D o d a t e k d o „ G l o s u W ą b r z e s k i e g o * *
Nr. 49. Wąbrzeźno, dnia 3 grudnia 1927 r. Rok 4
E w a n g e 1 j a
w e d ł u g ś w . M a t . r o z d z . I I , w i e r s z 2 — 1 0 . J a n u s ł y s z a w s z y w w i ę z i e n i u d z i e ł a C h r y s t u s o w e , p o s ł a w s z y d w ó c h z u c z n i ó w s w o i c h , r z e k ł m u : „ T y ś j e s t , k t ó r y m a s z p r z y j ś ć , c z y l i i n s z e g o c z e k a m y ? " A o d p o w i a d a j ą c J e z u s , r z e k ł i m : „ S z e d ł - s z y o d n i e ś c i e J a n o w i c o i c i e s ł y s z e l i i w i d z i e l i , ś l e p i w i d z ą , c h r o m i c h o d z ą , t r ę d o w a c i b y w a j ą o c z y s z c z e n i , g ł u s i s ł y s z ą , u m a r l i z m a r t w y c h w s t a ł ą , u b o g i m e w a n g e l j ę o p o w i a d a j ą . A b ł o g o s ł a w i o n y j e s t , k t ó r y s i ę z e M n i e n i e z g o r s z y . “ — A g d y o n i o d e s z l i , p o c z ą ł J e z u s m ó w i ć d o r z e s z o J a n i e : C o ś c i e w y s z l i n a p u s z c z ę w i d z i e ć ? T r z c i n ę c h w i e j ą c ą s i ę o d w i a t r u ? A l e c o ś c i e w y s z l i w i d z i e ć ? C z ł o w i e k a w m i ę k k i e s z a t y o b l e c z o n e g o ? O t o k t ó r z y w m i ę k k i e s z a t y s i ę o b ł ó c z ą , w d o - m i e c h k r ó l e w s k i c h s ą . A l e c o ś c i e w y s z l i w i d z i e ć ? P r o r o k a ? Z a i s t e p o w i a d a m w a m i w i ę c e j n i ż p r o r o k a . B o t e n j e s t , o k t ó r y m n a p i s a n o : O t o J a p o s y ł a m a n i o ł a M e g o p r z e d o b l i c z e m t w o j e m , k t ó r y z g o t u j e d r o g ę t w ą p r z e d t o b ą .
N a u k a z e w a n g e l j i .
C z e m u b y ł J a n w w i ę z i e n i u ?
Z ł a j a ł b o w i e m H e r o d a z a k a z i r o d c z e m a ł ż e ń s t w o z ż o n ą s w e g o b r a t a , z a c o p ó ź n i e j p o n i ó s ł ś m i e r ć m ę c z e ń s k ą . K t o m ó w i p r a w d ę , ś c i ą g a n a s i e b i e n i e n a w i ś ć . T e g o n a s o b i e d o ś w i a d c z y ł i J a n . A l e n i e l ę k a ł s i ę a n i n i e n a w i ś c i , a n i ś m i e r c i , b y l e b y t y l k o s p e ł n i ć s w ó j o b o w i ą z e k . J e g o p r z y k ł a d u c z y n a s , a b y ś m y b e z o b a w y m ó w i l i p r a w d ę , g d z i e t e g o w y m a g a n a s z a p o w i n n o ś ć , c h o ć b y n a s z a t o c z e k a ł y p r z y k r o ś c i .
C z e m u w y s ł a ł J a n s w y c h u c z n i ó w d o C h r y s t u s a ? J a n u z n a ł j a w n i e w C h r y s t u s i e o b i e c a n e g o M e s y a s z a i Z b a w i c i e l a ś w i a t a . T ę w i a r ę c h c i a ł w z b u d z i ć w s w y c h u c z n i a c h i w n a r o d z i e . D l a t e g o w y s ł a ł d w ó c h u c z n i ó w , a b y G o s t a n o w c z o z a p y t a l i , c z y j e s t o b i e c a n y m M e s y a s z e m i z u s t s a m e g o J e z u s a u s ł y s z e l i , ż e N i m j e s t .
C z e m u r z e k ł C h r y s t u s d o u c z n i ó w J a n o w y c h :
„ I d ź c i e i p o w i e d z c i e J a n o w i : ś l e p i w i d z ą , c h r o m i c h o d z ą i t . d . “
- D l a t e g o , a b y t e c u d a i c h p r z e k o n a ł y , ż e j e s t o b i e c a n y m M e s y a s z e m , o k t ó r y m p r z e p o w i a d a l i
P r o r o c y , ż e c u d a c z y n i ć b ę d z i e . ( I z a j . 3 5 , 5 - 6 )
□ w ’ ę t y C y r y l m ó w i ' . „ C h r y s t u s u d o w o d n i ł m n ó s t w e m i n i e z w y c z a j n o ś c i ą c u d ó w , ż e j e s t M e s y a s z e m " .
C z e m u P a n J e z u s d o d a j e : „ B ł o g o s ł a w i o n y j e s t , k t ó r y s i ę z e M n i e n i e z g o r s z y ? "
C z y n i t o d l a t e g o , a b y n i k t o N i m n i e w ą t p i ł i n i e o d r z u c a ł G o z p o w o d u J e g o p o k o r y , d o b r o w o l n e g o p o n i ż e n i a i u b ó s t w a .
D o c z e g o z m i e r z a j ą p y t a n i a , j a k i e c z y n i ł P a n J e z u s o d n o ś n i e d o ś w i ę t e g o J a n a ? 1 . P a n J e z u s c h c e J a n o v ’ i d a ć j a w n e ś w i a d e c t w o j e g o s t a n o w c z o ś c i w z g l ę d e m H e r o d a , u z n a ć c z y s t o ś ć j e g o ż y w o t a i w z n i o s ł o ś ć p o w o ł a n i a . 2 . T e r n ś w i a d e c t w e m p r a g n i e s p o w o d o w a ć ż y d ó w , a b y u w i e r z y l i s ł o w o m J a n o w y m , i ż O n j e s t r z e c z y w i s t y m M e s y a s z e m , a u w i e r z y w s z y J a n o w i , a b y u w i e r z y l i t a k ż e w J e g o p o s ł a n n i c t w o , j a k o o b i e c a n e g o p r z e z B o g a Z b a w i c i e l a .
C z e m u m ó w i P a n J e z u s , ż e J a n j e s t w i ę c e j , n i ż p r o r o k i e m ?
G d y ż , j a k t o w y j a ś n i a s a m P a n J e z u s w s ł o w a c h n a s t ę p n y c h , J a n j e s t o w y m p r z e z p r o r o k ó w p r z e p o w i e d z i a n y m z w i a s t u n e m K r ó l e s t w a n i e b i e s k i e g o , k t ó r e m u j e d n e m u d a n e b y ł o o g l ą d a ć i p o k a z y w a ć t o , c o p r z e p o w i e d z i a ł i n i e t y l k o z d a l e k a , a l e b e z p o ś r e d n i o Z b a w i c i e l o w i p o m i ę d z y l u d e m t o r o w a ć d r o g i .
J a k ż e t o r o w a ł J a n d r o g ę Z b a w i c i e l o w i ? K a z a n i e m i w ł a s n e m ż y c i e m p o k u t n i c z e m s t a r a ł s i ę n a k ł o n i ć ż y d ó w , a b y s w e s e r c a p r z e z p o p r a w ę ż y c i a p r z y s p o s o b i l i d o p r z y j ę c i a M e s y a s z a . P a n B ó g n i e z b l i ż y s i ę i d o n a s z e S w ą ł a s k ą , j e ż e l i M u n i e u t o r u j e m y d r o g i s z c z e r ą p o p r a w ą ż y c i a .
A d w e n t .
N a d s z e d ł j u ż A d w e n t . Z b l i ż a s i ę ś w i ę t o N a r o d z e n i a C h r y s t u s a P a n a . N a s z a r ą z i e m i ę , n a t e n p a d ó ł p ł a c z u i n ę d z y l u d z k i e j s p ł y n i e n i e b a w e m j a s n y p r o m i e ń m i ł o ś c i i b ł o g o s ł a w i e ń s t w a , p r z y n i e s i o n e g o p r z e z m a l u t k i e D z i e c i ą t k o J e z u s .
I c h o ć s e r c a l u d z k i e — w c i ę ż k i e j w a l c e o b y t , o p o s i a d a n i e d ó b r d o c z e s n y c h — s t a ł y s i ę
— 1 8 2 —
m a ł o p r z y s t ę p n e d o p r z y j ę c i a t y c h d a r ó w — j e d n a k w c z a s i e a d w e n t o w y m n i e j e d n o z n i c h o d t a - j e i ż y w s z e m z a b i j e d l a B o g a u c z u c i e m .
A d w e n t — t o o k r e s u s i l n e j t ę s k n o t y z a B o g i e m , o k r e s p r z y g o t o w a ń d o r a d o s n e j c h w i l i — p r z y j ę c i a n a z i e m i O d k u p i c i e l a n a s z e g o . U s p o s o b i ą n a s p o g o d n i e i o w i e w a d u c h e m p r a w d z i w y c h u c z u ć c h r z e ś c i j a ń s k i c h . N a k a z u j e z a p o m n i e ć o e g o i z m i e i w c z y n w p r o w a d z a s ł o w a M i s t r z a i N a u c z y c i e l a n a s z e g o : „ D b a j o b l i ź n i e g o , j a k o s i e b i e s a m e g o " .
L u d z k o ś ć o g a r n i a p o t ę ż n a f a l a g o r ą c e g o u c z u c i a m i ł o ś c i . K a ż d y z n a s p r a g n i e s p r a w i ć u c i e c h ę n a j b l i ż s z y m , a n a w e t n i e z n a n y m i z a p o m n i a n y m . N i k n ą w z a j e m n e u p r z e d z e n i a i u r a z y , a p r z y w s p ó l n y m o p ł a t k u n a s t ę p u j e w y b a c z e n i e i u l e c z e n i e r a n , b e z m y ś l n i e l u b z b y t e c z n i e b l i ź n i m z a d a w a n y c h .
W o k r e s i e t y m — c h o ć r a z d o r o k u — p r a g n i e m y u c z y n i ć c o ś d o b r e g o d l a n a j b i e d n i e j s z y c h , c o u f n i w s ł o w a Z b a w i c i e l a , o c z e k u j ą r a d o ś c i , p r z y g o t o w a n e j p r z e z b l i ź n i c h . O w y m n i e z l i c z o n y m r z e s z o m u b o g i c h , s i e r o t , s t a r c ó w i k a l e k , o k t ó r y c h m y ś l i s i ę r z a d k o , a k t ó r y c h i s t n i e n i e p r z y p o m i n a n a m d o p i e r o D z i e c i ą t k o J e z u s .
A g d y w y k o r z y s t a m y A d w e n t d l a t e j p r a c y b ł o g o s ł a w i o n e j — z j a k ą ż r a d o ś c i ą p o w i t a m y d z i e ń N a r o d z e n i a , z j a k i e m z a d o w o l e n i e m w e w n ę t r z n e m z a s i ą d z i e m y d o s t o ł u w i g i l i j n e g o . W b l a s k u j a r z ą c y c h s i ę ś w i a t e ł c h o i n k i ś w i a t w y d a s i ę n a m i n n y , s t o k r o ć l e p s z y i p i ę k n i e j s z y , a s ł o w a k o l e n - d y p o p ł y n ą z t e r n r a d o s n e m u c z u c i e m , ż e g o d n i e w y s z l i ś m y n a s p o t k a n i e D z i e c i n y B e t l e e m s k i e j .
Nie płacz!
„Nie płacz!* mówi ci Zbawiciel!, On, gdy zechce, cie pocieszy.
On najlepszy Pocieszyciel!.
Nawet jeśli człowiek grzeszy, Byle powstać miał ochotę, On nauczy pełnić cnotę*
Nie płacz, gdyś jest opuszczony,
Choć w cierpieniu pogrążony,
Fałe życia On wygładzi.
On łzy otrze, On poradzi.
_______ B. Ch
Inne czasy.
I n n e c z a s y , i n n e l u d z i e . . . .
D a w n i e j , p o m n ę , k i e d y d w ó r s z e d ł s p a ć , s z ł o s i ę j e s z c z e n a d o b r a n o c d o p o k o j u b a b u n i . D z i e d z i c e n i e b y l i j u ż m ł o d e m i l u d ź m i , m i e l i t r z e c h d o r o s ł y c h s y n ó w i t y l e ż c ó r n a w y d a n i u — a l e c o d z i e ń , p r z e d u d a n i e m s i ę n a s p o c z y n e k , s k ł a d a l i „ w i e c z o r n y r a p o r t ” s t a r s z e j p a n i . . .
N i e s t r a s z n y t o b y ł r a p o r t i n i e g r o ź n y , a l e m o ż e d l a t e g o w ł a ś n i e , ż e t a k i s e r d e c z n y , w s z y s c y s i ę g o p o t r o s z e — s e r d e c z n i e — b a l i .
M u s i a ł y w y s ł u c h a ć w n u c z ę t a s w o j ą p o r c j ę — r o d z i c e t e ż .
“ — A d l a c z e g o t y , k o c h a n i e , b y ł e ś d z i ś t a k i t w a r d y d l a K u b i a k o w e j ? O d r o b i ł a b y c i t y c h
k i l k a k o r c y k a r t o f l i .
— N i e m o g ł e m , m a m o . — P r z e d n ó w e k . B o j ę s i ę , ż e m i d l a s e z o n o w y c h z b r a k n i e !
— E , n i e z b r a k n i e , k o c h a n i e . A K u b i a k o - w a , w i d z i s z p o c z c i w a k o b i e t a i b i e d a u n i c h a ż p i s z c z y .
— T a k , m a m o , m o ż e b y ć . . . T y l k o , ż e j a k j e j d a m , t o s i ę z a r a z z j a w i ą z t a k ą s a m ą p r o ś b ą i n n e k o m o r n i c e . —
— T o w t e d y z a r a d z i m y .
— D o p r a w d y , m a m o . . .
— W i d z i s z , m y j e s t e ś m y s y c i , a t a m n a p r a w d ę g ł ó d .
— J u ż j e ż e l i m a m a k o n i e c z n i e k a ż ę —
— N i e , k o c h a n i e , j a c i ę p r z e c i e ż t y l k o p r o s z ę . . . N a z a j u t r z K u b i a k o w a d o s t a w a ł a k a r t o f l e .
M ł o d z i e ż y t e ż m ó w i ł a b a b u n i a t o i o w o . N a p r z y k ł a d : ż e M a r y c h n a j e s t j u ż t a k ą d u ż ą p a n n ą i p o w i n n a d a w a ć s i o s t r o m p r z y k ł a d , a w s t a j e z b y t p ó ź n o . . . A l b o : ż e C e s i a n i e p o w i n n a z w r a c a ć s i ę d o s ł u ż b y w t a k o p r y s k l i w y s p o s ó b . I j e s z c z e : ż e Z o c h n a n i e p o t r z e b n i e p o z w a l a s i ę c a ł o w a ć s t a r s z y m k o b i e t o m w r ę k ę . . .
N i e m a j u ż b a b u n i — i n i e m a p o k o j u b a b u n i . s t a r u s z k a d a w n o ś p i n a c m e n t a r z u m i e j s c o * w y m , w g r o b i e r o d z i n n y m — a b i a ł y p o k ó j n a p i ę t e r k u , d o k t ó r e g o s i ę n i e g d y ś s z ł o n a p a l c a c h o o s k r z y p i ą c y c h s c h o d a c h — r o z b i ł g w i ż d ż ą c y g r a n a t , p o d c z a s s t r a s z n e j , w i e l k i e j w o j n y . . .
O d b u d o w a n y d w ó r i n a c z e j t e r a z w y g l ą d a . . . W c i e m n y m , w i e l k i m s a l o n i e ( s a l o n c u d e m o c a l a ł ) z n a j d u j e s i ę w r o g u , t a m g d z i e n i e g d y ś w i s i a ł s t a r y s z t y c h , p r z e d s t a w i a j ą c y k s i ę c i a J ó z e f a , s k a c z ą c e g o z k o n i e m d o E l s t e r y — r a d j o .
M ł o d a p a n i d z i e d z i c z k a l u b i j a z z b a n d ; t o t e ż c o d z i e ń p o d c z a s w i e c z o r n e g o k o n c e r t u , p ł y n ą z e ś w i a t a d z i w n e i s k ł ó c o n e d ź w i ę k i j a k i e j ś o b c e j m u z y k i . M ł o d a p a n i s ł u c h a , s ł u c h a — i r o b i s o b i e u s t a . . .
P a n d z i e d z i c t e ż l u b i j a z z b a n d .
S ł u c h a g o d z i n a m i c h a r l e s t o n ó w , p r z e g l ą d a j ą c f r a n c u s k i e i l u s t r a c j e .
S a m j u ż z K u b i a k o w e m i o k a r t o f l a c h n i e r o z m a w i a ; w y r ę c z a g o w t e r n a d m i n i s t r a t o r .
A n a d o b r a n o c ? —
A n a d o b r a n o c m ł o d z i p a ń s t w o p o d a j ą s o b i e u p r z e j m i e r ę c e — r o z c h o d z ą s i ę d o s w o i c h p o k o j ó w .
N i e m a j ą s o b i e w ł a ś c i w i e n i c d o p o w i e d z e n i a . A , o w s z e m !
C z a s a m i , k i e d y j e s t s z c z e g ó l n i e p a r n o p a n i m ó w i d o m ę ż a :
— N i e z a p o m n i j u z i e m i ć a n t e n y .
ROZMAITOŚCI
Sąd niewidzialny.
P e w i e n z a k o n n i k— p i s z e ś w . J a n K l i m a k , i m i ę n i e m S t e f a n , ź y ł z n a m i w k l a s z t o r z e . P o n i e w a ż m u s i ę z d a w a ł o , ż e ż y c i e w k l a s z t o r z e j e s t z a m a ł o s u r o w e , u p r o s i ł s o b i e u p r z e ł o ż o n e g o p o z w o l e n i e , a b y s i ę m ó g ł u d a ć n a p u s z c z ę i t a m o s t r z e j s z y ż y w o t p r o w a d z i ć . P r z e ż y w s z y d ł u g i e l a t a w n a j s u r o w s z e j p o k u c i e , w r ó c i ł n a r e s z c i e d o c e l k i z a k o n n e j , b y w g r o n i e b r a c i ż y c i e z a k o ń c z y ć . Z a l e d w i e t a m p r z y b y ł , c i ę ż k o z a c h o r o w a ł i j u ź b l i s k i m b y ł ś m i e r c i . D z i e ń p r z e d ś m i e r c i ą o p a n o w a ł a g o s t r a s z n a t r w o g a . W i ł s i ę n a ł o ż u
— 183 — boleści, zwracając oczy to na prawo, to na lewo, jak gdyby widział jakieś okropne skrzydła. Na
reszcie zaczął z kimś rozmawiać, tak, iż wszyscy wkoło stojący dobrze słyszeć mogli :
— To prawda, mówił, masz słuszność: nie zapieram się tego... ale za ten grzech tyle lat po ściłem!
Po chwili znowu rzekł:
— Nie, tego nie uczyniłem.
A potem:
— Prawda, ale za ten grzech tyle łez wyla
łem i przez tyle lat służyłem bliźnim : Nareszcie rzekł:
— Na to nie mam co odpowiedzieć; zgrze
szyłem, ale ufam w miłosierdziu Boźem !
Był to, dodaje św. J«n Klimak, widok okro
pny i serce rozdzierający; wszyscy obecni drżeli ze strachu i przerażenia- Cóż się stanie ze mną nędznym grzesznikiem, kiedy ten cnotliwy sta
rzec, który tak ukochał samotność i tak surowe życie prowadził, nie mógł się usprawiedliwić z kilku błędów w młodości popełnionych, cho
ciaż 40 lat przeżył na puszczy, czyniąc najsurow
szą pokutę?
Pożytek ze słuchania kazań.
Biskup mogunclci Ketteler (umarł 1877) słu
chał chętnie kazań kapłanów jemu podwładnych, nietylko w mieście, ale i na wsi. Mimo, że był człowiekiem wysoce wykształconym, jednak tak
się zawsze wyrażał:
— Jeszcze nigdy nie słyszałem kazania, z któ- regobym nic nie był skorzystał.
Pożytek z kazań zależy jedynie od zamiarów słuchającego. Jeśli kto nie ma lepszego zamiaru, tylko, aby krytykować kaznodzieję — taki oczy
wiście bardzo mało odniesie korzyści ze słucha
nia kazań.
Pożytecznem jest także czytanie religijnych i budujących książek.
Jeden bosy, drugi bez nóg.
Pewien student nie miał na tyle pieniędzy, aby sobie kupić buty. Musiał często chodzić bo
so. Smucił się więc tern bardzo i myślał, że jest najnieszczęśliwszym z ludzi na ziemi.
Kiedy raz właśnie był bardzo przygnębiony, zobaczył na ulicy człowieka,który nie miał obu nóg.
Ten widok wywarł na nim ogromne wraże
nie, wówczas rzekł sam do siebie:
— O, jak szczęśliwy jestem, że mam obie no
gi zdrowe ! Lepiej, że mam nogi bez butów, niż żebym miał buty bez prawdziwych nóg ! O jak chętnie chodziłby ten człowiek boso, gdyby tylko miał nogi!
Odtąd znosił cierpliwiej przykrości. Ow stu
dent nazywał się Lokman, a zasłynął później ja
ko wielki znawca języka arabskiego.
3Ś
••
Zantek G?y hotel?
Amerykanie, którzy dotychczas sta- ali się budować jak najwyższe dra- acze chmur, zmienili obecnie styl judowlany. Dowodem tego jest no
vo zbudowany Traymore Hotel, któt ego styl budowlany wzorowany jest
na europejskich zamkach.
ZŁOTE MYŚLI
Wszystkie dobre uczynki razem wzięte nie wyrównają jednej Ofierze Mszy św. Chociaż wszystkie dobre uczynki są dziełem Boga, niczem są jednak w porównaniu z męczeństwem. Mę
czeństwo jest ofiarą, przez którą człowiek przy
nosi Bogu życie w darze, Msza św. zaś jest ofia
rą, którą Bóg czyni człowiekowi z własnego Ciała Swego i Krwi twojej.
Z Duchem św. rośnie serce w miłości Bożej.
Jak ryba nigdy się nie żali na zbytnią obfitość wody, tak dobry chrześcijanin nigdy się nie skar
ży na zbyt długie obcowanie z Bogiem. Niektó
rym wydaje się religja nudną, bo w nich nie masz Ducha świętego.
WESOŁY KĄCIK
Dla dobra kraju.
Minister francuski zwiedza prowincje Rzeczy
pospolitej, aby zbadać stan kraju. Zatrzymawszy się w jednej miejscowości, zwraca się do mera (burmistrza) z pytaniem :
— Może mi powiesz, panie merze, jakie są potrzeby waszego okręgu ?
A to panie ministrze, żeby mi jak najprędzej dano odznakę legji honorowej.
Zazdrosny-
— Dawno już jesteś żonaty?
— Od sześciu lat.
—' A czy bywasz czasem zazdrosny?
— Nietylko czasem, lecz stale.
— Jakto?
— Stale zazdroszczę... kawalerom.
— 184 —DCBA
S k a r b W a t a ż k i .
I ) P O W I E Ś Ć .
i.
Hajdamacy we Lwowie.
W o s t a t n i m d z i e s i ą t k u l a t s w e g o i s t n i e n i a R z e c z p o s p o l i t a p o l s k a p r z e d s t a w i a ł a w i d o k s t a r e g o g m a c h u , k t ó r e g o p o t ę ż n e n i e g d y ś p o s a d y p o c z ę ł y d r ż e ć w c a ł e j s w e j g ł ę b i , k t ó r e g o m u r y o d w i e k ó w n i e n a p r a w i a n e d ł o n i ą o p a t r z n e g o g o s p o d a r z a , r y s o w a ć i p ę k a ć p o c z ę ł y , p o d s z a l o n y m n a c i s k i e m u s t a w i c z n e j b u r z y .
C h w i a ł y s i ę g r o ź n i e p o d s t o p a m i c a ł e g o n a r o d u p o d w a l i n y , o s a d z o n e n i e g d y ś s i l n i e m i e c z e m i r o z u m e m l e p s z y c h p r z o d k ó w , z e s t r a s z l i w y m ł o s k o t e m p ę k a ł y s t a r e s k l e p i e n i a , a l e l e d w i e n a j m n i e j s z a c z ą s t k a s ł y s z a ł a t ę w i e s z c z b ę u p a d k u ; n i e s k o ń c z o n a z a ś w i ę k s z o ś ć n i e s ł y s z a ł a i n i e w i d z i a ł a z w i a s t u n ó w z ł o w r o g i c h .
S w a w o l a r o z p a s a ł a w s z y s t k i e w a r s t w y l u d n o ś c i i c a ł e m u o b l i c z u s p o ł e c z n e m u o w y c h c z a s ó w w y c i s n ę ł a p i ę t n o k o n w u l s j i c z y o b ł ą k a n i a .
W o j n y d o p e ł n i ł y o p ł a k a n e g o z a m ę t u , a j a k b y n a o s t a t e c z n y j d o m i a r g r o z y i n i e s z c z ę ś c i a n a j o k r o p n i e j s z y , n a j p o t w o r n i e j s z y b u n t r o z p a s a n e j c z e r n i r z u c i ł n a t ę s c e n ę o d b l a s k n i e w i n n e j k r w i i ł u n ę p o ż o g i . . .
T a k i c h t o c z a s ó w u s t ę p e m b y ł r . 1 7 6 8 , w k t ó r y m r o z p o c z y n a s i ę o p o w i e ś ć n a s z a .
W r o k u t y m L w ó w b y ł n i e m a l d o s z c z ę t u z n i s z c z o n y ; h a n d e l , k t ó r y t u n i e g d y ś m i a ł s w e w i e l k i e o g n i s k o w s c h o d n i e u p a d ł z u p e ł n i e .
B y ł a m u w r o g i e m w ł a s n a z a ł o g a p o l s k a , b y ł m u w r o g i e m p a n ł o w c z y k o r o n n y B r a n i c k i , c o ś c i ą g a ł i o r g a n i z o w a ł s i ł y p r z e c i w k o n f e d e r a t o m ; b y ł a m u w r o g i e m k o n f e d e r a c j a b a r s k a , c o z a g r a ż a ł a m u u s t a w i c z n i e , a r a z n a w e t p o k u s i ł a s i ę o j e g o z d o b y c i e .
M i a s t o b y ł o u c i ś n i o n e , ż y c i e w n i e m b y ł o p o s ę p n e , s m u t n e , j a k b y p e ł n e z ł o w r o g i e g o p r z e c z u c i a .
S y p a n o w a ł y , n a p r a w i a n o m u r y f o r t y f i k a c y j n e . z b r o j o n o z p o s p i e c h e m k l a s z t o r k a r m e l i c k i , k t ó r y s t a n o w i ł p o n i e k ą d c z o ł o ó w c z e s n e j w a r o w n i l w o w s k i e j .
P r z e d k i m s i ę z b r o j o n o ? N i e b y ł o t o t a j e m n i c ą . L w ó w m i a ł t y m r a z e m s t a n ą ć z a p o r ą n i e o b c y m , l e c z s w o i m . O b a w i a n o s i ę n i e s p o d z i e w a n e g o n a p a d u k o n f e d e r a t ó w , k t ó r z y o d z i e m i S a n o c k i e j i o d P o d o l a p o d ą ż a ć m i e l i p o d s t a r ą f o r t e c z k ę , b y ś m i a ł y m z a m a c h e m w y d r z e ć j ą z r ą k k r ó l e w s k i e g o w o j s k a .
L u d n o ś ć , j a k z a w s z e g r o ź n y m i p r z e s a d n y m p o g ł o s k o m p r z y s t ę p n a , s t r a s z y ł a s i ę s a m a j e s z c z e g o r s z e m i w r ó ż b a m i .
S z e p t a n o s o b i e m i ę d z y g m i n e m , ż e n i e t y l k o o k r o p n o ś ć d o m o w e j , w o j n y o p r z e ć s i ę m a o m i a s t o . B i e g a ł y w i e ś c i , ż e w C h o c i m i u g r o m a d z i s i ę w o j s k o t u r e c k i e , ż e b a s z a t u r e c k i c z e k a n a c z e l e j a n c z a r ó w , a b y w p a ś ć w z i e m i e p o l s k i e , ż e j u ż w y p a d ł f a l ą p o ż o g i , ż e K a m i e n i e c P o d o l s k i z d o b y t y , ż e j a n c z a r s K i e s t r a ż e a ż p o d B r o d y j u ż s i ę p o s u n ę ł y . D o t y c h w i e ś c i m y l n y c h p r z y b y ł a n i e - b a w i e m i n n ą . B y ł a o n a p r a w d z i w a , j a k k a ż d a n i e m a l w i e ś ć o w e g o c z a s u p r z y l e c i a ł a n a s k r z y d ł a c h s t r a c h u i p r z e r a ż e n i a , u r o s ł a w w i ę k s z ą j e s z c z e o k r o p n o ś ć n i ź l i n i ą b y ł a w i s t o c i e .
R z e ź h u m a ń s k a r z u c i ł a k r w a w ą ł u n ę n a c a ł ą j e d n ą p r o w i n c j ę P o l s k i . S ł y s z a n o o m o r d a c h o k r o p n y c h , o s t r a s z l i w e m b a r b a r z y ń s t w i e h a j d a m a c k i e j d z i c z y , w i d z i a n o r o d z i n y u c i e k a j ą c e n a B r o d y k u L w o w u .
K a ż d y t a k i w y g n a n i e c m i a ł n a u s t a c h t r w o g ę ś m i e r t e l n ą i w i e ś ć j a k ą ś b a j e c z n ą . M ó w i o n o , ż e b u n t h a j d a m a c k i c o r a z b a r d z i e j s i ę s z e r z y , ż e c o r a z d a l e j r o z l e w a s i ę k r w i ą i z n i s z c z e n i e m , ż e ł u n a p a l o n y c h d w o r ó w c o r a z w i ę k s z e z a t a c z a k o ł o , ż e d z i ś , j u t r o , p o j u t r z e , z a ś w i e c i n a d w z g ó r z a m i L w o w a .
W r ó ż o n o i w r ó ż o n o , a z w y w r ó ż o n o n a r e s z c i e . H a j d a m a c y p r z y s z l i d o L w o w a .
P r z y s z l i i s t o t n i e , a l e w c a l e w i n n e j p o s t a c i , n i ż s i ę t e g o o b a w i a n o . P r z y s z l i n i e z d z i k i m o - k r z y k i e m s z p e t n e g o z w y c i ę s t w a , n i e w ś r ó d b i c i a d z w o n ó w , a l e z k a j d a n a m i n a z b r o d n i c z y c h r ę k a c h , j a k o j e ń c y b e z n a d z i e i ł a s k i i p r z e b a c z e n i a .
X V s i e r p n i u w s p o m n i a n e g o j u ż r o k u , p r z y b y w a ć p o c z ę l i c i w s t r ę t n i g o ś c i e d o L w o w a .
W y b i e g ł a l u d n o ś ć n a p r z e c i w , a b y p r z y p a t r z e ć s i ę d z i k i m p o s t a c i o m z ł o c z y ń c ó w , z k t ó r y c h k a ż d y z b r y z g a n y b y ł k r w i ą o f i a r b e z b r o n n y c h , s t a r c ó w , k o b i e t i d z i e c i .
P ę d z o n o i c h t e ż j a k d z i k i e z w i e r z ę t a , o b c h o d z o n o s i ę z n i e m i g o r z e j n i ż ż e z w i e r z ę t a m i .
D r a g o n i p ę d z i l i i c h p r z e z m i a s t o p o d c e k h a u z k r ó l e w s k i l u b m i e j s k i , d o l o c h ó w n a n i s k i m z a m k u ; o d d z i a ł l w o w s k i e g o g a r n i z o n u o b l i c z y ł i c h , p o k w i t o w a ł i p o u m i e s z c z a ł p o r o z m a i t y c h k r y j ó w k a c h , c i e m n i c a c h i k a ź n i a c h .
K i l k a t a k i c h t r a n s p o r t ó w h a j d a m a c k i c h p r z y b y ł o d o L w o w a . .
W i ę z i e n i a b y ł y p r z e p e ł n i o n e , s z c z u p ł y g a i - n i z o n r o z e r w a n y b y ł n a s t r a ż y p r z y n i c h , a n i e w i e d z i a n o , c o z n i m p o c z ą ć . K o m e n d a n t l w o w s k i K o r y t o w s k i , p r o t e s t o w a ł p r z e c i w t y m w s t r ę t n y m g o ś c i o m , p i s a ł d o k r ó l a , d o B r a n i c k i e g o d o S t e m p k o w s k i e g o , d o i n n y c h z a k l i n a j ą c , b y m u n i e n a s y ł a l i h a j d a m a c k i c h w i ę ź n i ó w , k t ó r y c h a n i u m i e ś c i ć , a n i w y ż y w i ć , a n i u s t r z e d z n i e m o ż e . B y l i t a c y , k t ó r z y r a d z i l i z a ł a t w i ć s i ę s z y b k o z w i ę ź n i a m i — ś m i e r c i ą i c h b e z w y j ą t k u k a r z ą c . M i m o j e d n a k c a ł e g o o b u r z e n i a , m i m o s ł u s z n e j z g r o z y , j a k ą w y w o ł a ł y z b r o d n i e t y c h p o t ę p i e ń c ó w , c ó w , j e ś l i n i e s a m o u z n a n i e l u d z k o ś c i , t o w s t r ę t , t o o b r z y d z e n i e , w z b u d z o n e p r z e z p o p r z e d n i e t y s i ą c z n e e g z e k u c j e , s p r z e c i w i a ł y s i ę u ż y c i u t e g o ś r o d k a .
C z e r n i h a j d a m a c k i e j b y ł a t a k a i l o ś ć , ż e w s z y s t k i c h ś m i e r c i ą k a r a ć b y ł o n i e p o d o b n a . P o z b a w i o n o ż y c i a t y s i ą c e , p o z o s t a ł y y s i ą c e . K r e w p r z e l a n a w H u m a ń s z c z y ż n i e o d p ł a c o n a z o s t a ł a s t r u m i e n i a m i k r w i h a j d a m a c k i e j .
Z a b r a k ł o l u d z i d o s p e ł n i a n i a w y r o k ó w ś m i e r c i . P o c h w y t a n i h a j d a m a c y m u s i e l i s a m i s o b i e b y ć k a t a m i . J e d e n d r u g i e g o m u s i a ł p o z b a w i a ć ż y c i a , o s t a t n i e g o ‘ z a b i j a ł ż o ł n i e r z . O d S a w r a n i a a ż d o K a m i e ń c a P o d o l s k i e g o p o o b w i e s z a n e b y ł y d r z e w a t r u p a m i o p r y s z k ó w , a o k o ł o k a ż d e g o n i e m a l m i a s t e c z k a n a t e j d r o d z e s t e r c z a ł y l a s y p o w b i j a n y c h n a p a l e k o m p a ń c z y k ó w .
P o s t a n o w i o n o t e d y p o t a k s t r a s z l i w y m o d w e c i e p o r o z s y ł a ć r e s z t ę j e ń c ó w h a j d a m a c k i c h d o t w i e r d z r o z m a i t y c h , j a k d o K a m i e ń c a , d o B r o d ó w , d o L w o w a . Z a c h o d z i ł w g ł o w ę p a n k o m e n d a n t K o r y t o w s k i , o t r z y m a w s z y z n a c z n ą i l o ś ć t a k i c h n i e p r o s z o n y c h i n i e m i ł y c h g o ś c i .
( C i ą g d a l s z y n a s t ą p i . )
