P r z e m y / ł
a f t o w y
DWUTYGODNIK
< r p . 2 . 4 5 b
R O C Z N I K XII
1 9 3 7
O R G A N K R A J O W E G O T O W A R Z Y S T W A N A F T O W E G O W E L W O W I E
W szystkim Czytelnikom i Przyjaciołom naszego czaso
pisma składamy najserdeczniejsze życzenia z okazji świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku.
REDAKCJA
jjCCjBr; TreS C : . .
1. D r T . M ik u c k i: „N o w a t a r y f a s k ł a d e k z a u b e z p ie c z e n ia o d w y p a d k ó w “ S t r . 605 2. S k a A kc- „ P io n i e r “ : „ P r z e d g ó r z e s t r y j s k ie . W ie r c e n ie p o s z u k iw a w c z e
S. A. „ P io n i e r “ w K o e n ig s a u - R ó w n e m “ ... „ 609 3. I n ż . W . B ó b r : „ G a z o w e i s t a łe p a liw a z a s tę p c z o “ (d o k .) . . . „ 6 1 5 4. O ś w ia d c z e n ie o r g a n i z a e y j n a f t o w y c h . . . . . . . . „ 620 5. J u b i l e u s z p r a c y P r e z e s a J . G o ld m a n n a . . . J, 621 6. I I Ś w ia to w y K o n g r e s N a fto w y . S tr e s z c z e n i a r e f e r a t ó w (c. d .) . . . „ 621 7. P r z e g l ą d b io ż ą c o j l i t e r a t u r y n a fto w e j a n g ie ls k ie j i a m e r y k a ń s k i e j
X X X V II . ... . ... „ 624 8. W ia d o m o ś c i b ie ż ą c e . . . . . . . . . . . . ,, 628
• 9. P r z e g l ą d z a g r a n i c z n y ... . . . „ 630
T a b le d e s m a tiè re s;
1. D r, T . M ik u c k i: „ N o u v e a u t a r i f d e s c o ti s a t io n s p o u r l ’a s s u r a n c e -
W r P • a c c id e n t - . , . . . . . . . . . . . . . 'P a g e 605 2. S . A- „ P io n i e r “ : „ L e s c o n t r e f o r t s d e s m o n t a g n e s a u x e n v i r o n s d e
S t r y j . F o r a g e s d ’e x p lo r a ti o n d e l a S . A. „ P io n i e r “ à K o e n ig s a u -
R ô w n e “ . . * . ... „ 6 0 9 3. I n g . W.. B ó b r : „ G a z e t s t a b le s c o m b u s ti b le s d e r e m p la c e m e n t“ . . ,, 615 4. D é c la r a tio n d e s o r g a n i s a t i o n s p é tr o l i f è r e s . . . ... „ 620 5. J u b i l é d e l’a c ti v it é d e M r. J . G o l d m a n n . . . . „ 6 2 1 6. I I C o n g r è s M o n d ia l d u P é tr o le . R é s u m é s d e 9 c o m m u n ic a tio n s . „ 621 7. R e v u e d e la l i t t é r a t u r e p é t r o li è r e a n g l a i s e e t a m é r ic a in e X X X V I I .. 624 8. C h r o n iq u e c o u r a n t e ... . . . „ 628 9. R e v u e é t r a n g è r e ... „ 6 3 0
Inhalt:
1. D r T . M ik u c k i: „ D e r n o u e T a r i f d e r U n f a l l v e r s i c h e r u n g s s ä t z e “ . . S e i t e 605 2. „ P io n i e r “ A. G .: „ D a s V o r g e b ir g e v o n S t r y j . F o r s c h u n g s b o h r u n g e n
d e r A . G . „ P io n i e r “ in 'K o e m g s a u - R o w n e “ . . . . . . „ 609 3. I n g . W . B ó b r: „ G a s - u n d f e s te E r s a t z b r e n n s t o f f e “ ... . . „ 6 1 5 4- E r k l ä r u n g d e r N a p h ta v e r b ä n d e . ... 620 5. B e r u f s ju b il ä u m d e s H e r r n J . G o ld m a n n ... 621 6. I I W u lt- E r d o e l- K o n g r e s s . I n h a l t s a n g a b e d e r V o r t r ä g e • . . . « 621 7. Ü b e r s i c h t d e r e n g lis c h e n u n d a m e r ik a n i s c h e n F a c h l i t e r a t u r X X X V I I „ 624 8. K le in e N a c h r ic h te n . ... ... . . . . . . . . 628
9. A u s lä n d is c h e C h r o n ik . . . „ 630
„P R Z E M Y S Ł N A FT O W Y '
LA REVUE
DES COMBUSTIBLES
LIQUIDES
»
70 BIS * RUE D’AMSTERDAM
*PARIS
R EVUE MENSUELLE
M o t e u r s D i e s e l — C h a u ffa g e au M azo u t — A u to m o b ile e t A é ro n a u tiq u e - T ra n s p o r ts Ma
r itim e s : C o u rs d e s f r e ts p é tr o lie rs — P é tr o le e t d é ’iv é s : S ta t is ti q u e s e t C o u rs d e s M a rc h é s m o n d iau x - L é g isla tio n fra n ç a is e e t é tr a n g è r e — B i b l i o g r a p h i e
Prix du N u m éro : Fr. 8
A b o n n e m e n t (MO n u m é r o s ) : F r . 8 5
„PR ZEM Y SŁ CHEMICZNY"
ORGAN
C H E M I C Z N E G O I N S T Y T U T U B A D A W C Z E G O i POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHEMICZNEGO
z a m ie s z c z a a r t y k u ł y z d z ie d z in y c h e m ii p r z e m y s ło w e j , s p r a w o z d a n i a z p r a c p r o w a d z o n y c h w C h e m ic z n y m I n s t y tu c ie B a d a w c z y m , k o m u n i k a t y Z w ią z k u I n ż y n i e r ó w C h e m ik ó w , w ia d o m o ś c i
b ie ż ą c e i t. p .
P r z y k a ż d y m z e s z y c ie „ P r z e m y s ł u C h e m ic z n e g o 1' p r e n u m e r a t o r z y n a s i o t r z y m u j ą d o d a tk o w o „ W ia d o m o ś c i P r z e m y s ł u C h e m i c z n e g o " o r g a n Z w ią z k u P r z e m y s ł u C h e m ic z n e g o .
P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 3 6 .—
A d r e s R e d a k c j i i A d m i n i s t r a c j i : W a r s z a w a 3 2 , u l. Ł ą c z n o ś c i 8
„ P R Z E G L Ą D GOSPODARCZY"
O R G A N
AIS
A uto i T e c h n ik a S a m o c h o d o w a
CENTRALNEGO ZWIĄZKU Organ Automobilklubu Polski
PRZEMYSŁU POLSKIEGO
W Y D A W N IC T W A R O K XVI
Wychodzi 1 i 15 każdego miesiąca.
R e d a g o w a n y p r z y w s p ó łu d z ia le w y b itn y c h s ił fa c h o w y c h , p o r u s z a a k tu a l n e z a g a d n i e n ia z ż y c ia g o s p o d a r c z e g o k r a j u i z a g r a n ic y . A d r e s R e d a k c ji i A d m in i s t r a c ji : W a r s z a w a , u l . C h m i e l n a 2 T e l e f o n R e d a k c j i : N r 626-54 T e le f o n A d m in i s t r a c j i : N r 503-96 K o n to c z e k o w e w P . I i. 0 . N r 5120
Okazowe zeszyty b e z p ł a t n i e .
je d y n e pism o k ra jo w e p o ś w ię c o n e z a g a d n ie n io m m o to ry z a c ji, te c h n ik i sa m o c h o d o w e j, b u d o w y m o to cy k li, o r a z d z i e d z i n o m p o k r e w n y m © B o g a ty d z ia f tu r y s ty c z n y i s p o rto w y 9 W y ch o d zi na p o c z ą tk u k a ż d e g o m i e s i ą c a ® P r e n u m e r a t a ro c z n a zł 10.—, p ó łro c z n a - zł 5 .—
c e n a n u m e ru p o je d y n c z e g o zł 1.—
R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : W a r s z a w a , Al . S z u c h a 10
A u to m o b ilk lu b P olski • te l. 7 0 9 -1 9
„P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y "
.PRZEGLĄD
MECHANICZNY1
D A W N I E J „ M E C H A N I K “ O R G A N
S T O W A R Z Y S Z E N I A I N Ż Y N I E R Ó W
M E C H A N I K Ó W P O L S K I C H
z a w i e r a a r t y k u ł y z z a k r e s u :
E N E R G E T Y K I
K O N S T R U K C J I
O B R Ó B K I M E T A L I M E T A L O Z N A W S T W A I D Z I E D Z I N P O K R E W N Y C H P r z e d p ł a tę k w a r t a l n ą w w y s o k o ś c i z ł 1 0 - — p r z y j m u j e A d m in i s t r a c ja
„ P r z e g l ą d u M e c h a n i c z n e g o “ o r a z w s z y s t k 'e w ię k s z e k s ię g a r n ie K O N T O P. K. 0 . N r 14.455 K a r to t e k a p r z e k a z ó w r o z r . N r 604 A d r e s R e d a k c ji i A d m m ls t r a c j l:
Warszawa e Czackiego 3/5 m. 22
T e l e f o n y : R e d a k c ja 2 4 4 -7 8 , A d m in is tr . 281-85
P R Z E G L Ą D
G Ó R N I C Z O - H U T N I C Z Y
Organ Stow. Polskich Inżynierów G ó r n i c z y c h i H u t n i c z y c h
W Y C H O D Z I RAZ NA MIESIĄC
R E D A K C J A :
K A T O W IC E , ul. K ościuszki 48 I p ., T e l. 1-53 A D M I N I S T R A C J A ;
K A T O W IC E , u l. J. L ig o n ia 7 , T e le f o n 349-51 S O S N O W IE C , u l. 3 - g o M a ja 25, T e le f o n 1-05 K O N T O C Z E K O W E W P . K . O . N r 1 0 0 245
Prenumerata czasopisma:
W kraju: • rocznie 48 zł, półrocznie 24 zł, kwart. 12 zł
Zagranicą: „ 52 „ „ 26 „ „ 13 „
Przegląd Górniczo-Hutniczy pośw ięcony je s t zagadnie
niom naukow ym z dziedziny -górnictw a, h u tn ictw a i nauk pok rew n y ch i je s t jed y n y m w sw oim zakresie czasopism em , odzw ierciadlającym życie techniczne i gospodarcze k o p al
nictw a polsk. a przede w szystkim kopalnictw a w ęglow ego.
Przegląd Górniczo-Hutniczy dochodzi do r ą k w szystkich kierow ników technicznych i adm inistracyjnych kopalń i in
ny ch zakładów przem ysłow ych zag łęb ia D ą b ro w sk o -K ra kow skiego i G órn. Ś ląsk a , z tego w iec w zględu dla każdej poważnej firmy przem ysłowej i handlowej bezwzględnie korzystne jest ogłaszanie się w tym czasopiśm ie
Oel
u n dKohle
vereinigt mit
Erdoel
u n dTeer
Czasopismo poświecone zaga
dnieniom materiałów pędnych, olejów mineralnych, bitumów, terów i materiałów pokrewnych
O r g a n S t o w a r z y s z e n i a
„DEUTSCHE GESELLSCHAFT für MINERALÖLFORSCHUNG“
W y d a w c a P r o f . D r. L . U B B E L O H D E , P o lite c h n ik a w B e rlin ie , g e n e r a l n y s e k r e t a r z M i ę d z y n a r o d o w e j K o m i s j i N a f t o w e j U K A Z U J E S I Ę 4 R A Z Y W M I E S I Ą C U w r a z z d z ia łe m te c h u ic z n o -n a u k o w y m i g o s p o d a r c z y m , w ia d o m o ś c ia m i r y n k o w y m i, p r z e g lą d e m l i t e r a t u r y i d z i a ł e m p a t e n t o w y m P R E N U M E R A T A K W A R T A L N A R M 8.70
— — - B e r l i n
SW 19
—PETROLEUM
Z eitsch rift für die gesam ten Interessen der Erdöl-Industrie und des Mineralöl-Handels
Herausgegeben von Techn. Rat Ing. Robert Schw arz Bezugspreis Zloty SO-— jährl.
m
Tägliche Berichte
über die Petroleumindustrie
Bezugspreis Zloty 2 2 0 -— jährl.
m
P E T R O L E U M - V A D E M E C U M
TAFELN für die Erdölindustrie und den Mineralölhandel XII. Edition, 2 Bände P reis Zloty 50' —
VERLAG FÜR FACHLITERATUR GES.
m. b. H.
BERLIN S. W. 68, Wilhelmstr. 147 • Wien XIX/1 Vegag. 4
PRZEMYSŁ NAFTOWY
D W U T Y G O D N I K
O R G A N K R A J O W E G O T O W A R Z Y S T W A N A F T O W E G O W E L W O W I E
R o k XII 25 g r u d n ia 1937 r. Z e s z y t 24
K o m ite t R e d a k c y j n y : J . A R N I C K I , P r o f . I n ż . Z . B I E L S K I , I n ż . W . G R O S S M A N , K . K O W A L E W S K I , D r T . M I K U C K I , I n ż . D r S t . O L S Z E W S K I , P r o f . I n ż . S t. P A R A S Z C Z A K , P r o f . D r S t . P I Ł A T , I n ż . W . J . P I O T R O W S K I , D r S t . S C H A E T Z E L , D r S t. U N G E R , D r I . W Y G A R D , D r O . V. W Y S Z Y Ń S K I , C z . Z A Ł U S K I o r a z S T O W A R Z Y S Z E N I E P O L S K I C H I N Ż Y N I E R Ó W P R Z E M . N A F T . W B O R Y S Ł A W IU
R E D A K T O R O D P O W I E D Z I A L N Y : D r S t. S C H A E T Z E L
Dr T adeusz MIKUCKI
L w ó w
N o w a taryfa s k ła d e k z a u b e z p i e c z e n i a od w y p a d k ó w
P r z e d kilku dniam i u k a z a ł się p ro je k t now ej
„ T a ry fy s k ła d e k z a u b e z p ie c ze n ie od w y p a d k ó w i ch o ró b z a w o d o w y c h “, k tó ra to ta ry fa z a stą p ić m a z dniem 1 s ty c z n ia 1938 r. „ S y s te m a ty c z n y p o d ział z a k ła d ó w p r a c y na g ru p y i ro dzaje z p rz y d z ia łe m do k a te g o rii n ie b e z p ie cz e ń s tw a “, s ta n o w ią c y z a łą c z n ik do ro z p o rz ą d z e n ia M in istra O pieki S p o łe c z n e j z dnia 30 g ru d n ia 1933 r. (Dz. U. R. P. N r 1 z 1934 r. poz. 2).
W o b e c p o w sz e c h n ie zn a n e g o z ja w isk a , iż s to su n k i b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y w p rz e m y ś le n a fto w y m u le g ły w o s ta tn ic h la ta c h d alsz e j z d e c y d o w a n e j p o p ra w ie , n a le ż a ło o c z e k iw a ć, iż o b ciąż e
nie p rz e m y s łu n a fto w eg o z ty tu łu s k ła d e k o p ła c a n y c h z a p ra c o w n ik ó w , z a tru d n io n y c h w p rz e d się b io rs tw a c h n a fto w y c h , ulegnie w y d a tn e j o b niżce. W rz e c z y w is to ś c i je d n a k p rz y n ió s ł p ro jek t n o w ej ta r y f y p rz y k ra n ie sp o d z ia n k ę w p o stac i z w ię k s z e n ia św ia d c z e ń ze s tr o n y p rz e m y słu na rz e c z Z a k ła d u U b e zp ieczeń S p o łe c z n y c h . S p ra w a ta p o sia d a dla p rz e m y słu n afto w e g o z b y t z a sa d n ic z e z n a c z en ie , b y ś m y m ogli p rz e jść nad nią do p o rz ą d k u d zien n eg o , nie p o św ię c i
w s z y jej b o d aj kilku słó w o m ó w ien ia.
W e d le c y to w a n e g o ro z p o rz ą d z e n ia M in istra O pieki S p o łe c z n e j z d n ia 30 g ru d n ia 1933 r. w p r o w a d z o n a z o s ta ła k la sy fik a c ja p rz e d s ię b io rs tw na k a te g o rie i k la s y n ie b e z p ie c z e ń stw a . Z dniem 1 s ty c z n ia 1934 r. z aliczo n e z o s ta ły p o sz c z e g ó l
ne z a k ła d y p rz e d s ię b io rs tw n a fto w y c h do n a stę p u ją c y c h g ru p :
G rupa II. G ó rn ictw o i ko p a ln ictw o :
P o z y cja R odzaj za k ład u p racy K ate g o ria
n ieb ezp .
15. K opalnie ro p y n a fto w e j i g azu zie m nego o ra z ro b o ty p o s z u k iw a w c z e z a ro
pą i g a z e m VII
16. K opalnie w o sk u ziem n eg o VII
P o zy cja R odzaj za k ład u p ra cy K ate g o ria
uiebozp.
21. B u d o w a i p rz e b u d o w a sz to ln i i sz y b ó w g ó rn ic z y c h , w ie rc e n ie i p o g łę b ia n ie s z y b ów n a fto w y c h , jak o sa m o is tn e p rz e d
s ię b io rs tw a XII
G rupa V. P r z e m y ś l c h e m ic z n y :
80. P r z e r ó b k a ro p y n a fto w e j, w o sk u ziem nego, łu p k ó w b itu m ic z n y c h
82. G ażo lin iarn ie, w y ró b s a d z y z g a z o lin y i g azu ziem nego, ru ro c ią g i d a le k o b ie ż n e ro p y n a fto w e j i g a z u ziem n eg o , w r a z ze z b io rn ik a m i i u rz ą d z e n ia m i p o m o cn i
czym i o ra z z w ią z a n e z ty m s ta c je ro z dzielcze i tło c z n ie
85. T e c h n ic z n a p rz e ró b k a sm o ły i asfaltó w , w y ró b m ie sz a n y c h s m a ró w
V
G rupa X V I. H andel:
267. P rz e d s ię b io r s tw a p o s ia d a ją c e ła tw o -z a p a ln y c li m a te ria łó w
s k ła d y VII
VI
VII N adm ienić p r z y ty m n a le ż y , iż w p o sz c z e g ó l
nych. in te re su ją c y c h n as k a te g o ria c h , o b o w ią z y w a ły n a stę p u ją c e śre d n ie k la sy n ieb e z p ie cz e ń s tw a :
K a te g o ria V VI VII XII
k la s a śre d n ia 20
„ 24
„ 32
P o d k re ś lić n a le ż y , iż p rz e d s ię b io rs tw a n a fto w e za liczo n e z o s ta ły już z dniem 1 s ty c z n ia 1934 roku, n a og ó ł do w y so k ic h k a te g o ry j n ie b e z p ie c z e ń stw a , a ta k ż e ś re d n ie k la s y w nich o b o w ią zu jące b y ły w y so k ie .
S tr. 606 „P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y “ Z e s z y t 24 Od tego c z a su n a n a s z y c h k o p aln iac h i w in
n y c h z a k ła d a c h p ra c y n a sz e g o p rz e m y s łu zm ie
niło się w iele n a k o rz y ś ć b e z p ie c z e ń s tw a z a tr u d n ionego p e rso n a lu i p rz e m y s ł n a fto w y m iał p r a w o o c z e k iw a ć, iż w n o w ej ta ry fie s k ła d e k z a s to s o w a n e z o s ta n ą o d p o w ied n ie obniżki.
T y m c z a s e m n o w y p ro je k t ta r y f y w o d n ie sie niu do p rz e m y s łu n a fto w e g o w y g lą d a n a s tę p u ją co :
G rupa X V I. H andel, B iu ra ild .
P o zy cja R odzaj za k ła d u p racy
G rupa II. G ó rn ictw o i k o p a ln ic tw o :
P o zy cja R odzaj za k ład u p ra c y K a te g o ria Ś red . k la sa niobozp. n ieb ezp .
15. K opalnie ro p y n a fto w e j i g a zu ziem nego, o ra z p ro w a d z o ne p rz e z te k o p aln ie ro b o ty w ie rtn ic z e i p o sz u k iw a w c z e z a ro p ą i g a z e m z iem n y m VIII
Z nam ię w ię k sz e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a : s z y b y g a z o w e . 16. K opalnie w o sk u ziem n eg o VIJI 20. S a m o istn ie w y k o n y w a n e
w ie rtn ic tw o w o g ó ln o ści w ra z z w sz y stk im i c z y n n o ściam i z w ią z a n y m i z w ie r t
n ic tw e m (z w y ją tk ie m ro b ó t p rz e w id z ia n y c h w poz. .15
: 210) ' X
Z nam ię w ię k sz e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a : to rp e d o w a n ie s z y b ó w .
G rupa V. P r z e m y ś l c h e m ic z n y : 80. P rz e r ó b k a ro p y n a fto w e j,
w o sk u ziem nego, łu p k ó w
b itu m ic z n y c h VI
Z nam ię m n ie js z e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a : s to s o w a n ie do d y s ty la c ji ro p y u rz ą d z e ń ru- ro w o -w ie ż o w y c h s y s te m u a m e ry k a ń sk ie g o .
S0 a) P r z e r ó b k a ro p y n a fto w e j itp., ja k w poz. 80, w z a k ła d a c h p r a c y p ro w a d z ą c y c h s y s te m a ty c z n ą a k c ję bezp. p ra c y u z n a n ą p r z e z Z a k ła d U b ez
p iecz eń S p o łe c z n y c h V 82. G a zo lin iarn ie z e w e n tu a ln ą
p ro d u k c ją p ły n n y c h g a z ó w sk ro p lo n y c h pod ciśnieniem . W y ró b s a d z y z g a z o lin y i g a z u ziem n eg o . R u ro ciąg i d a le k o b ie ż n e ro p y n a fto w e j i g a z u ziem n eg o w ra z ze zb io rn ik am i i u rz ą d z e n ia m i p o m o cn iczy m i o ra z z w ią z a n e z ty m s ta c je ro z d z ie lc z e i tło c z n ie
40
40
60
24
20
85. T e c h n ic z n a p rz e r ó b k a sm o ły i a sfa ltó w , w y ró b m ie sz a n y c h s m a ró w
Z nam ię m n ie js z e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a : b ra k m a s z y n o n ap ę d z ie m ech a n iczn y m .
Vi
V
24
20
K ate g o ria Ś ró d . k la sa nieb ezp . niobezp.
267. S a m o istn e p rz e d s ię b io rs tw a handlu m a te ria ła m i ła tw o - z a p a ln y in i i w y b u c h o w y m i,
ró w n ie ż s ta c je b e n z y n o w e VI 24 P o b ie ż n y rz u t o k a n a o b y d w ie tab ele, o b ra zu jące s ta n d o ty c h c z a s o w y o ra z p ro je k to w a n y , p rz e k o n u je nas, iż p ro je k t w p r o w a d z a b a rd z o d alek o id ące o b c ią żen ie p rz e m y s łu , g d y ż p o d w y ż k a k a te g o rii n a s tą p iła w d z ia ła c h najliczn iej
sz y c h , ob n iżen ie z a ś k a te g o rii n ie b e z p ie cz e ń s tw a p ro je k to w a n e je st w z a k ła d a c h , w k tó ry c h p ra c u je b a rd z o ty lk o n ielicz n y o d s e te k p e r s o nalu. Nie m o ż n a te ż p o m in ąć o k o liczn o ści, iż p o d niesiono ró w n o c z e śn ie ś re d n ią k la sę n ie b e z p ie c z e ń stw a , co ró w n ie ż zn ajd zie sw ó j w y r a z w z w ię k sz e n iu p rz y p a d a ją c y c h o p ła t.
Z w ię k sz e n ie o b c iążeń z ty tu łu u b e z p ie c ze ń od w y p a d k ó w u w a ż a p rz e m y s ł n a fto w y , ja k to już w sp o m n ieliśm y n a w s tę p ie , z a n ajzu p ełn iej n ie
u sp ra w ie d liw io n e i k rz y w d z ą c e , g d y ż je st r z e czą n o to ry c z n ą , iż b e z p ie c z e ń stw o p r a c y w z a k ład ach n a fto w y c h p o w ię k sz y ło się w o sta tn ic h la ta c h w sto p n iu zu p ełn ie w y d a tn y m .
W od n iesien iu do p rz e m y s łu k o p aln ian eg o z a u w a ż y ć m u sim y co n a s tę p u je :
P ie rw s z y m po w o d em , k tó r y niesie ze sobą o g ro m n e z w ię k sz e n ie się b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y , je st b ra k s z y b ó w w y b u c h o w y c h , a n a w e t sam o - p ły n ą c y c h . W y c z e rp a n ie się n a sz y c h z łó ż naf
to w y c h je st n ie s te ty fa k te m ogólnie z n a n y m a b ra k s z y b ó w w y b u c h o w y c h w y rz u c a ją c y c h d zie sią tk i w a g o n ó w c z y ste j, ła tw o zap a ln e j ro p y nafto w ej, m usi b y ć b ra n y w rach u b ę.
Nie ty lk o je d n a k sp a d e k w y d o b y c ia ro p y o d d z ia ła ł na w z r o s t b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y n a k o palniach, lecz ró w n ie ż sam ro d z aj p ły n u , w y d o b y w a n e g o z o tw o ru . P o stę p u ją c e z a w o d n ie n ie w ielu n a s z y c h te re n ó w n a fto w y c h sp o w o d o w a ło , iż p ły n w y d o b y w a n y na p o w ie rz c h n ię ziem i z m ie sz a n y je st n ie k ie d y w b a rd z o z n a c z n y m n a w et p ro c e n c ie z so la n k ą , co zm n ie jsz a p o w a ż n ie jego z ap a ln o ść.
W ie rc e n ia o sta tn ic h lat d o k o n y w a n e są p ra w ie w y łą c z n ie na te re n a c h p ły tk ic h . J e s t to sm u tn e n a s tę p s tw o p o z b a w ie n ia p rz e m y s łu n afto w eg o r e z e rw p ien ię ż n y c h , k tó ry m i d y sp o n o w a ł je sz c z e w la ta c h u b ie g ły ch . N a w ie rc e n ia g łęb o k ie, p r a w d ziw ie p io n iersk ie, nie s ta ć już p ra w ie nikogo.
O koliczn o ść ta sp o w o d o w a ła , jak o zja w isk o w tó rn e , d a lsze b a rd z o w y d a tn e z w ię k sz e n ie się b e z p ie c z e ń stw a p r a c y n a k o p aln iach . D o p ły tk ie go w ie rc e n ia p o trz e b a m niejszej ilości ru r, n a rzęd zi, lże jsz y c h k alib ró w , m n iejszej s iły m o to - ry c z n e j itd. J a s n ą je st w ię c rz e c z ą , że b e z p ie c z e ń stw o p r a c y na ty c h k o p aln iach je s t obecn ie w ięk sze, niż w te d y , g d y w ie rc o n o do 2 000 m i g łębiej.
M ó w iąc o d zisie jsz y c h w ie rc e n ia c h nie m ożna pom inąć k w e stii g azu ziem n eg o . Je s z c z e p rz e d k ilk u n astu la ty p ro d u k t te n u ch o d ził w w ielu w y p a d k a c h w p o w ie trz e w p r o s t z o tw o ru św i- R ])-1G T /¿ o d ro w e g o , p o w o d u ją c ty m sa m y m n ie b e z p ie c z e ń -
Z e s z y t 24 „P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y “ S tr. 607 s tw o d la z a ło g i ro b o tn icze j. D ziś w a r to ś ć g azu
ziem n eg o je s t już p o w sz e c h n ie d o cen ian a. D la
teg o te ż g a z ten z o s ta je n a ty c h m ia s t po d o w ie r- ceniu s ta ra n n ie u ję ty i o d p ro w a d z o n y ru ro c ią g am i z kopalni. J a k w id z im y , m o m en t te n p r z y c z y n ił się w b a rd z o p o w a ż n e j m ierz e do z a b e z p ie c z e n ia kop alń p rz e d p o ż a ra m i, p o w o d u jąc
ró w n o c z e śn ie z n a c z n y w z r o s t b e z p ie c z e ń s tw a p r a c y d la załogi.
S k u tk iem z n a c z n e g o z a p o trz e b o w a n ia ro p y su ro w ej, w z g lę d n ie p ro d u k tó w n a fto w y c h na r y n ku, zm u szo n e s ą o b ecn ie rafin e rie n a sz e p r z e r a biać n a ty c h m ia s t c a ły su ro w ie c , p ro d u k o w a n y na k o p aln iach . Je sz c z e n ig d y nie b y ło od chw ili istn ie n ia p rz e m y s łu n a fto w e g o w P o lsc e , ta k ie go b ra k u s u ro w c a n a ry n k u , ja k obecnie. W n a s tę p s tw ie teg o kopalnie n a sz e p o z b a w io n e są w sz e lk ic h niem al z a p a só w , g d y ż c a ła b ie ż ą c a p ro d u k c ja o d tła c z a n a je st b e z z w ło c z n ie do p r z e róbki. Z a p a só w ro p y n a k o p a ln iach nie p o sia d a m y p ra w ie w ogóle. I tę o k o licz n o ść p o d k re ślić n a le ż y p r z y ro z p a try w a n iu s to su n k ó w b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y .
Je d n ą z n a jw a ż n ie jsz y c h u w ag , jakie się n a su w a ją p r z y o m aw ian iu s p r a w y b e z p ie c z e ń stw a p ra c y w k o p a ln ic tw ie n a fto w y m , je s t o k o licz
n ość, iż w k o p aln ictw ie ty m c a ła p ra c a o d b y w a się n a p o w ie rz c h n i ziem i. D late g o te ż tru d n o n a w e t z e s ta w ia ć b e z p ie c z e ń stw o p r a c y w p rz e m y śle k o p a ln ia n y m z g ó rn ic tw e m w ś c is ły m te go s ło w a zn a c z en iu , a w ię c z p ra c ą pod ziem ią, ja k to m a m iejsce np. w g ó rn ic tw ie w ę g lo w y m . A je d n a k p ro je k t ta r y f y p rz e w id u je dla ko p alń ro p y n afto w ej k a te g o rię n ie b e z p ie c z e ń stw a VIII, podobnie jak dla ko p alń p o d ziem n y c h w ę g la b ru n a tn e g o , n o rm u jąc dla o b y d w u ro d z a jó w kopalń n a w e t tę sa m ą śre d n ią k la sę n ie b e z p ie c z e ń stw a 40. A je s t p rz e c ie ż rz e c z ą z u p ełn ie o c z y w is tą , iż p ra c a pod ziem ią k ry je w sobie już sa m a p rz e z się p o w a ż n e n ie b e z p ie cz e ń stw o d la z d ro w ia i ż y c ia ludzkiego, już c h o ć b y z p o w o d u k o n iec zn o ści u ż y w a n ia w in d do zjazd u i w y ja z d u , m ożności z a w a le n ia się stro p u , p rz y g n ie c e n ia itp. T ru d n o te ż p o w s trz y m a ć się od u w ag i, iż w k o p aln iac h p o d z ie m n y c h z a tru d n io n e są w ię k sz e ilości lu
dzi, w z n a c z n ie js z y c h sk u p ien iach , p o d c z a s g d y w sz y b ie n a fto w y m w o k re sie n a jb a rd z ie j in te n sy w n e j p ra c y p ra c u je z a le d w ie p a ru ludzi, że w ię c n a w e t w ra z ie w y p a d k u n ie b e z p ie cz e ń stw o o g ra n ic z a się do p a ru osób, z n a jd u ją c y c h się w w ie ż y sz y b o w e j.
to w y c h je s t n ie s te ty fak te m ogólnie z n an y m , Jeśli już p ro je k t d o p a trz e ć się ch ciał an alo g ii m ię d z y k o p aln iam i n a fto w y m i, a k o p aln iam i w ę g la c z y inn y ch m in e ra łó w , to w sp o m n ie ć n a le ż y , iż w p rz e m y śle n a fto w y m s to s o w a n a je st ró w n ie ż , choć w rz a d s z y c h w y p a d k a c h o d b u d o w a g ó rn ic z a . W e F ra n c ji w P e c h e lb ro n n sto su je się od d a w n a na p ły ts z y c h te re n a c h o d b u d o w ę g ó rn ic z ą z d o b ry m i rez u lta ta m i. P r ó b y o d b u d o w y g ó rn iczej z ło ż a n a fto w e g o z n a n e są ró w n ie ż i w P o lsc e . P o d c ią g n ię c ie k o p a lń n a fto w y c h , o p a rty c h n a o d b u d o w ie gó rn iczej, pod ta ry fę o b o w ią z u ją c ą np. dla w ę g la b ru n a tn e g o b y ło b y rz e c z ą słu sz n ą , g d y ż tam fa k ty c z n ie m om ent
n ie b e z p ie c z e ń stw a je s t w ię k s z y niż p r z y p ra c y w ie rtn ic z e j d o k o n y w a n e j z p o w ie rz c h n i ziem i.
Nie m o ż n a w re s z c ie p o m in ąć fak tu , iż p ró c z w y żej n a p ro w a d z o n y c h o k o liczn o ści, o d d z ia ła ły w niem niejszej m ierze n a z w ię k sz e n ie się b e z p ie c z e ń s tw a p r a c y w p rz e m y ś le n a fto w y m s ta ra n ia z a rz ą d ó w firm o ra z p e rso n a lu k ie ro w n ic z e go n ad o d p o w ied n im u św iad o m ien iem ro b o tn ik a o g ro ż ą c y c h m u n ie b e z p ie c z e ń stw a c h . P o z io m u m y s ło w y p e rso n a lu ro b o tn ic z e g o p o d n o si się z ro k u n a rok, d zięk i istn ien iu S z k o ły W ie rtn i
czej w B o ry s ła w iu i K rośnie, d zięki ró ż n y m s p e cjaln y m k u rso m , u rz ą d z a n y m p e rio d y c z n ie w Z a g łęb iach i d zięk i op iece z a ró w n o ze s tro n y k ie
ro w n ik ó w kopalń, jak i U rz ę d ó w G ó rn ic z y c h . J e s t d ziś z u p ełn ie nie do p o m y śle n ia , b y m ógł z d a rz y ć się n a kopalni fa k t n ie sto so w a n ia się do p rz e p isó w o ch ro n n y c h , b y b ra k o w a ło o d p o w ie dnich u rz ą d z e ń , sia te k p r z y p a sa c h , tab lic o s tr z e g a w c z y c h , d ra b in e k o d p o w ied n io z a b e z p ie c z o n y ch itd.
D zięki ty m w s z y s tk im okoliczn o ścio m ilość ciężk ich u sz k o d z e ń w n a fto w y m p rz e m y śle k o p aln ian y m s p a d ła fa k ty c z n ie do m inim um .
T o sam o co p o w ied zieliśm y o k o p aln iach n af
to w y c h , p o w ie d z ie ć m o ż e m y o p rz e m y ś le ra fi
n e ry jn y m . B e z p ie c z e ń stw o p ra c y w n a sz y c h r a fin eriach w z ro s ło z p o w o d u w z m o ż o n e g o d o z o ru, a nie m niej z p o w o d u sto s o w a n ia od kilku la t sz e re g u u rz ą d z e ń d aw n iej n ie z n a n y c h . S tw ie r dzić np. n ale ży , że p rz e z w p ro w a d z e n ie d y s ty - lacji ru ro w o -w ie ż o w e j p o d łu g w z o ró w a m e r y k a ń sk ic h z w ię k s z y ło się w p o w a ż n y m sto p n iu b e z p ie c z e ń stw o p e rso n a lu z a tru d n io n e g o w dziale d y s ty la c y jn y m .
Z a sto so w a n o dalej s z e re g n a jn o w o c z e śn ie j
sz y c h p rz y rz ą d ó w p rz e c iw p o ż a ro w y c h i g a ś n i
czy c h , z re o rg a n iz o w a n o s tra ż e o g n io w e ra fin e ry jn e , z a o p a tru ją c je w b a rd z o k o sz to w n e u rz ą - rz e n ia g a śn icze . S p o ty k a m y się dziś w n a sz y c h ra fin e ria ch np. z g e n e ra to ra m i p ia n o w y m i, w y tw a rz a ją c y m i w cz a sie 1 m in u ty 1 w a g o n p ia n y , — u rz ą d z e n ia , k tó ry c h się nie p o w s ty d z i z p e w n o śc ią ż a d n a najlepiej w y p o s a ż o n a ra fin e ria z a g ra n ic ą .
Nie m o ż n a te ż p o m in ąć faktu, iż rafin e rie n a sz e p ra c u ją n ie s te ty c o ra z m n iejsz ą c z ę śc ią sw e j zd o ln o ści p rz e ró b c z e j z p o w o d u sp a d k u w y d o b y c ia ro p y i b ra k u su ro w c a . P o d o b n ie ja k k o p a l
nie, ta k i rafin erie , o g o ło co n e są już dziś niem al w zu p e łn o śc i z z a p a s ó w ro p y , a ta k ż e z a p a s y g o to w y c h p ro d u k tó w są n iższe niż w la ta c h u b ie
g ły c h .
T a k p rz e d s ta w ia się s ta n fa k ty c z n y w n a fto w y m p rz e m y śle ra fin e ry jn y m , a m im o to p ro je k t ta r y f y p rz e w id u je dla ra fin e ry j p o d w y ż k ę k a te gorii z V n a VI, co w b r e w o c z y w is ty m faktom p o z w a la ło b y w n o sić , iż sto su n k i b e z p ie c z e ń stw a w n a sz y c h ra fin e ria ch nie ty lk o nie u le g ły p o p ra w ie , ale d o z n a ły p o g o rsz e n ia .
N a o so b n e o m ó w ien ie z a słu g u je s p r a w a za li
cz e n ia n a sz y c h s k ła d ó w h a n d lo w y c h , o k re ś lo n y c h jako „ sa m o istn e p r z e d s ię b io rs tw a handlu m a te ria ła m i ła tw o -z a p a ln y m i“ do n iezm iern ie w y so k ie j k a te g o rii n ie b e z p ie c z e ń stw a . K a te g o ria
S tr. 608 „P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y " Z e s z y t 24 ta d o z n a ła w p ro je k c ie o b n iżen ia z k a te g o rii VII
na k a te g o rię VI, p o z o rn ie w ię c z d a w a ło b y się, iż w s z y s tk o je s t tu w z u p e łn y m p o rz ą d k u . P r z y p a trz m y się je d n a k , ja k s p ra w a w y g lą d a w p r a k ty c e .
H an d lem p ro d u k ta m i n a fto w y m i tru d n ią się sp ecjaln e do ż y c ia p o w o ła n e p rz e d s ię b io rs tw a n a fto w e , lub o d d z ia ły h a n d lo w e p o sz c z e g ó ln y c h p rz e d s ię b io rs tw k o p a ln ia n o -ra fin e ry jn y c h . O d d z ia ły te, p o sia d a ją c n o rm a ln ie d alek o p o su n ię tą sam o d z ie ln o ść , m ają sw e sie d z ib y w ró ż n y c h w ię k s z y c h m ia sta c h na te ry to riu m całej P o lsk i.
O d d z ia ły ta k ie istn ie ją np. w W a rs z a w ie , Łodzi, K rak o w ie, L w o w ie , K ato w icach , W ilnie itd. O d dział ta k i s k ła d a się z b iu ra, w k tó ry m z a tr u d niony je st w ię k s z y lub m n ie jsz y p e rso n a l biu
ro w y , o ra z ze sk ła d u p ro d u k tó w n a fto w y c h , p o ło ż o n eg o oddzielnie, z w y k le n a p e ry fe ria c h m ia
sta , g d zieś w p o b liż y b o czn icy kolejow ej itp.
W s a m y m s k ła d z ie funkcjonuje z w y k le je d e n ty l
ko u rz ę d n ik , m ając do p o m o c y jed n eg o c z y te ż p a ru ro b o tn ik ó w . K o n tak t m ię d z y b iu re m o d d ziału a sa m y m m a g a z y n e m nie istnieje w ogóle, g d y ż dzieli je n a jc zęściej z n a c z n a o d le g ło ść : B iuro z e w z g lęd u na k lien telę p o ło ż o n e b y ć m usi w c e n tru m m ia sta , a sk ła d , ja k to n o rm a ln ie b y w a ta k ż e i w in n y c h p rz e m y s ła c h , u lo k o w a n y je st k olo ro g a te k m ia s ta D y sp o z y c je o trz y m u je m a g a z y n ie r telefo n iczn ie lub n a piśm ie p rz e z p o s ła ń c a i na ty m k o ń c z y się k o n ta k t b iu ra z m a g a z y n e m . J e s t c h y b a rz e c z ą d la k a ż d e g o ja sn ą , iż w takim w y p a d k u o b o w ią z y w a ć w in n a w y ż s z a k a te g o ria s ta w k i je d y n ie m a g a z y n ie ra w z g lę dnie ro b o tn ik ó w , z a tru d n io n y c h p r z y m an ip u la
cji to w a re m , p o d c z a s g d y p e rso n a l u rz ę d n ic z y , sto ją c y z u p e łn ie z d a ła od w sz e lk ie j m anipulacji ty m i p ro d u k ta m i, p o d le g a ć p o w in ien m ożliw ie n ajn iższej, ja k a ty lk o istn ieje, k a te g o rii n ie b e z p ie c z e ń stw a , a w ię c k a te g o rii I lub 11, g d y ż p e r
so n al ten nie je st w ogóle n a ra ż o n y na ja k ie k o l
w iek n ie b e z p ie cz e ń stw o .
Z d a w a ło b y się, że je st to s p r a w a zu p ełn ie ja s n a i o c z y w is ta , i że je st rz e c z ą z b y te c z n ą p o ru sz a n ie te g o te m a tu . N ie ste ty ta k nie je st, a do p o d n iesien ia tej s p r a w y je s te ś m y zm u sz en i, g d y ż p o sz c z e g ó ln e u b e z p ie c za ln ie z a lic zają w b r e w w sz e lk ie j logice c a ły p e rso n a l o d d z ia łó w h a n d lo w y c h do tej sam e j k ate g o rii, nie c z y n ią c żad n ej ró ż n ic y m ię d z y p re so n a le m , m a ją c y m sty c z n o ś ć ze s p rz e d a ż ą p ro d u k tó w , i ludźm i, z a ję ty m i w o d le g ło śc i kilku k ilo m e tró w , p r z y sp o k o jn ej p ra c y b iu ro w e j.
R esu m u jąc w s z y s tk o , co d o ty c h c z a s p o w ie d zie liśm y na te m a t u b e z p ie c ze ń od w y p a d k ó w , s tw ie rd z ić m u sim y , iż p r z e m y s ł n a fto w y m a w sz e lk ie p ra w o d o m a g a ć się obniżki d o ty c h c z a so w y c h ś w ia d c z e ń n a rz e c z z a k ła d u u b e zp ieczeń sp o łe c z n y c h , g d y ż b e z p ie c z e ń stw o p ra c y w e w s z y s tk ic h n a sz y c h z a k ła d a c h w z ro s ło w sp o sób w id o c z n y .
K o ń cząc n a sz e u w ag i, nie m o ż e m y p o w s tr z y m ać się od w y ra ż e n ia z d z iw ien ia, iż Z a k ła d U b e z p iec ze ń S p o łe c z n y c h nie publikuje w sp o só b ogólnie d o stę p n y s ta ty s ty k i, o d n o sz ą c e j się do ilości i ro d z a ju w y p a d k ó w w p o sz c z e g ó ln y c h
g ru p a c h i p o d g ru p a c h u b e z p ie c zo n y c h . J e s t r z e c z ą n ie z m ie rn ie w a ż n ą dla k a ż d e g o d z ia łu g o s p o d a rs tw a z n a ć ilość n ie sz c z ę śliw y c h w y p a d k ó w w sw ej g a łę z i p ro d u k cji, d o w ie d z ie ć się, jak ciężk ie b y ły te u sz k o d z e n ia i ja k p rz e d s ta w ia się sto s u n e k o p ła t danej g a łę z i p ro d u k c ji do ś w ia d c z e ń z a k ła d u . U w a ż a m y , iż p rz e m y s ł nasz, p ła c ą c ta k z n a c z n e k w o ty do z a k ła d u , m a p r a w o d o m ag a ć się, b y te g o ro d z a ju d o k ła d n a s t a ty s ty k a p u b lik o w a n a b y ła co ro k u , b y nie p o z o s ta w a ła o n a w e w n ę tr z n ą s p ra w ą , n iejak o w e w n ę trz n a tajem n icą Z a k ła d u . Nie p o w in n o tu b y ć nic do u k ry w a n ia . D y sp o n u jąc ta k ą oficjalną s ta ty s ty k ą b ęd zie m iał te ż p rz e m y s ł m o ż n o ść w p ły w a n ia n a d a lsze u d o sk o n a la n ie s w y c h u rz ą d z e ń o c h ro n n y c h i p o le p sz a n ia b e z p ie c z e ń s tw a p ra c y .
N adm ienić p r z y ty m n a leży , iż sa m a ty lk o su ch a s ta ty s ty k a , p o d a ją c a w jed n ej ty lk o c y frz e ilość n ie sz c z ę śliw y c h w y p a d k ó w w p rz e m y śle n a fto w y m w ciąg u jed n eg o roku, nie sp ełn i n a le ż y c ie sw y c h z a d a ń , g d y ż nie d a n a le ż y te g o o b razu, jak ieg o ro d zaju b y ły te u sz k o d z e n ia . N a
w e t z n a c z n a ilość w y p a d k ó w nie ś w ia d c z y o m a ły m b e z p ie c z e ń stw ie p ra c y d an eg o z a k ła d u , o k o licznością d e c y d u ją c ą je s t d o p ie ro c iężk o ść, tj.
sto p ień ty c h u s z k o d z e ń o ra z ro z m ia r ś w ia d c z e ń , jaki z a k ła d z ty tu łu ty c h u sz k o d z e ń ponosi. J e s t rz e c z ą ogólnie z n a n ą , iż ro b o tn icy , z w ła s z c z a o b ecn ie w o k re sie b e z ro b o c ia , c z ę s ty c h re d u k c y j o ra z n iep ew n o ści ju tra , z g ła s z a ją k a ż d e n ajm niej
sz e u szk o d z e n ie , z a d ra ś n ię c ie c z y sk a le c z e n ie, c z ę sto n a w e t u r a z y z u p ełn ie fikcyjne, b y le m óc n a stę p n ie k o rz y s ta ć ze św ia d c z e ń z a k ła d u lub sz u k a ć re g re s u u p r a c o d a w c y , jeśli te n o sta tn i w y p a d k u nie z g ło sił. W ty c h w a ru n k a c h je s t rz e c z ą o c z y w is tą , iż nie m a k ie ro w n ik a z a k ła d u , k tó r y b y w o b e c cią ż ą ce j n a nim p o d w ó jn ej o d p o w ie d zialn o ści, nie zg ło sił n a ty c h m ia s t do z a k ład u k a ż d e g o w y p a d k u , n a w e t z u p ełn ie d ro b nego. Z p r a k ty k i w iad o m o , iż o lb rz y m ia w ię k sz o ść ty c h w y p a d k ó w nie p o c ią g a z a so b ą ż a d n y ch św ia d c z e ń ze s tro n y z a k ła d u , że k o ń czy się na o w inięciu p alca, c z y te ż z d e z y n fe k o w an iu sk a le c z e n ia, a ro b o tn ik w r a c a bez p r z e r w y do d a lsz e j p ra c y . P o m im o tego „ w y p a d e k “ ten figu
ruje o c z y w iśc ie w s ta ty s ty c e w y p a d k ó w , s tw a rz a ją c p o z o ry , iż d a n a g a łą ź p ro d u k cji p o ciąg a z a so b ą z n a c z n ą ilość ofiar. D opiero w y s z c z e g ó l
nienie sto p n ia u sz k o d z e ń ciężkich, p o w o d u ją c y c h n a p ra w d ę d łu ż sz ą lub tr w a łą n iezd o ln o ść do p ra c y , m oże d a ć p ew ien ja śn ie jsz y o b ra z .
D lateg o też p rz e m y s ł n a fto w y , d o m a g a ją c się o b n iż en ia k a te g o rii n ie b e z p ie c z e ń stw a z a tru d n io - n j c h w nim ro b o tn ik ó w , w y s u w a ró w n ie ż i d ru - g p o stu la t p u b lik o w an ia d o k ła d n y c h d a t s ta ty s ty c z n y c h , o d n o sz ą c y c h się do ilości i jak o ści u sz k o d z e ń o ra z c y fr, ilu stru ją c y c h św ia d c z e n ia p rz e m y s łu n a rz e c z z a k ła d u i n a o d w ró t, z a k ła du w o b e c p o sz k o d o w a n y c h .
T eg o ro d z a ju s ta ty s ty k a , d o s tę p n a dla k a ż d e go b ę d zie d o p iero m ia ła p e łn ą w a r to ś ć , z a p o bieg n ie te ż ro z sie w a n y m p o g ło sk o m , iż Z ak ład ła ta n ie d o b o ry jed n ej g ru p y c z y te ż p o d g ru p y w p ły w a m i u z y sk iw a n y m i z in n y ch w a r s z ta tó w p ra c y .
Z e s z y t 24 „P R Z E M Y S Ł N A FT O W Y S tr. 609
S - k a A k c . „ P IO N IE R "
O ddział G eo lo g iczn y
P r z e d g ó r z e stryjskie
W ie rc e n ia p o s z u k i w a w c z e S. A. „ P io n ie r“
w K o e n i g s a u - R ó w n e m
n a p isa ł O. W . W y s z y ń s k i
z u d z ia łe m :
J. C ze rn ik o w sk ie g o , A. K isie le w ic za i M. K le in m a n n a 1).
W p ro g ra m ie p o sz u k iw a w c z y m T o w . „ P io n ie r“ p o sta w io n o ja k o je d e n z g łó w n y c h celów d z ia ło ln o ści e k sp lo ra c ję m io cen u p rz e d g ó rz a K a rp a t. B a d a n ie te g o o b sz a ru n a tra fiło n a z n a c z ne tru d n o śc i, g łó w n ie n a tu ry m e to d y c z n e j. P r z y sw o je n ie so b ie n a n a s z y m g ru n c ie n o w o c z e sn y c h m e to d p o s z u k iw a w c z y c h z a b ra ło k ilk a la t c z a su, p o w o d u ją c z n a c z n e o p ó źn ien ie w w y b o rz e p u n k tó w dla w ie rc e ń p o sz u k iw a w c z y c h . N a leż a
ło b o w iem z b a d a ć g eo lo g iczn ie m ożliw ie n aj
w ię k sz e o b s z a ry p rz e d g ó rz a i d ro g ą elim inacji o k re ślić s tre fy , z a słu g u ją c e w p ie rw s z y m r z ę dzie na z b a d a n ie p r z y p o m o cy w ie rc e ń g łę b o kich.
O b sz a r p rz e d g ó rz a stry js k ie g o b y ł p rz e d m io tem n a stę p u ją c y c h b a d a ń T o w . „ P io n ie r“ :
1. W sez o n ie 1929 r. p rz e p ro w a d z o n o n a a r k u sz a c h D ro h o b y c z i S try j p rz e g lą d o w e z d jęc ia g eo lo g iczn e.
2. W ciągu roku 1931 i w la tach n a s tę p n y c h w y k o n a n o b a d a n ia m a g n e ty c z n e z sz c z e g ó ln y m u w zg lęd n ie n iem o b sz a ru d a sz a w sk ie g o “).
3. W roku 1932 p rz e p ro w a d z o n o b a d a n ia se js
m iczn e m eto d ą re fra k c y jn ą n a o b s z a rz e m ięd zy D a s z a w ą — D ro h o b y c z e m a p ły tą p o d o lsk ą . P o n a d to z a p o c z ą tk o w a n o b a d a n ia g ra w im e trz y c z n e n a profilu D a s z a w a — Ł o w c z y c e 3).
4. W 1933 roku k o n ty n u o w a n o b a d a n ia s e js m iczn e m e to d ą re fra k c y jn ą , n a o d cin k u p rz e d g ó rz a O p a ry — D o b ro w latiy .
5. W 1934 ro k u p rz e p ro w a d z o n o b a d a n ia se js
m iczn e m e to d ą re fra k c y jn ą z o k o licy D a sz a w y , jako p u n k tem w y j ś c i a 4).
6. W roku 1935 k o n ty n u o w a ł , P io n ie r“ b a d a n ia n a o b s z a rz e stry js k im o ra z n a o b sz a ra c h s ą sia d u ją c y c h , k tó re łą c z ą się reg io n a ln ie ze s tr e - ') P r z e d s ta w io n e w ty m k o m u n ik acie w y n ik i b ad ań m ik ro p a le o n to lo g ic z n y c h , p e tro g ra fic z n y c h i ch e m ic z n y c h w y k o n a n e z o s ta ły w p ra c o w n i S. A. „ P io n ie r“
p rz e z J. C z e rn ik o w sk ie g o , A. K isielew icza i M. K lein- m anna.
") H. O rk is z : W z g lę d n e zd ję c ie m a g n e ty c z n e pio
n o w ej s k ła d o w e j n a w sch o d n im p rz e d g ó rz u K a r p a t In s ty tu t G eofizyki U. J. K. L w ó w , 1937.
3) E. J a n c z e w s k i: A nom alie g ra w im e tr y c z n e na p rz e d g ó rz u K a rp a t w sch o d n ich . G eol. 1 S ta t. N afto w a.
1933.
4) Z. M ite ra : F r a c e se jsm ic z n e na p rz e d g ó rz u i w K a rp a ta c h w r. 1934. P r z e m y s ł N afto w y , 1934.
fą to rto ń s k ą p rz e d g ó rz a stry js k ie g o . W y k o n a n o w ty m celu re am b u lację d a w n y c h z d ję ć n a a r k u s z a c h D ro h o b y c z , R udki i S a m b o r, p o słu g u ją c się w ie lk ą ilością stu d z ie n e k rę c z n y c h . fJ o n ad to o d w i e r c o n o 46 o t w o r ó w r d z e n i o - w y c h, o p rz e c ię tn e j g łę b o k o śc i o k o ło 150 m.
W k o ń cu p rz e p ro w a d z o n o s y s te m a ty c z n e b a d a nia c a łe g o o b sz a ru p r z y p o m o cy m e t o d y s e j s m i c z n o - r e f l e k s y j n e j .
W y m ie n io n e s y s te m a ty c z n e p ra c e b a d a w c z e n a o b sz a rz e ' s try js k im d o s ta r c z y ły już p o w a ż n e go m a te ria łu o b s e rw a c y jn e g o . O p ró c z d z ia ła ln o ści T o w . „ P io n ie r“ p rz y c z y n iła się do p o zn an ia w a ru n k ó w z ło ż o w y c h i g e o lo g ic z n y c h tej pro
w incji a k c ja w ie rtn ic z a in n y ch n a sz y c h p rz e d s ię b io rs tw n a fto w y c h . D użo c e n n y c h w y ja śn ie ń d o s ta r c z y ły w ie rc e n ia w y k o n a n e n a p ó łn o c od D a s z a w y , a m ian o w icie w C h o d o w ic a c h i U her- sku, o ra z n a p ó łn o c n y -z a c h ó d od D a s z a w y : w W o w n i i O p arach .
W sp o m n ia n e w y ż e j w ie rc e n ia b y ły w y k o n a n e w n a stę p u ją c y m o k re s ie : W ie rc e n ia sz y b ó w w U h e rsk u i O p a ra c h p o d ję to w roku 1933. W ie r cenie g łęb o k ieg o o tw o ru w W o w n i ro z p o c z ę to w roku 1934. Z z e s ta w ie n ia ty c h d a t w y n ik a , że a k c ja w ie rtn ic z o -p o s z u k iw a w c z a n a te re n ie o b s z a ru s try js k ie g o p o za D a sz a w ą , p o d ję ta p rz e z p rz e d s ię b io rs tw a n afto w e, z o s ta ła p o p rz e d z o n a w s tę p n y m i b a d a n ia m i g eo lo g iczn y m i i g e o fiz y c z nym i, p rz e p ro w a d z o n y m i p rz e z S. A. „ P io n ie r“ . Je d n y m z m o m e n tó w d e c y d u ją c y c h o podjęciu ak cji w ie rtn ic z e j n a p rz e d g ó rz u s try js k im b y ło pole g a z o w e w D a sz a w ie . P rz y jm o w a n y d a w niej p o gląd, że o b s z a r d a s z a w s k i je s t w y łą c z n ie z ło ż e m g a z o w y m , nie d a się d zisiaj u trz y m a ć . B r a k n a to p o d sta w . P r z e d e w s z y s tk im nie z n a m y sp ąg u se rii g a zo w ej. P o n a d to a n a liz a c h e m iczn a gazu d a s z a w s k ie g o i in n y ch z n a n y c h d o tą d w y s tą p ie ń g azu n a o b sz a ra c h a n a lo g ic z n y ch pod w z g lę d e m s tra ty g ra fic z n y m i te k to n iczn y m z D a sz a w ą , w y k a z a ła o d m ie n n y sk ła d c h e m ic z n y od g a z ó w c z y s to m e ta n o w y c h ty p u tra n s y lw a ń s k ie g o .
D la stw ie rd z e n ia w a ru n k ó w s tra ty g ra fic z n y c h , facjaln y ch i z ło ż o w y c h k o m p lek su p o d śc ie la ją ceg o p ro d u k ty w n ą se rię d a s z a w s k ą , n a le ż a ło b y o d w ie rc ić g łęb o k i o tw ó r p o s z u k iw a w c z y w s a m ej D a sz a w ie . Z p r z y c z y n n a tu r y g o sp o d a rc z e j w ie rc e n ie w sam ej D a sz a w ie nie b y ło b y jed n ak w s k a z a n e . D lateg o n ale ż a ło w y b r a ć w pewne:'
S tr. 610 „P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y “ Z e s z y t 24 o d le g ło ści ta k i o d cin e k p rz e d g ó rz a , k tó r y w y k a
zuje n a jw ię k sz ą an alo g ię z D a s z a w ą . W d zisie j
s z y m s ta n ie n a s z y c h w ia d o m o śc i p rz y jm u je m y , że z ło ż e d a sz a w sk ie je s t p r z y w ią z a n e do k o n ta k tu a n o rm a ln e g o s ta rs z e j se rii steb n ick iej, n a su n ię te j o d p o łu d n ia n a u tw o r y m io ceń sk ie w iek u g ó rn o to rto ń sk ie g o .
M iejsce pod g łę b o k ie p io n iersk ie w ie rc e n ie p o sz u k iw a w c z e , k tó re ja k już w y ż e j z a z n aczo n o , m ia ło b y n a celu e k sp lo ra c ję k o m p lek su z a le g a ją ceg o p o n iżej g a z o w e j se rii d a s z a w s k ie ’', p o w in n o o d p o w ia d a ć n a s tę p u ją c y m w a ru n k o m :
a) z n a jd o w a ć się w d o s ta te c z n y m oddaleniu od D a s z a w y , dla z a c h o w a n ia re z e r w g a z o w y c h 1 ra c jo n a ln e j ek sp lo a ta c ji z ło ż a d a sz a w sk ie g o ;
b) w a ru n k i te k to n ic z n e p o w in n y b y ć a n a lo g iczn e do d a sz a w sk ic h . S z y b p o w in ie n b y ć z a ło ż o n y n a se rii ste b n ic k ie j, w n iew ielk iej o d le g ło ści od g ra n ic y n a su n ię c ia ;
c) m iejsce pod sz y b pow inno b y ć w y b r a n e o p ty m a ln ie w k ie ru n k u z re d u k o w a n ia d a sz a w - sk iej se rii g ó rn o -to rto ń s k ie j;
d) s z y b p o w in ien się z n a jd o w a ć w o b ręb ie z a p a d lisk a o b w o d o w e g o , k tó re g o istn ien ie p rz y j
m u jem y n a p o d sta w ie in te rp re ta c ji b a d a ń sejs
m ic z n y c h ;
e) k o m p lek s to rto n u p ow inien z a le g a ć te k to nicznie spokojnie.
D la w y b o ru o b sz a ru , k tó r y o d p o w ia d a łb y w a run k o m w y lic z o n y m w y ż e j, b r a k je sz c z e b y ło d o s ta te c z n y c h p o sta w , u sp ra w ie d liw ia ją c y c h b i
cie k o sz to w n e g o o tw o ru do g łę b o k o śc i o k oło 2 000 m. P r z e d u m ieszc zen iem ta k ie g o o tw o ru n a le ż a ło z a te m bliżej u sta lić lo k aln e w a ru n k i g e o lo g iczn e p r z y p o m o c y p ły ts z y c h w ie rc e ń .
W ty m w ła ś n ie le ż y u z a sa d n ie n ie p o d jęcia p rz e z S. A. „ P io n ie r“ p ó łg łę b o k ie g o w ie rc e n ia w K ónigsau. P u n k t te n je st o d d a lo n y o około 18 km od p o la g a z o w e g o D a s z a w y . P o n a d to o k o lica K ónigsau— R ó w n e zn ajd u je się w stre fie k o n ta k tu a n o rm a ln e g o n a su n ię ty c h w a r s tw ste b - n ickich i to rto n u , p rz e śle d z o n e g o p r z y p o m o cy p ły tk ic h w ie rc e ń rd z e n io w y c h , w y k o n a n y c h na p o łu d n io w y -w sc h ó d w K a w sk u o ra z n a p ó łn o c- n y -z a c h ó d w L etn iej.
Z a d an iem w ie rc e n ia w K ónigsau— R ó w n em b y ło w p ie rw s z y m rz ę d z ie o k re śle n ie w a ru n k ó w s tra ty g ra fic z n y c h i te k to n ic z n y c h to rto n u . W sz c z e g ó ln o śc i c h o d ziło o stw ie rd z e n ie p o z y cji s tra ty g ra fic z n e j to rto n u , o ra z u sta le n ie jego c h a ra k te ru tek to n iczn eg o .
Sytuacja otw oru i daty techniczne.
O tw ó r p o s z u k iw a w c z y „M a zu r N r 1“ w K ó
n ig sau — R ó w n em , p o w ia t D ro h o b y c z , z n ajd u je się w p u n k c ie o d le g ły m o 15 k m w k ie ru n k u p ó łn o c n y m od S try ja . S y tu a c ja o tw o ru je s t z a z n a c z o n a n a m a p ce „S z k ic s y tu a c y jn y o tw o r ó w p o sz u k i
w a w c z y c h n a p rz e d g ó rz u okolic S tr y ja “, o g ło szo n e j w k o m u n ik acie „ M a te ria ły g eo lo g iczn e z w ie rc e ń p o sz u k iw a w c z y c h n a p rz e d g ó rz u o k o lic S tr y ja “ (P rz e m y s ł N a fto w y N r 20 i 21).
W ie rc e n ie b y ło p ro w a d z o n e sy s te m e m „ C a ly x “ , o sią g n ę ło w c z e rw c u 1937 r. k o ń c o w ą g łę bo k o ść 662 m.
Z a ru ro w a n ie o tw o ru b y ło n a s tę p u ją c e : do
r u r y 10”
„ 9”
„ 7”
„ 6V2”
31.90 m 148.90 „ 291,70 „ 508,50 „
M a te ria ł rd z e n io w y , b y ł po p ie rw s z y m z b a d a niu n a m iejscu p rz e z A. K isielew icza, p rz e s y ła n y do p ra c o w n i do L w o w a , g d zie z o s ta ły w y k o n a ne s z c z e g ó ło w e b a d a n ia p e tro g ra fic z n e , ch e m ic z ne i m ik ro p aleo n to lo g iczn e. Z n alezio n e w r d z e niach sk a m ie n ia ło śc i o d d an o do d y sp o z y c ji prof.
W. F r ie d b e r g o w i5).
P r z y g łę b o k o śc i o tw o ru 632' m z o sta ło w y k o nane rd z e n io w a n ie e le k try c z n e m e to d ą S chlum - b e rg e ra . P r z y tej sp o so b n o ści w y k o n a n o p ró b y d o św ia d c z a ln e a p a ra tu rą dla b o c z n e g o p o b i e r a n i a r d z e n i z e ś c i a n o t w o r u .
Opis rdzeni.
C h a r a k te r p e tro g ra fic z n y p rz e w ie rc o n y c h sk a ł p rz e d s ta w ia się n a stę p u ją c o :
od — 21,00 m G lina ż ó łta.
21 .0 0 — 31,00 „ Ż w iry .
31 .0 0 — 77,00 „ Iły ciem no s z a re , o liw k o w e lub z b ru n a tn y m odcieniem , m iejscam i sp ę k a n e i z lu s tro w a n e . C z ę sto w k ła d k i d ro b n o z ia rn iste g o s z a re g o p ia sk o w c a . W g łę b o k o śc i 52,8 m do 53,1 o ra z 56,1 m do 57 m ław ice w y ż e j o p isan eg o p ia s k o w c a z d ro b n y m i ż y łk a m i gipsu.
77 .0 0 — 1 5 0 ,0 0 ,, Iły sz a ro -o liw k o w e , p r z e w a żnie m a rg liste , c z a se m z a p ia - szczo n e. W g łę b o k o śc i 80,4 m do 81,0 m i 84,3 do 87,0 m s z a re d ro b n o -z ia rn is te p ia sk o w ce.
150.00 — 151,3 „ P ia s k o w ie c d ro b n o -z ia rn is ty , s z a ro -b ru n a tn y .
151.3 — 163,7 „ Iły sz a ro -o liw k o w e , z a p ia sz - cz o n e z d ro b n y m i w k ła d k a m i gipsu.
163.7 — 168.8 „ S z a ro -o liw k o w e i b ru n a tn o - c z e rw o n a w e iły.
168.8 — 169,3 „ D ro b n o -z ia rn isty , sz a ro b r u n a tn y p ia sk o w ie c .
169.3 — 210,0 „ M a rg liste iły łu p k o w e, sz a ro - o liw k o w e i b ru n a tn a w e . N ie
k ie d y c z e rw o n o -b ru n a tn e , p rz e ła w ic o n e w k ła d k a m i ciem - n o -s z a ry c h z a p ia sz c z o n y c h . Ż y łk i gipsu.
210.00 — 257,2 „ Iły i iły łu p k o w e, p rz e w a ż n ie m a rg liste , n ie k ie d y z o d cie
niem o liw k o w y m i b ru n a tn y m , m iejscam i z lu s tro w a n e i s p ę kan e.
5) S z c z e g ó ło w y o p is m a łż y i ślim a k ó w z w ie rc e n ia
„ M a z u r“ w K ó n ig sau — R ó w n e m z o s ta n ie u m ie sz c z o n y w b ę d ą c e j w p rz y g o to w a n iu do d ru k u p ra c y prof.
F rie d b e rg a : O sk a m ie n ia ło śc ia c h to rto ń s k ic h z n a le z io n y c h w w ie rc e n ia c h „ P io n ie ra “ n a p rz e d g ó rz u K a rp a t w sch o d n ich i śro d k o w y c h .
