IV. Sądownictwo
A . P r z e g l ą d O r z e c z n i c t w a Orzecznictwo karne Sądu Najwyższego
(b. zabór rosyjski) Kodeks karny.
Art. 15 przep. przech. do K. K. w związku z art. 563 K. K.
Art. 15 przep. przech. do K. K. zawiera bezwzględny na kaz stosowania kary ciężkiego więzienia, terminowego lub bezterminowego, do przestępstw, w rzeczonym przepisie wy szczególnionych, a więc i do przestępstw z art. 563 K. K., i tyl ko stosowanie do tych przestępstw kary śmierci uzależnia od warunków wyjątkowych. (O. z d. 2. I. 1929 II K. 2969/28).
Art. 53a, 59 i 63. Przy wyrokowaniu w sprawie niniej
szej Sąd Okręgowy dopuścił się obrazy art. 53a K. K., wbrew
bowiem wielokrotnym wyjaśnieniom Sądu Najwyższego (19/27 i in.), zastosował do czynu oskarżonego ten wyjątkowy przepis, nie ustaliwszy warunków, usprawiedliwiających jego
zastosowanie. Jednocześnie, stosując art. 53a K. K., Sąd Okrę
gowy dopuścił się istotnej obrazy art. 59 i 63 K. K., gdyż, chcąc złagodzić oskarżonemu wymierzoną wyrokiem Sądu Pokoju karę 1-go miesiąca aresztu przez zamianę jej na karę grzywny, powinien był wysokość tej grzywny tak wymie rzyć, iżby przy zamianie na areszt równoważyła się ona z aresztem na czas nie dłuższy, niż ten, na który areszt bez względny był wyrzeczony (228/23), a więc w danym wypad ku Sąd mocen był wyrzec grzywnę w wysokości tylko do
1.000 zł, gdyż grzywna od 1.000 do 2.000 zł przyrównywa się do aresztu od 3 do 6 miesięcy. (O. z d. 18. II. 1929 II K. S2. 8/29).
Art. 613. Wypełnienie wekslu, podpisanego in blanco, tek stem niezgodnym z wolą wystawcy, stanowi przestępstwo z cz. I art. 613 K. K. jedynie w wypadku, jeśli takie
nie było krzywdzące dla tego wystawcy, wymieniony bo wiem art. powiada wyraźnie: „winny wypełnienia blankietu z cudzym podpisem przez wpisanie tekstu na s z k o d ę d l a m i e n i a l u b i n t e r e s ó w m a j ą t k o w y c h podpisane go i przytem świadomie nieodpowiednio do rzeczywistej woli podpisanego...". Zatem, do zakwalifikowania pod cz. I art. 613 K. K. czynu, polegającego na wpisaniu do blankietu wek slowego, podpisanego in blanco, waluty, wyrażonej nie w zło tych, jak chciał wystawca, lecz w dolarach, nie wystarcza ustalenie, że takie wpisanie nie było zgodne z wolą wystaw cy, gdyż ponadto należy ustalić, że przez to ów wystawca został pokrzywdzony, np., że przerachowanie złotych na dola ry nie odpowiadało kursowi dolara i było dla wystawcy krzywdzące; bądź, że sprawca działał w zamiarze wyrządze nia tego rodzaju krzywdy. Ponieważ Sąd Apelacyjny ustalił w motywach wyroku tylko fakt wypełnienia przez oskarżo nego wesklu in blanco, wbrew woli wystawcy, w walucie dolarowej, pomimo że zobowiązanie zawarte było w złotych, lecz faktu pokrzywdzenia wystawcy nie ustalił, przeto dopu ścił się obrazy istotnej art. 892 U. P. K. w związku z cz. I art. 613 K. K. (O. z d. 6. II. 1929. 2 K. 2241/28).
Ustawa z d. 5 lutego 1924 (poz. 306) o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych.
Art. 114, 121 i 122. Art. 122 ustawy z d. 5 lutego 1924 (poz.
306) zakazuje pod groźbą kary grzywny do 10.000 zł lub are sztu do 6 miesięcy umyślnego popełnienia czynu, wskazanego w art. 121 tejże ustawy, a polegającego na bezprawnem uży ciu, choćby tylko w okólnikach, na blankietach, środkach re klamy itp. ogłoszeniach, znaku towarowego (art. 107), zareje strowanego dla towarów tego samego rodzaju na rzecz in nego przedsiębiorstwa, lub bezprawnego oznaczenia w swem przedsiębiorstwie towarów nazwą obcego przedsiębiorstwa, art. zaś 114, umieszczony w rozdz. I cz. III tejże ustawy, za tytułowanym „o znakach towarowych", tłomaczy, że za znak „taki sam" w rozumieniu omawianej ustawy uważa się także znak, różniący się od dawniejszego tak nieznacznie, że, mimo różnicy, odbiorca towaru może z łatwością przypuszczać, iż towar pochodzi z przedsiębiorstwa, którego znak ma w pa mięci. Zatem miarodajną cechą dla ustalenia tożsamości, w ro zumieniu ustawy, znaku towarowego nie jest stwierdzenie, zapomocą naocznego porównania dwóch znaków
towaro-wych, iż różnią się one tak nieznacznie, że można je z łatwo ścią przyjąć jeden za drugi, lecz stwierdzenie w każdym po szczególnym wypadku tylko możliwości przypuszczenia ze strony odbiorcy odznaczającego się przeciętną spostrzegaw
czością, iż towar pochodzi z przedsiębiorstwa, którego znak on ma w pamięci. Ustawodawca przytem nakazuje szeroko traktować pojęcie tożsamości w rozumieniu ustawy (innemi słowy — podobieństwo) znaków, gdyż w ostatnim ustępie art. 114 zaznacza, iż artykuł ten ma znaczenie ,,nawet wte dy, gdy między znakami zachodzą różnice co do środków, któremi działa się na odbiorców, np. znak jeden jest słowny, a drugi obrazowy". Tym sposobem dla zastosowania art. 122 ust. z d. 5 lutego 1924 (poz. 306) wystarcza ustalenie, że oskar żony umyślnie użył w swem przedsiębiorstwie znaku towa rowego, dotyla przypominającego, pomimo różnicy, znak to warowy, zarejestrowany dla towarów tego samego rodzaju na rzecz innego przedsiębiorstwa, iż może z łatwością wpro wadzić tych odbiorców, którzy znak poprzedni mają w pa mięci, w błąd co do pochodzenia towaru z tego właśnie in nego przedsiębiorstwa. Wobec powyższych wyjaśnień należy uznać, iż Sąd Apelacyjny rozważył czyn, zarzucany oskar żonemu, nie według istotnej treści art. 114, 121 i 122 oma wianej ustawy, lecz wychodząc z błędnego założenia, jakoby dla zastosowania art. 122 koniecznem było ustalenie, iż zna ki towarowe, o których mowa w art. 121 i 114, powinny się różnić tak nieznacznie, iżby odbiorca, mając oba przed oczy ma, z łatwością mógł przyjąć jeden za drugi. (O. z d. 23 I. 1929 II K. 2805/28).
Ustawa z d. 23 maja 1924 (poz. 609) o powszechnym obowiązku służby wojskowej.
Art. 96. Ustawa z d. 23 maja 1924 o powszechnym obo
wiązku służby wojskowej (poz. 609) przewiduje w ust. 2 art 96 ukrywanie dezertera lub współdziałanie w jego ukryciu, nie wyszczególniając jednak sposobów, zapomocą jakich rze czony czyn występny może być dokonany. Dezercja stanowi ściśle określone przestępstwo wojskowe, które, według art. 69—79 K. K. W., polega bądź na samowolnem oddalaniu się wojskowego z oddziału, bądź też na przekroczeniu udzielone go mu urlopu, w zamiarze stałego uchylenia się od służby w wojsku, a przeto przedmiotem ukrywania dezertera jest in teres służby wojskowej, która, w myśl art. 91 Konstytucji,
stanowi obowiązek każdego obywatela Rzplitej, wykonywa ny zgodnie z przepisami, zawartemi w ustawie z d. 23 maja 1924 (poz. 609), działanie więc sprawcy przy ukrywaniu de zertera może zasadzać się, między innemi, na dostarczaniu mu środków do trwałego uchylania się od służby wojskowej przez umożliwienie mu przebywania w oddaleniu od szeregów armji, które porzucił, lub przez zapobieganie ujęcia go przez właściwe władze. W sprawie niniejszej Sąd ustalił, że oskar żony, wiedząc o ucieczce dezertera z wojska, stale w prze ciągu przeszło dwóch lat dawał mu przytułek i pracę u siebie, przyczem zapewniał sołtysa, że dezerter posiada należyte do kumenty. Tym sposobem Sąd stwierdził fakt świadomego ukrywania przez oskarżonego w przeciągu z górą dwóch lat dezertera wojskowego, do tak zaś ustalonego czynu miał pra wo zastosować art. 96 ust. z d. 23 maja 1924, który to prze pis, jako specjalny, w myśl zasady „lex specialis derogat ge nerali", wyłącza stosowanie ogólnych postanowień kodeksu karnego 1903, dotyczących niedoniesienia o popełnieniu prze stępstwa. (O. z d. 10. I. 1929. II K. 1354/28).
Ustawa karna skarbowa z d. 2 sierpnia 1926 (poz. 609). Art. 6 i 7. Art. 6 U. K. S. ma na względzie podżeganie i po
mocnictwo, mogące, w myśl kodeksu karnego 1903, powstać na gruncie zmowy lub świadomego współdziałania ze spraw cą głównym, która to zasada, w myśl art. 2 U. K. S., ma za stosowanie również do przestępstw, przewidzianych w U. K. S. Art. 7 U. K. S., prócz pomocnictwa, w rozumieniu art 51 K. K., wprowadza jeszcze pojęcie wspólnictwa, obejmujące nabywanie, pozbywanie, przechowywanie lub transportowa nie przedmiotów, pochodzących z przestępstwa, odpowiedzial ność jednak tego rodzaju może nastąpić jedynie wówczas, gdy zostało ustalone popełnienie podstawowego przestępstwa kar no-skarbowego, wina bowiem wspólnictwa, przewidzianego w art. 7 U. K. S., ma charakter dodatkowy (akcesoryjny), za leżny od istnienia przestępstwa zasadniczego. (O. z d. 22. I. 1929 II. K. 1941/28).
Art. 25 i 90. Sprzedaż napojów spirytusowych bez ze
zwolenia władzy skarbowej (art. 90 U. K. S.) nie należy do przestępstw, polegających na uszczupleniu dochodu skarbo wego. W myśl art. 26 U. K. S., okoliczność obciążająca, pole ająca na dopuszczeniu się przestępstwa w sposób zawodo wy, określona w art. 25 U. K. S., ma zastosowanie tylko do
powtarzania przestępstw, polegających na uszczupleniu do chodu skarbowego, albo na naruszeniu zakazów przy wozu, przewozu i wywozu w stosunku do zagranicy lub wol nego miasta Gdańska. Przeto kara, wymierzona z art. 90 U. K. S., nie ulega zwiększeniu w myśl przepisów art. 25 tejże ustawy. (O. z d. 28. II. 1929. II K. 2679/28).
Art. 40 i 41. Według ustaleń wyroku, oskarżony przecho
wywał świadomie nielegalnie uprawiany surowiec tytoniowy. Czyn ten jest przestępstwem trwałem, przewidzianem w art. 7 i 59 U. K. S. Bieg przedawnienia przestępstw trwałych za czyna się od dnia ustania stanu występnego, nie zaś od chwili jego nastąpienia (art. 70 K. K.). Przeto bieg terminów prze dawnienia, w danym wypadku, zaczął się nie od chwili naby cia przez oskarżanego surowca tytoniowego, jak to mylnie twierdzi Sąd Okręgowy, lecz od chwili ujawnienia przez wła dze skarbowe faktu posiadania przez oskarżonego tegoż su rowca. Z powyższych względów zastosowanie przez Sąd Okręgowy do czynu oskarżonego art. 40 i 41 U. K. S. (skut kiem błędnego przyjęcia za początek przedawnienia chwili nabycia przez oskarżonego surowca tytoniowego), uznać na
leży za bezzasadny. (O. z d. 21. II. 1929, II K. 3058/28).
Art. 57. Skarga kasacyjna oskarżonego żąda uchylenia
wyroku z powodu obrazy art. 227 U. K. S. przez nieustalenie obszaru uprawy tytoniu wskutek nie wezwania w tym celu biegłych i świadków, ani nieodczytania ich zeznań. Zarzut ten jest zasadny, według bowiem art. 57 U. K. S., za podstawę do orzeczenia kary pieniężnej, z przepisu tego wymierzonej, może służyć jedynie przestrzeń nielegalnie obsianego gruntu, tej zaś wyrok wcale nie ustala, wobec czego Sąd Najwyższy pozbawiony jest możności sprawdzenia, na mocy jakich da nych w tym przedmiocie Sąd Okręgowy skazał oskarżonego na 300 zł grzywny, ogólnikowa bowiem wzmianka w wyro ku co do niewielkości obszaru oraz stwierdzenie, że oskarżo ny posiadał w swym ogrodzie 139 roślin tytoniowych, miaro dajnego materjału pod tym względem nie dają. (O. z d. 7. I. 1929, II K. 2376/28).
Item. Zarówno z treści zeznań świadków, jak i z treści
powołanego w ich zeznaniach protokułu władzy skarbowej wynikało, że w przestrzeni 264 mtr kw., gdzie rósł tytoń, ro-sły też marchew i buraki. Okoliczność ta, z mocy cz. III art. 57 U. K. S„ nie mogła być obojętną, skoro za podstawę obli-czenia grzywny należało tu przyjąć taką przestrzeń gruntu,
ja-kiej musianoby użyć do zasiania lub zasadzenia tej samej ilo ści samego tylko tytoniu, a przeto Sąd, przyjmując za pod stawę obliczenia kary przestrzeń 261 mtr. kw., powinien był uzasadnić, dlaczego, mimo znajdowania się na niej innych, prócz tytoniu, roślin, uznaje ,że całej tej przestrzeni musiano by użyć do uprawy ujawnionej w posiadaniu oskarżonego ilo ści tytoniu, i dopiero wówczas byłoby zbędnem postępowanie według przepisów cz. II i III art. 13 U. K. S. Brak omówienia w zaskarżonym wyroku wyżej wskazanej okoliczności, istot nej dla kwestji wysokości kary, rodzi wątpliwość co do tego, czy wyrok oparty został na rozważaniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a przeto stanowi poważne uchybienie przepisom art. 119 U. K. S. i art 57 U. K. S. (O. z d. 15. I. 1929 II K. 2760/28).
Art. 185 i 229. Aczkolwiek wyrok Sądu Okręgowego,
wbrew art. 229, oraz ust. 7 art. 185 U. K. S., nie zawiera po uczenia oskarżonych o środkach odwoławczych, to jednak z tego powodu nie może być uchylony, oskarżeni bowiem, od woławszy się w terminie przepisanym do Sądu Najwyższego w drodze kasacji, a więc w trybie, przewidzianym w art. 230 U. K. S., żadnego uszczuplenia swych praw przez to nie do znali. (O. z d. 7. I. 1929. II. K. 2330/28).
Art. 196. W myśl art. 188 U. K. S., w razie wystąpienia
strony o przekazanie sprawy do postępowania sądowego, orzeczenie skarbowe traci swą moc, wobec czego Sąd nie jest krępowany zakresem kary, wymierzonej przez władze skar bowe; art. zaś 196 U. K. S. odnosi się jedynie do postępowa nia przed władzami skarbowemi II instancji, albowiem jest w nim mowa o rozstrzyganiu zażaleń, nie zaś o rozstrzyganiu spraw wskutek przekazania sprawy do postępowania sądo wego. Pozatem powyższy artykuł przewiduje ponowne roz strzyganie sprawy przez I instancję na skutek zniesienia jej pierwotnego orzeczenia przez II instancję, co w sądowem po stępowaniu jest niedopuszczalne. (O. z d. 22. I. 1929, II. K. 2853/28).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z d. 13 sierpnia 1926 o cudzoziemcach (poz. 465).
Art. 16. Przewidziany w ust. 5 art. 16 Rozp. Prez. Rzplitej
(poz. 465/26), samowolny powrót wydalonego z Polski cudzo ziemca oznacza powrót bez uzyskania na to uprzedniego ze zwolenia władz polskich, przyczem dla istoty tego czynu
obojętną jest okoliczność, jak odnoszą się do cudzoziemca jego władze ojczyste. Ustaliwszy przeto w wyroku, iż oskarżony, będąc wydalony z granic Państwa Polskiego, jako uciążliwy cudzoziemiec (art. 3 i 11 powołanego Rozporządzenia), po wrócił doń bez pozwolenia na powrót, Sąd Okręgowy miał podstawę prawną tak ustalony czyn podciągnąć pod powoła ny wyżej przepis. (O. z d. 14. I. 1929, II K. 3043/28).
Ustawa o amnestji z d. 22 czerwca 1928 (poz. 641). Art. 9. Sąd Apelacyjny, zatwierdzając wyrok Sądu Okrę
gowego co do oskarżonej, zastosował do niej art. 8 cz. I lit. b ustawy o amnestji z d. 22 czerwca 1928 i orzeczoną karę da rował w całości, motywując zastosowanie amnestji tem, że „pieniądze, które przywłaszczyła oskarżona, przedewszyst-kiem były przeznaczone do wypłacenia osobom prywatnym, a następnie oskarżona całą zdefraudowaną sumę ostatecznie spłaciła, a przeto, ściśle biorąc, nie popełniła przestępstwa na szkodę Skarbu Państwa, i Skarb ten wreszcie nie poniósł szkody, wobec czego oskarżona, aczkolwiek była funkcjo narjuszką państwową, jako kierowniczka agencji pocztowo-telegraficznej, może jednakże korzystać z dobrodziejstw usta wy amnestyjnej". — Przywłaszczenie przez urzędnika pań stwowego pieniędzy, powierzonych z urzędu jego pieczy, sta nowi przestępstwo przeciw interesom Skarbu Państwa bez względu na to, czyją własność pieniądze te stanowiły, ponie waż Skarb Państwa, depozytarjusz cudzych funduszów, od powiada za całość depozytu. Na mocy p. i cz. I. art. 9 ust. o amn. z d. 22 czerwca 1928, przestępstwa, popełnione na szkodę Skarbu Państwa, wyłączone są z dobrodziejstwa am nestji. Skoro, w myśl cz. II art. 9, amnestia nie dotyczy kar dyscyplinarnych za przewinienia służbowe, to tern bardziej nie może być darowana kara, wymierzona w trybie postępo wania sądowego za tego rodzaju przestępstwo służbowe. Za równo charakter przestępstwa, jak jego skutki powinny być traktowane z zależności od momentu d o k o n a n i a przestęp stwa, nie zaś momentów następnych. Z powyższych względów kwestja, czy oskarżona zwróciła zdefraudowaną sumę, i czy szkoda Skarbu została pokryta, pozostaje bez wpływu na możność stosowania przepisu p. i 1 cz. 9 ust. o amnestji, skoro, w momencie dokonania przestępstwa, było ono wymierzone przeciw interesom Skarbu przez urzędnika państwowego. (O. z d. 24. I. 1929, II. K. 2871/28).
Ustawa postępowania karnego.
Art. 620. Jawność postępowania sądowego (art. 620 U. P.
K.) należy do podstawowych zasad obowiązującej ustawy, al bowiem najskuteczniej zapewnia prawidłowość procesu sądo wego i zarazem stanowi jeden z głównych warunków zaufa nia społeczeństwa do wymiaru sprawiedliwości. Prawodaw stwo polskie nietylko nie zmieniło pod tym względem poglą du ustawy rosyjskiej, lecz jeszcze większy położyło nacisk na postulat jawność rozpraw sądowych przez jej zagwaran towanie w art. 82 Konstytucji Rzplitej, wobec czego zasada powyższa musi być przestrzegana, jako jedna z podwalin po stępowania sądowego. Zgodnie z wyżej przytoczonem zapa trywaniem na znaczenie jawności, art. 621 U. P. K. zawiera przepis, traktujący odstępstwo w tym kierunku, jako środek wyjątkowy, który może być stosowany tylko w razie ko nieczności w wypadkach, ściśle określonych w art. 6203 U.
P. K., przyczem Sąd, wydając decyzję w tym przedmiocie, ma obowiązek wyszczególnić, jakie czynności mają się odbyć przy drzwiach zamkniętych i z jakich mianowicie powodów. Tymczasem w sprawie niniejszej obie instancje, postanawia jąc przeprowadzić rozprawę przy drzwiach zamkniętych, ograniczyły się w swych decyzjach tylko do powołania się na art. 6203 U. P. K. i nie wskazały ani przyczyny, z powodu,
której właściwie było wydane to nadzwyczajne zarządzenie, ani nie przytoczyły tych danych, które doprowadziły oba Są dy do przekonania o konieczności uchylenia jawności rozpraw, dopuszczając się przez to istotnego uchylenia ustawie. (O. z d. 17. I. 1929, II K. 2936/28).
Art. 625. Powołanie się w wyroku na okoliczności, przy
toczone w skardze apelacyjnej danego oskarżonego, a bezpo średnio dotyczące innego oskarżonego, jako na dowód winy tego innego oskarżonego, bez sprawdzenia tych okoliczności w przewodzie sądowym, stanowi pogwałcenie zastrzeżonej w art. 625 U. P. K. ustności rozprawy. (O. z d. 8. I. 1929, II K. 2667/28).
Art. 707 i 912. Na zasadzie p. 2 art. 707 U. P. K., w razie zgło
szenia wyłączenia przez stronę, osoba pokrzywdzona nie mo że być zbadana pod przysięgą, przeto w danym wypadku zba danie przez Sąd Okręgowy pod przysięgą świadków, od któ rych oskarżony miał zażądać łapówki, a więc, w myśl art. 6 U. P. K., pokrzywdzonych w sprawie, pomimo wyłączenia przez obronę, stanowi uchybienie art. 707 U. P. K., które
jed-nak naprawione być nie może, a tem samem nie może skut kować, w myśl art. 912 U. P. K, uchylenia wyroku. (O. z d. 31. I. 1929, II K. 2784/28).
Art. 766 i 797. Wywody obrony co do kwalifikacji praw
nej czynu nie stanowią materjału w sprawie, któryby podle gał, w myśl art. 766 i 797 U. P. K., obowiązkowemu rozważe niu Sądu. (O. z d. 7. I. 1929, II. K. 2661/28).
Art. 913. Sąd wymierzył oskarżonemu z dwu artykułów
U. K. S. — 25 i 90 — karę jednego miesiąca aresztu. Skoro sankcja karna z art. 90 U. K. S. wynosi 1—6 miesięcy aresztu, Sąd zaś wymierzył z tego art. oraz z art. 25 U. K. S. karę jed nego miesiąca aresztu, a więc nietylko w ramach pierwszego z tych przepisów, lecz nawet minimalną, to kwestja bezzasad ności zastosowania art. 25 U. K. S. staje się obojętną w myśl art. 913 U. P. K., który ulega zastosowaniu również w tych wypadkach, kiedy do czynu oskarżonego zostały zastosowa ne dwa przepisy ustawy, jeden zasadnie, a drugi bezzasadnie, karę zaś wymierzono w granicach przepisu zasadnie zasto sowanego (121/27). (Idem. 2256/28).
Piotr L e ś n i o w s k i Sędzia Sądu Najwyższego.
Orzecznictwo karne Sądu Najwyższego (b. zabór austrjacki)
§ 2 lit. c) u. k.
561. Jeżeli sąd wykluczył upojenie alkoholowe, znoszą
ce świadomość działania, to w braku innych danych, prócz pewnych objawów podniecenia alkoholowego, nie ma żadnej podstawy do przyjęcia zaburzenia przytomności, mogącego wykluczyć zły zamiar w myśl § 2 u. k. (7 stycznia 1929 Kr. 433/28).
§ 2 lit. g) u. k.
562. Jeżeli atakowany, odpierając bezprawny napad, nie
przekroczył granic obrony koniecznej, to działaniem takiem nie może stworzyć warunków sprawiedliwej obrony koniecz nej dla atakującego (21 grudnia 1928 Kr. 432/28).
563. Rozkaz przełożonego, sam przez się, nie stwarza sta
nu nieodpornego przymusu dla podwładnego (23 listopada 1928 Kr. 211/28).
564. Sprawiedliwa obrona konieczna nie zachodzi, jeżeli
sprawca rozmyślnie wystawia się na napad, mimo że łatwo mógł go uniknąć (9 listopada 1928 Kr. 165/28).
§ 55 a. u. k.
565. Aresztu śledczego, zawinionego w rozumieniu § 55
a u. k., nie zalicza się na poczet kary także i wtedy, gdy areszt ten był w myśl § 180 p. k. obowiązkowy (28 listopada 1928 Kr. 398/28).
§ 114 u. k.
566. Okoliczność, czy przerobienie publicznego papieru
kredytowego (§ 114 u. k.) jest udolne czy nie, czy papier prze robiony jest więcej lub mniej podobny do prawdziwego, nie jest istotną. Wystarczy pozór papieru prawdziwego (21 listo pada 1928 Kr. 319/28).
§ 118 lit. c) u. k.
567. Nadanie pięciogroszówce samej tylko barwy
dziestogroszówki nie jest jeszcze nadaniem jej kształtu dwu-dziestogroszówki, nie podpada zatem pod przepis § 118 lit c) u. k. lecz pod przepisy o oszustwie (14 lutego 1929 Kr. 538/28).
§ 214 u. k.
568. Cechy zbrodni z § 214 u. k. zachodzą nietylko wte
dy, gdy udzielenie pomocy sprawcy po dokonaniu zbrodni zmierza do utrudnienia lub udaremnienia wszczętych już kro ków władz śledczych, ale także i wówczas, gdy pomoc ta dą ży do tego, aby wogóle zapobiec wykryciu zbrodni i wkro czeniu władzy (7 lutego 1929 Kr. 407/28).
art. 20 dekretu prasowego.
569. Redaktor odpowiedzialny odpowiada za treść cza
sopisma (prócz wypadku z art. 55 dekr. pras.). Jeżeli zatem redaktor z powodu choroby nie może spełniać swych obowiąz ków, powinien dla zabezpieczenia się przed odpowiedzialnoś cią ustanowić zastępcę i wycofać się z redakcji na czas cho roby (31 stycznia 1929 Kr. 347/28).
art. 27 u. k. s.
570. Przepis art. 27 u. k. s., iż nie ma on zastosowania
wówczas, gdy powszechne ustawy karne przewidują za czyn tego rodzaju surowsze kary, ma znaczenie prawne tylko pod warunkiem, że powszechna ustawa karna uznaje już samo złączenie się trzech lub więcej osób w celu popełnienia prze stępstwa za osobny rodzaj czynu przestępnego (delictum sui generis) (14 grudnia 1928 Kr. 316/28).
art. 90 i 97 u. k. s.
571. Pojęcie napojów alkoholowych nie jest identyczne
z pojęciem napojów spirytusowych. Do tych ostatnich należą tylko te napoje, których częścią składową jest spirytus, sta nowiący przedmiot monopolu. Nie należy więc do nich wino owocowe.
Sprzedaż wina bez zezwolenia władzy skarbowej stano wi przestępstwo z art. 97 u. k. s. (14 stycznia 1929 Kr. 520/28).
art. 129 u. k. s.
572. Dla odpowiedzialności z art. 129 u. k. s. jest
obojęt-nem, z jakich powodów nie wykupiono patentu (1 lutego 1929 Kr. 557/28).
art. 230 u. k. s.
573. W zakreślonym w art. 230 u. k. s. czternastodniowym
terminie od ogłoszenia wyroku musi być wniesiony także wy wód zażalenia przeciw orzeczeniu o wymiarze kary i to nie zależnie od faktu i daty doręczenia wyroku (9 stycznia 1929 Kr. 490/28).
art. 237 u. k. s.
574. Przepis art. IX pat. wprow. u. k. s. z r. 1852 nie ma
zastosowania do przestępstw z ustawy karnej skarbowej. Art. 237 u. k. s. odnosi się również do przepisów prawa ma terialnego bez względu na to, czy są one surowsze dla oskar żonego od przepisów dawniejszych (9 stycznia 1929 Kr. 321/28).
Sacharyna.
575. Przestępstwo skarbowe, z art. 9 rozp. Prez. Rz. z 7
października 1927 (Dz. U. R. P. Nr. 69 poz. 797) popełnia tak że ten, kto nabywa sacharynę dla własnego użytku w celu słodzenia napojów i pokarmów.
W myśl art. 1 u. k. s. przestępstwo skarbowe polega na naruszeniu obowiązujących przepisów bez względu na to, czy sprawca miał rzeczywiście zamiar sprowadzenia skutku prze stępnego (25 lutego 1929 Kr. 396/28).
Opłaty stemplowa
576. Przedawnienie przestępstw, polegających na ukró
ceniu skarbowych należności stemplowych, następuje w myśl art. 173 ust. z dnia 1 lipca 1926 (Dz. M. R. P. Nr. 98 poz. 570) i § 14 ust. z dnia 13 grudnia 1862 (Nr. 89 austr. dz. p. p.) po pięciu latach (14 stycznia 1929 Kr. 359/28).
Opodatkowanie piwa.
577. Postanowienia art. 24 ust. o opodatkowaniu piwa
(poz. 635/24) odnoszą się do rozlewni piwa, połączonych z browarami. Odrębne zakłady sprzedaży piwa podlegają
w tej mierze przepisom art. 75 do 82 rozp. Prez. Rz. o mo
nopolu spirytusowym (poz. 289/27) (19 grudnia 1928 Kr. 475/28).
Amnestia.
578. Przy rozstrzyganiu pytania, czy poprzedni akt łaski
przyznawał ulgi w mniejszym rozmiarze (art. 17 ust. amn. z 22 czerwca 1928), nie wystarcza porównanie samego brzmienia odnośnych przepisów ustaw amnestyjnych. Decydującem jest czy w konkretnym wypadku przepisy nowe są w skutkach swych korzystniejsze dla skazanego, aniżeli przepisy amne-stji, które obowiązywały w czasie wydania wyroku (19 grud nia 1928 Kr. 506/28).
§ 270 1. 5 p. k.
579. Uzasadnienie wyroku uwalniającego tylko tem, że
„sąd na podstawie wyników rozprawy nie nabrał przekona nia o winie oskarżonego w tym kierunku, jakoby . . . ", nie odpowiada przepisowi § 270 1. 5 p. k., jeżeli na rozprawie ujawnione zostały dowody, obciążające oskarżonego (7 lutego
1929 Kr. 531/28).
§ 318 i 320 p. k.
580. Pytanie, zadane przysięgłym w kierunku zbrodni
z § 137 u. k., powinno zawierać określenie, w jaki „inny spo sób" oskarżony był pomocny sprawcy morderstwa (14 lute go 1929 Kr. 561/28).
J. P r o k o p o w i c z
Pierwszy Prokurator Sądu Najwyższego
Orzecznictwo karne Sądu Najwyższego (b. zabór pruski)
I. Kodeks karny z 1871 r. § 29 a K. K.
§ 29 a K. K. nie odnosi się do zbrodni. (10. XII. 28, 348/28).
§ 41 K. K.
§ 41 K. K. ma za przedmiot pisma, odezwy lub utwory, których s a m a t r e ś ć urzeczywistnia czyn przestępny, jak
np. treść pisma wzywającego bezpośrednio do przedsięwzię cia zdrady stanu (§ 85 K. K. w związku z §§ 81, 82 K. K.) albo pisma wzywającego do nieposłuszeństwa ustawom lub praw nie obowiązującym rozporządzeniom lub zarządzeniom (§ 110 K. K.) albo pisma wzywającego do popełnienia przestępstwa (§ 111 K. K.). (6. X. 27. 187/27).
§ 53 K. K.
Koncepcja niemożności korzystania z obrony koniecznej w razie sprowokowania napaści jest najzupełniej dowolna i nie
znajduje żadnego uzasadnienia w ustawie (5. III. 29, 797/28).
§ 86 (40) K. K.
Pogląd, jakoby przygotowanie przedsięwzięcia zdrady stanu zapomocą pisma wówczas tylko było możliwe, gdy z samej treści pisma zamiar taki wynika, nie znajduje uzasad nienia w ustawie, w szczególności w § 86 K. K. a w związku z nim również w § 40 K. K. (6. X. 27, 187/27).
§ 115 K. K.
Motyw przyłączenia się do skupienia, w konkretnym wy padku i ciekawość, nie ma dla uznania winy z § 115 K. K. de cydującego znaczenia, o ile zostało ustalone, że oskarżony du chowo łączył się z tłumem ; ciekawość może stanowić, co naj wyżej, okoliczność łagodzącą. (15. XI. 28, 550/28).
§ 130 K. K.
Proletarjat, względnie jego przeciwieństwo t. j. klasy po siadające, należy zaliczyć do „klas" w rozumieniu § 130 K. K. chodzi bowiem o pewne odrębne ugrupowanie socjalne, o od rębności na tle życia ekonomicznego a nawet towarzyskiego, o grupy związane wspólnemi celami, interesami i poglądami, które mogą się sobie przeciwstawiać i których wzajemne przeciw sobie podżeganie może wywołać gwałty, zagrażają ce spokojowi publicznemu, tych zaś ustawodawca chciał uni-nąć. (15. I. 29, 711/28).
§§ 85 i 130 K. K.
Przepis § 85 K. K. nie wyczerpuje stanu faktycznego prze stępstwa z § 130 K. K. albowiem wzywanie do przedsięwzię cia zdradzieckiego nie musi polegać na podburzaniu do gwał tów różnych klas ludności. (25. I. 29, 745/28).
§§ 153 i 154 K. K.
154 K. K. polega na tem, iż zeznanie świadka (§ 154 K. K.) winno obejmować wszystko wiadome mu a mające istotny związek z treścią przesłuchania, w przeciwnym bowiem ra zie dopuszcza się fałszywej przysięgi przez zatajenie znanych mu okoliczności, zeznanie natomiast strony, składającej przy sięgę wskazaną, odkazaną lub nakazaną (§ 153 K. K.) poza wy padkiem przysięgi wyjawnienia, ma za przedmiot swój wyłącz nie ustaloną przez sąd rotę przysięgi i do dalszych wyjaśnień i zeznań zeznający nie jest obowiązany, to też dopuszcza się on krzywoprzysięstwa tylko wówczas, gdy istotny stan rze czy jest sprzeczny z formułą zaprzysiężoną, nie zaś z tem, co w tej formule wedle intencji osób ją układających, miało być wyrażone, lecz wskutek nieudolnej stylizacji uwydatnione nie zostało. (15. IV. 1929, 59/29).
§ 156 K. K.
Zarówno z brzmienia jak i z ducha § 156 K. K. wynika, że karalność czynu zachodzić może jedynie w wypadku, gdy na stąpi przedłożenie sądowi oryginalnego zaręczenia w miejsce przysięgi (osobiście, przez pełnomocnika lub pomocnika); tyl ko wtedy składający zaręczenie składa je wobec sądu, gdy oddaje do dyspozycji sądu oryginalne pismo, zawierające za ręczenie w miejsce przysięgi. (19. III. 29, 768/28).
§§ 157 i 158 K. K.
Przy zbiegu okoliczności z § 157 K. K. z okolicznościami z § 158 K. K. nastąpić winno tylko jednorazowe złagodzenie kary w myśl § 157 K. K. (4. IV. 29, 100/29).
§ 176 K. K.
Sąd nie ma obowiązku ustalenia, że czyn nierządny naru sza poczucie wstydu i moralności, gdyż mieści się to już w po jęciu czynu nierządnego. (19. III. 29, 1/29).
§ 183 K. K.
§ 183 K. K. wymaga, aby czyn nierządny wywołał zgor szenie, chociażby tylko u jednej osoby. (19. III. 29, 15/29.
§ 185, 186 K. K.
Dla bytu zniewagi, względnie obmowy, wymaga się u-myślnego działania sprawcy tj. świadomości treści znieważa jącej twierdzonych lub rozgłaszanych wiadomości i woli po informowania o tej treści osób innych, chociażby bez zamiaru znieważenia kogokolwiek. Zamiar wynikowy wystarcza. (15. IV. 29, 80/29).
Zarówno do istoty zniewagi w ogóle, (jak do istoty wy stępku z art. 4 rozp. Prez. Rzp. z 10. V. 1927 poz. 399 w brzmieniu rozp. Prez. Rzp. z 4. I. 1928 poz. 2.) nie wymaga się pod względem podmiotowym zamiaru znieważenia (ani mus injuriandi) lecz wystarcza świadomość obrazy czci, świadomości zniewagi. (4. IV. 29, 122/29).
Okoliczność, że cały nakład czasopisma przed opuszcze niem drukarni został zajęty i wskutek tego nie został rozpo wszechniony, jest dla bytu zniewagi bez znaczenia, gdyż dla zniewagi wystarcza, jeżeli znieważające oświadczenie doszło do wiadomości osoby pokrzywdzonej lub osoby trzeciej. 9. IV. 29, 152/29).
§§ 185, 186 K. K. (§73 K. K.).
Stan faktyczny § 186 K. K. jest specjalnym rodzajem znie wagi. Jego specyficzną cechą jest twierdzenie lub rozgłasza nie i t. d. o innej osobie faktów, zdolnych podać ją w pogardę lub poniżyć w opinji publicznej ; twierdzenie to względnie roz głaszanie dokonane być musi w stosunku do innych osób właś nie ze względu na znieważonego. W zasadzie przeto jedno i to samo oświadczenie nie. może wypełnić jednocześnie sta nu faktycznego z § 185 K. K. i § 186 K. K. Jednakże mogą być wyjątki od tej zasady oraz możliwość zbiegu idealnego, gdy znieważające oświadczenie było skierowane nietylko do osób trzecich, lecz według intencji sprawcy również i do zniewa żonego. (26. II. 1928, 141/28; Ebermayer, wyd. II. nr. 1 a do § 186 K. K.).
§ 193 K. K.
§ 193 K. K. o ile chodzi o obrazę czci w druku, został za stąpiony przez art. 53 prawa prasowego, które przewiduje ewentualną tylko możliwość dowodu prawdy, dobrej wiary lub prawdopodobieństwa, przy istnieniu warunków, w prze pisie tym wymienionych. (22. 3. 29, 481/29).
§ 196 K. K.
Przed wejściem w życie rozp. Prez. Rzp. o ustroju sądów powszechnych z 6. II. 1928 Dz. U. R. P. Nr. 12, poz. 93 przeło żonym sądu powiatowego (pokoju) w Poznaniu w rozumieniu § 196 K. K. był prezes tegoż sądu, w dalszym rzędzie prezes sądu apelacyjnego w Poznaniu, nie zaś prezes tamtejszego sądu okręgowego. (29. I. 1929, 304/28).
Urzędem w rozumieniu § 196 K. K. jest każdy, ustawowo ustanowiony, bezpośredni lub pośredni organ władzy
pań-stwowej, który, korzystając z autorytetu publicznego, dąży do realizacji celów państwowych. Dla ustalenia zaś, iż dana osoba jest urzędnikiem zarówno w rozumieniu § 196 K. K., jak i § 359 K. K. niezbędne jest przedewszystkiem stwierdzenie „ustanowienia" jej w bezpośredniej lub pośredniej służbie przez właściwą władzę i trybem właściwym. (26. II. 29, 141/28).
§ 211 K. K.
Pobudki zbrodni morderstwa są dla bytu jego obojętne. Obojętnem jest tedy, czy pozbawienia człowieka życia do konano dla rabunku, z zemsty lub z zazdrości, gdyż § 211 K. K., kładąc nacisk na zestawienie w chwili wykonania zbrodni, ma na względzie nie pobudki zbrodni, lecz proces kształtowania się przestępczej woli sprawcy w chwili wy konania czynu. Jeżeli zatem czynu dokonano, to, z istoty rzeczy, pobudki działania zwyciężyły. Chodzi wtedy tylko o to, czy działanie tych pobudek było tak bezpośrednie, iż nie pozostawało miejsca na ingerencję wyobrażeń hamują cych, czy też przeciwnie w psychice sprawcy rozegrała się walka pobudek prących do popełnienia zbrodni z nakazami moralności, religji i prawa tj. wyobrażeniami, powstrzymu jącemi od działania. (9. IV. 29, 163/29).
§§ 211, 212, 223 a (43, 73) K. K.
Uraz cielesny, zadany w zamiarze zabicia człowieka, mo że być oceniony zależnie od tego, czy czyn ten przedsięwzię to z zastanowieniem lub bez tegoż, jedynie z punktu widze nia § 211 K. K. lub § 212 K. K. nie zaś jednocześnie ze stano wiska § 223 nast. K. K., gdyż zamiar zabicia mieści w sobie zamiar uszkodzenia cielesnego, ile — że zabicie nie może być inaczej popełnione, jak tylko przez naruszenie zdrowia. (Eber-mayer wyd. II. ust. 15 do § 223 K. K.). Skazanie tedy spraw cy usiłowanego morderstwa za zbrodnię z §§ 43 i 211 K. K. w jednoczynowym zbiegu z występkiem z § 223 a K. K. obra ża §§ 73 i 223 a K. K. (19. II. 29, 23/29).
§ 214 K. K.
Dla bytu zbrodni z § 214 K. K. nie jest potrzebne, by sprawca przez trzecie osoby był już spostrzeżony i tropiony; wystarcza, gdy zachodzi możliwość przychwycenia sprawcy na gorącym uczynku, on zaś w obawie tej możliwości, cho ciażby nawet błędnej, pozbawia człowieka życia. (15. IV. 29, 295/28).
§ 223 K. K.
Uderzenie w twarz, w zamiarze nietylko obrażenia prze ciwnika, lecz przeciwnie w zamiarze sprawienia mu bólu, podpada pod § 223 K. K. (22. I. 29, 619/29).
Wniosek o ukaranie z § 223 K. K., nie przechodzi na dziedziców. Wniosek ten należy do przesłanek procesowych, które sąd rewizyjny bada z urzędu i w braku ich umarza po stępowanie karne. (22. I. 29, 633/28).
§ 227 K. K. (§ 211, 212, 224, 226, 73 K. K.).
§ 227 K. K. stanowi swoiste przestępstwo i zagraża karą już sam u d z i a ł w bójce lub napaści, która spowodowała skutki w tym przepisie wymienione, co nie wyklucza wszak że odpowiedzialności sprawcy za czyn, który spowodował ciężki uraz lub śmierć, W takim wypadku zachodzi zbieg jednoczynowy przestępstw z § 227 K. K. z jednej i §§ 211, 212, 224, 226 K. K. z drugiej strony. (26. II. 29, 33/29).
§ 231 K. K.
§ 231 K. K., głosząc o możliwości orzeczenia nawiązki we wszystkich wypadkach urazu cielesnego, obejmuje również wypadek z § 227/1 K. K. (5. III. 29, 806/28).
§ 240 K. K.
Do istoty występku z § 240 K. K. wymaga się ustalenia, że sprawca miał rzeczywiście zamiar oddziałania na wolę przeciwnika groźbą zbrodni lub występku i że zdawał sobie sprawę z tego, iż groźba odnośna (chociażby zresztą spraw ca nie miał zamiaru jej urzeczywistnić) wywołać mogła wra żenie, że jest pomyślana na serjo. (5. VII. 28, 193/28).
§ 242 K. K.
Do istoty kradzieży nie wymaga się bynajmniej, aby za bór był potajemny. (4. IV. 29, 48/29.
§ 246 K. K.
W razie ustalenia, że oskarżony z § 246 K. K. nie miał świadomości bezprawności swego działania i że był przeko nany, iż służy mu prawo potrącenia, z którego skorzystał, to w czynie jego brak znamion powyższego występku, nie zależnie od tego, czy mu z mocy ustaw cywilnych służyło prawo retencji względnie potrącenia, czy też, co do służącego mu w tym zakresie prawa, pozostawał w błędzie. (15. XI. 28, 578/28.
§ 250 1 1. 1. K. K.
Młotek o wadze 1 klg. jest „bronią" w rozumieniu § 250/1 1. 1. K. K. (7. V. 29, 169/29).
§ 261 K. K.
Skazanie z § 261 K. K. wymaga nietylko ustalenia, że paserstwo dotyczy rzeczy, pochodzącej z ciężkiej kradzie ży, lecz również dowodu, że paser o takim właśnie charak terze kradzieży wiedział i że zamiar jego był skierowany na ukrycie, nabycie i t. d. rzeczy takiego pochodzenia. (22. XI. 28, 607/28).
§ 263 K. K.
Zwodzenie fołszywym faktem zachodzi i wówczas, gdy ktoś, przyjmując pewne zobowiązanie prawne i budząc w ten sposób w stronie przeciwnej mniemanie, iż przyjętego zobo wiązania wobec niej dotrzyma, zgóry już nie ma takiego za miaru i o dopełnieniu zobowiązania nie myśli. (5. III. 29, 813/28).
Dla zbytu oszustwa nie wymaga się identyczności osoby zwodzonej i osoby, której wyrządzono szkodę majątkową. (10. XII. 28, 342/28).
Dokonanie oszustwa następuje z chwilą wyrządzenia szkody (ibid).
Zwodzenie innej osoby może nastąpić nietylko przez przedłożenie oryginału podrobionego lub sfałszowanego do kumentu, lecz również przez przedłożenie jego odpisu, jednak że i w tym wypadku osoba zwodzona musi powziąć wiado mość o treści dokumentu bezpośrednio z oryginału np. sprawca przedkłada odpis podrobionego dokumentu i zara zem, odczytuje z podrobionego oryginału jego treść, nie oka zując wszakże tego oryginału osobie zwodzonej (ibid i wyr. S. Rzeszy niem. t. 16 str. 228).
Przywłaszczenia można się dopuścić li na przedmiotach, będących w dzierzeniu sprawcy; wyłudzający pieniądze, w powziętym zgóry zamiarze przywłaszczenia ich sobie, po pełnia oszustwo z § 263 K. K. nie zaś oszustwo w zbiegu z przywłaszczeniem. (5. III. 29, 814/28).
§ 267 K. K.
Potwierdzenie dla wpłacającego na konto czekowe w Pocztowej Kasie Oszczędności staje się z chwilą przyło żenia stempla pocztowego dziennego i podpisania przez urzędnika pocztowego, który pieniądze odebrał,
pokwitowa-niem pocztowem i jest tem samem dokumentem publicznym.
(29.X. 28, 320/28).
§§ 267, 350 K. K. (§§ 73, 74 K. K.).
Podrobienie dokumentu, celem ukrycia sprzeniewierzenia w urzędzie stanowi czyn odrębny. Słuszność tego poglądu wynika z następującego wywodu. W przedmiocie pytania, czy zachodzi zbieg wieloczynowy, czy też jednoczynowy, istotne znaczenie ma okoliczność, czy w świecie zewnętrznym działalność sprawcy przedstawia się jako kilka czynów, czy też jako czyn jeden. Wzajemny stosunek poszczególnych dzia łów i jednolitość zamiaru ostatecznego lub jedność upragnio nego celu mają znaczenie uboczne i przyjęcie zbiegu wielo-czynowego nie stoją na przeszkodzie. Przez przywłaszczenie sobie powierzonych pieniędzy sprawca nie dokonywa jeszcze podrobienia dokumentów, lecz, chcąc przez nie ukryć sprze niewierzenie, musi podrobienie uskutecznić odrębnym czynem w świecie zewnętrznym. (15. IV. 29, 92/29).
§ (267,) 268, 43, 263 K. K.
Podrobienie i użycie dokumentu podrobionego w zamia rze bezprawnym, celem zwodzenia oraz w zamiarze przy sporzenia sobie bezprawnych korzyści majątkowych, uzasad nia, w razie niezrealizowania zamiaru oszukańczego z przy czyn, od woli sprawcy niezależnych, zbieg jednoczynowy przestępstw z § 268/1 1. 2 i §§ 43, 263 K. K. (29. X. 28, 320/28).
§§ (267), 268 K. K.
„Przysporzenie sobie korzyści majątkowej" może pole gać na zatrzymaniu w swym majątku pieniędzy, które jako sprzeniewierzone zwrócić należało. (26. II. 29, 785/28).
§ 271 K. K.
Zapisanie pewnych okoliczności do księgi handlowej, niezgodnie z rzeczywistością, nie jest fałszowaniem lub pod rabianiem dokumentu, podrabianie zaś dokumentu polega na sporządzeniu go w ten sposób, że wytwarza się pozór, iż oświadczenie zawarte w owym dokumencie pochodzi od in nej osoby, która takiego oświadczenia w rzeczywistości nie złożyła. Wciągnięcie do księgi nieprawdziwych dat jest nie-właściwem prowadzeniem księgi, — jest zadokumentowa niem nieprawdy, tz. fałszem intelektualnem, za który ustawa karze jedynie w stosunku do publicznych, nie zaś prywatnych dokumentów, ksiąg lub rejestrów. (28. I. 29, 210/26).
§ 331 K. K.
Karze z § 331 K. K. nie ulega urzędnik przyjmujący od strony datek w charakterze prywatnym jako rekompensatę za trudy osobiste, wykraczające poza jego obowiązki jako urzędnika. (12. III. 29, 17/29).
§ 350 K. K.
Nieoddanie natychmiastowe pieniędzy do urzędu bez za miaru przelania ich na swą własność może być naruszeniem instrukcji służbowej, lecz nie jest przywłaszczeniem w urzę dzie w rozumieniu § 350 K. K. (12. IX. 28, 344128).
Udzielenie przez urzędnika z pieniędzy skarbowych, bę dących w jego dzierżeniu, pożyczki i to w stosunku poza-urzędowych, jest rozporządzeniem się niemi, jakby własnemi i zawiera znamiona występku z § 350 K.K. (10. XII. 28, 588/28). Fakt rozporządzenia się przez urzędnika pieniędzmi skar-bowemi, które dzierżył on w charakterze urzędowym, zawie ra pojęciowo już uprzednie przeniesienie prawa własności tych pieniędzy na siebie i to przeniesienie bezprawne, ponie waż urzędnik ma świadomość, że taki przelew własności jest prawnie niedozwolony, że naraża on przedmiotowe i pod miotowe prawa osoby trzeciej, w danym wypadku Państwa. Altruistyczne motywy, któremi kierował się sprawca nie od biera czynowi jego charakteru przestępnego, gdyż chęć zysku nie jest znamieniem ustawowym występku z § 350 K. K. (12. II. 29, 741/28).
§ 359 K. K.
Urzędnikiem w rozumieniu § 359 K. K. jest kierownik Powiatowej Kasy Oszczędności, instytucji o publiczno-praw-nym charakterze (regulamin z 12. XII. 1838. Zb. ust. pr. z 1839, nr. 1956 str. 5). (12. III. 29, 17/29).
II. Ust. z 10 lutego 187 w brzmieniu ust. z 17. V. 1898. § 239 ust. upadł.
Podobnie jak § 239/1 1. 3 ust. upadł, odnosi się jedynie do dłużników, na których ciąży u s t a w o w y obowiązek prowadzenia ksiąg handlowych, tak i § 239/1 1. 4. cyt. ust. tyl ko do takichże dłużników może się odnosić, niema bowiem żadnej rozumnej przyczyny do odmiennego traktowania za-niechań wymienionych pod 1. 3 § 239/1 ust. upadł, od działań pozytywnych, wymienionych pod 1. 4. W świetle tej zasady za czyny objęte § 239/1 1. 4. ust. upadł, może być zatem do odpowiedzialności karnej pociągnięty tylko kupiec o pełni
praw (Vollkaufmann) tj. osoba taka, której przedsiębiorstwo z uwagi na jego rodzaj i zakres wymaga prowadzenia w spo sób kupiecki (§ 2 kod. handl.). Kupcem o pełni praw nie jest osoba, prowadząca przedsiębiorstwo, chociażby nawet wy mienione w § 1/2 kod. handl., jeżeli przedsiębiorstwo to jest drobne (§ 4/1 kod. handl.). Osoba taka nie jest obowiązana do prowadzenia ksiąg handlowych i ustawowy nakaz z § 38 kod. handl., właśnie z uwagi na § 4/1 tejże ust. nie ma do niej zastosowania. (26. IV. 28, 145/28).
Działania, objęte § 239 ust. upadł, nabierają charakteru bankructwa oszukańczego dopiero wówczas, jeżeli podjęto je z zamiarem poszkodowania wierzycieli, jeżeli wola jego szła w tym właśnie kierunku (ibid).
III. Ust. karna skarbowa z 2. VIII. 1926, poz. 609.
Według art. 5 U. K. S. przestępstwa ulegają karze nietyl-ko w wypadkach winy umyślnej, lecz także nieumyślnej, je żeli ustawa nie stanowi inaczej. W braku więc podstawy do przyjęcia, aby zachodzić miała odpowiedzialność bez winy, należy w uzasadnieniu wyroku skazującego ustalić jedną z dwóch postaci winy. (22. X. 28, 349/28).
Odstąpienie przy przeliczeniu kary pieniężnej na areszt od normy ustawowej zależy od uznania sądu wyrokującego. (art. 20, 21 U. K. S.)T (30. I. 29, 661/28).
„Zarobkowości" w rozumieniu K. K. niem. z 1871 r. U. K. S. nie zna. Nie można jej oczywiście utożsamiać z „zawodo-wością". Przestępstwo skarbowe ma z reguły na celu zarobek lub zysk, „zawodowem" staje się tylko w razie ziszczenia się warunków z art. 25 U. K. S. (26. II. 29, 795/28).
Okoliczność, iż jeden z uczestników przestępstwa skar bowego odgrywał rolę pomocnika, nie wyklucza zastosowa nia art. 27 U. K. S. (ibid) zasady, iżby kara dzieliła się „pro rata", ustawy karne nie znają. (30. I. 29, 661/28).
Przedawnienie wyrokowania odnosi się nietylko do są du pierwszej instancji, lecz do wszystkich instancyj a to wo bec wyraźnego brzmienia art. 41 U. K. S., który głosi, że „mi mo wdrożonego już postępowania nie można w żadnej instan cji wydać ani wyroku skazującego ani skazującego orzecze nia karnego . . ." (30. I. 29, 668/28).
W myśl art. 43 U. K. S. przepisy dzielnicowe o przer wach biegu przedawnienia nie stosują się przy przestępstwach z U. K. S. (30. I. 29, 668/28).
Przerywanie biegu przedawnienia w sprawach karno skarbowych możliwe jest tylko przy przedawnieniu ścigania, lecz nie wyrokowania, które na zasadzie art. 41 U. K. S. od nosi się do wszystkich instancyj. (30. I. 29, 668128).
Art. 46, 53, 55, 128 U. K. S., jak i pozostałe przepisy po wyższej ustawy o treści materjalnej, są przepisami zawiera-jącemi jedynie sankcję karną, lecz co do samej dyspozycji karnej odsyłającemi do właściwych przepisów innych ustaw. Chcąc skazać kogoś z powyższych artykułów U. K. S., Sąd I instancji obowiązany jest uprzednio ustalić, jakie przepisy ustaw czy też rozporządzeń dyspozycyjnych zostały przez oskarżonego naruszone i przytoczyć ich dyspozycję karną w wyroku.
Bez uprzedniego stwierdzenia obrazy przepisu ustawo wego dyspozycyjnego, nie może być mowy o stosowaniu sankcji karnej z Ustawy Karnej Skarbowej.
Również i odwołanie się w wyroku do wykazu należy-tości Dyrekcji Ceł, zamiast poczynienia samodzielnych usta leń, będących rezultatem własnej kontroli i rozważań Sądu, nie może być uznane za wystarczające. (5. XI. 28, 406/28). Z chwilą wydania ust. z 1. VI. 1922 o monopolu tytonio wym (Dz. U. R. P. poz. 409 i rozciągnięcia jej na całe pań stwo, tytoń wszedł w spis przedmiotów monopolowych, prze widzianych w załączniku do „Umowy polsko-gdańskiej (Dz. U. R. P. poz. 139/22) (30. I, 29 661/28). Przywilej z 5. 5. tegoż załącznika ma miejsce jedynie wówczas, gdy przewożenie, względnie wysyłka nie przekracza ilości w tym § wskaza nych. (ibid).
Art. 64. U. K. S. przerzuca ciężar dowodu na oskarżonego w sensie wykazania, iż posiadane wyroby tytoniowe nabył zgodnie z wymogami art. 5 lit. b. ust. o mon. tyton.
Ten art. jakoteż z art. 10 o mon. tyt. mają na względzie jedynie wyroby tytoniowe, przeznaczone do własnego użytku, zaczem odstępowanie ich, zwłaszcza odpłatne, jest w każdym razie niedopuszczalne (por. art. 5 lit. f. ust. o mon. tyt. (1. III 29, 9/29).
W myśl art. 185 1. 1 i 229 U. K. S. należy, określając za rzucone przestępstwo, wskazać jaki przepis naruszono, w związku zatem z art. 46 U. K. S. należy w wyroku przy toczyć te przepisy prawne, w których mieści się odnośny zakaz przywozu. Tylko w ten sposób strona będzie miała w uzasadnieniu wyroku pełny obraz swego czynu z punktu
widzenia prawnego i tylko wówczas będzie jej dana podsta wa do oceny wyroku i ustosunkowania się do niego.
W myśl § 266/3 U. P. K., oraz w myśl art. 185 L. 2 U. K. S. należy wskazać przepisy prawne, miarodajne dla wymiaru kary, a zatem także przepisy celne, na podstawie których sąd obliczył cło, oraz wielokrotność jego przy wymiarze ka ry. Odwołanie się do wykazu należytości nie zdoła zastąpić samoistnych ustaleń i poglądów prawnych Sądu wyrokują cego. (15. IV. 29, 612/28).
IV. Rozp. Prez. Rzp. z 10. V. 1927 poz. 398 o prawie prasowem.
Do ustalenia winy sprawcy przestępstwa w treści druku nie jest wystarczającem podchwycenie, oderwanego od cało ści artykułu zwrotu lub zdania, lecz należy rozważyć treść i sens całości i dopiero na tle tej całości stwierdzić, czy i o ile wiadomość podana w druku zawiera cechy przestępstwa (9 IV. 29, 125/29).
W myśl art. 82 prawa pras. wyrok w sprawie konfiskaty, zapadły w postępowaniu przedmiotowem, ulega zaskarżeniu w tym samym trybie, co i wyrok, zapadły w postępowaniu zwykłem, w myśl zatem art. 80 powyższego prawa redaktor odpowiedzialny czasopisma należy do osób, którym służą wszelkie prawa, z jakich korzysta oskarżony a więc i prawo wniesienia skargi rewizyjnej. (9. IV. 29, 470/28).
V. Rozp. Prez. Rzp. z 10. V. 1927, poz. 399, zmieniające niektóre postanowienia ustaw karnych o rozpowszechnianiu
nieprawdziwych wiadomości i o zniewagach.
Rozpowszechnianie w druku świadomie nieprawdziwej wiadomości, że urzędnicy państwowi polscy wyjeżdżali za granicę celem agitowania tam wśród mniejszości polskiej w czasie wyborów do ciał ustawodawczych, podpada pod art. 1/3 rozp. Prez Rzp. z 10. V. 1927, poz. 399, niezależnie od tego, czy wiadomość powyższa zawiera twierdzenie, iż urzędnicy ci działali w charakterze urzędowym. (22. III. 29, 716/28).
Okoliczność, że cały nakład czasopisma przed opuszcze niem drukarni został zajęty i wskutek tego nie został rozpo wszechniony, jest dla bytu zniewagi bez znaczenia, miała by je natomiast, gdyby chodziło o rozpowszechnienie nie prawdziwych wiadomości mogących wywołać niepokój pu bliczny lub wyrządzić państwu szkodę, albowiem
rozpow-szechnianie takiej wiadomości należy do ustawowych zna mion przestępstwa, gdy natomiast dla zniewagi wystarcza jeżeli znieważające oświadczenie doszło do wiadomości oso by pokrzywdzonej lub osoby trzeciej. (9. IV. 29, 152/29).
VI. Rozp. Prez. Rzp. z 17. IX. 1927, poz. 741 o warunkowem zawieszeniu wykonania kary.
Art. 1 rozp. Prez. Rzp. z 17. IX. 27, poz. 741 ma na względzie jedynie karę orzeczoną danym wyrokiem, nie zaś karę pozostałą po odliczeniu aresztu śledczego, zastosowa niu amnestji i t. p. (5. III. 29, poz. 814/28).
Dr. Ryszard L e ż a ń s k i Sędzia Sądu Najwyższego.
Orzecznictwo cywilne Sądu Najwyższego (b. zabór rosyjski)
Kodeks cywilny Napoleona.
Art. 918. Z postanowień części pierwszej art. 918 kc. nie
mogą korzystać spadkobiercy, którzy zezwolili na zbycie nie ruchomości przez spadkodawcę na rzecz jednej z osób, powo łanych do dziedziczenia w linji prostej nie tylko w tym przy padku, gdy zezwolenie miało miejsce za życia spadkodawcy, lecz także i wówczas, gdy nastąpiło po jego śmierci. Pod tym bowiem względem prawo nie zawiera żadnych zastrzeżeń. (14. III. 1929 r. I. C. 1131/28).
Art. 819. Gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość,
dział spadkowy musi być ujęty w formę aktu piśmiennego, może być jednak sporządzony nie tylko w postaci aktu urzę dowego, lecz również przez akt prywatny. Przepisy art. 241 i 256 ust. not. wobec istoty działu, który nie jest źródłem przeniesienia własności, nie stanowią przeszkody do uznania za ważny aktu działowego, spisanego prywatnie. (26. X. 1928 r., I. C. 1939/27).
Art. 1135. Wobec braku ogólnych ustawowych przepi
sów, normujących istotę i skutki zbiorowych umów pracy, stosunki prawne, dotyczące takich umów, winny być ocenia ne na podstawie ogólnych zasad prawa cywilnego. Zastrzeże nie w zbiorowej umowie pracy, iż obowiązuje ona aż do za stąpienia jej nową umową obustronną, nie może być uważana za ustanowienie terminu (art. 1185 kc.), gdyż nie uzależnia czasu wygaśnięcia zobowiązań stron od wypadku
przyszłe-go, którego nastąpienie jest pewne i niezawodne, zawarcie bowiem nowej umowy jest wypadkiem niepewnym, który mo że się nie urzeczywistnić. A zatem umowa winna być poczyty wana za umowę, dotyczącą zobowiązań ciągłych, której czas trwania nie został oznaczony. Ponieważ umowy pracy należą do kategorji tych, które mogą być odwołane za wypowiedze niem należy uznać, iż zobowiązania, objęte zbiorową umową pracy zawartą na czas nieokreślony, ustają na żądanie każdej ze stron z zachowaniem jedynie terminu wypowiedzenia, prze widzianego dla umów pracy ustawą lub zwyczajowo, a dru ga strona obowiązana jest poddać się takiemu następstwu, ja ko płynącemu z natury stosunku, wytworzonego pierwotną umową (12—21. XII. 1928 r. I. C. 1384/28).
Art. 1709. Udzielenie przez magistrat zazwolenia na wy
łączne korzystanie za opłatą z części ulicy celem dobudowa nia do wzniesionego na przyległym do ulicy gruncie budynku przystawki lub witryny tworzy stosunek prywatno-prawny, zbliżony do umowy najmu rzeczy, stosunek ten bowiem w treści swojej, bez względu na formę, w jakiej się zawiązu je, jest zawsze wynikiem wzajemnego porozumienia z jednej strony magistratu, z drugiej zaś osoby, chcącej korzystać z mienia gminy w sposób wyłączny. Opłata więc,chociażby nawet oparta na ustanowionej przez radę miejską taksie, jest ekwiwalentem za prawo wyłącznego używania w oznaczo nym czasie placu miejskiego, którego narmalnem przeznacze niem jest użytek publiczny, lecz który wyjątkowo tego prze znaczenia na pewien czas zostaje pozbawiony i wskutek tego przybiera charakter majątku prywatnego, dysponując zaś te go rodzaju majątkiem, magistrat zawiera umowę prywatno prawną. (12—21. XII. 1928 r., I. C. 896/28).
Art. 208. Umowa, urządzająca stosunki majątkowe mię
dzy małżonkami, o ile nie jest ujawniona w akcie cywilnym małżeństwa, jest nieważna w tym sensie, że nie może być powoływana jako dowód, iż małżonkowie uregulowali swoje stosunki w sposób inny niż wskazany w ustawie (art. 191 kcp.), natomiast żaden przepis prawa nie wyklucza nieujaw nionej w sposób należyty umowy przedślubnej, jako dowodu między stronami dokonanych z okazji zamierzonego małżeń stwa wypłat, chociażby małżeństwo nie doszło do skutku, a w szczególności doręczenia kapitałów i innego mienia rucho mego przyszłemu mężowi przez przyszłą żonę. Przytem moc dowodowa pomienionego aktu obowiązuje nie tylko
kontrak-tującego, lecz także jego spadkobierców (art. 1122 kc., art. 457 upc.), dopóki nie udowodnią, iż akt zawarty był na obej ście i ze szkodą ich praw do spadku po kontraktującym. (21. XII. 1928 r., I. C. 1763/28).
Ustawa hipoteczna 1818 r.
Art. 52. Z mocy art. 52 w związku z art. 47 ust. hip., jak
również w myśl art. 1166 kc., wierzyciel subintabulatu jest uprawniony do poszukiwania swojej należności wprost od właściciela obciążonych dóbr, bez zapozywania swego bez pośredniego dłużnika, gdyż jest z samego prawa podstawio ny w prawa tego ostatniego. Okoliczność, iż poszukiwana wierzytelność nie wyczerpuje całkowicie sumy, na której jest zabezpieczona, nie ma znaczenia, zasądzenie bowiem dotyczyć będzie tej tylko części pomienionej sumy, co do której powód jest podstawiony w prawa swego dłużnika, wyrok więc inte resów tego ostatniego w niczem nie dotknie. (25. I. 1929 r., I. C. 1527/28).
Art. 123. Według przewodniej myśli art. 123 uh. skarga
wpisanego do wykazu hipotecznego właściciela o odzyskanie nieruchomości hipotekowanej, której powód nie posiada, nie u-lega przedawnieniu, z kolei więc rzeczy zasada ta prowadzi do wniosku, iż nie mają tu zastosawania przepisy kodeksowe o przedawnieniu nabywczem na rzecz faktycznego posiadacza. Wszakże normy powyższe mają na względzie wyłącznie przypadki, gdy spór dotyczy całej nieruchomości lub jej części, natomiast nie obejmują sporów granicznych, hipote ka bowiem wobec niewprowadzenia w życie prawa z 26 kwietnia 1818 r. o normalnem rozgraniczeniu nie poręcza stanu posiadania i granic, co znalazło wyraz w ust. 4 art. 92 instr. hip. z 30. VI. 1819 r. (15. II. 1929 r., I.C. 800/28).
Art. 159. Zwierzchność hipoteczna, rozpoznając protokuł
pierwiastkowej regulacji, władna jest odesłać strony, zgłasza jące sprzeczne żądania, do drogi sądowej, jeżeli wynikłe mię dzy stronami kontrowersje mają cechy sporu istotnego. Za rzut wszakże przeciwko zgłoszonym i udowodnionym nale życie prawom, aby mógł spowodować wstrzymanie bezspor nego uregulowania hipoteki, musi odpowiadać pewnym wa runkom, nadającym mu cechy sporu istotnego. Pierwszym z tych warunków jest stwierdzenie, iż zarzut nie może być rozstrzygnięty w granicach formalnego postępowania, prze widzianego w art. 20 ust. hip. Dalszym nieodzownym
warun-kiem jest to, że zgłoszone przeciwko wnioskom jednej stro ny, legitymującej się należytemi dokumentami, zarzuty mu szą być również poparte dowodami, które mogłyby zachwiać wnioski przeciwnika, nie mogą to więc być zarzuty gołosło wne lub opierane na faktach albo dokumentach, nie mających znaczenia dowodowego. (15. II. 1929 r.. I. C. 1756/28).
Postan. Namiestnika Królewskiego z 22. I. 1822 r. o apelacjach od decyzyj wydział. hipotecz. (dz. Pr. t. VII. str. 287).
Art. 2 p. 2 lit. e. Właściciel nieruchomości, przeciwko któ
remu wniosek o zamianę kaucji na czysty wpis na podstawie wyroku jest skierowany, może zaskarżyć decyzję wydziału hipotecznego, zapadłą w przedmiocie rzeczonego wniosku, w terminie trzech miesięcy nie od daty ogłoszenia decyzji, lecz od daty, gdy mu została doręczona. (25. I. 1929 r., I. C. 2111/28).
Prawo o przywil. i hipot. 1825 r.
Art. 9 p. 4. Pierwszeństwo zaspokojenia z majątku rucho
mego dłużnika, ustanowione art. 9 p. 4 prawa 1825 r., służy nie tylko sługom w ścisłem znaczeniu tego wyrazu, lecz rów nież pracownikom handlowym i przemysłowym z tytułu przypadających im za pracę należności, o ile stosunek ich do przedsiębiorstwa oparty jest na umowie o pracę. (26. X. 1928 r., I. C. 205/28).
Art. 24. W stosunku do zaległości podatkowych, objętych
ustawą z 31. VII. 1924 r. (DU. 73 poz. 721), kary za zwłokę zastąpiły odsetki za zwłokę i mieszczą w sobie wynagrodze nie szkód i strat, spowodowanych dla skarbu opóźnieniem w uiszczeniu należności podatkowych. Czynnik powyższy nie wyczerpuje jednak całkowitej treści kar za zwłokę ani co do ich istoty ani co do wysokości, są one bowiem również karą za winę płatnika, wyrażającego się w naruszeniu po rządku publicznego, a ich stopa, przewidziana w ustawie, mo że ulegać obniżeniu w zależności od stopnia winy płatnika (art. 4). Przeto kwoty, należne skarbowi państwa z tytułu kar za zwłokę, nie mogą być uznane w całości ani za należ ności z tytułu odsetek za zwlokę, ani z tytułu wymierzonej kary. Należność więc z tytułu kar za zwłokę winna być po czytywana za niepodpadającą pod przepis art. 24. pr. o przyw. i hip., ale nie może również podpadać pod przepis art. 9 p. 9, względnie art. 7 p. 1. tegoż prawa nawet w razie, gdyby ta ki przywilej służył należności z tytułu odsetek za zwłokę od
zaległości podatkowych (orz. pełn. kompl. 16. XI. 1928 r., I. C. 1428/27).
Ustawa z 1. VIII. 1919 r. o załatwianiu zatargów zbiorowych między pracodawcami a pracownikami rolnymi (DU. 65, poz.
394).
Art. 19. Komisjom rozjemczym przekazane są do rozpo
znawania nie wszystkie zatargi indywidualne między praco dawcą a robotnikiem, lecz tylko te, które wynikły między stronami na tle niedotrzymania ugody (art. 3) lub niewykona nia orzeczenia komisji rozjemczej (art. 18), regulujących wa runki pracy i płacy. Sprawa więc należy do właściwości ko misji rozjemczej tylko wówczas, gdy strona nie dotrzymuje ugody lub nie wykonywa orzeczenia komisji w trwającym jeszcze stosunku prawnym między pracodawcą a robotnikiem, w wypadku zaś, gdy stosunek ten został już rozwiązany, spo ry między b. robotnikiem a b. pracodawcą ulegają rozpozna niu właściwego sądu, a nie komisji rozjemczej (25. I. — 8. II. 1929 r., I. C. 1901/28).
Rozporządzenie o przerachowaniu zobowiązań prywatno prawnych z 14. V. 1924 r.
§ 5. Ostrzeżenie hipoteczne z art. 137 u. h., wciągnięte
z decyzji sądu, zabezpieczającej roszczenie pieniężne, ma na celu zarezerwowanie miejsca dla przyszłego ewentualnego wpisu i nie stanowi jeszcze hipoteki. Wobec tego przy prze rachowaniu należności, zabezpieczonej ostrzeżeniem, § 5 rozp. waloryzacyjnego nie ma zastosowania. (18—30. I. 1929 r., I. C. 2071/28).
Ustawa postępowania cywilnego 1864 r.
Art. 14. Strona może się wyręczyć w- prowadzeniu pro
cesu pełnomocnikiem, pod nieodzownym wszakże warunkiem, że pełnomocnik wykaże się upoważnieniem, gdy zaś należy tego pełnomocnictwa brak, pełnomocnik wogóle nie może być dopuszczony do wykonania jakiejkolwiek czynności proceso wej z wyjątkiem przypadku, wskazanego w końcowym ustę pie art. 254 upc. Konieczność posiadania pełnomocnictwa pod kreślona jest w ustawie w szczególności, gdy chodzi o legi tymację do wytoczenia powództwa, na sąd bowiem włożony jest obowiązek badania z urzędu, czy osoba, występująca z procesem w cudzem imieniu, jest do tego należycie upo ważniona, nadto sąd również z urzędu, gdy się przekona, iż
osoba mieniąca się pełnomocnikiem, nie wykazała się pełno mocnictwem, obowiązany jest zwrócić skargę powodową, bądź, gdy wykryte to będzie w toku postępowania meryto rycznego, postępowania umorzyć. (11. I. 1929 r., I. C, 2119/28).
Art. 170 i 171. Jeżeli wyrokiem sądu pokoju nie zostały
uwzględnione w całości lub w części żądania obu stron, czyli gdy każda strona znajduje się w sytuacji, pozwalającej jej na założenie skargi apelacyjnej, termin rozprawy odwoław czej na skutek skargi jednej strony nie może być wyznaczo ny przed upływem terminu apelacyjnego (art. 162 upc.), w cią gu którego i druga strona ma prawo zaskarżyć wyrok sądu pokoju. Natomiast, gdy do założenia apelacji uprawniona jest tylko jedna strona, czyli gdy żądania drugiej całkowicie zo stały uwzględnione, wcześniejsze rozpoznanie sprawy przez sąd okręgowy, jako w niczem nie naruszające jej praw, nie jest przeciwne ustawie, albowiem art. 767 upc., dotyczący po stępowania przed sądem apelacyjnym, nie ma zastosowania w sprawach, rozpoznawanych przez sąd okręgowy, jako 2-gą instancję. (18. X. 1928 r., I. C. 1752/28).
Art. 738. W myśl ust. 3-go art. 738 upc. będącego odpo
wiednikiem § 374 austr. ord. egzek. z 27 maja 1896 r. i § 720 upc. Ziem Zachodn., wyegzekwowana od dłużnika kwota pie niężna z wyroku nieprawomocnego, lecz niewydana wierzy cielowi z powodu zastrzeżenia, iż wydanie może nastąpić do piero po uprawomocnieniu się wyroku, nie stanowi własności wierzyciela i pozostaje nadal w masie majątkowej dłużnika i wskutek tego może być źródłem pokrycia również dla innych wierzycieli, którzy później rozpoczęli egzekucje. (18. I. 1929 r. I. C. 2298/28).
Art. 800. W myśl art. 800 ust. 2 upc. w redakcji rozpo
rządzenia Prezydenta Rzplitej z dnia 22. III. 1928 r. (D. U. poz. 380) przy podaniu o uchylenie wyroku sądu apelacyjnego skła da się kaucja w wysokości 300 zł, „bez czego podanie nie ule ga przyjęciu". Tekst powyższy wskazuje, że brak kaucji sta nowi wadę formalną, na której naprawienie sąd nie jest wład ny udzielić terminu ulgowego, przewidzianego w art. 801 upc. Wobec tego podanie, złożone bez kaucji, winno być zwrócone, a nie pozostawione bez biegu. (11. I. 1929 r., I. C. 2037/28).
Art. 801. Uchylenie art. 161 przep. tymcz. o koszt. sąd
rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z 22. III. 1928 r. (D. U. poz. 381) nie stanowi przeszkody do dalszego stosowa nia p. 2 art. 756 upc. do skarg o uchylenie wyroków,
stoso-wanie bowiem rzeczonego przepisu znajduje oparcie nietyle w uchylonym obecnie art. 161 przep. tymcz. o koszt. sąd., ile
w treści art. 801 upc. w związku z ogólnemi zasadami, doty-czącemi postępowania przy nadawaniu biegu podaniom o uchylenie wyroków. (21. XII. 1928 r., I. C. 2033/28).
Art. 937. Aczkolwiek w myśl art. 937 upc. wszystkie czyn
ności egzekucyjne winny być wykonywane przez komornika tego okręgu sądowego, w którego obrębie mają być spełnio ne, przepis ten jednak nie daje podstawy do wniosku, by czynność, dokonana przez komornika innego okręgu sądowe go, mogła być uznana za nie mającą żadnego znaczenia na wet w tym przypadku, gdy strony zainteresowane na to uchy bienie nie zwróciły uwagi i skargi w terminie właściwym nie zgłosiły, czynności bowiem egzekucyjne wykonywane są pod kontrolą stron, które mają możność żądania usunięcia wszel kich uchybień, naruszających ich prawa (art. 962 upc.), skrę powane są wszakże ustawowemi terminami prekluzyjnemi, po których upływie wykonana czynność nie może być wzru szona. (2. XI. 1928 r., I. C. 1048/28).
Art. 1367. Ustawa nie ogranicza stron w tym kierunku,
aby nie mogły poddać sporu rozstrzygnięciu jednego arbitra, a w szczególności użyte w art. 1367 upc. (w redakcji ustawy z 16. VII. 1925 r. D. U. poz. 637) wyrażenie „sąd polubowny" bez bliższego oznaczenia jego składu liczbowego nie wyklu cza powołania z woli stron sądu polubownego jednoosobowe go. (21. II. 1928 r., I. C. 2300/28).
Art. 1570. Pominięcie w obwieszczeniu wzmianki o wy
sokości długów hipotecznych, obciążających nieruchomość, wystawioną na licytację, nie stanowi uchybienia tak istotne go, aby miało pociągnąć za sobą unieważnienie tej czynno ści, jeżeli w obwieszczeniu wskazano, iż nieruchomość ma za łożoną księgę hipoteczną, oraz wymieniono miejsce przecho wania tej księgi. (2—15. XI. 1928 r. I. C. 981/28).
Art. 1584. Sprzedana z licytacji nieruchomość
hipoteko-wana oczyszczona jest postąpioną przez nabywcę ceną ze wszystkich obciążających ją długów, które wskutek tego ule gają wykreśleniu z wykazu hipotecznego bądź wprost na pod stawie wyroku adjudykacyjnego, bądź na podstawie zatwier dzonego planu klasyfikacyjnego (orz. S. N. 60, 1926 r.), nato miast ani art. 1584 upc. ani żaden inny przepis nie przewidują możności wykreślenia na podstawie planu klasyfikacyjnego
z wykazu hipotecznego ograniczeń własności, które nie mają żadnego związku z podziałem sumy, osiągniętej na licytacji. (1. II. 1929 r., I. C. 1971/28).
Wacław M i s z e w s k i Sędzia Sądu Najwyższego
Orzecznictwo cywilne Sądu Najwyższego (b. zabór austrjacki)
Kodeks cywilny.
§ 62. Nieważne jest małżeństwo zawarte przez osobę,
która — mimo że żyje — uznana została mylnie za zmarłą a jej poprzednie małżeństwo za rozwiązane (O. z 7. VIII. 1928 Rw. 1757/27).
§ 156. Przepis § 156 uc. nie wyłącza prawa zaskarżenia
nieślubnego rodu dziecka urodzonego przed upływem 180 dni od zawarcia małżeństwa mimo niewniesienia sprzeciwu sądowego przez męża matki. Zaniechanie sprzeciwu powodu je jedynie niemożność powoływania się wprost na domnie manie prawne nieślubności (§ 155 uc); wolno jednak mężowi matki dochodzić drogą zwykłego sporu po upływie terminu oznaczonego w § 156 uc. uznania nieślubności rodu jej dziec ka przy wykazaniu przesłanek § 158 uc. (O. z 31. XII 1928 Rw. 1071/28).
§ 166. Dziecko nieślubne, zdolne do zarobkowania, nie
ma prawa do żądania od ojca swego zaopatrzenia w formie wyposażenia gruntem lub dostarczenia funduszów na wyu czenie się rzemiosła (O. z 6. II. 1929 Rw. 2345/28).
§ 450. Art. 36 ustawy z 18 lipca 1924 poz. 650 Dz. U. R.
P. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia nie nadaje zaleg łościom składek na fundusz bezrobocia ustawowego pierw szeństwa prawa zastawu na majątku ruchomym zakładów obowiązanych do uiszczania składek na rzecz funduszu bez robocia (O. z 11. XII. 1928 R. 702/28).
§ 451. Zabezpieczenie hipoteczne uzyskane dla podatku
spirytusowego, kredytowanego przez Skarb państwa, nie prze szły z dniem 1 stycznia 1925 na Monopol Spirytusowy na za bezpieczenie ceny kupna spirytusu. (O. z 29. I. 1929 Rw. 2931/28).
§ 473. Chodzenie dzierżawcy rybołówstwa i jego pracow
brze-gów rzeki nie jest wykonywaniem służebności gruntowej. (O. z 27. II. 1929 Rw. 2536/28).
§ 540. Czyn, uzasadniający niezdolność do dziedzicze
nia popełniony przed znowelizowaniem w roku 1916 § 540 uc. ma być oceniony według dawnego brzmienia § 540 uc. (O. z 6. III. 1929 Rw. 29/28).
§ 833. Żądanie kilku z współwłaścicieli domu o oddanie
zarządu tegoż domu w ich wyłączne ręce nie jest prawnie uzasadnione. (O. z 5. XII. 1928 Rw. 177/28 i z 6. III. 1929 Rw. 97/29.
§ 1042. Roszczenie matki nieślubnej przeciw ojcu jej
dziecka nieślubnego o zwrot kosztów łożonych przez nią na utrzymanie dziecka przedawnia się w latach trzydziestu a nie w latach trzech (O. z 27. II. 1929 Rw. 2539/28.
§ 1098. Właściciel domu nie może się sprzeciwić umiesz
czeniu szyldu na froncie domu przez spółkę handlową, która od jednego z lokatorów wzięła w podnajem część mieszka nia, jeżeli na domu są już umieszczone inne szyldy a szyld spółki nie naraża właściciela domu na szkodę rzeczywistą. (O. z 27. III. 1929 Rw. 412/29).
§ 1167. Osobę, która zamówiła u krawca ubranie na
ściśle oznaczony termin krawcowi podany, a łączący się z jej wyjazdem zagranicę w celach kuracyjnych, może od stąpić od umowy, jeżeli krawiec sporządził ubranie tak wad liwie, iż wady z powodu krótkości czasu nie dadzą się popra wić przed wyjazdem (O. z 6. II. 1929 Rw. 2258/28).
§ 1335. Kara konwencjonalna, umówiona na wypadek
zwłoki dzierżawy przedsiębiorstwa w zapłacie czynszu dzierżawnego może przekraczać stopę odsetek dopuszczalną w stosunkach kredytowych pieniężnych. (O. z 12. IV. 1928 Rw. 2562/27).
§ 1372. Umowa pożyczki, w której w zamian za odsetki
dłużnik oddaje wierzycielowi użytkowanie gruntu, nie jest umową antychretyczną (O. z 27. II. 1929 Rw. 2572/28).
§ 1435 i 1478. Skarga o zwrot zapłaconej z góry ceny
kupna w razie następnego rozwiązania umowy kupna prze dawnia się w latach trzydziestu. (O. z 6. II. 1929 Rw. 2297/28).
Ochrona lokatorów.
Art 3. Kontrakt, dotyczący wysokości czynszu, sporzą
dzony na piśmie przed wejściem w moc ustawy z 11 kwiet nia 1924 poz. 406 Dz. U. R. P. nie może skutkować po
