N i , 3«
p R Z 3 G- L A D R O L N I C Z Y
P o ś w ię c o n y sprawom odbudow y r o l n i c t w a p o ls k ie g o i o ś w ia t y r o l n i c z e j .
T R E Ś C :
è
Po s t awa r o l n i c tw a ,in ż . B . W e r n e r - S ta n s z k o ln ic t w a r o ln i c z e g o na W sch o d n ich . o b s z a ra c h R z e s z y .
3 ) D r .a .D z ie & u s z y c k i - O r g a n iz a c ja i p r z y g o to w a n ie r o l n i c t w a n ie - m ie c k ie g o do o b e c n e j w o jn y .
7 4 . in ż . B . W e r n e r - R o ln ic t w o R e j o n e j i P o g r a n ic z a . 5. J . G o d le w s k i - M o t o r y z a c ja .
6 . Z o b ra d K o m i s j i S z k o ln ic t w a W ie js k ie g o . 7 . K o m u n ik a ty .
w y ć a ry s ta r a n r e m
SEKCJI ROLNEJ STOWARZYSZENIA TECIMUCOW POLSKICH W V/L K , BRYTAN11.
LONDYN, LISTOPAD 1944 r ,
T y lk o d l a c z ło n k ó w .
1 ,
POSTAWA HO LNIC IW A.
Od c z a s u p r z y ja z d u na W yspy B r y t y j s k i e m in y c z a s i m ożność p o - d z i w i a n i a n ie s ły c h a n e g o r o z w o ju r o l n i c t w a t u t e j s z e g o . Zdawać t y s i ę m o g ło ,ż e d z i e j o s ię t o pod w pływ om j a k i j ś r ó ż d ż k i c z a r o d z i e j s k i e j . ż e W . B r y t a n ia z d o ł a ł a p o w ię k s z y ć o L ilk a c h e s i ą t p r o c e n t o b s z a r p ó l z a o r a n y c h , z w ię k s z y ć p r o d u k c ję z b ó ż , o ko p o w ych a p r z y je d n o c z e s n y m w s t r z y m a n iu im p o r t u p a sz d la ż y w c e , z d o ł a ł a z w ię k s z y ć w y b i t n i e p r o d u k c ję m le k a ś w ie ż e g o z n a c z n ie ponad n a jw y ż s z y s t a n p r o d u k c j i p r z e d w o je n n e j.
B l i ż s z a a n a l i z a te g o z a g a d n ie n ia p r o w a d z i d o b a rd z o p r o s t y c h , a j a k r e w e la o y j n y o h , o d k r y ć . N ie ma w ty m s z y b k im u je spods i cwanym ro z w o ju n ic n a d z w y c z a jn o g o ,a n o r m a ln e g o . W s z y s tk o o d b y ło s ię b a rd z o p r o s t o ę g d y t c e lo w o . "W ytyczne d la r o z w o ju r o l n i c t w a b r y t y j s k i e g o b y ły o p ra co w a n e p r z e z M i n . r o l n i c t w a na d ł u g i c z a s p r z e d w o jn ę . S t w ie r d z o n o , ż e r o ln i c t w o
j e s t n ie o p ła c a ln e , ż e n a le ż y mu z a p e n ić re n to w n o ś ć i w ty m c e lu ju ż na w io s n ę 19 ?9 w p ro w a d zo n o p r e m ie z a z a o r a n ie p a s t w is k . Z c h w ilą w yb u ch u w o jn y w p ro w a d zo n o w ż y c i e P o w ia to w e K o m it e t y r o l n i c z e , k t ó r e p r z e j , ł y 0
r a k „ M in is t e r s t w a r o l n i c t w a w swe rę c e c a łą a k c ję .W y k o n a n ie o g ó ln e g o , c e n t r a ln e g o p la n u z o s t a ł o j a k n a j b a r d z ie j z d e c e n t r a liz o w a n e , gdyż w y k o n a w ca m i b y ł y n i e t „ J.ko p o w ia to w e , a l e n a w e t i g m in ne k o m i t e t y ,
Te o r g a n iz a c je r o l n i c z e , j a k i m i s ię s t a ł y K o m i t e t y , p r z y j ę ł y na ~ b a r k i o d p o w ie d z ia ln o ś ć za w y k o n a n ie o r a z za i s t o t ę i t r e ś ć te g o p la n u * To j e s t je d n ą z n a j b a r d z i e j c h a r a k t e r y s t y c z n y c h c e c h d e m o k ra ty c z n e g o u s t r o j u o r g a n iz a c y j r o l n i c z y c h , j a k też, i c a łe g o s p o łe c z e ń s tw a a n g i e l s k ie g o . W s z y s tk ie s p r a w y , p la n y , ż a r n ie r y są d y s k u to w a n e p u b l i c z n i e , k a ż d y r o l n i k w io o ty m , cc j e s t z a m ie rz o n e i cze g o mowo s ię s p o d z ie w a ć .
Ni Cj
ŚW.
P u b lic z n e o m a w ia n ie s p ra w g o s p o d a r c z y c h , je s t w ty m k r a j u pow sze
c h n ie s to s o w a n e .P o s e ł ze s t r o n n ic t w a P r a c y , M r . l i l i a S m ith p o w ie d z ia ły że t o k ro z w a ż a li i p o s tę p o w a n ia w Iz b a c h u s tw o d a w c z y c h może b yć z n a c z n i g u d o s k o n a lo n y p r z e z s to s o w a n ie w d a ls z y m c ią g ;u " te p h n ik i'" w p r o w a d z o n e j oS'
t a t n i e p r z o z Bząd b r y t y j s k i , a m ia n o w ic ie t . zw. ivV /h ite p a p e r s “ . ..o ułatw i®
n i e t y l k o p o s ło m z a p o z n a n ie s ię z p r z e d m io te m ,o k t ó r y m m a ją ^ d y s k u to w a n a a l e d a je m ożność o g ó ło w i s p o łe c z e ń s tw a z a p o z n a n ia s i ę z t y m i z a g a d n ie " ~ n la m ią w y ra ż e n ia . s w e j o n i n i i , p r z e d y s k u t o w a n ie z a g a d n ie ń w s t o w a r z y s z e n ia c h zaw odow ych i na ła m a c h p r a s y , j eonym s ło w e m ,n ie (z i e j e ^ s i ę n i c ty m k r a j u , o czym by o b y w a te l n i e w ie d z i; l u b w ie d z ie ć n i e m ó g ł.
Ta ja w n o ś ć i pow; z e c h n o ś ć d y s k u to w a n ia z a g a d n ie ń p a ń s tw o w y c h
w N
g o s p o d a rc z y c h p o w o d u j o w z r o s t z a u f a n ia do r z ą d z ą c y c h ,p o w o d u je pewność)
V* że s p o łe c z e ń s tw o j e s t u c z c iw ie in fo rm o w a n e c p o l i t y c e p a ń s tw o w e j,a t o d a je m ożność h o n io .ln e g o r o z w o ju ż y c ia g o s p o d a r c z e g o , s ta łe g o w z r o s t u s t o p y ż y c io w e j i z a d o w o le n ie m a s .P o s e ł S m ith p is z e i" N a le ż a ło b y w t e n s p o s ó b om awiać i p r z y g o to w y w a ć o g ó ln o z a s a d y p o l i t y k i i s ta w o d a w s tw a p r z e d p r z e d s ta w ie n ie m i c h P a r la m e n t o w i, k t ó r y b y m i a ł decydow ać t y l k o o z a s a d a c h ."
B a r d t o j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n y s k ła d k o m it e tó w r o ln i c z y c h . S ą tam - r e p r e z e n t o w a n i 'w ł a ś c i c i e l e z ie m s c y , z a w o d o w i, p r a k t y c z n i r o l n i c y , d z i e r - g ża w c y o r a z r o b o t n i c y r o l n i . R o z p a t r u j ą o n i w s p ó ln ie i z g o d n ie w s z y s t k i0. r ze d n ie n ia z w ią z a n o r p o t r z e b a m i r o l n i c t w a i w z ro s te m p r o d u k c j i r o l # Ł c e le m w s p o m o ż e n ia wy s i ł Sra w o je n n e g o . Omawia j ą s p ra w y d o ty c z ą c e t e c h n io ń k n y c h z a g a d n ie ń p r e l u k o j i , o r g a ń i z a c j 1 p r a c y , w a r u ków p r a c y i w ynagrodź®
n i a , c e n za p r o d u k t y i t d . N i e ma r ó ż n i c w p o g lą d a c h , k t ó r e by s i ę n ie dał?
u s u n ą ć w d r o d z e p r z y ja z n e j d y s k u s j i i p e r s w a z ji. A l© p rz e w a ż a .t u z r o z u m ie n ie p o t r z e b P a ń s tw a i N a ro d u i ż a d n e p r y w a tn e ,k la s o w e w z g lę d y n ie
s ta n o w ią t r u d n o ś c i n ie do p o k o n a n ia .C a ło ś ć r o ln i k ó w z a s ia d a p r z y jedk™
w s p ó ln y m s t o l e i d y s k u t u je te m a ty d o ty c z ą c e n ie t y l k o p o w ia t u , c z y g m J | Na t y c h z e b r a n ia c h p o w ia t . K o m it e t ó w są de cydow ano z a g a d n ie n ia , k t ó r o w r
m ie ć w p ły w na b ie g o g ó ln o p a ń s tw o w e j p o l i t y k i g o s p o d a r c z e j na o d p i®
k u r o ln ic z y m n ik a m i,
,P a n u je t u z u p e łn a h a rm o n ia w za je m n a w s p ó ł: r a c a d a je t a k
M i n i s t . r o l n i c t w a a r o i "
n ie o c z o k iw a n e ,v s p 8n iń e rozulliaw m ię a z ę
C h c ie lib y ś m y , a b y t e n p r z y k ła d z a c z e r p n ię t y z ż y c i a b r y t y j s k i e g o z a c h ę c i ł i n a s z y c h r o ln i k ó w do s z c z e r e g o i pow ażnego z a in t e r e s o w a n ia i s i ę z a g a d n ie n ia m i g o s p o d a r c z o - r o ln ic z y m i p o ls k im i. W s z y s c y r o l n i c y m u # s i ę t y m i z a g a d n ie n ia m i in te r e s o w a ć .W ie m y ,ż e w c h w i l i o b e c n e j,g d y t y l t z p o ś ró d na s j e s t na p o lu w a l k i , t r u d n o s ię z b i r a ć i d y s k u to w a ć . A lo p r z y n a le ż n o ś ć do S e k c j i r o l n e j , u tr z y m y w a n ie s t a łe g o k o n t a k t u z n a m i f * . pom ocą k o r e s p o n d e n c ji i z a p o ś r e d n ie tw e ■ !P r z o g lą d u " , b ę d z ie ty m z n a k i0*
ż y w o t n o ś c i r o ln i k ó w i z a in t e r e s o w a n ia s ię z a g a d n ie n ia m i o g ó ln y m i. .
;e c z y n n i k i rz ą d o w a w z r o z u m ie n iu n a s z y c h in te iflP , Mamy n a d z i e j ę :
t e ż c h ę t n ie u c h y lą r ą b k a t a je m n ic y o t a c z a ją c e j r ó ż n e p la n y i z a m ia ry na p r z y s z ło ś ć , c o u m o ż liw i d y s k u s ję fa c h o w ą na s z e r o k ą s k a lę . C c ć Ł .s tf^ J
Ą
WSOiiOSNIOH. 0 3 SZANAOH P.ZSSZX,
K o2p a t r u j ę n a s tę p u ją c e «»be ż a r y i
P r u s y W s c h o d n ie ( r e j e n c i e G ą b in , K r ó le w ie c >O l s z t y n , r r u s y Z a c h o d n ie
P om o rze r e je n e j e K o s z a lin i S z c z u c in
K lą s k P o ln y ( r e j e n e j e W ro c ła w i L i g n l o a ) # ' Ś lą s k G ó rn y , o r a z r e je n e j a S łu b ic e ( . F r a n k f u r t a / 0 . )
.i r e je n o ja P o g r a n ic z e i o b s z a r 4 p o w ia tó w G ó rn y c h Ł u ż y c (w K ró l e s t w i e S a skim }
Z e b ra n e dane o d n o szą s ię do c z a s o k re s u 2986 - 1963 r . o
S ta n s z k o ln ic t w a r o ln i c z e g o p r z e d s t a w i a ł s i e w /g " S t a t i s t i s c h e .fN achw eisungen*' n a s tę p u ją c o : ( ,:aus dem G e b ie te d e r m in d w ir ts c h a ft.. I - z ch e n V e r w a lt u n g won P re u s s e n *1 B e r l i n 1929 - 1 9 52 r , }
Ijh l w e r s y t e t r ... Na u n iw e r s y t e t a c h w K r ó le w c u i we W ro c ła w iu i s t n i e j ą [ w y d z ia ły a g r o t e p h n i k i o r a z i n s t y t u t y r o l n i c z e .
. W yższe s z k o ły r o l n ic z e z n a jd u ją s ię s w M a lb o rk u
w E l den ( ? ) p o d S zcza c i nem w B rz e g u
w L i g n i c y ,
- W r o k u 1 9 8 7 /2 8 s t u d jo w s łe na w y ż s z y c h u c z e ln ia c h n a w y d z ia ła c h r o ln i c z y c h s tu d e n tó w z P ru s W s c h o d n ic h l o 6 , ze H u b i e 51, z Pom orza '0 7 1 , z P o g r a n ic z a 7 , z D o ln e g o Ś lą s k a I o 4 , z G ó rn e g o Ś lą s k a 31 - Strażom 37o s tu d e n tó w w / g , V o lz 'a ( D ie C s td e u ts e h o m r t s o j i a f t L ip s k
# 1 9 3 0 r „ ) 6
..W yższe s z k o ły r o l n i c ze d l a p r a k t y k a n tó w s p o ty k a m y w E lb lą g u , S z c s e c i- n i e , " w G o rz o w ie T K o b y la G o r a l" “/''W Ś w id n ic y , B rz e g u i L i g n i c y .
sze s z k o ły r o l n i c z e . O b se rw u je m y d u że i c h n a s i l e n i e . Z a z w y c z a j
;--- --- --- . * r « ~ * '? --- « -1 _ . . ~ U _ « 4 A , - • » 1 r w . ! A V i -1 i r r - r v / - V / V A r ?
I ż de ;rd "a itć T p o w ia to w e p o s ia d a s z k o łą r o l n i c z ą o t y p 1 e r iiż s z e g o , k i a d iu
;a- 3o
27 7
s zkó ł P r u s y W s ch o dn i e SI
Pom orze
r e j, , P o g r a n i c z e D o ln y 8 1 rj.sk G ó rn y Ś lą s k
W r . 1 9 8 6 /8 7 by/Ło na D o ln ym Ś ląsku 33
11 K t!
tf
Po s z k ó ł, a u c z n i 185r-
L u d owe n iż s z e s z k o ły r o l n i c z o mes k i o. T r w a ją one p r z e ż p * ¿ ^W a żn ie j k r ó t k i o k r e s c z a s u (z im o w e j x są t u w lic z o n e z ^ ro w n o p r uflUo zko.La j r o l n i c z e . T e n 't y p s z k ó ł p ro w a d z o n y , j e s t p r z e w a ż n ie p r z e z Z a rz ą d y Po
n i a t o w e a t y l k o na Górnym Ś lą s k u w d u ż e j m ie r z e p „'¿s/j g m in y . j>W l 9 3 o r / i t y ł o t a k i c h s z k ó ł
w r r u s a c h V1/ s c h o 5 n .1 ch na P om o rzu
w r e j . Po g r a n i c ze na D o ln ym SI ą s ło i na Górnym Ś lą s k u
1328 793 239 1462 7 26
'Ludowe n iż s z e s z k o ły r o l n i c z e ż e ń s k ie .,. P o d o b n ie rna s ię spraw a i z ty m— - ' ■ * -Ci ... J. J ' ' - J J A - —' > [ , " '■ "*
■ypem s'zk<5łT“ r t a k "i e t n ie ją W P ru s a c h W schodni ch na P om orzu
w r e j, P o g r a n i c z e na Dcd.nym Elą sku n a G órnym Ś lą s k u
3o 2 136 29 123 198
B zk o ł y o g r o dn 1 c ze. W P ru s a«.-h W s c h o d n ic h i s t n i e j ę . 2 s z k o ły o g r o d n ic z e , w T s p ie w o i T a rs u ( * ? ) ,Na pom orze je û n a w P lric.enw alede (? )» N a D o ln y m Ś lą s k u t r z y ; w Z i e l o n e j G ó rz e , w Z ą b k o w ic a c h i w O ła w ie . Na Górnym Ś lą s k u je d n a ;w P r u s z k o w ie p o d O polem .
L u dowe n iż s z e s z k o ł y o g r o d n ic ze„ T ego r o d z a ju s z k o ły s p o ty k a n y w P ru s a c h W s c h o d n ic h w i l o ś c i 6 , ~ n ś . P om o rzu 6 , w r e j. p ® g r * a n ic z e 1 , w r e j . S łu b ic e 3, i na- Ś lą s k u 8„
W L ic b a r k u s z k o ła chowu t r z o d y c h le w n e j.
Sz k o ły g o s p o d a r s t w a domow ego d l a k o b le , S p o tyka m y j e w M e th g e t'h e n (? ) w p ó w .K ro Y e w T ic , w K o s z a l i n i e na P o m o rzu , na B la s k u w r e s z c ie w m. War
t a w pow. Z ą b k o w ic e i w M a id h o f ( ? ) p o w ia t u Ićych b a ch .
W 1 9 2 6 /2 7 r . n a D o ln y m Ś lą s k u b y ł y 3 s z k o ły d la 75 d z ie w c z ą t.
N a j t r u d n i e j b y ł o z e b ra ć d a n e , t y c z ą c e s i ę s to s u n k ó w w r e j e n c j i S łu b ic e . Są one n i e k o m p le tn e .
a) w G o rz o w ie w yzsza s z k o ła d la r o ln ik ó w p r a k ty k ó w
b ) w S łu b ic a c h z n a j d u j e 's i ę w yższa s z k o ła r o l n i c z a d la w ło ś c ia n c ) n iż s z y c h s z k ó ł r o ln i c z y c h b y ł o 11
d ) s z k ó ł o g r o d n ic z y c h 2
W c z t e r e c h p o w ia t a c h G6 r n y ch Luż y c ( S a k s o n ja ) ; n iż s z y c h s z k ó ł r o l n , 2.
Państw ow e P r u s k ie I n s t y t u t y P o l n i e ze d la b a d ań i dośw ia dc ż a l n i etw a.
P r e u s s i s e h e ’ L / n d w i r c s c h a f t l i c h e V e r s u c h s - iÄ u 'T o 'r o c ix u n g s - Ä i^ s ta l.te n ” ) C e n t r a la t y c h i n s t y t u t ó w z n a jd u je s ię w G o rz o w ie (L a n d s b e r g a /W )„
S k ła d a s i ę : na n ią : w /g . " S t a t i s t i s c h e N a c h w e is u n g e n "
- Z a rz ą d G łów ny
- I n s t y t u t G le b o z n a w s tw a i p r o d u k c j i r o ś l i n ( .E rn o c h r u n g ' d e r p f la n z e n )
- I n s t y t u t M e l i o r a c j i i P ra c na d B agn am i i T o r fa m i (ta m ż e z “ gad"
n i e n i a z ie lo n y c h u ż y t k ó w ) , - I n s t y t u t c h o ró b r o ś l i n
- I n s t y t u t H o d o w li R o ś l i n
- I n s t y t u t H ig ie n y Z w ie r z ą t , a w k o ń c u - I n s t y t u t m a szyn o zn a w stw a r o ln i c z e g o .
C e n t r a la p o s ia d a dwa m a ją t k i d o ś w ia d c z a ln e : O ld e n b u rg ( ? ) i N e u s o e s t( ? i We w s zy s t k i o h p r ow in o j a c h i a t n i e j ą . I z b y R o ln i c z e
z n a jd u ją s ię z a le ż n ie od I z b y n a s t ę p u ją c e i n s t y t u c j e - . - U rz ą d d o ś w ia d c z a ln y w K ró le w c u .1 w W y s t r u c iu , - Z a k ła d h o d o w li r o ś l i n w S z c z e c in ie ,
- Z a k ła d C h e m ii R o ln e j w K o s z a l i n i e , - R o ln y Z a k ła d D o ś w ia d c z a ln a
- P a ń stw o w y Z a k ła d B adań Ś rod ków Ż y w n o ś c i.
- Z a k ła d y C h e m ii R o ln e ;j, D o ś w ia d c z a ln ic tw a R o ln e g o o r a z c z a ln o - b a d a w c z y we W r o c ła w iu .
- C e n t r a l a O c h ro n y R o ś l i n i C e n tra
a p r z y n i c h
Z a k ła d D o św i a d- - a D o ś w ia d c z a ln ie t w a
b o t a n ic z n e g o o r a z o c e n y N a s io n w K r ó le w c u , w G o rz o w ie , i we W r o c ła w iu , g d z ie i s t n i e j e o so bna B i b l i o t e k a .
-T o w . M i t s e h e r l i c h w K r ó le w c u
A g r o -1 e c h n i e zn o- w S z c z e c in ie zaga d n i e n i a naw ozow e. k ó ł d o ś w ia d -
c ż a ln y c h . .
- Z a k ł a d D o ś w ia d c z a ln y B o t a n ic z n o - r o l n i c z y we W r o c ła w iu , - i n s t y t u t B a k t e r i o l o g i i i S z c z e p io n e k w K r ó le w c u . #
- U r z ą d Z d ro w ia Z w ie r z ą t G o s p o d a rc z y c h w Z u lle h ó w ( ? ) k o ł o S z c z e c in a . - I n s t y t u t B a k t e r i o l o g i c z n y we ’W ro c ła w iu
- I n s t y t u t G o s p o d a r k i M le c z n e j we W r o c ła w iu
- ’Z a k ła d N a u k o w o -d o ś w ia d c ż a ln y G o s p o d a rk i M le c z n e j w G - r y fii- R o c h ó w ( G - r e if s w s ld ) - D o ś w ia d c z a ln e g o s p o d a rs tw a c h ło p s k ie ;
- P r u s y W s c h o d n ie 111
- P om o rze 8o
- p o g r a n ic z e 37
- G ó rn y Ś lą s k 4o
ne P o n a d to i s t n i e j ę , je Iz b a m i R o ln ic z y m i
3scze n a s tę p u ją c e t a k ?,
s a k ła d y lu ź n o , n i e zw iąza- W K o s z a l i n ie
W K r ó le w c u
We W r o c ła w iu :
R o ln ic z o - c h e m ie z n a S ta c ja D o ś w ia d c z a ln a o r a z p a ń s tw o w y Z a k ła d B a d a n ia Ż y w n o ś c i, i w S z c z e c i
n i e L an d e s p 1 a n nun gsge rne in s c h a f t .
A rc h i- wum I n s t y t u t u d la S to su n kó w g o s p o d a rc z y c h ze "wschodem i Z. S, S. R, , tam że Z a k ła d Z d ro w ia Z w i e r z ą t ; t u d z ie ż B i b l i o t e k a z a w ie r a ją c a 1 , 4oo
tomów . , . „ „ , ,
T o w a rz y s tw o Owadoznawęze, p o s ia d a ją c e B i b l i o t e K ę o 2, 2oo tom ów, n a s tę p n ie T o w a rz y s tw o O r n i t o ł o - g j c z r e r ó w n ie ż z B i b l i o t e k ą o 1. ooo to m a c h . Muzeum z o o lo g ic z n e , O g ró d b o t a n ic z n y , Muzeum Bo
ta n i c z n o - z o o lo g ic z n e p r z y U n iw e r s y t e c ie W ro c ła w s k im a o n a d to U rz ą d o c h ro n y Z d ro w ia Z w ie r z ą t
W elxi iłB e r l i n 1937 s i ę z a k ła d W R j/b a ka ch (F
( " M in e r v a H J a h rb u o h d e r G e le h r^ e n W K r a f i b o r n p o d W ro c ła w ie m z n a jd u je
b a d a w c z y r o l n i c z y . . '
s c h h a u s e n ) : w r e j . K r ó l e w i e c , z n a jd u je s ię Z a k ła d
h o d o w li n a s io n , ,
W P ru s a c h W s c h o d n ic h : i s t n i e j ą je s z c z e p o ta ty m P o w ia to w e U r z ę - śy U ora w y ł ą k w S t o łu p ia n a c h ( E b e n r o d e ) , w L i c - b a r k u , w J a ń s b o rk u i w■■ J ą d rZ y c h o w ie (H e :-.u r ic h s -
w a ld e j na n i z i n i e n a d n ie m o ń s k ie j . ---ooOoo---
d r , A. D z ie d u s z y c k i,
ORGANIZACJA I PRZYGOTOWANIE ROLNICTWA NIEMIECKIEGO
DO OBECNEJ WOJNY ,
C elem n i n ie j s z e g o a r t y k u ł u t n i c tw a n i emi e c k ie g o . p r zepr* ow a d zo r
j e s t dani.e z a r y s u o r a g a n i z a c j i r o l - - * ^ w a n ie m ie c k ie g o p r z e p r o w a d z o n e j w ra m ach u s t r o j u n a ro d o w o - s o -
° 3 s lis t y c z n e g o w l a t a c h 1933 - 1939 p o d h a s łe m z d o b y c ia s a m o w y s ta r -
^ la h r e s i e ż y w i e n i a. W o jn a , do k t ó r e j s i« n - s g o t o w a li . p ró b ą j e j w a r t o ś c i , p o k t ó r e j '
^d -sła b vć ą i a tp - i o r g a n i z a c j i o g n io w ą j.---o ^ ”
| jw n e e ie m S ? y p r z y f s ł y h s s ię d e f i n i t y w n i e , in n e r z e c z p r o s t a » le g . P ewne j k o r e k t u r zc
p r z e s t a w io n o c a łe r o i - N ie z a le ż n ie od t e g o , ju ż w ? z^ s i e w o jn y^
* 2 ^ ! ° P 8 ofl r ow ^ ^ a In o ś ó 6 i ^ s an kc j e ^ k a r n e ^ * r a c: j on ow a n i e ,
p S m i Ł w f n i f S0 ™ 1 ' p r a c y p rz y m u s o w e j i je ń c ó w i t p , i t p ) , k t ó r e j t r w a -
* « « j e s t Dtym cza sow a,3 S b i i ń o U t y l k o na ^ e y c h s i , d z i a ła ń D ennych, R o z p a try w a n ie m z a r z ą d z e ń t e j o s t a t n i e j K a t e g o r jx w a r t : t u - 6 h i n ie i s z r m za imowaó s ię h i e b ęć.ę,
h i c t i ^ k o n ty n g e n ty , p rzym u so w e asa-
W ojny Ś w ia to w e j, j e ś l i o o d c i - L o ś w ia d c z e r.ia n ie m ie c k i o z J ^ m i . " N ie d o s t a t e c z n ie p r z y g o t o w u j d o ^ i ° h ° d? i -;i i r we c z a s ie p r z e d łu ż a j ą c e j s ię w o jn y zadań, r o l n i c tw o n f s ta w ia n y c h ^ m u w c z a . P p o s ia d a n ie r o l n i c z y c h o o s z a ró w
z i em ^ ś w ie c k ie z a w io d ło . N ie P S - ani c z a rn o z ie m ó w U k r a in y , a n i nS ° l s k i j ¿ '^ z n e j ^ na^ \ v r e Sz c ie d o t k l i w e r e k w iz y c je z ie m io p ło dów i 3TOUsowe >a r ^ d? łó d G łó d t e n b y ł je d n ą , z p r z y c z y n i t o n ie w ą t - P1 -S..3 a 0 - z a c z ą ł s ię g ło d u Gk r*owad' : ł y do z a ła m a n ia s ię n a s t r o j u i i l w i e n i e n a jm n ie js z ą , k t ó r e d o p ro w a a
s h i em ie c k ic h # .
rn . n o n i e p o w tó r z y ć i f a k t y c z n i e , cho ć o bóżm f engo p o s t a n o w ił , {70-jn y o b e c n e j s ię s ły s z y , t o j e d - hak" b r a k a c h w N ie m c z e c h c g p o z u m ie li, ż e ab y gmach z b r o je ń z b u - doyla? 10 0 g ło d z ie , N -s d o su - s o lid n y c h fu n d a m e n ta c h , a tym.
uvvac , n a le ż y go o p rz e ć na m ocnycn i he k
Wane tw
llwaga* p n 2ez s k r ó t n - s o k r e ś l a ł h a ro d o w y c h -s o c j a l i s t ó w ,
b ¡dę n a r c d o w y - s o c ja liz m , w z g l.
je s t- z o rg a n iz o w a n e , dużo i d o t r z e p r o & t ' u ją c e , o r a z . o p ła c a ln e r o ln ic t w o . W p r o g r a m ie z dn* 1-, I I * 1933 r . z n a jd u je s ię p o d k r e ś le n ie , " ż e . w c ią g u 4 » c h l a t c h ło p n i e m ie c k i p o z b ę d z ie s i ę n ę d z y w ja k ą p o p a d ł” » O siem m ie s ię c y p ó ź n i e j H i t l e r w m owie s w e j dn* X. X, 1933 r . o ś w ia d c z y ł,
że " z r u jn o w a n ie r o l n i k a r ó w n a ło b y s ię r u i n i e c a łe g o n a ro d u "., Z ru jn o w a na k la s a r z e m ie ś ln ic z a , ś r e d n ia , c z y p rz e m y s ło w a może s ię o d r o d z ić w k a ż d e j c h w i l i p :
M Z'tQ Zj w ła s n y w y s i ł e k , g d y z a i s t n i e j ę , k o r z y s t n e w a r u n k i g o s p o d a rc z e , T a k samo z b a n k ru to w a n e i w y lu d n io n e m ia s to « N a to m ia s t
z b a n k ru to w a n y w ie ś n ia k g i n i e b e z p o w r o tn ie , p rz e p a d a ja k o r o l n i k r a z na zaw sze i o (o d ro d z e n iu go ja k o s ta n u , w p o m y ś ln ie js z e j k o n iu n k t u r z e , n ie m a mowy, W ie ś n i e t y l k o z a p e w n ia k r a j o w i c o d z ie n n y c h le b , l e c z je s t
d la n ie g o ź ró d łe m s i ł y , z d r o w ia , l i a r t u , s ta n o w i c z y n n ik ró w n o w a g i spo
łe c z n e j i g w a r a n tu je p o m y ś ln ą p r z y s z ło ś ć d la - c a łe g o n a ro d u «
R o l n i k n ie m ie c k i o d c z u ł k r y z y s ś w ia to w y m ię d z y obu w o jn a m i
o s t a t n i m i d o ść d o t k l i w i e . N ie m ó g ł w y trz y m a ć k o n k u r e n c ji z now ym i k r a ja m i w k t ó r y c h n i s k i e c e n y z ie m i i w y s o k ie z m e c h a n iz o w a n ie r o l n i c t w a , p r o w a d z iły do n a d p r o d u k c ji i f a t a l n e j o b n i ż k i ce n na z ie m io p ło d y . Pond' mo ś ro d k ó w z a r a d c z y c h p r z e d s ię b r a n y c h p r z e z k o l e jn e r z ą d y r e p u b l i k i w e jm a r s k ie j, r o l n i k g o s p o d a r u ją c b e z z y s k u , p o g r ą ż a ł s i ę w d łu g a c h i
s z e d ł do r u i n y . Z w ła s z c z a , że ś ro d k a m i ty m i k ie r o w a ły w z g lę d y p o l i t y c z n e i szłym om e g łó w n ie do p r o w i n c j i w s c h o d n ic h . B y ł n a jw y ż s z y cza s do z a s to s o w a n ia d r a s t y c z n y c h z m ia n , j e ż e l i r o l n i k m i a ł n a d a l z a o p a t r z wać k r a j s w ó j w z b o ż e , m ię a o , m le k o i ja r z y n y .
z a rz ą d z ę - P ie rw s z y m p o s u n ię c ie m n - s w d z i e d z i n i e r o l n i c z e j b y ł o
n i c z w r z e ś n ia 1939 r . p o w o łu ją c e E e le b s n g h r a ta n d ( s t a n ż y w i c i e l a k i ) # ja k o o r g a n iz a c ję k o r p o r a c y jn ą , s k u p ia ją c ą c a łe r o l n i c t w o n a w s z y s t k ie *1 je g o o d c in k a c łu O b ję ła ona za te m n i e t y l k o -pr o d u k c ję s u ro w c a r o ln i c z e "
go" j a k z b o ż e , m ię s o , n a b i a ł , ja r z y n y , c o co , i t p , , l e c z h a n d e l r o l n y i p o k re w n y j a k s k ó r a m i, r y b a m i, o r a z n r żerny s ł p r zo tw ó rc. z y , j a k w y ró b
]
m a rg a ry n y , c u k r u , s p i r y t u s u , w in a , p iw a , k o n s e rw m ię s n y c h i owocowych»
ł a r ó w n ie ż i i n s t y t u c j e r o ln ic tw e m ., a w p i e r w s z # c z e k o la d y , lo d ó w i t p . Nowa o r g a n iz a c ja o b ję
p r a k t y c z n o - d o ś w ia d c z a ln o , w s p ó łp r a c u ją c e z .
r z ę d z ie I ż b y R o ln ic z e , Z e s p o le n ie 1 z g r a n ie w s z y s t k ic h e g z y s t u ją c y c h d o tą d i d z i a ł a j ą c y c h o d d z i e l n ie o r g a n i z a c j i , w ra m a ch o r g a n i z a c j i j e - d y n e j. w s z e c h r o in ic z e j, b y ł o d z ie łe m o lb r z y m im , k t ó r e w p rz e w a ż a
c z ę ś c i z o s t a ł o d o kona ne p r z ó d wybuchem w o jn y 1939 r „
p o d z ie lo n o na i "‘ d e r M a r k t ”
O g ó ł z a g a d n ie ń , w y n ik a ją c y c h z u t w o r z e n ia R e ic h s n ä h r s tä n d e n t r z y g r u p y " d e r M e nsch"
( " z b y t " ; , i tw o r z ą one ra z o m w z ię t e
( " c z ł o w i e k " ) , " d e r H o f " ( " z a g r o ź i a k n i e r o z łą c z m c a ło ś ć , że b e z je d n e g o z t y c h o g n iw c a ła d z i a ła l n o ś ć m u s ia ła b y sta n ą ć*
p© i « b e h a u p t ab t c i l r . n g I * ’ de r n a t u r y s o c j a l n e j , d u c h o w e j, k u l i i
M e n s e h ", p o d le g a ją . w s z y s t k ie s p r e ^ a I n e j , d o ty c z ą c e s ta n u r o ln i c z e g o . Ma za z a d a n ie r o z w i j a n i e p o c z u c ia s ta n o w e g o h o n o r u , s t a r a n i e s ię o
j ednaw cze r o z s t r z y g a n ie sporów- m ię d z y p r a c o w n ik a m i a p ra c o d a w c a m i, py o i l e m o ż n o ś c i u n ik a ć k ie r o w a n ia i c h do sądów p r a c y , k r e s k a o p r a k t y k n o k s z t a ł c e n i e fio a n o d y d w i e j s k i c h . P o d le g a ją mu ta k ż e nu © k tó r a 3vrł ą "
n e k s z t a ł c e n i e g o s p o d y ń w i e j s k i c h , P o d le g a ją mu ta k ż e n i e k t ó r a zwżą"
z k i ja k ; R o ln ik ó w z w yższym w y k s z ta łc e n ie m , M ło d z ie ż y ż e ń s k i e j , Nau c z y c i e l s k w i e j s k i c h , Kas c h o y y c h , Zawodowych r o ln ik ó w i in n e .
Eh ab t . 1 1 * " d e r H o f*ii w I z b R o ln ic z y c h , O p ie k u je s ię
z a s a d z ie p r z e j ą ł k o m p e te n c je r o z w ią z a n y 0 t e c h n ic z n ą i fa c h o w ą s t r o n ą ż y c i r o l n i "
-’ii
c z e g o i p r z e ja w ia w ty m k ie r u n k u i n i c j a t y w ę p r z e z u r z ą d z a n ie w y s ta w , -pokazów, k u r s ó w , p r a c ę i n s t r u k t o r ó w , s t a c j i d o ś w ia d c z a ln y c h , u d z i e l a
. J . * _______k -i t\t_ ►. _ • .. -L., ^ A ~T,-4 -l oT yr ä n r/fri ń O V Pt! r*>V!lTli
^ J U h C l ZjU D U W j CA ^ J . J . 1 U U X w w w ,y — ' c c — --- - J
n i e p r e m i i i n a g ró d . N a le ż ą t u n i e k t ó r o s p e c ja ln o z w ią z k i j a k Rachub-*
k o w o ś c i r o l n e j , H o d o w la n e ,
R h a b t . I I I . " d e r M a r k t " j e s t ogniw em p o ś re d n im p o m ię d z y p r o d U j c e n te m i ko n su m e n te m , z a jm u je s ię d y s t r y b u c ją z ie m io p ło d ó w i a r t y k u ł p r z e t w ó r s t w a r o ln i c z e g o . T e j g r u p ie p o d le g a c a ł y h a n d e l r o ln y 7 o r a z w s z y s t k ie z w ią z k i b ra n ż o w e p r o d u k c j i r o l n e j , k t ó r y c h u tw o r z o n o d z ie
s ię ć .
n Pod a tw ą o r g a n iz a c y jn ą R e ic h s n S łir s ta n d /u j e s t u s ta w a z .13« IX#
■*r,35 r . , o ty m c z a s o w e j ro z b u d o w ie g o s p o d a rs tw a ro ln e g o .» C a ły s ta n c h ło p s k i T r z e c i e j R z e s z y z o s t a ł p o d z ie lo n y na g r u p y ; '- B a u e r n s e h a fte n "
k r a j ow e, ’ z e c i e j R ze szy z o s t a ł p
p o w ia t Ok ■■ i m ie js c o w e , ga zd a p o d k ie r o w n ic tw e m je d n e g o B a u e rs T h r e n a ' o d p o w ie d z ia ln e g o wobec h i e r a r c h i c z n i e w yż s z e g o B a u e r n f d b r e r a , a w s z y s t k ie p o d le g a ja c e ^ D a r r e m u , p o s ia d a ją c e m u s w ó j U rz ą d a d m in is t r a c y jn y i Radę C h ło p ó w * " R e io h s b a u e m r a t w, z ło ż o n ą z l o o - u c z ło h k ó w , m ia nowanych. d o ż y w o tn io p r z e z R e .lc h s b a u e m itlh r e ra »
G łó w n y n a c is k w t e j o r g a n i z a c j i p o ło ż o n y z o s t a ł na s t r o n ę wy
chowawczą m ło d z ie ż y w i e j s k i e j o b o jg a p ł c i , w d u ch u h a s ła ’’K rew i Z le p i a ” , na o b u d z e n ie p o c z u c ia h o n o ru sta n o w e g o i na ro d o w e g o * ¿./la p r z e
s t r z e g a n i a p o z io m u e ty c z n e g o w o b r ę b ie t y c h g r u p p o w o ła n o H onorow e Sądy C h ło p s k ie - B ä u e r lic h e E h r e n g e r ic h t e . R e ic h s n ä h r s ta n d ja k o k o r p o r a c ja j e s t c z ło n k ie m n ie m ie c k ie g o F r o n t u P racy#
u p r a , sza- Na c z e le c a ł e j o r g a n i z a c j i , u od p a tr o n a te m samego Ftlh:
" w c h a r a k t e r z e R e ic h s b a u e r n f t lh r e r a , po r e z y g n a c ji H u g e rib e rg o dn.
29, VI# 1933 r . D a r r e ja k o M i n i s t e r W y ż y w ie n ia i G o s p o d a rk i R o ln e j R e ic h u r i P ru s ,
■ ą p n : H a s t
■Sg.gród n z - 'pri s ta n u r o l n e j , m ania ro d ź
° na b y ć o ś r o d k ie m
29, IX . 1933 r . c z n y c h
u k a z 'a ło s ię z a r z ą d z e n ie o u t w o r z e n iu
•'E rb h ó fo ” . Id e ą t y c h z a g ró d j e s t s k o n s o lid o w a - r o T n ic z e g o i w y tw o r z e n ie ja k o je g o t r z o n u ś r e d n i e j w ła s n o ś - t j n i « w y ż e l 125 ha z ie m i u ż y t k o w e j, d o s t a t e c z n e j d la u t r z y - n y l Zq m a łe j d la r o z w o ju t e n d e n c j i k a p i t a l i s t y c z n y c h . M a
t r a d y c j i r o d z in n e j i n i e może b y ć s p rz e d a n a , o b d łu - -p a d k o w i, ch yb a że s p e c ja l-
uex’uoaj. eiu o r o u i'ü jx
s °ha h i p o t e c z n i e , a n i d z ie j’ ona g d y p o d le g a _ - . h y T r y b u n a ł - " E r b h o f s g e r i c h t ” w y r a z i na t o swą zgodę i w c a ^ O E c i" ~ y U u . i . i O J k * " J J J . U l . U l U g O J . V " t y - . ,
p r z e c h o d z i na je d n e g o s p a d k o b ie r c ę , w e d łu g z a s a d y _ma o o r a r u . P o s ia d a o Sera t a k i e j domeny może b y ć t y l k o ra s o w y N ie m ie c i^ m o z a on ^ p rz y o ra ć d" swego n a z w is k a , nazwę domeny* N -s c h o d z iło o z w ią z a n ie je s z c z e ś c i ś l e j s z e w ie ś n ia k a a z ie m ią , r o z b u d z e n ie w n im zaw odow ej i s ta n o w e j g o d n o ś ć 5 i + r a d T i i z a ró w n o j a k i p o c z u c ia n a ro d o w e j i h i s t o r y c z n e j B° l l d a r n ó ś c - ^ G h o d z ^ ło o w y r o b ie n ie w r o l n i k u p o c z u c ia w s p ó ło d p o w ie d z i a ln o ś c i za lo s y k r a j u , b y z d a w a ł s o b ie spraw ę z s o l i d a r n o ś c i i n t e re s u m ia s t i w si# By s ię n a u c z y ł d o s to s o w y w a ć swą p r o d u k c ję ^ d o p o t r z e b s p o ż y w c z y c h n a ro d u . W s p a rty pomocą i o p ie k ą c a łe g o s p o łe c z e ń s tw
Ua b v on' z proi o-• n f l n ł f l f i i ł s ie n r a c ą w i n t e r e s i e z b io r o w o ś c i, a wwych
tw a , t r z e - , ^ y on z k o l e i o d p ł a c i ł s ię p r a c ą ,
m ilk o BW-vch w ła s n y c h , e g c is t y c z n y c n k o r z y ś c i
W
T a k ic h z a g ró d d z ie d z ic z n y c h j e s t w N ie m c z e c h o k o ło 685 t y s i ę c y i O D ejinują one o k o ło
w adzony
za g r o n ~ ’
e 0k o ł o p o w ie r z c h n i r o ln e j# P r z y T r y b u n a le j e s t p r o -
"a u u u n y r e j e s t r u p r a w n i o n y c h s p a d k o b ie rc ó w t y c h z a g ró d d z ie d z ic z n y c h 1 t y l k o d e c y z ja T r y b u n a łu w prow adza i c h w p o s ia d a n ie . J e ż e l i . ..o w o w p ro - w adzony p c s 'l a 'V 'c z ź l e g o s p o d a r u je , z o s t a je z a s t ą p io n y o u c j a l n i e
I n 1 ' ' • ? . , ' u # n a p u o w r e j e s t r z e . S p a d k o b ie rc a j e s t U s ta w o w o ° z w o ln io n y &z ^ n ła c e n ia p o d a h u spa dkow e go. Z a g ro d a o b e jm u je h ie t y l k o samą p o s i a d ł o ś ć n ie ru c h o m ą , z In w e n ta rz e m żywym i m a rtw ym ,
a lo r ó w n ie ż ru c h o m o ś c i j a k m e b le , p o s c 1 -'-td#
<rLo m a ja
Inne k t ó r e s i e u k a z a ły w c z a s ie od w r z e ś n ia 1933 c e lu w z ię c ie r o l n i k a w o b ro n ę p r z e d a u t oma*
z a r z ą d z e n ia ,
ma .na 1 0 :7. v . . " vr r ia łv na e oj. u * --- * - ••
ty c z n y m d z ia ła n ie m p ra w a p o d a ż y i p o p y tu , p r z e z u s t a le n ie ^ m n ^ m a ln e j , 0P ł a c a l n ^ i i S u r a z ie m io p ło d y , a w s z c z e g ó ln o ś c i wa z b o z e . Cenę
U s t a la Rznd w p o r o z u m ie n iu z k o r p o r a c ją r o ln i k ó w , Tym sposobem r o i h i k U w o ln i c n y " ze « t a * ' od n ie b e z p ie c z e ń s tw a n ie o g r a n ic z o n e j , w o ln e j k o n k u -
r e u c j i s t r a c i ł ~ c h ą r a k te r P r z e d s ię b io r c y w > z n a c z e n iu f a r m e r a a m e ryka ń s k ie g o 0 p o z o s t a ł w s w e j p ie r w o t n e j r o l i ż y w i c i e l a k r a j u , i d z i a ł a ł a s p o łe c z n e g o , k o r z y s t a ją c e g o z pew nych p ra w , a le i o b a rc z o n e g o Pewnymi o b o w ią z k a m i#
S to s o w n ie do z a r z ą d z e n ia z 16 . I I . 1 5 3 4 r . r o z d z i a ł i p r z e t w ó r stw o p r o d u k tó w - o ln v c b p o d z ie lo n o na l o d e p a rta m e n tó w : s u ro w c e , P r o d u k c ja " ‘ " '
• 4« v. o I TT "KfC* 1*1 TlOUfli xx -ł x “
‘ b ro w a ró w - c u k i e r , k r o c h m a l i s p i r y t u s r a f in o w a n y , r^ S h h h s 3c z e S le k o ° k o n a e h y , d rz e w o , r e s z t a p r o d u k tó w . K a ż d y d e -
p a r ta m e n t p o d z ie lo n o n a owa w y d z ia ły h a n d lo w y i p r z e t w ó r c z y ; t . zw.
W i r t s c h a fts v e r e .in in g u n fe e n ,
i ję c z m ie n ia . U s t a lo n o n i e t y lic o c e n y m in im a ln e .; a le
s t a ł e ; z pew nym i o d c h y le n ia m i z a le ż n ie od r e jo n u , p o r y , w Z a c z ę to od o r g a n i z a c j i z b y tu z b o ż a , n a jp r z ó d p s z e n ic y i ż y t a , a n a s t ę p n ie owaa
ró w n o c z e ś n ie i
r o k u i ja k o ś c i z ia r n a . Cenę ż y t a p o d n o s i s ię p o ż n iw a c h co m ie s ią c , s to s u n k u 2~ 3 M k .n a t o m i e , co d a w a ło w o s t a t n im o k r e s ie p r z e d now ym i z b io r a m i zw yżkę o k o ło 18 M k.n a t.o n n ie . Zaś p r z y p s z e n ic y cenę z w ię k s z a no w s to s u n k u 1 - 2 l i k . m i e s i ę c z n i e na t . , d o c h o d z ą c do z w y ż k i 13 Mk.
na t . w c z e rw c u .
r P k
o w z
d w m n K a żd y r o l n i k ma n i e t y l k o p ra w o , le<
c z e n ia 'nasrynek p e w n e j i l o ś c i z b o ż a , w o k r e ś lo n y m
n a w e t o b o w ią z e k , d o s t a r cza s i e. P o ty c z y t o
^ I i on u - C t X I C l J C - L J . v _ , w - — — y . . - ~ w . v 7 ,
t a k samo w s z y s t k ic h p o ś r e d n ik ó w m ię d z y n im a s p o ż y w c ą , a z a ty m Jcupcow z b o ż o w y c h , m ły n a r z y , p ie k a r z y , h a n d lu mąką i t a * , k t ó r y c h t e s t a ł e _ ce
n y o b o w ią z u ją i k t ó r z y muszą ze s w e j s t r o n y d o s t a r c z y ć uo s p o ż y c ia , o k r e ś lo n y c h i l o ś c i p r o d u k tó w . P r o d u c e n c i i p o ś r e d n ic y z b o żo w i są z o r g a n iz o w a n i w je d n y m s y n d y k a c ie - H a u p tw e r e in ig u n g d e r d e u ts c h e n G-e- t r e i d e w i r t s c h a f t . W r a z i e n a d m ia r u z b o ż a , ew, je g o b r a k u , I n t e r w e n i u j e U rz ą d zbożow y — R e i c h s g e t r e i d e s t e l l e , k t ó r y in w e n t a r y z u je r o z p o — r z ą d z a In e z a p a s y i ma w y łą c z n e p ra w o z e z w o le n ia na im p o r t I c h e k s p o i p e w n e j i l o ś c i z b o ż a , n ie z b ę d n e g o d la
a u k c ją a s p o ż y c ie m .
u t r z y m a n ia ró w n o w a g i m ię d z y pro»
U s t a le n ie s t a ł y c h cen b y ł o i n t e g r a l n ą c z ę ś c ią a ta k u , j a k i n - s p r z e p u ś c i l i p r z e c iw k o n i e o p ł a c a l n o ś c i z a d łu ż e n iu r o l n i c t w a i byr..o n ie z b ę d n y m d la o b ro n y r o l n i c t w a p r z e d c .ta tk a m i d z i a ł a n i a n o ż y c g o s p o d a r c z y c h , z k t ó r e m i n i e m o g ło ono s o b ie p o r a d z ić na w z ó r p r z e r ® r s łu i h a n d lu , t j . p r z e z k a r t e l i z a c j ę .
1 o n r di
P o w o li na t ą samą., m o d łę c e n t r a l n e j o r g a n i z a c j i p io n o w e j, o b e j
m u ją c e j, c a ł y p r o c e s g o s p o d a rc z y , a w ię c p r o d u k c ję z ie m io p ło d ó w ,p r z e » tw ó r s tw o . h a n d e l , • aż do m om entu s p o ż y c ia , z o s t a ł y z o rg a n iz o w a n e p ra -
O ci Cj'- ' ^ S r ^ J * —
m /ó rs tw o , h a n d e l, • aż do m om entu s p o ż y c ia , z o s t a ł y z o rg a n iz o w a n e p r a W ie w s z y s t k ie d z ie d z in y r o l n i c z e j d z i a ł a l n o ś c i , K ażda g ra p a k o r z y s t a w z a s a d z ie z p o ln e g o s a m o rz ą d u , a t y l k o o b s a d z e n ie k lu c z o w y c h s ta n o w is k p o d le g a n o m i n a c ji , ew. z a t w ie r d z e n iu rządow em u.
n i 1 t s
W s z y s tk ie t e z a r z ą d z e n ia o s t a t e c z n ie p o d m u ro w a ła O rd y n jię ią _ T a ry gowa - ’'M a r k to r d n u n g " z 4, X I . 19 35 r 0 W e d łu g n i e j k a ż d y t a r g m u s i b yc c z ło n k ie m Z r z e c z e n ia G łów n ego T a rg ó w , k t ó r e ro z p a d a s ię na z r z e s z e n ia te re n o w e - HG e b i e t s v e r e in ig u n g 1!. ila je g o c z e le s t o i K ie r o w n ik R e i c h 1 k o ra m is c a i'’' z p r z y b o c z n ą , ra d ą i do n i c h n a le ż y u k ła d a n ie re g u la m in ó w
i i
ta r g o w y c h , o k r e ś l a n ie c e n , ry n k ó w z b y tu i t p ,
W s z y s tk im i t m i z a r z ą d z e n ia m i k ie r o w a ła je d n a m y ś l p r z e w o d n ia , a z d o b y c ie s a m o w y s ta r c z a ln o ś c i w z a k r e s ie w y ż y w ie n ia . Pomimo i c h w p r o - 2 w a d z e n ia w ż y c i e n i e u d a ło s ię Niemcom u z y s k a ć p e ł n e j s a m o w y s t a r e : a l- • 3 n o ś c i , z w ła s z e z» w z a k r e s ie t łu s z c z ó w , b i a ł k a i p a s z y , k t ó r e ^ m u s ia n o u z u p e łn ia ć p r z e z wwóz z z a g r a n ic y , o b lic z a n o , że w 1 9 o 4 r . m u s ia n o w
d r o d z e im p o r t u u z u p e łn ić b r a k u ją c y c h 2 o% n ie z b ę d n y c h k a l o r j i .
P od w p ływ e m o g ó ln e g o k r y z y s u i p r z e z o g r a n ic z e n ie im p o r t u o ra z z a s to s o w a n ie c e ł o c h ro n n y c h , u d a ło s i ę Niem com w y d a tn ie p o d w y ż s z y ć k r a jo w ą p r o d u k c ję r o l n ą ; p o d w yżka t a w y n io s ła m ię d z y 1 9 2 4 r# a 1 9 3 4 r . o k o ło 3 o ^ , ^ p a ź d z i e r n i k u " 1935 r . m ó g ł" G o e b b e ls w m ow ie s w e j o ś w ia d c z y ć , że w a r t o ś ć im p o r t u
1 m i l j a r d .
s p a d ła z 2 i t r ó ł m i l ja r d ó w Mk. na o k o ło
c Po z r e a liz o w a n iu z a s a d y o p ła c a ln o ś c i w r o l n i c t w i e p r z y s t ą p i l i n - s . w ra m ach o g ó ln e j " b a t t l e ó f p r o d u c t i o n " z c a łą e n e r g ią d.o
z w ię k s z e n ia i p o le p s z e n ia r r c d u k c j i z ie m io p ło d ó w , znowu w c e lu z u m ie j" t sż e n ia im p o r t u . Z o g ó ln e j i l o ś c i o k o ło 3 - c h m iljo n ó w g o s p o d a rs tw r o i - u n v Ch , m a łe j i ś r e d n i e j w i e l k o ś c i , t y l k o p r a w ie n ie z n a c z n y p r o c e n t r
s t a ł na w y s o k im p o z io m ie te c h n ic z n y m . P rze w a żn a n a t o m ia s t m lo ś .c
r o ln ik ó w z ń n t u r y k o n s e rw a ty w n a i n i e u f n i e p r z y jm u ją c a w s z e lk i t * z w 0 p o s tę p ,, p o d o b n ie z r e s z t ą do w s z y s t k ic h r o ln ik ó w , r o z s ia n y c h na c e ł e j
^ k l i z i e m s k i e j , g o s p o d a ro w a ła w e d łu g u t a r t e j r u t y n y , s k ło n n a r a c z e j o g r a n ic z y ć swe p o t r z e b y w r a z i e z łe g o u r o d z a ju , n i ż c o k o lw ie k z m ie n ić m swym s z a b lo n ie . W r e z u l t a c i e p o s tę p w r o l n i c t w i e wo z w i j a ł s ię w o ln o ,
550 w o ln o d la s z y k u ją c y c h s io do w a l k i o p a n o w a n ie n a d św ia te m , n ~ s , Z d r u g i e j s t r o n y n - s o d c i ę l i s ię od w zorów s o w ie c k ic h g o e p o - a° r k i k o le k t y w n e j i c h c i e l i p o z o s ta w ić r o ln ik o m j a k n s jw i ę c e j w o ln o ś c i
^ d z i e d z i n i e g o s p o d a ro w a n ia , r e z y g n u ją c z w t ł o c z e n i a . i c h w s z ty w n e rs ~ g o s p o d a r k i p la n o w e j. k t ó r a m o g ła ze w z g lę d ó w c z y s t o p s y c h w . o g ic z - nQj a a w ie ść,.
N - s w y s z l i z z a ło ż e n ia , że w d z i e d z i n i e p r o d u k c j i z b o ż o w e j c - ui ą g n i ę t o , w w a ru n k a c h n o rm a ln e g o z b io r u , sarnowy s t a r e za m o ś ć ^ z w ła s z c z a . P rz y s to s o w a n iu d o m ie s z k i ż y t a do c iilo * i o g r a n ic z e ń p r z e m ia ło w y c h ,
‘j t a ł y d e f i c y t o k o ło 2o% o g ó ln e g o z a p o trz e b o W a m a z a g ro z a n a t o m ia s t w d z i e d z i n i e a r t y k u łó w w y s o k o — b ia łk o w y c h , p a s z o k o ło 5o% og . zap o t r ze
ro w a n i© i a r t y k u łó w t e k s t y l n y c h ( l e n , k o n o p ie , w e łn a ) . By te n o d c in e k P r o d u k c ji p o d n ie ś ć zw ró c o n o s p e c ja ln ą uwagę na r e j o n i z a c j ę p r o d u k c j i , na pewne n ie z b ę d n e in w e s t y c je n p . k o n ie c z n o ś ć budow y s ilo s ó w d la k o n -
eGl* w a c ji p a s z y i u le p s z a n ie m e to d u p ra w y i p r a c y .
I Aby t o p r z e p r o w a d z ić w y b ra n o w każd ym r e j o n i e pewną i l o ś ć n a j l e p i e j z a rz ą d z a n y c h g o s p o d a rs tw i i c h w ł a ś c i c i e l i , ja k o F a c h h a u e rn ,
a r c zono k ie r o w n ic tw e m t e j " b a t t l e o f p r o d u c t io n " p r z e z w p ły w a n ie i
^ 'u c z e n ie b a r d z i e j z a c o fa n y c h r o ln ik ó w , w sw ej n a j b l i ż s z e j o k o l i c y . ,'a U s łu g i t e j k a m p s ji p u s z c z o n o w r u c n c a ły a p a r a t p r o p a g a n d y , a p e lu — Oącej n i e u s t a n n i e do a m b i c j i i p o c z u c ia h o n o r u c h ło p a — p r o d u c e n ta .
R o z w in ię t o c a ły s y s te m r y w a l i z a c j i i k o n k u rs ó w m ię d z y r o l n i k a - n i t e j sam ej w s i i m ię d z y c a ły m i w s ia m i ró ż n y c h r e jo n ó w , z n a g ro d a m i
\ ś w ia d e c tw a m i p o c h w a ln y m i. S p e c ja ln i i n s t r u k t o r z y d o k o n y w a li s t a ł y c h J - U s tr a c ji p ó l . o b ó r i s t a j n i p r z e s t r z e g a ją c , b y zasada s t a n d a r y z a c j i fcjc o g r a n ic z e n ia i l o ś c i g a tu n k ó w za ró w n o w p r o d u k c j i z b o ż o w e j, zboża sie w n e g o . ja k h o d o w la n e j, r a s h o d o w la n y c h , na rz e c z - n a jo d p o w ie d n ie P ^ c h d l a danego r e jo n u , n i e b y ła m a rtw ą l i t e r ą . P o s u n i ę t o s ię n a w e t _ 1° p rz y m u s o w e j k o n t r o l i m le c z n o ś c i, k t ó r a z a c z ę ła wydawać n a d z w y c z a j
ne r e z u l t a t y .
, W s y s te m ie n - s p r z y j ę t o ja k o zasadę że B a u e rn iT C h re re m na k a ż - s z c z e b lu może b y ć t y l k o zawodowy i p r a k t y c z n y r o l n i u.
W ra m a ch d o ś w is d c z a ln lc t w ą n a u ko w e g o , p r a c u ją c e g o na u s ł u g i P r a k t y k i r o l n i c z e j p o w s t a ły l i c z n e i n s t y t u t y , s p e c j a l i z u j ą c e s ię w u le p s z a n iu m e to d ń i e le o w i e d la k a ż d e j < i e d ż i n y r o l n i c z e j , a w ię c opraw y r o ś l i n z ie m i, p a s z , p o s z c z e g ó ln y c h h o d o w li m. i . je d w a b n ik ó w , Z w a lc z a n ia s z k o d n ik ó w , ma h s y n o zna w e t w a i t p . l-ro o a z a k ła d ó w d o ś w ia d c z a ln y c h d o p r o w a d z iła w o p r a w ie 21. « i a do u ło ż e n ia g l i s t y n a j b a r d z i e j o d p o w ie d n ic h ć l a w aru nkó w n ie m ie c k ic h gaounnow . .* oaobnę. l i s t ę o p r a ć o -
Wal o d o ś w ia d c z a ln ic t w o w d z i e d z i n i e d r z e w e k ^ , krze w ó w ow ocow ych, l e ś - ał c h i t p . ¿Takie t o s k o n e e n tr c w a n ie p r o d u k c j i na n a j o a i n z i e j w y d a j
nych g a tu n k a c h w y d a ło r e z u l t a t y , k a ż d y ja k o t a k o z n a ją c y p r z e d m io t n° ź e ła t w o z ro z u m ie ć .
T a k i s&',n w ys-’ ^ e k w ło ż o n o w w y s e le k c jo n o w a n ie na jo d p o w ie d iij. e j—
s ^ y c h r r a s z v r i ‘ n a r z ę d z i g o s p o d a rc z y c h , b y z k o l e i znowu s k o n e n e tro w a b l ^ l b k c j ę f a b r y k n a V y r d b i e * " ' ' ---
r e j s z y c h ty p ó w .
k i l k u t y l k o n a j p r o s t r z y c h i n a je k o n o m ic z -
W z ro s t w a r t o ś c i :
" t r a n s a k c ji w r o l n i c t w i e R y ty c h w r o l n . d ó b r p r o d u k c j i r o l n e j
W p o w y ż s z y c h li c z b a c h
z 1 9 3 2 /3 5 r . 6 .2 8 m i l j a r d j f c
2. 29 11
8 . 57 "
( ^ m ie ś c i s ię r e z u l t a t
do 1 9 3 8 /5 9 r , l o . 8 3 m i 1 j a r d , Mk.
3 .2 2 "
1 4 . o 5 "
5e 5 m i l ja r d ó w Mk. } c y fr o w y t e j " b a t t l e
9
spowodowany w z r o ś . „
j p rz e w e k s ie w a n ie m na ga o f p r o d u c t io r J * ,
p o w ie r z c h n i i j a k ^
"».en, k o n o p ie , b u r a k i c u k r o w e ; , „_ ~ h ia ło w y c h , w a r z y w n ic z y c h , r y b i t p na
¡tein za ró w n o p r o d u k c j i r o ś l i n n e j - ~ ,-d iiie m na g a t u n k i c e n n ie js z e ( r z e p a k , ig r j a k i p r o d u k c j i z w ie r z ę c e j, a r t y k u łó w re
Z a k ła d y d o ś w ia d c z a ln e d o k o n y w a ły d o ś w ia d c z e ń na w ła s n y c h t e r e - |s j na e h , o b e jm u ją c y c h w s u m ie t y s i ą c e ha z ie m i u ż y tk o w e j»
Na s k u t e k m e l i o r a c j i p r z y b y ł o do 1938 r . rł6 o t y s i ę c y ha z ie m i
. - .* < * ... - . . 1 . . — , . — ł-s V s T 7T» i - a l - v
u p r a w n e j, k t ó r ą o b ró c o n o na u t w o r z e n ie no w ych g o s p o d a rs tw r o ln y c h ,,
ai22f
u p r ą W i l O J ) h O U t ę . u u i - u u u u u L A V.- V . w* w o J T . . .
P o l i t y k a k c l o n i z a c y 3n a , g łó w n ie te r e n ó w p ó łn o c n o - w s c h o d n ic h R z e s z y , tę u z y s k a ła p o d o j ś c i u do w ła d z y n - s now y d o p in g p r z e z r o z p o r z ą d z e n ie ce
z w r z e ś n ia 1 9 3 8 r . , p o d p o rz ą d k o w u ją c e B a n k O s a d n ic z y - D e u ts c .e b ie d - Ci lu n g s b a n k , m i n i s t r o w i r o l n i c t w a R e ic h u .K ie r o w a n o s ię p r z y t y m w zględem i n i a t y l e na t w o r z e n ie d u ż e j i l o ś c i n o w ych g o s p o d a r s t w , ^ ile b y r e p r e - ps
z e n to w a ły pewną g o s p o d a r c z ą ,m o r a ln ą i p o l i t y c z n ą s i ł ę :l m i a ł y c h a r a k - n t e r r z e c z y d ł u g o t r w a ł e j . D la te g o n ie s ły c h a n ie s k r u p u l a t n i e w y b ie r a n o i s e le k c jo n o w a n o m a t e r j a ł l u d z k i ta m k: -ro w a n y.
W£ W ś w i e t l e d o ty c h c z a s o w y c h i b e z s t r o n n y c h d o ś w ia d c z e ń w y d a je on s i ę , że u z y s k a n ie p r z e z N iem ców k o m p le t n e j s a m o w y s ta r c z a ln o ś c i żyw n o - W ś c io w e j i g o s p o d 8i*c 2 e j ^ ¡j es t rzGczęi n iG do zv gb..l i z ow 8 n i s i. żg ^pod ty * w z g lę d e m s y t u a c ja i c h t j e s t n ie m a l id e n t y c z n a z s y t u a c ją F r a n c j i i wi®
l u in n y c h k r a jó w .
n - s b a c z n ą uwagę na n ie p o k o ją c y o b ja w u c i e c h m ia s t , d o c e n ia ją c n ie b e z p ie c z e ń s tw o w y n ik a ją W r e s z c ie z w r ó c i1 i
k i lu d n o ś c i w i e j s k i e j do --- „ - , . . . . . . . ce w w a ru n k a c h n ie m ie c k ic h z o p u s to s z e n ia w s i* By temu p r z e c iw d - a ia ł z re w id o w a n o t a b e lę p ła c r o b o t n ik ó w r o ln y c h , k w e s t ię m ie s z k a n io w ą , P®
ż a c z e k p ie n ię ż n y c h d la m ło d y c h m a łż e ń s tw , u r u c h o m io n o #pomoc d la ro b n ik ó w w r a c a ją c y c h z m ia s t na w ie ś . P r z e c ię t n a w y s o k o ś ć p o ż y c z k i^ d ia , _ m ło d y c h m a łż e ń s tw w i e j s k i c h w y n o s iła 600 M k , , na z a g o s p o d a ro w a n ie
4oo do 800 M k ., .o ra z d o d a te k 2oo - 4o o M k . , co w y n o s iło p r z e c i ę t n i e
na je d n o m a łż e ń s tw o o k o ło X5oo Mk. la
J e ś l i c h o d z i o d z ie d z in ę m ie s z k a n io w ą , t o p r z y k ła d o w o w sam ej
• p r o w in c ji B ra n d e n b u r g w ybudow ano w c ią g u 1 9 3 4 - 1939 r , 2o5o n o w ych demów d la g o s p o d a rz y , o r a z 860 d la s łu ż b y r o l n e j . W y s ta w io n o p o n a d to 244 domów w y p o c z y n k o w y c h .
R o z w in ię t o p ro p a g a n d ę za u d z ie le n ie m w s i pom ocy w c z a s ie p i l * n y c h r o b ó t r o ln y c h , p r z e z lu d n o ś ć m ia s t s z u k a ją c ą _w yw czasów , g łó w n i e m ło d z ie ż u n iw e r s y t e c k ą , s z k o ln ą , c z ło n k ó w p a r t j i n - s , n i* .ie d y n a w e t w o js k o , co m ia ło r ó w n o c z e ś n ie t e n s k u t e k , że p r z y c z y n ia n o s ię do w za je m n e g o p o z n a n ia ż y c io w y c h w a ru n kó w w s i i m ia s t i h a rm o n iz o w a n i a n a s t r o jó w .
Ic na Js lía
3 2 3
i a Te
¡/ }}J
Z w ró co n o uwagę na d łu g o za p o zn a any w p ły w g o s p o d y n i w i e j s k i e j
na w e w n ę trz n e s t o s u n k i w s i, że — -x— - - ^ 4
w y c h o d z i ze s t r o n y ż o n y , c z y c ó r k i g o s p o d a rz a , r a z o d ^ n ie g o samego 1 )g d ro g a r ó ż n y c h k u rs ó w fa c h o w y c h i z w ią z k ó w p o s t a r a n o Su.ę j ą w ię c e j . z a in te r e s o w a ć i z w ią z a ć z p r a c ą na wsi , o r a z d ro g ą l i c z n y c h u d o s k o - p n a le ń t e c h n ic z n y c h , p r a c ę j s j u c z y n ić l ż e j s z ą . Ozy t o w z a K r c s ie n ■ Ja s z e n ia w ody z o d d a lo n e j s t u d n i , c z y o p a łu , z a s to s o w a n o s z e ± e g u le p - | 0 s z e ń p ie c ó w , k o t łó w , p r a l n i . W prow adzono, g d z ie t o b y ło m ozliw yrn.,^ l a w s p ó ln a p r a l n i ę . d l a c a ł e j w i o s k i . Na t e r e n i e p r o w i n c j i W d rte irib e rg a
z a in b t . 'I o w a n t i c h 47 2 w c ią g u dwóch l a t , ś ro d k a m i w ła s n y m i i^ c z ę ś .>a wo p a ń s tw o w y m i. T a k samo z a s to s o w a n o w s p ó ln e p i e k a r n i e , m ł y n ł i do Li m ie l e n i a k o ś c i , m a szyn y do r e p e r a c j i w o rk ó w , do r o b i e n i a z c i a s t a >p
k a r o n u i t p * ■ ?
) li T ru d n o j e s t p o d k r e ś l i ć z n a c z e n ie t a k i e j o r g a n i z a c j i w ś ró d vc w i e l u in n y c h p r z y g o to w a ń do w o jn y . Go n a jm n ie j w p o ło w ie p o k r y t o '|g k o s z t y z w ła s n y c h ś ro d k ó w .
l i c j a t y w a do o p u s z c z e n i ws i czę ści® *' 7.\
R o z w in ię to a k c ję p o p r a w ie n ia s to s u n k ó w u d . . t y l n y c h i h y g i e n i o z im y c h w s i. B y z a p o b ie c , t r a k o w i P ie k a rz y na p r o v in o li. z o rg a n iz o w a n o l o t - I 21© a n ib u la n s y sam ochodowe, z ło ż o n e z d o k to r a i w ykw ; i t i f i kow ane j p i e l ę -
■ g n ia r k i , o r a z k o m p le tu n a r z ę d z i i le k a r s t w , s t a l e o b je ż d ż a ją c e swohe
■ r e jo n y i p rz y n o s z a .e e d o ra ź n ą pomoc.
T a k samo r o z w i n i ę t o na w s i p ro p a g a n d ę u p r a w ia n ia g im n a s t y k i i [s p o r tó w , z w ła s z c z a p ły w a c k ie g o ,
L Ia m ło d z ie ż y w i e j s k i e j , p o z a u c z e n ie m w ie d z y p r a k t y c z n e j , p o m y ś la n o o z w ie d z a n iu i p o z n a w a n iu p r z e z n i ą _ s to s u n k ó w r o ln y c h p a ń s tw p o g r a n ic z n y c h , w ram ach m ię d z y n a ro d o w e j w ym ia n y; J e s t r z e c z ą o c z y w is - ' H , że m ło d z ie ż t a zauw ażyw szy j a k i e ś p r a k t y c z n e u r z ą d z e n ia za g r a n i
c y u s i ł o w a ł a j e z a s to s o w a ć po p o w r o c ie w sw ych r o d z in n y c h w io s k a c h ,
’ C z y n n ik i o f i c j a l n e p r o p a g o w a ły t e w y ja z d y za g r a n ic ę z w i e l u w z g lę d ó w
* i na o d w ró t z a p r a s z a ły c o r o k u p r z e d s t a w i c i e l i r o l n i c t w a r o ż n y c h p a ń s tw na k e ic h s b a u e r n t a g dc G o s ia r , c h c ą c z n ie g o u c z y n ić o ś ro d e k
2"uehu c h ło p s k ie g o , c a łe g o ś w ia t a .
W r e s z c ie s ie ć M b l j o t e k i c z y t e l n i w i e j s k i c h , w y p o s a ż o n y c h we w s z y s t k ie k s i ą ż k i p o tr z e b n e d la p r a k ty c z n e g o r o l n i c Lwa i p e r i o d y k i^
P o ja w ia ją c e k a ż d y nowy w y n a la z e k i p o s tę p , d o p e ł n i a ł y c a ł o ś c i ś ro d k ó w ,
• ń ż y t y c h do z a tr z y m a n ia o d p ły w u lu a n e s c i ze w s i*
y — -ooOOoo— ~
i? i i n ż . B o g u s ła w W e rn e r,
Y ROLNICTWO REJENCJI POGRANICZE.
V T r a k t a t W e r s a ls k i n ie p r z y z n a ł P o ls c e na z a c h o d z ie g r a n ic j e j 2 r . 1 7 7 2 , o d łą c z a ją c o d R z e c z y p o s p o lit e j 8 p o w ia tó w i je d n o m ia s t o wy
d z ie lo n e , Te 8 p o w ia tó w z o s t a ło o k r e ś lo n e p r z e z Niem ców m ianem " G r e n z -
| a r k P o s en-We s t p r e n s a e n : r, w ję z y k u p o ls k im p r z y j ę t o d la t e j r e j e n c j i lazwę .P o g ra n ic z e ,
W 1983 r , z o s t a ła r e j c n e j a Grąaa zmo r k - P o sen-W e s t p r e u s s e n z l i k w i -
!° w a n a. U tw o rz o n o n a t o m ia s t r e j e n c j ę nową o t e j sam ej n a z w ie ;n r e n z ~ p r k - P o se n - W e s tp r e u s s e n , a le ju ż w in n y c h g r a n ic a c h , k d a .z ie j r e
j e n c j i z n a la z ły s i ę ’'w o b s z a ra c h n o w e j r e j e n c j i p o w ia t y O s łu c h o w o , N ł c z , Z ło to w o i T r z c ia n k a . P o w ia t Wschowa i c z ę ś ć p c w ,B a b im o s t z o b - Szaru d a w n e j ' r e j e n c j i , w łą c z o n o do r e j e n c j i L i g n i c a na D o ln ym Ś lą s k u , 3 r e s z t ę p o w ia tó w , t . j , p o w i a t M ię d z y r z e c z , S k w ie rz y n a i r e s z t ę pow.
B abim ost do •»»© ■■ «'ji:-* j 5 Ś l iw i c e — S łu b ic e r a n ic f u r t a./ 0« ,)
re ż e l i d z i i c n js n je m w s i o u i n k i r o l n i c z e w b y ł e j r e j e n c j i P o g r a n ic z e ,
» g r a n ic a c h z 1937 xC , Co t y l k o m a ją c na w z g lę d z ie , i ż w ię k s z o ś ć _ da
ły c h , k t ó r e u d ° ł o s ię z e b ra ć , o d ro c z ą s i ę do O iu-ssu z p r z e d p o d z ia łu A j e n c j i .
¡3,, > P o d z i a ł u ż y tk ó w w
¡d em ie "orH e"...
¡g ro d y p r z y domach , • t a k i
, ja s t w is k a
3a'ty i s z k ó ł k i
| ¡ J La k o s z y k a r s k a
ta zem z j . er,ii a z-.? ż y t k owana 0|SS
5 a gna n ie u ż y t k i
>u dynia.
P ° g i
łtŁa° e s p o r t , c m s n t.
|o d y
íEó ln a _ n o w j. e r z c h n i a
/ e S t a t , J a h r b u c h r 1987 853, 639 ha
4, 574 if 48. 548 if 1 5 ,0 7 2 !i 466 » 293 "
r o l n i c z o 4 2 2 ,3 9 5 11 --- --- 2 7 5 ,4 5 4 i!
4 ,0 1 9 "
2 c . o47 !f O 0 0<7 ff
0 « j / O / O <■
1 9 .5 1 2 4, o 18 "
17, 813 "
7 7 7 ,4 9 1 n r .
t j . 54 , 8 7 ^ t j . 3 5 , 7 %
c a łk o w * pow,
li li
O b s z a r p o d la s a m i u l e g ł z w ię k s z e n iu ; g d y ż P r e u s s is c h e C t a t i s t i k poda"
j e p o d la s e m 261» 600 h a .
W /g .S ta ta & e s D e u ts c h e n R e ic h a w 1 9 3 5 /3 6 r Z ie m ie o r n e s t a n o w iły
Z ie m ie u ż y tk o w a n e r o l n i c z o
p, <>0/
u b - . i . J■11 3, 64 #
z
Jady
. łą k i
p a s tw is k © T, o l7 ha
m o ty lk o w e 15» 18o u
p a s z e 29« o41 *'
okopow e 3o0 218 n
N a jw ię c e j ł ą k s p o ty k a m y w pow. T r z c ia n k a .
N a jw ię c e j n a w a d n ia n y c h ł ą k t e ż w pow. T r z c ia n k a , bo 3 .5 6 2 h a , a le . p lo n . P
u' o to n i e w y s o k i, bo 4 7 , 1 a z h a . Ł ą k i i p a s t w is k a o r a z p o w ie r z c h n ie p o d f u p ra w ą k o n ic z y n , s p o ty k a m y p r z e w a ż n ie na o b s z a r a c h z p r z e w a ż a ją c ą i -
l o ś c i ą g o s p o d a rs tw o w i e l k o ś c i do l o o ha , |L .
W /g. S t a t . des D e u ts c h e n R e ic h a , tom 4 8 5 , 1935 r .
Okopowe w s to s u n k u do p o w ie r z c h n i z ie m i o r n e j z a jm u ją 23 - 2 8 /,
P od u p ra w ą z b ó ż 57 - 60% z ie m i o r n e j . ( r e j . P o g r a n i c z e do N o t e c i b e z pow. Z ło to w o , )
TJ d o l i n i e N o t e c i z i e lo n e u ż y t k i s ta n o w ią 31 ~ 4 o# z ie m i u ż y t k , r o i , (p ow . T r z c ia n k a )
to 1 P Z ie m ie o m e w yno zzą p o w y ż e j 86% u ż y t k ' 0 r o i , w pow, 0 z ł u chow o i W ało^j^'
Gle b a , Bp2
W /g. K re b s "a p r o c e n to w y p o d z i a ł u ż y tk ó w r o ln y c h , w r e j . P o g r a n ic z e , l e ż n i e o d te r e n ó w z a ję t y c h p r z e z m o re n y de n n e , m o re n y c z o ło w e i s a n - d r y , p r z e d s t a w ia ł s ię n a s t ę p u ją c o ;
a ) K r a jo b r a z m o re n y d e n n e j, p rz e w a ż a r o l a o m a (w s to s u n k u do c ł e j p o w ie r z c h n i)
R o la o g r od y ł ą k i p a s t w is k a. l a s y
w
7i% . Z
j — a 9 k b ) K r a jo b r a z m o re n c z o ło w y c h i s a n d r ( p r z e w a ż a ją u ż y t k i z ie lo n e
l a s y
48 # 1 # 6# . 4 # 33#
Z ie m ie m o re n d e n n y c h są w m ia r ę ż y z n e ; w y p łu k a n e , u b o g ie są t e r e n y p m o re n c z o ło w y c h , n a j b i e d n i e j s z e są ż w ir o w a te s a n d r y i w y p łó k a n e .g ru - v/i b o z i a r n i s t e p i a s k i , U b o g ie są t e ż p ia s z c z y s t e t a r a s o w a t e d o lin y , , B Ż y z n e , a le zim n e i n ie p r z e p u s z c z a ln e , są c i ę ż k i e g l i n y , s p o ty k a n e w
p r a d o lin a c h w i e l k i c h r z e k , ' .Ł
N N o te ć i W a rta t w o r z y j a k w iem y p r a d o l i n ę Nb e r o w a l d s k o -T oruj^ską# ,p a W a rta i O bra p r a d o l in ę W a rsza w sko - B e r l i ń s k ą , W ię k s z o ś ć m o re n j e ^ o na p ó łn o c y o d O b ry i N o t e c i ( B a łt y c k a m orena k o ń c o w a ). S p o ty k a m y t u w l i c z n e j e z i o r a ry n n o w e , ła ń c u s z k o w o u ło ż o n a , H y d r o g r a f i c z n i e j e s t V0'
g r a n ic z ę w ię c e j z w ią z a n e z zachodem , ■ I n
K l im a t p a n u je k o n t y n e n t a ln y , a opadów a t m o s fe r y c z n y c h s t js u n k c '^
m a ło : 4 5 o - 55o mm, n a w z n ie s ie n ia c h t y l k o ~ w C z łu c h o w ie i W a łczu * 600 - 7 00 mm. K r ó t k a w io s n a i ' na j e s i e n i w cze sn e p r z y m r o z k i, Czas
p r a c y na r o l i c z ę s t o 13o d n i, ! j
N Z ie m ie w r e j, P o g r a n i c z e sąi p r z e w a ż n ie p i a s z c z y s t e , m ie js c a m i a p i a s k i g r u b o z i a r n i s t e i ż w i r y ( s a n d r y ) , n a d a ją c e s ię t y l k o d la u p r ą - a wy ż y t a - ( 2 / 3 w s z y s t k ic h z b ó ż ) , r c ie p iia k ó w i owsa.
N ad N o t e c ią z n a jd u je s ię d u żo z ie m b a g ie n n y c h . D o lin a N o t e c i 'j e s t tu g 15 km s z e r o k a . Z ie m ie p ia s z c z y s t e s p o ty k a m y 'w pow. C z łu c h ó w o i M ię d ż ^ s r z e c z ; w pow. W a łc z , w c z ę ś c i p ó łn o c n e - w s c h o d n ie j X p o łu d n i ow o- z a - . u c h o d n i c j j w pow . S k w ie rz y n a w c z ę ś c i p o łu d n io w e j a w częśc:! p ó łn o c n e j 2 mamy t a k l e k k i e p i a s k i , i ż n a d a ją s ię t y l k o p o d l a s . Na t y c h n a j b i e ^ n i e j s z y c h z ie m ia c h s i e j ą t y l k o ż y t o i ł u b i n ż ó ł t y . M o c n ie js z e z ie m i0 ! '
s p o ty k a m y w pow .W schow a, w p o w ie c ie ty m z n a jd u je s ię je d y n a na P o g ? ^ n i c z u c u k r o w n ia .
