ycena ta w większości przypadków jest identyczna. Często je d n a k z d a rza się, że m etoda chem icz na daje bardziej optym istyczną ocenę niż m etoda biologiczna. S p ra w a ta w y m a g a w yjaśnienia.
Należy dodać, że metoda chemiczna jest znacznie pracochłonniejsza, kłopotliwsza i w y m a g a ją c a większej precyzji. M etoda N iklasa jest prostsza i lepiej n a d a je się do m asowych analiz.
ST R E SZ C ZE N IE
Autorzy wypróbowali kilka metod o znaczania m ag n ez u łatwo d o stęp nego dla roślin i dwie z nich, tj. metodę mikrobiologiczną Niklasa i c h e m iczną Schachtschabela porównywali między sobą. Za pomocą obu tych metod zb adano kilkadziesiąt profili gleb lekkich woj. szczecińskiego i p o r ó w n a n o wycenę zasobności tych gleb w m a g n e z łatw o dostępny dla roślin. Dotychczasowe wyniki w yka zują w zasadzie dużą zgodność wyceny. W wielu przypadkach jed n ak w ycena w g metody chemicznej jest k o rz y st niejsza dla tej sam ej gleby niż wycena w g m etody mikrobiologicznej.
Z tego względu, jak również z uw a g i na w iększą prostotę i szybkość o znaczania, autorzy polecają raczej metodę Niklasa.
'LITERATURA
[1] P i s z c : z e i k J.: Ł atw o p rzy sw ajaln e form y maignezu w bieliicowydi glbcach lekkich wojew[d.ztwa szczecińskiego — praca p rz y g o to w a n a 'do druku.
Г2] S 'clh a c h t s cîh a b e 1 P.* D as Pflauvzenverfüçbare iMaig.mesiuim .des B odens und seine 'B estim m ung. Z. P flanz. E rnähr. D üng. 67, 1954.
[3] S e ih i 11 i ,n g G.: Ü ber die M agnesium bes'tim nrung m it Titamgleb. Z. Pflanz. Ernäihr. D üng. 3, 1957.
Г41 S clh i 11 i n/,£ iG.: M a g n e s i u m ein luniverseller Pflanzennäihrstoff., Berlin, 1955. [5] T lh o in R.: Methoidenfouch. Вале! I, U n te rsu c h u n g vo:n Böden. B erlin, ’955.
И. ПИЩ ЕК, Ф. БЯЛОУС О П Р Е Д Е Л Е Н И Е МАГНИЯ ЛЕГКИХ П О Ч В ЛЕГКО Д О С Т У П Н О Г О ДЛЯ РАСТЕНИЙ К аф ед р а П о ч в о вед ен и я и К аф ед р а М икробиологии В ы сш ей Щ ец и нской С ел ьско х о зяй ствен н о й Ш колы Р е з ю м е А в торы п одв ергл и п р о в е р к е н е с к о л ь к о м е тодов о п р е д е л е н и я маг ния л е г к о д оступ н ого для рас тен и й и два из них, а именно м етод м и к р о б и о л о ги ч еск и й Н икляса и химический Ш а х т м а б е л я с р а в н и в а л и
122 Józef Piszczek, Franciszek Bialous друг с другом. По этим м етодам п р о в е д е н о и с с л е д о в а н и е н еск оль ки х д е с я т к о в р а з р е з о в легких п очв Щ е ц и н с к о г о в о е в о д с т в а и с д е л а н а о ц е н к а с о д е р ж а н и я в этих п очвах магния л егк о д оступ н ого для р а с тений. В п о л у ч ен н ы х до н а с т о я щ е г о в р е м е н и р е зу л ь т а т а х н а б л ю д а ется их б о л ь ш о е сходство в о ц е н к е . О д н а к о во многих случаях по химическому методу о к а з ы в а е т с я для д ан н о й п о ч в ы зн а ч и т е л ь н о б л а г о п р и я т н е е оц ен ки по м и кр о б и о л о ги ч еск о м у методу. В виду этого о б с т о я т е л ь с т в а , а т а к ж е уч и ты в ая б о л е е п ро сто й и с к о р ы й с п о с о б о п р е д е л е н и я , а в т о р ы р е к о м ен д у ю т метод Никляса. J. P ISZ C ZE K , F. BIA LO U S
D E T E R M IN A T IO N O F M A G N E S IU M EASILY AVAILABLE TO PLANTS IN L IG H T S O IL S
Clhair of Soil Science amd1 C hair of Agiric. M icrobiology C ollege of A griculture, Szczecin
S u m m 'а г у
Authors tested several m ethods for determ ination of m a g n e siu m easily available to plan ts and m ade com parisions between two of them, oiz the Niklas microbiological and the Schachtschabel chemical one. Several tens of light soil profiles were investigated with those two m ethods and the a v a lua tions of this soil contents compared. The evaluation results obtained hitherto show in principle good m utual agreem ent. In m any cases, h o wever more fa vourable results are being obtained for the sam e soil with the chemical than with the microbiological method.
F or this reason and also on account of its g re ater simplicity and ra p i dity in determ ination, authors resom m end ra th e r the Niklas method.
