)
a
ft
OS WABRZES
JIHGFEDCBAftsewytt doUarcxoi ■•Mty, lob rwroto aear aboaa-RQPONMLKJIHGFEDCBA
P i ą t e k A m b r o ż e g o b . , M a r c e l e g o S o b o ta N ie p o k a l a n e P o c z ę c i e N . M . P . N i e d z i e la L e o k a d ji , P i o t r a F .
Przedpłata• Beazeatam |a*»es | W aiaprxewidii®«ycł^
D z i ś w s c h ó d s ł o ń c a n d 8 1 z a ć h . 1 5 .4 2
J u t r o > • 8 . 2 j 1 5 .4 5
D a i ć k s i ę ż y c a - 2 ,1 5 — w 1 3 .3 8 ogłosz. pobiera tie od wiertza
UgiOSZema . mm. (7 łam.) 1O tI, Z. reklamy M ttr. 34am. w wiadomościach potocznych 30 gr na pierw- tzej ttr. 50 gr. Rabatu udziela tie przy częttem ogl.*
tzaniu. .Giot W^brzetki" wychodzi trzy razy tygoda.
i to w poniedziałek, środę i piętek. Skrzynka pocztt- Wa 23. Redakcja i adminittracja ul. Mickiewicza 11 Telefon 80. Konto czekowe P- K- O. Poznań 204,252.
i -
k
I
I
Nr. 144 Wąbrzeźno, sobota 8 grudnia 1928 r. Rok VII!
W ł a ś c i w e o b l i c z e
t a k z w . o p o z y c j i
O p o z y c ja z l e w a , t j. W y z w o le n i e , S t r o n n ic t w o C h ł o p s k i e i P . P . S ., w s p o m a g a n e p r z e z o p o - z y q ę z p r a w a t j . p r z e z S t r o n n i c tw o N a r o d o w e , ( c z y t a j : n a r o d o w a d e m o k r a c j a ) i j e g o s a te l it ó w , w a lc z y z a p a m i ę t a le j u ż o d d ł u g i e g o c z a s u o u t r z y m a n i e w P o ls c e d e m o k r a c j i p a r l a m e n t a r n e j, k t ó r a w j e j o c z a c h j e s t j a k b y z a g r o ż o n ą .
O d e m o k r a c ji p a r l a m e n ta r n e j, o n i e b e z p i e c z e ń s tw a c h , n a j a k ie j e s t n a r a ż o n a , o z a s a d z k a c h , j a k i e s i ę n a n i ą z a s t a w i a , w y p i s u je p . N i e d z i a ł k o w s k i n a ł a m a c h ,,R o b o t n ik a o d r o k u c z y o d d w ó c h l a t n i e s ły c h a n e h i s t o r je . N i e b ę d z ie m y w d a w a ć s i ę o b e c n i e w s u b t e ln ą t r e ś ć t y c h w y w o d ó w . N a m , l a ik o m s i ę w y d a j e , ż e n a j le p i e j s ł u ż y i d e i i z a s a d o m d e m o k r a c j i p a r l a m e n t a r n e j t e n , k t o w m i a r ę s i ł p r z y c z y n i a s i ę d o n a j b a r d z i e j i n t e n s y w n e j p r a c y S e j m u i n a o d w r ó t , k t o t ę p r a c ę s a b o t u j e , k t o w n i e j p r z e s z k a d z a , t e n w ła ś n ie s z k o d z i d e m o k r a c j i p a r l a m e n ta r n e j.
S e jm p r z e z p r a c ę i t y lk o p r z e z p r a c ę m o ż e w y w ie r a ć w p ł y w n a r z ą d y p a ń s tw e m . I m p r a c a t a j e s t b a r d z ie j p r o d u k ty w n a , i m b a r d z i e j r e a ln e w y d a je o w o c e , t e m w p ł y w t e n j e s t w ię k s z y . B e z p ł o d n a o p o z y c j a , o b s t r u k c y j n e m o w y , d e m a g o g ic z n e w y s tą p i e n i a n i e ty l k o h a m u ją p r a c e S e jm u , a l e p o d r y w a j ą w z u p e ł n o ś c i j e g o p o w a g ę w o c z a c h s p o ł e c z e ń s tw a , b o p r z e c ie ż s p o ł e c z e ń s t w o p a t r z y n a s w o ic h w y b r a ń c ó w , n a t o , c o r o b i ą , i j a k r a d z ą , g d y ż o d n i c h w p i e r w s z y m r z ę d z i e d o m a g a s i ę p o p r a w y s w e g o b y t u . J e ż e l i p o w a g a S e j m u , p o c z y n a j ą c o d r o k u 1 9 1 9 m a l a ł a z r o k u n a r o k n i e u s ta n n i e c o t y s i ą c r a z y s t w ie r d z o n o p u b l ic z n i e p r z e d p r z e w r o t e m m a jo w y m w p r a s ie i w s a m y m S e jm i e , t o p r z e c ie ż n i k t r o z u m n y m e b ę d z i e s z u k a ł p r z y c z y n t e g o w p r z e w r o c i e m a jo w y m , j a k c h c i e li b y t o w y k d z a ć p u b l i c y ś c i o p o z y c y j n i . P o w a g ę S e jm u w s p o łe c z e ń s t w i e p o d e r w a ł y n i e s a m o w i te h a r c e d e m a g o g i c z n e i t a r g i o s o b i s te , j a k i c h a r e n ą p r z e z l a ta c a łe b y ł S e j m , a p r z e w r ó t m a j o w y b y ł w ła ś n ie d o k o n a n y p o t o , b y t e j w y s o c e c h o r o b l iw e j a t m o s f e r z e i w y ł a n ia j ą c y m s i ę z n i e j r z ą d o m k r e s p o ł o ż y ć .
D z ia ł a c z e o p o z y c y j n i n i e m o g ą p r z e c ie ż z a p o m n i e ć d a w n y c h , d o b r y c h , p r z e d w o j e n n y c h c z a s ó w . W a l k a w o b r o n i e „ z a g r o ż o n e g o b y t u " d e m o k r a c ji p a r la m e n ta r n e j to n a z e w n ą tr z , n a w e w n ą tr z c h o d z i c a łk ie m o c o in n e g o . W ła ś n ie p o n ie d z ia łk o w e p o s ie d z e n ie s e jm o w e j k o m is ji b u d ż e to w e j p r z y n io s ło ś w ie tn y p r z y k ła d s to s u n k u t a k ty k i s tr o n n ic tw o p o z y c y jn y c h d o id e i d e m o k r a c ji p a r la m e n ta r n e j
N a p o s ie d z e n iu te m p . W o ź n ic k i w im ie n iu W y z w o le n ia , P . P . S .- le w ic y i S tr o n n ic tw a C h ło p s k ie g o o ś w ia d c z y ł, ż e p o n ie w a ż w p o p r z e d n ie j s e s ji w n io s k i ic h b y ły „ z w a lc z a n e " p r z e z r z ą d , a w y k o n y w a n ie b u d ż e tu n ie z a w s z e ja k o b y z g a d z a ło s ię z u c h w a ła m i, p r z e to p r z e d s ta w ic ie le ty c h k lu b ó w u w a ż a ją z a w ła ś c iw e n ie o b e jm o w a ć ty m r a z e m r e f e r a tó w w k o m is ji b u d ż e to w e j J e d y n y w y ją te k r o b ią te k lu b y d la b u d ż e tu S e jm u , S e n a tu i N a jw y ż s z e j I z b y K o n tr o li, k tó r e to b u d ż e ty s ą n a jła tw ie js z e i c o w n ic z e m n ie z m ie n ia z a s a d n ic z e g o z n a c z e n ia d e k la r a c ji p . W o ź n ic k ie g o .
O d r a z u z a z n a c z a m y , ż e je ż e li c h o d z i o f a k ty c z n e w y p r a c o w a n ie b u d ż e tu , to d e k la ra c ja ta m a z n a c z e n ie c z y s to te o r e ty c z n e . P o d c z a s o g ó ln e j d y r s k u s ji p r z y p ie r w s z e m c z y ta n iu n a p le n u m S e jm u , k lu b y r e p r e z e n to w a n e p r z e z p . W o ź n ic k ie g o a ż n a d to d o s a d n ie w y k a z a ły , c o m o g ą w n ie ś ć r z e c z o w e g o d o d y s k u s ji b u d ż e to w e j. K ilk a n a ś c ie f r a z e s ó w d e m a g o g ic z n y c h i ty le ż h u m o r y s ty c z n y c h p o u c z e ń p o d
a d r e s e m M in is tr a S k a r b u — p r z y c z e m ja k o z n a w c a b u d ż e tu r e k o m e n d o w a ł s ię p . D ą b s k i — to w s z y s tk o . A le d e k la r a c ja p . W o ź n ic k ie g o m a z n a c z e n ie , je ż e li c h o d z i o s to s u n e k o w y c h k lu b ó w d o
cans
Tylko 18 - zi.
kosztuje para damskich
1PEPEGE1
z aksamitnemi wyłogami Jersey czarny,fason niski
ŻĄDAJCIE WSZĘDZIE TYLKO WYROBÓW
)PEPEGE(
b r o n io n e j p r z e z n ic h id e i d e m o k r a c ji p a r la m e n ta r n e j, p r z y c z e m n a le ż y p o d k r e ś lić , ż e a n a lo g ic z n e s ta n o w is k o z a ję ła d a w n ie j o p o z y c ja z p r a w a .
. O tó ż n ie o b e jm o w a n ie r e ie r a tu w k o m is ji, in - n e m i s ło w y o p o z y c ja n ie c h c e b r a ć u d z ia łu w p r a c y n a d ta k k a r d y n a ln e j w a g i d la P a ń s tw a s p r a w a , ja k ą je s t b u d ż e t: P r z y k a ż d e j s p o s o b n o ś c i z a p e w n ia . ż e u w a ż a p r a c ę n a d u c h w a la n ie m b u d ż e tu z ą k a r d y n a ln e p r a w o P a r la m e n tu , a le n ie c h c e z te g o p r a w a k o r z y s ta ć . W o li b a w ić s ię w d e m a g o g ic z n ą h e c ę . Ł a tw ie j w y m y ś la ć , n iż p r a c o w a ć , b o p r a c o w a ć tr z e b a u m ie ć !
T a k w y g lą d a w ś w ie tle n a g ic h f a k tó w s to s u n e k o p o z y c ji d o b r o n io n e j p r z e z n ią r z e k o m o z a g r o ż o n e j id e i d e m o k r a c ji p a r la m e n ta r n e j. W o p in ji p u b lic z n e j z n a jd z ie to w ła ś n ie o c e n ę i g d y b y c h o d z iło je d y n ie o w z g lę d y p a r ty jn e , m o ż n a b y s ię ty l
k o c ie s z y ć ż e p r z e c iw n ik z r o b ił k r o k te n f a łs z y -
■ w y . A le c h o d z i o r z e c z y z n a c z n ie w a ż n ie js z e , c h o ' d z i o P a ń s tw o i je g o in te re s ! I o to je s te ś m y z n o w u ś w ia d k a m i, ż e s ą u g r u p o w a n ia w S e jm ie , k tó r e
‘ in te r e s y p a ń s tw o w e p o ś w ię c a ją d la in te r e s ó w w ła s n y c h , z r e s z tą r ó w n ie ż f a łs z y w ie p o ję ty c h
1 S te f a n Ź e ls k i.
Gdynia ośrodkiem zainteresowań sfer gospodarezyeb
G d y n ia 6 . 1 2 . W d n iu ju tr z e js z y m p r z y - f le m z w ie d z e n ia m ia s ta i u r z ą d z e ń p o r to w y c h . W 1 z w ią z k u z te m s p o d z ie w a n y je s t p r z y ja z d d o G d y
’ n i k ilk u p r z e d s ta w ic ie li p o ls k ic h k ó ł g c s p o d a r -
; c z y c h , c e le m n a w ią z a n ia k o n ta k tu z k o ła m i w s c h ó d n io - p r u s k ie m i.
b ę d z ie d o G d y n i w y c ie c z k a z ło ż o n a z 1 0 o s ó b , r e p r e z e n tu ją c y c h n a jp o w a ż n ie js z e s f e r y ż y c ia g o s p o d a r c z e g o P r u s W s c h o d n ic h . P o z a trz y m a n iu s ię w d n iu d z is ie js z y m w G d a ń s k u i z w ie d z e n iu s to c z n i g d a ń s k ie j u d a je s ię w y c ie c z k a ju tr o d o G d y n i c e -
Drogi polski lot transftthmfyeki
Przygotowanie majorów Kubali i Idzikowskiego.
B o h a te r s c y p io n ie r z y p r z e s tw o r z y m a jo r o w ie K u b a la i I d z ik o w s k i, n ie z r a ż e n i n ie p o w o d z e n ie m p ie r w s z e g o lo tu k tó r e g o o m a l n ie p r z y p ła c ili w ła - s n e m ż y c ie m w y s tę p u ją d o p o w tó r n e j w a lk i o z d o b y c ie A tla n ty k u . W ty c h d n ia c h w y je c h a ł n a s ta łe z W a r s z a w y d o P a r y ż a m jr . K u b a la , b y w r a z z m jr . I d z ik o w s k im , k tó r y ta m ju ż o d k ilk u m ie s ię c y p r z e b y w a , o s o b iś c ie k ie r o w a ć p r a c a m i p r z y g o to w a w - c z e m i, a p r z e d e w s z y s tk ie m w n a jd ro b n ie js z y c h s z c z e g ó ła c h w y k o r z y s ta ć d o ś w ia d c z e n ia p ie r w s z e g o lo tu . S a m o lo t d la n a s z y c h lo tn ik ó w b u d u ją te
s a m e z a k ła d y „ A m io t“ , s iln ik z a ś z a k ła d y „ L o r a in D ie tr ic h " F u n d u s z e n a s f in a n s o w a n ie d r u g ie g o lo tu w w y s o k o ś c i 5 0 .0 0 0 d o la r ó w z a p e w n iła p o lo n ja a - m e r y k a ń s k a ; z te j s u m y 3 5 .0 0 0 d o i. ju ż p r z e k a z a n o d o d y s p o z y c ji ś m ia ły c h lo tn ik ó w , p o z o s ta ła z a ś s u m a p r z e k a z a n a b ę d z ie w k r ó tc e .
S ta r t d o g ig a n ty c z n e g o lo tu n a z d o b y c ie n ie z d o b y te g o d o ty c h c z a s z e w s c h o d u n a z a c h ó d A tla n ty k u n a s tą p ić m a w p o c z ą tk a c h m a ja r o k u p r z y s z łe g o .
Po trzęsieniu ziemi i w Chile
Statystyka zabitych i ranionych.
S a n tia g o , 3 . 1 2 N o w e w s trz ą s y p o d z ie m n e , c h o ć s iln e , w y c z u to w o k o lic a c h , n a w ie d z o n y c h tr z ę s ie n ie m w s o b o tę w n o c y i w n ie d z ie lę r a n o . W e d le d o n ie s ie ń n ie o fic ja ln y c h lic z b a z a b ity c h w T a lc a w y n o s i 1 0 8 , r a n io n y c h z a ś 3 0 0 o s ó b , W C h a ł la n z a b ity c h je s t p o d o b n o 3 0 o s ó b , r a n io n y c h r ó w -
n ie ż 3 0 . W T e n ie n te w k o p a ln i C o p p e r C o m p a n y g d z ie n a s tą p iła e k s p lo z ja z n a le z io n o z w ło k i 1 7 o - s ó b . P r z y p u s z c z a ją je d n a k , iż p o d g r u z a m i z n a jd u ją s ię z w ło k i d a ls z y c h o f ia r k a ta s tr o f y . J a k d o n o s z ą z P e le q u e n b y ło ta m 5 z a b ity c h a w S a n ta C r u z
— 3 0 z a b ity c h . B y ły te ż o f ia r y w lu d z ia c h w in n y c h
m iejscow ościach W czoraj w ieczorem przyw rócona została norm alna kom unikacja kolejowa, naw iąza
no też połączenia telegraficzne i telefoniczne z o-
kolicam i, nawiedzionem i trzęsieniem ziem i.LKJIHGFEDCBA
Wołga wylała
D ziesiątki wsi i m iasteczek pod wodą- W A strachanie i Turkiestanie trzęsienie ziem i.
M oskw a 6. 12. N adchodzą tu straszne w iado
m ości o w ielkiej pow odzi spow odow anej przez w y
lew W ołgi. W pobliżu A strachania nad m orzem K aspijskiem w ezbrane w ody zalały 25 w iosek i szereg m iasteczek. Przerażeni m ieszkańcy schroni
li się na dachy gdzie w śród głodu i chłodu oczeku
ją pom ocy. U siłow ano przesłać pow odzianom za
pasy żyw ności na dw óch barkach rybackich. Po dłuźszem zm aganiu się z falam i barki m usiały po
w rócić do lądu.
Śmiertelny pojedynek w Warszawie
Literat zabił dyrektora banku. — Ustaw a antypojedynkowa na czasie.
W arszawa, 6. 12, W czoraj o św icie w ujeżdżal
ni 1 p. szw oleżerów odbyło się starcie na pistolety pom iędzy literatem Strum pf-W ojtkiew iczem , a w i
cedyrektorem Pow szechnego B anku K redytowe
go A l. O stoja - Zaw adzkim nń w arunkach: 35 kro
ków i jednorazow a w ym iana strzałów. Pierw szy
Ojciec św. ofiarom trzęsienia ziemi w Cbille
W iedeń, D zienniki w łoskie donoszą z Rzym u, lirów przeznaczył rów nocześnie O jciec św . na ©■ GFEDCBA
ż e O jc ie c ś w . w y s ła ł n a r ę c e N u n c ju sz a c h ilijs k ie g o fiary cyklonu na Filipinach.
1.000,000 lirów na ofiary trzęsienia ziemi. 500.000 — o —
A R E S Z T O W A N IE S P R A W C Ó W M O R D U P R Z Y U L . F O K S A L W W A R S Z A W I E .
W arszaw a 6. 12. Ślędztwo w spraw ie zbrodni m orderstw a przy ul. Foksal w W arszaw ie której ofiarą padła służąca pp, Low enfiszów Franciszka A nczew ska zostało ukończone. Policja aresztow ała spraw ców bestjalskiego m ordu. ‘ Jak się okazało w łam ania na kasę p. Low enfisaa i m orderstw a do
konało 6 bandytów A . G utaszew ski znany pod pseudonim em A ntek Cham , M arjan Staszkiewicz, oraz D obiecki bratanek b. podkom isarza urzędu śledczego, znany w łam yw acz który rozpruł kasę w dom u p. Low enfisza. D otychczas nie zdołano je
szcze ująć G utaszewskiego.
Santiago de Chile 3. 12. Liczba ofiar trzę
sienia ziem i ciągle w zrasta. D otychczas ustalono, że zabitych zostało 218 osób, 257 odniosło ciężkie poranienia, zaś przeszło 2.000 — lekkie. 20.000 o- sób pozostało bez dachu nad głow ą. _
Panikę w śród ludności A srachania spotęgow a
ło odczute tam ciężkie trzęsienie ziemi. D onoszą o w ielkich stratach m aterjalnych, jak i o zabitych i rannych.
Silne trzęsienie ziem i dało się rów nież odczuć w Turkiestanie. Ludność w popłochu ucieka z m iast.
strzelał Zaw adzki drugi W ojtkiew icz. Zaw adzki padł ugodzony w głowę. O dw ieziono go do szpitala U jazdow skiego gdzie zakończył życie przed w nie
sieniem na salę operacyjną.
Zaw adzki osierocił dw oje m ałych dzieci.
S Z W E D Z K I O K R Ę T T O W A R O W Y Z A G IN Ą Ł . Londyn 5. 12. Szwedzki statek tow arow y, któ
ry opuścił przed 3 tygodniam i A nglję z ładunkiem w ęgla nie przybył dotychczas do m iejsca przezna
czenia — w ybrzeży Północnej A fryki. Przypuszcza się że okręt ten w raz z 18 ludźm i załogi podczas ostatniej burzy zatonął.
T R Ę S IE N IE Z IE M I W B U Ł G A R I I .
Sofja, 5. 12, W Czirpan odczuto silne trzęsienie ziem i, w skutek którego, zarysow ały się m ury do
m ów . Ludność spędziła noc w polu. Zaznaczyć w y
pada, iż dom y są niedaw no postawione, po ostat- niem trzęsieniu ziemi, które naw iedziło Bułgarję.
—X—
Obowiązkiem każdego pra codawcy i pracobiorcy
JEST O DDAĆ G ŁO S PR ZY W YB O RACK D O RA DY PO W IA TOW EJ KASY
CHORYCH W W Ą BR ZEŹN IE Ósm ego grudnia dla pracodaw ców a 9 grudnia dla pracobiorców. Jesteśm y przekonani, że każdy uprawniony do głosowania odda swój głos tylko na listę ZJED N OC ZEN IA ZAW ODO
W EG O PO LSK IEGO .
Zw iązek Zaw odowy Polski oraz Narodow a P artja Robotnicza (Praw i
ca) posiada listę nr. I.
Socjaliści nr. 2.
R zem ieślnicy nr. 3.
Ziem i aństwo, M ałorolni i przem ysł listę nr. 4.
W T E M R O K U N IE P R Z Y Z N A N O N IK O M U N A G R O D Y P O K O J W E J IM . N O B L A .
O slo 5. 12. K om isja obradująca nad p r z y z n a niem pokojow ej nagrody N obla na rok 1 9 2 8 — n ie znalazła odpow iedniego kandydata, w obec c z e g o nagroda pokojow a przyznana będzie dopiero w roku 1929.
N I K L A S — P R E Z Y D E N T E M A U S T R J L W ie d e ń , 5 . 1 2 . W III-c im g ło s o w a n iu k tó r e o d b y ło s ię o g o d z . 1 9 ,2 0 , o d d a n o p o d c z a s w y b o r ó w n a p r e z y d e n ta 2 1 1 g ło s ó w w te m 9 1 k a r te k b ia ły c h G ło s ó w w a ż n y c h 1 2 0 , w ię k s z o ś ć a b s o lu tn a 6 1 g ło s ó w . 9 4 g ło s a m i p r e z y d e n te m r e p u b lik i w y b r a n o d o ty c h c z a s o w e g o p r e z y d e n ta s tr o n n ic tw a c h r z e ś c i
ja ń s k o - s p o łe c z n y c h W ilh e lm a N ik la sa . K o n tr k a n d y d a t s o c ja ld e m o k r a tó w — S c h o b e r — o tr z y m a ł 2 6
—X—
S K U T K I C Y K L O N U N A F IL IP IN A C H . M a n ila 5 , 1 2 . P o d c z a s s z a le ją c e g o n a d F ilip i
n a m i c y k lo n u p o n io s ło ś m ie r ć 3 9 2 o s o b y . S to ty s ię c y o s ó b c ie r p i g łó d . S z k o d ę o b lic z a s ię n a 2 5 m ilj. d o la r ó w .
I
Pomimo znanych niskich cen 9u d zielam w czasie
■ SPBZEBAŻY G WIAZDKOWEJ | BBF* rozpoczynający się z dniem dzisiejszym
■ lO jo RABATU I
I
... ... . .... ... ... .. . ip r z y k u p n ie z a g o tó w k ę
|K. JAROCIŃSKI
■ Toruń Poznań Gniezno 9
Stary Rynek 29. Stary Rynek 44 ul. Chrobrego 1.
C o b ę d z i e n a P o w s z e c h n e j W y s t a w i e K r a j o w e j
'l-IALA P P Z C AxS L V WKOMENNI CZEGO /28/
WHMMMWWMBragaaWI^DCBA
PRZŁ/AySlOw y / * V
TERE.NY WZCHODNIŁ
xn PAWILONY PPZCMVJ'UOWt /ii PROJŁKT PAWILON PBZEMYZL -13 SŁOWNA REZTAVRACJA
-iL.c v k ie p n ia i p a l mia r n ia -15. CVkriERNiA i KAWIARNIA
o e u । Ą A |
--- FRAO^EtCr wf NA TERENY ZACHODNIE
NACZŁLNł ABCMITEKTI
OBJAŚNIENIE
T E R E N Y Z A C M O n i N l L
z ł WEJŚCIA.
2 OqSODNlCTWO 3 PARI<r POZRVWK'OWV A ORq A NIZ ACJ E RO-LNICZ £-
5 yTADJON.
p NA/IENNIC TWO, MA/ZYNV ROuN.
7 UE/NICTWO RRZEM. DRZEWNY aPRZEMYZŁ 7DOŻYWCZY. i OOLN 9.WZOROWE SO/OOO HODOWLANE
z i oŻ Y W Y INWENTARZ
-n. AKWARjvM ie. p l a n e t a r n y m. -19. H OTEL
Jo-DZTAL WVLTVRX 5ZTVKII NAYKi KWy/t a w a k o mv n iVa c y j n a S2WYZTAWA ZAMOBZĄOtW WOJŁWOWZkflO- 23WY/ TAWA ZAMOR2ĄDOW 'MIŁJ/KICH.
2APAWIL0N ZWIĄZKY MIAZT Z5.ZTRAŻ POŻARNA.
24. HALA citZKIŁSO PRZŁMYA.'*
27. HALA PRZEMX/LV Mg.TALOWEGO- 2a.MALA PRZEMY/LV WLPKlLNNICZtĄC POWIERZCHNIA TERENÓW WX/TAWO^XEH
Ha l a C lE Ż - H tC G O P R Z E S Ó L * 72.6/.
PAWILON
N i k t w P o l s c e , j a k d ł u g a i s z e r o k a , n i e p o z o s t a ł p o d z i ś d z i e ń o b c y t e m u w i e l k i e m u d z i e ł u , k t ó r e p o w s ta j e w P o z n a n i u . P a ń s t w o i N a r ó d , R z ą d i s p o ł e c z e ń s t w o , w s z y s tk i e s t a n y i w s z y s t k ie z a w o d y , s t a r z y i m ł o d z i, s f e r y p o s i a d a j ą c e i s f e r y z a r o b k u j ą c e t w a r d ą p r a c ą i n t e r e s u j ą s i ę b u d o w a n ą w G r o d z i e P r z e m y s ł a w a P o w s z e c h n ą W y s ta w ą K r a j o w ą , w i e lk ą d o n ie j p r z y w ią z u j ą c w a g ę . S ł u s z n i e z a a n g a ż o w a n y t u z o s t a ł p r e s t i g e p a ń s tw a , k t ó r e m a n a z e w n ą t r z o k a z a ć s i ł ę s w e j t w ó r c z e j p o k o j o w e j p r a c y . W g r z e j e s t a m b i c ja c a ł e g o N a r o d u , o k t ó r y m c u d z o z ie m c y z w y k li w y d a w a ć s ą d y p o w i e r z c h o w n e , N a s z a l i l e ż y t a k ż e i n t e r e s k r a j u , w y r a ż a j ą c y s ię w z m o ż e n i e m e k s p o r t u , p o t a n i e n ie m p r o d u k c ji , z m n i e j s z e n i e m b e z r o b o c i a . I d z ie o z b l iż e n i e z e s o b ą i z b r a ta n i e d z i e l n ic , w w s p ó l n y m , o - g r o m n y m , a r a d o s n y m w y s i ł k u — j e d n e m s ł o w e m P o w s z e c h n a W y s t a w a K r a j o w a t o c o ś w ię c e j , n iż z w y c z a j n y p o k a z p r o d u k c j i d a n e g o k r a j u — t o d o n i o s ły c z y n , w a ż ą c y w h i s to r j i R z e c z y p o s p o li t e j n a d ł u g i c h l a t d z i e s i ą tk i i z n a c z ą c y s i ę w t e j h i s t o r j i p o s tę p e m , r o z k w i to m , p o t ę g ą .
M i e s i ą c e j u ż t y l k o d z i e l ą n a s o d c h w il i o t w a r c i a P W K .. N i e d a w n o p u s t e p r z e s t r z e n ie p o k r y ł y s ię o g r o m n ą i l o ś c i ą g m a c h ó w i p a w i lo n ó w ; t a m , g d z ie d o t ą d l e ż a ł y s z a r e , p ó d m i e js k i e , w y b o is t e u - g o r y — p o w s t a ł y u l i c e , s k w e r y , s t a d j o n y ; z a r o i ł o s i ę n a p l a c a c h l u d ź m i, r o z b ł y s ł o ś w ia t ła m i, z a z i e l e n ił o k r z e w a m i — i n a o c z a c h m i e s z k a ń c ó w p o z n a ń s k i c h w t y m ż e P o z n a n iu w y r o s ło m i a s t o n o w e , k t ó r e ż y ć b ę d z i e ż y c i e m s w o is t e m p r z e z o k r e s k i l k u m i e s ię c y — i z c h w a ł ą p r z e j d z ie d o h i s t o r j i.
A j e ż e li t o , c o ju ż d o k o n a n e m z o s t a ło , j e s t o - w o c e m p r a c y 2 0 m i e s ię c y c a łe g o z e s p o ł u l u d z i , w y ł ą c z n i e t e j s p r a w ie o d d a n y c h , t o n i e m n i e j r e s z t a c z a s u d o m a j a w y p e łn i o n a b ę d z ie t r u d e m n a d e r i n te n s y w n y m , s k o r o t e r a z z k o l e i p r z y jd z i e r o z m i e ś c i ć w g m a c h a c h i p a w il o n a c h s e t k i t y s i ę c y e k s p o n a t ó w , c a ł o ś c i n a d a j ą c p r z e j r z y s to ś ć i p i ę k n o , k t ó r e w y ł ą c z n ie z a p o m o c ą h a r m o n j i i c e l o w o ś c i o s i ę g n ą ć m o ż n a . O g r o m p r a c y o b j ą ć n i e tr u d n o , g d y s i ę z w a ż y , ż e n a W y s t a w i e r e p r e z e n t o w a n e b ę d ą : s z tu k a i k u l t u r a , p r z e m y s ł i r o l n ic t w o , e m ig r a c ja , i w y c h o w a n i e f i z y c z n e , ż e W y s t a w a a g e n d r z ą d o w y c h s a m a d l a s i e b i e s t a n o w i w i e lk ą c a ł o ś ć ( w o js k o , p o c z t a i t e le g r a f , M in . o ś w i a ty , s p r a w w e w n ę tr z n y c h s p r a w z a g r a n i c z n y c h i m o n o p o l e ) , ż e
j e s t n a d e r z n a c z n a l i c z b a o r g a n i z a c y j s p o ł e c z n y c h w P o l s c e , m a ją c y c h c z e m s i ę p o c h w a li ć ; ż e t r z e b a b y ł o s t w o r z y ć c a ł y t . z w . p a r k r o z r y w k o w y , o n i e b a n l n y c h a t r a k c j a c h ; ż e o s t a te c z n i e k a ż d y , l i
t e r a l n i e k a ż d y , p r a g n i e d a ć s w o je m u p a w il o n o w i i s w o j e j p r o d u k c j i j a k n a jb a r d z i e j i n t e r e s u j ą c y c h a r a k t e r i j a k n a jp i ę k n i e js z e o t o c z e n i e .
W o b e c z j e d n o c z e n i a s i ę g o d z iw y c h a m b ic y j i u s i l n e j p r a c y — d w ó c h t w ó r c z y c h p o t ę g , b i ją c y c h z e s z l a c h e tn e g o ź r ó d ł a m i ło ś c i d o b r e j s p r a w y , ś m ia ł o ju ż d z i s ia j p o w ie d z ie ć m o ż n a , ż e P o w s z e c h n a W y s ta w a K r a jo w a g o d n i e i d o s t o j n i e p r z e d s t a w i P o l s k ę ś w ia t u ,
„ P a ła c e m S z t u k i" n a z w a n o j e d e n z d w ó c h n o w y c h g m a c h ó w u n i w e r s y te c k i c h p r z y u l, Ś n i a d e c k i c h . Z n a j d ą t a m m ie j s c e w h a l i r e p r e z e n t a c y j n e j a r c y d z i e ł a s z t u k i p o l s k i e j w l i c z b ie k i lk u d z i e s i ę c i u z M a t e jk o w s k i m H o ł d e m P r u s k im , J o a n n ą d ‘A r c i B a to r y m n a c z e l e ; z o b a c z y m y 3 7 k a r to n ó w w s p a n i a ły c h w i tr a ż y M e h o f f e r a , o r a z t w ó r c z o ś ć k i lk u n a s t u z r z e s z e ń m a l a r s k i c h i r z e ź b ia r s k ic h ; w n ę t r z a a r ty s t y c z n e p r o j e k t o w a n e s p e c j a ln i e n a P W K . i n i g d z i e n i e w y s ta w i o n e — z o s t a n ą s p e c j a l n i e u w z g lę d n i o n e ; d e k o r a c j a s t a n ie n a w y ż y n ie e u r o p e j s k i e j, a p i ę k n a k s i ą ż k a , f o t o g r a f j a a r t . u k a ż ą n a s z d o r o b e k w t y m k i e r u n k u w c a ł e j o k a z a ł o ś c i . N a p l a c u m i ę d z y d w o m a g m a c h a m i u n i w e r s y t e c - k i e m i , s t a n ie p o m n i k p o l e g ł y c h l o tn i k ó w , d ł u t a E , W i tt i g a — o r a z s z e r e g r z e ź b d e k o r a c y j n y c h .
N a d w y k o n a n i e m p r o g r a m u c z u w a z n a n y a r t y s t a m a l a r z p . T a d , P r u s z k o w s k i .
D r u g i z g m a c h ó w u n i w e r s y t e c k i c h t a k z w . A n a t o m j a , u z b i e g u u l i c Ś n i a d e c k ic h i G r u n w a l d z k ie j o d d a n y z o s t a ł p o d W y s ta w ę R z ą d o w ą , g d z i e t e ż u l o k u j e s i ę w o js k o , o p i e k a s p o ł e c z n a , w i ę z i e n n ic t w o , s z k o l n i c tw o e t c ., p o d c z a s g d y w s ą s i e d z t w ie s t a n ą o s o b n o p a w i l o n y M in . K o m u n i k a c j i i M in . P o d ^ t i T e l e g r a f ó w . D la z o b r a z o w a n i a c a ł o ś c i , w e ź m y c z ą s tk ę t y l k o p o k a z u r z ą d o w e g o — m ia n o w i c i e s z k o l n i c tw o . O b e j m i e o n o :
o r g a n i z a c j ę w ł a d z o ś w i a to w y c h w P o l s c e , r o z w ó j b u d ż e t u M in i s te r s tw a O ś w i e c e n i a , w y z n a n ia , s t a ty s t y k ę c a łe g o n a s z e g o s z k o l n i c t w a , s i e ć s z k o l n ą , b u d o w n i c t w o c a ł e g o s z k o l n i c t w a , u m e b l o w a n i e s z k ó ł, w y d a w n i c tw a M i n is t e r s t w a O ś w i e c e n i a , s z k o łę p o w s z e c h n ą j e d n o k l a s o w ą i s z k o łę p o w s z e c h n ą s i e d m io k l a s o w ą . T u t a j z o b a c z y n a
s z e s p o ł e c z e ń s t w o , j a k i e r e z u l ta t y o s i ą g a m ł o d z i e ż p o p o b y c i e s i e d m i o le t n im w s z k o le n a j n iż e j z o r g a n i z o w a n e j — j e d n o k l a s o w e j ( j e d e n n a u c z y c i e l ) , a j a k ie p o s i e d m i o le t n im p o b y c ie w s z k o le p o w s z e c h n e j n a j w y ż e j o r g a n i z o w a n e j , tj. s i e d m i o k l a s o w e j ( s i e d m iu n a u c z y c i e l i ) . N a s tę p n i e p o k a z a n y b ę d z i e s y s te m n a u c z a n i a w s z k o ła c h p o w s z e c h n y c h , ś r e d n ic h , s e m in a r j a c h n a u c z y c i e l s k i c h i z a w o d o w y c h o r a z s p e c j a l n e s z k o ł y d l a g ł u c h o n ie m y c h , o c i e m n i a ły c h i n i e d o r o z w i n ię t y c h , o ś w ia t a p o z a s z k o l n a , w y c h o w a n i e m ł o d z i e ż y — tj.
i n t e r n a t y , s a m o r z ą d y , p i s e m k a u c z n i o w s k ie , w y c i e c z k i i t p . b i b l j o t e k i s z k o ln e , s z k o ln i c tw o t e c h n ic z n o - r z e m i e ś ln i c z e , s z k o ln i c tw o a r t y s ty c z n o p r z e m y s ł o w e , s z k o ln i c tw o z a w o d o w e d l a d z i e w c z ą t , s z k o l n i c t w o a r t y s t y c z n e , s z k o ln i c tw o w y ż s z e i a r c h i w a .
W s z y s t k i e t e z a g a d n i e n ia z a le ż n ie o d s w e g o r o d z a j u b ę d ą z o b r a z o w a n e z a p o m o c ą m a p , w y k r e s ó w , p o d r ę c z n i k ó w , r y s u n k ó w , r ó ż n e g o r o d z a ju p r a c u c z n i o w s k i c h , z e s z y t ó w s z k o ln y c h , u r z ą d z e ń c a ł y c h p r a c o w n i s z k o ln y c h , f o to g r a f ? .; i k i n a . J e s t z a m ia r p o k a z a n ia u c z n i ó w p r z y p r a c y . K a ż d e t a k ie z a g a d n i e n i e " n a w y s ta w ę p r z y g o t u j e m i a n o w a n y p r z e z M i n i s t e r s t w o O ś w i e c e n i a s p e c j a li
s t a , k t ó r y d o p o m o c y d o b i e r a s o b i e w m ia r ę p o t r z e b y o d p o w ie d n i c h w s p ó łp r a c o w n ik ó w Z a d a n i e m t y c h s p e c j a li s tó w b ę d z i e , w m ia r ę m i e j s c a i ś r o d k ó w m a te r j a ln y c h , j a k n a j g łę b s z e i j a k n a j w s z e c h s t r o n n i e j s z e p r z y g o t o w a n ie s w e g o z a g a d n ie n i a n a w y s t a w ę . C e le m z o r j e n to w a n ia z w i e d z a j ą c y c h i z p o z n a n i a i c h z 1 0 - l e tn i m d o r o b k i e m , w y d a n e z o s ta n ą s p e c j a l n e k s i ą ż e c z k i i k a t a l o g w y s t a w o w y , k t ó r e w k r ó t k i c h z a r y s a c h p r z e d s ta w ią h i s to r y c z n y r o z w ó j i s t a n o b e c n y n a s z e g o s z k o ln i e t w a ., K s ią ż k i t e b o g a t o i l u s t r o w a n e i z a w ie r a ją c e s t r e s z c z e n ie w o b c y c h j ę z y k a c h , b ę d ą r o z d a w a n e d a r m o , b ą d ź t e ż s p r z e d a w a n e p o c e n i e k o s z tu P r z y w ią z u j ą c w i e lk ą w a g ę d o e s t e ty c z n e g o w y g l ą d u w y s ta w y , M in . W y z n a ń R e i . i O ś w . P u b l . p o w o ł a ło z n a n e g o a r c h i te k t a p . W i tk i e w i c z a , k t ó r y w p o r o z u m i e n iu z D y r , D e p , S z tu k i p . J a s t r z ę b o w s k i m , z a j m ie s i ę a r t y s t y c z n o - te c h n i c z n ą s t r o n ą u r z ą d z e n ia w y s ta w y ,
T u r d n o b y ł o b y w k r ó t k i m s z k ic u w y c z e r p a ć w s z y s tk o , c o n a m d a P o w s z e c h n a W y s t a w a K r a j o w a , p r z e jd ź m y z a t e m z k o l e i d o i n n e g o d z i a ł u p r o d u k c j i p o l s k i e j i p r z y j r z y j m y s i ę p r o g r a m o w i r o i -
