Jendryczko, Tomasz
"Henryk VIII", Albert Frederick Pollard,
przeł. Irena Szymańska, Warszawa 1978
: [recenzja]
Przegląd Historyczny 71/2, 421
1980
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
Z A P IS K I
421
A lbert F rederick P o l l a r d , H enryk VIII, przeł. Irena S z y m a ń s k a , „Biografie sławnych ludzi”, Państw ow y In sty tu t Wydawniczy, W arszawa 197S. s. 290.
A. F. P o l l a r d „do dziś u v áz án y jest za jednego z najw ybitniejszych znaw ców epoki Tudorów <1485—1603), a jego książka o Heraryku VIII, w ydana po raz pierwszy w 1902 ro k u i w ielokrotnie w znaw iana, jest podstawową biografią tego niezwykłego m onarchy”. Taką inform ecję znajdzie czytelnik w k rótkiej notce (na obwolucie) stanow iącej w stęp do polskiego w ydania pozycji od lat będącej w obiegu naukow ym i dobrze znanej specjalistom. W ciągle żywej dyskusji na tem at roli biografistyki w piśm iennictw ie historycznym sylw etka H enryka V III, n a k re ślona przez angielskiego m istrza tego gatunku, może stanowić inspirację dla w ielu historyków. Pollard nie unika zdecydowanych i kontrow ersyjnych ocen, stwierdza, iż za panow ania H enryka „jednostkę złożono w ofierze ina ołtarzu państw a i pow szechna uległość dowiodła, że nie można obronić narodu przed nim sam ym ” (s. 276). W kracza w ielokrotnie na obszary teorii polityki przypom inając M achia- vella czy też pisząc nie bez ironii — „politycy, k tórzy próbują rządzić wyłącznie w oparciu o zasady m oralne, rzadko odnoszą sukcesy i rzadko są kochani” (s. 272).
W ydawnictwo zadbało o wyposażenie książki w liczne czarno-białe i barw ne ilustracje (te ostatnie nie przynoszą chw ały naszej poligrafii), bibliografię, indeks oraz bardzo potrzebną tablicę genealogiczną (Lancastrów, Yorków i Tudorów w XIV—XVI w.). B rak ijednak krótkiego wprow adzenia, stosowanego przy prezen tacji dorobku polskich klasyków historiografii.
Przy okazji w arto podnieść kw estię doboru pozycji tłum aczonych dla tej, tak poczytnej, serii Państwowego In sty tu tu Wydawniczego. Czy, nie zapom inając o przybliżaniu polskiem u czytelnikowi dzieł znanych i należących do kanonu lite ra tu ry naukow ej, nie należałoby szerzej sięgnąć po znakom itych autorów współ czesnych, stosujących w swojej pracy szerszy kw estionariusz pytań i u jm u ją cych inaczej tradycyjną problem atykę?
T. J.
Teresa J a k i m o w i c z , Dwór m urow any w Polsce X V I w ieku
(wieża — kam ienica — kasztel), Państw ow e W ydawnictwo Naukowe,
W arszaw a—Poznań 1979, s. 224.
Przedm iotem zainteresow ań au to rk i jest analiza funkcyjno-architektoniczna wieżowego domu pańskiego z terenów Korony, a zwłaszcza z obszarów Małopolski i Wielkopolski. Analizę tę przeprowadzono w oparciu o przykłady kilkudziesięciu obiektów, z których część zachowała się do naszych czasów, rekonstrukcję zaś pozostałych umożliwiły źródła opisowe i ikonograficzne. Omawianie problem atyki rozpoczyna autorka wychodząc od przedstaw ienia charakterystyki i genezy śred niowiecznego domu wieżowego na terenach zachodniej i południowej Europy. P re zentuje jego założenia funkcyjne i podporządkow aną im ściśle formę, w skazując jednocześnie na ideow ą zależność szesnastowiecanego domu pańskiego w Polsce od wzorców ogólnoeuropejskich. Dom wieżowy — model 'uniwersalnie funkcjonu jący w Europie od połowy XV istulecia — był farm ą powszechnie stosowaną. R eali zował on najdoskonalej, z p u n k tu w idzenia użytkow nika, wszystkie należne sie dzibie pańskiej funkcje, a więc obronną — na co kładziono szczególny nacisk, reprezentacyjną, prestiżow ą i w m niejszym stopniu m ieszkalną. Pojaw ienie się murowanego domu wieżowego na terenach Korony w pierwszej połowie XVI w ie Ku wiąże autorka z przem ianam i ekonomicznymi (rozwój gospodarki folwarcznej),
