• Nie Znaleziono Wyników

Ostdeutsches Athenäum, 1853, No 4

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Ostdeutsches Athenäum, 1853, No 4"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

$ r i & t a t t b e r 9l e u r n £ > b e r = 3 « t u n o

f ü r Äunft, Söiffenfc^aft unb ß i t r r a t u r .

J S r r c . l a t t , i / 0* 4 » » r i l a g e

S o n n ta g , ben 23. Dctober 1853. . Ł $u 9?r. 495 ber Steuen Dbcr=Stg

^atne'6 neucś @a6Iidj‘t,

.jpr. ^3aine i n S t o r b a m c r if a b e h a u p t e t , c in B l i t t e l e r f u n « b en »u ß ab en , bic Ä r a f t e m e8 eleftrom ragnetifcßen 9iota«

t io n S a ^ p a r a t ö b erg efta lt »u v erm eßren, b a ß . e r b a m i t mit g r o ß e r S c ß n e llig fe itS iB a ffc r in b ie U r e le tn e n te je r fc g e n fa n n .

© r leitet n ä m lid ) Die bureß feinen S ip p a ra t e n tw id elte

© leftric itä t in Söiaffer, b aS fiel) in ein em g ro ß en © l a f e befinbet, u n b f a n n n u n e n tw eb e r b a r a u S n u r SBaffer«

f to ffg a S ober n u r S a n e t f t o f f g a S n ad) S B illfü r ent«

W id c ln . D a S e n t w id e lt e S ß a ffcr fto ffg a ö leitet er burd) T er p en tin ö l, w ob u reß b aS ® a S fatalßfirt, b. ß.

a u f l ö f e n b o erä nb ert w ir b , u n b g e w i n n t babureß ein S e u d ü g a S b o n einer e n o r m e n S n t e n fit ä t. D a S Terpen«

t i n o l v erm in b ert fid) bei biefem Sßroceffe nießt u n b b a8 fo a u 8 SB affer g e w o n n e n e B e u d j t g a S foflct b ein a he g a r nid)tS.

B o r a llrn S i n g e n w o lle n w ir ben A p p a r a t be«

feßreiben. D e r f e lb e befteßt a u 8 vier E t ü d e n , bie a u f e in e m g id )tc n ß o l» tifd )e a n fg c ftc llt firib u nb in feiner S B e ife m it irgenb ein em attbern © e g e n f t a n b e in S er b in « b u n g fteßen.

© r f t c n S : © in e gcw ö ß n licß c e l e f t r o m i o g n e t i f d ' e SRafcßinc, a u 8 »w eien p er m a n e n te n , ß u fe ife n fö r m ig ge«

b o g e n e n Ś l a g n e t c t i v o n 1 2 3 o l l S ä n g e befteßenb. E i e lie g e n ß o r ij o n t a l a u f ein em B t a ß a g o n i « 9 f a ß m e n , finb Vier S o l l v o n e in o n b e r entfernt u n b © in c r ü b e r betn S ln b ern p iacirt. 3 w i f d ) c n ben © n b e n biefer B l a g n c t e b e p n b e n fid) ein B a a t f p ir a lfö r m ig g e w u n b e n e ÜDIe«

tallD räßte, f o g e n a n n t e < £ > c l i c e S , bic m it ein em o ben befinblicßcn, burd) eine Ä u r b e l b e w e g te n S tab e berge«

f ta lt i n B c r b i n b u n g ftepen, b a ß b i c F l a g n e t c n e b f t ^ e l i « ce8 in ein e fdjnclle ^ R o ta tio n sb e w e g u n g gefeßt w erb en f ö n n e n .

3 w c i t c n 6 : © i n g r o ß e s © l a S g e f ä ß , glcid) e in e m © i n m a c ß g la f e , b a 8 u n g e f ä h r 1 2 Q u a r t SBaffer faß t. 3 n biefem © l a f e p in g eine g ew ö ßn licß e, u n te n offene © l a S g l o d c , b ete n unterer S la n b Vier S o l l vorn B o b c n bco © la S g c f ä ß e S entfernt w a r . S e r obere T ß e il ber © l a e g l o d e w a r m it einem luftbidjt fdjlicßcnben D c d e l v e r fe ß m , ber fid) ü ber bie © l o d e erftredie unb a u f b en S tä u b e r n bc8 ä u ß e r e n © l a f e S rußte. SluS betn D c d e l ber © l o d e liefen »w ei B lc l a l lb r ä ß t c , a !8 ©leftri«

ciiätS leiter: fie rcid)ten foft bid » u r B l ü n b u n g ber @ la8«

g l o d e ß in a b u n b ißre in n e r n © n b e n w a r e n in einer r u n b e n S R c tallfa p fe l cingefcßloffcn, bie 1 j S o l l la n g W ar u n b einen S o l l i m D u r d jm e ff c r ß atte. D ie f e Ä a p f c l ober B ü d g e w a r a u f ber o bern S e i t e m it Vielen d e i n e n B öd jcrn v erfeßen. D i e ß lc f t r o b e S , ober bie S3e«

r ü ß r u n g d p u n f t c »w ifd)cn ben Ę lo le n , b efa n b e n fid) in biefer B ü c ß f c . D a S in bem © i a f e u n b ber © l a S g l o d c befinblidje S t a f f e r b eb ed te bic B ü c ß f e u n g e f a ß t fed)8 S o l l ßod).

D r i t t e n s : © i n Q u o r t g l a S m it w eiter Qcff«

n u n g , b a 6 »ur R a l f i e m it T e r p e n t i n ö l a n g e fü llt W a r, © in e © t a S r ö ß r e reießte a u 8 ber D e d c ber o b e n e r w ä ß n t e n © l a e g l o d e bi8 »um B o b c n bc6 m it T e r p e n t i n ö l g efü llten © l a f e S ß in a b u n b eine anberc

© l a e i ö ß r e , bic in bem b a 8 T e r p e n t i n ö l « © e f ä ß fd )licß en b cn D c d e l befeftigt w a r , m ü tib clc in einen

© a S b r e n n e r , ber »W ölf S o l l Von bem © l a f e ent««

fernt w a r .

B i c r t c t i S : © i n ß a lb m it SBaffer g efü llte s, ge«

WÖßnlicßeS B i c r g l a S .

D i e f e vier E t ü d e b ilb e n ben S ip p a ra t bed ^ e r r n B a i n e , »u b em noeß fd)tnale Ä u p fcrftreifcn g eßören, b u jd ) w cldje er bic eleftro«m agnelifeße SRafcßinc m it b em SBaffer in b em g ro ß en © la S b e ß ä lte r in S e r b in « b u n g feßt. D ie f e p la t t g c m a lj t e n Ä u p f e r b r ä ß t e Waren i n folg e n b c r e i g e n t ü m l i c h e r SBeife p lac irt: — D a S

© n b c bcS einen D r u ß te S w a r a n b en n e g a t iv e n $ßol ber SRafcßine g e fd )ra u b t; w ä ß r e n b baS a nb ece G n b e bcffcl«

b en Den erften ber D r ä ß t e bcrüßric, ber a u s b en ©tet«

t r o b e s, Durd) ben D c d e l ber © l o d e ß er v o r fa m . D e r

»Weite ber p l a t t g e w a l j t e u D r ä ß t e War a n b en p ofttiven B o l Der SRcfcßine g e fd w a u b t u n s reid)te in DaS oben c r w ä ß n t c B i c r g l a S m it SBaffer. D e r brüte biefer plat«

te n D r ä ß t e w a r a n ben »w eiten D r a ß t befeftigt, b e r a u b ber © l a e g l o d e tarn u n s reießte gleid tfaü S in baS Hei«

nere © l a s m it SBaffer, boeß fo, b aß beibe D r ä ß t e fieß fließt berührten.

B affen S i e u n S jeßt feßen , w ie bie S R a fd )in e ar«

beitet.

© o l t o n feßilbert bieS fo lg e n b e r m a ß e n :

igjerr $ a i n e b e g a n n b aS S tab ber clettro«magneti<

feßen SRafdjine in B e w e g u n g »u feßen, u n b w ir Sille rießteten unfere S l i d e a u f bie ©IcftrobcS, in betn SBaf«

ferb eß ältcr, u m baS © a S em p o rfteig e n j u feßen, aber c8 w o llte fein © a S erfeßeinen. «ßerr ^ la in e u n b w ir Sille w a r e n im ßöeßften ® r a b e erftaunt. S o t e ß t fa n b 0 e r r S t ., b a ß einer ber p la tten Ä u p f e r « D r ä ß t e fieß Von b em a u 8 ber © l o d e fo m m e n b e n D r ä ß t e a b g e lö f t ßatte. 3 ta d )b e m er angefeß rau b t w o r b e n w a r , feßte S o m e baS S fab a b e r m a ls in B e w e g u n g u n b fofort e n t w i d d t e n fid) g ro ß e © a S b l a f e n a u s ben

© Icftrob cS u n b fü llte n baS © e f ä ß in w e n ig e r a l s einer fötin u te.

9 ta d )b c m , verm ittelft D e f f n c n S eine© B e n t i lS in ber Ö l a S g l o d e , b aS »uevft e n tw id e ltc © a S entfernt w ü r b e, u m bic altn ofpß ärifcßc S u f t entw eießen j u Iaffcn u n b fo eine © p p lo fio n »u v crß ü ten , w ü r b e baS © a S burd) bie

© l a S r ö ß r e in b a s T e r p e n tin ö l, u n b Von b ort in ben

© a S b r e n n e r geleitet. S m ife ß e n b em g r o ß e n g lä fe r u e n SBaffei bebälter u n b b e m T c r p e n t in ö l« © e f ä ß e b e fa n b fid) in ber Stöß re eine trießterartige D ef f n t t n g a u s ber m a n beliebig © a S entw eid)en laffen ton n te. D ie f e S © a S e rw ies fid) a l s reiner S B affcrftoffgaS, beffen f l a m m e beim ßellen T a g e s f d ) e i n f a u m fid)tbar w a r , w e n n m a n nießt ein en b u n f e in K ö r p e r ß inter ißr ßielt. S B ä ß rc n b biefe f l a m m e b ran n te, b r o n g baS © a S febr leb ß a ft bttreß b en T e r p e n tin in ben © a S b r e n n e r . E o b a l b ein Bicßt m it ber S J lü n b u n g beS © a S b r e n n c r S i n B e r ü ß r u n g tarn, entjünbete fid) baS © a S unb bran n te in einem blcn b en b en E t r a ß l e .

S B ir ß a it e n a lfo ßier v o n b em felben © a f e j w e i ju gleießer S e i t b ren n en b e f l a m m e n , bic erfte, Vor bem

© in lr itte Des © a f e S in baS T e r p e n t i n ö l , b ra n n te in e in e m bluffen, f a u m w a ß r ju r .c ß m e n b c n E t r a ß l e , maß«

renb bic »weite, nad:bcnt b aS © a S b aS T e r p e n t in ö l burd)ftricßen ßatte, in einem Sichte brannte, baS ßcllcr ftraßlte a l s ein S cu c ß tg a S , b aS icß »uvor gefeß en ßabe.

E o b a l b bic SR afdjine nid)t m eß r in B e w e g u n g gefegt w ü r b e , ß örtc bie © a S e n t w i d e l u n g a u f u n b bie Sicßtrr etlofdjen. D ie f e d e i n e 9Jlafd)in c erjeugt ßinreid fm « bcS © a S , u m »W ölf B r e n n e r j u fpeifen, v o n benctr fib e r ein jeln e ein g r o ß e s S i m m e r brillant eiteucßten form te.

S fa tü rlid ) cntftan b bic ^ r a g t in unS, ob nießt e t w a s SlnbcrcS, a l s ber elefiro«m agnctifd )e S ip p a ra t _bie Sor«

feß u n g beS SBaffer© ß er b eifü ß re ? U m b a r ü b e r gan » d a r »u fein, un!crfud)te i d ) , m it ^ a i n c ’S © rla u b « n iß, ben Tifeß, a u f w eießem ber S ip p a ra t aufgcftellt w a r . S l i t 8 e id )tig feit fo n n te id) mid) ü b e r je u g e n , baß feine S löß r e, fein D r a ß t ober fon ft ein a n b erer Ä ö r p e r irg en b einen ber B c ß ä l t e r berüßrte, .m i t S lu S n a ß m c ber beiben D r ä ß t e , bie m it ber © leftrifirm a ftß inc in B er«

b in b u n g ftan b en u n b bie icß o b e n befeßrieben ßabe.

D e S ß a l b rid)tctc id) m e in e S lu fm cr ffa m fc it a u f bic cleftro m agn etifeß e SJ?afd)ine. 3 c ß ß ob fie v o llf t ä n b ig V om T ifd )c a u f u n b ü b e r je u g te mieß, b aß w e b e r S lö ß r e, nod) D r ä ß t e , noeß a nb ere metallifcßc E u b f t a n j e n bie«

felbc m it bem T ifd )c b er b a n b e n . D a r a u f feßte icß bie S R a fd jin e a b e r m a l s a u f ben T ifd ), breßte bic K u r b e l u n b bie © a S e n t w i d e l u n g b e g a n n fofort in berfelben SBeife u n b mit bem felb en © r f o l g e , Wie frü ß er u nter Sßainc’S ä p ä n b en . D i e «Herren % u n b SR-, ^ßräßbenten ber @ a S « © o m p a g n ic »u E p r i n g ß c l b , tß aten baffelbe m it glcicßcm © r f o l g e u n b w ir crßieiten Sille bic fefte U c b c r j e u g t in g , b aß b a S SBaffer n u r a lle in bureß bie © leftric itä t bcS m agnctifd)«eleftrifcßcu S lp p a ra tc S in feine U r e le m e n te »erfaß t w ü r b e . D i c S jeßt nod) ab«

l e u g n e n w o lle n , ßieße u nfere eig e n en S i n n e B ü g e n f t r a f e n ! — © b e n fo flar w a r eS, baß baS © a S , nad)«

b em eS T e r p e n t in ö l bureßffridjen ßatte, in B eucßtgaS u m g c w a n b e l t w ü r b e. D e m © c r u d ) c u n b betn Slnfcßen n ad ) w a r eS wirflicßcS S B a ffcrfto ffga S u n b bennoeß be«

ß a u p tete ßJBainc, baß eS Von b em g cw ö ß n licß e n SBaffer«

floffg afe bebeutenb abweieße.

S B ä ß rc n b b e r E t u n b e f in mclcßcr w ir m it B e r e i t u n g u n b B c t b r c n n u n g beS © a f e S befdjäftigt w a r e n , fonn«

ten Wir f e in t B e r i n g e r u n g beS T e r p e n t in ö ls m aßrheß«

m e n . «ßr. Sßaine b e h a u p t e t e , b aß baS © a S nid)t t arb o n ifirt, f o n b t r n b iclm eß r fata lß firt, b. ß. „ a u f lö f c n b

b e r ä n b e r t “ w erbe, in bem e S b a S T e r p e n t in ö l burcßftreidje u n b b aß g a r feine B e r t n i n o e r u n g be© Terpentinöl© ftalt«

fän b e. B le ß r c r e fau ftćn eine g er in g e , g e n a u a b g e m e ffe n e Q u a n t i t ä t T er p en tin , ließen in äp rn. B o i n e S B e ß a u f t t n g b aS Durd) Drei cleftro«m agnetifd)c S l a f d j i n e n p ro b u cir te

© a S m eß rere E t u n b e n l a n g bureß biefe© T e r p e n t in ö l ftreidjen, w o n a ch ben n B o i n c ’S g a n jc S <ßau8 erleucßtct w ü r b e . S ia c ß b c m fie a m E c ß l u f f t be© © p p e rim en tS a b e r m a l s b a S D c l m a ß e n , f a n b e n fie, baß n u r e in T ß c e » löffel Voll feßlte, m fiß in u n g e f ä h r fo Viel, w ie bureß b aS U m g i e ß e n v o n ein em © e f ä ß e in b a s anb ere u n b bureß B e c f tü c ß tig u n g Verloren g e ß e n m u ß te. D i e H e r r e n ß a b e n b a i ü b c r ein S e u g n i ß g e g e b e n , baS veröffentlicht w ü r b e.

SBir w o l l e n jeßt n ä h e r a u f eine B e f d j r e i b u n g ber tjpeliccS e in g e ß c n . — B flm e b e h a u p t e t , b a ß er burd) feine berbefferte © on ftru e tio n ber «£>clice8 bie cleftro«

m agn etifeß e Stra ft ber 3 )la fd )in e b is in s U n e n b lic ß e, m in b eftenS » e ß n ia u f e n b f a d ) , v erftärft ß a b e ; w o b u r d ) allein b aS o b e n bcfcßriebenc S B u n b c r ber S e r f e ß u n g be»

Werfftelligt w e r b e n fon n te. B l a n »eigte bem G o m ite bie e ig e n tß ü m lid )c © o n ftr u e tio n biefer «jjteliceS u n b g a b ißtn bic n ö t ß i g e © r f l ä r u n g b a » u . B e v o r w ir biefclbeit bcfd)reiben, fei eS u n S erla u bt, e i n e B e m e r f u n g i n B c » u g a u f bie g e w ö ß n lid te n «gicliccS bei jeber a n b e r n cleftro«

m a g n etifeß en B ? a fd )in c »u m a e ß en . B c f a n n t l i c ß ß ä n g t , b is j u ein em g ew iffe n B u n d e , bie ätrafl einer g e w ö ß n » ließen cleftro « m a g n e tifd je n B l a f d j i n e , m it o rb in a ir e n gjcliccS, v o n ber S lu S b eß n u n g ber O berfläche beS ifolir»

ten j t u p f e r b r a ß t S in b en «jpeliccS a b . S t u r V erm ö g e biefer D b e r flä c ß e bcS D r a ß t e S f a n n bie © leftric itä t fort«

geleitet w e r b e n .

B a i n e S iß e lice S weießen v o n b en o ben e r w ä ß n t e n in fo fern ab, b a ß ber D r a ß t , ber b en S tn ä u el b ilb e t, ß o ß l i f t ; er befteßt n ä m lid ) a u s feßr b ü n n e n Ä u p fcrftreifcn , bie »u S lößrcßen » u f a m m c n g c lö tß e t finb. D ie f c r ß o ß le D r a ß t ift m i t Ä a u t f c ß u d o ber ® u t t a « B c r d ) a b eb e d t u n b babureß ifolirt u n b m it S B a ffer gefü llt. D ie f e S in b c n D r ä ß t c n , w e l d j e b ie ,ß e lie e S b ilben, beftnblicße SBaffer tritt m it b e m , bureß bie B t a g n e t e ber B la f c ß in e ßerbor«

gebrachten eleftrifcßcn S t r o m e in gleicher SBeife in B e r « b i n b u n g , w ie baS SJtetaH, b a S b a S SBaffer cinfcßließt.

D e r b er ü h m te y a r a b a ß ß a t b ereits Vor lä n g e r e r S e i t u n u m ftö ß lie ß n aeß g ew iefen , b a ß eine feßr g e r in g e Q u a n « titätS B affer eine u ngcß eu reS Jtaffc V on G leftricität enth a lte, bie f ä ß i g w ä r e , ben © ie b e l e in e s «fpaufeS ju »crfcßmetlern.

© e r a b e in b em B e r ß ä l t n i f f e , w ie bic Ä r a f t ber «ßelieeS Vermehrt w ir b , u m ben clcttrifdjcn S t r o m a u f j u n e ß m t n u n b f o r t j ii l c i t e n , w irb a u d ) bie Ä r a f t beS elcftrifcßen fß lu ib u m S v erm ehrt.

B a i n e ß a t ©rftenS eine h o p p e lte D r a ß tf lä c ß e in ben OjeliccS, n ä m licß eine innere u n b ä u ß e r e ; S w c i t e n S cir»

culirt eine ß a lb c B ' v t e S B a ffer in feinen ^ c l i c e S u n b bilbet eine Icitcnbe E u b f l a n » , bic im S t a n b e ift, »eßn«

t a u f e n b m a l m e ß r © leftric itä t »u c n t w i d e l n , a l s bie ge«

m öß n lich en Ä u p f e r b r ä ß t e .

0 b B v i n e feine © n t b e d u n g praftifd) in ein e m fo g r o ß e n B l a ß f t a b c a itw c n b c n f a n n , u m ». B . eine g r o ß e S t a b t »u e r le u d it c n , ob e r , Wie er b e h a u p t e t , babureß ein b illig e s S u b f t i t u t fü r jcbcS a n b c r e ^ c i j m a t c r i a l u n b jebe a nb ere b cw c g c n b c Ä r a f t gefttnben ß a t , baS finb f r a g e n , beren B öfttng ber S e i t überlaffcn w er b en m u ß .

^ e b e n f a l l s ift bic B ^ w e 'fe b e © n t b e d u n g u n b e r ed )en b a r in ißren f o l g e n . D i e S ß iffen fd jaft w irb fid) iß ter be«

m ä eß tig en u n b cS w ir b a n ta le n tv o llen S Jlä n n e r n nidß«

fcßlen, bie fie a u f m a n n ig f a lt i g e SBeife a u S b e u te n w e r b e n .

D ie englifcßctt Uniöerfifafe«.

I.

S B e n n m a n v o n e ng lifeß en U n iv e r f it ä t e n fprießt, fo ß at m a n v o r j u g s w e i f e D p f o r b unb © a m b r i o g e im S i n n e . D i e B o n b o n e r U n iV cr fitä t, Wclcße im 3 a ß r e 1 8 2 7 g e g r ü n b e t w u t b c , ß a t b i s jeßt im m er n od) fein e p o l i t i f e ß e © giften» e r r in g e n f ö n n e n u n b f p i c l t b cS ß a lb bei b en S t o d e n g l ä t t b e r n n u r eine jiem lid) u ntergeorb « ncte 9 iü lle. D g f o r b u n b © a m b r i b g c w e r b e n v o n b em o r tß o b o g e n © n g l ä n b e r , w eld jcr ber © r j i c ß u n g feine©

S o ß n c S noeß e in e n w iffenfd ja ftlic ß e n S ln fh ig g eb e n w ill, a l s bic c in j i g e n O r te ber S B e lt betrachtet, w o biefer S w e d o ß n e © c f ä ß t b u n g bcS altbritifcßen N a t i o n a l « d jaratterS erreicht w er b en f a n n S i e finb b a S B i e t f a

(2)

n u b S Jieb ina bc8 a n g lifa n ifc ß e n $ f a f f c n t ^ u m § u n b bie bciben ^ a u p ł f c f t e n ber S t a a t b l i r d ) e g e g e n jebe Eteue*

r u n g , m it welcher fie n o n g e i t j u g e i t b o n b em G in*

ftuffc bcS beutfeßen ^ ß ro tefta n tib m u d u n b burd) bie ja ß lreicß cn D iffe n te r b b eb r o ß t w ir b . D i e E Bogen ber B i l b u n g g a b e n fid) bib jeßt b ergeblicß a n biefen bciben g e f t u n g e n ber D r t ß o b o g ic u n b beb ^ jrib ilcg iu m b ge«

broegen, u n b fclbft b ab p a r l a m e n t ift nad) j a h r e la n g e n B e r a t ß u n g c n u n b U n ie r f u e ß u n g e n b or lä u fig nur_ ju b em a r m f e l i g e n N c f u l t a t e g e la n g t , ben U n ib e r f it a t e n eine N e f o r m a n j u b r o ß e n , w e n n tie eine foldje nid;t bin«

n e n einer b e ftim m te n g r i f t a u b e ig en em Elniriebe unter«

n e h m e n m ü r b e n . D a b p a r l a m e n t toirb jicmlicß l a n g e a u f biefe f r e iw illig e N e f o r m m a rten m u f f e n ! 3 ft cb i ß m boeß nießt e in m a l g e l u n g e n , fid) ü ber ib)ren gegen«

to ä r lig c n S u f t a n b , ü ber il)re B c r m ö g e n ö b e r ß ä l t n i ff e , S lu b g a b e n u n o G in n a ß m e n g e n a u e Ginficßt ju berfeßaf»

fen, b a fid) bie EJiitglicbcr b erfelb en u nter B e r u f u n g a u f it>ren G ib unb ißr fß r ib ile g iu m biöljer im m er ftanb«

ß a f t w eigerten , ben G o m m i f f io n c n a u b fü ß rlid )e Slub«

fu n ft j u citßcileii u n b bie n o l ß i g c n Elctenftütfe borju*

leg en . » 1 0 cb fid) i m 3 # e 1 8 3 4 u m bie g u l a f f u n g b o n D if f e n le r b j u b en bciben U n ib e r fita te n ß an b clte, w ib erfegte fid) u nter (I o b e r e n ber b t t a n n i e B if c ß o f b on G jc t c r b er B e t i t i o ü m it ber B c m c r f u n g , bie U nib er«

fitä tb m itglieb er b ürften iß ren , b iefem B e d a n g e n entge«

g e n la u t c n b e n , G i b n id)t brcdien, u n b m a n to n n e i ß n e n bie a lte n ßergeb raeß ten N cd )te nid)t n eh m en , j o l a n g e m a n iß n e n nießt n a d ) j u w e ife n b erm ocßle, b a # fie biefel«

b en b e r i c h t g ä lt e n . D ic f c r G i n w a n b , leb h a ft unter«

fin g t b o n b e m fanatifeßen S töb ert 3 n g l i b , mirb b o n ber o rtß o b o p e n u n b eon ferb a tiu en P a r t e i m it ber g rö ß ten H a r i n u d i g f e i t feftg eß a lte n u n b ß a t felbft bei ben ge«

m ä ß i g t l i b e r a l e n cinigeb © eto ieß t, ba a ud) fie, meifien«

(ßcilb a u f iß n e n gcb iloet, b o n ber U e b e r j c u g u n g burd)«

b r u n g e n finb, D p f o t b u n b G a m b r ib g e feien e n g m it ber englifcßcn G o n f iit u t io n b e t b u n b e n u n b g är ig en g e n a u m it b em © c f a m m t l c b e n beb B o l t c b , m it ber Jtircßc, B rc ffe , b e n gcfellfcßaftlicßcn © e w o ß n ß e i t m u . f. to. ju*

f a m m e n . E B ab bie S t e l l u n g biefer beiben » n f t a l t e n j u ein a n b e r betrifft, fo repräfentirt D p f o r b ben ftreng f t a b i l c n D r t t f o b o p b m u b ber S t a a t b l i r c ß e u n b bab <§od)«

D o r ß tß u m , w ä ß r e n b G a m b r i b g e in bem B e r b a c ß tc ftc ß t, tß co log ifcß cn N e u e r u n g e n W en iger u n j u g ä n g l i d ) u n b ju g lc id ) e in t B f ü m j f c ß u l e beb E B ß ig g ib m u b j u fein.

B c i c e U n ib e r f it a t e n flcßen u n te r einem Ä a n j l e r , j u rocldjem Elmte g c w ö ß n lid ) bie g er b o r r a g e n b ftcn p oliti*

fd)cn N o t a b i l i t ä t e n (j. S3- Sßrinj Silber! fü r G a m b r ib g e ,

© r a f D c r b l) fü r D g f o r b ) e r m ä g lt w erb en . 3 " ben frtig efien 3 a g r g u n b e r t e n w a r e n igre © r a b e G ertificate fü r w iffe n fd )afilicg t g o r tfcß r itic u n b S e g r b e f u g n i ß . D i e D iie l B a c c a l a t t r e u b ( B a c h e l o r ) , S R a g ific r ( M a s t e r ) u n b D o c t o r jeig ten w ie a n b e r to ä rtb e in en beftim m ten N a n g in jeb tr g a c u l t ä t a n . N u r © r a b u ir t e t o n n te n le g te n u n b w a r e n b c r p f l i c g t e l j u legren, in b e m bie B a d ) c lc r b u n te r ber Slufficgt ig r e t B o r g e f e g t e n ju igrer eig en en E lu b b ilb u n g B o r l e f u n g e n gieltcn , bie SM agifter u n o D o c t o r c n a ber a lb bie eigen tliegen l e g r e r ber S t u b c n t c n beiraegtet w ü r b e n , » l l m ä l i g erlcibct biefeb S ß f t c m m e g r ober m in b er ergcblicge S lb ä n b e r u n g c n . G b finben fieg fre iw illig e Seß rer, bie S c ß r p e r io b e ( r e ­ g e n c y ) toirb a b g e f ü r j t u n b bie S ieg e n te n , b. ß. bie in b en b t tf d ) ie b e n e n g a c u l t ö t e n leg ren b en D o c t o r e n , w e r b e n n ie ß t m e ß r b lob v o n b e m ^ o n o r a r b c r S t u b e n t e n

* unter g a lt e n . Slm S ln f a n g e beb 1 5 . 3 a ß r ß u n b e r t b traten B o r l e f c r m it ein em b eftim m te n © e g a l l e a u f, toclcge b a lb b i c G o n c u r r e n j b c r u n b c fo lb e tc n beseitigten u n b fieg bab

© e fd )ä ft, B o r l e f u n g e n j u g a l t e n , faft auefcgließlid ) an«

eigneten. g u e r f t w o g n t e n bie S t u b e n t e n w o fie S u f t g a l t e n . D a a ber bie B o r l e f t r (le c tu re rs) ein eS lu ffid)t ü b e r fie g a b e n w o l l t e n , fo w ü r b e n R a u f e r ( h a l l s ) ju r

» u f n a ß m e b o n S t u b c n t c n crrid)tct, in w elcgen © r a b u ir t e bie » u f f i e ß t fü g r tcn . ® m S ln fa n g e btb 1 4 . S a ß r ß tm * bert0 b e fta n b e n in O g f o r b a lle in 3 0 0 fo tger f a l l e n , tocltge, o b w o g l u nter ber a l lg e m e i n e n S e i n i n g ber U n i«

b erfität fteßcnb, bod) fü r fid) ein e bem ofratifeße Gin«

r id )tu n g g a l t e n , in b e m bie B c m o ß n c r b e r felb e n ig ren sß rin cip a l w ä g l t c n , w eld ;er nicht ju g lc id ) j u m S c ß r e n berpfließtet w a r . 3 m 1 5 . 3 a g r g u n b e r t m u ß te jeber S t u b e n t einer „ a u c to r ifir tcn E B o g n u n g " a n g e g o r e n , u n b bie U n ib e r fität rep räfen tirte eine S i n b em o lra tifcß er

© e m e in f e g a f t, toclcge bie E lu fg ab e b e r G r j i e ß u n g ber 3 u g e n b a u f fieg g e n o m m e n g a t t e , fü r bie Ö c f o l b i m g ber a ub g cjcicß n etcn S e g r e r f o r g t e , bie G on c u r r ctij ber fr e iw illig e n S e g r e r fcgügle, bie D ib c ip lit i über ig re Eifit«

g licb cr ß a n b ß a b t e u n b fid) a u f biefe EScifc a l l m ä l i g a lb ein E l a t i o n a U S c m i u a r bie U n a b g ä n g i g f e i t einer Gor«

p o r a tio n berfeßaffte. D ic f e r U n a b g ä n g i g f e i t f a m e n feßr b cbcutcnbe S t i f t u n g e n u n b B e r m ä d ) t n i f f e j u flatten , in«

b e m alle D ie j e n i g e n , welche bab © l ü c f g atte n , a n ig n e n S ß e i l j u n eg m e n , m i t S B o g n u n g . Ä o f t u n b oft m it e in em flc in e n S t i p e n b i u m beoaeßt W ürben. Sllb fold)e gcßör«

ten fie j u ein em C o l l e g e , t o n n te n bie B o r l e f u n g e n u n en tgeltlich befudien u n b w a r e n n u r j u © c b e l e n fü r bie © r ü n b e r ber S t i f t u n g berpfließtet. S lrm utß u n b S i t t l ; d ) f c it W ürben bei ber S lu fn a ß m e in ein (Sollege ge*

toößttlid) m e g r berücfficgtigt a lb g eiftige S tellagen, u n b Cb w ü r b e a l l m ä l i g j u r © e w o g n ß e i t , baß bie EJIitglicber pineb folcßen

ben

jü n g e r e n S t u b e n t e n U n t c m d j t ertßcil«

ten. D i e G oK egeb felbfl, gatiptfäcglidg im S ntcreffc ber jfireße geftiftet u n b f lo flc rä g n lid ) e in g e rid jte t, erßieltcn bureß bie i m m e r m e g r j u n e g u t e n b e n G o l l e g i a t « g u n b a « tio n e n ein fo lc ß e b U e b e r g e to id d , b aß bie f a l l e n a l lm ä li g e i n g i n g e n , ju gleicß a ber bie 3 a ß l ber S t u b i r c n b c n ab«

n a g m . D i e fcr g cn fr ele G p iften },’ w elcge fie igren Eifit«

gliebern fießerten, oer in ge r te bie S e l b f t a n f t r c n g u n g , u nb eb ift fein e m Z w e i f e l u n te r w o rfe n , b a ß fie v o n jeßer bem w ifjenfd )aftlid )cn g o r tfeß r itte ä ußerft g inb et lieg getoefen finb. Sllb im t ü t e n g a ß r ß u n b e r t c bie D e f o r m a t i o n a ud) a u f b en U n ib e r f it a t e n eine feßr gefäß :ließe jbrifib g ero orb ra d )te, w ü r b e n fie g au p t|ä c ß lid ) burd) bie retegen S t i f t u n g e n ber G ollegeb g e h a l te n , unb biefe be«

m äd )tigten fid, b a b u r d ) ber unbeftrittenften S u p r e m a t i e , fo b aß bie U n ib e r f i t a t e n , früßer a ub jp allcii u n b G olle geb b e fte ß e n b , jeßt faft gän jlicg in ben S eg tcrcn auf«

g i n g e n , b a j. B . b o n ben 3 0 0 f a l l e n n u r n od) 8 in D g f o r b ü b r ig g eb lieb e n Waren. D u r c h biefeb lieb er«

g cw lcg l ber G o lle g e b ift b;c bem ofratifeße B e r f a f f t m g enblid) in eine o lig a rc g iftg c u m g e to a n b e lt w o r b e n , w ie fie jeßt n od) befteßt.

Slußcr b en u nter b em N a m e n S u t o r b b e fa n n te n S lu f f e ß e r n , w elcße nicht g erabc nubge;eid):iete © c le ß r te ju fein b r a u d )t c n , g a tte n bie G ollegeb a ud) f o g e n a n n t e B rc lcc to rb , u n b biefe m a d jten b a lb ben c ig en tlid ien U n ib c rfitä tb p ro feffo r c n bebeutenbe G o n e u r ic n j . D i e Eltitglicber ber ein je tn e n G ollegeb m u ß t e n fid, i n ber S ieg el b em geiftlicßcn g a e ß e w ib m e n , jebenfallb aber w a r e n fie j u m G o l i b a t berpfließtet. E iad , b et N cfor«

m o t io n w ü r b e bie U n te rfd )re ib im g ber 3 9 Slrtifcl ur*

u m g ä n g lic h e B e b i n g u n g für bie G r la iib n iß j u m B e f u d ) ber U n ib e rfita te n , welche, a u f oiefc EBcifc ber N i o a l i t ä t anberer fird)licßen ßienoffenfehaften e n t le b ig t , j u bem aubfd)ließlicgcn S l i o n o p o l g ela n g te n , für b i c S t a a t b f i r d ) c bie B i f d ) ö f e u n b © e if t iid ) t n ju b eforgen. D i e Golle«

g ia t« G in rid )tu n g , f d ,o n b o n b em © r a f e n Seiccfter u nter G lifa b r tß a tiß e ro tb en tlid ) beg ü n ftig t, w ir b u nter bem Ä a n j l e r S a u b b o llf t ä n b ig btircggeftigri, fo b aß ber D e b b o m a b a l B o a r b b o n biefer 3 e i t a n n ur a u b ben B o r f t c g e r n ber G o lle g e b , f a l l e n u n b ben B r o c t o t c n (b en U nib erfitätb ricgtern u . f. w .) befteßt. D i e S t u b e n t c n finb b o n jegt a n noeg Weit ftrenger alb bibßer a n g c ß a l ten, b em U nterrichte in igren refp. G olle ge b u n b f a l l e n h e ij u t o o g n e n . D u r d ) biefe G in ricg tu n g w ü r b e ber ^ e b « b o m a b a l B o a r b oct cin jig c Jtörper, b in d ) w elcgen aub*

fdiließlid) eine B e r ä n b e r u n g bem U i ü b e r f i t ä t b * S e n a t ober ber G o n b o c a t io n b orgcfW lagcti w er b en ton n te. D i e U n ib c r fitä t D p f o r b w ir b h eu tig e n J a g b nod) a u f biefe S ßcifc b e r w a lle t. D a S aubfchließlicße D u t o r i a l * S g f t e m in t e n G o lle g e b m a d )l bie B m f e f f o r e n b o llig n u g l o b , u nb b e b g a lb g a t m a n w ie b c r g o lt e i n e B e r b i n b u n g biefeb m it bem B r o f e f f o r c t i * S g f t e m in ber Slrt b o r g efd 'la g r n , b aß ber b o n b en ^ r o f e f f o r e n j u crtgeilcnbe Unterricht a u f ben ber S u t o r b f o lg e n foil. 3 " früßeren g e i l e n w a r ber D u t o r b e r © c f ä g r t e u nb g ü g r e r f e i n e r S c g filer;

er lab m it ig n e n bie a lle n S d )r iftftelle r, gielt H e b u n g e n in n e r h a lb u n b a u ß e r h a lb beb G ollegeb , befueßte in igrer

© efcllfcg aft bie B o r l e f u n g e n ber B r o fe ffo r e n . S e i t b c m aber bie G o lle g e b b a b u i ib e b in g te U e b c r g e w ic ß t erßieltcn, l a g e n b en D u l o r e n alle B flicß tcn u n b © efcß äftc eincb B r o f e f f o r b o b , u n b fo ift cb g e f o m m e n , bab a u f ben englifcßcn U n ib e r f it a t e n b o n B o r l e f u n g e n im bcutfdjcn S i n n e g a r fein e Sfebc ift. D i e D u to r b ü b e n ig ren g u * g örern ober b iclm cß r U n te r g e b e n e n bab j u S e r n e n b c ein, u nb b a n iit ift bie S a c ß e a b g c tß a n . B o n b em b e u t f e g e n S g f t e m w il l m a n Weber v o n eon ferb atib er nod) liberaler S e i t e etm ab toiffen. D i e b b ar f aueg fein e b w e gb SB tin*

ber n e g m e n ; b a a u f b en englifcßcn U n ib e r fita te n u n b S c h u l e n cb tcbiglid) a u f bie G r w e r b u n g beb g clcßrten EJiaterialb, nießt a u f wiffenfcgaftlicßc B i l b u n g a n f e m m t .

9 l a * r i t b f t n o o u b e r © b p e b i t i o n n a ^ Z e n t r a l « E l f r i f a .

Elad) b en E R ittß c ilu n g en b on J^errn S lug. B ete r*

m a n n g e g e n bie neueften 9iacgrid)tcn b o n Ur. B a r t g a u b . t a f d ) n a b i s j u m 5 . B l ä r j u n b b o n Ur. B o g c l a u b S K u r ju f bib j u m 1 2 . Slugu ft Ur. B a r t ß g a tte ein D r it t tg e il feiner S teif noeß D o m b u f t u glücflid) jurücf*

g ele g t, u n b bie © r e n j e n beb © cb ic lc b ber g e l l a t a ß b überfegritten, in b e m er bie B r o b i n j Ä a f c g n a betrat unb bereu g p a u p tfta b t erreichte. G r reifte unter bem befon*

beren S c ß u g c beb © a l a b i m a ober erften EJünifterb b on S a f a i u , u n b ein e Gbcorte b on 2 0 0 N eiter n w a r ißni fü r b en Sfeft feiner Sieifcr berfproegen. D ic f e G bcorte fällte e t w a a m 1 3 . ober 1 4 . S Jtärj in Ä a f d j n a ig n treffen, er fürchtete jebeeg lä n g e r a u fg e ß a lt e n ju w erben.

3 n j m ifc ß e n ift eb ein bebetitenber U m f t a n b , b a ß er fid) bie g r e u n b f c ß a f t u n b ben energifegen B e i f t a n b ber g e l « la ta g b u n b igrer N e g e n t c n fü r eine fo feßwierige u n b ge«

fäßrlicße N e i f c gefid)crt gatte. D e r tm erm ü blicge N e i«

fciw e g ä l t e feinen S lu fe n tg a lt in Ä a f c g n a benügt, u m feine D a g e b ü t g c r in D r b n u n g j u b rin g en , unb ben leg*

ten D g e i l b erfelb en nach S r i p o l i j u fenben, ju glc id ) g atte er B o r r ä t g c b o n f i a n o « u n b N g f f e * S B a a r e n ju

© e f ig e n f e n a n bie j a g lr e id j e n H ä u p t l i n g e u nb einfluß«

rcid)en ^Jcrfoucit, bie er a u f feiner N e i f c ju treffen er*

Wartete, e in g e ta u ft. D i e legieren ^ u f e n b u n g e n b o n U n t e r f t ö g u n g g a t t e er j u feinem g r o ß e n S cib r otfe n noeß

nießt e r ß a lle n ; baß D r. B o g cl ißm naäßgcfcnbet w ü r b e, w u ß t e er g leic h fa lls nod) nidjt, feine © c f i m b ß e it u n b EJIunterfeit w a r e n inbeß u ngefcgw äcß t, u n b n a m e n t lid , gereichte eb i ß m j u r g r e t t o t u n b j u r G r m u n t e r u n g , b aß fid) fein © e f o l g e b u r d )au b treu u n b a n ß ä n g l i d ) jeigte.

— D i e Etadjricßtcn b o n U r . B o g c l W aren gleicßfallö g ü n f t ig . D ic f c r j u n g e Efeifcnbe g a tte b en erften u n b fcgw icrigften D ß e il beb SBcgco b o n T r i p o li n ad ) bem D fcßabfee ju rü c tg e lcg t, in b e m er a m 5 . S lu g u ft E ü u r j u t ( in ber D a f e g e j j a n ) erreichte. G r ift w a g r fd )e in licg ber erfte G u r o p ä e r , ber biefe Eieife in ber EHittc beb S o i n m c r b m ad)fe, u n b eb m u ß fü r feine g t e u n b e eine befonbere g r e t t b e fein, baß trog ber fureßtbaren j p ig e

— 9 2 ° bib 1 0 0 ° g . im S c h a t t e n u n b 1 2 0 ° in ber S o n n e — feine © c f u n b ß c i t b u r d ia u b nid)t litt. D a b S B a ffer w a r fp äilicg u n b ftetb fä)led)t g e w e fe n ; fie gat*

ten in 1 5 D a g e n n u r brei D u e l l e n g c fu n b e n . S tuf bem SBcge naeß Ä u t a ß n b e t m a n biel m e g r EBaffcr, a lle ein ober j w e i D a g e eine D u e l l e , n u r e in m a l b a u e r t cb brei D a g c , bib m a n w ic b er eine finbet. Ur. E lo g e! g atte bie S a g e aller D r t e , b in cg bie er tarn, a ftro n o m ifeg be*

ftimint, fo w ie igre H ö g e über b em EJiccre; a u d ) bcob*

aegtete er ein ig e ßocßfl in icrcffantc m c t e o r o lo g i f d j c B g ä « n om e n e . U r . B o g c l ßofftc EJIurjut im S ln f a n g S e p ­ tember j u ü e i l a f f e n ; er g ä lte g er n bie Slbreife u n b bie Steife ü b e r ß a u p t bcfcß leu n igt, w ä r e er n id ,t m it bem B r u b e r beb S u l t a n b b o n B o t n u gereift, b et ü b e r bab B a i r a m f c f t in E R u r ju f bleiben Wollte. 3 n feiner @e*

fcllfdjaft hofft U r. B o g c l ben Dfeßabfcc o ß n c a lle ® e«

faßr u n b u n g c iv ö g n !id )e B cfd )to e r b e n j u erreichen. Stuf ber Steife nad) B i u r j u f g a t t e iß m H » r 8 r- E B a r r i n g b n , ber S o ß n beb b crftorbeiicn l a n g j ä h r i g e n G o n f u lb in D rip o li, feßr mcfcntlicßc D ic n f ie geleiftct, b eim er i|t bei ben bcrfd)icbciieu S t ä m m e n ber EBüfte g e l a u n t u n b gcad)tet, unb geleitete bie j i a r a m a n c bjb E llu r ju f. ilu*

ter feiner b ortrcfflicgeu S e i t u n g l a i n fie in beftcr D rb « liu n g j u EJIurjut a n , u n b a lle 3 n f t r u m e n t c w a r e n im beften S u f t a n b c .

Dfficteüe SUeratur in g r a n fr e i* .

EM a n niödjte g e r n eine S itc r a tu r b a u e n , ab e r c bw iH nicht reeßt g e g e n . G in c ^ ofß c ic llc S i t e i a t i i r , eine com*

m ifftonirtc 'Sitcratur, eine befoibete S itc r a tu r , eine Site*

ratur, bie n u r j u m g t o e d g a t, eine D g n a f t i e j u bergerr*

liegen, ober eine N e g i e r u n g in ig re n S g f t c m c n j u be«

förbern, g a t nod) j u leiiicr g e i l in ber EBcltgefd)id)te je Slthcni u n b S e h e n g eß a b t. S o bie S itc r a t u r ber fßra*

(ufifd)cn E )lad)tßaber, fo bie ber B io lc m ć ic r , fo bie ber röm ifd)en Jtaifer. EJlan rebe iitd)l b o n ber S itc r a t u r beb S lu g u ftu b ! g r e ilid ) g ä lte er ein en b e r b c n S c g m e id ) « ler a n H o r a j , freilich w a r H o r a j j u m D g c il ein cfficicl«

ler D id )ter , w ie w c n ig ftc iib ein D ß e il beb B o i l c a u b em officicllcn S o b feincb H ^ ' f * ^ 6 a n g e ß ß r t g a t ; a ber H o r a j w ie B o i l c a u finb EJIänner beb B c r fta n b e b , finb feine eegten D ic h t e r ; b a n n w a r e n fie a u d ) n u r g a lb , nicht g a n j in bie S lb ß ä n g ig f e it beb © eiftcö ß in e in ge r a*

tßen. H o r a j g c ß ö r t n od) ju r N e p u b l i f , j u m nießt ooll*

enbeten Ä a i f e r t ß u m ; B o i l c a u g eß ö rt n od) einer f r ü ß c in 3 e i t beb G orn eille u n b beb B a b c a l , fo w ie ber g r o n b e a n , einer g e i t , in w clcge er g a lb u n b g a lb gineinreiegt, u n b g a t b o n feinen B e r b e r n einen w a d e m g a u b b a d e * n eu B ü r g c r f i n n geerbt. D i e a b f o l u l c 3 ä m m e r li d ) l e i t einer bcfolbeten S itc r a t u r fießt m a n in ber J ta iferjeit nad) ben c belg cfin nten Ä a if c r n , naeß ben H a b r i a n c n , ben D r a ja n c n , ben S lureliern; ißr ü b ler © c r u d ) j i e g t fid) burd) bab g a n j e Uas-Empire. SBelcß ein en faben, e ile n EJlobcr* u n b S e id )c n b u ft ß a u d )t nießt bie g a n j e S itc r a tu r ber erften E ta p o le o n ifd )c n Ä a ifc r jc it a u b , w o bie S itc r a t u r im D e p a r t e m e n t beb B o Ü j e i m in i f t c t i u m b w a r , in b en D a g e n ber G b m e n a r b , ber S e o g u b e e , ber B a r c c b a l © r a n b m a i f o n , ber G a m p c n o n , ber B a o u r S o r m ia n , ber G tic n n e , ber j o u ß u n b anb erer H ctDcn biefer © a l t u n g ; id) n e n n e bie G r o ß e n biefer S itc r a tu r , ben berrtifcncn Slbbe © e o f f r o ß nießt j u übcrgcß cti. EBei;

f a n n ß cu t j u D o g e n od) in ollcö biefeb Etidjtb feine ge*

frtnben frifd)cn S i n n e t a u e ß e n f g r e i l i d ) g a t b et Ä a i*

fer E ta p o lc c ii © r o ß e b fü r bie B M ffcnfcßoft geleiftct;

© r o ß c b b er b a n ft m a n e in ig en s p to lc n iä er n fü r bie @c*

leg r fa m feit; S lu g u f tu b u n b fein E R äccnab w a r e n fein«

fin n ig ; g a l b u n b g a l b nod) frcifiiinig u n b g eiftb o ll; in S u b w i g X I V . ßerrfdite © r ö ß e bei einer uiigcji'tgelten u n b gerrifeßeu G itc lfe it; , o b w o g l er b em freien © c i f t n irg e n b b ß o lb w a r , t a n n m a n boeß nid)t fag e n , b a ß er feinen D e b p o t i b m u b ü ber ig n a u b ü b te ; iß m w a r b i e S i « tera tur eine B e r g e r r li c g u n g feiner felbft, n od ) f e in D c « p a r te m e n t ber B o l i j c i . D a b w a r fie g a n j u n b g a r ju r 3 c i t ber g o u e ß e u n b ber S a o a r ß , b efonberb u n te r ber 3 u d ) t beb S e g le r n , © e w i f f e S cg r iftftelle r, Wie bie H e r r e n G a u b a i n , © r a n ic r , Gefctta, B o n i f a c e , w ie manege r e i m e n b e S g r it c r , w ie m a n e ge b u n f t i g e g e i t u n g b * G n tß u fia fte n , m o d )te n unb biefe v etblicßcnc S itc r a tu r beb S a b a r ß , Ißreb in fp irirenb en D b c r lc iter b , w ic b er an e m p fe ß le n , inb © c b ä c ß t n iß rufen. G b g eß t nid)t!

EBiffcnfcgaft, © c le g r f a r a f e it , ©efegiegte finb a u b a lle n biefen B e e n g u n g e n feit 1 8 1 4 burd) g a n j G tt r o p a traf»

tig ß e r a u b g c w a d )f e n . 3 4 rcbc ß ü r nießt b o n D ageb*

fcßriftftcflercien, f o n b e r n b o n b eb eu ten ben S B c r tc n oer

©efeßiegtbforfegung, ber E R e n fd je n fu n b e , ber ß ößcrii

(3)

g u r iS p r u b e t ij , bilb cn bcr u n b B o f f S g c if łe r ancrfctm en»

Der f i l o l o g i e . 81 tie Diefcn 6 m m i j c i i f d ) a f l e n mi i D m a n u u o m d)t n utb er l;cra ueircib cn , urn uuS einen t a f i i irten S a t i t u « an jiic iiip fep lcn , u t n u n « o i e ^ i f t o r i t c r b a e g u t f c r m a j |c r Dci S'aeretcUe u n b anberer fcplapppcr»

j i g e n D i l e t t a n t e n ber © c|d )id )töfd )rcibu r.g a !6 © roß»

t r a t e n ber g o r f d j u n g u n b hoperer ilh c n ld )e n fu n b e auf?

j u b u t v e n . Win ler n Icbpuftcn g n l e r c | |t , a m t o t m fc p Der h e u tig e n R e g i e r u n g , in g r a n f r e i d ) eine bebcutcnbc L iic r a tu r, eine ca;lc t o i l j c n f d f a f t u n b © c i c p if a m f e i t ju fö r o er n , f a u n m a n f a u m jW c ife ln ; eö ift ipr aud) mög»

lid; © i n flee in tiefer t o c i f c a u ß jiin d )tc ii; aber Der 9lb=

w e g lieg t t)ier: in biefen a bg efdjm acften R eim er eie n , in bicfcti h u n g r ig e n L ob h u d e leie n , in biefem © n tg e g e n » b i a n g e n Der o o llc n b e len R lit t e lm ä ß ig fe it nad) einer B e » t c u llin g b o n S t a a t ß w c g e n . D i e R e f f e einer L iteratu r Der R c f t a u r a t i o n unb b e r g u l i u ß r e g i e n m g m it ihren an»

e r fa n n te n T a le n te n finb a b h o lb , a ber fie g eh ö r e n fepon faft g a n j u n b g a r Der V e r g a n g e n h e it a n , fie finb nicht m e h r Die V iä m te r Der g u f u n f t , eben b eß m eg e n jfo ll m a n fid) h ü ten , ein noch m eh r V e r g a n g e n e « a ufjufrifd;en.

© in e d^errfdjaft f ö m m t ü b e r a ll n u r geiftig, n u r burd) S R a n n e r a u f, nirtjt burd) troftlofe S d ) m e id ) le r , Durch

©inflelfterer, Die feiner <£>crrfd)aft noch einen g e l l e r ge»

n u h t h a b e n , ober m a n m ü ß te ein V o l t a b ftu m p fen w o lle n , u n o Dem w ib e r|p rid )t d a « innerfte Leben Der d)riffttd)en S t a a t e n , fo tbic Da« g an g e eu r o p ä ifcp e to c lt»

u n b B ilD u n g « p r iiic ip .

S J ü c h e r f e h a n ,

© e f c p i d ) t c D e r r e l i g i o f e t t B e w e g u n g b e r n e u e i n g e i l V o n D r. g . Ä a m p e , V v e b ig e r , g m e i B ä t i b e . L eip zig, V e r t a g b o n D i t o t o i g a n b .

© t a u b e n o b e r D e u t e n ? © tu e R e i h e b o n V or»

t r a g e n ü b e r D aö .fr eir e lig iöfe g o r m a l p r i n c i p , ge»

h a lt e n bor ber D cutfd)tatholifd)cn © c m e i n b e j u V i a i t i j b o n D r .g . « l a m p e . V l i t einer B e i l a g e : D i e ^ f in g f te r e ig n iff e . S e l b f t b e r l a g .

9116 R o u g e feinen a u « L a u r a p tittc batirten B r i e f a n Den B i f d ) o f 9 l t n o l b i erlaffen hatte, w a r alle SBelt, burd) ben u n m itte lb a r e n © r f o l g biefeo S c h r e ib e n « auf»

g eregt, a u ß crorb en llid) a u f fein erftc« öffe, tlidjc« Sluf»

treten g e f p a n n t , u n b m a n f a n b fid) nicht w e n ig ent»

täu fd )i, a i e biefer ju n g e © eiftlid )c w eb e r ben © r a b per»

föntiepcv B e r e b t f a m f c it nod) Die © c r o a n b t h iit im fd)riftlid)en Wluebrucfe b efunbete, Welche m a g a i e Die n o t l) w e n b ig e n © ig e n fd ja ffe n ernes'R e f o r m a t o r « b orau «»

jufetjcn g e w o h n t w a r . S e m e R e g n e r , g m b Wer a n Den D a m a lig e n © re ig n iffen BUitpeiP. g en o ih tg cn hat) w eiß , b a ß Die« oft fepr e r o n t c r i c ' u n b g iftig e © e g n e t w a r e n , b em ä d )tig tc n fid) m it u n b e r h a lte n e m g u b e l Der ä ß a © fad)c, b a g ber gefeierte R o n g e fein e o w e g e « a u f befonbere

© e le l)r f a m f c it w iifprucp m a d )en t ö n n c u n b in feinen S d j r i f t e n Den B c w c i « liefere, b a ß er fid) in feinem S c n D fd ) t e ib c n bereit« b ö llig crfd)öpft habe. S e l b f t il)in n a h e ftetjenbe g r e u n b e u n b B liipangcr fü h lte n fid) burd) biefc nicht a b j u le u g n e n b e n R t ä n g c i b eu n r u h ig t u n b be»

forg ten , b aß bie S a b e l l o f i g f c i t feine« © p u r a tic r« unb bie © n e r g ie feine« t o i l l c n « f a u m g e n ü g e n w erb e, ein t o r f j u © n b e j u fü hren, beffen S d f w i e r i g f c i t e n bloß b o n einer w i ff en fd; a f 11 id; c n © a p a c i t ä t erfter © r ö ß e be»

W ä ltigt w er b en j u t ö n n e n fepieneti. © « g e n ü g t e ih n e n nid)t, b a ß R o n g e ein f ü p n c « t o o r t j u feiner g e i t ge»

fp rod jcn harte, f o n b e tn fie v e r la n g t e n , baß Der g n p a l t biefe« t o o r t c « burd) tieffinn ig e u n b gcifttcicpc V a r i a t i o » nett in im m er neuer © e f t a t t erfd)cinc u n b eben fo fepr ju r © r b a u u n g a i« — U n t e r h a l t u n g beitrage. © 6 ift ßier nid)t u nfere Wlufgabe, R o n g e « Wlntheil a n ber reli*

g iö f e u B e w e g u n g ber © e g e n w a r t j u w ü r b i g e n ; w ir fü h r e n n u r a i« i p a t f a e p e a n , b aß fid) biefe rcligiöfe B e w e g u n g trotj aller B e f o r g n i f f e u n b 9 lu S ftcllu n g en im m er w eiter verbreitete u n b ficpcrlid) nod) g rö ß ere ©r»

f o lg e erreicht h a b e n m ürbe, w e n n Die g n t c u f i t ä t ber S p e i l n a p i u e niept burd) bie glciepjcitigcn R e g u n g e n in ber eba n g elifch cn «tirepe u n b burd) Die im V o l t e er»

w a c p cn b e V o r a h n u n g Der fid) Vorbereitenden politifd ;en

© re ig n iffc a b gcfd)ivad )t w o r b e n w ä r e . V i i t fo großer g r e u ß e © hrififa U )o lifen u n b frciproteftantifche © em ein » Den fid) in ihrem U n t e r n e h m e n j u b e g e g n e n g la u b te n , fo ift c« Doch niept Weniger w a p r , beiß oft Die ©ßrift»

f a t p o l if e n eben fo fepr Den freien proteftantifepen ® e»

m e in b e n , a l« biefe jen en in iprer ä uß eren 9 lu « b re itu n g pmbcrlici) w u rd en . R c d ) n e n w ir noep b a ju , b a ß biefe B e w e g u n g b o n den © r e ig n iffe n be« g a p t e ß 1 8 4 8 über»

rafept w u t b e , epe fie noep g e i l g e p a b t patte, fiep in Dem -jjcrjcn be« V o l t e « fefiju fcp cn u n d j u m B e m u ß t f c i n j u to m m e n , fo f a n n c« u n « u n m ö g lid ) a u ffa lle n , b a ß fte, burep Die politifdje R e v o l u t i o n u n o Die a u f fie f o lg e n b c R e a c t i o n gleid) fepr g eh e m m t, a u f h a lb e m t o e g e fiepen g eb lieb e n ift u n b g e g e n w ä r t i g u m eine fü m m e tlicp e

©Eifier.j j u f ä m p fe n pat. 9lbcr fie t ä m p f t , u n b biefer -Stampf ift ber B c i v e i « iprer n od) b orp a nD cncn Leben«»

traft, t o i r w ü i b e n jebod) unreept v er fa ß te n , w o llten Wir Den g u f t a n b ber d)riftfait)Olifd)cn unb freiproteftan»

tifcpcn © e m e i n b c n e t w a fo barftellett, a l « b e jd p ä n f t c n fie ltd) auefd )licßiid ) a u f einen incpr ober w en ig er pafft»

b e n t o i b e r f t a n b , ober a l« fei c« ip n en bloß D aru m j u f p u u , fiep Die d ürftigen , ip n en noep ü b r ig g eb lieb e n en ©r»

run genfepaften jtt b etoaprrn. © i n B l i t f a u f bie L iteratu r bei leisten Ś a p t c bclcprt im « f o f o it o e m B c g c n t p c i l u n b jiv iiig t a n d ) Die © e g n e e j u Dci V Inerfenming, b aß Die reli»

giöfc B e w e g u n g niept u nfru ch tb ar geblieben ift, fo n b e rn t o e r f e e ij c u g t p at, Wcld)c m in b eften« g efü g t niept un»

beadjtet g eb lieb e n find. D e r V o r w u r f , ber © b r iftfa ip o » Hciemti« u n b freie V 'd t e f t a n li ß m u « g äb e ü b e r feine m iffcnfcpafilitpcn © a p a c it ä t e n j u Verfügen, m ü r b e f $ o n in ben legten b ier jig e r g a p r e n burd) bie Spa t»

fad)e ju n t S c p w e i g e n g eb r ad )t, b aß fid) iprer S a d ) e niefit b loß fepr h e r v o r r a g e n d e © e le p r te , f o n b e rn aud ) eine SJtcngc t a le n tv o ller ju n g e r V iä n n e r anfcploffen, we:d)e, b u ic p b r u iige n v o n der V P ilo fß p h ie ber © e g e n » w a r t, fiep b a ld a l« fepr r ü ftig e V o r f ä m p f e r iprer P a r t e i erm iefen. U n t e r biefen n i m m t ber V c r fa ffe r ber o b e n g e n a n n t e n S c g r i f t e n o p n e g w e i f c l eine fepr e h renv o lle S t e l l u n g ein. S e i n e „@ cfd)id)te ber reli»

g iö fe n B e w e g u n g " tu f. w . u m fa ß t in Den biß jept er»

fd)icncnen j w e i B ä n d e n a u ß e r einer f o g e n a n n t e n „ V o r » gefepiepte“ ben g e i t r a u m v o m 1. O c t o b e r 1 8 4 4 bi«

© n b e 1 8 4 7 . R a d ) Dem V c r f a f f e r jcrlcgt fid) ber V er»

l a u f ber B e w e g u n g „ b o n felbft in drei P e r i o d e n , deren erfte, d er © intritt ber B e w e g u n g in bie © cfcpidjte u n b bie S a m m l u n g iprcö B e w u ß t f e i n « über fiep felbft, in Dem erften B a n d e b e h a n d e lt ift. D i e jiveitc V c r i o b c ( 2 . B a n d ) erftreeft fid) bi« jtim g a p r e 1 8 4 8 u n b be»

gre n jt fiep f o w o p l burd) bie ä uß eren V e r p ä lt n if f e a l«

burd) bie © n t w ie f e lu n g ß f o r m be« g n p a l t c « . D i e dritte, deren D a r f i e l l u n g bi« jept n od ) niept im D r u e f e erfepie»

nett ift, pebt ju gleid) m it einer a llg e m e in gefd)icpllicpen ß p o d i e a n , Deren g r e i p e i i ß l u j i ipr geftattete, ip ren g n » p a lt im m e r t ia r e r p c r a i i ß j u f e p ä l e n u n b äußerlid) ein en ge»

m a ltig e n , fü r b i e g u f u n f t proppetifepen u n b poffnuttg«»

reid)cn, S lu ffe p w u n g j u n eptnen, welcper n ur burep au§»

fepließlid) m aterielle «traft m o m e n t a n j u r ü e fg e b r ä n g t w er b en to n n te, u n b , bei d em principietlcn © e g e n f a p e beider fid) c n tg e ge n ftc p cn b cn V tä c p te j u rü e fg e b r ä n g t wer»

den m u ß t e “ u . f. w . 81 ber p a t d en n bie re ig iö fc B e » w e g u n g ber n eu e n g e i t fd jon eine „ ® e f d )id ) te “ ? © e miß tarnt m a n Von einer © efcpiditc biefer r elig iö fe n B e w e g u n g niept in d em S i n n e , w ie b o n einer @e=

fepid)te be« « ta tp o lic iß m u « , ber R e f o r m a t io n , ber a lten SBelt, be« V ii t t c la lt e i« , ber R e v o l u t i o n u . f. w . fpre»

epen. R o d ) pat b i e - r e l i g i ö f e B e w e g u n g , _ bereit D a r » ftellu ng D r . « t a m p c u n t e r n o m m e n pat, feine beftim m t a u s g e p r ä g t e © e f t a lt g e w o n n e n , noep p ab en fid) bie fte bclcbenbcn © len ien ie nid)t g e t lä r t unb ju ein e m gei»

fü g e n O r g a n i ß m u « g eglied ert, u n d e« ift b cS p a lb im 8lugcnb licfe eben fo w e n i g a n ein e.„ @ efd )iep te" biefer B e w e g u n g j u beuten, a l« e tw a ein « tü n ftle r a n bie SfSortraitirung e i n e « 6 m b r l ) o 8 d eu te n w irb, beffen © lieb » m a ß e n u n b © efie p tß jü g e fiep noep niept v ö llig cnlmicfclt p ab e n . g n ber S p a t h a t d en n auep ber V c r f a f f e r niept cigen itid ) eine » © efepiepte“ , f o n b e rn eine - R r i t i f der r elig iöfen B e w e g u n g g eg e b e n , u n b n u r ein gew iffe«

V o r u r t p c i l p at ip n vielleicht u n b e w u ß t Von biefer ent f p r e e p e n b c r e n B c j c i d j n u n g f e i n e s B u c p c ß a b g e p a l t e n . 911»

ie t d in g « en tp ä lt bie ©efepidpte jttgleid) bie Ä r i t i f ipre«

O b je cte d ; aber fie if t niept b loß -Sbritif. t o e r D r . a m » p c ’ 6 a n g c fü p r tc « t o e r t a u f m e r t f a m burd)iieft, w irb ju»

geben, b a ß a u f jeder g e i l e ber -Stritifer b en ©efd)id)t»

fepreiber in d en H in t e r g r u n d b r ä n g t, obgleich d a m it fei»

n e ß w e g « g e le u g n e t w erb en foil, b aß fid) bie erjäßtenbe D a i f t c l l u n g ber S p a t f a e p c n burd) eine a ußerordentliche Sßräcifion im 9lu«bruct u n b S t i l außjcicpnet. ^ e r r Ä a m p e b oc u m c n tir t burd) bicfclbe 9lrbeit, in welcper ip m n o t p w e n b ig e r t o c i f c u n b g ew iffe r m a ß e n unter ber

« ja iib bie @ efd)id)le ju r Ä r i t i f w u r d e, einen fepr per v e r t a g e n d e n B e r u f j u m © e fd )ic p tfd m ib e r , u n b w ir jäp»

len trop ber m e m o ir e n ä p tilid )c n B e h a n d l u n g bie im 2 . B a n d e b cßnblidjen Ä a p i t e l ü ber B r e S l a u u n b bie R e a c t i o n j u dem B c f i e n , w a « w ir feil l a n g e r g e i t in biefer 9lrt gelefcn p a b e n . t o e n n e« dem V c r fa ffe r pin u n b w ie d er begegnet ift, c in jc ln e © r fd jcin u tig e n unb

© re ig n iffc e tw a « p erfönlid ) a u fju fa ffe n , fo verfep w lnb en hod) bei gleichen ein jeln e V i ä n g e l v ö l l i g u n te r dem d u r c h g ä n g ig erfieptlid)cn S t r e b e n , Dem © e g e n f t a n b e , u n b n u r biefem gered)t j u w e r b e n u n b ü b e r a ll bie ipn b t ir d ) b r in g e n b e g b e e a u fju b e c ten . D r . f i . p a t ü b e r a ll ob»

jectiv fein w o lle n ; w e n n er e« in c in j e ln e n ß ä U e n , fei e«

n u n Vcrtpcibigenb ober a n g r e if e n b , nid)t ü b e r a ll gew e»

fett ift, fo rüprt bie« lebigliep d a v o n per, b a ß er b en © re ig n iffen u n b S ß e r f o m n Viel j u n a p e ftanb, u m fein U r t p e il v o n fu b je ctiv en R e g u n g e n unb

© in f lü ff e n frei p a lt e n j u t ö n n e n . g n b en 9lu»

g e n be« g rö ß er e n S ß u b litu m « w ir b ip m jebod) biefe S t e l l u n g j u ben Von ip m gefepilberten © r e ig n iffe n eper nup eti a l« fepaben, d a g er a d e bie K a p ite l, in betten er a l« u n m it te lb a r B c t p e i l i g t e r o ber a l « g u f e p a u e r fpriept, jtt b en bcftgcfcpricbcncn u n b u n terp a lten b fleii be«

B u d ) e « g ep ö re n . D a m i t w o l l e n w i r ü b r ig en « dem V er»

faff er teilte S cp m eie p e le i f a g e n ! D i e 8trbcit t r ä g t ju beutlicp d a « © e p r ä g e w iffcnfcpaftliepen © rn fte« unb f o r g f ä l i i g e n S t u d i u m « , a l« b a ß w ir bei iprer Tütjeige j u einer 91 rt v o n © in p f c p l u n g unfere g u f lu e p t nep tn en f o ü t c n , a u f welepe b et V c r f a f f e r opne g w e i f c l felb|t V e r j id ) t leiftet. — t o i e in ber , ©efepiepte" j e ig t fiep D r . Ä a m p e auep in feinen » V o r t r ä g e n über b a o frei»

i c l i g i 6 f e g o r m a l p r i n c i p " a i« S ln p ä n g e r ber neu eften

Sppifofoppie. g n ber i j p a t befinbet er'flcp fo m i t t e n in Der V p i l o f o p p ic , b aß er b a u V o r w u r f e niept e n tg e p e n w ir d , nidjt n u r den © e g e n f a p jWifd)cn © t a u b e n u n b D e n t c i i j u © u n f t e n be« tenteren burepghfüprt ju p ab e n , fon b ern ü b e r p a u p t fein „ r c l i g i ö f e « . B c W u ß t f e m j u be»

fipett. SJtan w ir b e« gräuliep finden, b aß der © l a u b i g e fid) b loß a n fd ja u c n b , g c iiiig u m p ä t i g u n d leib end bcrpal»

ten foil, u n d b a ß „ m en Die R c k i r mit a llj u f d iw a d j e tn D c n f v e r m ö g c i i b eg a b t, im R c i d ) t ber V ie :ifd )lid )fc it niept Da« V o U b ü r g cr r ed )t p a b e , u n b a n daß V tit le io e n ber V Zenfdicn g c i v i e f e n f e i “ ; ab e r a m ©r.be ftim m it a llc t o c i t im S t i l l e n biefer 9lnftd)t bei, w e n n m a n fid) a u d ) pütet, fie öffentlich au6 ju fp rcep cn. D ic Ä a m p e ' f c p e n V o r » trä g e g e p t n g e r a d e a u f « g i c l Io«, o p n e g elte n d e V o r » urtpeile j u fd)eiien, Da fie ab e r eine gew iffe Wtffenfcßbfl»

lid)e B i l d u n g u n o m e n ig fte n « ein ig e H e b u n g im, w e n n nid)t S e l b ft b enten, fo boep w e n ig ft e n « R a d ) d eu te n vor»

au ö fcp en , fo w e r b e n fie vietteicpt ein bcfdjränfterc« ^Subli»

t u m ß nd en , a l« fie* Verdienen, g e d c n f a l l ö lo p n t c«, fie ju lifc n , w ä r e cß aud ) n u r , w ied er e in m a l ein en J p c o l o g e n v o r fid) ju p a b e n , d e m die t o if f e n f d j a f t fein S p i e l j c u g ift, u n b der fiep b cniüpt, feinen g u p ö r e t n niept a lle in j u m ö c m ü t p , fo n b e rn aud) j u m V c r f t r m b c j u reden.

* S i t poliftftpe 2ugenȀunft.

SRatp S o n a t p a n © t o if t.

V o n 3 . 8 a S t e r .

U nter der tr e f f e befinbet ft cp ein poeptoieptige« S B trt, betitelt :

D i e p o i i t i f e p e S i i g j n - j |u n ß .

S n jtoci SD uortbanben. Slucp erfepeint ein S lußjug gleich­

zeitig alö 5D iiniatiitl3lu6gabc, die S eder, aI5 g ü p re r au f allen VcbcnSrocgcn, in der ivafepe trag en fa n n .

g u t g ö tb e ru n g eine« fo zeitgem äßen V ierte« |epeint e« bien- lieb, ben S n p o tt be« trß en B a n d e « m itzutpeilcn, u m beßo m epr

© uPfcribenten zu gew innen.

D ie S tam en u n b SB opnungcn bet © ubferibenten foUen ber iiänge naep abgebtueft w erben. V ier o oraußbezaplt, fa n n oer- langen, baß fern Sium e m it fetter © ep rift unb m it © änfefüßen gebrueft werbe.

S n ber V orrede liefert ber V erfaffer einige äußerji feparfftii- nige B ctn crfu n g cn über ben U rfp ru n g ber .Stünfie u n b V Ü ßen- fepafterr. V n fan g« befiepen fre a u « zerfireuten Speorem cn u n b itu n fig tiffen , welepe u n ter ben tin g e m e ip te n ^ )an b in ^ a n b gepen u n b n u r ben © epülern entfepleiert werben.

D a tr itt plbpliep ein peroorragenbe« © enie auf, fam m elt biefe unzufam m enpängenben ßeprfäpe u n b b rin g t fte in tin regel­

m äßige« © pficm .

D ie« ift auep ber g a ü m it der edlen unb nüpliepen Ä uttfl b e t p o l i t i f e p e n 8 ü g e . © ie iß in der erften ^ ä l f t e biefe«

S a p rp u n b e rt« , nam entliep aber in ben legten vier S a p te n m it aUcrlei neuen © ntbcefungen bereiepert w orben, © ie b atf fo rtan niept länger al« verw orrener © ep u ttp au fe n liegen bleiben, fit fa n n einen $ l a p in ber © ncpflopäbie b eanfptutpen, nam entliep d er­

jenigen, welepe bei bet (Srzicßung v o n © ta a tß m ä n u e rn ju m SJlufter bient.

D e r V erfaffer verfpriept ft cp, baß ein fom m enbe« ©efepleept ipm ein V iom um ent erriepten w erbe, weil er ber (Srfte ift, ber biefen © ebanfen erfaßt. V on ber jepigen © en eration pofft er, fre w erbe b it U noollfom m enpeit feine« V ierte« entfepulbigen, d a ipm dazu alle V erb ild et unb V o rarb eiten feplen.

D e r V erfaffer labet alle D iejen ig en; welepe fü r ba« gelb b e t p o l i t i f e p e n 8 ü g e irgend SEalent ober neue S been u n b © n t- beefttngen paben, ein, ipm ipre © eb an fen m itzutpeilcn. (Sr ver- jiepert ipnen, baß iprer eprenvotle S tw ä p n u n g in feinem V ierte getp an werbe foHc.

D e r erftc B a n b befiept au« zw ölf jbapiteln.

© r fte « Ä a p it e l.

5)pilofoppifepe V b p an b lu n g über bie S ta tu r bet menftplicpen

© cclc unb über bie © igenfepaften, welepe ße fü r B ü g e n em- pfängliep m aepen. D ie S ta tu r ber © eele ift bie eine« plano- cplinbrifepen © piegelglafe«. D ie grabe, plane © eite p a t © o tt ber SlUmäcptigc genreept, aber b et Seufel p interper bie andere

© eite in eine cplinbrtfcpe g o rm gebogen. D ie plane, ober ebene

© eite (teilt bie © egenftanbe g en au fo b ar, wie fte finb; bie cplin- brifepe dagegen m u ß , naep ben R egeln b et Ä a lo p trif, w apre @e- genftänbe falfep u n b falfepe w a p t barßellen. D a n u n bie cp lin ­ brtfcpe © eite bei V ieltem bie breitere gläepe bildet, fo n im m t fte auep einen größeren Um frei« von @ cfüpl«-© traplen in fiep a u f.

Sluf ber cplinbrifepen V icnfepenfeelen-Seite.berupt n u n bie ganze jpunfl unb aller © rfolg be« p o l i t i f e p e n B ü g e n « .

D a « © cm ü tp bei V tenfipen p a t eine eigentpüm liepe V o r­

liebe fü r ba« B o S p a f t e unb für ba« V i u n b e t b a r e . D ie Dieigung ber © eele zum B o « p a f l e n e n tfp rin g t au« © elbft- licbe ober einem V ergnügen, bie ÜXcnfcpen feplecpter, niedriger, unglüeflieper al« un« felbfł, zu ß nben. D a « V erlangen naep dein V i u n b e r b a r e n fo m m t per au« U n tp ätig feit ber © eele, ober a u « ip rer U nem pfängliepfeit, ßep burep trgenb etw a« SlUtägli«

epe«, © ew öpnliepe« erfreuen,- o b erin B ew egung fegen zu taffen.

B r o e ite « A a p i t e l

SB otin befiept ba« V3efen be« politifepen Bügen« ?

6 6 iß entw eder bie Ä u n ß , e in e p e i l i g e V i a p r p e i t a l « B ü g e b a r z u ß e l l e n , o b e r z » i r g e n d e in e m g u t e n g m e e f e — b a« iß : ein gw eef, ber © i n e n t zu © u tc fo m m t —

v o n p e t l f a m e n U n w a p r p e i t e n z u ü b e r z e u g e n .

Cytaty

Powiązane dokumenty

ratur und hohem Druck mit praktisch belangloser Oeschwindigkeit verlaufen, wenn nicht geeignete Katalysatoren, hiiufig Mehrstoffkatalysatoren, Ver- wendung fiinden.

Deütschland muß also nicht nur für die Aüfrechterhaltung der eigenen Industrie Holz einführen, sondern muß außerdem noch Holz für R eparationszwecke auf dem

[r]

zanosiło się przecież na coraz cięższe przygnębienie Litw y przez zakon. Zm uszało Krzyżaków do tego nie bojaźń złudnćj potęgi litew skiej, lecz obaw a

eingehensollte, der in der That fürdasselbe ein Existenzkantpfist und von welchem es noch immer nicht weiß, wer sein Freund,. wersein Feind sein wird. Lägezdie Sache nicht so,

Woran der Stahl-Arnim’scheAntrag hinausgeht, das haben vir bereits in diesen Blättern gezeigt. Hier waltet nur die Absicht vor, die Regierungsvorlage unter Bedingungen

das den Titel führt »die Bibel im Lichte der Bildung unserer Zeit-« Die ersten Hefte dieses Werkes, die uns vorliegen, haben schon das Schicksal gehabt in einigen

ser Maßregel abzuwarten, im Unterhause den Beschlußbeantragen, daß die Zulassung von Juden zu Parlamenissitzen eine Pflicht der Gerechtigkeit sei. Ob die Regierung alle oder eine