Jerzy Adam Radomski
O Powstaniu w Czortkowie (styczeń
1940 r.)
Niepodległość i Pamięć 3/2 (6), 219-220
UZUPEłNIENIA I SPROSTOWANIA
"N iepodległość i P am ięć" R. Ul, N r 2(6), 1996
O Powstaniu w Czortkowie
(styczeń 1940 r.)
O d w ielu lat O środek K A R T A w W arszaw ie je s t w ydaw cą niezależnego pism a histo rycznego pt. "Karta". W num erze 5 (m aj-lipiec 1991) P iotr M lotecki ogłosił bardzo intere sujący m ateriał pt.: "Pow stanie w C zortkow ie" (s. 28-42). Jest to m ało znany epizod doty czący początków Polskiego P aństw a P odziem nego na Z iem iach W schodnich byłej II R ze czypospolitej. N a str. 30 autor pisze, iż "w ielu zatrzym anych (uczestników pow stan ia - JA R ) skazano na karę śm ierci, którą d la części zam ieniono potem na długoletnie w ięzienie, w ielu zam ęczono w czasie śledztw a. O śm iu oskarżonych skazano i stracono w O dessie".
W 1991 roku w ram ach w ydaw nictw K om isji H istorycznej Z arządu G łów nego Z w iązku Sybiraków ukazał się tom 5 pt.: "W spom nienia Sybiraków ". W tym że tom ie rozpoczęto druk dokum entów , które zostały nadesłane przez panią prof. d r K rystynę L askow icz, która w tym czasie pracow ała w A rchiw um Instytutu H oow era przy U niw ersytecie Standford w K aliforni. W e w stępie od redakcji "W spom nień Sybiraków " czytam y:
"W ybrane i skopiow ane... m ateriały są fragm entem ogrom nych zbiorów - dziesiątków tysięcy - dokum entów , listów , w spom nień itd. G rom adzone przez 2 K orpus gen. A ndersa i je g o służby, agendy R ządu R zeczypospolitej w L ondynie oraz inne instytucje i osoby - m a teriały dotyczą i pow stały w okresie II w ojny św iatow ej i po niej... S zczególny w alor tych św iadectw polega na tym , że pow staw ały w latach opisyw anych w ydarzeń. Ś w iadkow ie, urzędnicy i służby - pisali o faktach, które w łaśnie m ają m iejsce lub w ydarzyły się niedaw no: listy i relacje m ów ią o rzeczyw istości otaczającej ich autorów . Z atem znaczenie tych dokum entów d la historii je s t znacznie w iększe niż w spom nień p ow stających po czterdziestu i w ięcej latach" (s. 196).
O publikow any został m .in. "W ykaz zm arłych i pom ordow anych w Z S R R je ń có w w o jen n y ch , w ięźniów i zesłańców polskich 1939-1942. S porządzony przez S am odzielny R efe rat W yw iadu O bronnego Inspektoratu L otnictw a na podstaw ie w stępnego przepracow ania III ew akuacyjnej grupy lotniczej z Z SR R " (230-260). W tym że "W ykazie" je s t lista ro z strzelanych przez N K W D za udział w pow staniu w C zortkow ie w nocy 21/22.01.1940., na podstaw ie relacji R om ana G rocholskiego:
1. C zajkow ski A leksander (s. 234) - uw aga, u M łoteckiego je s t w zm iankow any na s. 32; 2. E lberger T adeusz (s. 235);
3. K ornikow ski S zczepan (s. 242);
4. K ratus K azim ierz (s. 242); praw dopodobnie brat B olesław a K ratusa (P. M łotecki, op.cit., s. 35-36);
220
6
. Schodnicki (s. 252); 7. Z dunek W acław (s. 259);8
. Z alew ski W ładysław (s. 258) zabity w C zortkow ie.W szystko w skazuje na to, że w yżej w ym ieniona g rupa P olaków została stracona w O de ssie, o czym pisze Piotr M łotecki.
Opr. Je rzy A d a m R adom ski
Sprostowanie
D o artykułu o Józefie S ierakow skim , opracow anym przez prof. dr. hab. W incentego Pe- zackiego, a zam ieszczonym w "N iepodległości i P am ięci" n r 1(5) 1996, (s. 109-138), w p rzypisie 60 na str. 129 błędnie rozw inięto skrót "GPR". Skrót ten o znacza tytuł prasow y "G azeta P rzem ysłu R zeźnickiego". Z a pom yłkę P an a P rofesora i C zytelników naszego P is m a serdecznie przepraszam y.
