Przegląd Rolniczy : poświęcony sprawom odbudowy rolnictwa polskiego i oświaty rolniczej, 1944, dodatek do nr. 7

(1)

SEKCJA ROLNA STOWARZYSZENIA TECHNIKÓW POLSKICH W W. BRYTANII, - 7 4 ,C o m w a ll Gdns,London, S.W, 7. -

D O D A T E K N r. I

DO N -ru 7~go PRZEGLĄDU ROLNICZEGO.

Inż.B ogusław Werner.

ROLNICTWO COMTECH LHZIC.

WIADOMOŚCI OGOLME.

S to s u n k i r o ln ic z e na obszarze D olnych Łużyc został}»- po'dane w p ra c y m o je j p . t . "R o ln ic tw o r e j. Ś liw ic e " /P rz e g lą d R o ln ic z y ,N r. 6 , Londyn 1945 r . / .

D o ty c z y ła ona d o ln o -łu ż y c k ic h powiatów : L u b in , Lnic ów, K alana, Gródek, C ho cie - b ó rz,o raz częściowo powiatów Żarów i Gubin, Powyższe obszary p o zo sta w a ły w o b rę b ie B randenburgii.

S to s u n k i r o ln ic z e na c z ę ś c i obszaru Górnych Łużyc o pisałem w studium p . t .

^R olnictw o Sięskie",w ydanym p rz e z .In s p e k to ra t Zarządu Wojskowego,Londyn 1944 r . Lm t u na m y ś li r o ln ic tw o w zachodniej c z ę ś c i r e je n c j i Legnica. B y ły to p o w ia ty : tb jro w ic e i R ozbórk,oraz częściowo Z gorzelec i Lubań.

Obecnie zajmę s ię opisem Górnych Łuż y c .będących czę ś c ią S a k s o n ii,a m iano-

■ p^^wiotów : Z ytaw a,B udziszyn,Lubaj x i^amie*rxec. ¡1 te n sposob ca ło sc Luzyc zo*"

Stałaby opracowana.

Część saska Górnych Łużyc je s t ziem ią M ilc z a n Ł u ż y c k ic h . Na wschodzie g ra - lip z y ona z re j,L e g n ic k ą Dolnego Ś lą s k a ,n a p ó łn o c y p rz y le g a do obszaru Dolnych Łużyc

• " 'r e je n c ji Ś liw ic e / F r a n k fu r t a . 0 . / , n a zachodzie do S a k s o n ii,a na p o łu d n iu s ty k a się w zdłuż g ra n ic y p o w ia tu Zytawa z Czechami.

GLEBA.

P o w ia t Zytawa stanow i k ra jo b ra z g ó rs k i / Góry Ł u życkie / . Z a lic z y ć 't u można eż południow ą część, p o w ia tu B udziszyn. Obszar te n p o sia d a z ło ż a węgla i bogate k a - lie n io ło ra y p o r f ir u , b a z a lt u , g r a n it u i p iaskowca. >jtąd k u p ó łn o c y ob niża s ię g ra n ito w a

ł y t a do w ysokości 100 m.nad p.m. W p ó łn o c n e j c z ę ś c i p o w ia tu B udziszyn mamy g ru n ta ia s z c z y s te i r o z le g łe obszary sosnowych lasów ,tale samo ja k w całjm i p o w ie c ie Karnie- ie c . Żyzne Lesy ciągną s ię : 1/ w p o w ie c ie Zytawa,wokół m ia s ta Zytawa,pasem z p ó ł- ocy k u p o łu d n io w i, na lewo od r z e k i N is y ; 2 / w paw. B udzi szyn, w poprze k p o w ia tu , sze- okim pasem na p ó łn o c od m ia s ta Budziszyna i na zachód od' Z g o rz e lc a / m iędzy B u d z i- zynem a W osporkiem /, i 3 / w p ó łn o c n e j c z ę ś c i p o w .L u b lj. P o z o s ta łe o b szary zajm ują {Łeby b ie lic o w a te .

KLIMAT» podobny do ś lą s k ie g o ,n a lewym brzegu O d ry ,t, j . c i e p ł o t a w s z y s tk ic h L z tem peraturą powyżej 5° 0, wynosi 3000 --3 2 0 0 ° C. Są to s p rz y ja ją c e w a ru n ki lim a ty c zne d la uprawy p s z e n ic y , po zw alają te ż one na rozwój sadownictwa.

pnr.ZTAŁ !JZYTK0¥ ROLNYCH,.

P o d z ia ł użytków w 1937 r . obejmował w h e k ta ra c h :

(2)

zie m ia om a / i ogrody handlowo na p o la c h / o g ró d k i p rz y domach

ł ą k i

p a s tw is k a sady i s z k ó łk i

Ogółem - ziem ia użytko w o-r o ln ic z a ______________ _

112. 565.

5.348.

34. 519.

6.271.

452

159.182.

la s y

"bagna n ie u ż y tk i

pod zabudowaniami d ro g i

cm e n ta rze,p la ce sport;, i t . d . wody

Ogółem p o w ie rz c h n ia c a łk o w ita ---___--- — ---

W. g .K re b s 'a procen to w y p o d z ia ł użytków ro ln y c h , z a le ż n ie od terenów z a ję ty c h p rz e z ty p y g le b p rz e d s ta w ia ł s ię n a stępująco :

62.831.

110

.

o . 032.

5. 790.

8.502.

2.927.

5.262.

246.441.

K ra jo b ra z lesow y,przew aża r o la om a : r o la ogród

52

łą ka p a s tw is k o

15 2

la s Górne Łużyce 21

Ziem ia użytkowana r o ln ic z o zajmowała w paw.Zytawa i L u b ij 70 - 80 $ c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i pow iatów,Budziszyn 60 - 70 % ,a Kąmxenxec 50 - 60 %

Ł ą k i zajmowały w pow. Zytawa 15 - 18 $ c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i ,pow. B udzi szyn i Lubxj 1 ^ - 15 $ , a w pow. Kam ieniec 9 - 12 $.

P a s tw is k a zajmowały w p o w .L u b ij 2 - 4 $ c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i, w p o z o s ta ły c h po

w ia ta c h znacznie n iż s z y odsetek.

PROTEKCJA ROŚLINNA W 1957. r . —L ,

p o w ie rz c h n ia w ha; z b io ry w to n a c h :^

ż y to p sz e n ic a

jęczm ień owies z ie m n ia k i b u ra k i cukrowe

" pastewne k o n iczyn a

lu c e rn a le n - włókno

sian o z łą k rzepak

29. 576 15.282 5.392 17.584 18.842 913 5.987 12.565 1.252 298 34-. 519 503

60.700 29.500 14.300 39. 900 393.700 ' 32.000 407.800

72.700 8.600

800 172.000 900

POWTRRZCHNIA UPRAW POSZCZEGÓLNYCH ZIEMIOPŁODÓW, w stosunku do c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i powiatów7w.g. A tla s u ro ln ic z e g o Niem iec w 1927 i 1932 ro ku .

Z vto - pow. B udziszyn 1 2 .5 - 15 % . „ „ ^

p s z e n ic a 6 * " 9 £ ° w' Kamleni(3C 1~3 #

jęczm ień o z im y ,n a jw ię c e j w pow1. L u b i j : 0 ,8 - 1 .2 $

jLe-n — j a r y 1. - 2 $ , pow. Zytawa 0 ,5 -1 $ ^

owies pow.Żytaw a, L u b i j 10 - 12 $ , B udzi szyn 8 -10$

z ie m n ia k i B udziszyn 8 - 9 $ , L u b ij 7 - 8 $ ,Zytawa 5-8$

--- ii"--- Kam ieniec 4 -5 %

b u r a k i cukrowe 0 ,2 - 0 ,5 $ ,pow.Kam ieniec p o n ie j 0 ,2 $ ^

— ff--- ewne, L u b i j , Zytawa 3 - 4 $ , B udziszyn 2-3$,Kamienxec 1-4 K o n iczyn a ,p ow. L u b i j , Zytawa powyżej 7 $ , B udziszyn 6—7/o,Kamieniec 4 -5 $ Rzuca s ię w oczy duże n a s ile n ie uprawy p s z e n ic y o ra z buraków pastewnych i k o n ic z y n y , ż y to siewane j e s t p rzew ażnie w B udziszyńskim i K a m ie n ieckim ,p sze n ica w p o w ia ta ch L u b ij i B u d ziszyn ,n a 1esach. . . . . „ . _ . . Ziemniaków sadzą n a jw ię c e j w pow.Budzxszyn,w pow .Lubxj x Zytawa. Tam te z spotykamy n a jw ię k s z y obszar pod uprawę k o n ic z y n ,w re s z c ie n a jw ię c e j łą k spotykamy w pow .B udziszyn. Burak c u k r ó w u p ra w ia ją run le s a c h w o k o lic y Budzxszyna,w pow.Bud.zx

szyn,W osporka l W eissenberg / i w pow. L u b ij.

(3)

P~7on z ha w 1957 r . p rz e d s ta w ia ł s ię w k w in ta la c h n a stę p ują co :

p o w ia ty : Zytawa L u b ij B udzis z;wn Kamieniec

żyto ozime 21.6 24.7 20.7 1 7 .3

p s z e n ic a ozima 25.4 27. 2 25. 8 26.6

jęczm ień ozimy 25.8 26. 7 26.1 23.1

" j a r y 25.1 24.7 23.5 18.6

owies 22.9 24.1 23. 7 20. 2

z ie m n ia k i późne 210 243 204 192

b u r a k i cukrowe 416 337 339 307

" pastewne 722 732 647 623

k o n iczyn a 60.6 59.9 55.8 57 '

lu c e rn a 62.5 69.3 66.6 72.4

sia n o 57.1 51.5 50 44.2

rzepak 21.7 19. 5 26.1 22.9

le n 28.3 26.3 28.8 23.2

PRZECIĘTNE PLONY Z Ha W 1924 - 29 r .

Zyto 18 - 20 q, pow.Kam ieniec 14 - 16 q.

p s z e n ic a 21 - 23 q,po'w. Zytawa 16 - -21 q.

jęczm ień ozim y 20 - 24- q, pow. Kamieniec 18 - 20 q.

ii j a i y 21 - 23 q,' pow.Kamieniec 19 - 21 q.

owies 22 - 24" q,w pcrii.B udziszyn 20 - 22 ,w p o w .L u b ij o ra z Zytawa, 18-20 q.

- w pcw .K am ieniec.

z ie m n ia k i pow .B udziszyn 140-150

q,

n a jn iż s z y p lo n w pow.Kam ieniec 110-120q B u ra k i cukrowe t y lk o w p o w .L u b ij do 200

q.

b tjr a k i pastewne pow. B udzi szyn: 340-380 q, re s z ta powiatów 300- 540 q.

ko n iczyn a 50-55 q, pow L u b ij 40-?45 q.

Jak w id z im y ,ro k 1937 odznaczał s ię znacznie wyższymi p lo n a m i,n iż p r z e c ię tn e za 192-1-29 r .

NAWOŻENIE. Na Górnych Łużycach stosowano najwyższe dawki sztucznych

nawozów w "stosunku do p o z o s ta ły c h obszarów wschodnich Rzeszy, Azot 16-20kg c z y s te go N na ha. Potas ,30 - 36 kg IśpO na ha.

SADOWNICTWO.R o z w ija s ię p o m yśln ie. W p o w ia ta c h L u b ij 1 Kam ieniec i p rzyp ad a "6 5 0 -8 5 0 ,a w pow B udzi szyn i Zytawa 850 - 1150 drzew owocowych na

100 ha ziem i użytkow anej r o ln ic z o . I lo ś ć drzew w t y s ią c a "

ja b ło n i gpusz

ś liw ,m ir a b e l i re n g lo d w is z n i

c z e re ś n i brzoskw iń orzechów

m o re li - <

N a jw ię c e j p o w ie rz c h n i pod sadami spotyka s ię w p o w .L u b ij - 0 ,1 - 0 ,2 % c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i p o w ia tu . W p o w ie c ie tym uprawiaj?, te ż na w iększy ska le w in o r o ś l, i ta k w p o w .L u b ij pod uprawa w ina zn a jd u je s ię do 0 ,5 ^ c a łk o w ite j p o w ie rz c h n i.

N a jw ię c e j warzyw u p ra w ia j? w pow.Zytawa / do, 5,7 % z ie m i o r n e j,p r z e  w ażnie b ia ł? kapustę.

PĄSY w r . 1937 w h e k ta ra c h :

ogółem w tym : rzędowo. Gminne i m ie js k ie , i n s t y t u c j i .

Is is z rn 17.564- i . 4-49 121 1.468

U e S S 28.902 7.729 1.138 2.609

y 5.624 169 308 276

lewa 7.900 - 552 1.959

Lasy

obejmuj?

35 - 45 %

całkow itej powierzchni powiatu Kamieniec, reszta l a t

ów 15 - 25 fo.

787 20.757

186 4.697

230 2.003

55 246

115 613

10 51

10 36

1 3

(4)

100 - 500 ha powyżej 500 ha

I lo ś ć lasów... ...v .. . . . . . _______

145 11.6^9.

27 29.794.

HODOWLA.

I lo ś ć in w e n ta rza żywego p rz e d s ta w ia ła s ię w 1935 r.n a s tę p u ją c o :

k o n ie 18. 585

b y d ło 112.176

w tym krowy 74. 500

trz o d a 114.568

owce 5. 983

kozy ■ 37.164

d ró b -k u ry 468. 840

g ę s i 57. 983

k a c z k i 18. 559

u le 16.074

W 1957 r . l i c z b a owiec p o d n io s ła s ię do 10.802 s z tu k .

U d ó j m l e k a w y n ió s ł 180.000 ty s . lit r ó w . M le k a ko zie g o udojono 18.692 ty s l it r ó w .

W y d a j n o ś ć m l e k a od krow y ro c z n ie w y n o s iła 2 .400-2.700 l it r ó w , t y lk o w pow.Kam ieniec 2,100 - 2.400 l i t r ó w . Na Górnych Łużycach stosowane j e s t powszechnie oprzęganie krów . Oprzęga s ię do 500-400 s z tu k na ty s ią c .

Według " A tla s u ro ln ic z e g o N iem iec",w o k re s ie 1928 - 1952 r . ilo ś ć b y d ła na 100 ha w y n o s iła 70 - 80 sztu k ,w pow .B udziszyn 60 - 70 s z tu k .

I l o ś ć b y d ł a : na 1.000 mieszkańców w y n o s iła w pow .B udziszyn i Kam ieniec 500 - 400 s z t . , w p o w .L u b ij i Zytawa 200 - 500 s z t.

I l o ś ć k r ó w d o j n y c h na 1.000 mieszkańców w y n o s iła w pow.

B udziszyn i Kamieniec 200 - 250 s z t'." 'Ilo ś ć krów pod k o n tr o lę m leczności wyno

s i ł a w pow. B udziszyn 15 - 20 % o g ó łu krów.

Zastanawia to ,ż e na te r e n ie Górnych Łużyc b y d ło n iz in n e c z a rn o -b ia łe stano

w i 99,3 % mimo,że część omawianego te re n u ma c h a ra k te r g ó r s k i.

I l o ś ć t r z o d y c h l e w n e j : na 100 ha w pow. Kamieniec wypada '80 - 100 s z t, w pow. B u d z is z y n -L u b ij 60 - 80 s z t. ,w pow.Zytawa 50-60 s z t.

I lo ś ć trz o d y na 1.000 meiszkańców : w pow. B udziszyn i Kamieniec w ynosi 400 - 500 s z t . , w dwóch p o z o s ta ły c h p o w ia ta c h c y f r y są n iż s z e .

I l o ś ć k ó z na 100 ha ^ p a d a ł o w pow .B udziszyn i L u b ij powyżej 24 s z t. w pow. Kam ieniec 20 - 24 s z t. a w pow. Zytawa 12 - 16 s z t.

I l o ś ć d r o b i u na 100 ha : w pow. Kamieniec i L u b ij w y n o s iła 240 - 270 s z t . , w pow. B udziszjm i Zytawa 210 - 240 s z t. ,

¥ p o w ie c ie B udziszyn i L u b ij wypadało na 100 ha 6 - 7 u l i .

I l o ś ć u b i t y c h z w i e r z ą t g o s p o d a r s k i c h - . w .g. o g lę d z in le k a r s k ic h w 4 p o w ia ta c h Górnych LiUżyc w 1956 r .

Konie 1,028 w o ły 1.071 b y k i 2.755 krow y 15.950

c i e l ę t do 5 m ieś. 44.540

" powyżej 5 " 1. 945

trz o d a 125.127

owce 8.061

R y b o ł ó s t w a w iększe b yły w K re b i /C ro b e / S p re w ii /S p re e / i Dubcu / D a u b itz / .

STRTÏÏCTURA rolna. W .g.opracowania krajow ego p . t . "

Gęstość lu d n o ś c i na 1 k rrr w p o w ia ta c h w

Pow. Budziszyn 74 mieszkańców

" Kam ienica 62 ^{I ł}

" L u b ij 82 ^tr

" Zytawa 88 n

Z ycie gospodarcze wschodnich terenów Rzeszy r . 1939 w y n o s iła :

U t r z y m u j ą c y _s i

B udziszyn 27.102

Kam ieniec 17.061

L u b ij 18.024

Zytawa 12.168

ę z r o 1 n i c t w a 24.4 f T

21.4 % 1 6 ,2 % 13. 8 %

r . 1935 :

Z a t r u d n i e n i w r o l n i c t w i e / Zawodowo c z y n n i / w 1935 r , : B udziszyn

Kamieniec L u b ij Zytawa

18. 828 12.288 12.758 8. 315.

(5)

- 5 - 17. g. " S ta tis tis c h e s

ta c h Górnych Łużyc : Gospodarstw ro ln jrc h

Jahrbu ch , Land Sachsen " w 1953 r.b jiŁ o w ć— ech p o w ia - i le ś n y c h do 0 ,5 ha - 49.567 o p o w ie rz c h n i d. 359 ha

" " powyżej 0 , 5 , ha 19.663 " 220,522 ha G o s p o d a. r t w a r o l n e o g ó l e m w 1933 r :

Obszar ilo ś ć gospodarstw obszar ogółem

o ,5 - 2 ha 6. 017 "'5 /9 4 1 ha

2 - 5 " 5. 293 16.315 "

5 - 20 " 5,915 d-8.910 "

20 - 100" 2.018 51.912 »

powyżej 100 ^!t ^{1 9 2} '25.62d "

R a z e m 19.455 ha I d 8. 702 ha'

G 0 S P 0 D A R S T W A R O L N E 77. g . P 0 17 I A T 0 77 w 1957 -p o w ie rz c h n ia t? h a .-

B udzi szjm 5d.d66 ^1T

Kamieniec 56.037 ^t?

Ł u b ij d O .Id 8 ^ff

Zytańa ^{2 8 .}111 ^ft

R a z e m 158.762 ha.

Gospodarstwa do 5 ha zajmowały 20 - 30 % c a łe j p o w ie rz c h n i użytkowanej r o ln ic z o powiatów - w pcw. Zytawa 10 - 20 7-,.

Gospodarstwa od 5 do 20 ha zajmowały dO - 50 % użytkowanej r o ln ic z o ziem i

• " od 20 11 100 fta zajmowały w pow.Zytawa d-0-50 % a w p o z o s ta ły c h p o w ia ta ch 20 - 30 / .

Gospodarstwa o p o w ie rz c h n i powyżej 100 ha zajmowały w p o w ie c ie L u b ij 2 0 -3 0 /.

77 Budzi s z y ń s k ir/ i Zytawskim w łasność ziemska powyżej 100 ha w ynosi od 10 - 25 / użytkowanej r o ln ic z o p io m i.

17, g. Stremme minimum obszaru mogącego w yżywić ro d z in ę stanow i w o k ó ł Z y ta - Vli y \ na p ó łn o c od B udziszyna 7 i p ó ł ha. 17 pow.Kam ieniec j e s t owo minimum tro c h ę wyższe.

Y/arto te ż z a z n a c z y ć ,iż na ubogich p ia s k a c h i bagnach m ieszkają S erbo-Łuży- c z a n ie ,a na iła c h i żyznych g lin k a c h , ja k p is z e ks.D om ański,panoszy s ię

Niemcy. " G ranice na mapie agronomicznego otaksowania zie m i m n ie jw ię c e j scho

dzę. s ię z g ra n ic a m i na mapie e tn o g ra fic z n e j

" K o n fis k a ty ż y ź n ie js z e j ziem i i ro z d ro b n ie n ie s e rb s k ie j w ła s n o ś c i z ie m s k ie j, zepchnęły i z m u s iły te n n ie s z c z ę ś liw y naród do samoobrony : na bagnach,w l a sach, ubogich p ia s k a c h i w górach" / Ks. Dom ański,Łużyce,Londyn 19dd r . /

F R Z E M Y S L R O L N Y I I. E S N ? .

Browary z n a jd u ją s ię w Z ytaw ie i w Kamieńcu. 77 Z ytaw ie b y ła ^ w ie lk a fa b ry k a p o w id e ł. Na obszarze Górnych Lużyc spotyka s ię znaczna ilo ś ć c e g ie  l n i . " Elewatorów zbożowych b y ło 110, o pojem ności 25.000 to n . 17 pow.Zytawa b y ły 2 .t a r t a k i z da lsza obróbką drzewa, z napędem powyżej 150 H.P.

Ogółem b y ło 25 ta rta k ó w , z a tru d n ia ją c y c h powyżej 20 pracow ników , każdy.

17 B u d ziszyn ie b y ła p a p ie r n ia . Pcd względem gospodarezjmi Górne Łużyce dosko

n a le s io u z u p e łn ia ją z obszarem r e j. L ig n ic a . Mieszkańcom tego k r a ju n ie - powinno -zabraknąć ż y m o ś c i; je d y n ie w la ta c h n ie u ro d z a ju można lic z y ć s ię

z ewentualną k o n ie c z n o ś c ią dowozu z zew nątrz. Do obszaru opisywan.-go,T. j . d powiatów Górnych Ł u ż y c ,m ia ł m ie jsce dowóz szeregu a rty k u łó w r o ln ic z y c h . N ale ży wym ienić : p s z e n ic ę ,z ie m n ia k i,p ro s ię ta ,m le k o i td . Schon j e s t zdania i ż Górne Łużyce / d p w ia ty / p o trz e b u ją dowozu zbóż chlebowych,w ilo ś c ia c h ’ mogących wyżywić 600.000 mieszkańców.

Zakończę o p is w zm ia n ką ,iż na obszarze Górnych Łużyc b y ły czynne l i c z ne se rb s k o -Ł u ż y c k ie o rg a n iz a c je r o ln ic z e .

Podam te r a z w p niższym końcowym z e s ta w ie n iu n a stę p u ją ce dane, d o ty czące c a ł e g o ____ o j j . 3 . z . a r u , . Ł u ż y ć, t . j . Łużyc D olnych i Górnych /o b s z a r na zachód od r z e k i M isy / .

Z iem ia użytkowana r o ln ic z o - ok. d61 ty s .h a

w tym o m a - ok. 32'8 ty s .h a

w tym pod żydem - ok. 12d ty s .h a la s y stanow ią - ok. d-0d ty s .h a

Ziem ia użytkowana r o ln ic z o wraz z la sa m i stanow i ok. 865 ty s ha. J e ś l i dodać do tego p o w ie rz c h n ie pod b a g n a m i,n ie u ż y tk i,p o d zabudow aniam i,drogi,w ody, cm e n ta rze ,p la ce sportowe i t p . , t o c a łk o w ita p o w ie rz c h n ia w y n ie s ie w ię c o k .l- g o m ilio n a ha.

Powyższą c y fr ę p o da je te ż w numerze styczniowym "Gazeta Ludowa",zazna

c z a ją c , iż ^ lu d n o ś ć s e rb s k o -łu ż y c k ą ,z a m ie s z k u ją c ą o b s z a r ,lic z ą c y p ó ł m ilio n a mieszkańców.

(6)

BIBLIOTEKA UNIWERSYTECKA

GDAŃSK

(JUkZł-Zl

- 6 -

D la porów nania podam y,iż c a łk o w ita p o w ie rz c h n ia Łużyc w ynosi n ie co

¡>cej n iż p o w ie rz e n ia Górnego Ś ląska.

P o rd e rz c h n ia lasów równa s ię p o w ie rz c h n i lasów P ru s Wschodnich, bez sów r e je n c j i O ls z ty n .

P o w ie rz c h n ia ziem i użytkow anej r o ln ic z o w ynosi n ie c o w ię c e j n iż w ie rz c h n ia zie m i użytkow anej r o ln ic z o w b . r e j e n c j i P ogran icze .

W reszene.pow ierzchnia pod -uprawę ż y ta wynosi t y le ż co p o w ie rz c h n ia rawy ż y ta na Górnym Slęsku.

id y n ,lu ty 1946. ^{0 0 0 0 0}O^{0 0 0 0 0} In ż . Bogusław Werner.