Pośpiech, Andrzej
"Beiträge zur Heimatgeschichte von
Karl-Marx-Stadt", z. 1-22 (za lata
1952-1978) : [recenzja]
Przegląd Historyczny 71/4, 852
1980
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
852
Z A P I S K Iw spółczesnej. P roblem w eryfikacji historycznej realiów w ystępujących w utw o rze literackim poruszył J. M ichalski n a prz y k ład zie analizy „ P a n a T ad e u sz a" . Pożytek tak ieg o zabiegu jest niew ątpliw y, w u tw o rze realistycznym bow iem , ja k pisze a u to r, a n ac h ro n ic z n e czy obce p rzed staw io n ej rzeczyw istości sk ład n ik i o b razu stan o w ić m o g ą fałsz artystyczny. N ie ro zw iązan e je d n a k zo staje p y tan ie, czy i w ja k i sp o só b „ P an T a d e u sz ” m oże służyć ja k o ź ró d ło wiedzy
o czasach m inionych.
K siążkę zam y k a szkic J. Jedlickiego u k azu jący p o w staw an ie i fu n k cjo n o w an ie w czasach późniejszych św iadectw h istorycznych, jak im i były spisyw ane d la p o to m n y ch relacje ludzi skazanych na zag ład ę-m ieszk ań có w getta. Z aró w n o p rzed m io t zain tereso w ań a u to ra — nie jest nim liter.ilu ra sensu stric to — ja k i k o n k lu zja jeg o w ypow iedzi o d ró ż n ia ją tekst od p o zo stały ch zw artych w p rezen to w an y m tom ie. Szkic J. Jedlickiego zaw iera p rzesłanie skiero w an e d o b adaczy, h isto ry k ó w i h isto ry k ó w lite ra tu ry , w zyw ające d o głębszego przem yślenia d o k ład n ie ju ż z b a d a nych i u p o rz ąd k o w a n y c h św iadectw „epoki pieców ", bez tego bow iem p o z o sta n ą one ty lk o m artw y m zab y tk iem , p o zb aw io n y m odniesień d o w spółczesności.
M . S :.
„B eiträge zu r H eim atgeschichte von K a rl-M a rx -S ta d t" z. 1— 22 (za lata
1952— 1978), wyd. S ta d ta rch iv K a rl-M a rx -S ta d t.
Zeszyty „B eiträge zu r H eim atgeschichte von K a rl-M a rx -S ta d t" k o n ty n u ją żyw ą w h isto rio grafii niem ieckiej trad y cję histo ry czn eg o cza so p iśm ien n ictw a reg io n aln eg o . Periodyk ten zbliżony w sw ym c h a ra k te rz e d o ro czn ik a, ukazujący się je d n a k b a rd z o nieregularnie, p o sia d a klasyczny dla czaso p ism a n au k o w eg o u k ład w ew nętrzny z p o d ziałem n a : a rty k u ły , m ateriały , recenzje, in form acje n au k o w e i n o ty . Ó w układ nie zaw sze je d n a k jes t k o n sek w e n tn ie przestrzegany i kilk a zeszytów nosi c h a ra k te r w ybitnie m on o g raficzn y , p rz y p o m in ają c raczej o so b n e p u b lik a cje książkow e. Z ad a n ie m czaso p ism a, w m yśl intencji je g o założycieli, jes t u p o w szech n ian ie now ego, m ark sisto w sk ieg o sp o jrzen ia n a historię. Gros tek stó w zam ieszczonych w zeszytach dotyczy z ag ad n ień społeczn o -ek o n o m iczn ej przeszłości re g io n u . W iększość arty k u łó w pośw ię c o n a jes t h istorii X IX i X X w ieku, z d o m in u ją cą w nich p ro b le m a ty k ą ruchu ro b o tn iczeg o , po ło żen ia socjalnego i eko n o m iczn eg o ro b o tn ik ó w , ro zw o ju przem ysłu k a p italisty czn eg o ; wiele m iejsca zajm u je rów nież om aw ianie w spółczesnej sytuacji m iasta, jeg o rozw o ju p o drugiej w ojnie św iatow ej. P rzykład wyżej w sp o m n ian y ch pub lik acji stan o w ią m . in .: R. S t r a u s s „Q uellen z u r Lage d er C h e m n itze r A rb e iter in der ersten H älfte des 19. J a h rh u n d e rts ” (z. 1, 1952); t e n ż e , „ D er P o lizeipräsident b e r ic h te t— Ein P olizeibericht ü b er die A rb eiterb ew eg n u n g in C h em m itz am V o ra b en d des ersten W eltkrieges” (z. I I . 1962):
H J. S c h r ö t e r , „D ie E n tw icklung der W irtsch aft im Bezirk K a rl-M a rx -S ta d t— Ein B eitrag zum 20. Ja h re s ta g d e r D eu tsc h en D em o k ratisch en . R e p u b lik " (z. 17, 1969); W . U h l m a n n . „D ie D u rc h fü h ru n g d er d em o k ra tisc h e n B o d en refo rm im S ta d t — u n d L an d k reis C h em n itz im J a h re 1945” (z. 21, 1976).
Z p u blikacji odn o szący ch się d o czasów w cześniejszych n a uw agę zasługuje zespół a rty k u łó w om aw iających sze ro k o d ziałalność G e o rg iu sa A rgicoli. h u m an isty i m etalu rg a zw ią zanego z m iastem (p o św ięco n o tem u z ag ad n ien iu trzy zeszyty: 4. 5. 6, w szystkie w ydane
w 1955 r.) oraz teksty A. K u n z e g o , „ D e r F rü h k a p ita lis m u s in C h e m n itz" (z. 7. 1958) і „V om F rü h k a p ita lis m u s zu r industriellen R e v o lu tio n " (z. 13, 1965) a tak że H. B r ä u e r a , np. „Z u den in n estäd tisch en A u sein a n d ersetzu n g e n in C h e m n itz und ihren so zialö k o n o m isch en G ru n d lag en an d er W ende von 14. zum 15. J h ." (z. 21. 1976). o m aw iające zm iany zach o d zące· u org an izm ie m iejskim i jeg o społeczności od o k resu późn eg o średniow iecza po koniec X V I11 w ieku. W arto rów nież d o d ać, że trzy zeszyty (z. 12 1965. z. 16 1968 i z. 19 1972) zaw ierają bibliografię w ydaw nictw d o ty czący ch historii m iasta i je g o okolic.
