Anton Bruckner – przedstawiciel muzyki niemieckiej
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z postacią niemieckiego kompozytora Antona Brucknera. Przedstawienie najważniejszych faktów z jego życia oraz omówienie dzieł będących podporą i przykładem muzyki XX wieku. Przedstawienie cech stylistycznych charakterystycznych dla twórczości Brucknera. Omówienie wpływu muzyka na innych kompozytorów. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów. Analiza muzyczna.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić biografię Antona Brucknera.
2. Przedstawić znane dzieła Antona Brucknera.
3. Omówić i przedstawić najważniejsze gatunki muzyczne uprawiane przez Antona Brucknera.
4. Rozpoznać i nazwać fragmenty wysłuchanych utworów.
5. Wskazać podstawowe cechy stylistyczne w twórczości Antona Brucknera.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie utworu Antona Brucknera:
IV Symfonia Romantyczna Es-dur.
4. Karta pracy ucznia.
5. Partytury wyżej wymienionego utworu.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
1. Przedstawienie postaci Antona Brucknera (metoda opisu). Omówienie najważniejszych faktów z życia kompozytora.
Notatka:
Anton Bruckner
Urodził się 4 września 1824 r. w Ansfelden a zmarł 11 października 1896 r. w Wiedniu. Neoromantyk, austriacki kompozytor, przedstawiciel klasycznego romantyzmu. Pochodził z rodziny wiejskiego nauczyciela; wzrastał w atmosferze zainteresowania muzyką, śpiewał w chórze i już w wieku 10 lat grywał na organach podczas nabożeństw. Rola historyczna Brucknera sprowadza się głównie do osiągnięć na polu symfoniki. Fascynacja tym gatunkiem wywodzi się z dwóch źródeł:
nurt klasyczny Beethovena i Schuberta – widoczne jest to w monumentalizmie, ogromnych rozmiarach i koncepcji formy symfonicznej
dramat muzyczny Wagnera – wpływ mistrza z Bayreuth zaznacza się w harmonii i instrumentacji
Obok wyżej wymienionych wpływów w muzyce Brucknera zauważyć można oddziaływanie austriackiej muzyki ludowej i faktury polifonicznej. Mimo, iż Bruckner należy do entuzjastów muzyki Wagnera, to sam reprezentuje nurt muzyki absolutnej. Zauroczenie Wagnerem niejednokrotnie budziło sprzeciw konserwatywnej krytyki – miedzy innymi Edwarda Hanslicka.
Oprócz muzyki symfonicznej Bruckner uprawiał twórczość religijną, która łączy mistrzostwo sztuki symfonicznej z kunsztem polifonii. Głos ludzki w tych utworach jest traktowany podobnie jak u Wagnera – jako jeden z instrumentów orkiestry.
2. Przedstawienie (metodą opisu) najważniejszych dzieł Antona Brucknera. Omówienie cech stylistycznych i charakteryzujących kompozytora.
Notatka:
Najważniejsze dzieła w twórczości Antona Brucknera:
9 symfonii – między innymi III Wagnerowska d-moll, IV Romantyczna Es-dur, VII E-dur, IX d- moll - niedokończona - Bruckner pozostawił 3 części, jako czwarta wykonywane jest Te Deum.
3 msze (nr 1 d-moll, nr 2 e-moll, nr 3 f-moll), psalmy, motety.
Styl Antona Brucknera:
W s y m f o n i a c h nawiązał do schematów klasycznych, wykorzystując przy tym zdobycze harmoniczne i instrumentacyjne Wagnera. W tej dziedzinie styl Brucknera stanowi swoistą syntezę tradycji klasycznych ze stylem symfonicznym Wagnera. Cykl symfonii uległ u Brucknera znacznej rozbudowie w zakresie wszystkich współczynników; np. tematom formy
sonatowej nadał postać obszernych ewolucyjnych grup tematycznych, idąc drogą wytyczoną przez F. Schuberta. O odrębności stylu Brucknera decydują nadto elementy austriackiej muzyki ludowej i chorału w melodyce oraz silny wpływ faktury wyrażający się m.in. stosowaniem faktury polifonicznej i polifonizującej oraz dążeniem do pełni brzmienia. Odrębne miejsce w twórczości Brucknera zajmuje Kwintet smyczkowy, który jest pierwszym w dziejach muzyki utworem kameralnym wskazującym na wpływ stylu Wagnera w traktowaniu zespołu.
3. Wysłuchanie i percepcja IV Symfonii Romantycznej Es-dur Antona Brucknera. Analiza muzyczna utworu. Praca w grupach.
(25 min.)
c. Faza podsumowująca 1. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min.)
5.Bibliografia
a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.
b.D. Gwizdalanka, Historia muzyki, cz. 1, Kraków 2005.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Anton Bruckner – przedstawiciel muzyki niemieckiej.
b. Zadanie domowe
