Rok akademicki: 2017/2018 Kod: WIN-2-206-IN-s Punkty ECTS: 5 Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu
Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Specjalność: Inżynieria naftowa Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 2 Strona www: http://home.agh.edu.pl/~joannal/
Osoba odpowiedzialna: dr inż. Lewandowska-Śmierzchalska Joanna (joanna.lewandowska@agh.edu.pl)
Osoby prowadzące: dr inż. Lewandowska-Śmierzchalska Joanna (joanna.lewandowska@agh.edu.pl)
Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi
Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza
M_W001 Student ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu wiertnictwa
naftowego, inżynierii naftowej i gazowniczej.
IN2A_W02, IN2A_W03, IN2A_W13
Projekt, Aktywność na zajęciach, Egzamin, Udział w dyskusji
Umiejętności
M_U001 Potrafi pozyskiwać informacje z literatury fachowej w tym anglojęzycznej,
specjalistycznych baz danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji i krytycznej oceny, a także wyciągać wnioski oraz formułować i wyczerpująco uzasadniać opinie
IN2A_U01 Aktywność na zajęciach, Udział w dyskusji, Prezentacja, Wykonanie projektu
M_U002 Potrafi opracować szczegółową
dokumentację wyników realizacji zadania projektowego lub badawczego; potrafi przygotować opracowanie zawierające omówienie tych wyników przy użyciu narzędzi informatycznych.
IN2A_U03 Prezentacja, Projekt, Aktywność na zajęciach
M_U003 Potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - integrować wiedzę z zakresu inżynierii naftowej i gazowniczej oraz zastosować podejście systemowe przy modelowaniu i projektowaniu
zachodzących procesów, wykorzystując wiedzę pochodzącą z różnych źródeł.
IN2A_U10, IN2A_U09 Prezentacja, Projekt, Kolokwium, Wynik testu zaliczeniowego
Kompetencje społeczne
M_K001 Potrafi myśleć i działać w sposób kreatywny i przedsiębiorczy
IN2A_K01 Aktywność na zajęciach, Studium przypadków , Zaangażowanie w pracę zespołu
M_K002 Ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną i pracę zespołu, potrafi
konstruktywnie współpracować w zespole, myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy, jednocześnie ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżyniera inżynierii naftowej i gazowniczej, w tym jej wpływ na
środowisko naturalne oraz ochronę złóż węglowodorów
IN2A_K05,
IN2A_K03, IN2A_K06
Aktywność na zajęciach, Udział w dyskusji
Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć
Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi
Forma zajęć
Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um Zajęcia seminaryjne Zajęcia praktyczne Zajęcia terenowe Zajęcia warsztatowe Inne E-learning Wiedza
M_W001 Student ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu wiertnictwa naftowego, inżynierii naftowej i gazowniczej.
+ - - - - - - - - - -
Umiejętności
M_U001 Potrafi pozyskiwać informacje z literatury fachowej w tym anglojęzycznej,
specjalistycznych baz danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji i krytycznej oceny, a także wyciągać wnioski oraz formułować i wyczerpująco uzasadniać opinie
+ + - - - - - - - - -
M_U002 Potrafi opracować
szczegółową dokumentację wyników realizacji zadania projektowego lub
badawczego; potrafi przygotować opracowanie zawierające omówienie tych wyników przy użyciu narzędzi informatycznych.
+ + - - - - - - - - -
M_U003 Potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - integrować wiedzę z zakresu inżynierii naftowej i gazowniczej oraz zastosować podejście
systemowe przy modelowaniu i projektowaniu zachodzących procesów, wykorzystując wiedzę pochodzącą z różnych źródeł.
+ + - - - - - - - - -
Kompetencje społeczne
M_K001 Potrafi myśleć i działać w sposób kreatywny i przedsiębiorczy
+ + - - - - - - - - -
M_K002 Ma świadomość
odpowiedzialności za pracę własną i pracę zespołu, potrafi konstruktywnie współpracować w zespole, myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy, jednocześnie ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżyniera inżynierii naftowej i gazowniczej, w tym jej wpływ na środowisko naturalne oraz ochronę złóż węglowodorów
+ + - - - - - - - - -
Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć)
Wykład Wprowadzenie
Specyfika pomiarów w otworach zarurowanych i eksploatacyjnych.
Rodzaje pomiarów.
Obszary i zagadnienia rozwiązywane na podstawie pomiarów wgłębnych w odwiertach eksploatacyjnych.
Napowierzchniowe wyposażenie odwiertu eksploatacyjnego potrzebne do prowadzenia pomiarów geofizycznych – przyrządy i urządzenia.
Środowisko otworu eksploatacyjnego.
Instalacje dla sond w otworach: samoczynnych, z pompami wgłębnymi, o dużej krzywiźnie i horyzontalnych.
Otworowa aparatura pomiarowo-interpretacyjna
Aparatura pomiarowo – kontrolna lądowa i morska.
Aparatura pomiarowo – kontrolna typu DDL-CH/PL.
Zestaw pomiarowy Production Logging (PL) – przyrządy pomiarowe wchodzące w skład
zestawu, warunki stosowania zestawu PL, przykłady pomiarów wykonanych zestawem pomiarowym PL.
Rodzaje sond wgłębnych do pomiarów w otworach pionowych i poziomych.
Technika pomiarów.
Traktory do przemieszczania sond w otworach poziomych.
Badania stanu technicznego w odwiertach eksploatacyjnych
1. Kontrola stanu technicznego rur okładzinowych.
Średnicomierze mechaniczne.
Sondy akustyczne do inspekcji rur okładzinowych.
Kamera video.
2. Ocena skuteczności zacementowania rur okładzinowych.
Pomiary cementomierzem akustycznym – sondy CBL i RBT.
Czynniki wpływające na rejestrowany obraz falowy.
Profilowanie echosondą akustyczną – sonda CET firmy Schlumberger, sonda PET firmy Halliburton.
Skanery akustyczne.
Standardowe i specjalne przykłady wyników pomiarów cementomierzami.
Badania właściwości eksploatacyjnych warstwy złożowej w odwiercie wydobywczym
Profilowanie naturalnego promieniowania gamma.
Kompensacyjne profilowania neutronowe i impulsowe profilowania neutronowe.
Profilowanie akustyczne.
Profilowanie gęstościowe i grawitacyjne.
Inne rodzaje profilowań wykorzystywane w odwiertach eksploatacyjnych.
Profilowanie radiometryczne węgiel/tlen (C/O) – zastosowanie, metody interpretacji, określanie występowania stref węglowodorów i granicy faz, profilowanie C/O przez rurki wydobywcze.
Przepływy płynów w otworze pionowym, odchylonym od pionu i poziomym
Przepływy jednofazowe oraz przepływy wielofazowe w otworze.
Warunki przepływu płynu w otworze.
Przepływ jednofazowy; profil przepływu.
Zawartość danej fazy w płynie (holdup).
Obliczanie zawartości faz w otworze przy przepływie dwufazowym, prędkość poślizgu oraz wydatek przepływu.
Przepływ trójfazowy.
Pomiary parametrów zbiornika
1. Pomiary temperatury w odwiertach wydobywczych.
Profilowanie temperatury w pojedynczym otworze.
Metody profilowań oparte na pomiarze zwłoki czasowej zmian temperatury (time lapse temperature logging techniques).
Lokalizacja stref szczelinowanych i kwasowanych.
Inne zastosowania profilowań temperatury.
Profilowanie różnicy temperatur na obwodzie otworu RDT (radial differential temperature logging).
2. Pomiary ciśnień w odwiertach eksploatacyjnych.
Sondy do pomiaru zmian ciśnienia w odwiertach eksploatacyjnych.
Zasady interpretacji wyników pomiarów.
Profilowania akustyczne szumów w odwiertach eksploatacyjnych
Podstawowe zastosowania profilowań akustycznych szumów.
Amplituda i widmo szumów.
Ocena ilościowa profilowań akustycznych szumów.
Prezentacja profilowań akustycznych szumów.
Pomiary z wykorzystaniem przepływomierzy
Rodzaje przepływomierzy.
Czułość i reakcja przepływomierzy.
Obliczanie prędkości przepływu płynu w otworze na podstawie danych z profilowań.
Obliczanie całkowitego wydatku przepływu płynu na podstawie prędkości obrotowej przepływomierza.
Badanie rozkładu przepływu płynu wielofazowego przepływomierzem mechanicznym w otworze nachylonym.
Inne metody pomiarów przepływów.
Przykłady profilowań.
Przepływy płynów w otworze - identyfikacja faz przy przepływie wielofazowym w otworze
Ocena zawartości faz w płynie – sondy do identyfikacji.
Pomiary sondą HYDRO.
Obliczanie zawartości faz przy przepływie dwufazowym, prędkości poślizgu oraz wydatków przepływu.
Przepływ trójfazowy.
Przykłady profilowań dla różnych warunków przepływu.
Ćwiczenia audytoryjne
Ocena stanu technicznego otworu eksploatacyjnego
1. Jakościowa ocena stanu zacementowania otworu eksploatacyjnego na podstawie wskazań parametrów rejestrowanych przez sondę CBL (RBT) – pierwotnych oraz kompleksowych np. VDL.
2. Ilościowa ocena skuteczności hydroizolacji warstw ropo- gazonośnych w otworach eksploatacyjnych na podstawie wyników pomiarów sondy CBL (RBT)
Analiza intensywności zjawisk temodynamicznych w czynnym otworze gazowym
1. Modelowanie rozkładu temperatur w czynnym otworze gazowym.
2. Określenie wydajności warstw gazonośnych dla złóź wielohoryzontowych gazu na podstawie pomiarów temperatury.
Analiza wyników pomiaru przepływu płynu jednofazowego i wielofazowego
1. Obliczanie prędkości przepływu w otworze eksploatacyjnym na podstawie danych przepływomierza mechanicznego (metoda wielu marszy).
2. Analiza charakterystyki profilu przypływu oraz obliczenie wydatku przypływu płynu złożowego.
3. Interpretacja przepływu dwufazowego – obliczanie holdupu, prędkości poślizgu i wydatków faz dla układu:
– gaz – woda – ropa – woda
4. Analiza przepływu płynu wielofazowego w rurach pionowych (reżim przepływu, prędkość poślizgu, holdup i cut, układ trójfazowy).
5. Analiza przypływu płynu złożowego w układzie złóż wielohoryzontalnych.
Kompleksowa analiza diagramów Production Log
Kompleksowa analiza warunków eksploatacji warstw złożowych na podstawie
diagramów Production Log dla oceny: intensywności zjawisk termodynamicznych w otworze, własności płynów, profilu przepływu, charakterystyk eksploatacyjnych warstw.
Sposób obliczania oceny końcowej
Ocena z egzaminu oraz z ćwiczeń (oceny cząstkowe z wykonanych ćwiczeń i z kolokwium) obliczana jest w następujący sposób: procent uzyskanych punktów przeliczany jest na ocenę zgodnie z Regulaminem Studiów AGH.
Ocena końcowa obliczana jest jako średnia ważona ocen z egzaminu (Egz) oraz ćwiczeń (Ćw) zgodnie ze wzorem:
Ocena końcowa = 0,6 x Egz + 0,4 x Ćw
Wymagania wstępne i dodatkowe
• Znajomość zjawisk termodynamicznych zachodzących w złożu węglowodorów w czasie jego eksploatacji
• znajomość metod statystyki matematycznej
• umiejętność praktycznego korzystania z programów inżynierskich np. STATISTICA, MATHCAD
• znajomość metod geofizyki wiertniczej dla rozpoznania górotworu
Zalecana literatura i pomoce naukowe
1. Bassiouni Z. – Theory, Measumerent, and Interpretation of Well Logs. Richardson, TX 1994.
2. Hearst J.R., Nelson Ph. H., Paillet F. L. – Well Logging for Physical Properties. John Wiley&Sons, Ltd.
Chichester 2000.
3. Dobrynin V. M. – Interpretacija rezultatov geofizičeskich issledovanij skvažin. Moskva, Nedra 1988.
4. Smolen J. – Cased hole and production log evaluation. Tulsa, PennWell Publ.Co. 1996.
5. Hill A.D.- Production Logging. SPE. Richardson, TX 1990.
6. Materiały internetowe firm naftowych z zakresu: ”Production Logging” – 2000-2012:
www.halliburton.com; www.schlumberger.com; www.sondex.com; www.cardinalsurveys.com
Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu
Nie podano dodatkowych publikacji
Informacje dodatkowe
Sposób i tryb wyrównania zaległości powstałych wskutek nieobecności studenta na zajęciach:
• Wykłady – obecność na wykładach zgodnie z Regulaminem Studiów.
• Ćwiczenia audytoryjne – warunkiem niezbędnym do zaliczenia ćwiczeń audytoryjnych jest zaliczenie wszystkich wymaganych zajęć i kolokwiów (z możliwością wykorzystania godzin konsultacji); można opuścić jedne zajęcia bez konieczności ich odrabiania.
Nieobecność na więcej niż 3 zajęciach (ćwiczenia audytoryjne) wymaga powtarzania całego przedmiotu.
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS)
Forma aktywności studenta Obciążenie
studenta
Udział w wykładach 30 godz
Samodzielne studiowanie tematyki zajęć 20 godz
Przygotowanie do zajęć 10 godz
Udział w ćwiczeniach audytoryjnych 30 godz
Wykonanie projektu 20 godz
Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. 5 godz
Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe 30 godz
Sumaryczne obciążenie pracą studenta 145 godz
Punkty ECTS za moduł 5 ECTS
